III Konferencja PL

III Międzynarodowa Konferencja
„Rynek energetyki wiatrowej

w Polsce”
11-12 marca 2008

Warszawa-Ożarów Mazowiecki
Spis treści
1. Program konferencji......................................................................................................................... 5
2. Patronaty.......................................................................................................................................... 9
3. Sponsorzy ...................................................................................................................................... 11
4. Słowo wstępne .............................................................................................................................. 13
Jarosław Mroczek, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej
5. Prelegenci ...................................................................................................................................... 15
6. Prezentacje
1. Rozwój europejskich sieci przesyłowych pod kątem dostosowania ich do
generacji wiatrowej
prof. Władysław Mielczarski, Koordynator Europejski ds. Energetyki, Dyrektoriat ds.
Transportu i Energii ................................................................................................................. 25
2. Dokonania Electrabel, Grupa Suez w energetyce wiatrowej
Grzegorz Górski, Prezes Electrabel Polska S.A. .................................................................... 33
3. Nowa Dyrektywa, nowa przyszłość?
Christian Kjaer, Dyrektor Zarządzający, Europejskie Stowarzyszenie Energetyki
Wiatrowej........................................................................................................................................ 37
4. Bariery środowiskowe w rozwoju energetyki wiatrowej
dr Maciej Trzeciak, Podsekretarz Stanu, Główny Konserwator Przyrody, Ministerstwo
Środowiska.............................................................................................................................. 49
5. Farmy wiatrowe – ocena wpływu wizualnego i wpływu na krajobraz –
metodologia oceny
Eimear O`Connor, Architekt Krajobrazu, Environmental Resources Management ............... 57
6. Wpływ wytwarzania i wykorzystania energii na środowisko z perspektywy branży
energetyki wiatrowej
Lars Bach Jensen, Policy Analyst, Vestas Windsystems A/S ................................................ 67
7. Wstępne planowanie jako narzędzie zmniejszania i oceny wpływu farm
wiatrowych na ptaki
Birte Hansen, Environmental Planner, Dong Energy.............................................................. 75
8. Przekształtnikowe układy wytwarzania energii wspomagające pracę turbin
wiatrowych w stanach awaryjnych sieci elektroenergetycznej
Grzegorz Iwański, Politechnika Warszawska ......................................................................... 87
9. Prognozowanie produkcji energii a rzeczywista generacja energii przez farmy
wiatrowe
dr Helmut Klug, Garrad Hassan Deutschland GmbH ............................................................. 99
10. Wielkoskalowe systemy przechowywania energii elektrycznej wytworzonej ze
źródeł wiatrowych
prof. Jochen Lehmann, Politechnika w Stralsundzie ............................................................ 115
11. Certyfikacja projektów wiatrowych
Andreas Anders, Manager Projektu, Germanischer Lloyd WindEnergie.............................. 123
12. Integracja turbin wiatrowych z siecią - inteligentne rozwiązania zaopatrzenia w
energię elektryczną
Christoph Sowa, Kierownik Projektu, Enertrag AG............................................................... 133
3
13. Możliwości przyłączeniowe Krajowego Systemu Elektroenergetycznego w
kontekście zamierzeń inwestorów farm wiatrowych
Adam Oleksy, Kierownik Wydziału Analiz Technicznych, PSE-Operator S.A. .................... 139
14. Planowane modyfikacje zasad bilansowania źródeł wiatrowych
Tomasz Sikorski, Dyrektor ds. administrowania rynkiem systemowym PSE-Operator
S.A. ....................................................................................................................................... 149
15. Dystrybucja dostępu do zasobów rzadkich
prof. Krzysztof Żmijewski, Przewodniczący, Społeczna Rada Konsultacyjna
Energetyki ................................................................................................................. 155
16. Rozwiązania IT dla sektora energetyki wiatrowej
Maciej Chachulski, Business Development Manager, SUN Microsystems Poland.............. 165
17. Identyfikacja ryzyk na etapie budowy i eksploatacji farmy wiatrowej
Michał Talarski, Dyrektor Biura, Marsh Sp. z o.o. ................................................................ 177
18. Monitoring środowiskowy i procedura oceny oddziaływania na środowisko
dr Georg Nehls, BioConsult SH ............................................................................................ 187
19. Handel projektami wiatrowymi – kluczowe aspekty prawne
Maciej Szambelańczyk, Radca Prawny, Wierciński, Kwieciński, Baehr Sp.k....................... 201
20. Zasady finansowania i oceny projektów wiatrowych w ramach Programu
Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
dr Lesław Janowicz, Kierownik działu koordynacji zadań w zakresie naboru wniosków,
Instytut Paliw i Energii Odnawialnej ...................................................................................... 207
21. Czynniki wpływające na ceny praw majątkowych ze świadectw pochodzenia
energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach. Obrót prawami
majątkowymi za pośrednictwem domu maklerskiego
Iwona Ustach, Członek Zarządu, Dom Maklerski Polonia Net S.A....................................... 217
22. Kluczowe wyzwania dla rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce
Aleksander Gabryś, Konsultant, Deloitte Business Consulting S.A...................................... 229
23. Ryzyka finansowania energetyki wiatrowej w Polsce kredytem bankowym z
punktu widzenia banku finansującego
Tomasz Tomasiak, Zastępca Dyrektora Departamentu Finansowania Projektów
Inwestycyjnych, Raiffeisen Bank Polska S.A. ....................................................................... 241
24. Dowolność w interpretacji prawa - wpływ na klimat inwestycyjny
Grzegorz Skarżyński, Wiceprezes Zarządu, Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej ... 249
25. Energetyka wiatrowa w województwie zachodniopomorskim - szanse i
zagrożenia
Norbert Obrycki, Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego, Urząd
Marszałkowski ....................................................................................................................... 255
26. Duńskie doświadczenia z parkami wiatrowymi offshore
Kim Hougaard, Starszy Manager Sprzedaży, Vestas Offshore A/S ..................................... 265
27. Rola urzędu morskiego w procesie inwestycyjnym w obszarach morskich
Hanna Kamrowska, Specjalista, Urząd Morski w Gdyni ....................................................... 277
4
Program Konferencji
11.03.2008 – Dzień 1
8:00 – 9:00 REJESTRACJA
SESJA PLENARNA „POLITYKA I RYNEK”

Moderator Pan Jarosław Mroczek,
9:00 – 9:10
Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej
Otwarcie i Przywitanie Gości Konferencji
Możliwość rozwoju farm wiatrowych w zgodzie

9:10 – 9:30 z zasadami ochrony środowiska
Pan Stanisław Gawłowski, Sekretarz Stanu, Ministerstwo Środowiska
Rozwój odnawialnych źródeł energii

9:30 – 9:50 elementem istotnych zmian w sektorze polskiej energetyki
Pan Eugeniusz Postolski, Podsekretarz Stanu, Ministerstwo Gospodarki
Rozwój europejskich sieci przesyłowych pod kątem

dostosowania ich do generacji wiatrowej
9:50 – 10:10
Pan prof. Władysław Mielczarski, Koordynator Europejski ds. Energetyki,
Dyrektoriat ds. Transportu i Energii
Energetyka wiatrowa w Polsce – Spojrzenie z perspektywy

producenta turbin wiatrowych
10:10 – 10:30 Pan Edward C. Lowe, Manager Generalny,
Renewable & Gasification Market Development GE Energy
SPECJALNE WYDARZENIE, start społecznej kampanii PSEW

10:30 – 10:40 Pan Jarosław Mroczek, Prezes PSEW;
Pani Anna Pasławska, Dyrektor PSEW
10:40 – 11:10 PRZERWA NA KAWĘ
SESJA PLENARNA „POLITYKA I RYNEK”
Moderatorzy Pan prof. Krzysztof Żmijewski,
Społeczna Rada Konsultacyjna Energetyki
i Pan Jarosław Mroczek, Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej
Sponsor Generalny – Dokonania Electrabel,
11:10 – 11:15 Grupa Suez w energetyce wiatrowej
Pan Grzegorz Górski, Prezes Electrabel Polska S.A.
Jak będzie rozwijała się energetyka wiatrowa w najbliższych latach,

11:15 – 11:40 czy możemy oczekiwać wielkiej zmiany technologicznej?
Pan dr Andrew Garrad, Prezes Garrad Hassan and Partners Limited
Nowa dyrektywa, nowa przyszłość?

11:40 – 12:05 Pan Christian Kjaer, Dyrektor Zarządzający,
Europejskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej
Niezbędne zmiany w polskim prawie w świetle wymagań
wprowadzanych przez Unię Europejską Dyrektywą Ramową
12:05 – 12:35
Pan Zbigniew Kamieński, Zastępca Dyrektora Departamentu Energetyki,
Ministerstwo Gospodarki
12:35 – 12:45 Dyskusja
13:00 – 14:00 LUNCH
5
11.03.2008 – Dzień 1
PANEL
PANEL
ŚRODOWISKO
TECHNOLOGIA I IT
Moderator Pani Anna Pasławska,
Moderator Pan dr Andrew Garrad,
Polskie Stowarzyszenie Energetyki
Garrad Hassan and Partners Limited
Wiatrowej
Przekształtnikowe układy
Bariery środowiskowe
wytwarzania energii
w rozwoju energetyki wiatrowej
wspomagające pracę turbin
Pan dr Maciej Trzeciak,
14:00 – 14:20 wiatrowych w stanach awaryjnych
Podsekretarz Stanu,
sieci elektroenergetycznej
Główny Konserwator Przyrody,
Pan dr Grzegorz Iwański,
Ministerstwo Środowiska
Politechnika Warszawska
Wytyczne w zakresie monitoringu

wpływu parków wiatrowych na
ptaki– metodyka, wnioski Prognozowanie produkcji energii a
Pani Anna Pasławska, Dyrektor, rzeczywista generacja energii
Polskie Stowarzyszenie Energetyki przez farmy wiatrowe
14:20 – 14:40
Wiatrowej Pan dr Helmut Klug,
Pan dr Przemysław Chylarecki, Garrad Hassan Deutschland GmbH
Główny Doradca Naukowy MPPL,
Ogólnopolskie Towarzystwo
Ochrony Ptaków
Farmy wiatrowe – ocena wpływu Wielkoskalowe systemy
wizualnego i wpływu na krajobraz przechowywania energii
– metodologia oceny elektrycznej wytworzonej ze
15:10 – 15:30
Pani Eimear O`Connor, źródeł wiatrowych
Architekt Krajobrazu, Pan prof. Jochen Lehmann,
Environmental Resources Management Politechnika w Stralsundzie
Wpływ wytwarzania Farmy wiatrowe Enercon

i wykorzystania energii i ich integracja
na środowisko z perspektywy z siecią elektroenergetyczną
15:30 – 15:50
branży energetyki wiatrowej Pan Eckard Quitmann,
Pan Lars Bach Jensen, Policy Analyst, Enercon GmbH
Vestas Windsystems A/S
Wstępne planowanie jako

Certyfikacja projektów wiatrowych
narzędzie zmniejszania i oceny
Pan Andreas Anders,
wpływu farm wiatrowych na ptaki
15:50 – 16:10 Manager Projektu,
Pani Birte Hansen,
Germanischer Lloyd WindEnergie
Environmental Planner,
Dong Energy
16:10 – 16:30 Dyskusja Dyskusja
16:30 Zakończenie I dnia konferencji
Podstawienie autobusów pod wejście do hotelu Mazurkas

18:45
dla Gości biorących udział w Gala Dinner
Gala Dinner w Galerii Porczyńskich
19:30 – 00:00
Autobusy wracające do hotelu Mazurkas odjeżdżają co 0,5 h od godz. 22:30
6
12.03.2008 – Dzień 2
8:00 – 9:00 REJESTRACJA
PANEL
PANEL
INFRASTRUKTURA
USŁUGI DLA SEKTORA
Moderator Pan Grzegorz Górski,
Moderator Pan Tomasz Wieczorek,
Electrabel Polska S.A.
Polskie Towarzystwo
i Pan Marek Kulesa,
Certyfikacji Energii
Towarzystwo Obrotu Energią
Integracja turbin wiatrowych Rozwiązania IT dla sektora

z siecią – inteligentne rozwiązania energetyki wiatrowej
9:00 – 9:20 zaopatrzenia w energię elektryczną Pan Maciej Chachulski, Business
Pan Christoph Sowa, Kierownik Development Manager, SUN
Projektu, Enertrag AG Microsystems Poland
Możliwości przyłączeniowe
Krajowego Systemu
Identyfikacja ryzyk na etapie
Elektroenergetycznego
budowy i eksploatacji farmy
w kontekście zamierzeń inwestorów
9:20 – 9:40 wiatrowej
farm wiatrowych
Pan Michał Talarski,
Pan Adam Oleksy,
Dyrektor Biura, Marsh Sp. z o.o.
Kierownik Wydziału Analiz
Technicznych, PSE-Operator S.A.
9:40 –10:00 Dyskusja Dyskusja

Planowane modyfikacje zasad Montaż i serwis turbin wiatrowych

bilansowania źródeł wiatrowych Pan Mo. Siddiqui,
10:30 – 10:50 Pan Tomasz Sikorski, Manager Sprzedaży,
Dyrektor ds. administrowania rynkiem Suzlon Wind Energy A/S
systemowym PSE-Operator S.A.
Bezpieczny poziom penetracji

Monitoring środowiskowy
energetyki wiatrowej w Krajowym
i procedura oceny oddziaływania na
10:50 – 11:10 Systemie Elektroenergetycznym
środowisko
Pan Robert Rink,
Pan dr Georg Nehls, BioConsult SH
Instytut Energetyki Gdańsk
Dystrybucja dostępu
Handel projektami wiatrowymi
do zasobów rzadkich
– kluczowe aspekty prawne
Pan prof. Krzysztof Żmijewski,
11:10 – 11:30 Pan Maciej Szambelańczyk,
Przewodniczący,
Radca Prawny
Społeczna Rada Konsultacyjna
Wierciński, Kwieciński, Baehr Sp.k.
Energetyki
12:00 – 13:00 LUNCH
7
12.03.2008 – Dzień 2
PANEL
PANEL
PLANOWANIE
EKONOMIA I FINANSE
Moderator Pani Katarzyna Michałowska-
Moderator Pan Grzegorz Onichimowski,
Knap,
Towarowa Giełda Energii S.A.
EC BREC IEO Sp. z o.o.
Zasady finansowania i oceny Energetyka wiatrowa

projektów wiatrowych w ramach w województwie
Programu Operacyjnego zachodniopomorskim
Infrastruktura i Środowisko – szanse i zagrożenia
13:00 – 13:20
Pan dr Lesław Janowicz, Pan Norbert Obrycki,
Kierownik działu koordynacji zadań Marszałek Województwa
w zakresie naboru wniosków, Zachodniopomorskiego,
Instytut Paliw i Energii Odnawialnej Urząd Marszałkowski
Czynniki wpływające na ceny praw

Narzędzia niezbędne do
majątkowych ze świadectw
optymalizacji mechanizmów
pochodzenia energii elektrycznej
wsparcia OZE w celu
wytworzonej w odnawialnych
maksymalizacji zaufania
13:20 – 13:40 źródłach. Obrót prawami
inwestorów
majątkowymi za pośrednictwem
Pan Oliver Schaefer, Policy Director,
domu maklerskiego.
Europejska Rada Energetyki
Pani Iwona Ustach, Członek Zarządu,
Odnawialnej
Dom Maklerski Polonia Net S.A.
Duńskie doświadczenia
Kluczowe wyzwania dla rozwoju
z parkami wiatrowymi offshore
energetyki wiatrowej w Polsce
14:20 – 14:40 Pan Kim Hougaard,
Pan Aleksander Gabryś, Konsultant,
Senior Sales Manager,
Deloitte Business Consulting S.A.
Vestas Offshore A/S
Ryzyka finansowania energetyki
wiatrowej w Polsce kredytem
Rola urzędu morskiego w procesie
bankowym z punktu widzenia
inwestycyjnym w obszarach
banku finansującego
morskich
14:40 – 15:00 Pan Tomasz Tomasiak,
Pani Hanna Kamrowska,
Zastępca Dyrektora Departamentu
Specjalista,
Finansowania Projektów
Urząd Morski w Gdyni
Inwestycyjnych,
Raiffeisen Bank Polska S.A
Energetyka wiatrowa w planach

zagospodarowania województw.
Dowolność w interpretacji prawa Czy potrzebne są nam wytyczne
– wpływ na klimat inwestycyjny w zakresie projektowania
Pan Grzegorz Skarżyński, parków wiatrowych
15:00 – 15:20
Wiceprezes Zarządu, Pan Marek Buraczyński, Projektant
Polskie Stowarzyszenie Energetyki planów zagospodarowania
Wiatrowej przestrzennego dla lokalizacji farm
wiatrowych w województwie pomorskim
i zachodniopomorskim
Podsumowanie III Dorocznej Konferencji „Rynek energetyki wiatrowej w Polsce”
16:00 – 16:30
Pan Jarosław Mroczek, Prezes PSEW
16:30 Zakończenie II dnia konferencji
8
Patronaty Honorowe
Minister Gospodarki, Waldemar Pawlak
Minister Środowiska, prof. Maciej Nowicki
Ambasador Królestwa Danii w Polsce, Hans Michael Kofoed-Hansen
Patronaty Medialne
9
10
Sponsorzy
Sponsor Generalny
Sponsor Główny
Gala Dinner
Torby konferencyjne
Identyfikatory
11
Lunch pierwszego dnia konferencyjnego
Przerwa na kawę
Sprzęt komputerowy dostarcza
Stoiska wystawiennicze
Słowo wstępne
12
Szanowni Państwo,
To już trzecie nasze spotkanie w ramach konferencji organizowanych przez Polskie

Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej. Każdego roku liczba uczestników gwałtownie rośnie.
Oznacza to tylko jak ważnym jest taki doroczny przegląd stanu bieżącego polskiej energetyki
wiatrowej, rozmowa o jej potencjale, zagrożeniach. Jako organizatorzy staramy się tak dobrać
tematy wystąpień, by w jak największym stopniu poszerzyć wiedzę wszystkich uczestników, by
każdemu z Państwa dać coś co go w szczególny sposób interesuje.
Ta trzecia konferencja jest jednak w pewien sposób inna od poprzednich, ale i pewnie od
następnych. Odbywa się bowiem w czasie, gdy ważą się losy sposobu w jaki nasz kraj wpisze się
we wspólnie uzgodnione cele dla Unii Europejskiej – programu 3 x 20%. Dzisiaj już wiemy, że w
projekcie Dyrektywy kraj nasz „dostał” zadanie, by poziom udziału energii ze źródeł odnawialnych
w całości energii pierwotnej wynosił 15%. Ile w tym będzie energii elektrycznej a ile w energii
elektrycznej - energii pochodzącej z turbin wiatrowych właśnie teraz się decyduje. Polskie
Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej już jakiś czas temu przygotowało i opublikowało raport
mówiący o potencjale energetyki wiatrowej w Polsce. Raport przygotowywany był przy przyjęciu
bardzo konserwatywnych założeń. Przypomnę, że wynikiem przeprowadzonych analiz była liczba
13.000 MW w roku 2020 jako absolutnie realnej wielkości mocy do zainstalowania. Z materiałów
jakie dostajemy z Komisji Europejskiej dowiadujemy się, że analizy wykonywane przez unijnych
ekspertów wskazują na wielkość ok. 14.000 MW możliwych do zainstalowania w Polsce do roku
2020. Cieszy nas ta zbieżność spojrzenia, podobny wynik.
Niestety, nie nakłada się to na spojrzenie naszej Administracji. Niezależnie jaka ekipa sprawuje
władzę, słyszymy właściwie tylko o przeszkodach w możliwości realizacji wskazywanych przez
nas celów. Nie widzimy analiz, ale słyszymy liczby. Na kilku konferencjach z udziałem
reprezentantów administracji słyszeliśmy ostatnio o możliwym do realizacji poziomie 6000 MW w
roku 2020. Skąd taka właśnie liczba?
Przypuszczam, że bierze się to stąd, że redukując maksymalnie cele, jakie w ogóle w OZE ma
wypełnić Polska, jednocześnie maksymalizuje się udział biomasy w generacji energii. Dalej
działanie jest już proste. Teoretyczna wielkość energii z biomasy zostawia określone miejsce dla
energetyki wiatrowej w tym planie minimum rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce. Nie ma
niestety podejścia takiego, które pozwalałoby dodać potencjały drzemiące w każdej z technologii.
Takie działanie dałoby wynik dużo wyższy od tego, który ma zminimalizować potencjał polskich
OZE w roku 2020. Dlaczego brak takiego podejścia? Nie wiem. Wiem natomiast, że naszym
wspólnym zadaniem jest przekonywać rządzących do zmiany sposobu postrzegania możliwości
wynikających z budowy OZE. Chcę silnie podkreślić – OZE realizowanych w każdej technologii.
Nasza konferencja dlatego właśnie ma nie tylko edukować, ale i przekonywać wszystkich
nieprzekonanych do rozwiązań i działań prowadzących do maksymalizacji a nie minimalizacji
rozwoju OZE w Polsce w nadchodzących latach. Wierzę, że to spotkanie będzie takim poważnym
krokiem w kierunku zmiany sposobu myślenia wielu.
I jeszcze sprawa ostatnia. Szczególność tej edycji naszych spotkań polega również na tym, że po
raz pierwszy będziemy mogli zaprezentować owoce pracy zespołu pochodzącego z tak różnych
środowisk jak energetyka wiatrowa i ornitolodzy. Jak Państwo pewnie wiecie już prawie rok toczą
się prace nad przygotowaniem dokumentu „Ocena oddziaływania projektowanych farm
13
wiatrowych na ptaki. Wytyczne metodyczne”. Dzisiaj, w czasie naszej konferencji pokażemy
Państwu jak wiele w tym czasie uczyniliśmy, pokażemy dokument, który powinien każdemu z
inwestorów, ale i konserwatorom przyrody czy ekspertom – ornitologom, służyć jako pewnego
rodzaju biblia zachowań w czasie przygotowywania się do realizacji projektu. Dokument ten jest
wynikiem wielu burzliwych dyskusji, jest consensusem obu środowisk. To jego wielka wartość.
Już dzisiaj wspólnie zdecydowaliśmy, by w nieodległym, dwuletnim horyzoncie czasowym
dokonać jego wspólnej weryfikacji, głównie prowadzącej do ograniczenia pewnych działań
sugerowanych w dzisiejszej wersji. Oba środowiska zgodziły się bowiem, że tylko dzięki
empirycznym doświadczeniom prowadzenia monitoringów przed- i poinwestycyjnych możemy
wyciągać jakieś wnioski, pozwalające zmienić teoretyczne zasady.
Szanowni Państwo,
Jestem głęboko przekonany, że w każdej z sesji przez nas przygotowanej znajdą Państwo wiele
interesujących dla siebie wątków. Cieszę się z Waszej obecności. Zapraszam do aktywnego
udziału w obradach. Sygnalizuję również wyjątkowe wydarzenie – w połowie plenarnej sesji
pierwszego dnia konferencji – uroczyście rozpoczniemy (w spektakularny sposób!) pewną ważną
społeczną akcję. Namawiam gorąco do obecności w tym czasie – na pewno będzie warto.
Życzę Państwu owocnych obrad.
Jarosław Mroczek
Prezes Zarządu
14
Spis prelegentów
Lars Bach Jensen

Lars Bach Jensen pracuje dla Vestas Wind Systems A/S, Group
Government Relations (GGR) jako analityk ds. polityki. GGR śledzi
rozwój polityki związanej ze światowym rynkiem energetyki wiatrowej.
Lars Bach Jensen posiada 10 – letnie doświadczenie w pracy w duńskiej
administracji rządowej, gdzie zajmował się polityką ochrony środowiska i
polityką klimatyczną.
____________________________________________________________________
Aleksander Gabryś
Doświadczony konsultant w firmie Deloitte Business Consulting.
Specjalizuje się w doradztwie strategiczno-operacyjnym dla
przedsiębiorstw z sektora energetycznego, ze szczególnym
uwzględnieniem sektora energetyki odnawialnej oraz tematyce związanej
z wyceną spółek przez rynek kapitałowy. Przygotowuje pracę doktorską
na temat zastosowania teorii chaosu deterministycznego do opisu
funkcjonowania rynku kapitałowego. Absolwent Szkoły Głównej
Handlowej na kierunkach Zarządzanie i Marketing oraz Stosunki
Międzynarodowe (studia ukończone z oceną celującą). Dwukrotnie otrzymał stypendium
Fundacji im. Karola Pilarczyka za ponadprzeciętne wyniki w nauce i zaangażowanie
polityczno-społeczne oraz był nominowany do stypendium Fundacji im. Lesława A. Pagi.
Współautor publikacji:
„Metody wyceny spółki – perspektywa klienta i inwestora”, Poltext, Warszawa 2006 oraz
„Value Based Management - koncepcja, narzędzia, przykłady”, Poltext, Warszawa 2008
____________________________________________________________________
dr Andrew Garrad
Managing Director, Garrad Hassan Group Limited
Prezes Zarządu Garrad Hassan Group Limited (GH).
Działalność firmy dotyczy wszystkich aspektów energetyki
wiatrowej, od projektowania turbin, poprzez monitoring i
zagadnienia związane z sieciami elektroenergetycznymi, po due
diligence realizowane na zlecenia banków, a także kwestie
związane z polityką energetyczną. Przedsiębiorstwo działa
również aktywnie na polu produkcji energii przy pomocy energii
fal oraz prądów pływowych. GH zatrudnia ponad 180 specjalistów
w dziedzinie energetyki odnawialnej i pełnił funkcję Bank Engineer dla ponad 12000
MW działających obecnie farm wiatrowych (wartych około 12,000,000,000 $). Firma
posiada oddziały w 14 krajach. Oceniliśmy ponad 40 000 MW projektów z zakresu
energetyki wiatrowej; dostarczamy uznane w branży oprogramowanie do symulowania
turbin wiatrowych I farm wiatrowych. W roku 2000 GH uzyskał nagrodę Królowej w
dziedzinie eksportu (Queen’s Award for Export).
15
Dr Garrad jest związany z energetyką wiatrową przez ponad 25 lat. W 1984 r. założył
firmę Garrad Hassan. Był przewodniczącym British Wind Energy Association,
członkiem zarządu European Wind Energy Association, członkiem Scientific Advisory
Committee of NERC działającym na rzecz ustanowienia UK Energy Centre, członkiem
zarządu Tyndall Centre (wiodącej brytyjskiej instytucji zajmującej się zmianami
klimatu) oraz członkiem zarządu Bristolskiego Centrum Energii Odnawialnej (CSE).
Jest dyplomowanym inżynierem, członkiem Institution of Mechanical Engineers oraz
członkiem Royal Aeronautical Society. Ukończył studia na uniwersytecie w Oksfordzie,
na kierunku Nauki Inżynieryjne. Doktoryzował się w dziedzinie teoretycznej mechaniki
płynów. W lutym 2006 r. otrzymał nagrodę Poul la Cour przyznaną przez European
Wind Energy Association za wyjątkowe osiągnięcia na polu energetyki wiatrowej.
____________________________________________________________________
Grzegorz Górski
CEO w Electrabel Polska S.A., General Delegate SUEZ na
Polskę. Od 1992 roku zarządza licznymi spółkami powiązanymi z
SUEZ oraz Grupą Electrabel. Prezes Zarządu Towarzystwa
Obrotu Energią. Absolwent Politechniki Śląskiej w Gliwicach,
doktorat z inżynierii środowiska. Ukończył wiele kursów
dokształcających z dziedziny zarządzania (np. INSEAD YMP,
CEDEP GMP). Autor lub współautor wielu publikacji
zamieszczonych w profesjonalnych czasopismach, a także
materiałach konferencji branżowych. Wiek: 46 lat. Żonaty, 3 dzieci.
Zainteresowania: wędkarstwo, narciarstwo.
____________________________________________________________________
Birte Hansen
Birte Hansen posiada magisterium z biologii. W ciągu 7 lat kariery
zawodowej aktywnie uczestniczyła w zarządzaniu zasobami
naturalnymi i planowaniu związanym z raportami w sprawie
oddziaływania na środowisko różnych projektów inwestycyjnych,
w tym farm wiatrowych. Przygotowywała również plany
zarządzania, a także monitoring i ocenę stanu zachowania
siedlisk i gatunków.
____________________________________________________________________
dr Grzegorz Iwański
Grzegorz Iwański urodzony w 1977 r. w Kielcach. Tytuł zawodowy
magistra inżyniera uzyskał w 2003, a stopień naukowy doktora w
2005 roku. Pracownik naukowy w Instytucie Sterowania i
Elektroniki Przemysłowej Politechniki Warszawskiej. Zajmuje się
układami wytwarzania energii elektrycznej o zmiennej i
regulowanej prędkości oraz napędami pojazdów elektrycznych i
hybrydowych.
16
dr Lesław Janowicz
Doktor inżynier techniki rolniczej, absolwent Uniwersytetu
Przyrodniczego we Wrocławiu, naukowiec – dydaktyk związąny
początkowo z Wrocławiem, obecnie pracuje w Warszawie.
Specjalista z dziedziny paliw odnawialnych. Obecnie zatrudniony
w Instytucie Paliw i Energii Odnawialnej w Warszawie. Członek
Komitetu Technicznego KT 144 przy Polskim Komitecie
Normalizacyjnym.
Od ukończenia studiów do 2000 r. pracował w Zakładzie
Maszynoznawstwa i Techniki Cieplnej Instytutu Inżynierii
Rolniczej wrocławskiego UP. W 2001 r. został zatrudniony na stanowisku adiunkta w
IBMER w Warszawie. W latach 2004 - 2006 pracował w Europejskim Centrum Energii
Odnawialnej (w strukturze IBMER) na stanowisku specjalisty ds. energetycznego
wykorzystania biomasy, kierując także pracami laboratorium bioenergetycznego.
Od 2006 roku kieruje Jednostką Certyfikującą Wyroby (pochodzenia naftowego i
biopaliwa) w Instytucie Paliw i Energii Odnawialnej, a od roku 2007 dodatkowo
Działem Koordynacji Zadań w Zakresie Naboru Wniosków w Instytucji Wdrażającej
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko.
____________________________________________________________________
Hanna Kamrowska
Hanna Kamrowska
Urząd Morski w Gdyni
Inspektorat Nadzoru Zabudowy i Zagospodarowania
Kwalifikacje zawodowe
1972-1977 Uniwersytet Gdański, tytuł magistra geografii
fizycznej;
1988/1989 studium podyplomowe z informatyki –
Politechnika Gdańska;
1995 studium specjalne wiedzy o środowisku pod
patronatem Polskiego Klubu
Ekologicznego w Gdańsku;
Doświadczenie zawodowe:
Od 1977 r zatrudniona w Urzędzie Morskim w Gdyni.
Od 1996r jako specjalista w Inspektoracie Nadzoru Zagospodarowania i Zabudowy –
ds. zagospodarowania obszarów morskich.
Do 2003r zajmowałam się ustalaniem warunków zabudowy dla przedsięwzięć
lokalizowanych w obszarach morskich, a po zmianie ustawy o obszarach morskich RP
i administracji morskiej wydawaniem pozwoleń dla sztucznych wysp, konstrukcji, kabli
i rurociągów.
Zajmuję się opiniowaniem i uzgadnianiem lokalizacji inwestycji w odniesieniu
oddziaływania na środowisko przyrodnicze.
Opracowywanie granic portów i przystani morskich i ogłaszanie zarządzeń
formalnych.
17
Christian Kjaer
Chief Executive, European Wind Energy Association (EWEA)
Urodził się w Hilleroed w Danii 6 stycznia 1970. W 1989 roku
ukończył w “Nordsjællands Grundskole og Gymnasium” klasę o
profilu nauki polityczne. Służbę wojskową odbył w pułku
piechoty Royal Life Guards w zamku Rosenborg w Kopenhadze
w roku 1990. W 1991 uzyskał dyplom London Scholl of Foreign
Trade w Londynie z dziedziny Business Management and
Administration, a także dyplom licencjata Copenhagen
Business School w Kopenhadze w dziedzinie ekonomii i
biznesu (1994). Magisterium w dziedzinie International
Business uzyskał w Copenhagen Business School oraz the
Graduate School of International Economics and Finance, Brandeis University w
Bostonie, USA (1997).
W latach 1996 – 1998 pracował w sekcji polityki duńskiego dziennika Berlingske

Tidende w Kopenhadze. Członek duńskiego stowarzyszenia dziennikarzy. W
październiku 1998 r. rozpoczął pracę jako ekonomista / doradca ds. polityki w Danish
Wind Industry Association w Kopenhadze. W październiku 2001 został oddelegowany
na okres roku do pracy w European Wind Energy Association w Brukesli jako doradca
ds. polityki (policy advisor). Funkcję dyrektora EWEA ds. polityki (policy director) objął
w styczniu 2003. W marcu 2006 został mianowany chief executive European Wind
Energy Association.
____________________________________________________________________
Helmut Klug
General Manager w Garrad Hassan Deutschland GmbH,
posiada 18 – letnie doświadczenie w branży energetyki
wiatrowej, w szczególności w zakresie technicznej weryfikacji
projektów (due diligence) oraz weryfikacji osiągów projektów.
Odpowiedzialny za rynek niemiecki, francuski, turecki oraz
obszar Europy Wschodniej. Karierę w Garrad Hassan rozpoczął
w roku 2006. Wcześniej pracował na stanowisku Vice Managing
Director w DEWI, niemieckim instytucie energetyki wiatrowej,
gdzie był odpowiedzialny za techniczną weryfikację projektów,
weryfikację pomiarów prędkości wiatru, pomiary wietrzności
oraz analizę mocy turbin.
Doktorat z dziedziny fizyki – propagacja dźwięków na zewnątrz.
Członek komitetu normy IEC 61400-12-1 Power Performance MT
Członek komitetu normy IEC 61400-11 Noise MT
18
prof. Jochen Lehmann
Profesor Uniwersytetu Nauk Stosowanych w Stralsundzie, Niemcy
Wykształcenie: Uniwersytet w Lipsku, wydział fizyki, ukończony w 1964 roku;
Doktorat na politechnice w Ilmenau w zakresie atomowego rezonansu magnetycznego
(1984);
Zajmuje się fizyką stanu stałego i cienkich błon.
Doświadczenie zawodowe: Techniczne zarządzanie produkcją błon fotograficznych
oraz taśm magnetycznych, fabryka w Wolfen, 1964 – 1969.
Doświadczenie akademickie: wykładowca w Akademii Morskiej
Warnemünde/Wustrow, fizyka i mechanika techniczna, 1970 - 1991; od 1991 roku
profesor Uniwersytetu w Stralsundzie.
Działalność naukowa: Rozwój czujników (temperatury, ultradźwiękowych), interakcje
wodoru i stali, wykorzystanie energii odnawialnej, wodór jako nośnik energii.
Organizator wielu krajowych i międzynarodowych konferencji, Członek Zarządu
niemieckiego Stowarzyszenia na rzecz wodoru i ogniw paliwowych. Autor około 170
publikacji.
____________________________________________________________________
Katarzyna Michałowska-Knap
Absolwentka Politechniki Warszawskiej, o specjalizacji
meteorologia techniczna.
Od 2001 roku pracownik EC BREC/IBMER, w zespole ds.
energetyki wiatrowej. Główne obszary działalności to
szacowanie zasobów energii wiatru (w szczególności
zagadnienia modelowania procesów atmosferycznych) oraz
udział w przygotowaniu szeregu dokumentów politycznych i
strategicznych dotyczących OŹE w Polsce. W latach 2002-2006
uczestnik kilku projektów finansowanych przez Komisję
Europejską z zakresu energetyki wiatrowej oraz ekspert-
ewaluator KE (DGTREN). Od 2006 roku kontynuuje pracę w Instytucie Energetyki
Odnawialnej (ECBREC/IEO), gdzie odpowiada za zagadnienia rynku energii
elektrycznej ze źródeł odnawialnych oraz uczestniczy w projekcie POW-WOW,
finansowanym przez 6 Program Ramowy UE i dotyczącym szacowania zasobów
energii wiatru oraz prognozy produkcji energii dla farm wiatrowych na morzu.
____________________________________________________________________
prof. Władysław Mielczarski

