a1501.

qxd 2010-04-02 20:05 Page 1

Popularne środki przeciwbólowe

mogą pozbawić cię skóry! – czytaj str. 29

ISSN 0867 8162 Nr indeksu 378739 K 45850 www.angora.com.pl wap.angora.com.pl

TYGODNIK
PRZEGLĄD
PRASY
KRAJOWEJ
I ŚWIATOWEJ
Nakład: 492 028 egz.

WARSZAWA-CHICAGO-DORTMUND-TORONTO-NOWY JORK Nr 15 (1034) Rok XXI 11 kwietnia 2010 r. Cena 3,50 zł (w tym 7 % VAT)
USA – 3.00 USD; CANADA – 3.10 CAD; EUROPA – 1.50 EUR, UK – 1.80 GBP

Fot. Picture Group, Rex Features/East News. Collage: Mirosław Stankiewicz

A1502 VISA.qxd 2010-04-02 14:44 Page 2

R E K L A M A
a1503.qxd 2010-04-02 20:31 Page 1
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
50
Fot. Reuters/Forum
AKTUALNOŚCI
10 Blisko, coraz bliżej (Angora)
Czy Polska jest bezbronna w starciu
z terroryzmem?
12 Nie jestem walizką (TVN 24)
Wojciech Jaruzelski o zaproszeniu
na moskiewskie obchody
zakończenia II wojny światowej.
14 Szukamy ciągu dalszego
„Zostałem zaszczuty” (Angora)
Pięć lat temu Zbigniew Siemiątkowski
porzucił politykę. Dziś jest naukowcem.
15 Konwojenci tajemnic (Angora)
Polują na nich wszystkie służby
specjalne świata.
17 Wspólny przodek Kaczyńskich
i Komorowskiego (PAP)
– to żyjący 400 lat temu Andrzej
z Kurozwęk Męciński herbu Poraj.
18 Po pierwsze Niemcy, po drugie
Ukraina (Radio TOK FM)
O światowej ekspansji polskich
przedsiębiorstw.
Frekwencja
Ledwo ucichły odgłosy fety po zwy-
cięstwie Bronisława Komorowskiego,
premier Donald Tusk zwołał do swoje-
go gabinetu nadzwyczajną naradę.
– Panowie, mamy kłopot – zagaił
nerwowo. – W prawyborach wzięło
udział mniej niż 50% członków Platfor-
my. Co się stało?!
– To jego wina! Za słabą frekwencję
odpowiada sekretarz generalny!
Janusz Palikot wyciągnął oskarży-
cielski palec w stronę Grzegorza Sche-
tyny.
– Moja?! – oburzył się wywołany do
tablicy. – Ludzie nie poszli do urn, bo
zniechęciło ich twoje pajacowanie!
– Nieudacznik! – warknął Palikot.
– Błazen! – zasapał Schetyna.
– Spokój! – walnął pięścią w stół pre-
mier. – Wy się kłócicie, a wszyscy doko-
ła się z nas śmieją! Lepiej powiedzcie,
gdzie wyparowała połowa mojej partii!
KTO CZYTA, NIE BŁĄDZI
19 Stringi dla szejka
(Polska The Times)
Erotyczna bielizna z Podbeskidzia
zdobywa świat.
SPOŁECZEŃSTWO
21 Marzenie o tanim tankowaniu
(Przegląd)
Dlaczego w USA litr benzyny kosztuje
2 złote, a w Polsce 4,50?
22 Deweloperzy zniszczyli nam
życie (Dziennik Polski)
Oszukanych na setki tysięcy złotych
łączy dziś poczucie bezsilności i złość.
26 Co drzemie w soi? (Angora)
29 Zeszła jej skóra
(TVN 24, Dziennik Wschodni)
Zespół Lyella to choroba, która może
przydarzyć się każdemu po zażyciu
środków przeciwbólowych.
POZA PRAWEM
30 Tajemnica chłopca ze stawu
(Rzeczpospolita)
Policjanci sprawdzają 47 tysięcy rodzin,
by ustalić tożsamość dziecka.
31 Mafia przejmuje biznesy
(Gazeta Warszawska)
Gangsterzy wykorzystują haki na...
byłych gangsterów.
32 „Niegodne” zdjęcia
(Gazeta Wyborcza)
...za które łódzkim licealistkom grożono
wyrzuceniem ze szkoły.
33 Na widzenie robię makijaż
(Polska Dziennik Bałtycki)
O doświadczeniach i przeżyciach żon
i narzeczonych więźniów.
34 Zakazana miłość? (Angora)
Zabójstwo na zlecenie(1).
36 Słodka zemsta z łaski Temidy
(Przegląd)
Sąd w Karolinie Północnej orzekł, że
kochanka zapłaci żonie 9 milionów
dolarów.
– Może to były martwe dusze?
– zasugerował Palikot, oglądając pa-
znokcie. – Słyszałem o takim przy-
padku na Dolnym Śląsku. Co prawda
to było dawno temu w Unii Wolności,
ale może pan Schetyna coś jeszcze
pamięta…
– Po co sięgać tak daleko? – odparł
słodziutkim głosem Schetyna. – Cał-
kiem niedawno na Lubelszczyźnie
kampania do sejmu była finansowana
dzięki fikcyjnym wpłatom ubogich stu-
dentów. Może pan Palikot coś na ten
temat wie?
Załamany Tusk objął rękoma skoła-
taną głowę.
– Co za wstyd! Członków Platformy
jest o połowę mniej, niż twierdziliśmy!
Jak to wytłumaczycie mediom?!
– Ogłosimy wielki sukces – odparł
z uśmiechem Palikot. – Powiemy, że
frekwencja w prawyborach była stupro-
centowa!
PAWEŁ WAKUŁA
OBYCZAJE
48 Premiera z premierem
u Karolaka
„Angora” na salonach warszawki.
49 Szparka sekretarka
Jak powstają przeboje(89).
50 Od małpy do fryzjera (YEPPY.pl)
Włosy nie przestają nigdy rosnąć
jedynie człowiekowi i wołu piżmowemu.
52 Kliczko szykuje show
dla Polaków
(Dziennik Gazeta Prawna)
Ukraiński mistrz świata okazał się
zarówno dobrym biznesmenem,
jak i bokserem.
54 Buty trzeba wymyślić na nowo
(Gazeta Wyborcza)
Po 30 latach ścigania się na kosmiczne
technologie ortopedzi ogłosili
zwycięstwo natury.
KULTURA
56 Pietrzakowi wciąż się chce
(Tygodnik Solidarność)
50-lecie działalności pana Janka.
58 Salonowe burze Bohdana
Gadomskiego (Angora)
Marianna Wróblewska, wokalistka
jazzowa wierzy, że ma anioła, który
prowadzi ją przez życie.
60 Nawet Eichmann był
wstrząśnięty...
O książce Marka Millera „Europa
według Auschwitz. Litzmannstadt
Ghetto”.
61 Książki, o których nie wiecie
(Rzeczpospolita)
...Nie wiecie, bo ukazały się
w niszowych oficynach.
ŚWIAT – WYDARZENIA
69 Czy to już wojna?
(Moskiewskij Komsomolec)
Zamachy terrorystyczne
w moskiewskim metrze i w Dagestanie.
Na dobry początek
3
ŚWIAT – OBYCZAJE
72 Zdrowa konkurencja
(Peryskop)
Szwedzi cenią polskich lekarzy.
73 Wenus spod skalpela
(Korespondencja własna)
W USA obrót na rynku operacji
plastycznych wyniesie 15 miliardów
dolarów.
73 Szlacheckie korzenie (Peryskop)
Polskie rodowody ukraińskiego
prezydenta i premiera.
74 Polska nuklearna,
ale podzielona
Krzysztof Mroziewicz o naszej polityce
zagranicznej.
75 Test z demokracji (Le Figaro)
Bagdad w siódmym roku amerykańskiej
interwencji.
76 Wredne miliony (Peryskop)
czyli... pieniądze szczęścia nie dają.
77 Cud regeneracji
(ScientificAmerican)
Przypadek, odrobina szczęścia
i naukowe zacięcie wystarczą, by to,
co niemożliwe, stało się faktem.
ŚWIAT – TURYSTYKA
78 Na falach Amuru
Od wieków ta rzeka nie straciła nic
ze swojej potęgi.
ŚWIAT – ROZMAITOŚCI
82 Freuda nagość monstrualna
Korespondencja własna
Leszka Turkiewicza z Paryża.
W tym tygodniu imieniny obchodzą:
Wtorek 6.04. Izolda, Celestyna, Ada, Wilhelm
Środa 7.04. Herman, Rufin, Donat
Czwartek 8.04. Cezary, Radosław, Dionizy
Piątek 9.04. Maja, Maria, Dobrosława, Dymitr
Sobota 10.04. Makary, Michał, Małgorzata
Niedziela 11.04. Filip, Leon, Jaromir
Fot. Piotr Kamionka/Ag. Fot. Angora Oprac.: Tomasz Wilczkiewicz
a1504-05.qxd 2010-04-02 18:07 Page 2

4 PRASOWE ZDJĘCIA TYGODNIA ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

TRZEBA NAPRAWDĘ WCZEŚNIE WSTAĆ, ŻEBY UCHWYCIĆ TAKI WIDOK. Ważka inkrustowana kropelkami rosy. Makrofotografie
owadów autorstwa fizjoterapeuty Mirosława Świętka z Jaroszowa (Dolnośląskie) obiegły dziesiątki portali internetowych
od Brazylii przez Wielką Brytanię po Chiny. Fot. Mirosław Świętek

TYGODNIK ANGORA działa na podstawie przepisów art. 25, 26,
29 (zamieszczając także wypisy dla celów dydaktycznych) 33 i 49
ust. 2 ustawy o prawie autorskim i „prawach pokrewnych z dn. 4 lu-
tego 1994 r. (DzU z dn. 23 lutego 1994 r. nr 24, poz. 83) oraz przy-
jętych zwyczajów edytorskich. Szczegóły wyjaśniamy w rozesłanym
do redakcji i udostępnianym na żądanie liście intencyjnym. Spro-
stowania i odpowiedzi drukujemy jedynie po opublikowaniu w pi-
smach, skąd dokonaliśmy przedruku. Redakcja nie zwraca nieza-
mówionych materiałów. Zastrzega sobie prawo do skrótów i opra-
cowań tekstów. Tygodnik ANGORA płaci autorom za przedruki.
Tygodnik ANGORA nie odpowiada za treść ogłoszeń i reklam.
DYREKTOR WYDAWNICTWA – Jerzy Wyrozumski
REDAKTOR WYDAWCA – Anna Kuliś
REDAKTOR NACZELNY – Paweł Woldan
SEKRETARZ REDAKCJI – Janusz Glanc-Szymański
KIEROWNIK REDAKCJI – Henryk Krupiński
SEKRETARIAT – Elżbieta Białkowska, Elżbieta Walecka
FOTOSKŁAD – Zbigniew Galant (kierownik), Małgorzata
Kruczkowska, Grzegorz Ożga, KOREKTA – Alojza Toma-
szek, Agnieszka Freus-Garbala, AGENCJA RYSOWNI-
KÓW – ANGORA – Jolanta Piekart-Barcz (kierownik),
Sławomir Kiełbus, Marek Klukiewicz, Piotr Rajczyk, Paweł
Wakuła, Tomasz Wilczkiewicz, REKLAMA – Robert Kuliś,
Bogdan Wojdyła, PROMOCJA – Andrzej Wójtowicz,
DZIAŁ SPRZEDAŻY – Mariusz Witkowski, Krzysztof
Kosiński, Adam Piotrowski, Bogdan Witkowski, ZESPÓŁ
– Andrzej Berestowski, Jacek Binkowski, Mirosława Ga-
brysiak, Bohdan Gadomski, Tomasz Gawiński, Katarzyna
Gorzkiewicz, Danuta Kotkowska, Adam Lewaszkiewicz,
Bogda Madej, Bohdan C. Melka, Zbigniew Natkański, Ka-
tarzyna Pastuszko, DZIAŁ ŁĄCZNOŚCI Z CZYTELNI-
KAMI – Mateusz Koprowski.
Adres redakcji: 90-103 ŁÓDŹ, ul. Piotrkowska 94,
tel. 42 632-61-79, fax 42 632-07-67, nasz adres
e-mail: redakcja@angora.com.pl; nasza strona www
w internecie: www.angora.com.pl, www.angorka.com.pl;
Wydawnictwo Westa-Druk Mirosław Kuliś, 90-103 Łódź,
ul. Piotrkowska 94, Druk: Drukarnia Prasowa SA
w Łodzi, al. Piłsudskiego 82; Nakład: 492 028 egz.;
Nr indeksu 37-87-39, ISSN 0867-8162.
Cięgi za numer zbierają: PAWEŁ WOLDAN
i sekretarz odpowiedzialny: JANUSZ GLANC-SZYMAŃSKI
At the area of the USA PETER RACZKIEWICZ is an exclusive-
ly authorised distributor, 3148 N. Laramie, Chicago Il 60641,
tel. 1-773-2867169.
Herausgeber in Deutschland; Niemcy: Verlag Hübsch
& Matuszczyk KG, Postfach 101723, 44017 Dortmund,
tel. 0231-101948, fax 0231-7213326; www.angora-online.de.
Dział reklamy: 0231/92527276

Prenumerata krajowa: do 5 każdego miesiąca poprzedzającego okres rozpoczęcia prenumeraty w kasach oddziałów Ruchu SA. Prenumerata zagraniczna: infolinia 0-800 1200-29. Wpłaty na prenumeratę
kartami kredytowymi i w internecie www.ruch.pol.pl. Ceny prenumeraty zagranicznej – priorytet – wysyłanej przez redakcję (kwartalnie): Europa 180 zł (50 euro), USA 220 zł (88 USD), Australia 350 zł (140 USD).
Wpłat należy dokonać na konto: Wydawnictwo Westa-Druk, Bank PEKAO XI O/Łódź 57124030731111000034646955. Bank Swift: PKOPPLPWLDZ. IBAN: PL
Prenumeratę dostarczono do Urzędu Przewozu Poczty w Łodzi 4 kwietnia 2010 r. o godz. 800
a1504-05.qxd 2010-04-02 18:07 Page 3

ANGORA nr 15 (11 IV 2010) PRASOWE ZDJĘCIA TYGODNIA 5

MUSI SOBIE RADZIĆ OD MAŁEGO. Na wielu obszarach Chin panuje dotkliwa susza. Fot. Reuters/Forum

PRZYNAJMNIEJ NIE BĘDZIE MIAŁ ODCISKÓW NA DŁONIACH. Niecodzienne podnoszenie ciężarów w Lagos (Nigeria). Fot. Reuters/Forum
Opracował: ANDRZEJ BERESTOWSKI, a.berestowski@angora.com.pl
a1506.qxd 2010-04-02 17:38 Page 2