Władysław Mielczarski jest profesorem zwyczajnym na
Politechnice Łódzkiej. Od września 2006 pełni funkcję
Europejskiego Koordynatora ds Energii będąc
odpowiedzialnym za rozwój połączeń transgranicznych
Niemiec, Polski i Litwy. Jest członkiem European Energy
Institute europejskiej grupy doradczej w strategicznych
problemach energetyki.
19
Jarosław Mroczek
Prezes Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej.
Prezes Zarządu EPA sp. z o. o. - firmy działającej w
obszarach związanych z urządzeniami radionawigacji,
automatyki statkowej, łączności satelitarnej i
radiokomunikacji. W ostatnich latach skutecznie rozwija
nowy sektor energetyki – produkcję energii odnawialnej z
elektrowni wiatrowych.
Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Certyfikacji Energii.
Pomysłodawca Forum Energetyki Wiatrowej, cyklicznych
spotkań przedstawicieli władz, operatora systemu i spółek
dystrybucyjnych z uczestnikami rynku związanego z
energetyką.
Ekspert Parlamentarnego Zespołu ds. Energetyki.
____________________________________________________________________
dr Georg Nehls
Georg Nehls studiował biologię na Uniwersytecie w Kiel,
Niemcy. Specjalizuje się w ornitologii i biologii morza. Od
1998 roku jest dyrektorem pzredsiębiorstwa BioConsult SH.
Georg Nehls nadzorował i przeprowadził wiele ocen wpływu
na środowisko oraz projektów badawczych dotyczących
wpływu energetyki wiatrowej onshore oraz offshore na
środowisko.
____________________________________________________________________
Norbert Obrycki
Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego
Urodzony w Szczecinie w 1972 r. Ukończył Instytut
Filologii Germańskiej na Uniwersytecie Szczecińskim, jest
absolwentem Studium Integracji Europejskiego Krajowej
Szkoły Administracji Publicznej, stypendysta
Uniwersytetów w Greifswaldzie, Wiedniu i Berlinie oraz
Międzynarodowego Programu Praktyk Parlamentarnych
Niemieckiego Bundestagu i Uniwersytetu Humboldtów w
Berlinie. Z zawodu tłumacz i nauczyciel akademicki,
ostatnio pełnił funkcję Dyrektora Biura Stowarzyszenia
Gmin Polskich Euroregionu Pomerania. Działa w wielu
międzynarodowych organizacjach i gremiach (m.in.
CLRAE, ISE, Komitet Regionów i innych). Członek partii
Platforma Obywatelska od 2006 roku.
20
Adam Oleksy
Urodzony w 1974 r. w Olkuszu.
Absolwent Technikum Elektronicznego w Sosnowcu.
Ukończone:
- w 1998 roku studia inżynierskie na Politechnice Śląskiej
- w 2001 roku magisterskie studia uzupełniające na
Politechnice Warszawskiej.
Od października 1997 roku pracownik wydziału Analiz
Technicznych i Rozwoju Sieci w PSE S.A. Aktualnie
Kierownik Wydziału Analiz Technicznych w
Departamencie Sprzedaży i Rozwoju PSE-Operator S.A.
Zakres obowiązków związany jest z wydawaniem i
uzgadnianiem warunków przyłączenia do sieci
elektroenergetycznej, opracowywaniem projektów umów o przyłączenie oraz
analizami technicznymi w zakresie rozpływów mocy czynnych i biernych, poziomów
napięć, prądów i mocy zwarciowych, stabilności statycznej i dynamicznej systemu.
____________________________________________________________________
Grzegorz Onichimowski
Prezes Zarządu Towarowej Giełdy Energii SA. Ma 44 lata,
ukończył studia na Politechnice Warszawskiej, na Wydziale
Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej. Przez całe
swoje życie zawodowe związany był z branżą
informatyczną. Ma duże doświadczenie w zarządzaniu,
również strategicznym, dziennikarstwie oraz realizacji
nowych projektów.
Swoją pracę zawodową rozpoczynał w mediach - najpierw
jako zastępca redaktora naczelnego w Tygodniku
Studenckim "Politechnik", później "Sztandarze Młodych", a
następnie był odpowiedzialny za pierwsze w kraju pismo
komputerowe - miesięcznik "Bajtek".
Od 1989 r. Grzegorz Onichimowski jest związany
bezpośrednio z branżą IT. Od 1989 do 1991 pracował w Fundacji Edukacji
Technicznej i firmie International Service Resources, w której był najpierw dyrektorem
ds. handlowych, a następnie Prezesem Zarządu.
W latach 1991-2000 pełnił funkcję Prezesa Zarządu IPS Computer Group sp. z o.o. -
pierwszej polskiej spółce zajmującej się informatyką "domów", czyli oprogramowaniem
wykorzystywanym w domach - rozrywkowym i edukacyjnym. W okresie styczeń 2000-
czerwiec 20001 zrealizował pierwszy w branży regionalny projekt konsolidacyjny -
CENEGA, a następnie kierował częścią powstałego w drodze konsolidacji holdingu,
spółką IM Group.
Przed przyjściem do Giełdy Energii SA kierował przedstawicielstwem handlowym
Electronic Arts Inc. w Polsce, zajmującej się oprogramowaniem multimedialnym.
W 2001 r. został wyróżniony tytułem "Postać rynku IT" w ankiecie wydawnictwa
"Lupus".
21
Anna Pasławska
Od listopada 2003 roku Dyrektor Polskiego Stowarzyszenia
Energetyki Wiatrowej. Między innymi jest jednym z autorów
opracowania „Ocena Strategii Rozwoju Energetyki Odnawialnej
oraz kierunki rozwoju energetyki wiatrowej wraz z propozycją
działań”, przygotowanego na zlecenie Ministerstwa Środowiska
w sierpniu 2005 roku. Jest także Zastępcą Kierownika Działu
Nowych Technologii w EPA Sp. z o.o., spółce zajmującej się
developingiem projektów wiatrowych, gdzie jest
odpowiedzialna m.in.: za procedury środowiskowe.
Specjalizuje się w projektach Wspólnych Wdrożeń. Doradza inwestorom krajowym i
zagranicznym w zakresie zatwierdzania projektów jako projekty JI, jak i sprzedaży
Jednostek Redukcji Emisji wygenerowanych przez projekty OZE.
Oliver Schaefer
Przez wiele lat Oliver Schaefer był doradcą Mechtild Rothe
oraz innych członków Parlamentu Europejskiego ds. polityko
energetycznej, odpowiedzialnym za wszystkie sprawy
związane z tą polityką. W 2003 roku rozpoczął pracę w
European Renewable Energy Council jako dyrektor ds. polityki
(policy director), odpowiedzialny za całość polityki
międzynarodowej. Jego publikacje można znaleźć w
międzynarodowych czasopismach oraz książkach. Zanim
rozpoczął karierę w Brukseli pracował jako członek sztabu
wyborczego jednej z głównych niemieckich partii politycznych.
Studiował nauki polityczne i historię współczesną.
____________________________________________________________________
Grzegorz Skarżyński: absolwent SGH, na początku lat

90'tych prezes Agencji Rozwoju Przemysłu. W roku 1997
współzałożyciel Polish Energy Partners SA (PEP),
niezależnej firmy energetycznej, która w 2005 zadebiutowała
na Giełdzie Papierów Wartościowych. Autor realizowanej od
2004 strategii PEP inwestowania w farmy wiatrowe. Od 2003
roku Wiceprezes PSEW, od 2006 roku niezależny ekspert
realizujący projekty w obszarze energetyki, tworzenia nowych
przedsięwzięć gospodarczych oraz programów pomocowych
UE.
22
Christoph Sowa
Lat 42, urodzony w Bytomiu na Górnym Śląsku, żonaty, dwie
córki. Po ukończeniu elektrotechnicznej szkoły średniej w
Tarnowskich Górach, studia prawa na Uniwersytecie Śląskim
w Katowicach i Wolnym Uniwersytecie w Berlinie (Zachodnim)
ze specjalnością prawo antymonopolowe. Aplikacja
sędziowska w Wyższym Sądzie Krajowym w Berlinie. Adwokat
w kancelarii adwokackiej von Zanthier & Partner, a następnie
w kancelarii Becker Büttner Held w Berlinie, gdzie zajmował
się doradztwem w zakresie prawa energetycznego dla
podmiotów z branży energetycznej. Od 2005 r. jako dyrektor odpowiedzialny za
inwestycje w Polsce w ENERTRAG AG, jednym z czołowych producentów energii
elektrycznej ze źródeł odnawialnych w Niemczech. Autor licznych artykułów
fachowych i referatów na temat prawa energetycznego i energetyki odnawialnej.
___________________________________________________________________
Maciej Szambelańczyk
Radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w
Poznaniu. Współpracuje z Kancelarią Wierciński, Kwieciński,
Baehr Sp.k. Specjalizuje się w prawie energetycznym, prawie
spółek, zagadnieniach ładu korporacyjnego. Jest autorem
artykułów obejmujących tematyką funkcjonowanie
przedsiębiorstw sektorów infrastrukturalnych (energetycznego i
wodnokanalizacyjnego). Doradzał licznym przedsiębiorstwom
energetycznym (w tym w sektorze energii odnawialnej).
___________________________________________________________________
Michał Talarski
Michał Talarski od początku kariery zawodowej zaangażowany
jest we współpracę z sektorem budowlanym i energetycznym.
Zajmuje się m.in. adaptacją programów ubezpieczeniowych do
wymogów FIDIC. Jest również liderem praktyki Construction,
specjalizuje się w ryzykach związanych z procesami
inwestycyjnymi i w ubezpieczeniach budowlanych. Zajmuje się
obsługą firm budowlanych, projektowych, developerskich,
zarządzających nieruchomościami itp. oraz wykonuje usługi
due dilligence dla kontraktów budowlano – montażowych.
___________________________________________________________________
Tomasz Tomasiak
Pracownik Raiffeisen Bank Polska S.A. na stanowisku
Zastępcy Dyrektora Departamentu Finansowania Projektów
Inwestycyjnych. Od 10 lat realizuje w banku finansowanie
projektów inwestycyjnych. Od roku 2005 przeprowadził w
banku finansowanie trzech projektów farm wiatrowych metodą
”Project financing”. Absolwent Politechniki Warszawskiej na
Wydziale Elektrycznym oraz Szkoły Biznesu Politechniki
Warszawskiej (MBA).
23
dr Maciej Trzeciak
Podsekretarz Stanu, Główny Konserwator Przyrody,
___________________________________________________________________
Dr hab. inż. Krzysztof Żmijewski, prof. Politechnika Warszawska

Manager z wyjątkowym doświadczeniem w zakresie
strategicznego zarządzania oraz infrastruktury. W latach 1990-
2001 praca na wysokich stanowiskach w administracji
państwowej (wiceminister budownictwa), agencji rządowej
(prezes Krajowej Agencji Poszanowania Energii), największej
spółce skarbu państwa (prezes PSE SA) i międzynarodowej
firmie telekomunikacyjnej (członek zarządu Polkomtel SA).
Obecnie niezależny konsultant, ekspert w zakresie elastycznych
form zatrudnienia, pomysłodawca i koordynator merytoryczny projektu ElaStan
Elastyczne Stanowiska Pracy i Ochrona Kapitału Intelektualnego Firm.
Ponadto, felietonista i wykładowca (Politechnika Warszawska, KSAP, PJWSTK) oraz
Przewodniczący Społecznej Rady Konsultacyjnej Energetyki.
24
Rozwój europejskich sieci przesyłowych pod kątem dostosowania ich do
generacji wiatrowej
prof. Władysław Mielczarski, Koordynator Europejski ds. Energetyki,
Dyrektoriat ds. Transportu i Energii
Development of network infrastructure

European Commission – DG Energy and Transport
Rozwój europejskich sieci przesyłowych pod kątem

dostosowania ich do generacji wiatrowej
Prof. Władysław Mielczarski

European Coordinator in the Field of Energy
Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 1

z Rozwój OZE jest jednym z głównych celów Unii

Europejskiej
z Energia z wiatru jest i będzie jedną z głównych
technologii OZE
z Nie powinno być przeszkód w przyłączaniu
elektrowni wiatrowych do sieci oraz odbioru
wyprodukowanej energii
z Przepływ energii produkowanej przez elektrownie
wiatrowe to nie tylko problem pojedynczych
operatorów, to sprawa wszystkich operatorów dla
danego obszaru sterowania i operatorów sieci
przesyłowych w Europie
25
z Produkcja energii z OZE w I półroczu roku 2007

wynosiła 2,64TWh, z czego z elektrowni wiatrowych
0,227TWh (ARE)
z Wzrost w porównaniu do I połowy 2006 wynosi
246%, to dużo, ale wciąż mało, aby spełnić nowe cele
proponowane przez Unię Europejską – dla Polski
udział OZE 15%.
z Cel dla Polski oznacza produkcję ponad 30TWh
rocznie z OZE, czyli ponad 6-krotny wzrost
z Energia z OZE musi zostać wprowadzona do sieci
bez przeszkód

Konieczne działania dla przyjęcia i przesłania energii z

OZE obejmują:
z Rozwój sieci dystrybucyjnej i przesyłowej
z Nowoczesne metody zarządzania rozpływami w
sieciach – obniżenie kosztów bilansowania
z Rynek dnia bieżącego i rynek rezerw
z Współpraca operatorów sieci dystrybucyjnych i
przesyłowych
z Proste i transparentne procedury wydawania
warunków przyłączenia
26
Proste i transparentne procedury wydawania warunków

przyłączenia to:
z Łatwo dostępna informacja o możliwych punktach
przyłączenia wraz z podaną mocą i ewentualnym
kosztem rozbudowy sieci – mapy możliwych
przyłączeń powinny być publikowane przez
wszystkich operatorów
z Wydawanie warunków przyłączenia na określony
czas (np. 2 lata) wraz z koniecznością wpłacenia
wadium

Bilansowanie i magazynowanie energii produkowanej z

OZE
z Bilansowanie w obszarze sieci dystrybucyjnej – gdzie
możliwe
z Bilansowanie w sieci przesyłowej w krajowym
obszarze sterowania
z Bilansowanie w ramach połączonych systemów
UCTE
z Magazynowanie energii w elektrowniach szczytowo-
pompowych
27
Projekt - European Wind Energy Study –EWIS - 15 OSP –

6/2007 – 10/2009. Główne wskazania projektu:
• Coordinated congestion management
– Development of concepts for allocation of transmission rights
– Founding of service companies for auctioning and market coupling
• Improvement of system security
– Start of system monitoring in Central-Eastern-Europe (08/2007)
• Coordination of transmission system development
– Development of transmission system development plans
• Increasing and harmonisation of transparency
• Establishment of platforms for cross-border
– Intra-day trading
– Reserve markets

28
Appointing European coordinators

The Commission appointed 4 European Coordinators to facilitate the completion of the
following projects:
For gas:
z NABUCCO pipeline.
Mr Van Artsen
For electricity:
z Connection of offshore wind power in Northern Europe (Denmark, Germany and
Poland);
Mr Adamovitch
z Connection between France and Spain, especially Sentmenat (ES) – Bescanó (ES) –
Baixas (FR) line.
Prof. Monti
z Power link between Germany, Poland and Lithuania, especially Alytus – Elk (back-to-
back station);
Prof. Mielczarski

29

30
Podsumowanie
z Wzrost produkcji energii z OZE jest jednym z
priorytetowych celów Unii Europejskiej
z Elektrownie wiatrowe, to jedna z głównych
technologii OZE
z Konieczne jest uproszczenie procedur wydawania
warunków przyłączeń i bilansowania
z Niezbędny jest rozwój sieci dystrybucyjnej i
przesyłowej oraz współpraca operatorów
z Bilansowanie powinno odbywać się z warunkach
rynkowych – rynek dnia bieżącego i rezerw mocy.
31
32
Dokonania Electrabel, Grupa Suez w energetyce wiatrowej
Grzegorz Górski, Prezes Electrabel Polska S.A.
Dokonania
Electrabel, Grupa SUEZ
w energetyce wiatrowej
Grzegorz Gó
Górski III Konferencja PSEW
Prezes Zarzą
Zarządu „Rynek Energetyki Wiatrowej w Polsce
Electrabel Polska SA 11-
11-12 marca 2008
Electrabel, Grupa SUEZ: Energetyka odnawialna
Moc zainstalowana i w
Electrabel SUEZ
budowie na koniec 2006
32 068 MW Ogółem, w tym: 59 099 MW
5 085 MW Odnawialna, w tym: 11 588 MW
3 898 MW Wodna 10 247 MW
493 MW Biomasa 643 MW
694 MW Wiatrowa 698 MW
Inwestujemy w rozwój różnych form energetyki odnawialnej: fotowoltaiczną, solarno-

termalna, fale morskie
III Konferencja PSEW - Electrabel, Grupa SUEZ Marzec 2008 Slajd: 2
33
Electrabel, Grupa SUEZ: Energetyka wiatrowa
690 MW mocy zainstalowanej w istniejących farmach

1100 MW w rozwoju do 2012 roku
akwizycje firm energetyki wiatrowej:
Udział MW w
Firma Kraj MW w rozwoju
Electrabel/SUEZ eksploatacji
Generg Portugalia 42,5% 253 MW 400 MW
La Compagnie
Francja 56,8% 148 MW 6 500 MW
du Vent
AceaElectrabel
Włochy 50%+1 68 MW b.d.
Produzione
Ventus Energy Kanada 100% 29 MW 2 000 MW
Plany w Polsce
Rozwój farm od 3 lat, planowane osiągnięcie

poziomu 300 MW w 2012 roku
Rezerwacja i zakup turbin w europejskim
przetargu Electrabel
Poza rozwojem własnych, zakup gotowych
projektów lub farm
Cel długookresowy: 1500 MW w 2020 roku
Zapraszamy do współpracy!
34
35
36
Nowa Dyrektywa, nowa przyszłość?
Christian Kjaer, Dyrektor Zarządzający,
Europejskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej
NOWA DYREKTYWA,
NOWA PRZYSZŁOŚĆ?
CHRISTIAN KJÆR
CEO, European Wind Energy Association
Ożarów Mazowiecki, 11 marca 2008
SPIS TREŚCI
• Panorama energetyczna UE: dziś
• Zawartość proponowanej Dyrektywy
• Wpływ na OZE
– w szczególności na energetykę wiatrową
• Panorama energetyczna UE: jutro
37
PANORAMA ENERGETYCZNA UE: DZIŚ
NADCHODZĄCY KRYZYS ENERGETYCZNY I KLIMATYCZNY
• Wysoka zależność od importu

energii/ podatność na
nieprzewidywalne, ale
najprawdopodobniej coraz
wyższe ceny
• Konkurencja z resztą
świata o kończące się
zasoby konwencjonalnych
paliw
• Niewiarygodne
koszty
środowiskowe
CENA BEZCZYNNOŚCI
• Przewiduje się, że do roku 2030 • Do roku 2030 ze względu na zwiększone
import ropy naftowej wzrośnie z wykorzystanie paliw kopalnych globalna
poziomu 76% do 88% , podczas gdy emisja gazów cieplarnianych może
gazu ziemnego z 50% do 81%w zwiększyć się ponad dwukrotnie
stosunku do roku 2000 • Raport Sterna szacuje, iż aby uniknąć
• Na każde 20$ wzrostu w cenie ropy najgorszych efektów zmian klimatu należy
koszt importu gazu dla Europy rośnie o co roku inwestować 1% światowego PKB
15 mld € rocznie • Stwierdza również, iż brak takiego
• Wzrost ceny ropy w ostatnich latach działania grozi obniżeniem PKB o 20% w
zwiększył roczny koszt importu gazu w stosunku do potencjału
UE o 45 mld €
• Dla porównania, w roku 2006 UE
zainwestowała w energetykę wiatrową
9 mld €
38
KRYZYS CZY OKAZJA?
“W okresie rosnących cen ropy naftowej oraz obawy o

zmiany klimatu odnawialne źródła energii stanowią
okazję, której nie możemy przegapić. Pomogą nam
zmniejszyć emisje CO2, wzmocnią nasze
bezpieczeństwo dostaw, a także zwiększą
zatrudnienie i wzrost w rozwijającym się sektorze
wysokich technologii. Jeżeli włożymy wysiłek dziś,
Europa będzie liderem w wyścigu w kierunku
gospodarki o niskim zapotrzebowaniu na węgiel,
której nasza planeta tak bardzo potrzebuje"
Komisarz ds. energii Andris Piebalgs
23. stycznia 2008
PAKIET ENERGETYCZNY I KLIMATYCZNY: 23/ 01/ 08 EC
¨ Propozycja nowelizacji Dyrektywy ws. handlu

emisjami (ETS)
¨ Propozycja związana ze wspólnymi

działaniami na rzecz wypełnienia celu WE
dotyczącego redukcji emisji gazów
cieplarnianych w sektorach nie objętych EU
ETS
¨ Propozycja Dyrektywy w sprawie promocji

wykorzystania energii odnawialnej
39
CELE UE W ZAKRESIE OZE NA ROK 2020
Ogólne cele krajowe dla udziału energii z OZE w końcowym zużyciu energii w roku 2020
100%
Cel na 2020
Udział energii z OZE w 2005
75%
50%
25%
20%
0%
B BG CZ DK D EE IRL GR E F I CY LV LT L H M NL A PL P RO SI SK FIN S GB
Źródło: Projekt Dyrektywy Komisji Europejskiej w sprawie promocji wykorzystania energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych
PROJEKT DYREKTYWY OZE AUTORSTWA KE (I)
Wyznaczenie celu dla UE na poziomie 20% udziału energii z

OZE w roku 2020 w porównaniu z 8,5% dziś
¨ Zróżnicowane wiążące cele krajowe
¨ Krajowe Plany Działań do marca 2010

• Wyznaczenie celów dla udziału OZE w sektorach
energetycznym, transportu oraz ogrzewania i
chłodzenia,
• Opis środków podjętych do osiągnięcia tych celów
¨ Osobny cel dla wzrostu udziału biopaliw w sektorze

transportu o 10%
40
PROJEKT DYREKTYWY OZE AUTORSTWA KE (II)
¨ Trajektoria wskaźnikowa – cele pośrednie na ścieżce do roku

2020
Ö Państwo Członkowskie będzie musiało
• Cel niewypełniony wprowadzić w życie w ciągu roku
dodatkowe działania aby powrócić na
ścieżkę
Ö Państwo Członkowskie uzyska prawo

• Cel wypełniony umożliwienia krajowym wytwórcom energii
z OZE sprzedaży zbywalnych certyfikatów –
świadectw pochodzenia– do Państw
Członkowskich pozostających w tyle
• Państwa Członkowskie będą mogły
ograniczyć handel
PROJEKT DYREKTYWY OZE AUTORSTWA KE (II)
¨ Zwolnienie dla wielkoskalowych instalacji OZE w budowie

nie ukończonych przed 2020
• Będą wliczać się do celów krajowych, jeżeli ich
budowa rozpocznie się do roku 2016 i zostaną
oddane do użytkowania do roku 2022
¨ Państwa Członkowskie będą musiały podjąć inne kroki, by

zwiększyć rozwój OZE
• Usprawnienie procedur autoryzacji nowych instalacji
OZE
• Zapewnienie wytwórcom energii z OZE dostępu do
sieci elektroenergetycznej
41
WKŁAD ENERGETYKI WIATROWEJ W WYPEŁNIENIE CELU 20%
Dziś 2020
OZE 8.5% ¨ 20%
Energia el. 15% ¨ 35%
Wiatr 3% ¨ 11-14%
Offshore 0% ¨ 1.8-4.5%
Energetyka wiatrowa będzie miała największy udział

w ogromnym zwiększeniu produkcji czystej energii
ILE ENERGII ELEKTRYCZNEJ Z OZE?

ILE ENERGETYKI WIATROWEJ ONSHORE ORAZ OFFSHORE?
• 2020: aby wypełnić cel 20% dla OZE potrzeba około 35% energii
elektrycznej z OZE
• Dziś: 15%, w tym 10% z dużych elektrowni wodnych i 3% z wiatru
• Nie licząc dużych elektrowni wodnych udział energii elektrycznej z
OZE musi wzrosnąć z 5% do około 25%w ciągu 14 lat (w zależności
od zapotrzebowania na energię)
• Od 3% (50 GW) do 11-14% (180 GW) energetyki wiatrowej w roku
2020 (w zależności od zapotrzebowania na energię w roku 2020)
• Udział offshore w pokryciu zapotrzebowania UE na energię do roku
20201:: od 1.8% (20 GW) do 4.5% (50 GW)
• Bez energetyki wiatrowej offshore nie uda się osiągnąć celu
• Bez infrastruktury nie uda się osiągnąć celu
1 Scenariusz bazowy KE: zapotrzebowanie na energię w UE (2020): 4163.7 TW/ h
42
NOWE MOCE W UE W LATACH 2000-2007
35,000
30,000
25,000
20,000
MW
15,000
10,000
5,000
-
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
GAZ ZIEMNY WIATR WĘGIEL OLEJ OPAŁOWY DUŻE ELEKTROWNIE WODNE
BIOMASA ENERGETYKA JĄDROWA Inne
WZROST MOCY ZAINSTALOWEJ NETTO W UE 2000-2007
100,000
76,641
80,000
60,000 46,856
40,000
20,000
-11,027 -14,385 2,299 1,655 -5,871 1,795
-
OLEJ OPAŁ.
EN. JĄDR.
WIATR
BIOMASA
DUŻE EL.
WĘGIEL
Inne
WODNE
ZIEMNY
GAZ
-20,000
Wzrost mocy zainstalowanej netto w UE 2000-2007
43
ENERGETYKA JĄDROWA I WIATROWA
– PIERWSZYCH 16 LAT
Energetyka jądrowa 1961-1976 – Energetyka wiatrowa 1991-2006
100,000 50,000
90,000 45,000
80,000 40,000
70,000 35,000
60,000 30,000
50,000 25,000
40,000 20,000
30,000 15,000
20,000 10,000
10,000 5,000
0 0
1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
EWI rocznie (MW) EJ rocznie (MW) EWI łącznie (MW) EJ łącznie (MW)
Źródło: IAEA, EWEA
NIEMCY, HISZPANIA I DANIA: UDZIAŁ W RYNKU UE

100%
739
613
469
1,238
1,727
3,362
2,608
80%
3,752
60%
5,234
3,815
2,740
4,272
40%
4,112
5,192
3,595
3,840
20%
0%
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Niemcy, Hiszpania, Dania Reszta UE
Źródło: EWEA
44
ENERGETYKA WIATROWA W UE (2006 – 2030) ORAZ UDZIAŁ
W WYTWARZANIU ENERGII ELEKTRYCZNEJ
Dania
350
21%
300
16%
250 120
Hiszpania
Niemcy
12%
200 74.5
8%
GW
35
150
5% 12
100 3% 180
3.5 164.8
145
0.878 112.5
50
76.5
47.2
0
2006 2010 2015 2020 2025 2030
Onshore Offshore
Źródło: EWEA
POLSKA– ATRAKCYJNY RYNEK I POTENCJAŁ WZROSTU
Moc zainstalowana ogółem (MW)

1200
1000
1000
800
600
400
276
200 153
63 63 83
27
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2010
Źródło: EWEA
45
POLSKA– ATRAKCYJNY RYNEK I POTENCJAŁ WZROSTU
" Choć rynek zielonych certyfikatów został ustanowiony tylko do

roku 2010, oczekuje się jego rozszerzenia na dalsze lata, gdyż
rząd skupia się na energetyce wiatrowej w celu wypełnienia
swoich celów na lata 2010 oraz 2020. Dlatego też ten rynek
będzie motorem wzrostu w Europie Wschodniej, osiągając 37% z
6,700 MW , które zostaną zainstalowane w regionie do roku
2015. "
European Wind Power Markets and Strategies, 2007–2015

Emerging Energy Research, czerwiec 2007
POTENCJAŁ ENERGETYKI WIATROWEJ

(SCENARIUSZ BAZOWY)
200 600
180 Produkcja energii onshore (TWh)

Moc zainstalowana onshore ogółem 500
160
Moc zainstalowana offshore ogółem
140 Produkcja energii offshore (TWh)
400
120
TWh
GW
100 300
80
200
60
40
100
20
0 0
2020
2006
2008
2009
2004
2005
2000
2002
2003
2012
2018
2013
2019
2011
2007
2010
2001
2016
2015
2014
2017
Offshore w 2020?:
• Średnioroczny wzrost onshore w UE 1992-2006: 33.4%
• Offshore w 2020 przy at 33.4% stopie rocznego wzrostu: 49.350 MW
46
KORZYŚCI PŁYNĄCE ZE SCENARIUSZA 180 GW –
W TYM 35 GW OFFSHORE – W ROKU 2020
• 220 Mt emisji CO2 rocznie mniej

• Zaoszczędzony roczny koszt CO2
(20€ / tCO2): 4.4 mld €
• Zaoszczędzony roczny koszt
paliw
(48$ / baryłkę ropy): 12 mld €
• Zaoszczędzony roczny koszt
paliw
(48$ / baryłkę ropy ): 18 mld €
• Zaoszczędzony koszt paliw: 25
mld € przy €/ $=1.00
CZAS MA KLUCZOWE ZNACZENIE
¨ Parlament Europejski i Rada muszą przetworzyć tekst i dojść do

ostatecznego porozumienia w kwestii treści Dyrektywy
• Procedura może trwać ponad rok
¨ Cel 20% udziału OZE zostanie wypełniony tylko wówczas, gdy

przepisy zostaną przyjęte na czas
¨ Szybka legislacja jest elementem kluczowym pozwalającym uniknąć

niepewności na rynku w okolicach roku 2010 (koniec
obowiązywania Dyrektywy RES-E)
Państwa Członkowskie i europosłowie grają krytyczną rolę:
Dyrektywa musi zostać przyjęta jak najszybciej
47
PANORAMA ENERGETYCZNA UE: JUTRO
• Heavy reliance on imports/

WIELKA OKAZJA
vulnerability to unpredictable
but most likely higher prices
Bezpieczeństwo dostaw
• Competition with rest of the
world for the depleting
conventional fuels
Konkurencyjność
• Unbelievable environmental
cost
Trwałość
Dziękuję bardzo za uwagę

Liczę na spotkanie na przyszłych imprezach EWEA
EWEC 2008
31 marca - 3 kwietnia
Bruksela, Belgia
48
Bariery środowiskowe w rozwoju energetyki wiatrowej
dr Maciej Trzeciak, Podsekretarz Stanu, Główny Konserwator Przyrody,
Bariery środowiskowe w rozwoju

Główny Konserwator Przyrody

Podsekretarz Stanu
w Ministerstwie Środowiska
Dr Maciej Trzeciak
Procedowanie z naruszeniami prawa

wspólnotowego:
2 etapy procedowania z naruszeniami:
Wezwanie do usunięcia naruszenia,
Uzasadniona opinia;
Ewentualna skarga Komisji Europejskiej do
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości;
Polska:
3 Wezwania do usunięcia naruszenia,
3 Uzasadniona opinia,
1 skarga do ETS –Dyrektywa „Ptasia”,
+ sprawa obwodnicy Rospudy (Wezwanie,
Uzasadniona opinia, Skarga do ETS) – z racji
swojej specyfiki pominięta w niniejszej prezentacji.
49
NARUSZENIE 2006/2281
Uzasadniona opinia Komisji Wspólnot Europejskich
niezgodność polskiego prawodawstwa z przepisami

dyrektywy Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca
1985 r. w sprawie oceny skutków
wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia
publiczne i prywatne na środowisko
naturalne,
Oddziaływanie na środowisko
przyrodnicze
Oddział
Oddziaływanie na ptaki i
nietoperze:
• Śmiertelność
miertelność w wyniku kolizji
• Utrata siedlisk w wyniku
fizycznego zaję
zajęcia terenu
• Zmiany rozmieszenia i
zachowania populacji
spowodowane dział
działaniem
sił
siłowni
Zniszczenie siedlisk
przyrodniczych oraz
siedlisk gatunkó
gatunków roś
roślin i
zwierzą
zwierząt,
Zaburzenie krajobrazu.
50
Śmiertelność w wyniku kolizji
Czynniki ryzyka:
• liczebność ptaków (żerowiska, trasy
migracji),
• liczba wiatraków,
• widoczność (kolor wiatraka, warunki
pogodowe).
Zmiany rozmieszenia i zachowania populacji

spowodowane działaniem siłowni
Zmiany w sposobie wykorzystania terenu przez ptaki
• tereny przylegają
przylegające do elektrowni są
są słabiej
wykorzystywane jako miejsca żerowania, odpoczynku i
gniazdowania niż
niż tereny bardziej oddalone
Efekt fizycznej bariery na trasie wę

wędró
drówek ptakó
ptaków
• tereny korzystne do lokalizowania
farm wiatrowych czę
często pokrywają
pokrywają
się
się z trasami wę
wędró
drówek ptakó
ptaków,
np. pas wybrzeż
wybrzeża oraz doliny
duż
dużych rzek.
51
Wpływ na siedliska przyrodnicze oraz
gatunki roślin i zwierząt
Fizyczne zajęcie powierzchni siedlisk
przyrodniczych przez konstrukcje
wiatraków
Murawy bliźniczkowe
w Dolinie Warty
Zniszczenie siedlisk w trakcie budowy

(drogi dojazdowe, zaplecze techniczne,
wykopy)
Zaburzenie krajobrazu
Uwarunkowania wpływu elektrowni
na krajobraz:
• elementy konstrukcji elektrowni
(wysokość, liczba masztów, kolor)
• ukształtowanie terenu (równinne,
pagórkowate)
• użytkowanie terenu (tereny rolnicze,
lasy, tereny poprzemysłowe).
52
Obszary szczególnie wrażliwe na
wpływ energetyki wiatrowej
Obszary chronione na podstawie
ustawy o ochronie przyrody:
• Parki narodowe i rezerwaty przyrody
• Obszary Natura 2000
• Parki krajobrazowe i Obszary Chronionego
Krajobrazu
Ocena Oddziaływania na Środowisko

W przypadku farm wiatrowych o mocy > 100
MW, lub instalacji planowanych w obszarach
morskich – zawsze wymagany jest raport OOŚ,
gr. I
W przypadku instalacji o całkowitej wysokości >

30 m – raport jest fakultatywny (może być
wymagany m. in. w związku z usytuowaniem
przedsięwzięcia w pobliżu lub na terenie
obszarów chronionych), gr. II
W przypadku inwestycji o wysokości < 30 m

raport może być wymagany jeżeli jest
podejrzenie, że mogą mieć znaczący, negatywny
wpływ na obszar Natura 2000, gr. III
53
Art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody -
jedyne ograniczenie obowiązujące na
obszarach N2000
Na obszarach Natura 2000 zabrania się

podejmowania działań, które mogą
w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk
przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i
zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć
negatywnie na gatunki, dla których ochrony
został wyznaczony obszar Natura 2000, z
zastrzeżeniem art. 34
Projekt każdej inwestycji, która może wpływać na

obszar Natura 2000 musi być oceniony pod
kątem tego wpływu
Obszar stosowania właściwej oceny art.

6(3) DS
obszary Natura 200 przekazane do KE od

2004 r. do sierpnia 2007r.:
• 364 SOO = 8,95% całkowitej powierzchni kraju

(8,11% powierzchni lądowej kraju)
• 124 OSO = 15,62% powierzchni kraju (14,08%

powierzchni lądowej kraju)
• Potencjalne obszary Natura 2000
54
Stan sieci Natura 2000
480
obszarów
Natura 2000
= 18,27%
całkowitej
powierzchni
kraju
(16,81%
powierzchni
lądowej
kraju)
Zasady oceny oddziaływania na obszary

Natura 2000
Ocena z punktu widzenia celów ochrony obszaru

Natura 2000 (w tym integralność obszaru)
Ocena zgodnie z zasadą przezorności

• wątpliwości musza być interpretowane na korzyść
ochrony środowiska, a nie na korzyść inwestycji
Ocena wpływu samej inwestycji oraz w

powiązaniu z innymi planami lub projektami
55
56
Farmy wiatrowe – ocena wpływu wizualnego i wpływu na krajobraz –
metodologia oceny
Eimear O`Connor, Architekt Krajobrazu, Environmental Resources
Management
Farm y Wiatrow e
Ocen a w p ływ u w izu aln ego i
w p ływ u n a krajobraz
Elektrownie wiatrowe – wpływ na krajobraz

Metodologia oceny
Delivering sustainable solutions in a more competitive world
Ocena Od d ziaływ ania na Środ ow isko
• Proces identyfikacji, przewidywania i oceny

kluczowych efektów środowiskowych projektu
• Dokonywana w celu zmniejszenia potencjalnego

negatywnego wpływu na środowisko na etapie
projektu, dostarcza informacji do procesu
podejmowania decyzji
• Ocena wpływu na krajobraz oraz wpływu

wizualnego stanowi bardzo ważną część OOŚ
57
Ocena w p ływ u w izu alnego i w p ływ u na
krajobraz
Strukturalna ocena
• Efektów krajobrazowych:
Fizycznych zmian w
krajobrazie, jego charakterze
i postrzeganej wartości
• Efektów wizualnych:
Zmiany w dostępności
widoków oraz walorów
krajobrazowych
Proces oceny w p ływ u w izu alnego i w p ływ u

na krajobraz
Ocena zakresu efektów krajobrazowych i wizualnych
Baseline Study – istniejące zasoby wizualne i krajobrazowe

OPINIE ZWROTNE
Ocena czułości odbiorców krajobrazu
Minimalizacja wpływu – lokalizacja i układ farm wiatrowych
Ocena skali zmian
Ocena oddziaływania
Prezentacja wyników
Konsultacje, rewizja i monitoring
58
Ocena zakresu efektów w izu alnych i
krajobrazow ych
Wstępna ocena:
• Przyrody i krajobrazu, które mogą ulec zmianie pod

wpływem inwestycji
• Najważniejszych efektów – wyznaczone elementy krajobrazu

lub panoramy
• Możliwe narzędzia minimalizacji – wybór lokalizacji / układu
farmy wiatrowej
Stu d ia Baseline istniejących zasobów

krajobrazow ych i w izu alnych
• Identyfikacja
strefy
oddziaływania
wizualnego (ZVI)
59
• Opis charakteru
krajobrazu, jego
wartości i stanu
Lokalny charakter krajobrazu

w lokalizacji farmy wiatrowej
Charakter krajobrazu,
badanie w promieniu 30km

• Wybór punktów
obserwacji do
oceny
oddziaływania
wizualnego
60
• Identyfikacja
określonych
elementów
krajobrazu,
na które
inwestycja
może mieć
wpływ
Minimalizacja w pływ u – krajobrazow e

projektow anie farm w iatrow ych
• Lokalizacja
Uwarunkowana względami
technicznymi, praktycznymi i
ekonomicznymi
• Układ
- Elementy farmy wiatrowej
- Odniesienie do cech i
charakteru krajobrazu
- Odniesienie do odbiorców
wizualnych
61
Minimalizacja w pływ u
Lokalizacja i u kład farm
w iatrow ych
• Ograniczenia
środowiskowe
zidentyfikowane jako strefy
buforowe
• Do 50m dla
• cieków wodnych
• obszarów leśnych
• ścieżek
Mapa
ograniczeń środowiskowych
Minim alizacja w p ływ u

Lokalizacja farm w iatrow ych
• W celu zmniejszenia ogólnego
oddziaływania wizualnego na
terenach o czułym krajobrazie należy
rozważyć niżej położone obszary
• Należy rozważyć lokalizacje w

pobliżu budowli o charakterze
przemysłowym, dla których farma
wiatrowa będzie stanowić
równowagę wizualną
• Należy rozważyć akceptowalność

estetyczną farmy wiatrowej w pobliżu
siedliska o charakterze miejskim
62
Minim alizacja w p ływ u
Układ farm y w iatrow ej
• Układ liniowy lub przestrzenny z
równomiernymi odstępami pomiędzy
turbinami jest preferowany w
przypadku krajobrazów o
uporządkowanym lub
geometrycznym charakterze
• Nieregularne rozmieszczenie jest

korzystne w przypadku krajobrazów
zmiennych lub o nieregularnym
charakterze
• Mniejsza liczba większych turbin

może zmniejszyć zakres wizualny
układu
Czu łość krajobrazu / od biorcy na zm iany

Krajobraz Odbiorca
Wysoka czułość Wybrane krajobrazy o Odbiorcy wystawieni na
wyjątkowo pięknych ciągły widok -
cechach naturalnych mieszańcy
Odbiorcy wykazujący
Krajobrazy przelotne
Niska czułość zdegradowane lub zainteresowanie
przemysłowe otoczeniem -
podróżnicy
63
Skala zm ian w krajobrazie
• Skala zmian w krajobrazie –
zakres widzialności w
każdym miejscu krajobrazu
• Zależy od topografii i
ochronnego działania
roślinności i budynków
30 km strefa oddziaływania
wizualnego:
Szczyty turbin
Skala zm ian w krajobrazie - fotom ontaże
Siatka
Fotomontaż
64
Znaczenie od d ziaływ ania
• Aby ocenić znaczenie
oddziaływania należy
rozważyć czułość
krajobrazu/odbiorcy w
związku z oczekiwaną
skalą zmian wynikających
z realizacji inwestycji
Znaczenie od d ziaływ ania wizu alnego oraz na krajobraz
Prezentacja w yników
• Omówienie kontekstu planistycznego i prawnego
• Opis zastosowanej metodologii
• Zakres oceny
• Przejrzysty opis elementów inwestycji ważnych z punktu
widzenia oceny oddziaływania na krajobraz oraz
oddziaływania wizualnego
• Systematyczna identyfikacja potencjalnych efektów
• Środki służące do walki z negatywnymi efektami
• Staranna prognoza skali oddziaływania
• Rozsądne kryteria oraz ocena znaczenia oddziaływania
65
Konsu ltacje, rew izja i m onitoring
• Konsultacje społeczne
• Rewizja oceny oddziaływania na
krajobraz oraz oddziaływania wizualnego
• Monitoring oraz działania minimalizujące

oddziaływanie
66
Wpływ wytwarzania i wykorzystania energii na środowisko z
perspektywy branży energetyki wiatrowej
Lars Bach Jensen, Policy Analyst, Vestas Windsystems A/S
Wpływ wytwarzania i
wykorzystania energii na
środowisko z perspektywy
branży energetyki wiatrowej
Konferencja PSEW, 11-12 marca 2008
Lars Bach Jensen, Group Government Relations, Vestas
24 February 2008
Stoimy przed globalnym

wyzwaniem energetycznym
Page 2
67
Dylemat zmiany klimatu:
Poziom
Więcej energii
Zapotrzebowanie na energię
Mniej emisji CO2
Emisje CO2
Czas
Page 3
Porównując wpływ na środowisko

różnych źródeł energii należy
zrównoważyć wątpliwości…
Page 4
68
Wpływ na
przyrodę
Ptaki: najważniejsze przyczyny wywoływanej co roku przez człowieka

śmiertelności, tylko w USA, to:
Koty: do 1 miliarda ptaków zabitych co roku;
Szklane okna: 100 do ponad 900 milionów ptaków zabitych co roku;
Linie energetyczne: 10,000 do174 milionów ptaków (w tym średnio 1000
drapieżników, takich jak jastrzębie, orły, sokoły, sowy) zabitych co roku;
Farmy wiatrowe: kilkaset ptaków zabitych co roku.
Page 5
Hałas i efekty wizualne
Które rozwiązanie
preferujesz?
Page 6
69
Zanieczyszczenie
Energetyka wiatrowa jest czysta i
NIE:
Powoduje emisji smogu i ozonu;

Powoduje emisji pyłów i sadzy;
Powoduje kwaśnych deszczy;
Uwalnia rtęci do środowiska.
Page 7
Znaczenie zmian klimatu
Page 8 Źródło: IPCC, 2007
70
Zużycie wody na potrzeby wytwarzania
energii
”Globalne ocieplenie uderzy w nas poprzez wodę”
Page 9
Źródła: IPCC, 2007 oraz DHI, 2007
Zużycie wody na MWh energii elektrycznej

wytworzonej w różnych źródłach energii
Średnie zużycie wody
Rodzaj elektrowni
(litrów/MWh)
Wiatrowa 1
Gaz ziemny 1 000
Węglowa 2 000
Jądrowa 2 500
Olejowa 4 000
Wodna 68 000
Biomasa 178 000
Page 10 Źródło: DHI, 2007
71
Czysta energia Trwałość
Ochrona przyrody Czysty wzrost gospodarczy
Dobrobyt chroni
środowisko
Podwójne korzysći
Page 11
Lokalne korzyści gospodarcze z wytwarzania energii

Odsetek wpływów z elektrowni zatrzymywanych w regionie Znacząca przewaga EWI
Wiatr 100% Wiatr 70% Wiatr 40%

100%
importu Węg. 73% Węg. 44% Węg. 15%
Gaz 68% Gaz 35% Gaz 3%

Żródło
paliwa
Wiatr 100% Wiatr 70% Wiatr 40%
Węg. 86% Węg. 58% Węg. 29%

50/50
Gaz 84% Gaz 51% Gaz 19%
W. 100% Wiatr 70% Wiatr 40%

100%
własne Wg. 100% Węg. 71% Węg. 43%
Gaz 100% Gaz 68% Gaz 35%
100% DEMONSTRACYJNY
100% własne 50/50 PRZYKŁAD USA
importu
Źródło
Page 12
urządzeń
Źródło: National Renewable Energy Laboratory (NREL); analiza McKinsey (2006)
72
PRZYKŁAD
Wpływ farm wiatrowych na zatrudnienie

Vermont, USA Północna Karolina, US A
228 MW onshore 480 MW offshore
Development 500 1,900

i montaż miejsc miejsc
pracy na pracy na
5 lat 2 lata
Funkcjonowanie 40 155
i obsługa miejsc miejsc
pracy na pracy na
20 lat 20 lat
3,300 FTE* lat

6,900 FTE* lat
Page 13
* Full time equivalent – odpowiednik pełnego etatu
Źródło: Renewable Energy Vermont; Strom Thurmond Institute: McKinsey (2006)
Aby zakończyć – i rozpocząć dyskusję
1. Makro: Należy pamiętać, dlaczego wybieramy OZE
2. Makro: Zmiana klimatu to nasz główny problem – także w

kontekście środowiska i przyrody
3. Mikro: Odpowiednia lokalizacja może chronić przyrodę
4. Mikro: Dobre OOŚ chronią przyrodę
5. Potrzebujemy zarówno makro, jak i mikro – ale makro ma

większy wpływ na środowisko i przyrodę
Page 14
73
Wiatr nigdy się nie
wyczerpie
Page 15
74
Wstępne planowanie jako narzędzie zmniejszania i oceny wpływu farm
wiatrowych na ptaki
Birte Hansen, Environmental Planner, Dong Energy
Wstępne planowanie jako narzędzie

zmniejszania i oceny wpływu farm
wiatrowych na ptaki
Trzecia Doroczna Konferencja PSEW „Rynek Energetyki Wiatrowej w Polsce"

Panel: Środowisko
Warszawa 11.03.2008
Birte Hansen, Environmental Planner

DONG Energy, Dania
Plan prezentacji
Przegląd obecnego i przyszłego rozwoju energetyki wiatrowej – Dania i Polska

Sposoby przygotowywania projektów – podejście indywidualne i podejście
strategiczne
Przykład podejścia strategicznego w Danii – przyszłe farmy wiatrowe offshore
Określenie zakresu OOŚ - scoping
Minimalizacja negatywnego oddziaływania
Monitoring
Zalecenia i wyzwania
75
DONG Energy i energetyka wiatrowa
DONG Energy jest operatorem farm wiatrowych w północnej Europie: w Danii, w

Norwegii, w Polsce, w Wielkiej Brytanii oraz we Francji
Farmy wiatrowe w eksploatacji
Rynek
Moc zainstalowana
Liczba turbin
(MW)
Dania 428 510
Norwegia 4 3
Grecja 19 31
Wielka Brytania 135 55
Francja 9 7
Polska 31 17
Łącznie 626 MW 623
Kraje, w których DONG Energy posiada farmy wiatrowe
DONG Energy: projekty wiatrowe w przygotowaniu (2008)
Projekty w fazie
przygotowania: od
wstępnego
rozpoznania
możliwości do etapu
pozyskiwania
pozwolenia na Karnice –
pozwolenie na
Rynki
użytkowanie budowę 02 2008
Rynki kluczowe
Wielkość farm wiatrowych
<10 MW <50 MW >50 MW
76
Energetyka wiatrowa w Danii
i w Polsce: stan obecny
Moc zainstalowana (MW)

2008 2010* 2025*
Dania 3125 - 6000
Polska 208 2000 -
* Plany rządowe
Wyzwania na przyszłość: rozwój farm wiatrowych + minimalizacja

wpływu na ptaki
W Polsce nastąpi dynamiczny wzrost liczby

farm wiatrowych
Niewłaściwa lokalizacja potencjalny
niekorzystny wpływ na ptaki
Właściwe planowanie oraz wstępne
planowanie: sposób minimalizacji
potencjalnego wpływu poprzez odpowiedni
dobór lokalizacji
77
Wybór lokalizacji dla farm wiatrowych
We wstępnej fazie przygotowania projektu: ocena prawdopodobieństwa

niekorzystnego wpływu w oparciu o istniejące informacje
W idealnych okolicznościach powinna być dokonana w
sposób strategiczny* podejścia indywidualnego
Zebranie informacji koniecznych do zidentyfikowania lokalizacji, w których wpływ na
ptaki jest nieznaczny
Priorytyzacja tych lokalizacji pod inwestycje

Solidne podstawy do wykonania szczegółowej, indywidualnej Oceny
Oddziaływania na Środowisko (OOŚ)
*Strategiczne Oceny Oddziaływania na Środowisko (SOOŚ) wszystkich projektów wiatrowych oraz programów
mających potencjalnie znaczący niekorzystny wpływ na środowisko powinny być wykonywane przez władze
krajowe, regionalne oraz lokalne (Dyrektywa UE SOOŚ 2001/42/EC)
Podejście strategiczne – przykład (1)
Podejście indywidualne
Pojedynczy developerzy
Przedsiębiorstwa energetyczne
Prywatni inwestorzy/właściciele gruntów
Podejście strategiczne
Strategiczny screening dokonywany przez
władze
„Połączona analiza" ważnych informacji, tj.:
Wietrzność, stan sieci, emisja hałasu,
drogi dojazdowe itp.
Natura 2000, RAMSAR, itp.
Szlaki migracji i wąskie gardła
78
władze
Wietrzność, stan sieci, drogi dojazdowe itp.
Szlaki migracji
Unikanie efektów NIMBY
władze
10
79
władze
11
władze
12
80
władze
13
Przykład podejścia strategicznego w Danii – przyszłe farmy wiatrowe

offshore (1)
W 2007 roku rząd Danii uaktualnił „Krajowy

Plan Działań w zakresie energetyki
wiatrowej offshore” pochodzący z roku 1997
Nowa ocena możliwości przyszłej Lokalizacja przyszłych
ekspansji energetyki wiatrowej offshore farm wiatrowych offshore
2025
Uaktualnienie oparte o:
Plan Działań z 1997
Materiały kartograficzne
Doświadczenia uzyskane w trakcie
eksploatacji eksperymentalnych farm
wiatrowych offshore (Horns Rev 2002 oraz
Nysted 2003)
Screening licznych potencjalnych
lokalizacji farm wiatrowych na morzu
81
Przykład podejścia strategicznego w Danii – przyszłe farmy wiatrowe
offshore (2)
Screening umożliwił ocenę i uzyskanie informacji dotyczących danego obszaru w
odniesieniu do jego kluczowych aspektów, tj.:
Warunków meteorologicznych (zasobów wiatru)
Ochrona przyrody i środowiska (Natura 2000 itp.)
Istniejące farmy wiatrowe
Żegluga i lotnictwo
Aspekty wizualne
Interesy sektora naftowego i
gazownictwainterests
Podmorskie kable
Rybołówstwo
Wydobycie surowców
Aspekty wojskowe
Archeologia morska
Wynik screeningu terenów offshore:

Ekspansja powinna następować w sposób uporządkowany, zaczynając od dwóch istniejących
dużych farm wiatrowych offshore: Horns Rev oraz Nysted
Określenie zakresu OOŚ (scoping) – cel
Po fazie screeningu następuje określenie zakresu OOŚ (scoping):

Krytyczny krok na początku procedury przygotowania Oceny Oddziaływania na
Środowisko (OOŚ) dla danego projektu wiatrowego
Umożliwia identyfikację kwestii o największym znaczeniu z punktu widzenia OOŚ i
pozwala wyeliminować problemy o niewielkim znaczeniu
Sprawia, że OOŚ skupia się na najważniejszych efektach; nie marnuje się czasu i
pieniędzy na niepotrzebne badania
Celem określenia zakresu OOŚ jest identyfikacja:

9 Najważniejszych kwestii podlegających OOŚ;
9Właściwych ram czasowych i przestrzennych badań OOŚ;
9Informacji koniecznych do podjęcia decyzji; oraz
9Kluczowych efektów i czynników, które należy szczegółowo
przeanalizować.
16
82
Określenie zakresu OOŚ (scoping) – podejście i działania
1. Przygotowanie długiej listy elementów

budzących niepokój w oparciu o
dostępne informacje oraz dane
dostarczone przez interesariuszy
2. Ocena względnego znaczenia
elementów w celu stworzenia krótkiej
listy kluczowych zagadnień i
obszarów problemowych
3. Klasyfikacja i uporządkowanie
kluczowych zagadnień względem
kategorii wpływu, które mają zostać
zbadane
Przygotowanie
Warunków Odniesienia dla OOŚ, w tym
wymagania dotyczące informacji,
wytyczne dla monitoringu, metodologia,
ramy czasowe, etc.
Niewłaściwe określenie zakresu OOŚ może prowadzić do.....

Ocena oddziaływania na środowisko nie koncentruje
się na najważniejszych kwestiach; wiele wysiłku
niepotrzebnie marnuje się na mało ważne kwestie
Oceny oddziaływania na środowisko nie są
zrównoważone i są obciążone zbędnymi informacjami
Wszyscy developerzy farm wiatrowych powtarzają te
same badania; ponieważ ogólne wnioski nie są
publikowane, efektem jest zwielokrotnienie kosztu i
wysiłku wkładanego przez wszystkich
Doc. info
zainteresowanych
Właściwe sposoby minimalizowania negatywnego
oddziaływania nie są identyfikowane
Ryzyko opóźnień oraz żądań dostarczenia
dodatkowych informacji po złożeniu OOŚ
..................
83
Idealny proces przygotowywania projektu farmy wiatrowej
Screening strategiczny
– identyfikacja
NIE
potencjalnych Kontynuacja – jeżeli brak
lokalizacji oraz potencjalnych efektów
przeszkód środowiskowych
TAK
Pewność
NIE OOŚ:
Scoping. Iidentyfikacja
Ptaki, fauna, hałas, efekty
obszarów
wizualne, lotnictwo, itp..
problemowych oraz Przejrzysty proces
potencjalnego wpływuTAK
Ostrożny wybór lokalizacji
NIE
Minimalizacja Przenosiny gniazd "One-stop shop"
Stworzenie właściwych
siedlisk w innym miejscu
TAK
NIE
Rezygnacja z projektu Zgoda z dokładnie
uzasadnionymi
warunkami/ograniczeniami
19
Potencjalny szkodliwy wpływ farm wiatrowych na ptaki
Ryzyko kolizji
Obrażenia, śmiertelność
Zaburzenia lokalizacji
Zmieszona rozrodczość lub możliwości przeżycia
Bariery w poruszaniu się

Zwiększone zapotrzebowanie na energię potencjalnie zmniejszające
sprawność
Zmiana lub utrata siedlisk

Przeniesienie lub utrata żerowisk albo legowisk
20
84
Monitoring - cele
Należy skupić się na gatunkach i/lub populacjach, na

które farma wiatrowa może mieć negatywny wpływ
np. wrażliwe gatunki i populacje, gatunki długowieczne,
możliwości dostosowania do obecności turbin wiatrowych
Skala i zakres monitoringu powinien odzwierciedlać

charakterystykę i znaczenie lokalizacji
Czy lokalizacja/siedlisko jest unikatowe czy też powszechne w
skali lokalnej? Czy stanowi ważne miejsce gniazdowania, szlak
Doc. info
migracji o znaczeniu międzynarodowym/krajowym, itp.?
Powinien opierać się o istniejące informacje i

porównywalne doświadczenia
Powinien rozwiewać wątpliwości i wypełniać braki w
wiedzy pozostające po wykonaniu OOŚ
Powinien być elastyczny, i modyfikowany w oparciu o
wyniki monitoringu (z wczesnej fazy)
21
Monitoring
Należy zaprzestać prowadzenia monitoringu opartego o:
Nadmierną troskę o zdrowe i dobrze zachowane środowisko i/lub populacje
Badania, które różne Instytucje chciałyby wykonać, nie pozostające w bezpośrednim

związku z problemem turbiny - ptaki (‘trzeba wiedzieć vs. dobrze wiedzieć')
Badania wyłącznie zapewniające pracę konsultantom

Doc. info
Nawyki lub „robiliśmy to przy uzyskiwaniu poprzedniej zgody”
22
85
Zalecenia i wyzwania
Zapewnienie strategicznego wstępnego planowania

dla przygotowywania projektów wiatrowych
Wstępne określanie zakresu OOŚ jako część
każdego procesu OOŚ, przeprowadzane w
przemyślany sposób w oparciu o doświadczenie i
wiedzę ogólną o właściwych elementach środowiska
Skupienie się na monitoringu zapewniającym
zgodność z właściwymi warunkami, prowadzącym do
Doc. info
uzyskania wyników zwiększających nasze

rozumienie problemów środowiska
Umożliwienie ‘właściwym ludziom' oceny uzyskanych
wyników w celu wykorzystania doświadczeń i
rozpowszechniania nabytej wiedzy
Pilna potrzeba wspólnych Krajowych Wytycznych dla
monitoringu wpływu farm wiatrowych na ptaki
23
24
86
Przekształtnikowe układy wytwarzania energii wspomagające pracę
turbin wiatrowych w stanach awaryjnych sieci elektroenergetycznej
dr inż. Grzegorz Iwański, Politechnika Warszawska
Przekształtnikowe układy wytwarzania energii

wspomagające pracę turbin wiatrowych w
stanach awaryjnych sieci energetycznej
dr inż. Grzegorz Iwański
Politechnika Warszawska PLC DSP

IGBT
Instytut Sterowania i Elektroniki Przemysłowej

Zakład Napędu Elektrycznego
iwanskig@isep.pw.edu.pl ZAKŁAD NAPĘDU
ELEKTRYCZNEGO
Turbiny wiatrowe pracujące ze stałą prędkością.
Generator OBC.
Asynchr. OBC1
REG.1
Generator OBC
Synchr.
OBC2
REG.2
• uzyskanie stałej częstotliwości napięcia

wymaga stałej prędkości generatora
a co za tym idzie stałej prędkości turbiny
• jeśli moc turbiny jest większa od mocy

obciążenia załącza się sztuczne obciążenie
87
Turbiny wiatrowe pracujące ze stałą prędkością – współpraca z siecią
Generator
Asynchr.
OBC
sieć
50Hz
Generator
Synchr.
• turbiny o stałej prędkości obrotowej

najczęściej są podłączane do sieci
narzucającej amplitudę i częstotliwość
napięcia, a więc i prędkość obrotową
• w wydzielonej dla turbin części sieci

nie dołącza się odbiorników energii
Turbiny wiatrowe pracujące ze zmienną prędkością.
Generator
SG / ASG GNC GRC OBC
MDZ Tr
• układy energoelektroniczne
pozwalają na uniezależnienie
prędkości turbin wiatrowych
od częstotliwości sieci
• czy mogą zasilać odbiorniki RC FEC sieć

bez udziału systemu? 50Hz
88
Charakterystyka turbiny wiatrowej
Sprawności turbin o stałej i zmiennej prędkości
89
Układy przekształtnikowe – współpraca z siecią i praca autonomiczna
MDZ OBC1
Tr
OBC2
RC FEC
sieć
90
• współpraca z siecią – regulacja parametrów mocy oddawanej do sieci
• praca samodzielna w stanach awaryjnych – regulacja amplitudy i częstotliwości napięcia
• stany przejściowe podczas dołączania i odłączania generatora turbiny od sieci
Układy przekształtnikowe – praca autonomiczna
Obc
Ωm
turbina
wiatrowa
MDZ Cf
Tr
Cdc
• układy pracujące autonomicznie RC FEC

mogą nie być podłączane do sieci.
mogą zasilać izolowane odbiorniki
91
Układy przekształtnikowe – praca autonomiczna
Obc
Ωm
turbina
wiatrowa
MDZ Cf
Tr
Cdc
• odpowiednie konfiguracje układów RC FEC

pozwalają na zasilanie odbiorników
niesymetrycznych i jednofazowych
Wyniki badań układu rzeczywistego
• stabilna amplituda i częstotliwość

wytwarzanego napięcia w układzie
autonomicznym o zmiennej prędkości
• osiągnięcie sinusoidalnego prądu sieci

mimo silnego odkształcenia napięcia sieci
i zmiennej prędkości obrotowej generatora
92
• bardzo krótkie stany przejściowe (kilkadziesiąt milisekund)

oraz niewielkie oscylacje napięcia (nie większe niż 10%)
można uzyskać dzięki szybkim układom energoelektronicznym
sterowanym procesorami sygnałowym o częstotliwościach kilkuset MHz
• układy przekształtnikowe mogą wspomagać sieć przy niestabilnych

parametrach napięcia – zapady, asymetrie itp.
93
• synchronizacja i bezudarowe dołączenie układu do sieci w niecałe 0.1s

po pojawieniu się napięcia w systemie energetycznym
• detekcja zaniku napięcia w sieci na podstawie monitorowania amplitudy

(rys. a) i częstotliwości (rys. b) napięcia sieci.
czas detekcji od kilkunastu (a) do kilkudziesięciu (b) milisekund.
94
• stany przejściowe bezudarowego dołączenia do sieci oraz

kontrolowanego odłączenia bez zmiany fazy napięcia
Hybrydowe układy niekonwencjonalnego wytwarzania energii.
• turbiny wiatrowe mogą pracować

autonomicznie tylko wtedy, gdy moc
dostępna na wale jest co najmniej równa
zapotrzebowaniu obciążeń.
• Stosuje się zatem hybrydowe układy,

w których co najmniej jedno ze źródeł
posiada możliwość długotrwałego
wytwarzania energii przy niesprzyjających
warunkach dla źródeł odnawialnych.
• Najczęściej takim niezawodnym źródłem

energii jest silnik o spalaniu wewnętrznym
• Stosuje się również hydroelektrownie

szczytowo-pompowe, które magazynują
energię gdy jest jej nadmiar przy dużym
wietrze i oddają gdy przy małym wietrze
jest jej niedobór.
95
• układy hybrydowe mogą być zbudowane w oparciu o turbiny wiatrowe i silniki

spalinowe pracujące na biopaliwie (np. biodiesel, etanol).
• zastosowanie układów pracujących ze zmienną prędkością zarówno w
turbinach jak i silnikach spalinowych pozwala na zwiększenie sprawności
turbiny i silnika spalinowego a przez to zmniejszenie ilości zużywanego paliwa
• Silniki spalinowe o regulowanej prędkości mogą produkować większą moc Pdmax

co silniki o stałej prędkości przy prędkości synchronicznej Pdmaxsynch
przy tej samej pojemności skokowej.
• Przy wymaganej stałej mocy wyjściowej możemy zastosować zatem mniejszy

zespół prądotwórczy co prowadzi do dalszego zmniejszenia zużycia paliwa.
96
Podsumowanie
Zalety układów energoelektronicznych:
• pozwalają na pracę ze zmienną prędkością co zwiększa sprawność

wytwarzania energii elektrycznej za pomocą turbin wiatrowych
• pozwalają na tłumienie oscylacji mocy oddawanej do sieci wywołanych

nagłymi krótkotrwałymi podmuchami wiatru (część energii jest
magazynowana jako energia kinetyczna wirujących łopat)
• dzięki tym układom można uzyskać sinusoidalny prąd sieci nawet przy
odkształconym napięciu zawierającym wyższe harmoniczne.
• układy są w stanie pracować poprawnie z asymetryczną siecią zasilającą

bez wprowadzania oscylacji momentu, niekorzystnych dla układu
mechanicznego turbiny.
• układy przekształtnikowe są w stanie wspomagać pracę systemu

energetycznego w stanach awaryjnych takich jak kołysanie sieci,
trwałe zwarcie, zapad napięcia lub zerwanie linii.
97
98
Prognozowanie produkcji energii a rzeczywista generacja energii przez
farmy wiatrowe
dr Helmut Klug, Garrad Hassan Deutschland GmbH
Prognozowanie produkcji energii a rzeczywista produkcja

energii w farmach wiatrowych
Helmut Klug, Wolfgang Winkler, Andrew Tindal, Keir Harman

Garrad Hassan Deutschland GmbH, Garrad Hassan and Partners Ltd.
Konferencja PSEW, Warszawa,

Marzec 2008
- Etapy procesu prognozowania

- Jak dokładne były prognozy?
- Case Study GH
- Wnioski (1)
- Analiza działających farm wiatrowych
- Gwarancje i testy (Dostępność, krzywe mocy)
- Wnioski (2)
Energy yield – methodology and uncertainty
99
Etapy procesu prognozowania
Przykład
Prędkość wiatru Krzywa mocy
− Pomiar poprzez ocenę − Dostępna moc jest Produktywność brutto 38%
zasobów wiatru proporcjonalna do Dostępność 97%

sześcianu prędkości
Inne straty
Power
Cień 98.7%
Speed
Elektryczne 97%
Podmuchy/turbulencje 99.2%
Straty
Produktywność Oblodzenie/zabrudzeni
− Dostępność e łopat 99.5%
− Cień
brutto
Inne 99.8%
− Topografia − 25% do 40%: wartość
typowa Produktywność netto 35%
− Elektryczne
− Inne
Zmniejszenie o 8 do 15%
Częste niedoszacowanie
Produktywność
netto
Jak dokładne były

prognozy?
100
Baza danych o produkcji energii
• Zawiera informacje of 156 farmach wiatrowych w

Europie i USA
• Okres użytkowania: 1 do 14 lat
• 510 lat produkcji energii
• Dane o produkcji mierzone w podstacji
• Pełna analiza energetyczna GH
• Dla podzbioru farm dostępne również
pzreanalizowane dane o dostępności
Rozkład zarejestrowanych lat pracy farm

wiatrowych
22%
S Europe
20%
N Europe
18% N America
% of population of wind farm production years
16%
14%
Południowa Europa 59%
12%
Północna Europa 31%
10%
USA 10%
8%
6%
4%
2%
0%
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Year
101
Zastosowane podejście
• Wysoki poziom – w celu uzupełnienia całej gamy
bardziej szczegółowych analiz
• Dane rzeczywiste porównywane z analizami P50
oraz P90 dokonywanymi przez GH przed
rozpoczęciem budowy
• Niektóre farmy wiatrowe zostały wyłączone z
analizy ze względu na kwestie takie jak stan sieci
czy bardzo niska dostępność
Rozkład rocznej produkcji energii

510 farm wiatrowych względem P50 wyliczonego przez GH
100
Actual production
90
80 GH Predicted distribution
70 Wind farm years = 510

No of wind farm years
60 Average = 93.3%
50
40
30
20
10
0
50%
55%
60%
65%
70%
75%
80%
85%
90%
95%
100%
105%
110%
115%
120%
125%
130%
135%
140%
145%
150%
Actual annual production / GH Predicted P50
102
Case study: Wielka Brytania
Można spróbować przeanalizować dane dla
Wielkiej Brytanii, gdyż:
Dostępne są długie szeregi czasowe (od 1993)
Można zastosować korektę względem wietrzności
Dostępne są bardziej szczegółowe dane
Dane zostały przesiane w celu eliminacji:
• Farm wiatrowych o bardzo słabej dostępności
•Farm wiatrowych z danymi pomiarowymi
„niereprezentatywnymi” dla współczesnej
analizy
Rozkład rocznej produkcji energii – Wielka Brytania

113 farm wiatrowych względem P50 wyliczonego przez GH (dane przesiane)
30
Actual metered production

GH predicted distribution
25
Wind farm years = 113
Average = 96.0%
Number of wind farm years
20
15
10
0
50%
55%
60%
65%
70%
75%
80%
85%
90%
95%
100%
105%
110%
115%
120%
125%
130%
135%
140%
145%
150%
Actual production / GH P50
103
Trend prędkości wiatru (wytwarzanie)
140%
130%
120%
Energy Index
110%
100%
90%
80%
70%
60%
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
• Przykład oparty o Indeks Wietrzności dla Wschodnich Niemiec (BDB Index Regiony 9, 13, 17, 20, 21)
• Poziom 100% : Średnia dla okresu 1996 – 2007 (patrz Neil Atkinson, Keir Harman, Matthew Lynn,
Adam Schwarz, Andrew Tindal, “Long-term wind speed trends in northwestern Europe“,
przedstawione w BWEA 2006)
Podsumowanie wyników – Wielka Brytania

Cała baza danych Podzbiór danych
(113 lat) skorygowany o
wietrzność i dostępność
(34 years)
Średni stosunek 96.0 % 99.0 %
produkcji rzeczywistej do
przewidywanej
Liczba lat pracy poniżej 13.3 % -
P90
Okres korekty względem wietrzności:1997 do 2006
104
Wielka Brytania: wnioski
Tam, gdzie farmy wiatrowe pracują z wysokim współczynnikiem
dostępności, gdzie prowadzone są „nowoczesne” pomiary
wietrzności oraz brane są pod uwagę dane historyczne, przyszła
produkcja energii w farmach wiatrowych będzie zbliżona do
oczekiwanej na etapie projektowania.
Pełna treść publikacji ‘Validation of GH energy and uncertainty
predictions by comparison to actual production’ jest dostępna na
www.garradhassan.com
AMOS – analiza funkcjonujących farm

wiatrowych wykonana przez GH
• GH przeprowadził analizę wyników / monitoring ponad 10GW farm
wiatrowych
• W wielu przypadkach w wyniku oceny dokonanej przez GH

skutecznie wprowadzono w życie działania korygujące, pozwalające
zwiększyć przychody
• Analiza obejmowała farmy wiatrowe na całym świecie, będące w

użytkowaniu przez okres od 6 miesięcy do 15 lat
• Do dnia dzisiejszego zbadanych zostało ponad 1,000 farmolat -

25,000 turbinolat danych z działających farm wiatrowych
105
Trendy charakterystyki – wzrost
dostępności 100% 180
99% 160
98% >97%
140
Normal
120
Number of WFs in database

97%
100
Availability
96%
80
95%
60
94%
40
93% Monthly Avg 3 Monthly Avg

20
Annual Avg Number of WFs
92% 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Years of operation
Testy charakterystyki
• Konieczność?
• Konwencjonalna krzywa mocy
• Efektywność energetyczna na
poziomie gondoli
• Efektywność energetyczna na
poziomie farmy wiatrowej
• Działanie w przypadku awarii
Gwarancje i testy
106
Test całej farmy wiatrowej: wiatr na wejściu,
moc na wyjściu
Wiatr
Moc
Gwarancje i testy
Standardy pomiarów charakterystyki mocy

IEA:Recommended Practices for Wind Turbines; 1. Power Performance
Testing, 2. edycja,1990;
• IEC 61400-12 , Wind Turbine Power Performance Testing ,1998
•MEASNET,Power Performance Measurement Procedure, Wersja 3,
Listopad 2000;
•Rewizje
IEC 61400-12-1: Performance Measurements of Electricity Producing Wind
Turbines , 2005
IEC 61400-12-2: Power Performance Measurements Verification of Electricity
Producing Wind Turbines
IEC 61400-12-3: Power Performance Measurements of a Wind Farm
107
Gwarancje i testy
• Najsilniej negocjowany element