6 NA SKRÓTY... ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

Przeczytane Obejrzane Usłyszane Złapane w sieci

ONA NAJPIERW
„Wielu mężczyzn nie zdaje sobie
sprawy z istnienia różnic w przeżywa-
niu orgazmu między nimi a kobietami.
Mężczyźni mogą osiągać orgazm geni-
talny, fizjologiczny, w prosty, mecha-
niczny sposób. Oczekują tego samego
od kobiet, myślą: «Jeżeli ona nie ma
ochoty na seks, nie przeżywa orgazmu,
to najwyraźniej z nią coś jest nie tak,
może ma kochanka». Gdzie edukują
się mężczyźni w tej sferze (...)? Źródłem
informacji jest kino i telewizja, media,
przemysł erotyczny. Mężczyzna patrzy
i widzi, że niczego specjalnego się od
niego nie wymaga. W melodramatach,
które czasem ogląda z ukochaną,
wszystko jest proste (...): miłość, speł-
nienie, szczęście, koniec. Reklamy, któ-
re bardzo eksploatują sferę seksu, po-
kazują kobiety ponętne, uwodziciel-
skie, w stanie orgazmicznego pobu-
dzenia, gdy zajadają jogurty, czekoladę
albo kupują samochody. Obraz kobie-
ty, która ma łatwy dostęp do takich sta-
nów, przenika do podświadomości
mężczyzn. Wydaje (...) się, że kobiety
są tak zmysłowe, że wystarczy przyci-
snąć guzik i już”.
Zwierciadło nr 4/2010
Kupują więc Bakomę z dużymi ka-
wałkami owoców, Milkę z alpejskiego
mleka, budują dom nad rozlewiskiem
i... ona chyba jednak ma kochanka.
TESTY ZŁA
„(...) W USA zdarza się, że praco-
dawca, który wszedł w poważny kon-
flikt z pracownikiem, potajemnie pobie-
ra próbki jego DNA. Poddane analizie
mogą wykazać na przykład genetycz-
ne skłonności do zapadania na choro-
by, choćby takie jak alzheimer. Mając
taką wiedzę, firma może starać się do-
wieść później w sądzie, że jej pracow-
nik nie jest w pełni władz umysłowych
(...). Od praktyk amerykańskich firm już
tylko krok do testowania pracownika
nie przy okazji zakończenia, ale rozpo-
częcia współpracy. Genetyczne spraw-
dzenie kandydata pozwoliłoby zbadać,
czy nie przysporzy w przyszłości kło-
potów. Kto chciałby pracownika ze
skłonnościami do uzależnień, szansą
na schizofrenię czy pląsawicę Hunting-
tona (...)? Tymczasem w kolejce stoją
już ubezpieczyciele (...). Australijski gi-
gant ubezpieczeniowy NIB zamierza
proponować swoim klientom testy ge-
netyczne za pół ceny pod warunkiem,
że będzie miał wgląd w ich wyniki (...).
Kolejny krok to banki i decyzje o przy-
znaniu kredytu (...). Dziś bank nie ma
żadnej możliwości legalnego pozyska-
nia naszego DNA, ale kto zaręczy, że
w ciągu dekady nie stanie się to stan-
dardem...”.
Focus nr 4/2010
No to dobijamy do... DNA.
EWA WESOŁOWSKA
LIFE IS BRUTAL
Te drapieżniki wiedzą, gdzie szukać
ofiar, są doświadczonymi łowcami. Do-
padają antylopkę. Słychać chrzęst
szczęk, krew, bezbronne oczy ofiary.
Hieny. Sama nazwa kojarzy się źle. Z pa-
dlinożercami.
Akcja tej niezwykłej opowieści doku-
mentalnej toczy się w okolicy Charleston
na terenach parku narodowego Mala
Mala w Republice Południowej Afryki.
Bohaterem zbiorowym jest stado hien
cętkowanych. Po ich okrutnym świecie
oprowadza nas Kim Wolhuter. Poświęcił
mu 10 lat, obserwując i podpatrując.
– Zwierzęta z tego klanu pozwoliły, bym
się do nich zbliżył. Mogę niemal patrzeć
na świat oczami hien – mówi. W świecie
hien panuje matriarchat, więc pełnia wła-
dzy należy do najbardziej agresywnej
samicy Gork.
Nie pozwala zapomnieć o tym niko-
mu. W klanie panuje porządek, każdy
musi okazywać posłuszeństwo, stosow-
nie do pozycji w hierarchii. Gork może
się poobijać, gdy reszta musi zdobywać
pokarm „w pocie czoła”. Szczególnie
wyróżnia się wiceszefowa Nikita, za-
wsze w czołówce, zawsze agresywna.
– Dla większości z nas hieny to odpycha-
jący, brudni i tchórzliwi padlinożercy. Tak
naprawdę żadna z tych cech nie odnosi
się do hien – Wolhuter rozbija stereoty-
py.
Według niektórych badaczy pod
względem poziomu inteligencji dorów-
nują naczelnym. Więzi między członka-
mi grupy dorównują wilczym watahom.
Dominują samice, większe od facetów,
którzy muszą znać swoje miejsce w gru-
pie. Samica waży ok. 90 kilogramów,
zjeść może 30% wagi ciała. Szczęki hie-
ny miażdżą pokarm z siłą 70 kg na cen-
tymetr kwadratowy. Nie oprze się im naj-
twardsza kość. Rywalizacja o każdy kęs
zaczyna się niemal tuż po urodzeniu.
W większości stad przywódczyni ro-
dzi młode częściej niż inne. Gork jest in-
na. Nie ma potomstwa i lubi znęcać się
nad innymi samicami. Zazdrość?
Hieny muszą bronić swojego teryto-
rium. Ciągle patrolują teren. W przypad-
ku zagrożenia wydają okrzyk – każde
zwierzę inny. Znaczą odwiedzane miej-
sca wydzieliną ze specjalnego gruczołu.
To kolejny znak rozpoznawczy – swoisty
paszport. Walki o żarcie i teren trzeba to-
czyć z innym stadami krewniaków. Naj-
groźniejszymi wrogami są – oprócz ludzi
– lwy. O waleczności hien świadczy to,
że potrafią zaatakować pojedyncze ko-
ciaki, przeganiając je. Zadziwia ich wy-
trzymałość – mogą biec całą noc. W po-
szukiwaniu ofiar kierują się niezwykłym
wyczuciem terenu, jakby GPS-em. Film
świetny, zdjęcia imponujące, ale hien nie
da się polubić.
Nat Geo Wild, Królowa hien, 26.03.10
godz. 18.00
BOHDAN MELKA
FAST DOCTOR
– NOWY SPOSÓB LECZENIA
Hamburger z okienka, napój gazo-
wany czy nawet gotówka bez wysiada-
nia z samochodu – do tego Ameryka
przyzwyczaiła się już dawno. Jednak
polski lekarz pracujący w Illinois idzie
dalej i chce zaproponować Ameryka-
nom leczenie bez wysiadania z samo-
chodu. Pomysł jest prosty, jak sprze-
daż hamburgera. Pacjent podjeżdża
pod specjalne okienko i prosi na przy-
kład o lek na ból gardła. Lekarz zaglą-
da do gardła i wypisuje receptę. Doktor
Waldemar Nowak zapewnia, że lecze-
nie pacjenta w takim punkcie jest moż-
liwe. Kupił już starą restaurację, którą
chce zaadaptować na potrzeby nowej
przychodni. Otwarcie planuje za pół ro-
ku. Władze Orland Park przychylnie
patrzą na ten projekt. Lekarz przewidu-
je ogromny sukces przedsięwzięcia,
dlatego dokumentacje w tej sprawie
złożył do urzędu patentowego.
RMF FM, Fakty, 30.03
BAKTERIE BĘDĄ
RATOWAĆ GÓRNIKÓW
Nadmierna ilość metanu jest przy-
czyną większości wypadków w górnic-
twie. Zapobiec im mają... mikroorgani-
zmy. Naukowcy z Katolickiego Uniwer-
sytetu Lubelskiego prowadzą badania
nad bakteriami, które „żywią się” tym
gazem. Takie bakterie naturalnie wystę-
pują w skałach Kopalni Węgla Kamien-
nego „Bogdanka” na Lubelszczyźnie.
„Jest ich bardzo dużo i są aktywne, dla-
tego należy ona do najbezpieczniej-
szych w Polsce” – mówi szefowa Insty-
tutu Biotechnologii profesor Zofia Stęp-
niewska. Badacze z uczelni są o krok
od opracowania systemu ograniczają-
cego w kopalniach ilość tego gazu.
Ekrany z bakteriami rozkładającymi
metan można by też umieszczać w in-
nych miejscach, gdzie gazu jest zbyt
wiele, np. na wysypiskach śmieci.
Wiadomości Radia Zet, 29.03.
CAŁUN TURYŃSKI W 3D
Salezjanie chcą sprzedawać trójwy-
miarowe okulary, przez które ma być le-
piej widać szczegóły całunu turyńskie-
go. Za okulary trzeba będzie zapłacić
od 2 do 3 euro, a całun chce obejrzeć
2 miliony turystów. Już pojawiły się ich
reklamy i zapowiedzi, że będzie można
je kupić w sklepiku salezjanów przy ich
bazylice w Turynie. Arcybiskup Turynu
oraz komitet organizujący wystawienie
całunu odcinają się od pomysłu sale-
zjanów i nie chcą mieć nic wspólnego
z niepotrzebną komercyjną inicjatywą.
Włoski dziennik „Il Giornale” pisze iro-
nicznie, że całun turyński oglądać bę-
dzie można jak film „Avatar”, w trójwy-
miarowych okularach. Całun będzie
wystawiony od 10 kwietnia do 23 maja.
Wiadomości Radia Zet, 30.03.
B.W.
WOJNA W PLATFORMIE?
Internauci z uwagą obserwują spór
pomiędzy Januszem Palikotem a Grze-
gorzem Schetyną. Ten pierwszy oskar-
ża sekretarza generalnego Platformy
Obywatelskiej o słabą frekwencję
w prawyborach. „To bardzo złe prowa-
dzenie partii przez sekretarza general-
nego spowodowało, że w Platformie
nie powstała kultura wewnątrzpartyjnej
aktywności” – napisał Palikot na swoim
blogu.

Układziki, dzielenie stołków – Pali-
kot ma rację – to zniszczyło PO. Ale
przecież to było pewne – z 3 tenorów
został jeden, nieco zachrypnięty, a do
tego obrósł planktonem z AWS, prze-
ciw któremu przed laty powstała PO.
(Errazm)

Uważam, że PO to twór sztuczny
i pełen hipokryzji. Oni nie mają właści-
wie żadnego programu. Nie wyrażają
zdania w żadnej trudnej sprawie. Nie
występują pod własnym szyldem, bo
to ich zwalnia z potrzeby zajmowania
stanowiska w trudnych sprawach. To
jest oczywiście gra na bardzo krótką
metę. (bez cenzury)

Palikot to pitbull Tuska. Służy do
gryzienia przeciwników, ale i przyjaciół
z boiska. (sympatyk lewicy)

Trzeba Stefana Marszałka Niesio-
łowskiego zapytać, czy to pod „pisow-
ską podłość” podpada, czy jeszcze
nie? I czy Janusz P. już jest „zaślepio-
nym nienawiścią pisowcem”. (fan ry-
dzyka)

Nie mogę uwierzyć! Palikot traci
rozsądek? Dotychczas podziwiałem go
za cięty, antykaczy język. Czyżby teraz
odwracał się przeciw swoim? (jj77)

O co chodzi? Wszyscy mają mó-
wić i myśleć tak samo?! Tak było w ko-
munie i jest w PiS-ie. (ed)

Nie żartuj. To nowość w PO!!!
(obserwator)

Szok! Znaleźli coś, za co nie obwi-
niają braci i PiS. A może to jednak
sprawka pisowskich haków, może mi-
łość do Tomka, może jakieś radio z To-
runia winne, może przez weto prezia,
może... ale na pewno nie wina PO, bo
to supertowarzystwo. Razem grali na
podwórku w piłkę, razem wciągali no-
skiem i Wojewódzki ich kocha...
(zorro)

Bez Palikota PO obniża wizerunek,
aktywność i wewnątrzpartyjny dyskurs
oraz krytycyzm. Grzegorz Schetyna nie
ma politycznego wizerunku na jakiego-
kolwiek lidera partii. (jak 123)

Palikot jest jak Gołota! Wali poni-
żej pasa... (Adam)

W medialnym POjedynku to Pali-
kot rozłoży Ryżego. Dlatego, że to nie
jest nieudaczny Jaro ze swymi bon
motami, prawniczym sztywniactwem
i głupawymi wpadkami. (obiektyw)
www.onet.pl
(bin)
A1507 GRAND.qxd 2010-04-02 14:46 Page 1