• Najważniejsze z punktu widzenia
banków
• Najbardziej czasochłonne dla GH
• Sprawdzenie LD pod kątem
utraconych korzyści
Gwarancje i testy
Po co analizować funkcjonujące farmy

wiatrowe?
• Aby zrozumieć charakterystykę poszczególnych turbin i
zidentyfikować źródło częstych awarii
• Aby skwantyfikować rozbieżności pomiędzy rzeczywistą

produkcją energii a prognozami
• Aby zminimalizować niepewność prognozy

długookresowej
• Aby zmaksymalizować wartość farmy wiatrowej

Straty produkcji rzędu 1% w przypadku farmy wiatrowej o mocy 100MW
to 250.000 $ utraconego przychodu
108
Analiza funkcjonujących farm wiatrowych -
kraje
Spain, 124
Sweden, 4
Wales, 12
US, 42
Scotland, 9 Canada, 6
Portugal, 3 India, 3
North Ireland, 3 Japan, 8
New Zealand, 1
England, 15
Italy, 35
France, 7 Liczba farm
Ireland, 9
Germany, 25 wiatrowych w
Greece, 1
danym kraju
Analiza za pomocą danych SCADA
• Identyfikacja zmian w charakterystyce

mocy
• Ocena dostępności
• Kwantyfikacja strat / zysków energii
• Długofalowe oszacowania energii
109
Identyfikacja zmian w charakterystyce
mocy
Szczegółowe techniki analizy danych SCADA są
konieczne do identyfikacji:
• Nieprawidłowego działania regulacji kąta
natarcia łopat (pitch control)
• Uszkodzeń / zanieczyszczenia łopat
• Usterek oprogramowania sterującego
• Resetu ustawienia kąta natarcia łopat (turbiny z
regulacją typu stall)
• Ograniczonego działania
Przykład złej charakterystyki mocy (1)
Awaria
regulacji kąta
natarcia łopat
Prędkość
wiatru
110
Przykład złej charakterystyki mocy (2)
Example result: production losses are quantified:
Oczekiwana produktywność 125 GWh

Zmierzona produktywność 113 GWh
Różnica (12) GWh
Straty Zyski
Prędkość wiatru niższa niż trend dł. okr. 9 - GWh
Dostępność wyższa niż prognozy - 1 GWh
Skwantyfik. kwestie charakterystyki mocy 2 - GWh
Błąd prognozy 2 - GWh
1% przychodu 50MW farmy wiatrowej może wynieść nawet

150.000 €
111
Wnioski (2)
Szczegółowa analiza danych stanowi kluczowy element

zarządzania farmą wiatrową i prowadzi do:
• Zrozumienia charakterystyki farmy wiatrowej i identyfikacji
usterek;
• Kategoryzacji i kwantyfikacji rozbieżności pomiędzy zmierzoną i
zaplanowaną w budżecie ilością energii;
• Minimalizacji niepewności prognozy długookresowej;
• Maksymalizacji wartości farmy wiatrowej.
Kontrola produkcji farmy wiatrowej

Production relative to long-term forecast
120%
Actual
110% Potential
100%
90%
80%
70%
60%
50%
1 2 3 4 5
Year
Nie należy czekać ze szczegółową analizą charakterystyki na

gorszy rok!
112
Dziękuję za uwagę!
113
114
Wielkoskalowe systemy przechowywania energii elektrycznej
wytworzonej ze źródeł wiatrowych
prof. Jochen Lehmann, Politechnika w Stralsundzie
115
116
117
118
119
120
121
122
Certyfikacja projektów wiatrowych
Andreas Anders, Manager Projektu, Germanischer Lloyd WindEnergie
Certyfikacja projektów wiatrowych –

Rynek energetyki wiatrowej w Polsce – Warszawa 2008
Andreas.Anders@gl-group.com, www.gl-group.com/gl-wind
Agenda
1. Cel i uzasadnienie
2. Certyfikacja typu
3. Certyfikacja projektu
4. Wnioski / korzyści
Certyfikacja projektów wiatrowych 2008-03-11 No. 2
123
1. Cel
„Celem certyfikacji projektu jest ocena, czy turbiny

posiadające certyfikat typu oraz dany projekt
fundamentów jest zgodny z warunkami zewnętrznymi,
właściwymi przepisami budowlanymi i energetycznymi,
a także innymi wymaganiami właściwymi dla danej
lokalizacji.“
(IEC WT01)
1. Uzasadnienie
• Wysoka dostępność
• Projekty „bankowe”
• Dodatkowe informacje dla projektanta uzyskane w
trakcie dyskusji technicznych z ekspertami
• Zgodność z wymaganiami władz dotyczącymi
certyfikacji projektu
• Jaki jest czas życia projektu?
124
Agenda
2. Certyfikacja typu Certyfikat typu
GL Ocena
lokalizacji
Ocena projektu
dla danej lokalizacji
Nadzór nad
produkcją
Nadzór nad
transportem, montażem
i uruchomieniem
Certyfikat projektu Okresowy monitoring
Implementacja wymagań System

Ocena projektu Zarządzania Test prototypu,
projektowych w procesie
Jakością w tym próby przekładni
produkcji i budowy
Certyfikat typu
125
2. Ocena projektu Certyfikat typu
GL Ocena
lokalizacji
Ocena projektu
Nadzór nad
produkcją
Nadzór nad
i uruchomieniem

produkcji i budowy
Certyfikat typu
2. IPE Certyfikat typu
GL Ocena
lokalizacji
Ocena projektu
Nadzór nad
produkcją
Nadzór nad
i uruchomieniem

produkcji i budowy
Certyfikat typu
126
2. System Zarządzania Certyfikat typu
Jakością GL Ocena
lokalizacji
Ocena projektu
Nadzór nad
produkcją
Nadzór nad
i uruchomieniem

produkcji i budowy
Certyfikat typu
2. Test prototypu Certyfikat typu
GL Ocena
lokalizacji
Ocena projektu
Nadzór nad
produkcją
Nadzór nad
i uruchomieniem

produkcji i budowy
Certyfikat typu
127
Agenda
3. Moduły certyfikacji projektu

Certyfikat typu
Nadzór nad
Ocena Ocena projektu Nadzór nad
lokalizacji dla danej lokalizacji produkcją
i uruchomieniem

Onshore &
Offshore
128
3. Ocena lokalizacji Site
Type Certificate
Site Specific Manufacturing

Surveillance of
Transport, Installation
Assessment Design Assessment Surveillance
and Commissioning
• Cel: wysokiej jakości ocena wszystkich

kluczowych parametrów pod względem Project Certificate Periodic Monitoring
integralności technicznej turbiny wiatrowej

• środowiskowych,
• energetycznych, oraz
• własności gruntów
• Ocena warunków lokalizacji za pomocą
• pomiarów i/lub
• odpowiednich norm
• Do pomiarów wymagana jest akredytacja zgodna z ISO / IEC 17025
3. Ocena projektu dla danej Type Certificate
lokalizacji Site
Assessment
Site Specific
Design Assessment
Manufacturing
Surveillance
Surveillance of
and Commissioning
• Cel: ocena technicznej integralności

turbiny wiatrowej Project Certificate Periodic Monitoring
• Porównanie warunków lokalizacji

z warunkami uwzględnionymi w projekcie
• Założenia dotyczące obciążeń specyficzne dla danej lokalizacji
• Ocena bezpieczeństwa rezydualnego
• Ocena fundamentów
• Ocena modyfikacji projektu (np. w zimnym klimacie)
• Ocena zoptymalizowanych/ulepszonych elementów
• Analiza czasu życia
129
3. Usługi nadzoru/ Type Certificate
inspekcji Site
Assessment
Site Specific
Design Assessment
Manufacturing
Surveillance
Surveillance of
and Commissioning
• Usługi dla fazy:

• Produkcji Project Certificate Periodic Monitoring
• transportu
• montażu, oraz
• uruchomienia
Î Rezultatem jest niezmienna jakość elementów i montażu!
• Okresowy monitoring w celu utrzymania ważności
Certyfikatu Projektu
Î Niezależna opinia o stanie turbin wiatrowych!
3. Certyfikat Type Certificate
Projektu Site
Assessment
Site Specific
Design Assessment
Manufacturing
Surveillance
Surveillance of
and Commissioning
• Certyfikat Projektu jest wydawany

na podstawie Deklaracji Zgodności Project Certificate Periodic Monitoring
dla poszczególnych modułów

• Aby utrzymać ważność Certyfikatu Projektu należy przeprowadzać
Okresowy Monitoring
• Różne kategorie Certyfikatów Projektów uzależnione od wkładu
pracy służb inspekcyjnych
• A: 100% nadzór
• B: Nadzór nad losowo wybranymi próbkami
130
Agenda
5. Wnioski/korzyści
• Lepsze wyniki ekonomiczne – minimalizacja ryzyka
dzięki procesowi certyfikacji:
• Zasada “czterech oczu”
• Dyskusje z ekspertami
• Lepszy nadzór nad procesem produkcji dzięki
niezależnym inspektorom
• Wysoka jakość elementów pociąga za sobą wysoką
niezawodność
131
5. Wnioski/korzyści
• „Znak jakości” projektu – większe zaufanie ze strony
instytucji finansowych i ubezpieczycieli
• Zgodność z wymaganiami władz
Î Wysoka dostępność i „bankowy” projekt!
132
Integracja turbin wiatrowych z siecią - inteligentne rozwiązania
zaopatrzenia w energię elektryczną
Christoph Sowa, Kierownik Projektu, Enertrag AG
Rynek energetyki wiatrowej w Polsce www.geni.ag
Integracja elektrowni wiatrowych z siecią- inteligentne rozwiązania

zaopatrzenia w energię elektryczną
Christoph Sowa
ENERTRAG AG
GENI e.V. – Gesellschaft für Netzintegration www.geni.ag
Stowarzyszenie niemieckich producentów dysponujących elektrowniami o mocy 2.500 MW

Ekonomicznie efektywna integracja z siecią
Zintegrowana elektrownia wykorzystująca OZE
OZE jako przyszły fundament sektora energetycznego
Niektórzy członkowie:
WPD, Volkswind, UMaAG, Prokon Energiesysteme, Prokon Nord, ENERTRAG
Rada doradców naukowo - technicznych:

Prof. Döhler (Zurych), Prof. Bitsch (Cottbus), Dr. Newi (Brunszwik)
133
www.geni.ag
Integracja z siecią
Zadania dla producentów energii:
- Optymalny sposób przyłączenia poszczególnych farm
- Transformacja i magazynowanie energii na skalę lokalną
- Zabezpieczenie obciążenia bazowego i rzeczywistego (mix z biomasą,
magazynowanie)
Zadania dla operatorów sieci:

- Systematyczna rozbudowa sieci w celu bilansowania zapotrzebowania na energię
pomiędzy poszczególnymi regionami
- Kreatywne zarządzanie siecią dla jej bezpieczeństwa i stabilności oraz
umożliwienia przyłączania nowych źródeł OZE
Elektrownie zintegrowane informatycznie www.geni.ag
Linie do transmisji danych

Połączenie elektrowni, użytkowników i systemów magazynowania
Parametry indywidualne: rzędu 1 kilowata
Systemy kombinowane: kilkaset megawatów z obciążeniem bazowym oraz profilem
obciążenia
Rozwój „Elektrowni Uckermark“:

100 MW w elektrowniach wiatrowych = 2.300 h pełnego obciążenia
100 MW w elektrowniach wiatrowych + 20 MW w biomasie
= 3.300 h pełnego obciążenia
100 MW w elektrowniach wiatrowych + 20 MW w biomasie + 20 MW w systemach
magazynowania = 4.000 h pełnego obciążenia
134
Sieć zbiorcza łącząca wytwarzanie na skalę regionalną www.geni.ag
„Elektrownia Uckermark“ – dane

techniczne
Mix energetyczny
20 MW biomasa
200 MW energetyka wiatrowa
Możliwość rozbudowy do ponad
1000 MW
Linie kablowe
37 km 110 kV
UW Bertikow
72 km 20 kV
Bezpośrednie
połączenie z
siecią przesyłową
www.geni.ag
Vattenfall Europe Transmission
Współpraca we wspólnym
projekcie integracji sieciowej
Dostarczanie danych online z

punktów połączenia sieci
Bezpośrednia łączność pomiędzy

centrami monitoringu
Zarządzanie bezpieczeństwem
Dostarczanie usług sieciowych
135
www.geni.ag
Współpraca we wspólnym projekcie

Krok 1:
Pozyskanie informacji o około 750

elektrowniach wiatrowych w 125
farmach wiatrowych na temat:
- Elektrycznych danych
znamionowych
- Zdolności regulacji mocy
- Punktu przyłączenia do sieci
- Stacji transformatorowych
znajdujących się w różnych
punktach sieci, na które dana farma
ma wpływ
- Wartości skumulowanych dla
operatora sieci przesyłowej
Æ Przeprowadzono na przełomie
2006/2007
www.geni.ag

Krok2:
Wymiana danych online dotyczących:

- Mocy zainstalowanej w
elektrowniach wiatrowych
- Mocy dostępnej
- Rzeczywistej produkcji energii w
danym momencie
Wartości skumulowane dla każdego

punktu przyłączenia do sieci
operatora
Transmisja danych za pośrednictwem

technologii UMTS w
kilkuminutowych interwałach
Æ Od 1 listopada 2007 w fazie testów
136
www.geni.ag

Krok3:
Systemy sterowania mocą dla elektrowni

wiatrowych znajdujących się na
kontrolowanym obszarze:
- Rozwój procedur sterowania mocą w

sytuacjach krytycznych z
wykorzystaniem komunikacji z
centrum sterowania
- Analiza możliwości wykorzystania

rezerwy mocy w elektrowniach
wiatrowych
Æ Planowane rozpoczęcie: 2008
www.geni.ag
Wymiana danych online –
w pełni automatyczna – niezależna od producenta elektrowni – kompatybilna z systemem operatora sieci
137
www.geni.ag
Wymiana danych online
Bezpieczne i przejrzyste współdziałanie sieci z OZE
- zawsze dostępne online aktualne dane dotyczące stanu generacji OZE w sieci
- prognozy mocy
- efektywne wykorzystanie zdolności regulacyjnych
Prognozowanie z 1 – tygodniowym
wyprzedzeniem
www.geni.ag
Integracja OZE
z siecią
jest możliwa…
…dzięki współpracy operatorów sieci i wytwórców energii z OZE za pośrednictwem
nowoczesnych systemów informatycznych
Dziękuję bardzo za uwagę www.geni.ag - info@geni.ag
138
Możliwości przyłączeniowe Krajowego Systemu Elektroenergetycznego
w kontekście zamierzeń inwestorów farm wiatrowych
Adam Oleksy, Kierownik Wydziału Analiz Technicznych, PSE-Operator S.A.
Energia
w dobrych
rękach
www.pse-operator.pl
Możliwości przyłączeniowe krajowego

systemu elektroenergetycznego w
kontekście zamierzeń inwestorów farm
wiatrowych
Adam Oleksy
Piotr Wójcik
Michał Straus
.
Ożarów Mazowiecki, 11-12 marca 2008 r.
www.pse-operator.pl 2 Energia w dobrych rękach
139
Plan Prezentacji
¾ Stan aktualny w zakresie przyłączeń farm wiatrowych do KSE

– liczby i procedury
¾ Stan aktualny elektroenergetycznej sieci przesyłowej
¾ Główne inwestycje sieciowe PSE-Operator S.A. planowane w
ciągu najbliższych lat
¾ Wprowadzenia dyrektywy UE 3x20% – potencjalne
konsekwencje
¾ Aktualne legislacje prawne – możliwe zmiany?
¾ Podsumowanie
Stan aktualny w zakresie

przyłączeń farm wiatrowych
do KSE - liczby
140
Stan aktualny w zakresie przyłączeń farm wiatrowych
do KSE - liczby
Opis Moc [MW] Ilość

Moc zainstalowana i ilość przyłączonych do
269 8 farm
sieci farm wiatrowych
Moc przyłączeniowa i ilość farm wiatrowych
3722,6 81 farm
którym wydano warunki przyłączenia
ŁĄCZNIE: 3991,6 89 farm
Moc i ilość farm wiatrowych którym określono 427

26 424
i uzgodniono zakresy wykonania ekspertyz farm
PSE-Operator S.A. w ciągu roku udostępnił modele obliczeniowe

wykonawcom ekspertyz dla około 170 projektów farm wiatrowych
Stan na 15 lutego 2008 r.


do KSE – obieg dokumentacji – przyłączenie do sieci OSD
INWESTOR
Złożenie wniosku o Przekazanie Upoważnienie do Przekazanie

warunki przyłączenia warunków reprezentowania (1) ekspertyzy
(11) przyłączenia (17) (10)
Wystąpienie o zakres
ekspertyzy (2) Ośrodek naukowo – badawczy
OSD
• Przygotowanie propozycji
zakresu ekspertyzy (3) Uzgodniony zakres Opracowanie ekspertyzy (9)
• Akceptacja zakresu ekspertyzy (8)
ekspertyzy (7)
• Opracowanie projektu
warunków przyłączenia (12)
• Końcowa akceptacja Przekazanie projektu OSP
warunków przyłączenia (16) warunków przyłączenia
(13) Uzgodnienie warunków
przyłączenia (14)
Przekazanie
uzgodnionych
warunków przyłączenia
Uzgodniony
(15)
zakres
Uzgodnienie
ekspertyzy (6)
zakresu Uzgodnienie zakresu ekspertyzy
ekspertyzy (4) (5)
141
do KSE – obieg dokumentacji – przyłączenie do sieci OSP
INWESTOR
Złożenie wniosku o Przekazanie warunków Upoważnienie do Przekazanie ekspertyzy

warunki przyłączenia przyłączenia (9) reprezentowania (1) (6)
(7)
Wystąpienie o zakres
ekspertyzy (2) Ośrodek naukowo – badawczy
OSP
• Przygotowanie propozycji Opracowanie ekspertyzy (5)
zakresu ekspertyzy (3)
• Opracowanie projektu Przekazanie zakresu
warunków przyłączenia (8) ekspertyzy (4)
Aktualny stan sieci

elektroenergetycznej oraz
zamierzenia inwestycyjne na
najbliższe lata
142
ZRC
STA
SLK GDA
DUN GBL
ZYD
REC ELK
MAT
OLS
PLC
GLN GRU
MON
BIA
KRA PKW JAS ROS
OST
BYD NAR
TEL
GOR
PLO
WLA
CZE PDE
PAT MSK
PLE PPD
MIL
KON SOC SDL
MOR WTO
ADA PIA
LSN
LES ZGI BRD

JAN
OSR
ZUK PAB
KOZ
WDO
POL
ROG PIO LSY
PUL
ROZ CHS
CRN PAS
MIK TRE BEK ABR
KLE
HAG BSP
Tu1 OSC
CPC SWI KIE
ANI KPK
HIR MKR
DBN HCZ JOA RAD ZAM
BOG
WRZ
PRC GRO CHM
ZBK TCNLOS STW
NAH KUD ROK
LAG PEL
BLA DOB
KAT JAM KHK
KED HAL SIE
KOP RZE
BYC LUA
WIE CHA
BIR SKA WAN KLA
ATA
MOS PRB BGC
Schemat KSE
KOM
CZT TAW
BUJ
ALB POG
NOS ZAP KRI
LIS UST
– stan aktualny DAR MNI
LEM
SE GDA
SE DRG ZRC PAT – JAS - GRU
STA
SE REC DRG
SE MON SLK GDA
Linia 220 kV GLN - REC DUN GBL

ZYD
REC ELK
Linia 400 i 220 kV MAT
PLE – PKW - DUN PLC OLS
GLN GRU
SE OLT
MON
BIA
KRA PKW JAS ROS
Linia 400 i 220 kV OST
NAR
PLE – KRM - PAT
BYD
TEL
GOR
Linia 400 kV WLA
PLO
Linia 400 kV
PLE – KRM – OSR CZE PDE
KOZ-SDL-MIL
– TRE/ROG PLE PPD PAT
OLT
MSK
MIL
KON SOC MOR SDL
WTO
ADA PIA
LSN
Linia 400 kV LES ZGI BRD
ROG– PAB – PAT

JAN
ZUK OSR
PAB
KOZ
WDO
POL
ROG PIO LSY
PUL
CRN ROZ CHS
PAS
Linia 400 kV MIK TRE BEK ABR
SWI – WRO – PAS

KLE
HAG BSP
Tu1 WPO OSC
CPC SWI KIE
ANI KPK
HIR MKR
DBN HCZ JOA RAD ZAM
BOG
WRZ
PRC GRO CHM
ZBK TCNLOS STW
NAH KUD ROK
LAG PEL
BLA DOB
KAT JAM KHK
KED HAL SIE
KOP RZE
Schemat KSE
BYC LUA
WIE CHA
BIR SKA WAN KLA
ATA
MOS PRB BGC
KOM CZT
uwzględniający główne
TAW
BUJ
ALB POG
NOS ZAP KRI
LIS UST
zamierzenia inwestycyjne do 2015 r.

DAR MNI
LEM
www.pse-operator.pl 8
10 Energia w dobrych rękach
143
Szacunek wprowadzenia
wymagań dyrektyw UE w ciągu
najbliższych lat
Wymagania w zakresie udziału OZE w

finalnym zużyciu energii
określają:
¾ Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 listopada 2006 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i
przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu
energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii
2007 r. – 5,1 %
2008 r. – 7,0 %
2009 r. – 8,7 %
2010-14 r. – 10,4 %
zgodnie z ustalonym dla Polski wymaganiami dyrektywy 2001/77/WE z dnia 27
września 2001 roku w sprawie promocji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej
produkowanej z odnawialnych źródeł energii.
¾ Dyrektywa 2008/0016(COD) Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie

promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych.
do 2020 r. – ? ... 15%
144
Ile mocy zainstalowanej w OZE potrzeba,
aby spełnić wymagania UE? - szacunek
Tabela 3
Rok 2007 2010 2020 2020

Oczekiwany udział OZE w
5,1 % 10,4 % 10,4 % 15 %
finalnym zużyciu energii
Wymagana moc zainstalowana w
1300 MW 4000 MW 4900 MW 7900 MW
elektrowniach wiatrowych
6300 MW na pópółnocy Polski

(80 % cał
całkowitej mocy zainstalowanej)
Założono współczynnik wykorzystania mocy zainstalowanej na poziomie 0,2511
Połączenia weryfikowane w ramach

projektu Litwa
STA ZRC
DRG
SLK
Połączenia przeznaczone
GDA
do weryfikacji w celu
DUN GBL
ZYD ELK
opracowania kolejnego
REC
MAT
OLS
Planu Rozwoju.
PLC
GLN GRU
Inwestycje te MON
BIA
przewidywane są KRA PKW JAS

OST
ROS
na potrzeby OZE
BYD NAR
TEL
BCN
GOR PLO
WLA
CZE PDE
WOL
PLE PAT MSK
PPD
OLT
MIL
KON SOC MOR SDL
WTO
ADA PIA
LSN
LES ZGI BRD

JAN
OSR
ZUK PAB
KOZ
WDO
POL
ROG PIO LSY

PUL
ROZ CHS
CRN PAS
MIK TRE BEK ABR
KLE
HAG BSP
Tu1 WPO OSC
CPC SWI KIE
ANI KPK
HIR MKR
DBN HCZ JOA RAD ZAM
BOG
WRZ
PRC GRO CHM
ZBK TCNLOS STW
NAH KUD ROK
LAG PEL
BLA DOB
KAT JAM KHK
KED HAL SIE
KOP RZE
BYC LUA
WIE CHA
BIR SKA WAN KLA
ATA
MOS PRB BGC
Schemat KSE
KOM CZT
TAW
PBO SKA
ALB POG BUJ
NOS
KRI
LIS UST ZAP
Niezbędne inwestycje w celu wypełnienia DAR MNI
wymagań UE – OZE 15% do 2020 r.

LEM
145
Potencjalne inwestycje sieciowe których realizacja
uwarunkowana jest rozwojem energetyki wiatrowej
Linie:
PLE-PKW-ZYD-DUN – ok. 250 km
ZYD-GDA – ok. 135 km
GDA-JAS – ok. 167 km
KRA-BAC-PKW – ok. 290 km
OLM-PLO – ok. 180 km
REC-GLN – ok. 40 km
SLK-ZYD – ok.. 60 km
Rozwój sieci 110 kV ..... ?
Łącznie: ok. 1120 km !
Nowe stacje NN
PKW, ZYD, BAC, MON, JAS
Nakłady inwestycyjne
Budowa linii NN – od 2,5 do ok. 3,5 mln zł/km
Budowa stacji NN – od 20 do ok. 50 mln zł
Aktualne legislacje prawne – możliwe zmiany?
¾ Konieczność zmian prawnych związanych z

przyłączaniem do sieci, w szczególności OZE
¾ Konieczność zmian legislacyjnych
ułatwiających rozbudowę sieci
elektroenergetycznych
¾ Propozycje zmian w ustawie Prawo Energetyczne
opublikowane przez Ministerstwo Gospodarki
Co dalej ?
146
Podsumowanie
Rozwojowi energetyki wiatrowej musi

towarzyszyć rozwój infrastruktury sieciowej
Zmiany legislacyjne muszą być spójne –

korzystne zarówno dla przedsiębiorstw
sieciowych jak i inwestorów
Stan aktualny w zakresie sieci

elektroenergetycznej w północnej Polsce
uniemożliwia bezpieczne przyłączanie farm
wiatrowych – możliwości przyłączeniowe są
praktycznie na wyczerpaniu
Dziękujemy za uwagę
Energia
w dobrych
rękach
www.pse-operator.pl
147
148
Planowane modyfikacje zasad bilansowania źródeł wiatrowych
Tomasz Sikorski, Dyrektor ds. administrowania rynkiem systemowym
PSE-Operator S.A.
Planowane modyfikacje zasad bilansowania

źródeł wiatrowych
Tomasz Sikorski
Konferencja „Rynek Energetyki Wiatrowej w Polsce”
Ożarów Mazowiecki, 11-12 marca 2008 roku
Plan prezentacji
Wprowadzenie
Podstawowe założenia realizacyjne oraz cele modyfikacji
Mechanizmu Bilansowania (MB)
Rozwiązania w zakresie modyfikacji MB istotne dla udziału źródeł
wiatrowych w rynku energii elektrycznej
Podsumowanie
WWW.PSE-operator.pl. 2 Energia w dobrych rękach
149
Architektura rynku energii elektrycznej
Elementy architektury rynku energii elektrycznej

Rynki energii
Rynki „forward” (bilateralne, giełdowe, platformy internetowe itp.)
Rynek bilansujący (nazywany również rynkiem czasu rzeczywistego)
Rynki rezerw mocy o różnych czasach dostępu
Rynki praw przesyłowych
Rynki zdolności wytwórczych (wdrożone tylko w niektórych krajach)
Rynki usług systemowych
Rynki produktów pochodnych
Podstawowe wymagania dotyczące poprawności rozwiązań rynkowych
Prawidłowo funkcjonujący rynek czasu rzeczywistego
Rynkowy mechanizm udostępniania i wyceny zasobów przesyłowych
Mechanizm kształtowania cen oraz rozliczeń towarów i usług zgodny
z naturą działania systemu elektroenergetycznego, tworzący w szczególności:
zachęty do ujawniania przez uczestników rynku prawdziwych informacji
zachęty do zachowań wspierających bezpieczeństwo pracy systemu
Mechanizm (administracyjny) wspierania konkurencji oraz łagodzenia skutków
niedoskonałości rynku
Rynek bilansują
bilansujący w kontekś
kontekście funkcjonowania
rynku energii elektrycznej
Funkcje rynku bilansującego
Zbilansowanie zapotrzebowania z wytwarzaniem energii elektrycznej
Spełnienie wymagań technicznych dotyczących bezpieczeństwa pracy systemu
Bezpieczeństwo
KSE Bilansowanie
Najważniejsze powiązania rynku bilansującego z innymi segmentami rynku energii

Uruchamiany jako ostatni segment rynku przed realizacją dostaw energii (pozostałe zamknięte)
Ceny na rynku bilansującym wpływają na ceny we wcześniejszych segmentach rynku (arbitraż)
150
Podstawowe zał
założenia realizacyjne modyfikacji MB
Implementacja zasad wynikających z regulacji określonych
w rozporządzeniu systemowym (nowelizacji rozporządzenia)
Weryfikacja rozwiązań zawartych w IRiESP celem:
Uwzględnienia postulatów zgłaszanych przez uczestników rynku
Uwzględnienia doświadczeń z funkcjonowania MB
Uproszczenia procedur w zakresie bilansowania handlowego
Możliwie szybkie wdrożenie najistotniejszych zmian, mających wpływ
na poprawę efektywności rynku energii elektrycznej, biorąc pod uwagę:
minimalizację zakłóceń ciągłości procesów rynkowych
czas wymagany do realizacji prac projektowych i implementacyjnych
Zachowanie w maksymalnym możliwym zakresie zgodności
projektowanych rozwiązań z długofalowymi kierunkami rozwoju MB,
w szczególności uwzględniającymi rynkową wycenę towarów i usług
oraz lokalizacyjne aspekty bilansowania zasobów systemu
Główne cele modyfikacji MB

Stworzenie warunków sprzyjających urealnieniu, w zakresie
możliwym w ramach modelu „miedzianej płyty”, cen energii
elektrycznej na Rynku Bilansującym
Racjonalizacja zasad rozliczeń energii ograniczeń systemowych
Rozwój możliwości prowadzenia bilansowania handlowego przez
uczestników rynku
Wsparcie prowadzenia bilansowania handlowego źródeł
wiatrowych przez uczestników rynku oraz bilansowania
technicznego tych źródeł przez OSP
Zapewnienie rynkowego (opartego na cenach) mechanizmu
uaktywniania „generacji lokalnej” dla potrzeb bilansowania
zapotrzebowania w systemie
151
Zakres modyfikacji MB
Modyfikacja zasad dokonywania zgłoszeń na RB
Odseparowanie umów sprzedaży energii (USE) od ofert bilansujących
Przesunięcie bramki zgłoszeniowej dla zgłoszeń „doba przed” o jedną godzinę,
tj. na okres od godziny 9 do 13 (zgłoszenia na RBDN)
Umożliwienie dokonywania dodatkowych zgłoszeń USE po zamknięciu bramki dla
zgłoszeń „doba przed” - po godzinie 17 doby n-1 lecz nie później niż 2 godziny przed
realizacją dostawy energii (zgłoszenia na RBCR)
Modyfikacja zasad rozliczeń
Wprowadzenie rozliczeń energii bilansującej według cen marginalnych
Wprowadzenie składnika bilansującego ΔB do wyznaczania cen CROs i CROz
Wprowadzenie rozliczeń kosztów uruchomień według indywidualnych cen (CU)
Wprowadzenie indywidualnych cen generacji wymuszonej (CW), opartych na kosztach
zmiennych wytwarzania
Weryfikacja wartości parametrów modelu rozliczeń RB
Wprowadzenie szczególnych zasad bilansowania źródeł wiatrowych
Wyodrębnienie dedykowanego rodzaju JG dla potrzeb grupowania źródeł
wiatrowych
Umożliwienie korekty pozycji kontraktowej, w stosunku do zgłoszeń USE,
na 1 godzinę przed realizacją dostaw energii
Rozliczanie według specjalnych cen dostawy/odbioru energii na RB
wynikających ze skorygowania pozycji kontraktowej w stosunku do USE
Ogó
Ogólny schemat dokonywania zgł zgłoszeń
oszeń Umó
Umów
Sprzedaż
Sprzedaży Energii i ofert bilansują
bilansujących
Proces Zgłoszeń (przekazywanie informacji o USE)
PZ/RBDN: w okresie od godziny 9 do 13 doby n-1
PZ/RBCR: w okresie od godziny 17 doby n-1 do 21 doby n
Wyznaczanie pozycji kontraktowej (ED)
ED = USE przyjęte w ramach PZ/RBDN + USE przyjęte w ramach PZ/RBCR
Proces Ofertowy (przekazywanie ofert bilansujących)

w okresie od godziny 9 do 13 doby n-1
Doba: n-1 n n+1 ÷ n+4
Godzina: 9 13 17 h-2 h
Rozliczenia
Zamknięcie bramki dla ofert Zamknięcie bramki dla USE

dotyczących doby n dotyczących godziny h
152
Zasady wyznaczania cen energii na RB w procesie
rozliczeń
rozliczeń
Cena CRO
Równa cenie ostatniego pasma wykorzystanego do swobodnego
zbilansowania zapotrzebowania na energię określonego w ostatniej wersji
planu BPKD z ograniczeniami
COE9
CRO=COE7
Zap COE8
COE7
COE6
COE5
COE4
COE3
COE2
0 COE1 COE1<COE2 ….<COE9
CROs, CROz
CROs = CRO + ΔB; CROz = CRO – ΔB, przy czym z dniem wejścia w życie
nowych zasad ΔB = 0 zł/MWh
Szczegó
Szczególne zasady bilansowania źródełdeł wiatrowych
(dodatkowe w stosunku do zasad ogó
ogólnych)
Możliwość zgłoszenia skorygowanej ilości dostaw energii (ES)
na 1 godzinę przed realizacją dostawy energii
Wymaga zgrupowania na RB źródeł wiatrowych w ramach dedykowanego rodzaju JG
(JG źródeł wiatrowych), przy czym w jednej JG mogą być zgrupowane źródła
z określonego obszaru sieci (obszar ten wyznacza OSP stosownie do wymagań
w zakresie zarządzania pracą systemu)
Zgłoszenie ES dokonywane przez System Operatywnej Współpracy z Elektrowniami
(SOWE)
Zgłoszenie ES weryfikowane w zakresie parametrów technicznych
ER
ES CROz
USE max(0.9Cor,CROz) CROs ER
CRO ES
C ≥ Cor
Rozliczenie różnicy pomiędzy USE i ES (planowe odchylenie na RB)

Jeżeli ES > USE, to dostawa energii na RB rozliczana według ceny: max (0.9 Cor, CROz)
Jeżeli ES < USE, to odbiór energii z RB rozliczany według ceny: CRO
Rozliczenie różnicy pomiędzy ES i ER (nieplanowe odchylenie na RB)
Według cen CROs i CROz
153
Ogó
Ogólny schemat bilansowania źródeł
deł wiatrowych
w ramach zmodyfikowanych zasad RB
Źródła Wiatrowe
Uczestnicy Dostawa: max (0.9 Cor, CROz)

USE (C≥Cor)
Rynku Odbiór: CRO
Zgłoszenie
Korekta pozycji
kontraktowej
USE
Sprzedawca USE (C=Cor) RB (OSP)

z urzędu
Dostawa: CROz
Odbiór: CROs
Okno zgłoszeń USE Okno korekty PK
Realizacja dostaw
h-2 h-1 h
Podsumowanie
- najważ
najważniejsze moż
możliwe korzyś
korzyści z wprowadzenia zmian
Zachęty w warunkach konkurencji do ujawniania w ofertach bilansujących
prawdziwych informacji o kosztach wytwarzania energii
Poprawa efektywności procesu planowania pracy jednostek wytwórczych
w celu pokrycia zapotrzebowania na energię
Dodatkowy (w trakcie doby realizacji dostaw) mechanizm pozwalający
ograniczać uczestnikom rynku ich niezbilansowanie
Odbiorcy - kompensowanie zmian w zakresie prognozowanego zapotrzebowania
Wytwórcy - kompensowanie zmian w zakresie dostępnych zdolności wytwórczych
przy jednoczesnym zachowaniu właściwych warunków do planowania
i sterowania pracą systemu, tj.
zapewnienie dostępu do ofert bilansujących z wyprzedzeniem niezbędnym
do realizacji procesów planowania
zakończenie procesu zgłoszeń USE z wyprzedzeniem niezbędnym do realizacji
procesu bilansowania w czasie rzeczywistym, w tym zarządzania rezerwami mocy
W zakresie bilansowania źródeł wiatrowych
Dodatkowy (w ramach szczególnych zasad) mechanizm pozwalający
ograniczać niezbilansowanie źródeł wiatrowych
Bodźce ekonomiczne do bilansowania handlowego źródeł wiatrowych poprzez
zawieranie USE
Lepsze warunki do zapewnienia bezpieczeństwa pracy systemu dzięki
zachętom do dokładnego prognozowania i przekazywania OSP informacji
o planowanej wielkości wytwarzania energii przez źródła wiatrowe
154
Dystrybucja dostępu do zasobów rzadkich
prof. Krzysztof Żmijewski, Przewodniczący, Społeczna Rada Konsultacyjna
Energetyki
Dystrybucja dostępu
do zasobów rzadkich
Krzysztof Żmijewski prof. PW

Społeczna Rada
Konsultacyjna Energetyki
Rynek energetyki wiatrowej w Polsce

luty 2008
Społeczna Rada
Zawartość
Zawartość 2
Dylemat 3
• oczekiwania 4
• bariery 5
Diagnoza 7
• przegląd mechanizmów 10
• kryteria wyboru 12
Sugestia 13
Konkluzje 14
luty 2008 2/17
155
Społeczna Rada
Dylemat (1)
Jak można rozstrzygnąć problem dostępu?
• 15% udział OZE w miksie energii
• Korzystny mechanizm motywacji
Oczekiwania
• Zainteresowani inwestorzy
• Problemy przewidywania i bilansowania