R E K L A M A
a1508 MIKKE I SZPAKI.qxd 2010-04-02
8 PRZEGLĄD TYGODNIA
Państwo wrogie
przedsiębiorcy? – pod
taką nazwą odbyła się
konferencja Business
Center Club, Krajowej
Izby Gospodarczej, Forum Obywatel-
skiego Rozwoju i Fundacji Helsińskiej.
Obecni zapłakali nad losem przedsię-
biorców – ofiar nieodpowiedzialnych
i niekompetentnych działań prokurato-
rów. Prof. Balcerowicz posunął się do
stwierdzenia, że w Polsce nie przestrze-
ga się domniemania niewinności (zna-
czy, Polska państwem bezprawia?).
W apelu do ministra sprawiedliwości
postulowano m.in. edukację ekono-
miczną sędziów i prokuratorów. Uczest-
nicy nie zauważyli, że po oddzieleniu
Prokuratury Generalnej minister może
oskarżycielom nagwizdać. I cały rząd
też.
8 litrów czystego alkoholu wypił
w ubiegłym roku statystyczny Polak. Na
czele stawki ulubionych trunków uloko-
wało się piwo. Prognozuje się jednak
wielką przyszłość winom gronowym.
Zwłaszcza że Światowa Organizacja
Zdrowia zachwala zdrowotność spoży-
wania 1-2 lampek czerwonego wina
dziennie.
1239 księży, czyli 5,5% księży porzu-
ciło stan duchowny w Polsce w latach
1969-2005 – wynika z danych watykań-
skiej Kongregacji ds. Duchowieństwa.
W okresie tym wyświęcono 22 tys. 249
kapłanów diecezjalnych, co daje nam
pierwsze miejsce na świecie. Liczba
odejść w obecnym dziesięcioleciu wyno-
si ok. 50.
Wykształcenie i tytuł nie dają manier.
To banał, który po raz kolejny potwierdził
prof. Jan Winiecki, członek Rady Polityki
Pieniężnej z ramienia Sejmu. Dziennika-
rza Telewizji Trwam poczęstował pyta-
niem: – Trwa mać, tak? Zjeżdżaj pan! Na-
tomiast telewizji publicznej oznajmił:
– Mam pana i pańskie doniesienia w no-
sie. Trzeba będzie założyć rejestr chamo-
kratów III RP.
Przed zakupem jajek z trójką – pierw-
szą cyfrą kodu na skorupce – „pozyska-
nych kosztem niewyobrażalnego cierpie-
nia ptaków”, przestrzega Ewa Rudzińska
z Ogólnopolskiego Towarzystwa Opieki
Zwierząt Animals. Numer 3 oznacza, że
jajo pochodzi z ferm, gdzie w jednej klat-
ce siedzi po 5 kur, a z góry sączy się otę-
piające światło. „Nieszczęście” polega na
niskiej cenie takich jajeczek, co podoba
się nabywcom. A jak ktoś chce być
obrońcą kur, niech kupuje strusie jaja po
ok. 70 zł za sztukę.
Przysługujący na cały rok unijny li-
mit połowu śledzia już wykorzystali
polscy rybacy. Zaczynają mieć dość cią-
głych kontroli i zakazów, rzekomo mają-
cych na celu ochronę ryb, a faktycznie
w interesie innych krajów bałtyckich.
O nieudacznictwo w zakresie obrony na-
szych interesów obwiniają rząd i zapo-
wiadają protesty.
BOHDAN MELKA
ZBIGNIEW NATKAŃSKI
17:41 Page 2
FELIETONY NIEKONTROLOWANE
RABOWANIE
EMERYTÓW(1)
Janusz
Korwin-Mikke
Proszę sobie wyobrazić, że kupujecie
Państwo za dwa złote kupon Toto-Lotka,
w punkcie Toto go przyjmują, naklejają
banderolę, idziecie do domu – i nagle do-
wiadujecie się, że, niestety, w tym losowa-
niu pula nagród będzie dwa razy mniej-
sza, bo Totek nie ma chwilowo pieniędzy
– więc ci, których banderole mają numery
nieparzyste, otrzymają tylko połowę regu-
laminowej wygranej...
Ale by się wrzask podniósł – niepraw-
da-ż? Ludzie ruszyliby na punkty Totka,
poleciałyby szyby.
Bo to jawne oszustwo, istotnie: pienią-
dze przyjęto – i tu taki kant!
Wrzask by się podniósł straszny. O dwa
złote.
Tymczasem przy emeryturach ONI
chcą okraść każdego średnio na kilkana-
ście tysięcy złotych – i nic! Nikt nie bierze
kamieni i nie idzie wybijać szyb w Minister-
stwie Pracy i Opieki Społecznej, w ZUSie
ani w KRUSie.
Zdumiewające!
Przecież w tej grze robią nas w bambu-
ko – a my nic. Państwo pokornie na NICH
głosują, uważając, że tak „musi być”.
Nie musi.
NAKARMIĆ
SKORUPĘ
Przyjemnie minęły nam święta, bo to
zawsze miło siedzieć z rodziną i przyja-
ciółmi przy suto zastawionym stole, prze-
rzucać się żartami i biesiadować do woli.
Były jednak momenty, kiedy świąteczne
potrawy stawały nam w gardle. I to nie
dlatego, że były podłej jakości czy kupio-
ne w promocji. Tylko z powodu senatora
PiS-u Tadeusza Wojciecha Skorupy, gó-
rala spod samiuśkich Tater, a konkretnie
ze wsi Podczerwone. Jakoś nie mogli-
śmy zapomnieć o tej bidzie, z jaką od
ponad dwóch lat zmaga się ten wybra-
niec narodu. Tyra chłop dla Ojczyzny za
marne 9 tys. złotych na rękę. O jakiejś
żebraczej diecie senatorskiej (około
2500 zł miesięcznie) to nawet wstyd
wspominać. Słusznie Skorupa w chwili
szczerości wygarnął, że to jakieś psie
pieniądze.
Zastanawialiśmy się, jak ta senator-
ska bida spędza święta. Pewnie skrom-
Co to w ogóle jest emerytura? To jest
właśnie taki zakład, jak w Totku czy w grze
w ruletkę. Państwo zakładacie się z ZUSem
(czy innym ubezpieczniakiem), że dożyje-
cie 60 (kobiety) czy 65 lat (mężczyźni).
Opłatę za to (wysoką, nie jakieś dwa złote)
macie rozłożoną na raty: wnosicie ją co
miesiąc jako „składkę”. I teraz zaczyna się
gra: jeśli przegracie zakład (czyli nie doży-
jecie 65-go (60-go) roku – to przegraliście.
Jeśli dożyliście – to teraz ONI muszą wypła-
cać umówioną wygraną. Też na raty.
Nazywa się ona „emeryturą”.
I tak samo jak po przyjęciu 2 złotych To-
to-Lotek nie ma prawa zmienić reguł, to
– tak samo ONI nie mają prawa zmienić
reguł przyznawania emerytur.
Tyle że ONI uważają, że mają prawo
z nami zrobić WSZYSTKO. Wcale nie wy-
kluczam, że jeśli zabraknie IM pieniędzy,
to wprowadzą obowiązkową eutanazję po
70-tym roku życia.
Tak, tak! Genialny historiozof francuski,
śp. Aleksy de Tocqueville, już 150 lat temu
napisał: „NIE MA TAKIEGO OKRUCIEŃ-
STWA, ANI TAKIEJ NIESPRAWIEDLIWO-
ŚCI, KTÓREJ NIE MÓGŁBY POPEŁNIĆ
SKĄDINĄD ŁAGODNY I LIBERALNY RZĄD
– JEŚLI ZABRAKNIE MU PIENIĘDZY”.
Napiszcie to sobie Państwo wielkimi li-
terami i powieście nad łóżkiem.
Albo podniosą wiek emerytalny do 90-go
roku...
...Nie wolno? A czy przypadkiem Pań-
stwo nie cieszyliście się, gdy zaczęli przy-
znawać wcześniejsze emerytury? Ja
ostrzegałem (jeszcze za PRLu!): „Kto go-
nie, bo przecież za 12 tys. miesięcznie
człowiek się nie rozpędzi. Zresztą wy-
starczy spojrzeć na Tadka Wojtka, żeby
od razu dostrzec puchlinę głodową na
jego twarzy. Aż nas ściskało za gardło,
kiedy tylko pomyśleliśmy, że my tu przy
wykwintnych potrawach, zacnych trun-
kach bawimy się i świętujemy, a tam
gdzieś, u podnóża Tatr, w domu Skoru-
pów jeno woda, chleb i bazie. Przyszło
nam nawet do głowy, żeby wysłać
Władkowi i jego rodzinie jaką paczkę
żywnościową, ale jak znamy Pocztę
Polską, doszłaby nie wcześniej niż na
Boże Narodzenie. Dlatego korzystając
z łamów naszego zacnego tygodnika
apelujemy do górali podhalańskich.
Zbierzcie się do kupy, zrzućcie się na
senatora, bo to wstyd i sromota, że je-
den z waszych ziomków, najlepszych
synów, głodem przymiera. Załóżcie fun-
dację „Nakarmić Skorupę” i wspomóż-
cie finansowo ekscelencję z waszego
regionu, bo nie godzi się, żeby taki do-
broczyńca harował za psie pieniądze.
Naprawdę szczerze podziwiamy Skoru-
pę Władka Tadeusza, że mu się za te
marne grosze chce w ogóle jeździć do
Warszawy na posiedzenia senackich
komisji ds. Nauki, Edukacji i Sportu
oraz Emigracji i Łączności z Polakami
za Granicą. Z drugiej strony lepiej Sko-
rupie posiedzieć w Izbie Refleksji
i Drzemki Poobiedniej niż w hotelu sej-
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
dzi się na to, że państwo może wiek eme-
rytalny obniżyć – ten godzi się na to, że
może go podwyższyć”.
Teraz ONI będą się powoływać w Try-
bunale Konstytucyjnym, że jest społeczna
zgoda na manipulowanie przy wysokości
emerytur i w sprawie wieku emerytalnego.
Niektórzy sędziowie mogą ten argument
potraktować bardzo poważnie. Nawet ja-
ko decydujący.
Bo ja, proszę Państwa, NIKOMU bym
nie przyznał wcześniejszej emerytury
– podobnie, jak nikomu, kto nie wpłacił
dwóch złotych i nie skreślił właściwych
liczb, nie wypłaciłbym nagrody w Totku.
Ale też każdemu bym wypłacił tyle, ile się
należy. W wieku 65 (60) lat. Dokładnie. Co
do dnia – i co do złotówki.
A socjaliści to jak małe dzieci. Jak mają
– to rozdają garściami. Bo mają dobre ser-
duszka. A kiedy zabraknie – to rozkładają
ręce i mówią: „Nie ma... Nie ma...”.
Jak mówi dwuletnie dziecko? Właśnie
tak. Bo socjaliści to ludzie na poziomie
umysłowym dziecka.
Tyle że małym dzieciom nie powierza
się dużych pieniędzy.
W Toto-Lotku połowę pieniędzy zabiera
reżym – podobno na obiekty sportowe.
W grze zwanej „system emerytalny” też po-
łowę pieniędzy zabierają, rozkradają i mar-
nują ONI. Tyle że gra w Toto-Lotka nie jest
obowiązkowa – a gra w emerytury – jest.
W grach na małe pieniądze ONI są
uczciwi. W grach na duże...
Jak widać!
http://korwin-mikke.pl
mowym, gdzie kible pamiętają czasy
wczesnego Gomułki. Zgroza! Jesteśmy
święcie przekonani, że gdyby nie pa-
triotyczne wychowanie, umiłowanie
chrześcijańskich wartości, przywiąza-
nie do ziemi, tradycji i Kaczyńskich, to
już dawno Skorupa rzuciłby te posie-
dzenia, głosowania, wróciłby do swej
wsi i zarabiał prawdziwe pieniądze.
W końcu jest absolwentem nowotar-
skiego Technikum Mechanicznego,
więc fachowiec z niego jak się patrzy
i w Senacie ze świecą takich szukać.
Mógłby żyć jak ta lala. Ale Skorupa gar-
dzi mamoną, nie idzie na łatwiznę. Po-
święca się dla nas. Swoich kwalifikacji
i wiedzy nie zatrzymał dla siebie, dla ży-
cia w dobrobycie, tylko dzieli się nimi
z całym społeczeństwem. Dziękujemy
Ci, senatorze Skorupo, że pomimo tych
psich pieniędzy chce Ci się służyć Pol-
sce i Polakom. Powinieneś być twarzą
wybrańców narodu. Tych, którzy bezin-
teresownie, wyłącznie dla idei, dobra
społeczeństwa poświęcają całe swoje
życie. Szkoda, że jest Was tak niewielu.
Zaledwie 100 w Senacie i 460 w Sejmie.
A Tyś jest, obok Chlebowskiego, Drze-
wieckiego i Piesiewicza, jedną z najja-
śniejszych gwiazd tego panteonu!
SOBCZAK i SZPAK
PS A złych języków, senatorze Skoru-
po, nie lękajcie się. Gówno wam zrobią.
Nie one odbierają immunitety.
a1509 martenka.qxd 2010-04-02 19:41
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Z ŻYCIA SFER
POLSKICH
Henryk
Martenka
Z niedowierzaniem i zmieszaniem
oglądałem pocącego się byłego mini-
stra sportu Drzewieckiego, kiedy pu-
blicznie bił się kułakiem w pierś cher-
lawą i przepraszał naród za „dziki
kraj”, jak określił Najjaśniejszą Rzecz-
pospolitą w wywiadzie. Moje niedo-
wierzanie (i zmieszanie) płynęło stąd,
że Drzewiecki to nie jest jakiś hetka-
-pętelka, któremu dopiero polityka ży-
cie uratowała, ale kuty na cztery fajer-
ki gość, który z niejednego już – nie
tylko golfowego – dołka wychodził na
prostą. Chyba że w telewizji udawał...
Wił się więc Drzewiecki przed kamera-
mi, że to nie on tak głupio powiedział,
a nawet jeśli powiedział, to nie Polskę
miał na myśli, lecz Laos, poza tym jest
patriotą, który strasznie kocha swój
kraj. Wił się więc Drzewiecki jak wstę-
ga asfaltu pośród kartofliska, z naj-
wyższym trudem wytrzymując karcą-
cy wzrok Moniki Olejnik i szlochając
pod razami batów, które wymierzała
mu jeszcze surowsza niż Olejnik opo-
zycja.
Tymczasem sprawa rozgoryczonego
Mira z „dzikiego kraju” bardziej śmie-
szy, niż szokuje. Gdyby Miro zamiast
piłeczek golfowych nosił w portkach to,
co na Florydzie nazywa się „balls”, to
zamiast skamlać o swym patriotyzmie
WEJŚCIE
DLA
ARTYSTÓW
Sławomir Pietras
Za czasów Związku Radzieckiego
wiedzieliśmy o wszystkim, co działo się
w środowiskach twórczych i sztuce te-
go kraju. Oczywiście w granicach ze-
zwolenia władzy i w ramach ustrojo-
wych dogmatów. Teraz wiedzę taką
zdobywamy sami, często zaskakiwani
i zdumieni niezmiennym bogactwem,
barwnością i urokiem kultury tego na-
rodu. Ich sztuki piękne, muzyka, po-
ezja, literatura i teatr były i będą tym,
co nas powinno łączyć bez względu na
politykę, konflikty, terroryzm i inne do-
czesne okropności.
Należy koniecznie zapamiętać na-
zwisko Ludmiły Ulickiej, rosyjskiej pi-
sarki i scenarzystki, z zawodu biologa
genetyka. Przed kilkunastu laty napi-
sała swe pierwsze opowiadanie So-
nieczka i od razu zdobyła francuską
nagrodę Medici i włoską Azerbi. Teraz
Page 1
Dziki kraj, dzikie wino
i miłości do ojczyzny twardo odpowie-
działby do kamery: – Tak, powiedzia-
łem te słowa o dzikim kraju, bo według
mnie to prawda. A wtedy mnóstwo lu-
dzi, zamiast napawać się byle jaką sa-
tysfakcją z widoku zgnojonego w tele-
wizji ministra, zaczęłoby się zastana-
wiać, czy czasem ten spryciarz Miro
nie ma racji?
Niech pierwszy rzuci kamieniem ten,
kto nigdy dotąd w myśli, mowie czy
uczynku nie żachnął się, zaklął spro-
śnie i z rezygnacją nie załamał rąk, wi-
dząc, co w Polsce się dzieje. Widząc
bankrutujące z powodu bezkarności
urzędników fiskalnych przedsiębior-
stwa. Zasrane ubikacje w coraz droż-
szych pociągach InterCity. Słuchając
bełkotu polityków, bez których nie ma
racji bytu żaden środek masowego
przekazu. Złoszcząc się na idiotyczne,
wymierzone przeciwko chorym, cze-
kającym na pomoc ludziom, zarządze-
nia Narodowego Funduszu Zdrowia,
na arogancję, cywilnych, wojskowych
i duchownych biurokratów, skorumpo-
wanych i bezwzględnych. Czyż to nie
jest dziki kraj! Nie ma dnia, aby media
nie doniosły o plagiacie naukowym,
przekręconym przetargu, niegospo-
darności podszytej własnym intere-
sem. To musi być dziki kraj, w którym
główne międzynarodowe lotnisko kra-
ju jest od lat rozbabraną budową, au-
tostrady są w planach, a handlowa flo-
ta morska ma mniej jednostek niż flo-
tylla węgierskiej marynarki wojennej.
W którym nowe elewacje domów nisz-
Rosyjskie konfitury
przedstawia swoją pierwszą sztukę te-
atralną, którą udało mi się obejrzeć,
zanim dojdzie do emisji publicznej, bo
wyprodukowała ją Telewizja Polska.
Nazywa się Rosyjskie konfitury i ma
dwa, ale pozorne mankamenty. Trochę
pretensjonalny i niezupełnie przylega-
jący do treści tytuł oraz klimat dobrze
już znany każdemu admiratorowi sztu-
ki rosyjskiej.
Jest to klimat utrwalony na kartach
twórczości Antoniego Czechowa. Ta
niekończąca się nostalgia, pozostająca
w symbiozie z krajobrazem ludzka me-
lancholia, smutek, utracone nadzieje,
bezradność wobec zachwianych ludz-
kich relacji i brutalności świata, wresz-
cie niemożliwe do spełnienia tęsknoty.
W ten czechowowski pejzaż autorka
wpisała problemy i konflikty podmo-
skiewskiej inteligencji z początku na-
szego stulecia. Mamy tu dwa pokole-
nia. Tych, co znaczyli coś w Związku
Radzieckim, a teraz – coraz starsi
– znaczenie to stracili. I młodych, pró-
bujących się dostroić do wyzwań nie-
PISANE PO OBIEDZIE
czy się plugawymi, faszystowskimi na-
pisami, a klatki schodowe w śródmiej-
skich kamienicach przypominają za-
pomniane szalety. Nie jest to dziki
kraj? Posłuchajmy, jak mówi między
sobą polski lud i jakim językiem roz-
mawia dziś ze sobą młodzież z poko-
lenia JP II? Czy newsy o spalonych,
porzucanych na śmietnikach, wyrzu-
canych z okna niemowlętach pocho-
dzą z Konga, czy może z lokalnych
wiadomości TVP? I dlatego taki Miro
może mieć rację. Dziki kraj. On sam
nic jeszcze złego nie zdążył zrobić,
a już gardło dał. Za co? Gdzie tu jest
sprawiedliwość?
Minister Julia Pitera, młot na nie-
uczciwych ministrów, ukończyła kolej-
ny wstrząsający raport, w którym do-
wodzi, że najwięcej grzechów w aferze
hazardowej popełnił właśnie golfista-
-patriota Miro Drzewiecki. Jeśli Pitera
się nie myli, to gdzie jeszcze chodziłby
taki na wolności? U nas chodzi, bo na
szczęście dla Mira Polska to dziki kraj,
choć on, Miro, niespecjalnie to sobie
ceni, nawet gdy za to przeprasza. Więc
winny, a mimo to na wolności?! Ha!
Chyba że chodzi wolny, bo jest niewin-
ny, ale zapytajmy wtedy, ot, Piterę
choćby, czemu go Tusk wyrzucił z rzą-
dowej posady? Za jaką winę? Widocz-
nie Polska to naprawdę jest dziki, pięk-
ny kraj. I wszyscy jesteśmy nim za-
chwyceni, oplątani, odurzeni, gdyż
– jak śpiewał Grechuta – W dzikim wi-
nie świat się plącze...
henryk.martenka@angora.com.pl
komunistycznych już czasów, często
brutalnych, prymitywnych i bezsen-
sownych.
Między tymi inteligentami, we wspo-
mnieniach powołujących się nawet na
arystokratyczne parantele, plączą się
resztki dawnej klasy robotniczej; żeru-
jące, wycwanione, dwulicowe, śladowe
wspomnienie zbankrutowanej dyktatu-
ry proletariatu. Spektakl posiada inten-
sywną dramaturgię, świetne dialogi,
szereg ról nakreślonych z talentem,
wrażliwością i znajomością ludzkiej
psychiki. Tekst napisany znakomicie,
gdzie trzeba – zabawnie, gdzie należy
– refleksyjnie, dobrze przetłumaczony
przez Agnieszkę Piotrowską.
Zamiast opowiadać treść, wymienię
tylko wykonawców, którymi się zachwy-
ciłem (z zachwytem w nawiasie). Igna-
cy Gogolewski (mistrzostwo), Agniesz-
ka Krukówna (urocza), Cezary Kosiński
(boski), Sonia Bohosiewicz (śliczna),
Rafał Mohr (owszem), Maria Seweryn
(wyrazista), Weronika Nockowska (nie-
źle), Paweł Ciołkosz (dobry), Agnieszka
9
...wróblem wyleci,
a wołem powraca
Praca w policji to droga donikąd.
Jerzy Dziewulski, milicjant, poseł
Człowiek znikąd?
***
Faceci są po to, by pójść z nimi
do łóżka, a potem nie oddzwonić.
Agnieszka Chylińska
piosenkarka
Heyah!
***
Nie jestem tolerancyjny co do
niektórych panów, niech ode mnie
się odpier... wszego maja. Co bym
zrobił? Bejsbola w d... bym mu
wsadził.
Mariusz Pudzianowski, siłacz,
o swej niechęci do gejów
Słodki brutal…
***
Wolę być singlem, niż skończyć
jak Kaz (Marcinkiewicz).
Marek Migalski, europoseł PiS
Ale ten przynajmniej sobie po-
bzyka.
***
Kobieta może być sexy, pozo-
wać nago na okładce „Playboya”
i mieć diabelską inteligencję. Zło-
śliwi twierdzą, że jestem cała
sztuczna, ale nie wynaleziono chy-
ba jeszcze silikonu do powiększe-
nia mózgu.
Doda Elektroda, celebrytka
Rzadko kiedy powiększony mózg
to symptom zdrowia.
hm
Mandat (super). Wszyscy świetnie ka-
merowani przez Dariusza Kuca.
Rosyjskie konfitury wyszukała Krysty-
na Janda. Przedstawienie w niezwykle
malowniczej scenerii rozpadającej się
podmoskiewskiej posiadłości zainsce-
nizowała także Krystyna Janda (jak
znalazła u nas takie domostwo?).
Wspaniale dobrana obsada i mistrzow-
ska reżyseria poszczególnych scen są
dziełem Krystyny Jandy. Opętana ro-
dzinnymi problemami, pytająca jak
żyć, wiecznie zapracowana, targana
licznymi sprzecznościami, smagana
wieloma nieszczęściami, ze wszystkim
na swej głowie, główną postacią spek-
taklu jest Natalią. Rolę tę kreuje Krysty-
na Janda. Ale przy tym wszystkim nie
jest jej ani za dużo, ani za mało. Jest ty-
le, ile trzeba.
Rosyjskie konfitury otrzymują dodat-
kowy wymiar i wymowę oglądane
w kontekście ostatnich wydarzeń w Ro-
sji, na tle ich tragizmu, wieloznaczności
i niedopowiedzeń.
Bez względu na to, co się jeszcze
zdarzy, postarajcie się nie przegapić:
poniedziałek, 12 kwietnia 2010 r., godz.
20.15 TVP 1.
a1510-11.qxd 2010-04-02 18:59 Page 2

10 WYBUCHNIE, NIE WYBUCHNIE? ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

Czy Polska jest bezbronna w starciu z terroryzmem? – Nie mamy odpowiedniego sys-
temu zabezpieczającego, a przynaj-

Blisko, coraz bliżej

Rozmowa z KRZYSZTOFEM LIEDELEM, dyrektorem
Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas
myślę, że mimo iż nasz kraj prowa-
dzi proczeczeńską politykę, niektó-
rzy z żyjących u nas Czeczeńców
– Czy seria zamachów, jakie mogliby podjąć się takiego zada-
przeprowadzono ostatnio w Mo- nia. I tylko z tego punktu widzenia
skwie i na Kaukazie, ma wpływ wydarzenia w Moskwie mogą mieć
na zagrożenie terroryzmem w na- znaczenie dla naszej sytuacji.
szym kraju? – Po Wielkiej Brytanii jesteśmy
– Nie łączyłbym bezpośrednio za- największym sojusznikiem Sta-
machów w Rosji z sytuacją w Pol- nów Zjednoczonych. Mamy dobre
sce. Z jednym zastrzeżeniem. stosunki z Izraelem. O wiele bar-
Od momentu, gdy przed czterema dziej zaangażowaliśmy się w in-
laty z rozkazu Putina zabito cze- terwencje w Iraku czy Afganista-
czeńskiego przywódcę Szamila Ba- nie niż Hiszpania, którą al Kaida
sajewa, zniszczono tym samym cze- ukarała zamachami w Madrycie,
czeński nurt narodowo-wyzwoleń- nie mówiąc już o Turcji (zamachy
czy. Gdy zabrakło Basajewa, do gło- w Stambule) czy neutralnych In-
su doszły radykalne siły opowiada- diach (ataki w Bombaju).
jące się za włączeniem walki Cze- – To, o czym pan mówi, to tzw.
czenów w światowy dżihad, czynniki determinujące. Są nimi tak-
za współpracą z al Kaidą. W Polsce że wielkie imprezy masowe, takie
żyje kilka tysięcy Czeczenów, i tych jak zbliżające się Euro 2012. Proszę
w obozach dla uchodźców, i tych, zobaczyć, że chociaż Chiny nie ma-
którzy osiedlili się tu na stałe. Gdyby ją problemów z islamskim terrory-
więc było „zlecenie na Polskę”, to zmem, to jednak podczas igrzysk
w Pekinie wydały ogromne pienią-
dze na zapewnienie bezpieczeń-
stwa, obawiając się ataku na repre-
zentacje państw zaangażowanych
w walkę z terroryzmem. To, że w Pol-
sce do tej pory nie doszło do zama-
chu, wynika z faktu, że pod wzglę-
dem strategicznym jesteśmy dla ter-
rorystów za mało atrakcyjni. Na
razie nasz kraj jest jeszcze celem
drugiego rzutu. Nie mamy też pod-
danej represji radykalnej mniejszo-
ści muzułmańskiej, z której mogliby
rekrutować się przyszli zamachow-
cy. Jednak gdy coraz częściej sły-
szę, że w jakimś kraju udaremniono
zamach, to paradoksalnie ogarnia
mnie niepokój. Może to bowiem do-
prowadzić do sytuacji, że terroryści
zdecydują się zaatakować łatwiejsze
cele drugiego rzutu, do których na-
leży nasz kraj.
– Wydaje się, że Polska nie jest
przygotowana na terrorystyczne
zagrożenie.
mniej ja go nie widzę. Może coś
zmieni się do Euro 2012, ale taki
system nie może być budowany ad
hoc, tworzony pod jedną, wielką im-
prezę.
– W naszym kraju żyje około
40 tys. muzułmanów, z czego tylko
10 tys. to mieszkający tu od wie-
ków polscy Tatarzy, cała reszta to
przede wszystkim arabscy emi-
granci. Podobno nasze służby nie-
wiele wiedzą o tym, co dzieje się
w tych środowiskach.
– Rzeczywiście, w Polsce nie ma
zagrożeń ze strony naszych Tata-
rów, czego nie można być pewnym
w stosunku do muzułmańskich emi-
grantów. Na szczęście większość
z nich jest zorganizowana w różnych
stowarzyszeniach, ligach i dzięki te-
mu łatwiej jest ich kontrolować.
W ostatnim czasie pojawia się coraz
więcej konwertytów, ludzi, którzy
przeszli na islam i często nie są ni-
gdzie zorganizowani. Jak uczy do-
świadczenie, są też bardziej podatni
na radykalizację, a co za tym idzie
także na rekrutację do grup terrory-
stycznych. Pamiętajmy jednak, że
dziś można przygotować zamach
w Londynie, Berlinie czy Rzymie
i przyjechać do Polski tuż przed ak-
cją. Dzięki internetowi można plano-

Mikrofon ANGORY kolejny problem, czy tłumaczenie

będzie zrozumiałe dla polityków.
ralne. Kiedyś palono książki, a teraz
od razu do paki.