• Problemy prawa drogi Bariery
• Pojęcie mocy nieregulowalnych
luty 2008 3/17
Społeczna Rada
Oczekiwania
15% energii końcowej

min. 20% energii elektrycznej
Mechanizm motywacji
Handel prawami do emisji CO2
Zielone certyfikaty
Białe certyfikaty
Zainteresowani inwestorzy
Hiszpanie, Francuzi, Niemcy…..
luty 2008 4/17
156
Społeczna Rada
Bariery
Przewidywanie i bilansowanie
niechętny stosunek do OZE w OSP i OSD
Problemy prawa drogi
nieżyczliwość właścicieli gruntów
nieżyczliwość samorządów
kłopoty z ochroną środowiska
Moce nieregulowalne
czy OZE wymagają specjalnego statusu?
luty 2008 5/17
Społeczna Rada
Dylemat (2)
Istota problemu
Rośnie liczba chętnych przesłanki

oczekiwania obiektywne
inwestorów
przesłanki Rośnie wysokość barier bariery

subiektywne
do pokonania
luty 2008 6/17
157
Społeczna Rada
Diagnoza
PrawoHow
do przyłączenia
to make themstaje come
się dobrem
true?rzadkim!
Jak regulować dostęp do dóbr rzadkich?
Zwiększyć ilość dóbr – inwestycje

Uporządkować sposób dostępu – mechanizmy
Trzeba zastosować oba środki!
luty 2008 7/17
Społeczna Rada
Przegląd mechanizmów
Obowiązek przyłączania
mechanizm bezwarunkowy
zero optymalizacji pracy sieci
Kto pierwszy ten lepszy
konflikty i korupcja
śladowa optymalizacja inwestycji
Konkurs projektów (piękności)
jakie kryteria ?
kto rozstrzyga ?
Przetargi na przyłączenia
jakie kryteria ??
gdzie pójdzie kasa ??
luty 2008 8/17
158
Społeczna Rada
Przesłanki wyboru
¾ Musimy optymalizować koszty

¾ Musimy ograniczać emisję CO2
¾ Musimy poprawiać efektywność
¾ Mechanizmy muszą być transparentne
luty 2008 9/17
Społeczna Rada
Energy prices in EU countries

In real terms, Polish electricity prices are relatively low. However, taking into account the
purchasing power of Polish society, a drastic price increase could trigger social unrest.
160
140 Final electricity prices for households in PPP on

1 January 2007 (EUR/MWh)
120
100
80
153
132
60 118
109
104 103 103
97
91 90
40
74 74 71 69
66 65 65 65 65 64 63 62 60
54 53 50 47
20 41
0
Słowacja
Holandia
Niemcy
Słowenia
Irlandia
Hiszpania
Norwegia
ielkaBrytania
Finlandia
Bułgaria
Portugalia
Litwa
Szwecja
Belgia
Malta
Rumunia
Polska
łochy
Dania
Czechy
Łotwa
Estonia
Austria
Francja
Grecja
Luksemburg
ęgry
Cypr
W
W
In terms of PPP, Polish power prices are

luty 2008 10/17
among the highest in the EU
159
Społeczna Rada
CO2 emission
kgCO2/k€
2 500
2 000
1 500
1 000
500
CZ
FI
SI
EU15
EU25
EU27
NL
AT
IT
PT
EL
LT
MT
PL
FR
DK
UK
LU
HU
SK
SE
IE
ES
DE
BE
EE
RO
BG
LV
CY
Source Eurostat 2006
luty 2008 11/17
Społeczna Rada
Energy intensity
toe/M€
1200
1000
800
600
400
200
0
EE
EU15
EU25
EU27
DK
IE
UK
DE
FR
SE
LU
ES
EL
BE
CY
HU
CZ
SK
RO
BG
AT
IT
NL
PT
MT
LV
PL
LT
FI
SI
Source Eurostat 2006

luty 2008 12/17
160
Społeczna Rada
Sugestia
Uwzględniając istniejące uwarunkowania na

dzień dzisiejszy rozwiązaniem najlepszym
wydaje się konkurs publiczny rozpisywany
pod nadzorem
Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.
Aczkolwiek autorowi bardziej odpowiadała
by koncepcja przetargu
luty 2008 13/17
Społeczna Rada
Konkluzja 1
A Nie jesteśmy najbogatsi
& ale
B Chcemy się rozwijać
= Musimy optymalizować koszt rozwoju
luty 2008 14/17
161
Społeczna Rada
Konkluzja 2
1 Szanse starania się powinni mieć wszyscy
2 ale
Wygrywać powinni najlepsi

3
3 Kryteria „wygranej” należy dyskutować

publicznie
luty 2008 15/17
Społeczna Rada
Konkluzja 3
A Konkurentami są firmy rynkowe
& ale
Dobro posiadają firmy pionowo zintegrowane

B
(co najmniej częściowo) – lokalni monopoliści
Proces powinien się odbywać pod nadzorem
=
regulatora
luty 2008 16/17
162
Społeczna Rada
Keep the dreams cost low!
20
Dziękuję
20
Krzysztof Żmijewski
20
luty 2008 17/31
163
164
Rozwiązania IT dla sektora energetyki wiatrowej
Pan Maciej Chachulski, Business Development Manager, SUN Microsystems
Poland
Konferencja
Rynek energetyki wiatrowej
w Polsce
Rozwiązania IT
dla sektora
Maciej Chachulski
Business Development Manager
Sun Microsystems Poland
11-12 Marca 2008, Ożarów Mazowiecki
Agenda
• Ekologia wyzwaniem dla technologii
informatycznych
• Proekologiczne działania i rozwiązania Sun
Microsystems
• Oferta Sun dla przedsiębiorstw zajmujących się
energetyką wiatrową
2
Copyright Sun Microsystems 2008, Wind Energy Conference, Ożarów Mazowiecki
165
Ekologia wyzwaniem
dla
technologii
informatycznych
3
Rosnące potrzeby, malejące zasoby
“Około roku 2008, 50%

centrów przetwarzania
danych będzie miało
niewystarczające zasilanie
w elektryczność i
Zapotrzebowanie klimatyzację aby sprostać Pobór mocy
na moc wymaganiom stawianym Koszty
obliczeniową przez sprzęt o wysokim
Użytkownicy upakowaniu mocy Zajmowana
Usługi obliczeniowej”* powierzchnia
Łatwy dostęp Wydzielane
“Rachunki za elektryczność
stanowiły tradycyjnie ciepło
poniżej 10% całkowitego
budżetu IT lecz wkrótce
może to być więcej niż jego
połowa”‡---Gartner
*Źródło: http://www.gartner.com/it/page.jsp?id=499090
4
166
Skutki ekonomiczne
Rosnąca gęstość upakowania mocy obliczeniowej
powoduje zmianę proporcji kosztów
$/rok
Koszty sprzętu IT
2010–2015
Koszty energii IT
Źródło: IDC Lata

5
Działania mające na celu zwiększenie

efektywności energetycznej: priorytet
dla agend rządowych
Izba Reprezentantów USA
H.R. 5646: Przeprowadzenie badań nad
poborem mocy przez ośrodki komputerowe
i promocja efektywnych energetycznie
serwerów w USA
Komisja Europejska
Plan działań efektywności energetycznej
(Energy Efficiency Action Plan) w celu
zredukowania kosztów poboru mocy o 100
miliardów € do 2020
6
167
Proekologiczne działania
i
rozwiązania
Sun Microsystems
Eco = Ekonomia + Ekologia
7
• Ponad 1 miliard użytkowników Internetu

Nasza wizja:
• 390 gigabajtów danych generowanych / sek
Sieć komputerowa
1.5 miliarda
jest komputerem
Użytkownicy
Internetu
TIME
1995 2000 2005 2010
Wszyscy ludzie i wszystkie urządzenia mają dostęp do sieci komputerowej

8
168
• W roku finansowym FY07 obroty Sun
Microsystems wyniosły ok. 13,4 miliarda $,
zatrudnienie ok. 34 tysiące
• Zyskowność: wynik Q2FY08 – 5 kolejnych
kwartałów zysków; 7 kolejnych kwartałów wzrostu
obrotów
• Sun zamyka negocjacje dotyczące nabycia
MySQL, dostawcy jednej z najczęściej
używanych baz danych open source
Najnowsze • Microsoft i Sun prowadzą wspólne prace nad
informacje o technologiami wirtualizacji; Sun uzyskał status
Sun OEM Windows Server
Microsystems • Dell wprowadził wsparcie dla systemu
Styczeń, 2008 operacyjnego Solaris
• IBM rozszerzył wsparcie dla systemu
operacyjnego Solaris
9
Strategia Sun – Dalszy wzrost i

oferowanie innowacyjnych rozwiązań
proekologicznych
Zaawansowana
technologia Oprogramowanie Systemy Wiodące
wirtualizacyjna rozwiązania
proekologiczne
Innowacyjne Bogate
produkty portfolio
produktów
Partnerstwo Network.com Otwarte

z liderami rynku Systemy standardy
Usługi
pamięciowe
10
169
Inicjatywa Sun odpowiedzialności za ekologię
INNOWACJE DZIAŁANIE UDOSTĘPNIANIE

Zastosowanie Zastosowanie Stosowanie
nowych naszej narzędzi i koncepcji
proekologicznych innowacyjnej open source w celu
rozwiązań w technologii w celu rozwiązywania
oferowanych zwiększenia pro- zagadnień
produktach i ekologiczności związanych z
usługach. własnej wyzwaniami
działalności. środowiskowymi i
energetycznymi.
11
Innowacyjne rozwiązania dla wszystkich klas produktów
Sun Fire
Sun SPARC T1000/2000
Enterprise Serwery
Sun Fire x4600 Sun Fire x4500
SunBlade
6000 NetraT2000
Sun Fire x64
Przechowywanie
Klient i
archiwizacja danych
Ultra cienki klient Sun Ray 2 “Projekt Blackbox” Macierz dyskowa Bibilioteka taśmowa
Sun StorageTekTM Sun StorageTekTM
6540 SL8500
12
170
Zwroty i odzyskiwanie surowców wtórnych
• Sun prowadzi globalną politykę odbierania

zużytego sprzętu
> Każdy produkt Sun może być nieodpłatnie
zwrócony, w dowolnym miejscu na świecie
> Zgodność z dyrektywą WEEE (UE), przepisami
CA, oraz innymi regulacjami prawnymi
• Rezultaty stosowanych metod
projektowania produktów i możliwości
recyclingu
> ponad 50% zwróconych produktów może zostać
ponownie wykorzystanych
> ponad 45% zwróconych produktów jest wtórnie
przetwarzanych
> mniej niż 5% jest wyrzucanych
13
Konsolidacja europejskiego centrum

przetwarzania danych Sun
Sun osiągnął 50% obniżkę kosztów energii i 80% zmniejszenie
zajmowanej powierzchni
• 80% redukcja powierzchni przeznaczonej pod
serwery/systemy pamięciowe
• 50% redukcja kosztów energii i klimatyzacji:
oszczędności energii 118 tys $ rocznie
• 22 starsze modele serwerów zastąpiono czterema
standardowymi modelami o wysokiej efektywności
energetycznej
• Optymalizacja poboru mocy od 2kW do 9kW na rack
• Poprawiona efektywność użycia pamięci dyskowych
i zarządzanie nimi
• Poprawiona wydajność i dostępność systemu
informatycznego
http://www.sun.com/aboutsun/environment/green/datacenter.jsp
14
171
Działania proekologiczne w firmie Sun
• Open Work
> Redukcja kosztów przemieszczania się
pracowników w wymiarze finansowym i
ekologicznym
> Obniżenie rocznej emisji CO o ok. 30 tys ton
• Cienki klient Sun Ray

> Stacje robocze działają z użyciem
współdzielonych serwerów co powoduje
obniżkę kosztów serwisu i obniżenie emisji
tlenków węgla
• Efektywne centra przetwarzania
danych
> Innowacyjna modularna konstrukcja
> Konsolidacja i wirtualizacja
> Upgrady technologiczne
15
Wirtualne rozwiązanie desktop

Sun RayTM oraz Secure Global Desktop
• Desktopy korzystają ze współdzielonych
serwerów
• Zużywa 1/10 energii pobieranej przez typowy
Zużywa komputer PC
mniej energii > Pracuje z aplikacjami pod systemami
operacyjnymi Solaris, Linux, Windows,
niż mainframe oraz AS/400
lampka nocna > Jeden serwer przypada na 10 do 50 urządzeń
Sun Ray 2 Sun Ray
ultra cienki klient > Bez upgradów oprogramowania po stronie
•4W klienta!
• Praca z systemami > Dynamiczne udostępnianie wirtualnych
Windows, Linux lub środowisk desktop
Solaris
• Klienci zmniejszają koszty energii i sprzętu
• Standardowy monitor, komputerowego o miliony dolarów rocznie
klawiatura, mysz
16
172
Klienci obniżają koszty energii i poprawiają
działanie w obszarze IT – przykład
Rozwiązanie Sun - Virtual Desktop
Busan Adventist Hospital

• Obniżenie zużycia energii aż o 90%
• Obniżenie kosztów zarządzania o
50%
• Uproszczone zarządzanie
systemami informatycznymi
17
Oferta Sun
dla przedsiębiorstw
zajmujących się
18
173
Niektóre wyzwania stojące przed
• Zwiększenie dokładności metod prognozowania
pogody – przewidywanie wydajności farmy z 24 – 48
godzinnym wyprzedzeniem
• Poprawa jakości energii
• Zarządzanie dostawami energii i jej przechowywaniem
• Opracowanie metod umożliwiających współpracę sieci
przesyłowej z dużymi farmami wiatrowymi
• Poprawa dokładności przewidywania wyników
wytwarzanej energii, produkcyjna implementacja metod
wykorzystywanych testowo
19
Oferta Sun dla energetyki wiatrowej

• Pomoc w dostosowaniu eksploatowanego środowiska informatycznego
do zaleceń ekologicznych
• Obniżenie kosztów IT poprzez wprowadzenie technik wirtualizacyjnych
• Stacje robocze Sun Ray oraz Sun Virtual Desktop Solution
• Serwery Sun dedykowane dla potrzeb obliczeń inżynierskich oraz High
Performance Computing doskonale odpowiadające potrzebom branży.
• Systemy pamięciowe Sun mogące przechowywać dowolne rodzaje
informacji w heterogenicznym środowisku informatycznym
• Oparcie systemów informatycznych o oprogramowanie Sun Open
Source (min. system operacyjny Solaris, poczta elektroniczna,
zarządzanie tożsamością użytkowników, platforma integracyjna SOA)
20
174
Produkt przyjazny dla środowiska
... praktycznie zerowe koszty administracji
Cienki klient Sun Ray Typowy komputer PC

• Średni czas użytkowania – 15 lat • Średni czas użytkowania – 3 lata
• Pobór mocy – 15 W, 24 W przy • Pobór mocy: 200–250 W/40W laptop
uwzględnieniu serwera
• Emisja ciepła/hałas ~850 BTUs,~5dbs
• Emisja ciepła ~80BTUs
• Wirusy, spyware, utrata danych
• Poziom hałasu – zero dbs • 94% użytkowników nie stosuje
• Liczba użytkowników na CPU zarządzania poborem mocy w PC
(jeden rdzeń) – 25, maks 500:1 (ocena EPA)
na CPU
• Aktualnie 315 mln PC oczekuje na
• Bez wirusów, bez utraty danych zezłomowanie
21
Dziękuję za uwagę
Maciej Chachulski
maciej.chachulski@sun.com
22
175
176
Identyfikacja ryzyk na etapie budowy i eksploatacji farmy wiatrowej
Pan Michał Talarski, Dyrektor Biura, Marsh Sp. z o.o.
12 marzec 2008
Identyfikacja ryzyk na etapie

budowy i eksploatacji farmy
wiatrowej
Michał Talarski
Marsh Sp. z o.o. Construction Practice
www.marsh.com
Agenda
Projekt inwestycyjny i postrzeganie ryzyk z nim związanych

Alokacja ryzyk związanych z procesami inwestycyjnymi
Marsh 1
177
Evaluation
Projekt inwestycyjny - ryzyka
• Koszty projektu
• Koszt kredytu •Odbiorcy / kanały dystrybucji/
• Struktura własnościowa konkurencja
• Stabilność • Ryzyka Geopolityczne
• Jakość wykonania
Ryzyka
Finansowe Ryzyka
Strategiczne
Projekt
Inne Ryzyka
ryzyka Operacyjne
• Przepisy BHP/ OC pracodawcy

• Dostawy mediów/
• Czynniki prawne / R. środowiskowe
Przerwa w działalności
• Ryzyka polityczne • Marka / utrata reputacji
• Utrata, zniszczenie mienia • HR – czynniki ludzkie
• Ryzyka technologiczne
Odpowiedzialność Cywilna • Facility Performance
• •
Opóźnienie inwestycji
Marsh 2
Projekt Inwestycyjny - cykl życia

Faza projektowa (przykład)
2-3 lat
Faza projektowania 1 rok. +/-
Negocjacje kontraktowe Finansowanie C

Identyfikacja Wstępne Organizacja Rekruta- Projekt kontraktu Negocjacje L
Projektu uzgodnienia Studium cja O
(JVA, JDA Zewnętrzne S
wykonal - BID SITE O&M EPC Ubez
SPP or LLC) E
ności (kadry Umowy
)
Projekt, Inżynieria bud. & Zaopatrzenie
Ryzyka Inwestora Ryzyka Prawne Ryzyka Pożyczkodawcy
• Opóźnienie startu projektu • Tytuł własności np. dzierżawa • Zrozumienie ryzyk strategicznych
• Zrozumienie ryzyk strategicznych • Własność kapitałów • Sprawność operacyjna
• Ekonomicznych • Zerwanie finansowania • j kKoszty projektu
• Zależności • Dokumentacja prawna • Opóźnienie w wykonaniu
i
• Cykl życia projektu • Zabezpieczenia umowne • Obsługa kredytu
• Koszt kapitału • Struktura prawna umów • Kondycja finansowa Stron
• Koszt projektu
• Kredyt/ Raty Kapitałowe
Ryzyka Polityczne
Marsh 3
178
Faza budowlana (przykład)
2-3 lat.
Faza budowlana
Prace budowlane Montaż, wyposażenie . Rozruch i Wstępne

testy odbiory
Projekt,
Design,Inżynieria bud.&&Procurement
Engineering Zaopatrzenie
Budowa
Ryzyka projketowe i zaopatrznia Ryzyka budowy

λ Ryzyka Losowe
• Kryteria jakości wykonania λ Niekompletność projektów
• Dostawy wyposażenia/ harmonogram λ Opóźnienie otrzymania pozwoleń
• Dostawy wyposażenia/ transport λ Wzrost kosztów
• Okres projektowania λ Dodatkowe koszty zidentyfikowane
• Organizacja zaopatrzenia ale nie ujęte w kosztorysach
• Niekompletność projektów λ Wzrost kosztów finansowych
• Ryzyka polityczne λ Błędy wykonawców
λ Zdarzenia środowiskowe
λ Szkody “Force majeure”
λ Opóźnienia harmonogramu
λ Defekty w okresie testów
λ Dostawy materiałów – tzn. opóźnienia
& problemy finansowe.
λ Błędy podwykonawców
λ Kary umowne
λ Braki wykwalifikowanej siły roboczej
/problemy pracowniczej absencji
λ Ryzyka polityczne
λ Ryzyka zewnętrzne – np. problemy
z dostawa mediów)
Marsh 4

Faza operacyjna (przykład)
10-20 lat
<1 Rok Etap operacyjny
Lista Braków/ Rozbieżności Odbiór

Ostateczny Eksploatacja
Ryzyka Polityczne Ryzyka Operacyjne Ryzyka Rynkowe
•Konfiskata •Szkody "force majure" •Niewystarczający przychód z

•Nacjonalizacja •Szkody środowiskowe opłat, czynszu, itp
•Wymuszona sprzedaż •Utrata koncesji/ licencji •Przerwa w działalności
•Zmiany prawa •Problemy wydajności •Zmiany oprocentowania
•Odebranie koncesji/ licencji operacyjnej •Popyt i zmiana cen
•Ryzyko waluty •Awarie maszyn wyposażenia/ •Zmiany makroekonomiczne
•Fizyczne uszkodzenie w opóźnienia •Niewymienialność waluty /
wyniku zamieszek •Ryzyka osobowe/ strajki ograniczenie transferów
politycznych •Zawodność systemów/ zagranicznych
•Opóźnienia projektu lub technologii •Dewaluacja lub aprecjacja
wstrzymanie uruchomienia w •Wzrost kosztów O&M waluty
wyniku działania sił •Zawodność dostawców usług
politycznych O&M
•Utrata zezwolenia na •Ryzyka Losowe
eksport/ import lub embargo
Marsh 5
179
Projekt inwestycyjny – główne ryzyka Inwestora na etapie
budowy
zniszczenie mienia (inwestycji),
opóźnienie w oddaniu inwestycji do użytkowania,
wady dostaw (produkt, kompletacja, uszkodzenia dostaw),
wady projektów,
wady prawne,
ryzyka polityczne i administracyjne (ew. opóźnienia),
problemy ekonomiczne ( finansowanie),
uszkodzenie mienia istniejącego (roszczenia osób trzecich),
szkody osobowe (wypadki pracowników i osób trzecich),
itd.
Marsh 6
Projekt Inwestycyjny - cele
(1) Ukończenie projektu przy minimalnych zakłóceniach,

(2) ukończenie projektu po uczciwej cenie dla Właściciela/Developera;
(3) przyniesienie pożyczkodawcom rozsądnego zwrotu z pożyczonego
kapitału;
(4) pozwolenie na uzyskanie rozsądnego zysku Wykonawcy(om);
(5) Uzyskanie parametrów projektu pozwalających na spłatę
uzyskanych kredytów/ rozsądny zwrot z kapitału.
Czy cele te zawsze są osiągnięte???
Marsh 7
180
Zakończenie projektu
Completion Risk
B1
Budżet B
Wzrost
Zwrot
kredytu
Koszt
projektu opóźnienie
Czas
P P1
Harmonogram projektu
Marsh 8
Zakończenie projektu
Completion Risk
B1
Budżet B
Wzrost
Zwrot
kredytu
Koszt
projektu opóźnienie
Czas
P P1
Harmonogram projektu
Marsh 9
181
Źródła ryzyk, a powstanie szkody
Przyczyna Przyczyna
Szkoda
Faza projektowa Budowa Okres ujawniania
Marsh 10
Alokacja ryzyk
www.marsh.com
182
Projekt Inwestycyjny - uczestnicy
• Developer • Kapitał własny i publiczny

• Pożyczkodawca - Dług • Operator
• Inżynier/Technolog • Użytkownik końcowy
• Wykonawca • Sprzedawcy
• Właściciel gruntu • Firma transportowa
• Projektant • Dostawca – O/M
BOT Build Operate Transfer

BOO Build Own Operate
BOOT Build Own Operate Transfer
DBFO Design Build Finance Operate
BTO Build Transfer Operate
BLT Build Lease Transfer
Marsh 12
Usługi Marsh Construction i Risk Consulting
à Identyfikacja i plasowanie ryzyk na rynkach lokalnych i

międzynarodowych,
à Usługi consultingowe,
à Udział w negocjacjach programu z podmiotami
zaangażowanymi w duże projekty.
Zapraszamy do kontaktu:
- Michał Talarski - Lider Praktyki Construction, tel. 061 851 97 25, 691 409 130
- Tomasz Brzozowski - Lider Praktyki Power, tel. 022 456 42 07, 601 332 996.
Marsh 15
183
Alokacja ryzyk
Inwestor?
Wykonawca?
Bank?
Dostawcy?
?
Marsh 13
Alokacja ryzyk w ubezpieczeniach
OCIP - ubezpieczenia kontrolowane przez Inwestora
EPC - ubezpieczenia kontrolowane centralnie przez Generalnego

wykonawcę (np. na bazie warunków FIDIC)
C&STP - ubezpieczenia zawierane przez każdą ze stron kontraktu
indywidualnie (np. wg. schematu wymaganego przez Inwestora)
Marsh 14
184
www.marsh.com
185
186
Monitoring środowiskowy i procedura oceny oddziaływania na
środowisko
dr Georg Nehls, BioConsult SH
Monitoring środowiskowy i procedura oceny

oddziaływania na środowisko
A German perspective
Dr. Georg Nehls
187
Rozwój energetyki wiatrowej w Niemczech
Nowa Ogółem
188
Większe i wyższe turbiny – wykorzystanie większej
ilości energii
Główne pole konfliktu – najważniejsze kwestie OOŚ:
• Krajobraz
• Zaburzenia rozrodu i nocowania ptaków
• Kolizje ptaków
• Efekt bariery dla ptaków
• Kolizje nietoperzy
• Wpływ na siedliska
189
Standardy OOŚ dla projektów farm wiatrowych:
Krajobraz: Wizualizacja z odległości 3-5 km, czasami 5-10 km
Ptaki lęgowe:
100 m dookoła projektu: badanie ptaków lęgowych
500 m: gatunki zagrożone
1.000 m lub więcej: badanie zachowania gatunków kluczowych (drapieżniki)
2.000 m lub więcej: miejsca lęgowe gatunków kluczowych
Ptaki nocujące:
1.000 m dookoła projektu: mapa obszarów noclegowych i żerowisk
2.000 m dookoła projektu: mapa noclegowisk
Migracje ptaków:
Obserwacje wizualne, częstotliwość: co 5 dnie (projekty offshore: radar)
Nietoperze: Brak zdefiniowanych standardów
Zaburzenia rozrodu i nocowania ptaków
Wpływ na ptaki lęgowe jest generalnie niewielki
Wpływ na ptaki brodzące i wodne jest często dokumentowany,

aczkolwiek rzadko przekracza odległość 500m
190
Monitorowanie kolizji
Kolizyjność ptaków w Europie
0 – 64 ptaków/turbinę/rok
Średnia: 9 ptaków/turbinę/rok
(31 badań)
Hötker et al. 2006
Jakich gatunków to dotyczy?
191
Ofiary kolizji w Niemczech Kania ruda 78
Myszołów 69
Bielik 25
Skowronek 24
Wodne
Mewa
Wróblowe 10% czarnogłowa 20
25% Sokoły 18
Jerzykowate 18
Gołębiowate 17
Szpaki 17
Gołąb grzywacz 16
Drapieżniki
Mewa srebrzysta 15
Inne 38%
niewróblowe Kaczka krzyżówka 13
15% Mewa pospolita 13
Mewy Brodzące Potrzeszcz 13
9% 3% Kruk 11
Łabędź niemy 10
Siewka złota 10
Dürr briefl.
Wpływ na wielkość populacji?

Trend w
Lęgowe w Niemczech Lęgowe w EU Status Niemczech
Kania ruda 10.000 - 12.000 19.000 - 24.000 Bezpieczne Stabilna

Myszołów 50.000 - 100.000 690.000 - 1.000.000 Bezpieczne Stabilna
Bielik 301 4.000 - 4.700 Rzadkie Wzrost
Skowronek 2.500.000 - 3.500.000 25.000.000 - 55.000.000 Wrażliwe Spadek
Mewa czarnogłowa 280.000 - 350.000 2.300.000 - 3.000.000 Bezpieczne Wzrost
Pogarszając
Sokoły 50.000 - 60.000 300.000 - 440.000 y się Stabilna
Jerzykowate 250.000 - 400.000 3.700.000 - 11.000.000 Bezpieczne Zmienna
Gołębiowate 2.000.000 - 6.000.000 34.000.000 - 120.000.000 Bezpieczne Spadek
Szpaki 1.000.000 - 4.000.000 7.900.000 - 15.000.000 Bezpieczne Wzrost
Gołąb grzywacz 45.000 - 50.000 720.000 - 850.000 Bezpieczne Wzrost
Mewa srebrzysta 100.000 - 500.000 2.300.000 - 3.900.000 Bezpieczne Stabilna
Pogarszając
Kaczka krzyżówka 18.000 - 21.000 430.000 - 690.000 y się Wzrost
Mewa pospolita 10.000 - 40.000 3.600.000 - 19.000.000 Bezpieczne Spadek
Potrzeszcz 4.500 - 5.500 280.000 - 1.400.000 Bezpieczne Wzrost
Kruk 5.000 - 9.000 54.000 - 69.000 Bezpieczne Stabilna
Łabędź niemy 19 520.000 - 720.000 Bezpieczne Spadek
192
Drapieżniki – problem specjalnego znaczenia
Dürr briefl.
193
Kolizje nietoperzy
Około14 kolizji/turbinę/rok (niewiele badań)
Zwiększone w pobliżu zardzewień
Zwiększone późnym latem (migracje)
Wpływ wysokości turbin
Nie udowodniony!
194
Wnioski:
• Większość kolizji ma miejsce w przypadku gatunków nocujących lub żerujących
na obszarze farmy wiatrowej
• Wpływ na migracje wydaje się być niewielki
Zmniejszanie wpływu poprzez ustalone odległości?
Np. 12,5 km do najbliższego legowiska błotniaka stawowego?
195
Odległości farm wiatrowych od obszarów chronionych
zalecane przez niemieckie państwowe instytucje
ochrony ptaków (12.10.2006)
Wszystkie obszary chronione dotyczące ptaków 10-krotna wysokość turbiny

EU – OSO 10-krotna wysokość turbiny
Ramsar 10-krotna wysokość turbiny
Akweny śródlądowe > 10 ha 10-krotna wysokość turbiny
Legowiska i noclegowiska o znaczeniu 10-krotna wysokość turbiny
krajowym lub regionalnym
Korytarze migracji Zakaz zabudowy
Korytarze przelotów pomiędzy noclegowiskami i Zakaz zabudowy
żerowiskami (żurawie, łabędzie, gęsi)
Noclegowiska (żurawie> 500, łabędzie> 500, 3000 m (6000 m strefa oceny)
gęsi> 5000)
Odległości od lęgowisk
Bocian biały 3000 m (6000 m)
Bocian czarny 1000 m (4000 m)
Żuraw 1000 m
Głuszec czarny, głuszcowate Główne obszary
Derkacz Główne obszary
Drop Główne obszary
Siewka złota Główne obszary
Kania czarna 1000 m (4000 m)
Kania ruda 1000 m (6000 m)
Bielik 3000 m (6000 m)
Orlik krzykliwy 6000 m
Błotniaki Główne obszary
Rybołów 1000 m (4000 m)
Sokoły 1000 m (4000 m)
Sokół wędrowny 1000 m, Baumbrüter: 3000 m
Sowy 1000 m (4000 m)
Kolonie lęgowe rybitw, mew, czapli, 1000 m (4000 m)
kormoranów
Ptaki łąkowe Główne obszary
196
Zalety i wady ustalonych odległości bezpieczeństwa
Zalety:
• Przejrzyste przepisy
• Przepisy uwzględniające niepewność OOŚ
Wady:
• Ustalone standardy mają zastosowanie również do mało znaczących

lokalizacji
• Ustalone standardy hamują rozwój projektów nawet jeżeli nie jest to

konieczne
• Ustalone standardy implikują negatywny wynik OOŚ
Zalecenia
1. Planowanie
• Wybór lokalizacji: unikać zadrzewień (lub zgodzić się na okresowe wyłączenia)
• Duże znaczenie planowania strategicznego (SOOŚ)
• Nie ma potrzeby ustanawiania ogólnych odległości bezpiecznych
197
Zalecenia
2. Sposoby unikania niekorzystnego wpływu

• Oświetlenie (powinno być tak słabe, jak to możliwe)
• Tymczasowe wyłączenia (nietoperze)
• Należy unikać budowli, które mogą przyciągać drapieżniki
Nie można wydać zaleceń dla rozmiarów turbin – liczba turbin wydaje
się być czynnikiem o większym znaczeniu niż ich rozmiar
Zalecenia
3. Potrzeby badawcze
Pilna potrzeba monitoringu operacyjnego!
• Wskaźniki kolizyjności
• Wpływ wysokości oraz oświetlenia turbin
• Drapieżniki (w szczególności orły, kanie, błotniaki)
• Wskaźniki kolizyjności nietoperzy
198
Dziękuję!
199
200
Handel projektami wiatrowymi – kluczowe aspekty prawne.
Maciej Szambelańczyk, Radca Prawny, Wierciński, Kwieciński, Baehr Sp.k.
HANDEL PROJEKTAMI WIATROWYMI
KLUCZOWE ASPEKTY PRAWNE
Maciej Szambelańczyk
radca prawny
Ożarów Mazowiecki, 11-12 marca 2008 r
HANDEL PROJEKTAMI WIATROWYMI

– co właściwie jest przedmiotem obrotu ???
Czym jest projekt wiatrowy z prawnego punktu

widzenia ?
Możliwe formy organizacyjne projektu

wiatrowego
201
OD CZEGO ZACZYNAMY INWESTYCJĘ –
ANALIZA DUE DILLIGENCE
czym jest analiza due dilligence ?

w jakim celu przeprowadzać analizę prawną
projektu ?
due dilligence projektu wiatrowego a due
dilligence standardowego projektu
inwestycyjnego
DUE DILLIGENCE (1) – aspekty związane z

nieruchomościami
zapewnienie tytułu prawnego do gruntów

najem, dzierżawa, użytkowanie –
korzyści i ryzyka związane z formą prawną
202
DUE DILLIGENCE (2) – koncesja
koncesja na wytwarzanie energii elektrycznej
koncesja a promesa
obowiązki koncesyjne
DUE DILLIGENCE (3) – co jeszcze zbadać?
proces budowlany
aspekty ochrony środowiska
na co jeszcze zwrócić uwagę wybierając

projekt?
203
UMOWA PRZYŁĄCZENIOWA /
WARUNKI PRZYŁĄCZENIA
jaki jest prawny charakter warunków

przyłączenia?
obrót warunkami przyłączenia (obecny

stan prawny / projekt nowelizacji PE) ?
TRANSAKCJA NABYCIA PROJEKTU

WIATROWEGO
kupno udziałów / akcji

transakcja zbycia przedsiębiorstwa
(uwarunkowania prawne)
ryzyka związane z transakcjami
uwarunkowania w zakresie kontroli
koncentracji
204
Maciej Szambelań
Szambelańczyk
radca prawny
e-mail:
mail:
m.szambelanczyk@wkb.com.pl
Wierciń
Wierciński, Kwieciń
Kwieciński, Baehr Sp. K.
Biuro w Poznaniu:
Poznaniu:
Biuro w Warszawie:
Warszawie:
ul. Paderewskiego 7
ul. E. Plater 28
61-
61-770 Poznań
Poznań
00-
00-688 Warszawa
Nowa siedziba od 31.III.2008 r.:
r.:
International Business Center II Tel:
Tel: (61) 855 - 32-
32- 20
ul. Polna 11 Fax:
Fax: (61) 851 - 32-
32- 52
00-
00-633 Warszawa
Tel:
Tel: (22) 630 - 31-
31- 31
www.wkb.com.pl
Fax:
Fax : (22) 630 - 31-
31- 51
205
206
Zasady finansowania i oceny projektów wiatrowych w ramach Programu
Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
dr Lesław Janowicz, Kierownik działu koordynacji zadań w zakresie naboru
wniosków, Instytut Paliw i Energii Odnawialnej
Zasady finansowania i oceny projektów

wiatrowych w ramach Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko
Lesław Janowicz
Instytucja Wdrażająca
Instytut Paliw i Energii Odnawialnej
1 Instytut Paliw i Energii Odnawialnej Warszawa, 12.03 2008
Podstawa prawna
• Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie ekspertów

powoływanych w celu rzetelnej i bezstronnej oceny projektów
realizowanych w ramach programów operacyjnych
• Organizacja Systemu Oceny i Wyboru Projektów w ramach Programu
Operacyjnego Infrastruktura I Środowisko - załącznik nr 2 do
„Szczegółowego opisu priorytetów PO Infrastruktura i Środowisko”
• Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie procedury
odwoławczej dla wszystkich programów operacyjnych
• Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie jednolitego systemu
zarządzania i monitoringu projektów indywidualnych zgodnych z art. 28 ust.
1 pkt 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki
rozwoju
• Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie korzystania z pomocy
technicznej
• Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie warunków
gromadzenia i przetwarzania danych w formie elektronicznej
207
OPIS DZIAŁ
DZIAŁANIA 9.4
Dział
Działanie 9.4 – W ramach tego dział
działania wspierane bę
będą inwestycje
w zakresie budowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej
albo ciepł
ciepła ze źródeł
deł odnawialnych.
Rodzaje projektó
projektów
- Budowa farmy wiatrowej
- Budowa elektrowni wodnej o mocy do 10 MW
- Budowa elektrowni na biomasę
biomasę lub biogaz
- Budowa ciepł
ciepłowni geotermalnej
- Instalacja kolektoró
kolektorów sł
słonecznych
Wykluczenie:
- Technologii wspó
współspalania paliw kopalnych i biomasy lub biogazu,
- Budowy lub przebudowy obiektó
obiektów energetycznych spalają
spalających odpady
komunalne
- Inwestycje w zakresie wytwarzania energii w kogeneracji ze źródeł
deł
odnawialnych,
- Projekty poniż
poniżej 20 mln PLN (dla energetyki wiatrowej)
OPIS DZIAŁ
DZIAŁANIA 9.4
Typ beneficjentó
beneficjentów
1. Przedsię
Przedsiębiorcy,
2. Jednostki samorzą
samorządu terytorialnego oraz ich zwią
związki i stowarzyszenia,
3. Podmioty wykonują
wykonujące usł
usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z jednostką
jednostką samorzą
samorządu
terytorialnego, w któ
których wię
większość
kszość udział
udziałów lub akcji posiada samorzą
samorząd terytorialny,
4. Podmioty wybrane w wyniku postępostępowania przeprowadzonego na podstawie przepisó
przepisów o
zamó
zamówieniach publicznych wykonują
wykonujące usł
usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z
jednostką
jednostką samorzą
samorządu terytorialnego,
5. Koś
Kościoł
cioł y, koś
kościelne osoby prawne i ich stowarzyszenia oraz inne zwią
związki wyznaniowe.
Ostateczną
Ostateczną decyzję
decyzję w sprawie dofinansowania projektu podejmuje:
• Minister Gospodarki (instytucja poś
pośredniczą
rednicząca).
• Komisja Europejska – w przypadku projektó
projektów o wartoś
wartości powyż
powyżej 25 mln euro
Maksymalny udział
udział środkó
rodków UE w wydatkach kwalifikowalnych na poziomie
projektu (%)
• Dla projektó
projektów obję
objętych krajową
krajową pomocą
pomocą regionalną
regionalną - 20% wartoś
wartości wydatkó
wydatków
kwalifikowalnych
• Dla projektó
projektów obję
objętych horyzontalną
horyzontalną pomocą
pomocą na ochronę
ochronę środowiska – zgodnie z
maksymalnym dopuszczalnym puł pułapem pomocy publicznej okreś
określonym w programienie
nie wię
więcej niż
niż 20% wartoś
wartości projektu
208
System wyboru i oceny
projektów
• Oceny projektów, dokonuje Komisja Konkursowa powołana przez instytucję oceniającą.

• Do Komisji Konkursowej mogą być powoływani eksperci z listy ekspertów sporządzonej zgodnie z
rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego.
• W przypadku beneficjentów realizujących więcej niż jeden projekt, w przypadku, gdy te same procedury
i/lub dokumenty dotyczą wszystkich projektów, weryfikacja procedur i/lub dokumentów może być
dokonywana jednokrotnie podczas oceny pierwszego z projektów przedłożonych do oceny danej
instytucji.
• Wszystkie dokumenty przekazywane przez beneficjentów (wniosek o dofinansowanie, studium
wykonalności, inne załączniki) są udostępniane przez właściwe instytucje na zasadach określonych w
ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2001 r. nr 112 poz. 1198
z późn. zm.). W przypadku elementów, których udostępnianie nie jest możliwe, ze względu na tajemnicę
handlową lub inne przesłanki wyłączające udostępnianie dokumentów, beneficjent zobowiązany jest
wraz z przekazywanymi dokumentami wskazać oraz uzasadnić elementy, które nie podlegają
udostępnieniu.
• W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko mogą być dofinansowane projekty:
– indywidualne, zgodnie z indywidualnym trybem wyboru;
– systemowe, zgodnie z systemowym trybem wyboru;
– konkursowe, zgodnie z konkursowym trybem wyboru.
Pomoc publiczna
Z punktu widzenia Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowiska najważ
najważniejsze
s ą 2 kategorie pomocy publicznej: pomoc regionalna oraz pomoc horyzontalna
horyzontalna
(ochrona ś rodowiska).
Działanie Dokument normatywny Rodzaj pomocy Kryteria Okres
Rozporządzenie Ministra Gospodarki w

sprawie udzielania pomocy publicznej na Projekty spełniające kryterium
inwestycje w zakresie budowy lub nowej inwestycji mogą otrzymać
Pomoc horyzontalna na
rozbudowy jednostek wytwarzających wsparcie zgodnie z wytycznymi o
ochronę środowiska oraz
energię elektryczną lub ciepło z krajowej pomocy regionalnej,
pomoc regionalna oparta
odnawialnych źródeł energii opracowany natomiast projekty nie spełniające 2007-
9.4 na Wytyczne w sprawie
na podstawie Wytycznych w sprawie kryterium nowej inwestycji mogą 2013
krajowej pomocy
krajowej pomocy regionalnej na lata 2007- uzyskać wsparcie tylko na
regionalnej na lata 2007-
2013 (2006/C/54/08) oraz Wspólnotowych podstawie pomocy państwa na
2013.
wytycznych dotyczących pomocy państwa rzecz ochrony środowiska
na rzecz ochrony środowiska naturalnego naturalnego.
(Dz. Urz. C 37, 3.2.2001).
209
System wyboru i oceny
projektów
W przypadku występowania pomocy publicznej, w szczególności w

przypadku pomocy publicznej przyznawanej w oparciu o wytyczne ws.
krajowej pomocy regionalnej na lata 2007-2013 odpowiednia instytucja
pośrednicząca lub działająca w jej imieniu instytucja wdrażająca może
przewidzieć procedurę wydawania beneficjentowi poświadczenia, że
projekt, z zastrzeżeniem szczegółowej weryfikacji wniosku, zasadniczo
kwalifikuje się do pomocy, ponieważ spełnia kryteria określone w
programie. Przy wydawaniu poświadczeń nie bierze się pod uwagę
dostępności środków w ramach danego działania. Instytucja
pośrednicząca może wymagać załączenia ww. poświadczenia jako
obowiązkowego załącznika warunkującego rozpatrzenie wniosku we
właściwej procedurze konkursowej.
Tryb konkursowy
Instytucja organizująca konkurs (instytucja wdrażająca - instytucja

pośrednicząca II stopnia) przygotowuje regulamin konkursu.
Regulamin konkursu zawiera informacje podane w ogłoszeniu o
konkursie i zawiera inne dodatkowe informacje dotyczące zasad
organizacji konkursu i przeprowadzenia oceny.
Nabór projektów w konkursie zamkniętym jest organizowany cyklicznie. W

przypadku niewykorzystania alokacji w ramach rundy I ogłaszana jest
runda następna, aż do wyczerpania środków.
210
Tryb konkursowy
Konkurs składa się z następujących etapów:

Ogłoszenie konkursu;
Nabór wniosków;
Ocena projektów;
Etap I – PRESELEKCJA
Ocena projektów w oparciu o niepełną dokumentację projektową pod kątem
kryteriów formalnych oraz kryteriów merytorycznych I stopnia. Na
podstawie oceny pod kątem kryteriów merytorycznych I stopnia
sporządzona jest lista rankingowa projektów zgłoszonych do
dofinansowania.
Etap II – OCENA OSTATECZNA
Ocena projektów z listy rankingowej w oparciu o pełną dokumentację
projektową pod kątem kryteriów merytorycznych II stopnia w celu
podjęcia decyzji o dofinansowaniu projektu.
Podjęcie decyzji o dofinansowaniu projektu;
Ogłoszenie wyników konkursu;
Podpisanie umowy o dofinansowanie projektu.
Ogó
Ogólne zasady oceny wnioskó
wniosków
Ocena formalna
• ocena 0-1 – niespełnienie jednego z warunków powoduje odrzucenie wniosku
• prowadzona w oparciu o listę sprawdzającą
Ocena merytoryczna
• po pozytywnej ocenie formalnej
• ocena pod kątem stopnia wypełnienia kryteriów zatwierdzonych przez Komitet
Monitorujący
• jej celem jest uszeregowanie wniosków w kolejności uwzględniającej stopień
spełnienia kryteriów
• sporządzana na karcie oceny merytorycznej
• komisja konkursowa
211
Ocena projektów
• Ocena wniosków składa się z dwóch etapów: preselekcji oraz ostatecznej

oceny wniosków.
• Celem preselekcji jest stworzenie listy rankingowej zawierającej projekty
najbardziej efektywne z punktu widzenia realizacji celów priorytetu/działania.
Preselekcji dokonuje się na podstawie wniosku oraz załączników wymaganych
na I etapie oceny.
• Ostateczna ocena projektów przeprowadzana jest na podstawie pełnej
dokumentacji projektowej. Celem ostatecznej oceny jest ocena stopnia
gotowości projektu do realizacji i wybór projektów do dofinansowania. W
przypadku „dużych projektów” podpisanie umowy będzie poprzedzone
przekazaniem dokumentacji projektowej Komisji Europejskiej w celu
potwierdzenia ostatecznej decyzji o przyznaniu dofinansowania i podpisaniu
umowy o dofinansowanie.
• Ocena projektów jest przeprowadzana w oparciu o kryteria wyboru projektów
stanowiące załącznik nr 1 do dokumentu Szczegółowy opis priorytetów
Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, przyjęte przez Komitet
Monitorujący dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Preselekcja projektów
Preselekcja projektów składa się z:

– oceny projektów w oparciu o kryteria formalne,
– oceny projektów w oparciu o kryteria merytoryczne I stopnia.
• W pierwszej kolejności projekty oceniane są w oparciu o kryteria
formalne. W przypadku uzyskania pozytywnej oceny formalnej, projekt
podlega ocenie pod kątem kryteriów merytorycznych I stopnia.
• Ocena formalna jest oceną 0/1, co oznacza, że weryfikacja dokonywana
będzie pod kątem spełnienia bądź niespełnienia danego kryterium.
• Jeżeli chociaż jedno kryterium nie jest spełnione, a projekt w tym
zakresie jest możliwy do poprawy, Wnioskodawca wzywany jest pisemnie
do poprawy/uzupełnienia projektu. Wezwanie określa jakie kryterium nie
zostało spełnione oraz sposób poprawy wniosku. W przypadku nie
dokonania uzupełnienia/poprawy zgodnie z wezwaniem w wyznaczonym
terminie, wniosek podlega odrzuceniu.
• Projekty odrzucone mogą aplikować w kolejnych konkursach, o ile
instytucja organizująca konkurs taki ogłosi.
212
Wymagane załączniki na I
etapie konkursu
załącznik 1 - deklaracje instytucji odpowiedzialnych za monitorowanie obszarów Natura 2000,

załącznik 2 - analiza kosztów i korzyści, element studium wykonalności,
załącznik 3 - studium wykonalności (z elementami biznes planu),
załącznik 4 - wyciąg z KRS lub innego dokumentu rejestrowego
załącznik 5 - plan inwestycyjny na min. 3 lata wraz z uchwałą Zarządu przyjmującą dokument,
załącznik 6 - bilans za ostatnie 3 lata, /w przypadku, gdy podmiot istnieje krócej niż 3 lata –
bilans za okres od rozpoczęcia działalności podmiotu),
załącznik 7 – dokumentacja techniczna – wyciąg z dokumentacji projektowej wraz z
potwierdzeniem złożenia wniosku o pozwolenie na budowę i jego kopię (jeśli dotyczy),
załącznik 8 - dokumenty potwierdzające dostępność środków na sfinansowanie projektu
(np. promesa kredytowa lub leasingowa, oświadczenie o wielkości i możliwości
zabezpieczenia wkładu własnego),
załącznik 9 - oświadczenia wnioskodawcy.
załącznik 10 - upoważnienie lub porozumienie pomiędzy Beneficjentem oraz podmiotem
upoważnionym do ponoszenia wydatków kwalifikowalnych jeżeli Beneficjent chce
umożliwić innemu podmiotowi ponoszenie wydatków kwalifikowalnych
Oświadczenia wnioskodawcy
• informacje zawarte we wniosku są prawdziwe,
• posiada środki finansowe zabezpieczające udział własny w realizacji projektu,
• nie pozostaje w stanie upadłości,
• reguluje w terminie zobowiązania wobec urzędu skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych,
• tak/nie zwrot VAT,
• projekt jest zgodny z decyzją ustalającą warunki zabudowy dla planowanego projektu/ w
przypadku braku planu zagospodarowania przestrzennego oświadcza, że projekt jest
zgodny z decyzją ustalającą warunki zabudowy dla planowanego projektu.
• o terminie osiągnięcia gotowości projektu do podpisania umowy o dofinansowanie -
termin ten nie może być dłuższy niż 18 miesięcy od dnia zamknięcia rundy aplikacyjnej
• projekt nie polega na wdrożeniu innowacji technologicznej stosowanej na świecie krócej
niż 24 miesiące do chwili złożenia wniosku,
• wyraża zgodę na udzielanie informacji na potrzeby ewaluacji (ocen) przeprowadzanych
przez uprawnioną jednostkę lub organizację (m.in. IŻ, IP),
• nie naruszył w ciągu ostatnich trzech lat w istotny sposób umowy dotyczącej
gospodarowania środkami publicznymi,
• członkowie organów i wspólnicy będący osobami fizycznymi nie zostali skazani
prawomocnym wyrokiem w ciągu ostatnich trzech lat za przestępstwo popełnione w
związku z próbą pozyskania środków publicznych lub gospodarowaniem takimi
środkami,
• projekt jest zgodny z przepisami w zakresie pomocy publicznej,
• projekt jest zgodny ze środowiskowymi uwarunkowaniami.
213
Ogó
Ogólne kryteria formalne dla projektó
projektów
Wniosek złożony w terminie.

Wniosek sporządzono na obowiązującym formularzu.
Wniosek wypełniony jest w języku polskim.
Zgodność okresu realizacji z okresem programowym.
Kompletność wniosku.
Wniosek posiada komplet załączników.
Zgodność z Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko oraz
„Szczegółowym opisem priorytetów POIiŚ”.
Strategiczny charakter projektu.
Skala oddziaływania projektu (ponadregionalna i krajowa).
Wnioskodawca nie podlega wykluczeniu z ubiegania się o dofinansowanie.
Kwalifikowalność wydatków.
Kryteria technologiczne.
Deklarowany termin gotowści realizacyjnej.
Wiarygodność wnioskodawcy.
Minimalny wymagany poziom przygotowania inwestycji
Innowacyjność technologiczna.
Ocena merytoryczna projektó

projektów
1) Poprzez pojęcie oceny merytorycznej rozumie się sprawdzenie opracowanej

przez projektodawcę dokumentacji pod kątem stopnia spełniania kryteriów
zatwierdzonych dla danego programu przez Komitet Monitorujący (w tym m.
in. ocena jego efektywności finansowo-ekonomicznej). Wynikiem oceny
merytorycznej jest uszeregowanie wniosków w kolejności uwzględniającej
stopień spełniania kryteriów wyboru wniosków (stopień spełnienia kryteriów
może być oceniany np. poprzez przyznawanie punktacji poszczególnym
częściom projektu lub według innej metodologii).
2) Kryteria są przygotowywane przez właściwą Instytucję Zarządzającą Programem

Operacyjnym.
3) Ocenie merytorycznej podlegają wnioski prawidłowe pod względem formalnym.
4) Oceny merytorycznej projektów dokonuje Komisja Konkursowa.
214
Ocena merytoryczna projektó
projektów
(I stopnia)
Stopień gotowości projektu do realizacji

Prawomocne pozwolenia na budowę wszystkich obiektów w ramach projektu (jeżeli nie
dotyczy – stosowne oświadczenie)
Uzyskana decyzja o uwarunkowaniach środowiskowych (jeżeli nie dotyczy – stosowne
oświadczenie)
Gotowy projekt techniczny
Zapewnienie środków finansowych (udokumentowane środki własne, promesa bankowa,
itp.)
Nakład inwestycyjny na 1 MWh planowanej produkcji energii
Nakład inwestycyjny na zainstalowanie 1 MW
Uśredniony czas pracy
Zasada punktacji 0-4 pkt. X waga kryterium (od 2 do 4)
System oceny tego kryterium zostanie doprecyzowany po zamknięciu rundy aplikacyjnej na podstawie danych
zawartych we wnioskach aplikacyjnych, które spełniły wszystkie kryteria dostępu. Najwyższa wartość
wskaźnika wynikająca z wniosków aplikacyjnych zostanie zdefiniowana jako wartość maksymalna, a najniższa
wartość tego wskaźnika – jako wartość minimalna. Przedział <wartość minimalna; wartość maksymalna>
zostanie podzielony na pięć podprzedziałów.
Wymagane załączniki
na II etapie konkursu
1. Zaświadczenie z Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o regulowaniu w terminie i nie
zaleganiu w opłatach składek ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, Funduszu
Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz podatków i innych należności
publicznoprawnych,
2. Zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o podatku VAT,
3. Wypis/wyrys z Planu Zagospodarowania Przestrzennego lub Decyzja o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu lub decyzja o lokalizacji inwestycji..
4. Udostępnienie istniejącej dokumentacji technicznej do wglądu.
5. List intencyjny dotyczący użytkowania gruntu (jeśli dotyczy)
6. Koncesja lub promesa koncesji (jeśli dotyczy)
7. Techniczne warunki przyłączenia (jeśli dotyczy).
8. Pozwolenie na budowę (jeśli dotyczy)
9. List intencyjny w sprawie przyłączenia źródła wytwarzania energii
10. Wyniki zakończonych rocznych pomiarów wiatrów (dotyczy tylko elektrowni wiatrowych).
11. Prawo do dysponowania gruntem/obiektami w tym:- wyciąg z rejestru gruntów, a w przypadku gdy
grunt nie jest własnością to umowa dzierżawy/najmu, - oświadczenie beneficjenta o prawie
dysponowania wszystkimi gruntami na terenie realizacji projektu - oświadczenie [inwestora] o
posiadanym prawie dysponowania nieruchomością na cele budowlane (jeśli dotyczy).
12. W sytuacji, gdy Beneficjent poniósł przed złożeniem wniosku o dofinansowanie wydatki, które planuje
przedłożyć w ramach wniosku o płatność jako kwalifikowane, lub planuje ponieść takie wydatki przed
podpisaniem umowy o dofinansowanie, do wniosku o dofinansowanie należy załączyć oświadczenie o
poddaniu się kontroli.
215
Ocena merytoryczna (II stopnia)
Kryteria gotowoś
gotowości do wydania decyzji
o udzieleniu dofinansowania
Kompletność dokumentacji aplikacyjnej: wniosku i załączników.
Poprawność analizy finansowej i ekonomicznej.
Spójność informacji zawartych we wniosku, załącznikach do wniosku.
Poprawność identyfikacji i przypisania wydatków projektu z punktu widzenia ich
kwalifikowalności.
Gotowość techniczna projektu do realizacji.
Gotowość organizacyjno-instytucjonalna projektu.
Trwałość projektu.
Wykonalność finansowa projektu.
Efektywności energetyczna proponowanych rozwiązań technicznych lub brak wpływu na
efektywność energetyczną.
Zgodność projektu z wymaganiami prawa dotyczącego ochrony środowiska.
Dla Działania 9.4 deklarowany termin gotowości realizacyjnej nie dłuższy niż
18 miesięcy od daty zakończenia naboru wniosków w danej rundzie aplikacyjnej.
Kontakt
Lesław Janowicz
Instytucja Wdrażająca, Instytut Paliw i Energii Odnawialnej
ul. Jagiellońska 55, 03-301 Warszawa
tel. (022) 5100304
ljanowicz@ipieo.pl
216
Czynniki wpływające na ceny praw majątkowych ze świadectw
pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach.
Obrót prawami majątkowymi za pośrednictwem domu maklerskiego.
Pani Iwona Ustach, Członek Zarządu, Dom Maklerski Polonia Net S.A.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CENY PRAW MAJĄTKOWYCH

ZE ŚWIADECTW POCHODZENIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ
WYTWORZONEJ
W ODNAWIALNYCH ŹRÓDŁACH.
OBRÓT PRAWAMI MAJĄTKOWYMI ZA POŚREDNICTWEM
DOMU MAKLERSKIEGO.
Iwona Ustach
Członek Zarządu DM POLONIA NET S.A.
PODSTAWOWE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CENY

PRAW MAJATKOWYCH
• POPYT
• PODAŻ
• WYSOKOŚĆ OPŁATY ZASTĘPCZEJ
• CENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ
217
OBOWIĄZEK UZYSKANIA I UMORZENIA
„ZIELONYCH” PRAW MAJATKOWYCH
Obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia

świadectw pochodzenia uznaje się za spełniony, jeżeli za dany rok
udział ilościowy sumy e.e. wynikającej ze świadectw pochodzenia, w
wykonanej całkowitej rocznej sprzedaży e.e. odbiorcom końcowym,
wynosi nie mniej niż :
5,1 % w 2007 roku,
7,0 % w 2008 roku,
8,7 % w 2009 roku,
10,4 % w latach 2010-2014.
3x20 polityka energetyczna Unii Europejskiej

Zwiększenia do roku 2020 udziału energii produkowanej ze źródeł
odnawialnych do 20% w całkowitym rynku energetycznym
INDEKS RYNKU PRAW MAJĄTKOWYCH OZEX

OD 04-01-2007 DO 30-01-2008,,
[złMWh]
243
• .
242
Indeks Rynku Praw Majątkowych - OZEX
241
OPŁATA ZASTĘPCZA W 2007 ROKU
240 240,40 max
239
238
237 3,90 zł
236 236,50 min
54 58 63 67 71 75 79 83 87 91 95 99 103 107
* źródło TGE S.A.
218
ŚREDNIOWAŻONE MIESIĘCZNE CENY W TRANSAKCJACH
POZASESYJNYCH VS. ŚREDNIOWAŻONY OZEX
(Stan na 31-01-2008)
[zł/MWh]
miesięczna
250 średnioważony średnioważona w
OZEX dla transakcjach
miesiąca pozasesyjnych
Jan-06 201,54 191,55
Feb-06 200,38 164,66
Mar-06 196,92 174,97
Apr-06 197,84 183,73
May-06 198,89 180,13
Jun-06 199,35 187,38
200 Jul-06 201,62 181,66
Aug-06 211,82 190,44
Sep-06 229,39 194,69
Oct-06 236,95 196,28
Nov-06 237,89 191,11
Dec-06 239,24 205,85
Jan-07 239,60 193,03
Feb-07 239,57 195,79
Mar-07 238,70 207,53
150 Apr-07 237,03 210,01
May-07 239,28 220,61
Apr-06
May-06
Apr-07
May-07
Feb-06
Mar-06
Aug-06
Feb-07
Mar-07
Aug-07
Jun-06
Sep-06
Jun-07
Sep-07
Jul-06
Jul-07
Nov-06
Nov-07
Oct-06
Oct-07
Jan-06
Dec-06
Jan-07
Dec-07
Jan-08
Jun-07 240,02 214,59
Jul-07 239,70 219,63
Aug-07 239,79 215,75
Sep-07 239,99 220,22
Oct-07 238,84 213,41
Nov-07 238,01 217,80
średnioważony OZEX miesięczna średnioważona w transakcjach pozasesyjnych Dec-07 238,80 220,56
Jan-08 238,94 216,08
ŚREDNIOWAŻONE ROCZNE CENY PRAW MAJĄTKOWYCH

(zł/MWh)
cena
transakcje
OZEX pozasesyjne
średnioważona 2007 239,17 212,74

średnioważona 2006 221,26 184,23
ZMIANA % 8,10 15,48
219
CENA MIN I MAX W TRANSAKCJACH POZASESYJNYCH
(od 04.01.2007 do 30-01-2008) [zł/MWh]
243
163
CENA MIN
CENA MAX
OPŁATA ZASTĘPCZA W 2007 - 242,40 zł/MWh
83
SESJA 110
SESJA 54
SESJA 58
SESJA 62
SESJA 66
SESJA 70
SESJA 74
SESJA 78
SESJA 82
SESJA 86
SESJA 90
SESJA 94
SESJA 98
SESJA 102
SESJA 106
ROCZNE OBROTY NA SESJI RPM

I W TRANSAKCJACH POZASESYJNYCH
TRANSAKCJE POZASESYJNE SESJA RPM
tys. tys.
MWh MWh
3 400 1 200
1 700 600
0 0
rok 2006 rok 2007 rok 2006 rok 2007
220
OPŁATA ZASTĘPCZA
• w 2007 roku 242,40 PLN

• w 2008 roku 248,46 PLN
Opłata zastępcza podlega corocznej waloryzacji

średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług
konsumpcyjnych ogółem z roku kalendarzowego
poprzedzającego rok, dla którego oblicza się opłatę
zastępczą.
CENY ENERGII
Zakup energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych
źródłach odbywa się po średniej cenie sprzedaży energii
elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim roku
kalendarzowym. Cenę oblicza i ogłasza Prezes URE do 31
marca każdego roku.
• 2005 rok – 117,49 PLN/MWh,
• 2006 rok – 119,70 PLN/MWh,
• 2007 rok – ???? (średnia TGE S.A. – 115,22 PLN/MWh,
przewidywana na 2007 rok średnia cena sprzedaży ee w
kontraktach dwustronnych – 129,00 PLN/MWh (Komunikat
URE z dnia 27.11.2006 roku), pozostałe ???
• 2008 rok - ??? (średnia TGE S.A. styczeń 2008 – 195,36
PLN/MWh, przewidywana na 2008 rok średnia cena sprzedaży
ee w kontraktach dwustronnych – 142,00 PLN/MWh
(Komunikat URE z dnia 18.01.2008 roku), pozostałe ???
221
CENY ENERGII (2)
• Rynkowe ceny energii.

• Zależność ceny PM i energii elektrycznej w
umowach dwustronnych, przy ustaleniu jednej
ceny za obydwa towary.
GIEŁDOWY OBRÓT PRAWAMI MAJĄTKOWYMI
Stronami transakcji zawieranych na Giełdzie mogą

być wyłącznie członkowie Giełdy czyli podmioty,
które zawarły z Giełdą umowę o członkostwo
i zostały dopuszczone do działania na giełdzie przez
Zarząd Giełdy.
222
CZŁONKOWIE
TOWAROWEJ GIEŁDY ENERGII S.A.
• towarowe domy maklerskie;

• domy maklerskie działające na podstawie przepisów Ustawy o
obrocie instrumentami finansowymi oraz Ustawy o nadzorze
nad rynkiem kapitałowym;
• przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na
wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję oraz obrót energią
elektryczną ...
• nie będące towarowymi domami maklerskimi spółki
handlowe, prowadzące działalność, w zakresie obrotu
towarami giełdowymi.
CZŁONKOWIE REJESTRU ŚWIADECTW

POCHODZENIA
• Podmioty uprawnione do otrzymywania świadectw

pochodzenia;
• Podmioty uprawnione do nabywania praw majątkowych;
• Podmioty uprawnione do pośredniczenia w zawieraniu
transakcji w obrocie prawami majątkowymi.
223
POŚREDNICZENIE W OBROCIE GIEŁDOWYM
Podmioty nie będące Członkami Giełdy w transakcjach

giełdowych mogą być reprezentowane jedynie przez
domy maklerskie dopuszczone do działania na Rynku
Praw Majątkowych, które w ich imieniu przekazują
zlecenia i zawierają transakcje.
PO CO NAM DOM MAKLERSKI?

- WYGODA
• Dostęp do aktualnych informacji z rynku.

• Dostęp do aktualnych stanów kont ewidencyjnych;
- status złożonych zleceń,
- wysokość dostępnego zabezpieczenia,
- stan zobowiązań i należności.
• Pełna historia rachunku;
- transakcje na prawach majątkowych,
- przepływy pieniężne.
224
- WYGODA (2)
Kontakt z domem maklerskim - osobiście

lub za pośrednictwem ogólnodostępnych
środków przekazu :
– telefon,
– fax,
– Inetrnet.

- BEZPIECZEŃSTWO
• Bezpieczny dostęp do rachunku.

• Weryfikacja składanych dyspozycji.
• Monitorowanie stanu zobowiązań i należności.
• Monitorowanie wysokość dostępnego zabezpieczenia.
• Monitorowanie rozliczeń.
225
- BEZPIECZEŃSTWO (2)
• Rozliczenie transakcji zawartych na TGE S.A. za

pośrednictwem domu maklerskiego daje pełną gwarancję
rozliczeń. Dom maklerski przyjmuje zlecenia i przesyła je na
Giełdę wyłącznie w przypadku istnienia pokrycia na złożoną
dyspozycję, zabezpieczając otrzymanie towaru lub gotówki
przez drugą stroną transakcji (za wyjątkiem transakcji
niezabezpieczonych, gdzie rozliczenie finansowe następuje
pomiędzy stronami).
• Pełen nadzór Komisji Nadzoru Finansowego.

• Dom Maklerski będąc członkiem Izby Domów Maklerskich
stosuje Kodeks Dobrej Praktyki Domów Maklerskich.
POŚREDNICZENIE DOMU MAKLERSKIEGO -

CZŁONKA TGE S.A. (1)
Świadczenie usług maklerskich w zakresie obrotu

prawami majątkowymi odbywa się na podstawie :
• Umowy
• Regulaminu świadczenia usług maklerskich
w zakresie obrotu prawami majątkowymi.
226
• Zawarcie umowy świadczenia usług maklerskich w zakresie

praw majątkowych;
• Udzielenie pełnomocnictwa do reprezentowania danego

podmiotu przed TGE S.A. w zakresie niezbędnym do
dysponowania w imieniu Klienta prawami majątkowymi
zapisanymi na jego koncie w rejestrze (składanie zleceń i
zawieranie transakcji) oraz obsługi procesu umarzania
świadectw pochodzenia.
Pełnomocnictwo dostarczane jest TGE S.A.

• Na podstawie umowy o świadczenie usług maklerskich

z danym podmiotem DM uzyskuje dostęp do konta w rejestrze
świadectw pochodzenia i rozpoczyna działanie
w jego imieniu, zgodnie z zakresem pełnomocnictwa
i złożonymi dyspozycjami Klienta;
• Członek rejestru posiada dostęp do własnego konta

ewidencyjnego, wyłącznie o charakterze informacyjnym (stany
ilościowe).
227
Podmiot, w imieniu którego dom maklerski realizuje zlecenia

zwolniony jest z obowiązku posiadania rachunku bankowego w
banku rozliczeniowym dla transakcji zawieranych na TGE S.A.
Wszelkie rozliczenia realizowane są z wykorzystaniem rachunku
bankowego domu maklerskiego.
Po zawarciu transakcji Klient następuje zafakturowanie obrotu
pomiędzy jego stronami :
Klient – dom maklerski – w przypadku transakcji sesyjnych lub
pozasesyjnych rozliczanych
Klient – Klient – w przypadku transakcji pozasesyjnych
nierozliczanych.
Iwona Ustach
DM POLONIA NET S.A.
ul. Nowy Świat 54/56
tel. (22) 828 07 27
228
Kluczowe wyzwania dla rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce
Pan Aleksander Gabryś, Konsultant, Deloitte Business Consulting S.A.
Kluczowe wyzwania dla rozwoju energetyki wiatrowej

w Polsce
III Konferencja Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej 2008,
Aleksander Gabryś
Warszawa - Ożarów Mazowiecki, 11-12 marca 2008 roku
Spis treści
Rozwój energetyki wiatrowej w Europie (1/2)

Kluczowe wnioski
Najwięcej nowych mocy wytwórczych w
Moc zainstalowana w źródłach
źródłach energii odnawialnej w roku 2007
energii wiatrowej w UE, stan na
koniec 2007 roku powstało w Hiszpanii – ponad 3 500 MW
788
110 (wzrost o 30% w stosunku do roku 2006)
333
Niemniej jednak Niemcy nadal zajmują
Rozwój energetyki wiatrowej w Europie

58 czołowe miejsce w Europie pod względem
ilości mocy zainstalowanej w energetyce
580 27
50
wiatrowej (stan na koniec 2007 roku – 20
2 389 622 MW). W roku 2007 oddano prawie
Unia 1 746 276 1 670 MW nowych mocy wytwórczych, co
Europejska: 287 22 247 stanowiło 8% mocy zainstalowanej z 2006
35 89 roku)
56 535 MW 116
5
2 454 12 982
65
8
2 726
17 Zgodnie z danymi EWEA najwyższe
2 150 15 145 70 względne tempo rozwoju energetyki
wiatrowej w latach 2006 – 2007 (81 %)
871 zostało odnotowane w Polsce. (!)
Rozwój energetyki wiatrowej w Polsce (2/3)

Kluczowe wnioski
Moc zainstalowana w źródłach energii wiatrowej w krajach Unii Europejskiej w 2007 roku (kW/ 1000
mieszkańców) Polska posiada jeden
600 57 3,6 z najniższych
współczynników
Na koniec 2007 roku
500 penetracji energetyki
ilość MW
wiatrowej ze
Sytuacja energii wiatrowej w Polsce

(kW/ 1000 mieszkańców)
przypadających na 1
400
mieszkańca w Polsce wszystkich krajów UE
3 40,5
jest prawie 16 krotnie (7,2 kW/1000 mieszk.).
300 27 0,3
niższa niż średnia dla
Największa moc
200,0 UE-27.
200
1 86,5
zainstalowana w
11 8,3 106,7 11 4,2 źródłach energii
100
8 6,5 78 74,2 wiatrowej w
46 ,1 41 ,7 39,3 38 ,7
27,1 20 ,8 14,8
1 1,8 11,3 9,1 7,2 6,5
przeliczeniu na 1000
0 mieszkańców
przypada w Danii (574
chy
chy
ry
ia
ia
dia
stria
27
ecja
cja
nia
ania
cja
ia
sl ka
cy
ndia
urg
aria
l ai
Litw
Łotw
Węg
ndi
pan
Belg
Niem
Dan
EU-
uga
Fran
Irlan
Gre
Esto
Cze
Wło
Szw
emb
Bułg
Bryt
Au
Finla
Po
Hola
kW), Hiszpanii (341

Hisz
Port
Luks
lka
Wie
Źródło: European Wind Energy Agency (2007) kW) oraz Niemczech

(270 kW)
Również inne statystyki (np. MW/km2 kraju), pokazują, iż w Polsce istnieje bardzo
duży potencjał rozwoju energetyki wiatrowej, ponieważ współczynniki penetracji
są znacząco niższe niż w przypadku krajów o podobnych warunkach wiatrowych.
Kluczowe wyzwania dla rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce:

Kwestie prawne Kwestie techniczne Kwestie ekonomiczne
System wsparcia – certyfikaty System wsparcia – certyfikaty Zwiększenie czasu

pochodzenia pochodzenia trwania i kosztów
procesu
Zasady bilansowania farm wiatrowych Zasady bilansowania farm inwestycyjnego
– wiatrowe jednostki bilansowe – wiatrowych – wiatrowe
Rozporzędzenie systemowe jednostki bilansowe – Utrudnienie w
Rozporzędzenie systemowe otrzymywanii
WJB – grafiki i korekty na dwie
preferencyjnego
Wprowadzenie
godziny przed faktyczną produkcją WJB – grafiki i korekty na dwie finansowania
Procedury przyłączeniowe dla
Wiele wirtualnych
odnawialnych źródeł energii
projektów – często o
Warunki przyłączeniowe – skali kilkudziesięciu
wprowadzenie ram czasowych na MW
wydanie technicznych warunków
Ograniczanie
przyłączenia
konkurecnji poprzez
Określenie szczegółowych sztuczne blokowanie
warunków techniczncyh do spełniania mocy
przez farmy przez TSO. przyłączenoiwych
Bariery ekonomiczne
Rentowność
_ Kluczowe wnioski
energetyki
wiatrowej = Przychody Koszty
Koszty realizacji
Najwięcej niepewności
w zakresie rentowności
wytwarzania energii w
projektu elektrowniach wiatrowych
inwestycyjnego jest związane z
Podstawowe kwestie ekonomiczne

Energia „czarna” „Zielone” certyfikaty (badania poziomem cen energii
wiatrowej, zakup na rynku hurtowym.
Sprzedawana w Przedmiot handlu na ziemi i turbin)
ramach umów Towarowej Giełdzie Koszty związane Poziom przychodów ze
bilateralnych lub na Energii z rynkiem sprzedaży praw
rynku hurtowym bilansującym. majątkowych jak również
Maksymalny poziom
poziom kosztów są
Bardzo wiele cen ograniczony Koszty remontów
stosunkowo łatwo
czynników opłatą zastępczą i konserwacji
wpływających na przewidywalne w
Opłata zastępcza Koszty perspektywie
cenę określona na finansowe średnioterminowej.
W marcu 2007 roku poziomie 240 Koszty
ok. 135 PLN/MWh PLN/MWh i amortyzacji
indeksowana inflacją majątku trwałego
od 2006 roku.
? ?
Deloitte na świecie
Deloitte Touche Tohmatsu to sieć