Apolityczne media
Agnieszka Holland, która aktyw-
nie działa w społecznym komitecie
przygotowującym projekt ustawy
medialnej, podczas spotkania w Pa-
łacu Prezydenckim wyjaśniała cel
powstania dokumentu. Podkreśliła
również konieczność tworzenia no-
wych mediów publicznych.
„Wszyscy zdają sobie sprawę z te-
go, że jeśli chcemy, żeby Polska nie
została pod względem medialnym
Pariasem Europy, by media służyły
społeczeństwu i spełniały podsta-
wowe zadania edukacyjne, kulturo-
twórcze, rozrywkowe, to muszą być
zorganizowane w zupełnie nowy
sposób”.
Pani reżyser dodała nieśmiało, że
nowe media „będą wolne od polity-
ki i finansowane w sposób niezależ-
ny od polityki, a jednocześnie taki,
aby mogły spełniać swoje podsta-
wowe zadania służebne, misyjne.
Będą też zarządzane w sposób, któ-
ry postawi je poza kontrolą politycz-
ną, natomiast podda je bardzo istot-
nej kontroli społecznej”.
Ja jednak pozostanę przy swoim,
że w naszym kraju od polityki się
nie ucieknie. Na szczęście internet
staje się medium coraz bardziej opi-
niotwórczym i nabiera znaczenia
w wymianie niezależnych opinii.
A znaczenie telewizji będzie malało.
W parlamencie siedzi leń
Marek Sawicki, minister rolnictwa
i rozwoju wsi bardzo się zdenerwo-
wał na polskich polityków i nazwał
ich leniami:
„Niektórzy polscy politycy pełnią-
cy wysokie funkcje i w parlamencie
polskim, i w europejskim, do doku-
mentów źródłowych nie sięgają, nie
czytają ich, a potem mówią lub piszą
głupoty, więc – żeby ustrzec naszych
polityków przed głupotą – będę robił
konferencje prasowe po każdym po-
siedzeniu Rady Ministrów na temat
rolnictwa i rybołówstwa po to, żeby
to dziennikarze przekazywali polity-
kom właściwą wiedzę”.
Pan minister określił misję dzien-
nikarzy. Chodzi o tłumaczenie z pol-
skiego na polski oraz oczywiście
o informowanie. Pojawia się jednak
wątpliwość, czy dziennikarze wła-
ściwie zrozumieją ministra Sawic-
kiego. Nawet jeżeli tak, to pojawi się
Nielegalny biust Lenina
Niemal 60 posłów podpisało się
pod wnioskiem do Trybunału Kon-
stytucyjnego w sprawie nowelizacji
kodeksu karnego. Chodzi o prze-
pis, według którego karane będzie
produkowanie, utrwalanie, posiada-
nie nagrania lub innej rzeczy propa-
gującej faszystowski lub jakikolwiek
totalitarny ustrój. W opinii Tadeusza
Iwińskiego z Klubu Poselskiego Le-
wica przyjęcie przez Sejm takiego
prawa jest błędem o charakterze
międzynarodowym.
„Ta kwestia budzi ogromne zainte-
resowanie opinii międzynarodowej.
Były temu poświęcone publikacje
w czołowych pismach włoskich,
m.in. w «Corriere della Sera», nie-
mieckich – «Der Spiegel», brytyjskich.
Takiego kuriozum w skali europejskiej
nie było! Stąd decyzja o zaskarżeniu
tego przepisu do Trybunału Konstytu-
cyjnego jako sprzecznego z niektóry-
mi zapisami polskiej Konstytucji oraz
Europejskiej konwencji o ochronie
praw człowieka i podstawowych
Wolności z 1950 roku”.
Iwiński dodał, że trzymanie na
biurku popiersia, czy inaczej biustu
Lenina, posiadanie obrazu lub ko-
szulki z Che Guevarą może być ka-
Internauci mogą już wybierać
prezydenta
Nowy portal www.glosujnanas.pl
pozwala internautom oddawać gło-
sy na swoich faworytów w najbliż-
szych wyborach prezydenckich.
Strona zawiera informacje o kandy-
datach, filmowe relacje z ich spo-
tkań i konferencji prasowych. Umoż-
liwia również bezpośrednie połącze-
nie ze stronami każdego z kandyda-
tów, gdzie można zdobyć informa-
cje ze sztabów wyborczych.
Internauci, oddając swój głos, od
razu mogą prześledzić, jakie miej-
sce w rankingu zajmuje ich faworyt.
Strona www.glosujnanas.pl daje
możliwość interaktywnego głosowa-
nia i w ten sposób bada sympatie
polityczne użytkowników internetu.
Jednak problemem może być ze-
stawienie tych wyników sondażo-
wych z wynikami Państwowej Komi-
sji Wyborczej. Może być tak, że
w internecie wygra np. Janusz Kor-
win-Mikke, który w każdych wybo-
rach prezydenckich ma mało gło-
sów. I to jest ciekawe – polityk
uwielbiany przez internautów nie
może tego przełożyć na wybory
w realu.
WOJCIECH NOMEJKO
a1510-11.qxd 2010-04-02 18:59 Page 3

ANGORA nr 15 (11 IV 2010) WYBUCHNIE, NIE WYBUCHNIE? 11

wać zamach w czasie rzeczywistym
i wcześniej dokładnie obejrzeć miej-
sce ataku.
– Między polskimi Tatarami i mu-
zułmańskimi przybyszami narasta
konflikt o wpływy, pieniądze i sta-
nowiska. Widać to w Warszawie
i przede wszystkim w Gdańsku.
Czy nasze służby nie powinny po-
móc Tatarom w osłabieniu wzra-
stającej pozycji imigrantów?
– Jestem przekonany, że służby
znają stosunki panujące wśród
mieszkających w kraju muzułma-
nów i być może spróbują to roze-
grać dla dobra państwa polskiego.
Powinni więc stanąć po stronie Tata-
rów, ale czy tak będzie, tego nie
wiem.
– Polskie służby mają jakąś kon-
trolę nad przyjeżdżającymi do nas
gośćmi z krajów islamskich?
– Nie wyobrażam sobie, żeby oso-
by pochodzące z tzw. krajów ryzyka
nie były przez nasze służby nadzo-
rowane operacyjnie.
– Ostatnio wiele emocji wywoła-
ła informacja o budowie meczetu
na warszawskiej Ochocie. Doma-
gano się ujawnienia danych o ta-
jemniczym fundatorze, który po-
dobno pochodzi z arabskiego
państwa nazywanego przez pana
krajem ryzyka.
– Jeżeli jesteśmy demokratycz-
nym krajem, to nie powinniśmy blo-
kować budowy meczetu. Oczywi-
ście, służby powinny sprawdzić, czy
będzie on budowany ze środków
osób lub organizacji powiązanych
z działalnością terrorystyczną.
– Jednak w Niemczech, a tak-
że Wielkiej Brytanii meczety służy-
ły za przykrywkę terroryzmu.
– Oczywiście zdarzało się, że wo-
kół meczetów grupowały się rady-
kalne organizacje islamskie, ale
od tego jest aparat bezpieczeń-
stwa, żeby takie zagrożenie likwi-
dować w zarodku. Lepiej takich lu-
dzi mieć na oku w meczecie, niż
pozwolić na to, żeby spotykali się
w piwnicach czy wynajętych miesz-
kaniach. Zakazanie budowy me-
czetu byłoby moim zdaniem jedy-
nie dowodem na słabość naszego
państwa.
– Niedługo będziemy mieli
w Polsce baterię rakiet Patriot
z amerykańską obsługą, a za kilka
lat elektrownię jądrową. Czy to
mogą być dobre cele do zama-
chu?
– Terroryści atakują głównie cele
„miękkie”. Takie, w których groma-
dzi się wiele osób i nie można ich
specjalnie zabezpieczyć. Mam
na myśli metro, centra handlowe,
stadiony, dworce. Rzadko słyszymy
o atakach na tzw. infrastrukturę kry-
tyczną: elektrownie atomowe czy
budynki rządowe. Dzieje się tak
dlatego, że dla terrorystów najważ-
niejszy jest efekt psychologiczny
i duża liczba ofiar.
– Nieżyjący już rosyjski generał
Lebied, gdy był sekretarzem Rady
Bezpieczeństwa Rosji, nie mógł
się doliczyć „walizkowych” bomb
jądrowych. Wojskowi i cywilni
analitycy od lat spekulują, kiedy
terroryści zaatakują zachodnie
miasta „brudną bombą atomową”.
– Najmniejszy rozmiar ładunku nu-
klearnego, który jest możliwy
do użycia, ma wielkość szafy chłod-
niczej do coca-coli. Te gabaryty
sprawiają, że nie jest prosto poru-
szać się z taką bombą. Myślę, że
służby specjalne krajów atomowych
mają nad tym kontrolę. Oczywiście
al Kaida robi wszystko, żeby wejść
w posiadanie broni masowego raże-
nia, także tej chemicznej czy biolo-
gicznej. Jednak terrorystom bardziej
opłaca się straszyć bronią jądrową,
W zamachu w moskiewskim metrze zginęło kilkadziesiąt osób
niż jej użyć. Gdyby jednak zdecydo-
wali się na taki szaleńczy atak, to
z jednej strony postawiliby się całko-
wicie pod ścianą, bo od tej chwili
nikt nie odważyłby się im pomagać,
z drugiej – kraj, który dostarczyłby
im takiej bomby, musiałby się liczyć
z atomowym odwetem.
– W Izraelu każdy obywatel jest
wyczulony na pozostawiony bez-
pański pakunek, na podejrzane
zachowanie ludzi w miejscach pu-
blicznych. Polacy nie mają poję-
cia, jak należy się zachować
w przypadku zagrożenia.
– W Polsce działa mechanizm wy-
parcia. Jeżeli gdzieś dochodzi do za-
machu, to wierzymy, że nas to
na pewno nie spotka. Dzieje się tak,
gdyż nie mamy systemu profilaktyki
i prewencji. Nikt nie tłumaczył nam,
jak rozpoznawać zagrożenia terrory-
styczne, jak zachować się w czasie
ataku. Gdy polskie służby antyterro-
rystyczne odbywają ćwiczenia, to
– zamiast ze społeczeństwem – ćwi-
czą same ze sobą. W 2005 r. w Wiel-
kiej Brytanii wiedziano już o istnieją-
cym zagrożeniu i w Londynie prze-
prowadzono kilkanaście próbnych
ewakuacji metra, żeby przećwiczyć
i udoskonalić procedury. Poznałem
Polaka, który brał udział w tych ćwi-
czeniach, a kilka tygodni później zo-
stał ranny w zamachu. W jego wago-
niku dwie osoby zginęły od poraże-
nia prądem, gdyż nie wiedziały, że
szyna jest pod napięciem, które do-
piero wyłącza maszynista. Polak
o tym wiedział. Podczas ćwiczeń
Brytyjczycy wpuszczali do metra
dym i dlatego po wybuchu – mimo
dymu w tunelu – wielu pasażerów
spokojnie opuściło wagony. Dzięki
ćwiczeniom podczas zamachu uda-
ło się uniknąć paniki. Nie ma wątpli-
wości, że bez próbnych ewakuacji
liczba ofiar byłaby znacznie większa.
Fot. PAP/EPA
– Mówi pan, że nie mamy syste-
mów profilaktyki i prewencji. Jak
miałoby to wyglądać?
– W Stanach Zjednoczonych taka
nauka rozpoczyna się już w przed-
szkolach. Wybitne tuzy z CIA, FBI
czy NSA nie mają kompleksów, że-
by zająć się opracowaniem progra-
mu dla wychowawczyń w przed-
szkolach. Dlatego podczas ćwiczeń
ewakuacji nauczycielka nie krzyczy:
„Dzieci, uciekamy, bo nas zabiją”,
tylko ustawia je gęsiego i ćwiczy za-
bawę: wyjechał pociąg z klasy. Tym-
czasem w naszych szkołach pod-
czas zajęć z tzw. przysposobienia
obronnego nadal mówimy młodzie-
ży, że w razie ataku nuklearnego
trzeba położyć się nogami w stronę
grzyba, co przedłuży im życie
o dwie sekundy, a nie uczymy ich,
jak należy się zachować podczas
ataku bombowego, co zrobić, jak
będą zakładnikami, jak mają się za-
chować, gdy podczas wycieczki
do Egiptu zostaną porwani przez
terrorystów.
– W Polsce jest wiele służb
i instytucji zajmujących się sytu-
acjami kryzysowymi, ale czy ist-
nieje jeden ośrodek decyzyjny,
który w razie ataku terrorystyczne-
go szybko podejmie właściwe de-
cyzje?
– Gdy pracowałem w Minister-
stwie Spraw Wewnętrznych, próbo-
waliśmy stworzyć jedno centrum ko-
ordynacyjne. Wówczas zarzucano
nam, że chcemy zawładnąć dowo-
dzeniem. Dziś mam wrażenie, że
tych ośrodków koordynacyjnych
jest zbyt dużo. Rządowe Centrum
Bezpieczeństwa, Centrum Anty-
terrorystyczne w Agencji Bezpie-
czeństwa Wewnętrznego, Rządowy
Zespół Zarządzania Kryzysowego,
międzyresortowe zespoły itd. Nie-
długo trzeba będzie stworzyć koor-
dynatora dla koordynatorów. Moim
zdaniem, ten system nie jest ani ja-
sny, ani klarowny.
– Co powinny zrobić władze
w najbliższym czasie, żeby
zmniejszyć zagrożenie terrory-
styczne w naszym kraju?
– Trzeba natychmiast rozpocząć
budowanie wspomnianego już wy-
żej systemu profilaktyki społecznej,
a także stale doskonalić system ko-
ordynacji. Dziś decydenci zapewnia-
ją nas, że te problemy załatwi CAT
(Centrum Antyterroryzmu), jedna
z komórek ABW. Jednak CAT w isto-
cie będzie zajmować się jedynie
obiegiem informacji. Tymczasem od
kiedy pracuję dla rządu amerykań-
skiego, wiem, że na świecie takie
rozwiązania się nie sprawdziły. Dziś
potrzebna jest instytucja, która bę-
dzie koordynowała działania. Ale
do tego konieczne jest zastosowa-
nie najnowszych rozwiązań, takich
jak mechanizmy analizy ryzyka czy
prognozowania. Współczesny terro-
ryzm jest zjawiskiem niezwykle dy-
namicznym i systemy bezpieczeń-
stwa muszą za nim nadążać. Mini-
ster Rapacki spiera się w telewizji,
czy w internecie można już, czy też
jeszcze nie można, otworzyć stronę
CAT-u. A jakie to ma znaczenie? Ilu
Polaków będzie chciało na nią zaj-
rzeć? W Wielkiej Brytanii ulotki i inne
materiały do komunikacji społecznej
dotyczące zagrożenia terrorystycz-
nego opracowują doświadczeni
specjaliści z psychologii, socjologii,
marketingu. U nas do takiej pracy
w prowincjonalnej komendzie siada
dwóch funkcjonariuszy z jakimś
urzędnikiem i jeszcze im się wydaje,
że zrobili wspaniałą robotę.
Rozmawiał:
KRZYSZTOF RÓŻYCKI
Wywiad autoryzowany
O zamachu w moskiewskim
metrze czytaj str. 69
a1512-13.qxd 2010-04-02 18:03
12
Czy Lech Kaczyński zabierze generała do Katynia?
Nie jestem walizką
Rozmowa z WOJCIECHEM JARUZELSKIM, byłym prezydentem
Polski (fragment)
TVN 24, „Kropka nad i”, 30.03
– Dostał pan zaproszenie od
prezydenta Miedwiediewa na uro-
czystości do Moskwy i je pan
przyjął.
– Tak, przyjąłem.
– Jarosław Gowin powiedział,
że nie powinien pan przyjąć tego
zaproszenia, że jest pan osobą,
która donosiła na kolegów w cza-
sach stalinowskich, a ci dostawa-
li kulką w łeb od NKWD. Bardzo
się pan wzburzył tą wypowiedzią.
– Polemizowanie z panem Go-
winem w takich kategoriach, na
takiej płaszczyźnie traktowałbym
jako ujmę dla siebie, jako obraźli-
we (...).
– Pięć lat temu na uroczysto-
ściach w Moskwie Polska była
upokorzona. Pamięta pan, że pre-
zydent Aleksander Kwaśniewski
siedział w tylnych rzędach i był
celowo odsunięty przez prezyden-
ta Putina. W defiladzie nie brali
udziału polscy żołnierze.
– To jest odrębny temat. Chcę
przypomnieć, że w 1945 roku, bez-
pośrednio po wojnie, odbywała się
defilada zwycięstwa w Londynie,
w której nie uczestniczyli polscy żoł-
nierze. W tym samym czasie odby-
wała się defilada w Moskwie, w któ-
rej uczestniczył oddział Wojska Pol-
skiego. To, co teraz się odbędzie,
będzie po latach jakąś kontynuacją
tego, co miało miejsce przed laty.
Ja mam osobiście spore doświad-
czenie w tych uroczystościach, bo
jako szef sztabu generalnego
w 1965 roku przewodniczyłem dele-
gacji na 20-lecie zwycięstwa. Co
charakterystyczne, jak dzisiaj to so-
bie uświadamiam, wtedy to była wy-
łącznie impreza, nazwijmy to, woj-
skowa. Obecnie kombatanctwo się
kurczy, a coraz więcej przybywa po-
lityków (...).
– Teraz wszyscy politycy mówią,
że prezydent Lech Kaczyński powi-
nien jechać do Moskwy. Nie ma
żadnych komplikacji wokół jego
wyjazdu. Prezydent się zastanawia,
czy powinien pojechać. Czy powi-
nien? Czy powinien być uhonoro-
wany, siedzieć w pierwszym rzę-
dzie, blisko najważniejszych polity-
ków, żeby nie było jak 5 lat temu
z Aleksandrem Kwaśniewskim?
– Aleksander Kwaśniewski był
w drugim szeregu, w pierwszym sie-
Page 2
UCIĄŻLIWY PASAŻER
dzieli ci najważniejsi. Oczywiście
polski udział był wtedy pominięty. Ja
osobiście nad tym bolałem i dawa-
łem temu wyraz w rozmowach i wy-
wiadach, które tam udzieliłem. Ale
wtedy mi wyjaśniano, że skoro wy
twierdzicie, że to była druga okupa-
cja, kiedyśmy wkroczyli do Polski,
że to było zniewolenie, to trudno, że-
byśmy my teraz zapraszali. To ma
też jakąś swoją logikę.
Generał Jaruzelski na placu Czerwonym podczas uroczystości
60. rocznicy zakończenia II wojny światowej Fot. Maciej Jeziorek/Forum
– Może to był też odwet za po-
marańczową alternatywę, za
udział Polski?
– Nie wykluczam, że był pewien
wpływ. Ale sądzę, że byłoby rzeczą
małostkową nieprzyjęcie tego zapro-
szenia przez prezydenta, chociaż ja
nie jestem powołany, żeby mu coś
radzić czy odradzać. Uważam, że je-
żeli przyjmie to zaproszenie, to po-
stąpi zgodnie z racją stanu Polski. To
nie jest sprawa osobista. To jest kwe-
stia, czy Polska będzie obecna
w tym miejscu i czasie, gdzie będą
głowy innych państw, czy nieobec-
na. Czy to będzie potraktowane jako
kolejny przejaw naszej fobii antyro-
syjskiej? Czy to będzie na naszą ko-
rzyść, czy przeciwnie?
– Ale chyba dobrze by było, jak
jest zaplanowane, żeby nasi żoł-
nierze uczestniczyli w defiladzie,
żeby Lech Kaczyński nie siedział
gdzieś w kącie i nie czuł się jakoś
upokorzony, jak parę lat temu
Aleksander Kwaśniewski.
– Uważam, że to była sytuacja
zbyt uwypuklona przez media, że
Kwaśniewski był traktowany jak ktoś
trzecio- czy czwartorzędny. Nie, on
był w drugim rzędzie, na ekspono-
wanym miejscu, ja byłem gdzieś
w czwartym czy piątym. Oczywiście,
że miejsce Polski w czasie tej wojny
było takie, że zasłużyliśmy na usytu-
owanie pod każdym względem. Ale
przecież rzecz nie w krzesłach. To,
że nie wymieniono polskich żołnie-
rzy, to było najgorsze. U nas, nieste-
ty, ciągle jest bardzo ważny problem
krzesłowy, a najważniejsze są pew-
ne merytoryczne wartości, a tych za-
brakło.
– Pytał pan wtedy ówczesnego
prezydenta Putina, dlaczego tak
zrobił?
– Nie miałem z nim takiej rozmowy,
w czasie której mógłbym ten temat
omówić. Natomiast rozmawiałem
z innymi Rosjanami, zwłaszcza woj-
skowymi, i udzieliłem wywiadu m.in.
radiu „Echo Moskwy”. Przysłano mi
nawet potem tekst tego wywiadu,
gdzie wyrażałem żal, ubolewanie, że
Polska została w tym pominięta. Ale
tak nieoficjalnie, bo mam tam dużo
znajomych, jeszcze z okresu wojny,
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
mówiono: „Czego wy od nas ocze-
kujecie? Ciągle mówicie, że my byli-
śmy okupantami, takimi samymi jak
hitlerowcy. Mimo iż zginęło 600 tysię-
cy naszych braci, półtora miliona by-
ło rannych”, w tym ojciec Gorbaczo-
wa, który leżał w szpitalu w Krako-
wie. To był taki odruch. Też nie trak-
tuję go za właściwy, bo to pewna
małostkowość. Ale trzeba rozumieć
te emocje, które miała druga strona.
Tym bardziej cieszy mnie to, że mi-
mo iż wciąż mówi się o tej drugiej
okupacji, to jednak potrafią przejść
do porządku dziennego i przyszło
zaproszenie dla polskiego prezyden-
ta. I będzie pododdział Wojska Pol-
skiego i ma być czterech kombatan-
tów. Jeszcze nie wiem, kto to będzie,
bo jest dyskusja w tej sprawie. Moim
zdaniem byłoby najwłaściwsze, żeby
był jeden ze wschodu, jeden z za-
chodu, jeden z AK i jeden z AL. To
rozwiązuje problem. Ale czy tak bę-
dzie, nie wiem.
– Jeżeli pan prezydent poleci do
Moskwy, to zaprasza pana na po-
kład samolotu. Przyjmie pan to za-
proszenie?
– Nie dostałem zaproszenia. Usły-
szałem właśnie przed chwilą, że pan
minister Stasiak powiedział, że znaj-
dzie się dla mnie miejsce w samolo-
cie. Tak można powiedzieć o waliz-
ce. Nie wiem, czy mam to traktować
jako zakamuflowaną wersję zapro-
szenia? (...) Traktuję to na razie jako
gest ze strony pana prezydenta
i bardzo to sobie cenię (...).
– Nim dojdzie do uroczystości
9 maja, będą uroczystości w Katy-
niu. Czy sądzi pan generał, że to
jest taki moment, że wreszcie pre-
mier Władimir Putin powinien po-
wiedzieć – przepraszam? Powi-
nien przeprosić za zbrodnie reżi-
mu, za zbrodnie Stalina?
– Sam fakt, że premier Putin tam
będzie, że zaprosił naszego premie-
ra, jest moim zdaniem bardzo wiel-
kim wydarzeniem. Trzeba pamiętać,
jaki jest rodowód premiera Putina,
że musiał na pewno przezwyciężyć
różne opory w swoim środowisku,
ażeby dać wyraz swojego stosunku
do tego straszliwego, tragicznego
wydarzenia. Co on powie? Ja myślę,
że trudno oczekiwać, że ktoś krzy-
żem padnie i będzie błagał i prze-
praszał.
– Ale mógłby powiedzieć prze-
praszam, prawda?
– Czy pani pamięta, co powiedział
Jelcyn na cmentarzu przy pomniku
poległych oficerów w Katyniu: „Pro-
stitie, jeśli możetie”. – „Wybaczcie,
jeśli możecie”? Czy mogą być pięk-
niejsze i mocniejsze słowa? To samo
mówił mi Gorbaczow. Może dzisiaj
trochę nieskromnie o tym mówić,
ale ja byłem pierwszym, który to
osiągnął po pięciu latach uporczy-
wych wysiłków, które są udokumen-
a1512-13.qxd 2010-04-02 18:03
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
towane w książce profesora Jaremy
Maciszewskiego pt. „Wydrzeć praw-
dę”. Teraz właśnie ukazało się
jej drugie wydanie przez Akademię
Humanistyczną im. Aleksandra
Gieysztora w Pułtusku. Bardzo za-
chęcam wszystkich do przeczytania.
Tam jest krok po kroku, łącznie
z moją przedmową, opisana droga
do ujawnienia tego przez Gorbaczo-
wa. 13 kwietnia 1990 roku prezydent
Związku Radzieckiego wręczył pre-
zydentowi Rzeczypospolitej Pol-
skiej, mnie, dokumentację i oświad-
czył, że jest to zbrodnia strony ra-
dzieckiej, NKWD. Twierdził, że wtedy
nie znał tego dokumentu Stalina, ale
przecież to nie sierżant NKWD mógł
podjąć taką decyzję. W następnym
dniu, 14., pojechałem do Katynia.
Odbyła się duża uroczystość
z udziałem kompanii honorowej,
apelem poległych. I szczycę się tym,
że byłem pierwszym prezydentem,
który złożył hołd w Katyniu.
– Ale przyzna pan generał, że
Rosjanie nie zrobili kroku dalej,
dlatego że nie poznaliśmy na-
zwisk tych, którzy strzelali, a jest
dokumentacja, której nam nie
chcą wydać. Rosyjska prokuratu-
ra wojskowa stwierdziła, że odpo-
wiedzialni za tę zbrodnię byli Sta-
lin i jego koledzy z NKWD. Po
czym umorzono śledztwo w tej
sprawie i nasi oficerowie nigdy nie
zostali zrehabilitowani. I nie na-
zwano tej zbrodni ludobójstwem.
– Jest czasem długa i trudna dro-
ga do tego, by osiągnąć w pełni sa-
tysfakcjonujące oceny. Przecież
strona rosyjska też musi pokonywać
jakieś problemy, ażeby do tego
dojść. Zaczęło się od Gorbaczowa
i potem krok po kroku...
– Ale potem to w jakimś momen-
cie stanęło, niestety, za czasów
prezydenta Putina.
– Bo wtedy się, niestety, zaostrzy-
ły stosunki między nami. Trzeba to
podkreślić.
– A może to, co pan generał po-
wiedział – pochodzenie prezyden-
ta Putina, jego środowisko jednak
go umacniało w takiej roli, a nie
innej, w takim spojrzeniu na histo-
rię?
– Ja nie sądzę, ja tylko uważam
i z uznaniem o tym mówię, że prezy-
dent Putin, niezależnie od swojego
rodowodu, zresztą on nigdy nie brał
udziału w jakichś tam represjach,
działał faktycznie w wywiadzie, że
on zdobył się na ten bardzo ważny
gest. Co powie, to się okaże. Myślę,
że trzeba docenić ten kolejny krok.
Kolejnym krokiem była wizyta na
Westerplatte, czyli uznanie, że woj-
na zaczęła się 1 września.
– Ale może gdyby powiedział
przepraszam i byłoby transmito-
wane przez wszystkie telewizje
w Rosji, to do Rosjan by to do-
Page 3
UCIĄŻLIWY PASAŻER 13
tarło, bo prawie dziewięćdziesiąt przyjętej przez Gorbaczowa. Ta ko- – Przyznam się, że nie znam pod-
kilka procent społeczeństwa misja przez kilka lat wnikliwie badała ręczników rosyjskich, ale dzisiaj bar-
w ogóle nie wie, że tej zbrodni tę sprawę. Były ogromne opory, dzo otwarcie się mówi o zbrodniach
w Katyniu, w Ostaszkowie, doko- z którymi ciągle się zderzał Gorba- stalinowskich, oni są w tym wzglę-
nali Rosjanie. Nie można powie- czow. Ja mu kiedyś powiedziałem, dzie zupełnie jednoznaczni. To nie
dzieć Rosjanie, trzeba powiedzieć on potem potwierdził, że to było cel- jest takie proste. Przecież tam są mi-
– stalinowcy. ne, że ujawniona gorzka prawda za- liony ludzi, którzy w najlepszej wie-
– Akurat wśród tych, którzy podpi- boli jednorazowo, natomiast prawda rze, zwłaszcza uczestni-
sali ten dokument, jest dwóch Gruzi- utajona, kłamstwo właściwie, rzutuje cy drugiej wojny światowej, uważali,
nów, jest Ormianin, jest Żyd, jest na przyszłość i długo będzie bolało. że Stalin jest tym wodzem, który
dwóch Rosjan. Sądzę, że ten pierwszy, zasadniczy prowadził do zwycięstwa. To jest
– Trzeba mówić – stalinowcy, re- krok został zrobiony. Nawet nie bardzo silnie zakorzenione.
żim Stalina. pierwszy, drugi, trzeci. Będzie praw- – Z jednej strony prowadził do
– Tak, właśnie, żeby nie adreso- dopodobnie i czwarty, i piąty. Chyba zwycięstwa, z drugiej strony por-
wać tego do Rosjan. Co jest najistot- wcześniej, niż w sprawie tych au- trety tego zbrodniarza mają wisieć
niejsze w tym wszystkim – Rosjanie stralijskich Aborygenów i Indian. 9 maja.
byli pierwszą ofiarą stalinizmu. Tak – Najważniejsze, żeby młodzież – Nie, mają nie wisieć. To już jest
się historycznie złożyło. Najpierw za- w Rosji była uczona prawdziwej krok we właściwym kierunku.
czął likwidować Rosjan i to w maso- historii, żeby społeczeństwo się
wej skali, milionowej skali. Jeśli dzi- dowiedziało, jak to było naprawdę Rozmawiała:
siaj są te zahamowania, to mnie się i żeby w ogóle wiedziało, że były MONIKA OLEJNIK
wydaje, że one się wiążą z tym, że takie mordy. Oprac. AB
jednak ten nasz naród wycierpiał tak
wiele i dlaczego my mamy wyekspo-
nować śmierć, tragedię polskich ofi-
cerów, jeśli te miliony nie mają sa-
tysfakcji. Putin będzie przepraszał
za miliony zamordowanych przez
Stalina? To byłoby dziwactwo.
– Nie, to nie byłoby dziwactwo.
– Przecież on nie jest do tego upo-
ważniony, żeby przepraszać za Sta-
lina.
– Ale dlaczego? Skoro prezydent
Australii, władze Australii mogły
przepraszać Aborygenów za trakto-
wanie, Ameryka przepraszała In-
dian za to, co z nimi robiono. To
dlaczego prezydent po wielu latach
nie mógłby przeprosić też swojego
narodu za to, co robił reżim?
– Dobrze, że dała pani te przykła-
dy. Odczekajmy te lata, które były
potrzebne władzom Australii i wła-
dzom Stanów Zjednoczonych, żeby
właśnie powiedzieć to przepraszam.
Ja uważam, że czas będzie robił
swoje. Najważniejsze jest przyzna-
nie, uznanie, ubolewanie, słowa
przeprosin, które wyraził jedno-
znacznie Jelcyn, to już jest ogromny
krok na tej drodze. I będą następne
kroki. Sądzę, że to już chyba nie jest
w tej chwili najważniejsze dla nas,
czy to strzelał Iwanow, czy Pietrow,
bo on już może nie żyć.
– Ale może jest to ważne dla ro-
dzin, żeby wreszcie powiedziano,
że to było ludobójstwo, żeby po-
znali nazwiska tych już pewnie
dawno nieżyjących zbrodniarzy.
– No dobrze, ale czy te rodziny ma
usatysfakcjonować, że będą wie-
działy personalnie, kto strzelał? Bo
przecież strzelał Stalin.
– Ale dla naszych historyków
byłoby chyba ważne, żebyśmy do-
stali te dokumenty?
– Jeszcze raz odsyłam do tej
książki profesora Jaremy Maciszew-
skiego, który był współprzewodni-
czącym komisji polsko-radzieckiej,
która powstała z mojej inicjatywy,
R E K L A M A
a1514.qxd 2010-04-02 18:26 Page 2
14
SZUKAMY
CIĄGU
DALSZEGO
TOMASZ
GAWIŃSKI
Nie był członkiem dawnego apara-
tu PZPR. Budował jednak SdRP, a po-
tem SLD. Był posłem czterech kaden-
cji, kilkakrotnie zasiadał w ławach
rządowych. Ostatni szef Urzędu
Ochrony Państwa i pierwszy Agencji
Wywiadu. W 2004 roku po oskarżeniu
go o udzielanie fałszywych informacji
dotyczących zatrzymania prezesa
„Orlenu” podał się do dymisji, jednak
premier Leszek Miller jej nie przyjął.
Rok później, po przegranych wybo-
rach parlamentarnych, wycofał się
z polityki.
Zniknął z mediów, a to dla polityka
oznacza śmierć. Od 2005 roku jest bez-
partyjny. Z SLD wystąpił w sytuacji dla
siebie dramatycznej. – Partia zachowała
się bardzo nielojalnie. Wypięła się
na mnie, gdy byłem pod ścianą, oskar-
żony przez komisję ds. „Orlenu”
o wszystkie możliwe przestępstwa. Moje
polityczne środowisko nie wsparło mnie
nawet moralnie, nie mówiąc już o jakim-
kolwiek działaniu.
Oddałem więc legitymację i odsze-
dłem. W odróżnieniu od partyjnych ko-
legów słowa otuchy usłyszał od Adama
Michnika i mecenasów Jerzego Zi-
mowskiego i Jerzego Widackiego
– ludzi związanych z „Solidarnością”
i dawnym Obywatelskim Klubem Parla-
mentarnym.
Niedawno Siemiątkowski uczestni-
czył w uroczystościach 20-lecia lewicy
w siedzibie SLD na ulicy Rozbrat.
– Spotkałem się z Aleksandrem Kwa-
śniewskim i Leszkiem Millerem, który
znalazł się w podobnej sytuacji. Było
tam wiele osób, których od dawna nie
widziałem. Miłe, towarzyskie spotkanie,
bez żadnego politycznego znaczenia
i konsekwencji.
Z Wiejskiej na uniwersytet
– Zawsze pracowałem na styku świa-
ta polityki i nauki. Przez cały czas mojej
aktywności politycznej byłem na etacie
Uniwersytetu Warszawskiego. Tyle że
urlopowany. Mimo to w każdym seme-
strze starałem się mieć, jak nie wykład,
to chociaż seminarium. Bliskość Kra-
kowskiego Przedmieścia i Wiejskiej po-
woduje, że można to było połączyć.
Po oddaniu legitymacji wrócił
na uczelnię, by napisać książkę, a po-
tem przystąpić do kolokwium habilita-
cyjnego, co otwiera drogę do profe-
sury.
Nie żałuje utraconych stanowisk ani
władzy, której nadmiar go męczył. Nie
zamierza być osobą publiczną. Ma
dość bywania, otwierania, zaszczyca-
nia. – Dziś jestem szczęśliwy, że czegoś
SKAZANY NA MILCZENIE
Pięć lat temu Zbigniew Siemiątkowski porzucił politykę. Teraz jest naukowcem
Zostałem zaszczuty
takiego nie muszę już robić, że przesta-
łem być częścią tej dziwnej machiny.
Pochodzi z Ciechanowa, gdzie jego
rodzice mieli piekarnię. Byli ludźmi
o dużych aspiracjach. Dbali o to, aby
razem z siostrą zdobył porządne wy-
kształcenie. Po maturze zdawał na pra-
wo na Uniwersytet im. Mikołaja Koperni-
ka w Toruniu. Zdał, ale się nie dostał.
Zabrakło kilku punktów. Nie miał właści-
wego pochodzenia. Może gdyby rodzi-
ce byli robotnikami...
Poszedł do pracy z nadzieją, że
za rok spróbuje ponownie. Pracował
w Kółkach Rolniczych jako inspektor
Polityka mnie nie chce, a ja jej
nie potrzebuję
ds. BHP. Od ogólniaka należał już
do ZSMP. I wystartował w konkursie
wiedzy społeczno-politycznej. Znalazł
się wśród najlepszych. Nagrodą był in-
deks Wydziału Dziennikarstwa i Nauk
Politycznych UW. – Zacząłem studiować
nauki polityczne. Od razu mi się spodo-
bało. Było bardzo dużo historii, a ja ko-
chałem historię.
Po studiach został na uczelni w Za-
kładzie Historii Myśli Politycznej i Ru-
chów Społecznych. Na studiach działał
w SZSP, a na drugim roku wstąpił
do PZPR. – Gdybym pracował w jakiejś
fabryce, to pewnie bym nie wstąpił.
Na uczelni ciągnęło mnie jednak do lu-
dzi, którzy mi imponowali. To była elita.
Najbardziej znane nazwiska. Wtedy uni-
wersytecka organizacja partyjna była już
socjaldemokratyczna, choć ja sobie te-
go jeszcze nie uświadamiałem.
Stał się bardzo aktywny. Na czwar-
tym roku został przewodniczącym wy-
działowej organizacji partyjnej. To już
był okres „Solidarności”. 1 października
1981 roku dostał etat asystenta staży-
sty, a po trzech miesiącach powołanie
do wojska. – Obserwowałem stan wo-
jenny od strony armii, słuchając Dzienni-
ka TV i pogadanek oficerów politycz-
nych. To wszystko wyleczyło mnie z ja-
kiejkolwiek aktywności politycznej.
Po roku wraca na uczelnię, dalej pracu-
je na wydziale. Jest nadal członkiem
PZPR, ale przez pięć lat nie udziela się
politycznie. W 1987 roku broni pracy
doktorskiej. Buduje też dom, sadzi
drzewo i rodzi mu się córka.
Do władzy
Rok później spotyka na uniwersyte-
cie Sławomira Wiatra, który opowiada
mu, że coś zaczyna się dziać w partii.
Że jest młody lider, że konieczne są
zmiany.
Za jego namową trafia do Komitetu
Młodzieży i Kultury Fizycznej, którym
kieruje Aleksander Kwaśniewski.
– Ujął mnie swoimi pomysłami, ideą,
energią. Uwierzyłem, że ruch reforma-
torski w PZPR może wyjść naprzeciw
postulatom opozycji.
Znowu zaczyna aktywnie działać.
Najpierw w „Ruchu 8 Lipca”, a potem
w SdRP. W 1991 zostaje posłem i od-
chodzi z uczelni. W parlamencie pracu-
je przez cztery kadencje. Działa w róż-
nych komisjach, reprezentuje Sejm
w Krajowej Radzie Sądownictwa. Jest
też rzecznikiem prasowym klubu SLD.
Pomaga w kampanii prezydenckiej
Aleksandra Kwaśniewskiego. – Nie by-
łem obciążony przeszłością polityczną
PRL. Dzięki pracy naukowej znałem
wielu dziennikarzy, wcześniej moich stu-
dentów. To dawało dotarcie do mediów.
Po przeprowadzce Aleksandra Kwa-
śniewskiego do Pałacu Prezydenckiego
został zastępcą szefa Biura Bezpie-
czeństwa Narodowego. Szefem nie zo-
stał, bo nie zdążył. Premier Włodzi-
mierz Cimoszewicz powołał go na sta-
nowisko ministra spraw wewnętrznych.
– To był naturalny awans. Miałem dostęp
do informacji niejawnych i byłem człon-
kiem Sejmowej Komisji ds. Służb Spe-
cjalnych. Nie wszystkim się to podoba-
ło. Nie pasował wielu ludziom, uważali,
że jest za młody. – Nigdy nie czułem się
partyjniakiem. Gdyby było inaczej, nie
dałbym się pięć lat temu tak szybko wy-
miksować. Dla partii się nie liczył, ale
w strukturach partyjnych był potrzebny.
Był – jak mówi – merytoryczny.
Które z rządowych stanowisk wspo-
mina najcieplej? – Wszystkie były waż-
ne. Mimo że szefem MSW byłem zaled-
wie przez rok, udało mi się wiele zrobić.
Najwięcej satysfakcji dało mi stanowi-
sko szefa Agencji Wywiadu. Była to naj-
większa przygoda mojego życia.
Wszystkie reformy w tej dziedzinie, to
moje dzieci.
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Uważam, że w systemie bezpieczeń-
stwa państwa odegrałem istotną rolę.
Po moim odejściu moi krytycy nie doko-
nali żadnych zmian w systemie instytucji
bezpieczeństwa państwa. Dziś pełnią
stanowiska wymyślone i wprowadzone
przeze mnie.
Drugie odejście
W 2005 roku po przegranej w wybo-
rach parlamentarnych Siemiątkowski
wycofał się z polityki. 1 sierpnia 2007
został skazany na rok więzienia w za-
wieszeniu na trzy lata za przechowywa-
nie w swoim domu tajnych dokumen-
tów UOP. Stwierdza bez ogródek, ze zo-
stał zaszczuty. – Uważałem, że najlep-
szym sposobem na kłopoty i bolączki
jest rzucenie się w wir pracy. Wrócił
do pracy na uniwersytecie. Do Instytutu
Nauk Politycznych. Na początku miał
trochę luzu, potem ostro wziął się
do pracy. Na europeistyce prowadził
zajęcia ze współczesnych ruchów spo-
łecznych. Ma wykłady z zarządzania
systemami bezpieczeństwa. Prowadzi
też zajęcia w Szkole Wyższej im. Pawła
Włodkowica w Płocku, na Wydziale Po-
litologii i Stosunków Międzynarodo-
wych, wykłada tam doktryny polityczne.
Uczy również przedmiotu bezpieczeń-
stwo w Akademii Humanistycznej
w Pułtusku, na Wydziale Administracji.
Głównie jednak zajmuje się pisa-
niem. Książkę „Wywiad a władza
– Wywiad cywilny w systemie sprawo-
wania władzy politycznej PRL” pisał
trzy lata. Profesor Andrzej Garlicki
zauważył: Jest to pierwsza naukowa
monografia działalności wywiadu Mini-
sterstwa Spraw Wewnętrznych, który
w PRL, a i później, miał, a w każdym
razie starał się mieć, istotny wpływ
na podejmowanie decyzji politycz-
nych. Dla Zbigniewa Siemiątkowskie-
go ta książka jest pracą habilitacyjną.
– Jestem zadowolony. Nie tylko recen-
zenci, ale także czytelnicy dobrze ją
oceniają. Świetnie sprzedaje się
w księgarniach naukowych.
Niedawno skończył odbudowę zabyt-
kowego dworku pod Warszawą, który
kupili przed laty z żoną. – To była ruina,
ale udało się ukończyć remont. Nieba-
wem się tam przeprowadzimy. W to
przedsięwzięcie zaangażowałem sporo
sił, energii i wszystkie pieniądze. Teraz
planuje napisanie kolejnej książki, tym
razem o ideologii i polityce nurtu „naro-
dowego” w PZPR. Myśli, że w ten spo-
sób zlecą mu kolejne trzy lata życia. Ży-
cia bez polityki. – Ona mnie nie chce, a ja
jej nie potrzebuję. Ta karta została już za-
mknięta.
Tekst i fot.:
TOMASZ GAWIŃSKI
a1515-16.qxd 2010-04-02 18:30 Page 1