Eu rope
przedsiębiorstw świadczących najwyższej jakości, North America 297 offices in 47 countries
131 offic es in 2 c ountries Rank ed No. 2
profesjonalne usługi doradcze w obszarach: Ranked No. 2 Rank ed No. 2 in UK
Rank ed No. 3 in France
konsultingu, audytu, doradztwa podatkowego i
doradztwa finansowego.
Firma Deloitte
Middle East
Deloitte zatrudnia 135 000 pracowników w 150 29 offices in 16 c ountries
krajach świata. Africa

46 offic es in 21 countr ies
Kennedy Information, firma specjalizująca się w Asia Pacific

113 offices in 26 countries
badaniach firm konsultingowych na świecie, Rank ed No. 2
LACRO Rank ed No. 1 in Taiwan
uznała Deloitte za największą firmę pod (Latin Amer ica and Caribbean)
69 offic es in 28 countr ies
względem przychodów z usług
konsultingowych
Sektory
Paliw ow o- Usługi Sektor publiczny Technologia, Media P rodukcji i
energet yczny finansowe i Telekomunikacja usług
Doradztwo strategiczne
Macierzowa struktura organizacyjna
Deloitte pozwala nam w pełni Rozwiązania finansowe
Rozwiązania
zaspokajać wymagania każdego

klienta poprzez oferowanie Doradztwo IT i integracja systemów
zintegrowanych usług doradztwa
Zarządzanie kapitałem ludzkim
biznesowego dostosowanych do
specyfiki branży. Technology
Usługi outsourcingowe
Integration Services
Usługi aktuarialne i ubezpieczeniowe
-1- © 2008 Deloitte Business Consulting S.A Wszelkie prawa zastrzeżone
229
Rozwój energetyki wiatrowej w Europie
W 2007 roku w krajach UE oddano łącznie prawie 8 600 MW nowych mocy

wytwórczych energii wiatrowej. Stanowi to wzrost o 18 % w porównaniu do roku
2006. Najwięcej nowych mocy powstało w Hiszpanii oraz Niemczech ( 61% całości).
Kluczowe wnioski
Przyrost mocy zainstalowanej w źródłach energii wiatrowej w krajach Unii Europejskiej w 2007 roku
Energetyka wiatrowa
Hiszpania 3 552 +30% w Europie rozwija się
Niemcy 1 667 +8%
Francja 888 +57%
bardzo dynamicznie –
Włochy 603 +28% w 2007 roku względny
Portugalia 434 +25% przyrost mocy
Wielka Brytania 427 +22%
Szwecja 217 +38%
wytwórczych
Holandia 210 +13% przekraczał w
Grecja 125
Polska 123
+17%
większości krajów 25%.
+81%
Belgia 93 +48%
Czechy 63 +117% Najwięcej nowych
Irlandia 59 +8% mocy wytwórczych w
Bulgaria 34 +94%
Estonia 26 +81%
źródłach energii
Finlandia 24 +28%
Przyrost mocy zainstalowanej w 2007 roku (MW)
wiatrowej w roku 2007
Austria 20 +2%
Względny (2007/2006) przyrost mocy
powstało w Hiszpanii –
Litwa 7 +81% +X%
Rumunia 5 +167%
zainstalowanej [%] ponad 3 500 MW
Węgry 4 +7% (wzrost o 30% w
Dania 3 +0,1%
stosunku do roku 2006)
-100 100 300 500 700 900 1100 1300 1500 (MW)
Źródło: European Wind Energy Agency (2007)
oraz w Niemczech –
1 670 MW (wzrost o
W ciągu ostatnich 8 lat energetyka wiatrowa zajmuje w Europie drugie miejsce pod
ponad 8% stosunku do
względem przyłączonych nowych mocy wyprzedzając m.in. energetykę jądrową,
roku 2006)
biomasę i węgiel.
-3- © 2007 Deloitte Business Consulting S.A.
230
W krajach UE na koniec 2007 roku istniało ok. 56,5 tysiąca MW zainstalowanych
w źródłach energii wiatrowej. Zdecydowanymi liderami są Niemcy (22 247 MW) oraz
Hiszpania (15 145 MW) posiadające łącznie prawie 66% potencjału energii wiatrowej w UE.
Kluczowe wnioski
Najwięcej mocy wytwórczych
Moc zainstalowana w źródłach
zainstalowanych w źródłach energii
energii wiatrowej w UE, stan na
wiatrowej znajduje się w Niemczech (22
koniec 2007 roku 788
110
247 MW), Hiszpanii (15 145), Danii (3
333 125) oraz Włoszech (2726 MW).
58
Kraje te posiadają łącznie ponad 75%
europejskich źródeł energii wiatrowej.
580 27
50 Rozwój energetyki wiatrowej jest bardzo
2 389
zróżnicowany w krajach o zbliżonym
Unia 1 746 276
287 położeniu geograficznym (warunkach
Europejska: 22 247
35 89 wiatrowych), powierzchni oraz ilości
56 535 MW 116
5 mieszkańców.
2 454 12 982
65
8 W Polsce na koniec 2007 roku istniało
2 726
17 około 276 MW mocy zainstalowanych w
2 150 15 145 70 energetyce wiatrowej
871
Sytuacja energetyki wiatrowej w Polsce
231
W Polsce istnieje obecnie ok. 276 MW mocy zainstalowanej w źródłach energii
wiatrowej. W roku 2007 oddano do użytku 123 MW, co stanowi wzrost w porównaniu
do roku 2006 o ponad 81%.
Sytuacja energetyki wiatrowej w Polsce (1/3)
Kluczowe wnioski
Przyrost mocy zainstalowanej w źródłach energii
wiatrowej w Polsce w latach 2005-2007 Bardzo wysokie tempo wzrostu (ponad 80%
w latach 2006 i 2007) mocy zainstalowanej w
276 MW źródłach energetyki wiatrowej.
+81%
Tak wysokie tempo wzrostu wynika jednakże z
bardzo niskiej bazy wyjściowej. Przyrosty
+123,5
152,5 MW bezwzględne są stosunkowo niskie (ok. 70 MW
w 2006 roku oraz 123 MW w roku 2007).
+83%
Polska zajmuje 10 miejsce wśród 27 krajów
+69,3 UE pod względem ilości nowych MW energii
83,2 MW
wiatrowej oddanych do użytku w 2007 roku
oraz 14 miejsce pod względem ilości mocy
zainstalowanych w energetyce wiatrowej, przy
czym w trzech krajach brak jest źródeł
Stan na koniec Oddane w Oddane w energetyki wiatrowej (Słowenia, Cypr i Malta).
2005 roku 2006 roku 2007 roku
Źródło: European Wind Energy Agency (2006, 2007)
Również produkcja energii w źródłach wiatrowych w Polsce systematycznie rośnie – w roku 2005 wyprodukowano
135 GWh (ok. 0,1% udział w zużyciu krajowym ) a w 2006 roku ok. 246* GWh (udział ok. 0,19%).
*na taką ilość energii wydane zostały świadectwa pochodzenia do 07.03.2007; liczba ta może wzrosnąć, gdyż nie ma ustawowych terminów składania wniosków o wydanie świadectw pochodzenia do URE,
źródło: Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej -6- © 2008 Deloitte Business Consulting S.A Wszelkie prawa zastrzeżone
Nasycenie elektrowniami wiatrowymi w Polsce należy do najniższych w Europie. Moc

zainstalowana w energetyce wiatrowej na 1000 mieszkańców to zaledwie 7,2 kW,
podczas gdy średnia dla UE-27 wynosi ok. 114,2 kW.
Kluczowe wnioski
Moc zainstalowana w źródłach energii wiatrowej w krajach Unii Europejskiej w 2007 roku (kW/ 1000
mieszkańców) Polska posiada jeden
600 573,6 z najniższych
współczynników
Na koniec 2007 roku
500 penetracji energetyki
ilość MW
wiatrowej ze
(kW/ 1000 mieszkańców)
przypadających na 1
400 wszystkich krajów UE
340,5 mieszkańca w Polsce
jest prawie 16 krotnie (7,2 kW/1000 mieszk.).
300 270,3
niższa niż średnia dla
Największa moc
200,0 UE-27.
200
186,5 zainstalowana w
118,3 106,7 114,2 źródłach energii
100
86,5 78 74,2 wiatrowej w
46,1 41,7 39,3 38,7
27,1 20,8 14,8
11,8 11,3 9,1 7,2 6,5
przeliczeniu na 1000
0 mieszkańców
przypada w Danii (574
ry
y
ri a
ja
y
cy
ia
a
cja
7
a
a
a
a
a
ia
lia
ia
a
rg
ch
ch
-2
cj
tw
di
tw
i
di
lsk
i
ęg
ni
di
ec
an
lg
ar
on
an
st
ga
bu
an
re
an
ze
n
pa
EU
ło
an
Li
Ło
Be
w
W
łg
ie
Au
Po
yt
D
st
la
kW), Hiszpanii (341

G
rtu
W
em
Fr
C
Sz
Irl
isz
Bu
N
ol
Br
E
n
Fi
Po
ks
H
lka
Lu
ie
kW) oraz Niemczech

W
Źródło: European Wind Energy Agency (2007)

(270 kW)
Plany rządowe na 2010 rok w zakresie energii wiatrowej zakładają między innymi:
- 2000 MW mocy zainstalowanych w energetyce wiatrowej,
- 2,3% udział generacji wiatrowej w krajowym zużyciu energii,
Oznacza potrzebę przyłączania ok. 450 MW źródeł wiatrowych rocznie.
232
Rozwój energetyki wiatrowej jest pośrednio stymulowany rosnącym udziałem
energii ze źródeł odnawialnych w całkowitej sprzedaży energii odbiorcom
końcowym. W 2008 roku udział ten ma wynosić 7% a w roku 2010 już 10,4%.
Kluczowe wnioski
Udział energii elektrycznej z OZE w całkowitej sprzedaży energii elektrycznej
odbiorcom końcowym w Polsce w latach 2005 - 2014 [%] Ustawa Prawo Energetyczne
12 nakłada na przedsiębiorstwa
10,4 10,4 10,4 10,4 10,4
energetyczne obowiązek
10
zakupu „zielonej” energii w
8,7
9,0 9,0 9,0 9,0 9 celu osiągnięcia
odpowiedniego jej udziału w
8 7,5
7,0 energii sprzedawanej
6,0 klientom.
6
5,1
4,8 Wymóg może być spełniony
4 3,6 poprzez zakup świadectwa
3,1
pochodzenia
zaświadczającego, iż energia
2
pochodzi z odnawialnego
źródła lub poprzez uiszczenie
0 opłaty zastępczej
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Udział energii i ciepła wytworzonych z odnawialnych źródeł energii (Rozporządzenie Dyrektywa unijna zakłada,
Ministra Gospodarki z dn. 19.12.2005)
iż w Polsce w 2020 udział
Udział energii i ciepła wytworzonych z odnawialnych źródeł energii (Rozporządzenie energii odnawialnej
Ministra Gospodarki z dn. 3.11.2006)
powinien wynosić 15%.
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
Kluczowe wyzwania dla rozwoju

energetyki wiatrowej w Polsce
233
Opłacalność ekonomiczna wytwarzania energii wiatrowej jest wypadkową
istniejących uregulowań prawnych oraz możliwości technicznych.
Kwestie prawne Kwestie techniczne Kwestie ekonomiczne
System wsparcia – certyfikaty Konieczność rozbudowy KSE Zwiększenie czasu

pochodzenia, poziom obowiązkowego – trudności w uzyskiwaniu trwania i kosztów
udziału energii z OŹE, obowiązek technicznych warunków procesu inwestycyjnego
zakupu całości energii przyłączenia Utrudnienie w
Zasady bilansowania farm Wymogi techniczne dla farm otrzymywania
wiatrowych - Wiatrowe Jednostki wiatrowych wynikające z preferencyjnego
Grafikowe składają grafiki i korekty IRiESP, IRiESD oraz finansowania
na dwie godziny przed faktyczną rozporządzenia systemowego, Ograniczanie
produkcją, korzystny model rozliczeń
Ewolucja technologii produkcji konkurencji poprzez
niezbilansowania
energii wiatrowej – rosnąca sztuczne blokowanie
Procedura przyłączeniowa do wydajność wytwarzania, mocy przyłączeniowych
KSE - pierwszeństwo dla spadek kosztów
odnawialnych źródeł energii
Czy rentowność
jednostkowych produkcji
wytwarzana energii
Wymagania w zakresie Możliwości producentów w źródłach
ochrony środowiska (Natura 2000, turbin wiatrowych – wiatrowych
poziom hałasu oraz promieniowania wydłużenie czasu realizacji motywuje
elektromagnetycznego). zamówień do około 1,5 – 2 lat. inwestorów do
Plany zagospodarowania pokonywania barier
przestrzennego oraz wymogi prawnych i
prawa budowlanego technicznych?
- 10 - © 2008 Deloitte Business Consulting S.A Wszelkie prawa zastrzeżone
Najwięcej niepewności w zakresie opłacalności wytwarzania energii w źródłach

wiatrowych jest związane z ceną energii elektrycznej na rynku hurtowym. Poziom
kosztów oraz przychody z „zielonych certyfikatów” są łatwo przewidywalne.
Kwestie ekonomiczne
Rentowność
_ Kluczowe wnioski
energetyki
wiatrowej = Przychody Koszty
Koszty realizacji
Najwięcej niepewności
w zakresie rentowności
wytwarzania energii w
projektu elektrowniach wiatrowych
inwestycyjnego jest związane z
Energia „czarna” „Zielone” certyfikaty (badania poziomem cen energii
wiatrowej, zakup na rynku hurtowym.
Sprzedawana w Przedmiot handlu na ziemi i turbin)
ramach umów Towarowej Giełdzie Koszty związane Poziom przychodów ze
bilateralnych lub na Energii z rynkiem sprzedaży praw
rynku hurtowym, bilansującym. majątkowych jak również
Maksymalny poziom
poziom kosztów są
Zakup obowiązkowy cen ograniczony Koszty remontów
stosunkowo łatwo
po średniej cenie z opłatą zastępczą i konserwacji
rynku hurtowego za przewidywalne w
Opłata zastępcza Koszty perspektywie
rok poprzedni, określona na finansowe średnioterminowej.
Wiele czynników poziomie 240 Koszty
wpływających na PLN/MWh i
?
amortyzacji
cenę indeksowana inflacją majątku trwałego
od 2007 roku.
? - 11 -
? © 2008 Deloitte Business Consulting S.A Wszelkie prawa zastrzeżone
234
Kluczowy wpływ na cenę hurtową energii elektrycznej mają trzy czynniki – model
regulacji rynku energii, konieczność budowy nowych mocy wytwórczych oraz
wielkość limitów emisji CO2 oraz inne obciążenia środowiskowe
Czynniki wpływające na wzrost ceny energii elektrycznej
Kluczowe wnioski
3 Rozdzielenie 1
Brak działalności Model regulacji rynku ma
wystarczającej dystrybucji oraz
kluczowe znaczenie dla
liczby obrotu energią
elektryczną (1 kształtowania się ceny energii
uprawnień do
lipca 2007 roku) elektrycznej we wszystkich
emisji CO2 jak
również wraz ze ogniwach łańcucha wartości.
wchodzące w stopniowym
zwalnianiem Poziom cen energii musi
życie wymogi
związane z spółek obrotu z gwarantować zwrot nakładów
Dyrektywą CENA obowiązku poniesionych na budowę
LCP ENERGII zatwierdzania nowych mocy wytwórczych
w zakresie taryf (grudzień zabezpieczających stabilność
emisji SO2, 2007).
pracy KSE oraz dostaw energii
NOx oraz elektrycznej.
pyłów.
Restrykcyjna alokacja limitów
emisji CO2 oraz wzrost wymogów
Poziom cen energii elektrycznej musi zapewniać w zakresie ochrony środowiska
opłacalności inwestycji w nowe mocy wytwórcze. stanowią dodatkowe źródło
Zbyt niski poziom cen może w długim okresie kosztów dla niektórych
doprowadzić do zagrożenia bezpieczeństwa
wytwórców energii elektrycznej.
funkcjonowania KSE.
2 - 12 - © 2008 Deloitte Business Consulting S.A Wszelkie prawa zastrzeżone
Postępująca liberalizacja rynku energii elektrycznej (znoszenie obowiązku

zatwierdzania taryf) najprawdopodobniej pociągnie za sobą wzrost ceny energii
elektrycznej zarówno na rynku detalicznym jak i hurtowym.
1 Model regulacji rynku energii w Polsce
Regulacja Regulacja
Regulacja Regulacja
Model rynku restrykcyjna we rynkowa we Rynek w pełni
restrykcyjna w rynkowa w
zamkniętego wszystkich wszystkich zliberalizowany
segmencie G segmencie G
segmentach segmentach
Model rynku
zamkniętego
Regulacja
restrykcyjna we
wszystkich
segmentach
Regulacja
restrykcyjna w
segmencie G
Regulacja
rynkowa we
wszystkich
segmentach
Regulacja
rynkowa w
segmencie G
Rynek w pełni
zliberalizowany
Kluczowe wnioski
Model rynku
Regulacja
restrykcyjna
Regulacja
restrykcyjna w
Regulacja
rynkowa we
Regulacja
rynkowa w
Rynek w pełni IX 1998: Przyznanie prawa do zmiany Rynek wytwórców energii
zamkniętego we wszystkich wszystkich zliberalizowany
segmentach
segmencie G
segmentach
segmencie G
dostawcy największym odbiorcom
elektrycznej jest pośrednio
Model rynku
Regulacja
restrykcyjna
Regulacja
Regulacja
rynkowa we
Regulacja
Rynek w pełni
VI 2001: Zniesienie obowiązku regulowany przez taryfowanie
zamkniętego we wszystkich
segmencie G
wszystkich
segmencie G
zliberalizowany
zatwierdzania taryf dla wytwórców)
sprzedaży energii do odbiorców
Model rynku
Regulacja
restrykcyjna
Regulacja
Regulacja
rynkowa we
Regulacja
Rynek w pełni
VII 2007: Przyznanie prawa do końcowych.
zamkniętego we wszystkich
segmentach
segmencie G
wszystkich
segmentach
segmencie G
zliberalizowany
zmiany sprzedawcy odbiorcom G
Zniesienie taryfowania dostawców
Regulacja Regulacja X 2007: Zniesienie zatwierdzania
Model rynku
zamkniętego
restrykcyjna we
wszystkich
segmentach
Regulacja
restrykcyjna w
segmencie G
rynkowa we
wszystkich
segmentach
Regulacja
rynkowa w
segmencie G
Rynek w pełni
zliberalizowany
taryf przez dostawców historycznych
historycznych w zakresie sprzedaży
energii do odbiorców końcowych z
Model rynku
Regulacja
restrykcyjna
Regulacja
restrykcyjna w
Regulacja
rynkowa we
Regulacja
rynkowa w
Rynek w pełni
XI 2007: Zawieszenie decyzji o jednej strony stworzy możliwość
zwolnieniu z taryfowania
zamkniętego we wszystkich wszystkich zliberalizowany
segmencie G segmencie G
przeniesienia kosztów na odbiorców

Model rynku
Regulacja
restrykcyjna we
Regulacja
restrykcyjna w
Regulacja
rynkowa we
Regulacja
rynkowa w
Rynek w pełni
XII 2007: Liberalizacja sprzedaży końcowych, z drugiej zwiększy
zamkniętego wszystkich
segmentach
segmencie G
wszystkich
segmentach
segmencie G
zliberalizowany
detalicznej w segmentach A, B i C presję konkurencyjną.
Model rynku
zamkniętego
Regulacja
restrykcyjna we
wszystkich
segmentach
Regulacja
restrykcyjna w
segmencie G
Regulacja
rynkowa we
wszystkich
segmentach
Regulacja
rynkowa w
segmencie G
Rynek w pełni
zliberalizowany I 2009: Rynek w pełni zliberalizowany
- 13 -
? © 2008 Deloitte Business Consulting S.A Wszelkie prawa zastrzeżone
235
Wzrost cen hurtowych energii elektrycznej jest również wymuszany koniecznością
budowy nowych mocy wytwórczych w celu zapewnienia bezpieczeństwa
funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.
2 Budowa nowych mocy wytwórczych

Kluczowe wnioski
Zgodnie z raportem SAF w roku

2013 polski system
elektroenergetyczny będzie
dysponował niewielkimi w
stosunku do zapotrzebowania
nadwyżkami mocy.
W celu zapewnienia pokrycia

przyszłego zapotrzebowania na
energię oraz zagwarantowania
racjonalnego poziomu
bezpieczeństwa funkcjonowania
systemu w ciągu najbliższych 12
lat w Polsce należy wybudować
około 11 GW nowych mocy
wytwórczych.
Źródło: SAF raport, 2007
Brak wystarczającej liczby uprawnień do emisji CO2 wraz z bardzo restrykcyjnymi

limitami emisji SO2, NOx oraz pyłów powodują znaczący wzrost kosztów
wytwarzania energii przez tradycyjną energetyką węglową i gazową.
3 Wymogi środowiskowe
Kluczowe wnioski
3.1 Limity emisji CO2
25 marca 2007 roku Komisja
Europejska podjęła decyzję o Niedobór limitów emisji CO2 w
Wielkość emisji CO2 dla Polski w latach 2008 - 2012
zmniejszeniu limitu emisji CO2 połączeniu z ich wysokimi
300 280,5
-26% dla Polski o 26% (z poziomu cenami rynkowymi (powyżej 20
250 280,5 mln ton do 208 mln ton Euro/tona) może doprowadzić
208
Mln ton rocznie
rocznie)
200 do znacznego wzrostu ceny
150 25 maja 2007 roku rząd Polski energii elektrycznej.
100 zaskarżył decyzję Komisji
50
Europejskiej do Europejskiego Bardzo wysokie koszty
Trybunału Sprawiedliwości
0
wnosząc jednocześnie o dostosowania źródeł wytwórczych
Roczny limit emisji CO2 wnioskowany Roczny limit emisji CO2 dla Polski
przez Polskę na latach 2008 - 2012 zatwierdzony przez Komisję przyspieszony tryb energii elektrycznej do spełnienia
Europejską postępowania. wymogów w zakresie emisji SO2,
Niepewny mechanizm rozdziału zmniejszenia przydziału pomiędzy branże – Projekt NOx oraz pyłów (budowa instalacji
rozporządzenia w sprawie przyjęcia KPRU z 12 lutego 2008 roku na etapie konsultacji do odsiarczania i odazotowania
społecznych i międzyresortowych. spalin)
3.2 Limity emisji SO2, NOx oraz pyłów
Koszty związane ze spełnieniem
wymogów środowiskowych
Od 1 stycznia 2008 roku wytwórców energii zaczęła obowiązywać Dyrektywa LCP, ponadto
Polska jest zobowiązana do spełnienia limitów emisyjnych określonych w Traktacie dotyczą przede wszystkim
Akcesyjnym. źródeł wytwarzających energię
elektryczną w oparciu o
Szczegółowe założenia funkcjonowania systemu ograniczania emisji SO2, NOx oraz pyłów
w Polsce znajduje się obecnie na etapie uzgodnień z Komisją Europejską. spalanie paliw kopalnych.
236
Podsumowanie
Wzrost cen energii jest korzystny dla rentowności wytwarzania energii wiatrowej,
ponieważ nie towarzyszy mu proporcjonalny wzrost kosztów (np. związanych z
wypełnienie wymogów w zakresie ochrony środowiska – CO2, SO2, NOx oraz pyły)
Poziom cen energii w Polsce
Kluczowe wnioski
Ceny usługi kompleksowej dla odbiorców
przemysłowych (1 stycznia 2007, bez podatków)
Euro/MWh
120 W efekcie długotrwałego stosowania
100 restrykcyjnego modelu regulacji ceny
+52% usługi kompleksowej w Polsce znacznie
80
EUR/MWh
odbiegają od średniej unijnej (ceny dla

60
odbiorców przemysłowych są ponad 50%
40 niższe niż średnia na dla EU)
20
Konieczność budowy nowych mocy
0 wytwórczych oraz rosnące wymagania w
LV BG EE FR PL FI LT SE DK EL SI CZ AT ES HU EU RO PT BE MT NL SK DE UK LU IT CY IE
zakresie ochrony środowiska
najprawdopodobniej spowodują wzrost cen
Ceny usługi kompleksowej dla gospodarstw domowych energii elektrycznej.
Euro/MWh
(1 stycznia 2007, bez podatków)
180
160 Energetyka wiatrowa, dzięki „czystej”
140 produkcji energii elektrycznej stanie się
EUR/MWh
+27%
120
beneficjentem wzrostu cen energii na
100
80 rynku hurtowym, ponieważ nie poniesie
60 ona znaczących kosztów związanych z
40
wypełnienie wymogów w zakresie emisji
20
0 CO2, SO2, NOx oraz pyłów.
BG LV EE LT EL RO FI SI CZ PL FR MT ES HU AT SE DK EU CY BE UK SK NL PT DE IE LU IT
Źródło: Eurostat
237
Firma Deloitte
Deloitte na świecie
Deloitte Touche Tohmatsu to sieć

Europe
przedsiębiorstw świadczących najwyższej jakości, North America 297 offices in 47 countries
131 offices in 2 countries Ranked No. 2
profesjonalne usługi doradcze w obszarach: Ranked No. 2 Ranked No. 2 in UK
Ranked No. 3 in France
konsultingu, audytu, doradztwa podatkowego i
doradztwa finansowego.
Deloitte zatrudnia 135 000 pracowników w 150 Middle East

krajach świata. Africa
Kennedy Information, firma specjalizująca się w Asia Pacific

badaniach firm konsultingowych na świecie, Ranked No. 2
Ranked No. 1 in Taiwan
uznała Deloitte za największą firmę pod LACRO
(Latin America and Caribbean)
względem przychodów z usług 69 offices in 28 countries
konsultingowych
Sektory
Paliwowo- Usługi Technologia, Media Produkcji i
Sektor publiczny
energetyczny finansowe i Telekomunikacja usług
Doradztwo strategiczne
Macierzowa struktura organizacyjna
Deloitte pozwala nam w pełni Rozwiązania finansowe
Rozwiązania
zaspokajać wymagania każdego

klienta poprzez oferowanie Doradztwo IT i integracja systemów
zintegrowanych usług doradztwa
Zarządzanie kapitałem ludzkim
biznesowego dostosowanych do
specyfiki branży. Technology Integration Services
Usługi outsourcingowe
Usługi aktuarialne i ubezpieczeniowe
238
Grupa energetyczna Deloitte w Polsce
Globalna Grupa Energetyczna, działająca w ramach Deloitte, dostarcza przedsiębiorstwom z sektora energetycznego nowoczesnych
i zintegrowanych rozwiązań, pozwalających w pełni wykorzystać możliwość rozwoju w podlegającym nieustannym zmianom
środowisku regulacyjnym.
Grupa Energetyczna
Consulting Produkty oferowane przez Consulting są w pełni dostosowane do specyficznych potrzeb sektora energetycznego. Nasi konsultanci
całą swoją energię poświęcają pogłębianiu wiedzy na temat tego rynku.
Doradztwo podatkowe Zagadnienia podatkowe stają się kluczowym czynnikiem sukcesu przedsięwzięć. Szybkie zmiany systemów podatkowych i
środowiska regulacyjnego wymagają konsultacji z ekspertami podatkowymi znającymi realia sektora energetycznego.
Szeroka gama specjalistycznych zagadnień księgowych czynią audyt firm sektora energetycznego bardzo skomplikowanym.
Audyt
Specjaliści z Deloitte, dzięki doświadczeniu w tej branży pomagają zidentyfikować ryzyka i szanse lepiej niż zwykłe firmy
audytorskie.
Zarządzanie ryzykiem Specjaliści od zarządzania ryzykiem z Deloitte pomogli już wielu firmom sektora energetycznego w identyfikacji, pomiarze i redukcji
ryzyka, a przez to wzmocnili ich pozycję rynkową.
Doradztwo finansowe Przy wykorzystaniu wiedzy ekonomicznej i doświadczenia biznesowego nasi konsultanci dostarczają finansowych, ekonomicznych i
strategicznych rozwiązań klientom z sektora energetycznego
Wychodząc naprzeciw potrzebom naszych klientów, specjaliści Deloitte przygotowują publikacje dotyczące sektora energetycznego:
Wybrani klienci Grupy Energetycznej Deloitte w Polsce
Consulting Doradztwo Audyt Zarządzanie Doradztwo

podatkowe ryzykiem finansowe
239
- 22 -
240
Ryzyka finansowania energetyki wiatrowej w Polsce kredytem
bankowym z punktu widzenia banku finansującego
Pan Tomasz Tomasiak, Zastępca Dyrektora Departamentu Finansowania
Projektów Inwestycyjnych, Raiffeisen Bank Polska S.A.
PROJECT FINANCE DEPARTMENT

Renewable Energy Systems
Ryzyka finansowania energetyki wiatrowej w

Polsce kredytem bankowym z punktu
widzenia Banku finansującego.
III Doroczna Konferencja PSEW

"Rynek Energetyki Wiatrowej w Polsce"
BŁO N IE k . W a r sza w y, Lu ty 2 0 0 8 Fo lia n r 1 / 9 Ra if f eisen Ba n k Po lsk a S.A .

MODEL FINANSOWY
INWESTOR
BANK
ODSETKI + SPŁATA KAPITAŁU
BŁO NIE k. Warszawy, Luty 2008 Folia nr 1/ 9 Raiffeisen Bank Polska S.A.
241
PUNKT WIDZENIA BANKU
• ŹRÓDŁO SPŁATY KREDYTU
• ZABEZPIECZENIE SPŁATY KREDYTU

RYZYKA KREDYTOWE
RYZYKA ŹRÓDŁA SPŁATY:

• OCENA PRODUKTYWNOŚCI FARMY;
• WYBUDOWANIE I UZYSKANIE ZGÓD I KONCESJI;
• DZIERŻAWA GRUNTU,
• SPREDAŻ ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PMSP ( zapłata );
• STABILNOŚĆ KOSZTÓW OPERACYJNYCH;
•4 RYZYKO PRAWNE, FISKALNE I POLITYKI ENERGETYCZNEJ;
• STOPA PROCENTOWA KREDYTU.
242
RYZYKA KREDYTOWE
RYZYKA ZABEZPIECZENIA KREDYTU:
• LUKI PRAWNE W ZAKRESIE EGZEKUCJI Z ZASTAWU

• RYZYKA UMOWY DZIERŻAWY;

WIATR - CZYLI TO CO KRĘCI
• ANALIZA WIETRZNOŚCI
243
BUDOWA I POZWOLENIA
• POZWOLENIE NA BUDOWĘ
• WARUNKI PRZYŁĄCZENIA
• DOSTAWCA TURBIN
• WYKONAWCA INWESTYCJI
• POZWOLENIE NA UŻYTKOWANIE
• KONCESJA NA PRODUKCJĘ E.E.

RYZYKA STABILNOŚCI KOSZTÓW OPERACYJNYCH
• SERWIS
• DZIERŻAWA GRUNTÓW
• BILANSOWANIE
• ZAPŁATA ZA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ

• ZAPŁATA ZA PMSP
EUR/PLN = 4,10
244
POLITYKA
• STABILNOŚĆ SYSTEMU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ

• PODATKI
• POLITYKA ENERGETYCZNA

PRAWO
• WŁASNOŚĆ TURBIN – DZIERŻAWCA CZY INWESTOR ?

• DŁUGOŚĆ UMOWY DZIERŻAWY – 10 CZY 25 LAT ?
245
STOPA PROCENTOWA
• WYBÓR WALUTY KREDYTU

• DLACZEGO TO JEST WAŻNE !
• DOPASOWANIE WALUTY KREDYTU DO PRZYCHODÓW

• ZABEZPIECZENIE RYZYKA STOPY PROCENTOWEJ

DOŚWIADCZENIE
• PRODUKTYWNOŚĆ
• BUDOWA I POZWOLENIA
• KOSZTY OPERACYJNE
• PRAWO I PODATKI
• STOPA PROCENTOWA
246
PODSUMOWANIE
Zrozumienie sposobu myślenia bankowców i dzięki temu przystępnie

oraz „w punkt” przedstawienie im inwestycji prowadzi do łatwiejszego
pozyskania środków na realizację farmy wiatrowej przez inwestorów.
Ryzyka finansowania energetyki wiatrowej w Polsce kredytem bankowym z

punktu widzenia Banku finansującego
Tomasz Tomasiak
Raiffeisen Bank Polska S.A.
Od czego zaczyna bank

Finansowanie farmy wiatrowej w większości przypadków wiąże się z użyciem
zewnętrznego finansowania, które w większości przypadków w Polsce jest kredytem
bankowym.
Ocena wniosku kredytowego przez bank opiera się na dwóch podstawowych filarach:
A) Źródle spłaty kredytu ( gotówka generowana przez farmę wiatrową );
B) Zabezpieczeniu spłaty kredytu ( majątek farmy wiatrowej ).
Zabezpieczenie spłaty kredytu jest drugorzędnym/rezerwowym źródłem spłaty

kredytu.
Czego boi się bank ?
Zagrożenia w generowaniu gotówki na spłatę kredytu przez farmę w wysokości, która
była planowana w biznesplanie, w konwencji bankowej nazywa się ryzykami
kredytowymi.
247
Zasadnicze ryzyka związane ze Źródłem Spłaty w czasie podejmowania decyzji
kredytowej są następujące:
Ryzyko oceny produktywności farmy;
Ryzyko wybudowania farmy przez inwestora;
Ryzyko uzyskania zgód i koncesji;
Ryzyko stabilności dzierżawy gruntów, na których posadowiona jest farma;
Ryzyko sprzedaży / odbioru PMSP (zapłaty);
Ryzyko stabilności kosztów operacyjnych;
Ryzyko prawno-fiskalne oraz polityki energetycznej państwa;
Ryzyko stopy procentowej kredytu.
Zasadnicze ryzyka związane z Zabezpieczeniem spłaty kredytu:
Luki prawne w zakresie egzekucji z zastawu oraz określenia przedmiotu
zastawu;
Ryzyka umowy dzierżawy gruntu;
Jak przekonać bank ?
Jednym z zasadniczych atutów inwestora, który ubiega się o finansowanie bankowe,
jest jego doświadczenie w realizacji i eksploatacji farm wiatrowych szczególnie
zdobyte w warunkach polskich. Z punktu widzenia banku doświadczony inwestor
ogranicza większość ryzyk związanych z wybudowaniem i eksploatacją farmy.
Ryzykiem, którego nie pokrywa ww. atut, jest ryzyko odbiorcy PMSP. Wynika to z
faktu, że kontrahentem są spółki prawa handlowego wobec czego zapłata
uzależniona jest od jej bieżącej sytuacji finansowej.
Innym specyficznym ryzykiem rynku polskiego są nieprecyzyjne przepisy prawne w

zakresie okresu trwania umowy dzierżawy oraz własności turbin wiatrowych
posadowionych na cudzej nieruchomości.
zakończenie
Zrozumienie sposobu myślenia bankowców i dzięki temu przystępnie oraz „w punkt”
przedstawienie im inwestycji prowadzi do łatwiejszego pozyskania środków na
realizację farmy wiatrowej przez inwestorów.
248
Dowolność w interpretacji prawa - wpływ na klimat inwestycyjny
Pan Grzegorz Skarżyński, Wiceprezes Zarządu, Polskie Stowarzyszenie
Energetyki Wiatrowej
al. Wojska Polskiego 154, 71-324 Szczecin | www.psew.pl
Dowolność w interpretowaniu
prawa – wpływ na klimat
inwestycyjny
Grzegorz Skarżyński
Warszawa 11 - 12 marca 2008
Dobre prawo –
perspektywa inwestora
• Prawo odpowiadające rzeczywistości –
godzące interesy inwestora,
Państwa/lokalnej społeczności oraz innych
podmiotów gospodarczych
• Prawo zawężające możliwości dowolnej
interpretacji
• Prawo umożliwiające stosowanie w rożnych
specyficznych sytuacjach
• Prawo uwzględniające zasadę, że czas to
pieniądz
249
System prawa z punktu widzenia

inwestora w projekty wiatrowe
• Wiele pozytywnych zmian w ostatnich
latach – prawo energetyczne, system
handlu świadectwami pochodzenia
• Wciąż wiele nierozwiązanych problemów –
ochrona przyrody, przyłączenie do sieci,
planowanie miejscowe
Kilka przykładów dysfunkcji prawa

• Spór o podstawę opodatkowania podatkiem od nieruchomości –
mimo jasnych intencji ustawodawcy, orzecznictwo kwestionujące te
intencje
• Uznaniowość w określeniu zakresu niezbędnej dokumentacji oraz w
żądaniach jej uzupełniania w trakcie postępowania o wydanie decyzji
środowiskowej – dążenie do maksymalizowania zakresu badan na
wszelki wypadek
• Uznaniowość ścieżek postępowania w procedurach zmian w planach
miejscowych – dowolność wyboru ścieżek postępowania
• Kontestowane zapisy o uprzywilejowanych zasadach bilansowania
parków wiatrowych czy tez podziale kosztów przyłączenia 50/50 –
obrona własnych interesów przez podmioty zobligowane do działania
na rzecz energetyki wiatrowej
• Proponowanie oderwanych od rzeczywistości zmian w prawie – np.
bezzwrotne kaucje za wydanie warunków przyłączenia – cos co
wydaje się racjonalne z punktu widzenia administracji nie zawsze jest
racjonalne z punktu widzenia inwestora
250
Konsekwencje dysfunkcji w prawie
• Wydłużenie procesów przygotowania inwestycji –

rosnące koszty transakcyjne oddalająca się
realizacja celów formułowanych na poziomie
państwowa
• Umacnianie lobbys – szerokie możliwości
ingerowania w procesy podejmowania decyzji
przy braku wyraźnych ram i ograniczeń
• Zwiększone ryzyko inwestycyjne – podwyższone
oczekiwania co do zwrotu z kapitału
Jak ulepszać tworzenie prawa –

perspektywa inwestora
• Rozwijanie tego to co dobre – konsultacje zmian w prawie
z zainteresowanymi środowiskami
• Zwiększanie transparentności procesu tworzenia prawa –
wprowadzanie jasnych zasad komunikowania
przyjmowanych rozwiązań – jakie interesy były rozbieżne i
dlaczego wybrano dane rozwiązanie
• Wywieranie realnego nacisku na szybkość wydawania
aktowi wykonawczych – czy np. dyskusja nad zasadami
bilansowania dla farm wiatrowych musi trwać tak długo?
• Okresowe przeglądy prawa – usuwanie nieżyciowych
przepisów, wprowadzanie oczywistych poprawek
251
Jak ulepszać proces implementacji

prawa – perspektywa inwestora
• Wprowadzenie zasady poprzedzania uchwalanych aktów
prawnych generalnymi wykładniami celowościowymi –
zapobieganie szerokiemu stosowaniu wyłącznie wykładni
gramatycznej (np. podniesienie rangi tzw. uzasadnień
dołączonych do projektów aktów prawnych)
• Wprowadzenie wiążących interpretacji poszczególnych
zapisów aktów prawnych przez ministerstwa -
gospodarzy poszczególnych aktów prawnych
• Uznanie „dobrych praktyk” jako instrumentu ułatwiającego
stosowanie prawa – podręcznika jak stosować prawo i jak
godzić sprzeczne interesy
Dlaczego te zmiany są potrzebne?
• By zapobiegać ryzyku ciągnących się postępowań prawnych

• By pomóc tym którzy prawo stosują w interpretacji poszczególnych
zapisów
• By uprościć zawartość aktów prawnych – skomplikowanych i
wieloaspektowych procesów gospodarczych i tak nie da się regulować
wyłącznie w drodze wydawania kolejnych regulacji
• By pokazać efektywne drogi rozwiązywania problemów , godzenia
interesów – np. pogodzenie interesów proekologicznej energetyki
wiatrowej z ochroną przyrody
• By efektywnie wdrażać w skali całego kraju dobre rozwiązania
• By zachęcić do aktywnego – proinwestycyjnego nastawienia osób
wydających decyzje administracyjne
• By przeciwdziałać tworzeniu zbędnych dokumentów, ekspertyz i
analiz
BY DZIAŁAĆ SZYBCIEJ, TANIEJ I EFEKTYWNIEJ
252
Czy to jest możliwe?