ANGORA nr 15 (11 IV 2010) Z TECZKĄ NA ŁAŃCUCHU 15

Wszystkie służby specjalne świata polują na nich i na ich bagaże premią. Oficer wywiadu otrzymuje
pensję, pracuje na wyższą emerytu-

Konwojenci tajemnic który od dwóch lat wozi po świecie szy i zastąpiła ich młodą kadrą. Szy-
rę i dużo podróżuje po odległych za-
kątkach świata.
Fałszywi dyplomaci
Jako kurier, podpułkownik Szy-
tajne dokumenty. Ma 54 lata, w wy- mański mógł odejść na emeryturę. mański nie używa swojego nazwi-
wiadzie cywilnym pracuje nieprze- Ta mogłaby być znacznie wyższa, ska. – Każdy z nas występuje jako dy-
Zajmują się transportem najtajniej- rwanie od 1979 roku. Z początku re- gdyby Szymański pracował o 2 lata plomata i posługuje się paszportem
szych z tajnych dokumentów. Aby alizował zadania szpiegowskie dłużej. Zwrócił się więc do przełożo- dyplomatycznym wystawionym na in-
dobrze wykonywać swoją pracę, w krajach zachodniej Europy, nych z prośbą o pozostawienie go ne nazwisko – mówi. Wynika to
posługują się fałszywymi paszporta- po transformacji ustrojowej zajmo- dłużej w służbie. Ostatnie dwa lata z trzech powodów. Po pierwsze:
mi i fikcyjnymi danymi osobowymi. wał się krajami powstałymi po upad- spędził jako kurier wywiadu, podró- chodzi o ochronę danych funkcjona-
Podróżują po całym świecie z waliz- ku b. ZSRR. Po 2000 roku pracował żując po świecie z neseserami peł- riusza najważniejszej polskiej służby
kami przywiązanymi do nadgarst- w centrali przy ulicy Miłobędzkiej, nymi tajnych dokumentów. – To czę- specjalnej. Po drugie: dyplomata nie
ków cienkimi łańcuchami. I na nich skąd m.in. koordynował pracę pol- sta praktyka polskiego wywiadu może zostać zatrzymany ani prze-
i na ich bagaże polują wszystkie skich szpiegów operujących w kra- – mówi generał Jasik. – Regułą jest szukany. W końcu po trzecie i naj-
służby specjalne świata. Ich zada- jach Azji Centralnej. Po ostatnich to, że kurierami zostają osoby w wie- ważniejsze, nikt nie ma prawa skon-
niem jest nie dać się upolować. zmianach politycznych, nowa wła- ku przedemerytalnym, doświadczo- trolować zawartości jego bagażu.
W tej pracy najważniejsza jest dza odsunęła od kluczowych stano- ne i nieulegające emocjom. Ta funk-
umiejętność milczenia. Kurier wy- wisk doświadczonych funkcjonariu- cja, zdaniem Jasika, jest dodatkową
16
wiadu musi zachować w tajemnicy
nie tylko to, kiedy, dokąd i którędy
wyjeżdża, ale także to, z kim się spo-
tyka i o czym rozmawia. Musi także
być silniejszy niż ciekawość, która
kusi go, by siłą otworzyć neseser
z tajnymi dokumentami i przeczytać
je. Choćby dla własnej wiedzy. Jesz-
cze silniejsza bywa pokusa sprzeda-
nia tych dokumentów obcym służ-
bom. Bo zarobić można krocie.
Razem na warcie
Aby pokusy nie okazały się silniej-
sze, każdy kurier podróżuje w towa-
rzystwie drugiego funkcjonariusza
tajnych służb. Rolą tego drugiego
człowieka jest patrzeć na ręce kurie-
rowi i śledzić każdy jego krok. Po po-
wrocie z podróży, każdy kurier pisze
szczegółowy raport na temat jej
przebiegu. Drugi raport pisze rów-
nież jego towarzysz. Zasady nakazu-
ją, aby każdy napisał, czy dochodzi-
ło do jakichkolwiek zdarzeń podej-
rzanych, np. do spotkań z osobami,
które próbowały nawiązać bliższą
znajomość z kurierami, albo do sytu-
acji, w której kurierzy wzajemnie stra-
cili się z oczu. Jeśli tak, wszczynane
jest postępowanie wyjaśniające. By-
wało, że kurier musiał się tłumaczyć
z tego, że opuścił swojego towarzy-
sza na kilka minut, by udać się...
do toalety. Z nieoficjalnych informa-
cji, do których dotarła „Angora”, wy-
nika jednak, że ostrożność zdała eg-
zamin. Od kilkunastu lat w struktu-
rach polskiego wywiadu nie zdarzył
się przypadek, aby tajne dokumenty
zostały przechwycone, zniszczone
lub zgubione. – Świadczy to o tym, że
nasi funkcjonariusze profesjonalnie
realizują powierzone im zadania
– mówi generał Henryk Jasik, wielo-
letni szef polskiego wywiadu.
Zwieńczenie kariery
Praca kuriera jest często zwień-
czeniem pracy w wywiadzie – mówi
podpułkownik Antoni Szymański*,
R E K L A M A
a1515-16.qxd 2010-04-02 18:30 Page 2
16
Konwojenci
tajemnic
15

Dzięki temu, ściśle tajne dokumenty
nie wpadną w niepowołane ręce.
Jak tworzy się fałszywe tożsamo-
ści? Z reguły fikcyjne nazwisko albo
jest popularne w danym kraju
(w Polsce np. Nowak czy Kowal-
ski), albo zaczyna się na tę samą li-
terę co faktyczne nazwisko kuriera
– ujawnia nam ppłk Szymański.
Nieznacznie zmieniona jest data
urodzenia, adresu w paszporcie
nie ma. Kurier musi nauczyć się
na pamięć swoich nowych danych
– mówi nasz rozmówca. – Gdyby
się pomylił i obcym służbom gra-
nicznym podał swoje prawdziwe
dane, doszłoby do skandalu.
Jak zauważa generał Henryk Ja-
sik, kurierzy mają akredytację Mini-
sterstwa Spraw Zagranicznych.
– Oficjalnie są to pracownicy MSZ
– mówi były szef wywiadu. – MSZ nie
zna jednak ich prawdziwych tożsa-
mości, a dokumenty legalizacyjne
wyrabiają tajne służby.
Neseser przypięty
łańcuchem
Podróż kuriera rozpoczyna się
w centrali Agencji Wywiadu przy uli-
cy Miłobędzkiej w Warszawie. Tam
dowiaduje się o celu podróży, otrzy-
muje szczegółową instrukcję oraz
plik dokumentów, które musi dostar-
czyć do zagranicznej placówki dy-
plomatycznej lub rezydentury wy-
wiadowczej. Z centrali na lotnisko
Okęcie wiezie ich służbowy samo-
chód AW.
– Staramy się wtopić w tłum, aby
niczym się nie wyróżniać – mówi
POLSKIE DROGI
Z TECZKĄ NA ŁAŃCUCHU
kapitan Andrzej Stanisławski*.
Na emeryturę odejdzie za pół roku,
do tego czasu będzie pełnił służbę
jako kurier. Wygląda raczej
na spełnionego, bogatego biznes-
mena. Ubrany w elegancki garnitur,
czerwony krawat i okulary marko-
wej firmy. Przy pasku nowoczesny
telefon komórkowy. – Jeśli nikt
w trakcie podróży nie zwróci na nas
uwagi, to już jest pierwszy sukces
– tłumaczy Stanisławski. Po świe-
cie podróżuje z walizką zawierają-
cą rzeczy osobiste i z podręcznym
neseserem, który zawiera specjal-
ne zabezpieczenia.
W centrali wywiadu neseser jest
zamykany specjalnym kluczem,
a osoby, które są świadkami tego,
podpisują specjalny protokół. Drugi
klucz do nesesera ma pracownik
polskiej ambasady w kraju, do któ-
rego jedzie kurier. Wszystko po to,
aby nikt niepowołany nie mógł otwo-
Rys. Marek Klukiewicz
Rys. Mirosław Stankiewicz
rzyć nesesera. Pod koszulą, w okoli-
cy nadgarstka, kurier ma małą, cien-
ką, metalową obręcz. Obręcz ta po-
łączona jest z neseserem za pomo-
cą cienkiego łańcucha przykrytego
koszulą. Łańcuch to dodatkowe za-
bezpieczenie – mówi Stanisławski.
– Może się zdarzyć, że na innym lot-
nisku agent obcych służb wyrwie ne-
seser z mojej ręki. Dzięki łańcucho-
wi, nie ucieknie daleko. Stanisławski
zaznacza, że na świecie zdarzały się
przypadki, kiedy w ten sposób jedne
służby wykradały drugim cenne ma-
teriały. Oczywiście w takiej sytuacji
zawsze wszczynane jest oficjalne
śledztwo, które do niczego nie pro-
wadzi i kończy się umorzeniem
– opowiada. – Cudzoziemiec może
liczyć na to, że zostanie nawet prze-
proszony przez władze. Co z tego,
skoro straci dokumenty? Stanisław-
ski jest pewien, że kradzież takiego
nesesera nigdy nie zostanie wyja-
śniona. Zawsze bowiem będzie
efektem pracy służb, a nie chuligań-
skiego wybryku.
Służby specjalne mają też inne
sposoby na przejmowanie takich
dokumentów. – Często zdarzały się
próby zwerbowania kurierów lub po-
zyskania ich do współpracy na przy-
kład na podstawie materiałów kom-
promitujących – mówi emerytowany
oficer Agencji Wywiadu. Przyznaje,
że inne służby próbowały też sko-
rumpować polskich łączników, ofe-
rując im nawet po kilkaset tysięcy
dolarów za sprzedaż zawartości ne-
sesera. – Mając to na uwadze, trzeba
dokładnie kontrolować osoby, które
wożą tajne dokumenty – mówi nasz
rozmówca.
W najdalsze zakątki świata
Z lotniska dwaj kurierzy podróżu-
ją (często z przesiadką) do kraju
docelowego. Bywa, że podróże
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
trwają po kilkadziesiąt godzin.
Przez cały ten czas ani na chwilę
nie wolno im się rozstać z przesył-
ką. Na końcowym lotnisku czeka
na nich kierowca wysłany przez
polską ambasadę. W placówce na-
stępuje protokolarne otwarcie ne-
sesera. Później dokumenty trafiają
do adresatów. Z reguły są to trzy ko-
perty – mówi podpułkownik Szy-
mański. – Jedna trafia do ambasa-
dora, druga do rezydenta wywiadu,
trzecia do attaché obrony. Zdarza
się, że dokumenty są zaszyfrowa-
ne. Wówczas trafiają do szyfranta
w ambasadzie, który je odczytuje.
Pracownicy ambasady przygoto-
wują również koperty zawierające
dokumenty, które kurierzy wożą
z powrotem do Warszawy. Gdy
wszystko jest gotowe, następuje
ponowne protokolarne zamknięcie
nesesera i dwaj łącznicy wyruszają
w drogę powrotną. – Często do od-
lotu mija kilka dni. Można ten czas
przeznaczyć na zwiedzanie odle-
głych krajów – mówi Szymański.
Ten sam etap podróży najbardziej
podoba się również Stanisławskie-
mu. Rok temu, gdy w Polsce szala-
ły śnieżyce, wysłano mnie do tropi-
kalnego kraju, gdzie przez trzy dni
mogłem leżeć na plaży i obserwo-
wać piękne turystki – chwali się.
Chwile relaksu nie trwają jednak
długo. Po dwóch, trzech dniach ku-
rierzy pokonują drogę powrotną.
W Warszawie jedną kopertę wiozą
do MSZ, drugą do wskazanych jed-
nostek wojskowych, trzecią, naj-
ważniejszą, deponują w centrali wy-
wiadu. I... czekają na kolejne we-
zwanie i kolejny lot w odległy zaką-
tek globu.
Największe tajemnice
– Kurierzy to funkcjonariusze naj-
większego zaufania – mówi generał
Andrzej Kapkowski, w latach 1996-
-1997 szef Urzędu Ochrony Pań-
stwa. – Powierzane są im dokumen-
ty zawierające treści, których nie
można wysyłać łącznością szyfrową.
Zawierają na przykład dane identyfi-
kujące źródła informacji polskiego
wywiadu za granicą, albo polecenia
dla dyplomatów, dotyczące konkret-
nych posunięć politycznych. Wiado-
mo, że obce służby prowadzą stały
nasłuch radiowy polskich placówek
dyplomatycznych. Czasem udaje
się im złamać kody i szyfry. Wów-
czas mogą odczytać tajne meldunki
wysyłane do Warszawy i poznać
wiele sekretów Polski. Aby tak się
nie stało, największe tajemnice wo-
żą wyspecjalizowani kurierzy.
LESZEK SZYMOWSKI
*Nazwiska zmienione
Więcej o kulisach pracy emerytów
polskiego wywiadu czytaj na portalu
Onet.pl
a1517.qxd 2010-04-02 18:28 Page 1
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Wspólny przodek Kaczyńskich i Komorowskiego
29 III 2010
Prezydent Lech Kaczyński
i jego potencjalny następca
Bronisław Komorowski mają
wspólnego przodka. Tak
wynika z analizy
przeprowadzonej przez
dra Marka Jerzego
Minakowskiego, autora
między innymi serwisu
sejm-wielki.pl.
Wspólnym przodkiem Bronisława
Komorowskiego oraz Lecha Ka-
czyńskiego (i jego brata Jarosława)
był żyjący ponad 400 lat temu An-
drzej z Kurozwęk Męciński herbu
Poraj, który zmarł ok. 1619 roku.
Andrzej Męciński działał głównie
w okresie rokoszu Zebrzydowskiego
w 1606 roku. Obóz królewski uważał
go za jednego z aktywniejszych
przywódców rokoszowych. Jako po-
seł z sejmiku proszowskiego zerwał
sejm w 1606 r.
Tyle annały historii. Żeby jednak
dojść od Męcińskiego do Kaczyń-
skich i Komorowskiego, trzeba prze-
śledzić losy dzieci Męcińskiego.
Syn Andrzeja, Wojciech Męciński,
(zm. 1670) pozostawił córkę Kata-
rzynę, która poślubiła starostę wie-
luńskiego Marcina Olszowskiego
(lub Olszewskiego, nie było wtedy
WIĘZY KRWI
Fot. East News. Oprac. P. Wakuła
dowodów osobistych, a wymowa
była dość płynna, więc w różnych
źródłach w różnym czasie nazwisko
było pisane różnie). Syn Katarzyny
i Marcina, Józef Olszowski zmarły
w 1712 r., to praprapradziadek Julii
z Olszowskich Brzezińskiej, która
jest przedstawiona na stronie w Ge-
nealogii potomków Sejmu Wiel-
17
kiego. Można tam łatwo sprawdzić,
że Julia to prababcia Jadwigi z Ja-
siewiczów Kaczyńskiej, matki prezy-
denta Lecha i byłego premiera Jaro-
sława Kaczyńskich.
Córka Andrzeja, Katarzyna Męciń-
ska (ur. ok. 1608), miała kilku mę-
żów. Jednym z nich był niesławny
Hieronim Radziejowski, którego
wszyscy znamy z początkowych
rozdziałów Sienkiewiczowego „Po-
topu” jako arcyzdrajcę, który spro-
wadził Szwedów do Polski. Była już
wtedy wdową po Piotrze Wojnie,
z którym miała córkę Annę, żonę
wojewody trockiego Hieronima Do-
minika Paca. Córka Paców, Katarzy-
na, była prababcią Stefana Domini-
ka Römera (zm. 1793), przedstawi-
ciela znanej rodziny Niemców łotew-
skich (kurlandzkich), mocno już wte-
dy spolszczonych. Praprawnuczką
tegoż Stefana była Eliza Römer, któ-
ra w 1891 r. w Wilnie wyszła za Zyg-
munta hr. Komorowskiego, a jak wi-
dać w Genealogii potomków Sejmu
Wielkiego – jej prawnukiem jest Bro-
nisław hr. Komorowski, marszałek
Sejmu RP i kandydat na urząd pre-
zydenta Rzeczypospolitej.