Można osiągnąć natychmiastowe efekty bez zmian w
systemie prawa
Wystarczy nieco wysiłku i zmiany w pragmatyce działania
administracji
Konieczne szersze zaangażowanie środowisk biznesowych
i organizacji reprezentujących poszczególne środowiska w
procesy tworzenia prawa
Wytyczne w zakresie wpływu elektrowni wiatrowych

na ptaki” – pierwsza próba wprowadzenia nowej
jakości w stosowaniu prawa
Dziękuję za uwagę!
253
254
Energetyka wiatrowa w województwie zachodniopomorskim
– szanse i zagrożenia
Pan Norbert Obrycki, Marszałek województwa zachodniopomorskiego,
Urząd Marszałkowski
Energetyka wiatrowa
w Województwie
Zachodniopomorskim
szanse i zagrożenia
11-12 marca 2008

Ożarów Mazowiecki
Atuty
255
Atuty:
Atuty:
Planowana modernizacja zaniedbanej sieci elektroenergetycznej
256
Atuty:
• Duże obszary o niskim zagęszczeniu zabudowy
• Struktura popegeerowska wsi (dużo obszarów

nierozdrobnionych)
Natura 2000
257
Szanse:
• Wsparcie i aktywizacja zaniedbanych infrastrukturalnie

obszarów ze strukturalnym bezrobociem
• Przyspieszona poprawa bezpieczeństwa i jakości

dostaw energii elektrycznej (rozwój dla zaspokojenia
rosnących potrzeb aktualnych użytkowników; rozwój
gospodarczy, w tym lokalnej energetyki odnawialnej –
biomasa, biogaz, wiatr)
• Przestrzenne zrównoważenie krajowej struktury

elektroenergetycznej
Możliwości:
• Meklemburgia Pomorze Przednie…....powierzchnia: 23,2 tys. km2

• Szlezwik Holsztyn………………………powierzchnia: 15,7 tys. km2
• Województwo Zachodniopomorskie….powierzchnia: 22,9 tys. km2
258
Planowanie regionalne w Niemczech
na przykładzie Uckermark-Barnim z Brandenburgii (opr. Dr. Frank Reichel)
Instrument planowania przestrzennego
• zapobieganie “nieuporządkowanemu” rozwojowi

• stworzenie bezpieczeństwa planowania dla
inwestorów, gmin i obywateli
• przeniesienie dyskusji o wykluczeniach na etap
przedinwestycyjny
• pozostaje do 2% powierzchni przeznaczonej do
posadawiania farm wiatrowych
Planowanie regionalne
Planowanie regionalne w Niemczech
Punktem wyjścia jest cała Powiązane obszary Wartościowe elementy

powierzchnia regionu osiedleniowe (dystans krajobrazu i rodzaje
1000 m) obszarów chronionych
259
Planowanie
Planowanie regionalne regionalne
w Niemczech
Krajobrazowe obszary
Akweny wodne (dystans chronione, Parki Narodowe,
Lasy w odstępie 200 m
200 m) obszary chronione
Planowanie
w Niemczech
Osady (dystans 800 m)
Dodatkowe kryteria indywidualne:
• 5 km odstępu pomiędzy obszarami

kwalifikowanymi do korzystania z energii wiatru
• Uniknięcie „otaczania / okrążania” obszarów

zamieszkałych
• Przestrzenie rozwojowe gmin i powiatów
260
Planowanie w Niemczech
Efekt metodycznego
procesu planowania:
38 obszarów
kwalifikowanych
z 6790 ha
Kierunki działania
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego
• Zacieśnienie współpracy z województwami pasa

północnego jako naturalnego zagłębia energii
odnawialnej
• Zacieśnienie współpracy z operatorem sieciowym oraz

operatorami sieci dystrybucyjnych w zakresie tworzenia
planów rozwoju sieci oraz współuczestnictwo w ich
realizacji
• Zacieśnienie współpracy z administracją centralną w

zakresie rozwoju energetyki ze szczególnym
ukierunkowaniem na efektywność energetyczną oraz
racjonalne wytwarzanie energii odnawialnej
261
Kierunki działania
Przygotowujemy strategię rozwoju energetyki z uwzględnieniem

optymalnego wykorzystania energetyki odnawialnej, spójną z
opracowywaną aktualnie przez rząd Polityką Energetyczną
Polski do 2030 roku
• Jasne określenie naszych wizji i oczekiwań (prace nad
wypracowaniem strategii, liczne konsultacje)
• Oszacowanie możliwości (projekt: analiza potencjału biomasy w 4
powiatach)
• Nawiązanie współpracy z gminami w zakresie tworzenia ich strategii
oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
• Działania na rzecz wspólnego z gminami wypracowania lokalizacji
miejsc preferowanych pod budowę farm wiatrowych
Kierunki działania
• Organizacja wspólnych debat branżowych

pozwalających na wzajemne poznanie strategii i ich
koordynację (na terenie województwa funkcjonują:
Energa Operator, Enea Operator, ZEDO – PGE)
• Opiniowanie zmian w prawie oraz zgłaszanie propozycji

zmian
• Opiniowanie ogólnopolskich środków pomocowych na

zgodność z lokalną strategią
262
Norbert Obrycki
Marszałek
Województwa Zachodniopomorskiego
263
Duńskie doświadczenia z parkami wiatrowymi offshore
Pan Kim Hougaard, Starszy Manager Sprzedaży, Vestas Offshore A/S
Vestas Offshore A/S
Prezentacja
Kim Hougaard
Senior Sales Manager
Agenda
Vestas Offshore
Projekty offshore
Wąskie gardła w energetyce wiatrowej offshore
Rozwój energetyki wiatrowej offshore
265
Vestas na świecie
Vestas Offshore działa na całym świecie
Dlaczego offshore?
Zalety:
Lepsze zasoby wiatru
Mniej turbulencji/niższa szorstkość
Wiele niewykorzystanych i dużych
obszarów
Mniejszy opór ze strony lokalnych
mieszkańców
“Brak fizycznych ograniczeń”
rozmiaru i masy
Wady:
Montaż i serwis jest bardziej
skomplikowany i kosztowny
V80-2.0 MW, North Hoyle, UK
266
Projekty offshore
Projekty offshore na świecie

koniec 2007
Data
Nazwa projektu Kraj uruchomienia Producent turbin Szt. Typ i moc turbin Moc projektu (MW)
Norgersund S 1990 Wind World 1 W25 - 220 kW 0,22
Vindeby DK 1991 Bonus 11 B35 - 450 kW 4,95
Lely NL 1994 NedWind 4 NW40 - 500 kW 2
Tunø Knob DK 1995 Vestas 10 V39 - 500 kW 5
Dronten NL 1996 Nordtank 28 NTK43 - 600 kW 16,8
Bockstigen S 1997 Wind World 5 W37 - 550 kW 2,75
Blyth UK 2000 Vestas 2 V66 - 2.0 MW 4
Utgrunden S 2000 Enron Wind 7 EW70 - 1.5 MW 10,5
Middelgrunden DK 2001 Bonus 20 B76 - 2.0 MW 40
Yttre Stengrunden S 2001 NEG Micon 5 NM72 - 2.0 MW 10
Horns Rev DK 2002 Vestas 80 V80 - 2.0 MW 160
Rønland DK 2002 Vestas 4 V80 - 2.0 MW 8
Rønland DK 2002 Bonus 4 B82.4 - 2.3 MW 9,2
Samsø DK 2003 Bonus 10 B82.4 - 2.3 MW 23
Setana Japan 2003 Vestas 2 V47 - 660 kW 1,32
Frederikshavn DK 2003 Vestas 1 V90 - 3.0 MW 3
Frederikshavn DK 2003 Bonus 1 B82.4 - 2.3 MW 2,3
Frederikshavn DK 2003 Nordex 1 N90 - 2.3 MW 2,3
Nysted DK 2003 Bonus 72 B82.4 - 2.3 MW 165,6
Arklow Bank IRL 2003 GE 7 GE104 - 3.6 MW 25,2
North Hoyle UK 2004 Vestas 30 V80 - 2.0 MW 60
Scroby Sands UK 2004 Vestas 30 V80 - 2.0 MW 60
Kentish Flats UK 2005 Vestas 30 V90 - 3.0 MW 90
Barrow UK 2006 Vestas 30 V90 - 3.0 MW 90
Beatrice 1 UK 2006 Repower 1 5M-5 MW 5
Egmond aan Zee NL 2006 Vestas 36 V90 - 3.0 MW 108
Beatrice 2 UK 2007 Repower 1 5M-5 MW 5
Burbo UK 2007 Siemens 25 SWT-3,6 MW 90
Lillegrund S 2007 Siemens 48 SWT-2.3 MW 110,4
Q7 NL 2007 Vestas 60 V80 - 2.0 MW 120
Ogółem 566 1234,54
Ogółem Grupa Vestas 358 741,09
Udział rynkowy Vestas (%) 60,03
267
Przykłady projektów offshore Vestas
wie nuje
W budo Funkcj
o
wie
w budo
o nuje 300 MW
Funkcj
kcjon uje
już fun
56 8 M W
o nuje
Funkcj
nuje wie nuje nuje

Funkcj
o W budo Funkcj
o
Funkcj
o
Farmy wiatrowe offshore Robin Rigg
268
Klient: E.ON UK
13.5 km of wybrzeży Cumbrii, Wielka Brytania oraz 9 km od wybrzeży

Dumfries and Galloway, Szkocja
Głębokość wody: 4 – 13 metrów
Średnia prędkość wiatru: 9,3 m/s
Roczna produkcja energii: 555 GWh
Harmonogram:
Montaż turbin: lato 2008
Uruchomienie: zima 08 - 09
Ukończenie: marzec 2009
Umowa dzielona
Zakres odpowiedzialności Vestas

60 turbin V90 3.0MW
Montaż turbin
5 lat działania farmy wiatrowej
Zakres odpowiedzialności BOP

2 stacje WN offshore
Kable energetyczne
Fundamenty z elementem przejściowym
269
Doświadczenie Vestas Offshore?
Uczestniczyliśmy w projektach w zakresie:
1. Wyłącznie dostawy turbin (montaż przez klienta)

2. Dostawy i montażu turbin
3. Wykonawstwa EPC w formie joint venture
4. Pojedynczy wykonawca EPC
Co Vestas Offshore ma do zaoferowania dziś?
Wykonanie projektów zgodnie z pkt. 1+2
Wąskie gardła w energetyce

wiatrowej offshore
270
Wąskie gardła i wymagania w energetyce
wiatrowej offshore
Statki wykorzystywane do montażu
Dostępność turbin
Odpowiednie zaplecze portowe
Przewody i możliwości ich montażu
Kwestie ekonomiczne
Procedury uzyskiwania zgody
Efektywny mechanizm
wsparcia (taryfy feed-in)
V90 OWEZ, the Netherlands
Rozwój energetyki wiatrowej

offshore
271
Rozwój energetyki wiatrowej offshore
1991-2007
Źródło: POLICY RECOMMENDATIONS FOR LARGE-SCALE DEPLOYMENT OF OFFSHORE WIND

POWER IN EUROPE BY 2020, European Wind Energy Association
Rozwój energetyki wiatrowej offshore w UE,

2006-2020 (GW narastająco)
Dla okresu 2010 wzwyż należało opracować szacunki dolnej i górnej granicy w celu
odzwierciedlenia rosnącej niepewności związanej z ukończeniem projektów w tej
perspektywie czasowej
Źródło: POLICY RECOMMENDATIONS FOR LARGE-SCALE DEPLOYMENT OF OFFSHORE WIND

POWER IN EUROPE BY 2020, European Wind Energy Association
272
Koszt EPC na MW mocy zainstalowanej - 2000 do 2009
6,00
5,10
5,00
4,10
4,00
3,33
3,19
€m/MW
3,00 3,03
3,00
2,59 2,66
2,44
2,09
2,00 1,91 1,85 1,77
1,67 1,67
1,49 1,51
1,20
1,11
1,00
0,00
le
e
ev
g
w
ID
e
ts
bo
ds
n
de
ts
nd
k
te
c
Ze
ig
nd
de
n
ro
oy
la
a
s
R
tri
n
ru
Ba
r
ün
nn
R
ys
tu
Fl
Bu
lF
r
Sa
un
Sa
H
a
Ba
ns
llg
gr
N
in
Ly
Be
h
An
hy
th
on
Ve
r
or
Li
tis
ob
y
lg
et
r
or
de
ob
nt
H
de
fl e
n
R
a
N
on
or
or
Ke
r
ph
id
un
Sc
Th
N
m
M
Al
G
Eg
Źródło: Publikacje prasowe
Projekty zakontraktowane w okresie

2000 - 2009
Nazwa projektu Rok ukończenia # WTG MW Cena EPC, mln € mln €/MW Źródło
Middelgrunden 2000 20 40 48 1,20 Raport: "The Middelgrunden Offshore Wind Farm"
Horns Rev 2002 80 160 238 1,49 Studium przypadku: "European Offshore Wind Farms
North Hoyle 2003 30 60 114,6 1,91 Renewable Energy UK 13/12/06
Nysted 2003 72 165,6 250 1,51 Studium przypadku: "European Offshore Wind Farms
Scroby Sands 2004 30 60 100,2 1,67 Publikace prasowe Vestas 03/03/03
Kentish Flats 2005 30 90 104 1,16 Publikacje prasowe Kentish Flats 20/11/03
Barrow 2006 30 90 99,9 1,11 Publikacje prasowe Bowind 25/09/06
Egmond Ann Zee 2006 36 108 200 1,85 Studium przypadku: "European Offshore Wind Farms
Beatrice 2007 2 10 41 4,10 www.beatricewind.co.uk
Burbo 2007 25 90 188 2,09 ReNews, wydanie 130, 25 Września 2007
Lillgrund 2007 48 110,4 195,408 1,77 Windpower Monthly, Październik 2007, Tom 23
Q7 2007 60 120 383 3,19 Publikacje prasowe Q7wind 25/10/06
Alpha Ventus 1 2008 12 60 180 3,00 Publikacje prasowe Alpha-ventus 13/06/07
Lynn ID 2008 54 180 441 2,45 Publikacje prasowe Siemens 06/03/07
Rhyl Flats 2008 25 90 272,7 3,03 Publikacje prasowe Npower 10/07/2007
Robin Rigg 2008 60 180 466 2,59 Publikacje prasowe Eon 21/12/06
Thornton Bank 2008 6 30 153 5,10 Publikacje prasowe Repower 23/05/07
Gunfleet Sands 2009 30 108 287 2,66 Publikacje prasowe Dong Energy 19/04/07
Nordergründe 2009 18 90 300 3,33 Publikacje prasowe Energiekontor 20/12/2007
Exchange rates
EURGBP 1,43436
273
Taryfy feed-in w wybranych krajach UE
Kraj Taryfa Uawgi
UK 13-15 €ct/kWh Brak stałej taryfy. Cena rynkowa, cena

(planowany jest potencjalny wzrost o 2-3 certyfikatów + opłata klimatyczna
ct/kWh) System certyfikatów zapisany w prawie do
Renewable Obligation Certificate roku 2027
Levy exemption certificate
Hurtowa cena zakupu energii
Francja 13 € ct/kWh Na 10 lat
Lata 11-20: 3-13 cEUR kW/h
(w zależności od liczby godzi pracy z pełnym
obciążeniem)
Belgia Certyfikaty warte 10.7 ct/kWh plus 6.17 20 lat
ct/kWh: łącznie 16,87 € ct/kWh
Holandia Certyfikaty 9.7 € ct/kWh Przepisy są zmieniane
Cena rynkowa 4-5 € ct/kWh Development projektów wstrzymany
Łącznie 14-16 € ct/kWh
Niemcy 14 € ct/kWh czeka na głosowanie w Co najmniej 12 lat dla projektów ukończonych
parlamencie: maj 2008 przed 2012/13
dziś 9.1 € ct/kWh
Dania Procedura przetargowa 50.000 godzin pracy z pełnym obciążeniem (=
6.94 € ct/kWh (Horns Rev II) 10-12 years)
6.69 € ct/kWh Rødsand projekt na lodzie)
Taryfa offshore – Tajwan: 2,7 TWD = 5.6 €
ct/kWh
Montaż turbin
Montaż turbin
offshore:
W pełni załadowany
statek
Horns Reef, Denmark
274
Montaż turbin
Montaż turbin
offshore:
Podnoszenie
gondoli
32 m/s
275
Pytania?
Scroby Sands. Fot. Jon Gibbs
276
Rola urzędu morskiego w procesie inwestycyjnym
na obszarach morskich.
Hanna Kamrowska, Urząd Morski w Gdyni
Urzędy morskie działają w polskich obszarach morskich na podstawie ustawy z dnia

21 marca 1991r o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji
morskiej. Polskie obszary morskie to: obszar morskich wód wewnętrznych, morza
terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej.
W Polsce są trzy urzędy morskie, z siedzibami w Szczecinie, Słupsku i Gdyni. Każdy
działa w wyznaczonym obszarze, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu i
Gospodarki Morskiej z dnia 7 października 1991r w sprawie utworzenia urzędów
morskich, określenia ich siedzib oraz terytorialnego zakresu działania dyrektorów
urzędów morskich.
Nowelizacja ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji

morskiej z 2003r wprowadziła konieczność sporządzania przez organy administracji
morskiej planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich oraz
obowiązek uzyskania przez inwestora pozwolenia na wznoszenie i wykorzystywanie
sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń.
W dziale II, w rozdz.9, art. 37 „a” podano o czym mają rozstrzygać plany morskie. W
art. 37 „b” określono kto sporządza plany zagospodarowania przestrzennego
obszarów morskich oraz zawarto ogólne zasady postępowania.
Plany zagospodarowania obszarów morskich mają być sporządzane na koszt
budżetu państwa. Będą zatwierdzane przez ministra właściwego ds. budownictwa,
gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej po uzgodnieniu z: ministrem właściwym
ds. gospodarki morskiej, rybołówstwa, środowiska, spraw wewnętrznych oraz
Ministrem Obrony Narodowej.
W obszarze morza terytorialnego i morskich wód wewnętrznych plany
zagospodarowania muszą być uzgadniane z radami gmin nadbrzeżnych (art. 37. ust.
4).
Zgodnie z ogólnymi zasadami plany zagospodarowania przestrzennego obszaru
morskiego podlegają procedurom prognozy oddziaływania na środowisko. Tę
procedurę powinni przeprowadzać dyrektorzy urzędów morskich. W zapisach
ustawowych brakuje jednak procedur uruchamiania prac nad planem
zagospodarowania przestrzennego obszaru morskiego, a także do chwili obecnej nie
wydano przepisów wykonawczych, określających: sposoby, tryb, wymagany zakres
planów, wymogi dotyczące materiałów planistycznych, rodzaje opracowań
kartograficznych, oznaczeń, nazewnictwa, standardów oraz sposoby
dokumentowania prac planistycznych. Z tego względu w oparciu o aktualne przepisy
(a raczej ich brak) podejmowanie prób opracowania planu zagospodarowania
przestrzennego obszaru morskiego nie stwarza szansy na jego zatwierdzenie i
przyjęcie jako dokumentu prawnego.
W celu weryfikacji obowiązujących procedur planistycznych i wypracowania zasad
(sposobów) planowania, odpowiednich do planowania przestrzennego w obszarach
morskich, Urząd Morski w Gdyni przystąpił do projektu PlanCoast, realizowanego w
ramach programu Interreg IIIB Cadses, wspólnie z krajami regionu Morza
Bałtyckiego, Morza Adriatyckiego, Morza Czarnego. Dla obszaru polskiego
przystąpiono do sporządzania pilotowego projektu planu zagospodarowania
przestrzennego obszaru morskiego obejmującego zachodnią część Zatoki
277
Gdańskiej. Plan ten będzie miał charakter ćwiczebny, jednakże ustalenia będą w
przyszłości punktem wyjścia do prawnie obowiązującego planu. Powstający plan
uwzględnia dotychczasowe zagospodarowania obszaru (ochrona brzegu,
kotwicowiska, klapowiska, rurociągi, obszary cenne przyrodniczo…) oraz zgłoszone
do planu uwagi i wnioski (planowane przystanie, rozbudowa portów, tory
podejściowe, zasilanie plaż, kolektory ściekowe, elementy infrastruktury
turystycznej…).
Zakończenie prac przewidziano na marzec br.
Decyzje o warunkach zabudowy zostały zastąpione przez pozwolenia na wznoszenie

i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń. W gestii urzędów
morskich pozostawiono wydawanie pozwoleń wyłącznie dla układania i
utrzymywania podmorskich kabli i rurociągów, lokalizowanych w obszarze morskich
wód wewnętrznych i morza terytorialnego. Pozwolenia dla wszelkich innych
przedsięwzięć, położonych w polskich obszarach morskich, tj. w obszarach morskich
wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz na
układanie i utrzymywanie podmorskich kabli i rurociągów w obszarze wyłącznej
strefy ekonomicznej są w gestii ministra właściwego ds. gospodarki morskiej.
Po przyjęciu planu zagospodarowania przestrzennego morskich obszarów,
pozwolenia w dalszym ciągu będą wydawane, ale przez dyrektorów urzędów
morskich (we wszystkich obszarach morskich oraz na wszystkie rodzaje
przedsięwzięć), po stwierdzeniu zgodności zamierzenia z planem.
W polskiej strefie Morza Bałtyckiego wyznaczono części akwenów podlegających

ochronie prawnej na mocy przepisów ustawy o ochronie przyrody. Są to:
1. Obszary Natura 2000:
- Na podstawie dyrektywy ptasiej:
- obszary specjalnej ochrony ptaków: Zalew Wiślany (PLB 280010), Ujście Wisły
(PLB 220004), Zatoka Pucka (PLB 220005), Przybrzeżne Wody Bałtyku (PLB
990002), Ławica Słupska (PLB 990001), Zatoka Pomorska (PLB 990003), Zalew
Szczeciński (PLB 320009).
- Na podstawie dyrektywy siedliskowej:

- specjalne obszary ochrony siedlisk: Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana (PLH
280007), Zatoka Pucka i Półwysep Helski (PLH 220032), Ostoja na Ławicy Słupskiej
(PLC 000001), Ostoja na Zatoce Pomorskiej (PLH 990002), Ujście Odry i Zalew
Szczeciński ((PLH 320018), Wolin i Uznam (PLH 320019).
Celem wyznaczenia tych obszarów jest ochrona siedlisk przyrodniczych i gatunków

roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszary Natura 2000.
2. Parki Narodowe:
- Słowiński Park Narodowy – część morska zajmuje powierzchnię 11171,14 ha;
- Woliński Park Narodowy – część morska zajmuje pas wód przybrzeżnych o
szerokości 1 mili.
3. Parki krajobrazowe (Nadmorski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Mierzeja

Wiślana), obszary chronione systemu Helcom BSPA.
278
Na mocy ustawy o ochronie przyrody dyrektorom urzędów morskich powierzono rolę
sprawujących nadzór nad morskimi obszarami Natura 2000. Stąd do ich obowiązków
należy sporządzanie planów ochrony i nadzór nad podejmowanymi działaniami, aby
zapewnić właściwy stan chronionych gatunków i siedlisk.
Plany ochrony sporządzane dla nadbrzeżnych parków krajobrazowych i rezerwatów
muszą być uzgadniane z urzędem morskim.
Plany ochrony ustanowione dla parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku

krajobrazowego oraz plany zagospodarowana przestrzennego obszaru morskiego
muszą być wzajemnie zgodne.
Pomimo nałożenia na dyrektora urzędu morskiego roli sprawującego nadzór nad
morskimi obszarami Natura 2000 i sporządzania planów ochrony dyrektor urzędu
morskiego nie jest organem ochrony przyrody (wynika to z przepisów ustawy o
ochronie przyrody – art. 91) ani organem ochrony środowiska (wynika to z
przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska – art. 376).
Ponadto w chwili obecnej nie ma przepisu stwierdzającego, który organ (wojewoda
czy dyrektor urzędu morskiego) sprawuje nadzór nad morsko – lądowymi obszarami
Natura 2000, a co za tym idzie nie jest jasne kto sporządza plan ochrony dla tychże
obszarów.
Na sporządzenie planów ochrony obszarów Natura 2000, urzędy morskie planują
pozyskać dofinansowanie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Rozważane jest także pozyskanie środków z Ekonfunduszu lub Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska.
Urząd Morski w Szczecinie wraz z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody w
Szczecinie uczestniczył w sporządzaniu w latach 2004 – 2005 pilotażowego planu
ochrony dla Zatoki Pomorskiej. Plan ten nie został do dzisiaj zatwierdzony przez
organ ochrony środowiska. Natomiast w 2007r Urząd Morski w Gdyni uczestniczył w
cyklu warsztatów prowadzonych pod patronatem Ministerstwa Środowiska, których
celem było opracowanie programów lokalnej współpracy na rzecz ochrony obszarów
Natura 2000 (dla PLB 220005 i PLH 220032). W efekcie warsztatów powstały dwa
plany, przyjęte przez Głównego Konserwatora Przyrody, które powinny stanowić
podstawę do praktycznego wdrażania działań ochronnych i monitoringowych oraz
zachowania różnorodności przyrodniczej.
Nowelizacja ustawy Prawo ochrony środowiska, z 2005 roku, wprowadziła

konieczność przeprowadzania postępowania w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko planowanych przedsięwzięć przed uzyskaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia – zwanych w skrócie
decyzjami środowiskowymi. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko jest przeprowadzane jednokrotnie, nie ma oddzielnego postępowania na
etapie wydawania pozwolenia na budowę.
W obszarach morskich decyzje środowiskowe są wydawane przez wojewodę, ale po
dokonaniu uzgodnienia z urzędem morskim. Uzgodnieniu podlega również
stwierdzenie konieczności sporządzenia raportu, określenie jego zakresu oraz
warunków realizacji przedsięwzięcia w obszarze morskim. Uzgadniane są decyzje:
- dla wszystkich przedsięwzięć mogących oddziaływać na obszar morski;
- dla wszystkich przedsięwzięć mogących oddziaływać na obszar morski Natura
2000;
- dla wszystkich przedsięwzięć lokalizowanych w obszarze lądowym mogących
oddziaływać na obszary morskie.
279
Dyrektor urzędu morski występuje również jako organ uzgadniający w postępowaniu
o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Te decyzje wydaje wojewoda
(województwa przyległego do danego obszaru morskiego). Wniosek o wydanie
pozwolenia na budowę musi zawierać decyzję środowiskową oraz raport o
oddziaływaniu na środowisko, jeżeli taki został wykonany.
Od października 2007roku trwają prowadzone przez Ministerstwo Rozwoju

Regionalnego prace związane ze sporządzeniem Koncepcji Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju na lata 2008 – 2033. Aktualnie opracowany jest
rozszerzony/rozbudowany konspekt dokumentu wstępnego projektu KPZK. Po raz
pierwszy tego typu dokument będzie zawierać wskazania odnośnie sposobu
zagospodarowania polskich obszarów morskich, w tym wskaźników i zasad
zagospodarowania (takich jak funkcje priorytetowe, np. ilość energii pozyskiwanej w
obszarach morskich, powierzchnia przeznaczona pod obszary chronione,
zgrupowanie instalacji liniowych itp.).
Reasumując, w kompetencjach dyrektorów urzędów morskich są, między innymi:

- zarząd nad wodami morza terytorialnego i morskimi wodami wewnętrznymi oraz
gruntami pokrytymi wodami morskimi, stanowiącymi własność Skarbu Państwa (na
mocy ustawy Prawo wodne);
- sporządzanie planów zagospodarowania przestrzennego dla polskich obszarów
morskich, tj. wód wyłącznej strefy ekonomicznej morza terytorialnego i morskich wód
wewnętrznych (na mocy ustawy o obszarach morskich RP i administracji morskiej);
- wydawanie pozwoleń na układanie i utrzymywanie podmorskich kabli i rurociągów
w obszarze morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego;
- sporządzanie planów ochrony dla morskich obszarów Natura 2000 (na mocy
ustawy o ochronie przyrody);
- uzgadnianie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko i warunków realizacji
przedsięwzięć w postępowaniu przed wydaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach zgody na realizację (na mocy ustawy Prawo ochrony środowiska);
- uzgadnianie decyzji o pozwoleniu na budowę (na mocy ustawy Prawo budowlane z
1994r).
Jest też oczywistym, że urząd morski występuje w roli konsultanta – opiniodawcy w
postępowaniach prowadzonych Ministra Gospodarki Morskiej a związanych z
wydawaniem postanowień i decyzji na realizację inwestycji w obszarach morskich.
280
281
Do zobaczenia w przyszłym roku!
27-28 stycznia 2009 r.

Warszawa
282

III Konferencja PL

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

III Konferencja PL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

III Międzynarodowa Konferencja

„Rynek energetyki wiatrowej

11-12 marca 2008

SESJA PLENARNA „POLITYKA I RYNEK”

Możliwość rozwoju farm wiatrowych w zgodzie

Rozwój odnawialnych źródeł energii

Rozwój europejskich sieci przesyłowych pod kątem

Energetyka wiatrowa w Polsce – Spojrzenie z perspektywy

SPECJALNE WYDARZENIE, start społecznej kampanii PSEW

Jak będzie rozwijała się energetyka wiatrowa w najbliższych latach,

Nowa dyrektywa, nowa przyszłość?

Wytyczne w zakresie monitoringu

Wpływ wytwarzania Farmy wiatrowe Enercon

Wstępne planowanie jako

Podstawienie autobusów pod wejście do hotelu Mazurkas

8:00 – 9:00 REJESTRACJA

Integracja turbin wiatrowych Rozwiązania IT dla sektora

9:40 –10:00 Dyskusja Dyskusja

Planowane modyfikacje zasad Montaż i serwis turbin wiatrowych

Bezpieczny poziom penetracji

Zasady finansowania i oceny Energetyka wiatrowa

Czynniki wpływające na ceny praw

Energetyka wiatrowa w planach

Minister Gospodarki, Waldemar Pawlak

Minister Środowiska, prof. Maciej Nowicki

Ambasador Królestwa Danii w Polsce, Hans Michael Kofoed-Hansen

Sprzęt komputerowy dostarcza

To już trzecie nasze spotkanie w ramach konferencji organizowanych przez Polskie

Lars Bach Jensen

W latach 1996 – 1998 pracował w sekcji polityki duńskiego dziennika Berlingske

prof. Władysław Mielczarski

Grzegorz Skarżyński: absolwent SGH, na początku lat

Dr hab. inż. Krzysztof Żmijewski, prof. Politechnika Warszawska

Development of network infrastructure

Rozwój europejskich sieci przesyłowych pod kątem

Prof. Władysław Mielczarski

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 1

Development of network infrastructure

z Rozwój OZE jest jednym z głównych celów Unii

z Produkcja energii z OZE w I półroczu roku 2007

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 3

Development of network infrastructure

Konieczne działania dla przyjęcia i przesłania energii z

Proste i transparentne procedury wydawania warunków

Development of network infrastructure

Bilansowanie i magazynowanie energii produkowanej z

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 6

Projekt - European Wind Energy Study –EWIS - 15 OSP –

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 7

Development of network infrastructure

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 8

Appointing European coordinators

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 9

Development of network infrastructure

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 10

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 11

Development of network infrastructure

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 12

Rynek energii wiatrowej w Polsce, 11-12 marca 2008 13

Electrabel, Grupa SUEZ: Energetyka odnawialna

32 068 MW Ogółem, w tym: 59 099 MW

5 085 MW Odnawialna, w tym: 11 588 MW

3 898 MW Wodna 10 247 MW

493 MW Biomasa 643 MW

Inwestujemy w rozwój różnych form energetyki odnawialnej: fotowoltaiczną, solarno-

690 MW mocy zainstalowanej w istniejących farmach

akwizycje firm energetyki wiatrowej:

Rozwój farm od 3 lat, planowane osiągnięcie

Efekt fizycznej bariery na trasie wę

Zniszczenie siedlisk w trakcie budowy

W przypadku instalacji o całkowitej wysokości >

W przypadku inwestycji o wysokości < 30 m

Na obszarach Natura 2000 zabrania się

Projekt każdej inwestycji, która może wpływać na

obszary Natura 200 przekazane do KE od

Ocena z punktu widzenia celów ochrony obszaru