R E K L A M A
a1518-20.qxd 2010-04-02 19:40 Page 2

18 POLAK POTRAFI ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

O ekspansji polskich przedsiębiorstw

Po pierwsze Niemcy, po drugie Ukraina

Rozmowa z SYLWESTREM GROCHOWINĄ z firmy doradczej KPMG
– Mamy do czynienia z dwiema da- – Badania, które prowadziliśmy Czy my mamy czym konkurować,
tami. Z momentem rozpoczęcia w latach 2004-2008, pokazały że ta żeby produkt został tam sprzeda-
31 III 2010
transformacji, gdy zaczął się napływ wartość wzrosła 6-krotnie. Z każdym ny. Siłą roboczą?
inwestycji zagranicznych do Polski, rokiem mamy 100-procentowy – Jeżeli chodzi o produkcję, nie
– Polskie przedsiębiorstwa rze- bezpośrednich, pośrednich, importu. wzrost. Oczywiście łatwo wzrastać konkurujemy w ogóle tanią siłą ro-
czywiście wchodzą na obce rynki? Na terenie Polski pojawił się zagra- od zera. Osiągnięcie 100% od niskich boczą. To pierwsze skojarzenie, ale
– Rzeczywiście, na co dzień nie za- niczny przedsiębiorca. Natomiast pol- liczb jest proste i szybkie. Ów wzrost to mit, że jesteśmy Chinami z ich
uważamy, że polskie firmy są obecne skie przedsiębiorstwa zaczęły inten- jest trwały. Nawet w okresie 2008 tańszą produkcją. Zagraniczne fir-
na rynkach wielu krajów, nie tylko eu- sywnie wychodzić poza granice do- – 2009, gdy światowa gospodarka my w Polsce osiągają 70-80% przy-
ropejskich. I, co najważniejsze, piero po wstąpieniu do UE. Otwarto tąpnęła, wzrost polskich inwestycji chodów z eksportu. Jak polski
„sprzedają się jako polskie firmy i wy- granice i uzyskały łatwiejszy dostęp produkcyjnych nie zatrzymał się. przedsiębiorca bez wsparcia cen-
korzystują tradycyjne polskie nazwy do rynków, na równych zasadach. – Niełatwo jest robić biznes po- trali międzynarodowej, bez sieci,
produktów, czym promują nasz kraj. – Rozumiem, że wartość polskich za swoim krajem, jest do przesko- potrafi wyjść z Polski i ulokować się
– Mówi się, że nie mamy polskiej inwestycji zdecydowanie wzrosła. czenia bariera psychologiczna. czasem na kilkunastu rynkach. Py-
Nokii.
– Mamy, mamy, tyle że w innych
branżach. Specjalizujemy się w in-
nych branżach, co wynika trochę
z naszego zapóźnienia gospodar-
czego. Przyłączyliśmy się do czo-
łówki 20 lat później. To opóźnienie
wymaga nadrobienia.
– Na co powinniśmy zwracać
uwagę za granicą, by dojrzeć te
polskie akcenty?
– Przykład pierwszy z brzegu: spo-
żywając posiłki w Niemczech, z pew-
nością jemy polskie jedzenie. To
oczywiste, skoro 90% polskiej pro-
dukcji żywności trafia na rynek nie-
miecki. Mamy przykłady sprzedaży
polskich produktów i usług, np. fa-
bryki Fakro, która jest światowym li-
derem; wygrała z międzynarodowym
koncernem walkę o cła dumpingowe
(z duńskim Veluxem – red.).
– Na jakie dziedziny powinniśmy
jeszcze zwrócić uwagę?
– Choćby przemysł górniczy. Nie
chodzi o wydobywanie węgla, lecz
budowanie kopalń. Mamy przedsię-
biorstwa, które działają na odległych
rynkach. Dostarczamy technologię,
to, co nazwał pan Nokią. Okazuje
się, że produkcja telefonu, jako goto-
wego wyrobu, to automat. Pomysł,
jak go zrobić, to jest know-how. Pol-
skie przedsiębiorstwa wiedzą, jak
zbudować specjalistyczną maszynę
lub wręcz fabrykę. To jest know-how,
którego nie zgubiliśmy w czasie
transformacji, w czasie zachłyśnięcia
się gospodarką polegającą na pro-
stej wymianie handlowej, i teraz mo-
żemy to z powrotem sprzedawać.
– A my kopalnie zamykamy...
– Zamykaliśmy, ale już nie zamy-
kamy. Okazuje się, że przemysł gór-
niczy jest nadal podporą światowej
gospodarki, zwłaszcza jeśli chodzi
o produkcję stali i energii.
– Mam rozumieć, że te pozytyw-
ne tendencje ekspansji datują się
od momentu wstąpienia Polski
do Unii?
R E K L A M A
a1518-20.qxd 2010-04-02 19:40
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
tanie, jak sobie daje radę? Otóż po-
maga nam nasza przeszłość. Dla
przedsiębiorcy, który przeszedł test
reform Balcerowicza, hiperinflacji,
na przykład zjawisko opcji waluto-
wych nie było niczym nowym. Wie-
dział, czym jest kryzys, i wiedział, że
nie powinien angażować się w takie
przedsięwzięcia. Miał intuicję.
– Czy wyjście poza granice sta-
nowi duży opór? A może nie jest
to problem?
– Na mapie obecności polskich
przedsiębiorstw za granicą dobrze
widać, że jest to istotny problem.
Główne kierunki ekspansji dotyczą
krajów ościennych, dobrze zna-
nych przez naszych przedsiębior-
ców, choćby z powodów kulturo-
wych. Mamy takie podejście, że
dogadamy się z Ukraińcami, bo
jeździliśmy tam, oni przyjeżdżali tu-
Page 3
taj, jest to bliższa nacja. Jest to
drugi pod względem wielkości ry-
nek. Pierwszy stanowią Niemcy.
Po pierwsze, kraj otwarty, bo jest
w Unii, po drugie, na terenie Nie-
miec przebywało dużo Polaków
w ciągu ostatnich 20 lat. Jeżeli ktoś
pracował w jakimś kraju przez wie-
le lat, poznaje go od innej strony
niż turysta. W relacjach z tymi kra-
jami znikają bariery odległości,
psychologiczne i mentalne. A to
jest prawdopodobnie główna przy-
czyna zahamowania polskich inwe-
stycji na rynkach dalekowschod-
nich. Nasza obecność jest tam ni-
ska, na rynku chińskim poniżej
10%, i ta wartość w najbliższym
czasie nie będzie wzrastała.
Rozmawiał:
MACIEJ GŁOGOWSKI
Oprac. BM
POLAK POTRAFI
Erotyczna bielizna z Podbeskidzia robi
światową karierę
Stringi dla szejka
Nr 75 (31 III). Cena 1,60 zł
Najmniejsze miasto na świe-
cie, które najmocniej rozpala
męską wyobraźnię od Europy
po Australię? Czaniec! Ta 5-ty-
sięczna miejscowość pod Biel-
skiem, która kiedyś słynęła
z płóciennictwa i sukiennic-
twa, dziś jest ojczyzną najbar-
dziej wymyślnej bielizny ero-
tycznej, uwodzącej nawet ba-
jecznie bogatych szejków
R E K L A M A
19
z Dubaju. W Polsce ciuszki
z Czańca mają zaś wspierać
politykę prorodzinną i wier-
ność małżeńską.
W Czańcu robią ponoć dobry
makaron. Jest też czwartoligowy
klub piłkarski i zapora wodna
na Sole. O Czańcu wzmiankował
w swoich kronikach Jan Długosz.
Przed laty czanieckim sukienni-
kom nie śniło się nawet, że to
znad Soły można ruszyć na han-
dlową kolonizację globu. Właśnie
udało się to Agnieszce i Tomaszo-
wi Szpilom, twórcom marki Ob-
sessive. Ich firma, urzędująca
w skromnym biurze na przedmie-
ściach (nowa siedziba, również
w Czańcu, już się buduje), to dziś
światowy potentat na rynku fanta-
zyjnych strojów dla kobiet. Bieli-
zna to jedno, globalnym hitem są
zmysłowe kostiumy. Stewardesa?
Jak wynika z zeszłorocznych ba-
dań brytyjskich seksuologów, to
jedna z głównych bohaterek mę-
skich fantazji (40 proc. bada-
nych). Tą pierwszą jest pielęgniar-
ka (54 proc. badanych). Obsessi-
ve przebiera kobiety w opięte far-
tuchy i jeszcze daje stetoskop
gratis. Do wyboru jest też uniform
m.in. seksownej pokojówki, poli-
cjantki i kelnerki.
– Staramy się wychodzić na-
przeciw tym i innym fantazjom.
Wiem, że mężczyźni bardzo czę-
sto kupują seksowne kostiumy
czy bieliznę niejako dla własnej
przyjemności, ale kobiety też lu-
bią tę zabawę – uśmiecha się
Agnieszka Szpila.
Małżeństwo Szpilów udowad-
nia, że ta zabawa może być rów-
nież znakomitym pomysłem
na biznes. Liczby mówią wszyst-
ko: 14 mln zł przychodów w ubie-
głym roku (o 40 proc. więcej niż
rok wcześniej), ponad pół miliona
sprzedanych kompletów bielizny
i kostiumów, z których 60 proc.
trafia za granicę. Trafia do 40 kra-
jów na wszystkich kontynentach,
w tym do tak egzotycznych, jak
Mauritius, Liban, Reunion, Kuwejt,
Izrael, Japonia i Australia. W Du-
baju rarytasy z logo Obsessive
od tego roku oferowane są mię-
dzy innymi w butiku w Burdż Cha-
lifa, najwyższym budynku świata.
Sprzedają się niewiarygodnie do-
brze (kilka tysięcy sztuk w miesią-
cu), dlatego dziś już wiemy, co

20
a1518-20.qxd 2010-04-02 19:40
20
Stringi
dla szejka
19

pod szczelnym czadorem noszą
kobiety w Emiratach. A wszystko
zaczęło się od... nocnej halki, któ-
rej przed czterema laty szukał dla
żony pan Tomasz.
– Chciałem sprawić żonie taki
prezent. Nie mogłem znaleźć nic
ciekawego, a to, co ostatecznie
kupiłem, było marnej jakości
– opowiada założyciel jednego
z najbardziej seksownych bizne-
sów w Polsce.
Nad Wisłą Szpila był pionierem.
Idea była śmiała: bielizna erotycz-
na, ale bez pornograficznego
sznytu. Frywolna, ale ze smakiem.
Do salonów z normalną bielizną,
a nie do sex-shopów. Reklamują-
ca się za pomocą profesjonalnych
sesji zdjęciowych, których nie po-
wstydziłyby się najlepsze maga-
zyny z wysmakowaną erotyką
(jedną z modelek firma zakontrak-
towała aż w Kanadzie).
Marka Obsessive błyskawicznie
zdominowała sprzedaż w interne-
cie, gdzie od początku jest w Pol-
sce absolutnym liderem i wy-
znacznikiem trendów (naśladow-
ców systematycznie przybywa).
Firma otworzyła też swoje przed-
stawicielstwa w europejskich ko-
lebkach mody: we Francji i we
R E K L A M A
Page 4
POLAK POTRAFI
Agnieszka Szpila i Małgorzata Chmielniak opracowują kolejny prototypowy wzór
Włoszech, gdzie odważnie rekla-
muje się na ulicznych billboar-
dach i w kolorowych czasopis-
mach (do tych dwóch krajów tra-
fia ponad połowa eksportowych
produktów marki). Teraz Obsessi-
ve podbija rynki w Czechach,
na Ukrainie i w Grecji. W ostatnim,
pochłoniętym kryzysem kraju jest
nawet jedyną marką bieliźniarską,
Fot. Arkadiusz Ławrywianiec/Polska The Times
która notuje systematyczny
wzrost sprzedaży.
– Nasz grecki przedstawiciel żar-
tuje, że nasze wyroby pozwalają
Grekom zapomnieć o gigantycz-
nych problemach ekonomicznych.
Niedawno przyleciała do nas kon-
trahentka z Australii. Pofatygowała
się osobiście, bo nie wierzyła, że
takie rzeczy może robić firma
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
z Polski. Dziś sprzedajemy naszą
bieliznę również na antypodach –
wylicza Tomasz Szpila.
Produkcja Obsessive ma miej-
sce w Chinach, ale faza projekto-
wania, dobierania materiałów i szy-
cia prototypowych modeli odbywa
się w Czańcu. Za stadium koncep-
cyjne odpowiedzialna jest Małgo-
rzata Chmielniak. To ona wymyśliła
m.in. seksowną stewardesę.
– Najczęściej radzę się koleżan-
ki albo męża. Jemu najbardziej
do gustu przypadł kostium bawar-
skiej Heidi – mówi projektantka.
Czaniec to mała mieścina, za-
pewne ze wszystkimi jej urokami.
Dowód? Małgorzata Czernik, soł-
tys wsi, nie chciała wypowiadać
się o sukcesie swoich sąsiadów.
Ale jak mówią twórcy marki Ob-
sessive, nie obawiają się nieuza-
sadnionej agresji z racji kontro-
wersyjnej dla wielu działalności.
– Uważam, że nasze produkty
nie tylko wspierają politykę proro-
dzinną, ale i sprzyjają wierności
małżeńskiej i monogamii. Dzięki
nim żaden mąż i żadna żona nie
znudzi się seksem małżeńskim
– śmieje się Tomasz Szpila.
Wieść gminna w Czańcu i okoli-
cach niesie, że również tam
w małżeństwach moc nowych
wrażeń. Pod strzechami figlują
stewardesy, pokojówki i króliczki
„Playboya”.
MARCIN ZASADA
Tytuł oryginalny:
„Piękne obsesje z Czańca”
a1521 - benzyna.qxd 2010-04-02
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
W USA litr benzyny kosztuje już nawet 2 złote! W Polsce tylko 4,50
Marzenie o tanim tankowaniu
Nr 12 (28 III). Cena 5 zł
Czego jak czego, ale niskich cen
paliw na pewno możemy Stanom Zjed-
noczonym zazdrościć. U nas na sta-
cjach litr benzyny 95 kosztuje obecnie
średnio ok. 4,5 zł. W USA za jeden ga-
lon (3,78 l) takiej benzyny płaci się
na stacji przeciętnie 2,6 dol., czyli
7,4 zł. Litr kosztuje zatem ok. 2 zł.
Przeszło dwa razy taniej niż u nas.
W niektórych stanach (np. Missouri,
Ohio czy Oklahomie) jest jeszcze ta-
niej – tam litr benzyny kosztuje ok.
1,8 zł.
Warto przy tym zauważyć, iż Ameryka-
nie wcale nie uważają, że paliwo w ich
kraju jest tanie. Galon benzyny jest tam
dziś o ponad 60 centów droższy niż
przed rokiem. Ten wzrost cen wywołał
w USA spore niezadowolenie, przyczy-
niając się do nasilenia krytycznych uwag
pod adresem prezydenta i jego admini-
stracji.
Dla porządku tylko wypada dodać, że
przeciętny Polak w porównaniu z Amery-
kaninem jest biedakiem. Dochód netto
na osobę w polskiej rodzinie to ok. 1 tys.
zł miesięcznie. W amerykańskiej – ok.
1,3 tys. dol. miesięcznie. Siła nabywcza
mieszkańca USA jest ponad trzy razy
większa niż mieszkańca Polski. Gdyby
jednak cena benzyny w Ameryce osią-
gnęła taki poziom jak w naszym kraju,
z pewnością doszłoby tam do zamie-
szek i krwawych starć z udziałem policji
i gwardii narodowej. My znosimy ją bez
szemrania, ciesząc się, że paliwo nie jest
na razie tak drogie jak w połowie 2008 r.,
gdy cena litra benzyny 95 przekraczała
już 4,7 zł. I szybko zapominamy, że nie
tak dawno, bo jeszcze na początku
2009 r., za litr etyliny 95 płaciliśmy śred-
nio poniżej 3,4 zł. Potwierdza to tezę, że
jesteśmy narodem cierpliwym i skłon-
nym do wyrzeczeń.
Jakoś im się opłaca
Stany Zjednoczone to kraj, który kon-
sumuje i przetwarza najwięcej ropy
na świecie – przypada na nie prawie jed-
na czwarta światowego zużycia. Koszty
pracy są tam znacznie wyższe niż u nas.
Amerykanie wykorzystują własne złoża,
ale ponad dwie trzecie potrzebnej im ro-
py muszą importować, często z zapal-
nych i narażonych na konflikty obszarów
globu. W celu zapewnienia sobie bez-
pieczeństwa paliwowego USA toczą
kosztowne wojny i utrzymują poważne
siły zbrojne poza granicami kraju. A mi-
mo to na stacjach benzynowych zawsze
mieli i mają tanią benzynę. W dodatku
importują i przerabiają ropę droższą – bo
17:40 Page 1
mniej zasiarczoną i lżejszą – niż ta, którą
Polska musi sprowadzać z Rosji. Inna
rzecz, że różnica w cenie surowca się
zmniejsza: dwa lata temu baryłka (159 li-
trów) ropy „arabskiej lekkiej” kosztowała
o 3 dol. więcej niż baryłka ropy rosyj-
skiej, a dziś jest droższa tylko o niespeł-
na dolara. Rosja przeznacza bowiem
gorsze gatunki ropy na rynek krajowy,
systematycznie poprawiając jakość pa-
liw, które eksportuje. Kilka lat temu, np.
w 2000 r., gdy baryłka kosztowała zaled-
wie 35 dol., różnica kilku dolarów miała
jednak istotne znaczenie.
Dziś baryłka kosztuje ponad 80 dol.,
co wcale nie przeszkadza amerykań-
skiemu Exxonowi, największemu kon-
Gdyby cena benzyny w Ameryce osiągnęła taki poziom jak
w naszym kraju, doszłoby tam do zamieszek
cernowi naftowemu na świecie, w utrzy-
mywaniu niskich cen paliw. Czy Orlen
i Lotos nie mogłyby iść w jego ślady? No
oczywiście, że nie...
Naturalnie, amerykańska branża pali-
wowa jest znacznie efektywniejsza, bar-
dziej innowacyjna i nastawiona na obniż-
kę kosztów niż nasze przedsiębiorstwa.
Tam decyduje rachunek ekonomiczny,
u nas do niedawna liczył się również po-
lityczny. Przykładem jest nieuzasadniony
finansowo i przynoszący olbrzymie stra-
ty zakup przez Orlen rafinerii w Możej-
kach, przeprowadzony za rządów PiS
po to, by utrzeć nosa Rosjanom. Ówcze-
sny prezes Orlenu Igor Chalupec zarze-
kał się, że to transakcja jak najbardziej
korzystna dla Polski. Chyba jednak, jako
krewnemu Poli Negri, lepiej mu wycho-
dziło granie w filmie niż decydowanie
o sprawach najważniejszej polskiej spół-
ki...
Państwo bierze swoje
Jednak to nie decyzje kolejnych pre-
zesów Orlenu przyczyniają się do tego,
że benzyna w Polsce jest ponaddwu-
DO PEŁNA!
krotnie droższa niż w USA – lecz decyzje
władz naszego państwa oraz dyrektywy
Unii Europejskiej, których musimy prze-
strzegać.
Na ceny benzyny Eurosuper 95 oraz
paliwa napędowego, jak pokazują wy-
kresy, wpływają przede wszystkim akcy-
za i VAT. A są to czynniki niezależne
od podmiotów zajmujących się dosta-
wami surowca, przetwórstwem i dystry-
bucją.
Spójrzmy, z czego dokładnie składa
się cena detaliczna tysiąca litrów benzy-
ny 95, wynosząca w ubiegłym tygodniu
średnio 4,5 tys. zł:
1832 zł – tyle bierze za paliwo Polski
Koncern Naftowy Orlen;
Fot. PAP/EPA
199 zł – marża, jaką inkasują sprze-
dawcy;
811 zł – VAT o stawce 22% (co ozna-
cza, że w cenie detalicznej benzyny po-
datek ten stanowi 18%);
1565 zł – akcyza;
93 zł – opłata paliwowa.
W przypadku oleju napędowego, któ-
rego tysiąc litrów kosztuje na stacjach
średnio 4070 zł, te liczby nieco się różnią:
1848 zł – cena, jaką bierze Orlen (jak
widać, liczy sobie więcej niż za benzy-
nę);
206 zł – marża sprzedawców;
734 zł – VAT;
1048 zł – akcyza;
234 – opłata paliwowa.
Teoretycznie niektóre z tych kwot mo-
głyby być niższe. Jeśli chodzi o akcyzę,
Unia Europejska wyznacza tylko stawki
minimalne – 359 euro od tysiąca litrów
benzyny 95 i 302 euro od tysiąca litrów
oleju.
Deficyt budżetowy zwiększa jednak
apetyty naszego rządu, który akcyzę
za benzynę 95 ustalił na poziomie 403
euro. Na szczęście nie zrezygnowaliśmy
21
ze stosowania wynegocjowanej, obniżo-
nej akcyzy za olej napędowy. Obecnie
wynosi ona tylko 270 euro za 1000 litrów
oleju. W niektórych krajach unijnych ak-
cyza jest znacznie wyższa, np. w Wielkiej
Brytanii to aż prawie 700 euro. Nasze
uprzywilejowanie kiedyś jednak się
skończy, bo Komisja Europejska zwal-
cza wewnętrzną konkurencję podatko-
wą i najprawdopodobniej od 2012 r. Pol-
ska będzie musiała podnieść akcyzę
za olej napędowy.
Niższe teoretycznie mogłyby być
opłaty paliwowe. Są one naszym rodzi-
mym patentem na finansowanie rozwoju
transportu, wymyślonym w 2004 r. przez
Marka Pola, ówczesnego wicepremiera
i ministra infrastruktury. Opłaty zasilają
krajowy fundusz drogowy, 80% środków
przeznaczanych jest właśnie na budowę
dróg i autostrad, reszta na modernizację
kolei. Pomysł jednak dobrze się spraw-
dza w praktyce, więc żadne kolejne
ugrupowania rządzące Polską nie prze-
widywały likwidacji tych opłat.
No i wreszcie niższe mogłyby być
oczywiście opłaty pobierane przez Orlen
oraz marże sprzedawców. To już jednak
zupełna teoria...
Drogo, ale stabilniej
Stany Zjednoczone do Unii nie należą,
więc akcyza występuje tam w postaci
szczątkowej, na poziomie paru centów
za galon i tylko w niektórych stanach.
Nie ma tam również VAT, choć pojawiają
się pomysły jego wprowadzenia. Paliwo
wciąż może zatem pozostawać tanie, co
jest oczywiście bardzo korzystne dla
mieszkańców USA – a do niedawna sta-
nowiło także koło zamachowe motoryza-
cji amerykańskiej.
– Udział podatków i opłat w cenie pa-
liw przekracza w Polsce 50%. Oznacza
to, że ceny detaliczne paliw zachowują
u nas większą stabilność niż w USA. Tyl-
ko bowiem w niespełna połowie są wraż-
liwe na wahania cen surowca, wywoły-
wane rozmaitymi czynnikami. Tam pali-
wa są wprawdzie tańsze, ale procento-
wo ich cena się zmienia w znacznie
większym stopniu niż w Polsce – wska-
zuje Urszula Cieślak, analityczka rynku
paliwowego.
Pytanie, czy polscy kierowcy woleliby
stabilność, czy choćby spore wahania
cen, ale na poziomie o połowę niższym,
jest oczywiście retoryczne. Należymy
do Unii Europejskiej, prowadzimy taką
politykę paliwową jak inni jej członkowie
– i możemy tylko być zadowoleni, że
za naszą zachodnią granicą benzyna
oraz olej napędowy są i tak wciąż nieco
droższe niż w Polsce.
ANDRZEJ DRYSZEL
a1522-23.qxd 2010-04-02 18:43 Page 2
22
Jedni wprowadzają się do (nie)swoich mieszkań. Inni wciąż na nie czekają. Łączy ich
jedno: bezsilność, poczucie krzywdy i złość
Deweloperzy zniszczyli nam życie
Nr 72 (26 III). Cena 2 zł
Kraków ul. Dworska. Na budyn-
kach banery „www. okradli.pl”, „Za-
płaciłem, nie oddam”, „Siódme, nie
kradnij”. Wchodzę na podwórze. Mi-
jam ochroniarzy, przechodzę obok
kałuży i sterty śmieci. Ogromny blok
stoi całkiem pusty. W trzech mniej-
szych, w niektórych oknach, widać fi-
ranki, żaluzje. Wchodzę do jednego
z budynków. Do większości lokali
wprowadzili się ci, którym udało się
jeszcze dostać klucz i podpisać pro-
tokół odbioru. Niektórzy są nawet za-
meldowani. Mają wodę, prąd. Ale
każdego dnia budzą się z pytaniem
„Czy po przyjściu z pracy, sklepu, bę-
dę miała dokąd wrócić?”. Nad mająt-
kiem, za który każdy z nich słono za-
płacił, czuwa syndyk.
Barbara: Mieszkanie
z balkonem na zachód
Był początek 2006 roku. Barbara
Mrózek miała pół roku, by znaleźć
mieszkanie. Trafiła do firmy
„Leopard”. – Moim marzeniem było
2-3-pokojowe mieszkanie, koniecz-
nie z balkonem na zachód, bym po
powrocie z pracy mogła choć na
chwilę zobaczyć słońce – opowia-
da. I właśnie tu znalazła ofertę.
Wpłaciła zaliczkę. Mimo to szukała
nadal. – Jednak kiedy dowiedziałam
się, że „Leopard” jest sprawdzoną
firmą, zawsze w dobrym miejscu lo-
kalizuje swoje inwestycje, przedsta-
wia ciekawe rozwiązania architekto-
niczne, postanowiłam mu zaufać
– wspomina.
Chciała w końcu mieć swoje
mieszkanie. Od 1987 roku wciąż
gdzieś się przeprowadzała: najpierw
akademik, potem kilkanaście innych
wynajmowanych lokali. – Przez
wszystkie lata gromadziłam oszczęd-
ności. Niestety, nie wystarczyły. Wzię-
łam więc kredyt. Podpisałam umowę
z deweloperem. Była bardzo dobrze
przygotowana. Nie płaciło się za dziu-
rę w ziemi. Kolejne raty spływały
w miarę postępu prac – mówi Barba-
ra Mrózek. I tak za swoje wymarzone
mieszkanie zapłaciła 380 tys. zł.
Koszmar zaczął się w sierpniu
2008 roku. – Wróciłam z wakacji. Po-
szłam do banku. Tam przypadkowo
usłyszałam, że coś złego dzieje się
z inwestycją przy Dworskiej. Wrzuci-
łam więc w Google hasło „Leopard”
i przeżyłam szok – mówi. Okazało się,
że deweloper żąda dopłat 3 tysiące
złotych do metra kwadratowego.
DOM MARZEŃ
Wówczas po raz pierwszy pojawiło
się widmo upadłości. – Byłam na
spotkaniu, na którym o tym wszystkim
się dowiedziałam. Przez jakiś czas
nie mogłam dojść do siebie. Szłam
wzdłuż Wisły, myśląc, że to mi się po
prostu śniło – opowiada. Upadłość
stała się jednak faktem. Nierucho-
mość przy Dworskiej zajął syndyk.
Mimo to Barbara Mrózek zaryzyko-
wała. Była jedną z dwóch pierwszych
osób, które wprowadziły się do bu-
dynku. Nie tak wyobrażała sobie ten
dzień. – Kiedy jeszcze wydawało się,
że wszystko jest na dobrej drodze
i mamiono nas obietnicami, że już
wkrótce dostaniemy klucze, objecha-
łam wszystkie sklepy. Wybrałam naj-
ładniejsze płytki, meble. A kiedy się
wprowadzałam, na podłogi kupiłam
linoleum. I to nie dlatego, że nie było
mnie stać na nic innego. Po co mia-
łam inwestować w mieszkanie, z któ-
rego w każdej chwili mogą chcieć
mnie wyrzucić? – pyta.
Mieszkam najdłużej, bo od roku.
Dziś nie wysyła już pustych SMS-ów,
by komórką oświetlić klatkę schodo-
wą. Ma podłogę z drewna, kupiła ko-
lejne meble. W ten sposób oddala
myśl, że syndyk może sprzedać jej
mieszkanie. Na jej wymarzonym bal-
konie wisi baner „www.okradli.pl”.
– Chcę zaprotestować przeciwko
tym, którzy mnie oszukali i przestrzec
innych. Jak tylko oddadzą mi moje
mieszkanie, to z przyjemnością za-
mienię napis na „oddali.pl” – mówi.
Krystyna: Mieszkanie
na bezpieczną przyszłość
Jeszcze się tu nie wprowadziła. Nie
potrafi. Każdy kąt przypomina jej
o koszmarze. – Łatwiej znieść myśl
o tym, co się stało, jak jest się dalej
– mówi. Po chwili dodaje: – To miało
być moje wymarzone mieszkanie. Je-
stem nauczycielką. Nie wiem, jak dłu-
go jeszcze będę pracowała, więc
chciałam się zabezpieczyć na przy-
szłość. Bałam się nędzy. Chciałam
Rys. Piotr Rajczyk
sobie już teraz zapewnić bezpieczną
starość. Żeby później nie zastana-
wiać się, czy stać mnie na książkę lub
gazetę.
Bała się kredytu. Pomógł jej brat,
który jest współwłaścicielem miesz-
kania. Kosztowało ich 280 tys. zł.
– Kiedy tu zamieszkałam, wynaję-
łam budowlańca i wyburzyłam ściany.
Było pełno usterek, wiec chciałam
coś zmienić. Rozwalenie ścian było
też formą wyładowania złości na de-
weloperze – zdradza pani Krystyna.
Mimo że od momentu ogłoszenia
upadłości minęło już kilka miesięcy,
wciąż nie może się z tym pogodzić.
Początkowo w ogóle nie mogła spać.
Postanowiła jednak walczyć. – Chcę
przejść przez to wszystko i nie dać się
zniszczyć. Jednak do złości mam pra-
wo. Kiedy tu przychodzę i widzę tę
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
kałużę, popękane ściany, brudne
schody, to jest mi smutno, że na to
poszły moje pieniądze. Deweloper
zniszczył życie 180 rodzinom. Sumie-
nie jest jego prywatną sprawą, ale
nas powinno chronić prawo – mówi.
Pani Krystyna przyznaje, że bez
myśli o tym, co przyniesie następny
dzień, nie da się żyć. – Na święta Bo-
żego Narodzenia byłam u rodziny na
Pomorzu. I tam między plackami a sa-
łatkami, które przygotowywałam, le-
żały karteczki, a na nich moje zapiski.
Jak coś usłyszałam w radio albo jak
coś przyszło mi do głowy, natych-
miast notowałam. Przez cały czas my-
ślę, jak walczyć z tymi, którzy oszuka-
li nas w majestacie prawa – mówi.
Podkreśla, że podczas pieczenia cia-
sta na Wielkanoc będzie podobnie.
Te same pytania, ten sam żal, może
tylko inne notatki.
Anna: Mieszkanie
na życiowy start
Patrzy na tzw. blok A przy Dwor-
skiej. Tu strach już nawet wejść.
Dziura nad windą, niezabudowane
schody i balkony, niszczejące
okna. I nic więcej. A miało być m.in.
jej mieszkanie. To, które miało jej uła-
twić start w życiu. – Moja mama pod-
czas urlopów pracowała jako lekarz
za granicą. Zarabiała pieniądze dla
mnie, abym mogła po studiach roz-
począć samodzielne życie – mówi
Anna Trybus. Jej mieszkanie koszto-
wało prawie 330 tys. zł.
O problemach z „Leopardem” jej
matka dowiedziała się przypadkowo.
Nie mogła w to uwierzyć. Tydzień
później trafiła do szpitala z zawałem
serca. Wróciła do zdrowia. Jednak
wraz z córką nie mogą się pogodzić
z myślą, że ktoś potrafił wyrządzić im
tak ogromną krzywdę.
Anna Trybus przyznaje, że jeszcze
przed wojną tereny w pobliżu osiedla
Podwawelskiego i Dębnik należały
do jej rodziny. Nic więc dziwnego, że
jej matka nadal tu mieszka. Chciała,
by córka była w pobliżu. Jednak An-
na na mieszkanie czeka już 3 rok.
– A wszystko już miałam zaplanowa-
ne, całą aranżację wnętrza, wybrane
płytki, meble. Przechodzę tędy pra-
wie codziennie. I choć wiem, że
wszystkim nam grozi sprzedaż tych
nieruchomości, to jednak trochę z za-
zdrością patrzę na tych, którzy przy-
najmniej tu mieszkają. W moim bloku
nie ma nic – mówi. – Zbliżają się ko-
lejne święta i kolejne życzenia, by
wszystko z „Dworską się ułoży-
ło”. I tak już od ponad 2 lat.
a1522-23.qxd 2010-04-02 18:43 Page 3

ANGORA nr 15 (11 IV 2010) DOM MARZEŃ 23

Powoli zapada zmrok. W niektórych
oknach zapalają się światła. Nadcho-
dzi kolejna noc w (nie)swoim „M”.
***
Podłęże koło Niepołomic. Za nie-
bieskim blaszanym ogrodzeniem kil-
ka hektarów ziemi. Tu miało powstać
osiedle o kuszącej nazwie „Żubr”.
Przez dziurę, wraz z klientami spółki
o tej samej nazwie, wchodzimy na te-
ren budowy. Trafiamy na błoto
i chaszcze. – Tu miało być moje
mieszkanie – pokazuje Jerzy Skraba.
Idziemy dalej. Przed nami ok.
120 niewykończonych domków.
Obok nich gruz. Tu, gdzie miał być
kolejny budynek, stoi woda.
– A gdzieś tam jest moje mieszka-
nie – mówi Patryk Połowniak.
Barbara i Tomasz:
Mieszkanie, w którym
chcieli założyć rodzinę
Pracowali za granicą. Chcieli zaro-
bić, by kupić mieszkanie w Krakowie.
W internecie znaleźli ofertę „Żubra”.
Od razu im się spodobała: konkuren-
cyjne ceny, idealna lokalizacja, cieka-
wa wizualizacja osiedla. Na początku
2008 roku podpisali umowę z dewe-
loperem. Potem znów wyjechali do
pracy. – W okresie wakacji już coś
złego zaczynało się dziać. Pracowni-
cy spółki snuli różne opowieści. Przy-
jechaliśmy na Boże Narodzenie i zo-
baczyliśmy, że wszystko jest w gru-
zach. Z nikim nie było kontaktu, biuro
w Krakowie zostało zamknięte – przy-
pomina Barbara Wąsik.
Spodziewa się dziecka. Z mężem,
Tomaszem Sikorą, myśleli, że założą
rodzinę już w nowym mieszkaniu. To,
co zarobili za granicą, zainwestowali
w „Żubrze”. – Nie pracowaliśmy
w Polsce, nie mamy ciągłości pracy,
więc na razie również szans na kre- usłyszałem, że już o nic nie muszę się programu „Sprawa dla reportera”. Pa-
dyt. Obecnie mieszkamy u rodziców martwić. Co więcej było mi potrzeb- trzymy, a ten siedzi i pije kawą. Zrobi-
– mówi pani Barbara. Zaznacza, że ne? Tylko czekać na mieszkanie – mó- liśmy mu awanturą. Wychodząc,
jakoś trzeba żyć. Choć nikt nie wie, wi Patryk Połowniak. uprzedziłem barmankę: „Niech pani
co będzie dalej. – Lepiej tu nie przy- Na to się jednak nie doczekał. przypilnuje, żeby zapłacił rachunek.
jeżdżać. Bo jak patrzę na to, płakać Wraz z żona wynajmują 3-pokojowe Bo skoro ludzi oszukał na 50 milio-
mi się chce – mówi Tomasz. mieszkanie. – Jednak z 2 współloka- nów, to co dopiero oszukać kawiarnię
torami, żeby było taniej – dodaje. na kilkanaście złotych”. A w studiu
Magdalena i Jerzy: Spłacają też kredyt. Żona Patryka nie usłyszeliśmy, że nie może uczestni-
Mieszkanie z ogródkiem przyjechała do Podłęża. Nie chce pa- czyć w nagraniu, bo, jak sam napisał,
Na „Żubra” trafili w internecie. Wa- trzeć na to pobojowisko. – Tu gdzie jest w Szwajcarii i załatwia kredyt na
hali się między dwiema firmami. – Tu miały być fundamenty naszego do- dokończenie naszej inwestycji – mó-
jednak roboty były prowadzone mu, stoi woda – pokazuje Patryk. wi Jerzy Skraba.
w szybkim tempie, a przy Sołtysow- Klienci „Żubra” to ponad 100 osób. Klienci „Leoparda” i „Żubra” nie
skiej wprost przeciwnie. Wybraliśmy Wydeptali już wszystkie ścieżki: ukrywają, że czują się bezsilni. Były
więc ofertę „Żubra”. Tyle tylko że tam w sądzie, prokuraturze. Pojechali też już łzy i nieprzespane noce. Teraz gó-
już dawno ludzie mieszkają, a my nie do Warszawy. Niektórzy przykuli się rę wzięła niepewność i złość.
mamy nawet dziury w ziemi, tylko łąkę kajdankami w biurze spółki. Dotarli – Do jakiego nieszczęścia musi
– mówi Jerzy Skraba. do willi jednego z prezesów „Żubra” dojść, by ktoś w końcu zainteresował
Nie ma nadziei, że jego budynek w Konstancinie. Ostatni raz spotkali się naszymi sprawami? – pyta pani
w ogóle powstanie. – Spłacamy kre- go w kawiarni na Krakowskim Przed- Krystyna.
dyt, dodatkowo miesięcznie płacimy mieściu. – Szliśmy akurat na nagranie MAGDALENA UCHTO
1700 zł za wynajem – mówi. A wszyst-
ko miało wyglądać zupełnie inaczej.
– Tak się cieszyłam, że będę mieć do-
mek z ogródkiem – mówi jego narze-
czona, Magdalena Sosnowska.
Patryk: Miało być
mieszkanie, jest woda
Jego historia jest podobna: internet,
kredyt w banku i... Wraz z żoną wybra-
li inwestycję w Podłężu, bo ceny za
metr kwadratowy były bardzo korzyst-
ne. Pospłacali kredyty studenckie
i wzięli kredyt w banku. – Tu nabrali-
śmy pewności, bo bank polecał nam
tego dewelopera. W spółce bez pro-
blemu wydano nam zaświadczenie, że
nie zalega ona ze spłatą kredytu w jed-
nym z banków (dopiero później okaza-
ło się, że zaświadczenie, które otrzy-
mał w spółce, pochodziło sprzed kilku
miesięcy). Z tym papierkiem szybko
pobiegłem do swojego banku. Tam

LEOPARD
W ub.r. została ogłoszona upadłość spółki. Jej głównym wierzycielem
jest amerykański fundusz Manchester Securities Corporation, któremu de-
weloper sprzedał obligacje, oddając w zastaw mieszkania swoich klientów.
Majątkiem dysponuje obecnie syndyk. Postępowanie prowadzi krakowska
prokuratura. Ludzie szansę widzą w jej postanowieniu, zobowiązującym
syndyków do pozostawienia w niezmienionym stanie prawnym, jako do-
wód rzeczowy w toczącym się postępowaniu karnym, m.in. nieruchomości
przy Dworskiej. Klienci zarejestrowali Stowarzyszenie Osób Poszkodowa-
nych przez Dewelopera „Wierzbowa” (pod taką nazwą jest głównie znana
inwestycja – przyp. red.). Tych, którzy są w podobnej sytuacji, zapraszają
na stronę www.okradli.pl

ŻUBR
Komornik wszczął, na podstawie bankowego tytułu wykonawczego, po-
stępowanie egzekucyjne nieruchomości pod Niepołomicami. Obecnie pro-
wadzona jest wycena. Jeśli nieruchomość zostanie wystawiona do licytacji
i uda się ją sprzedać, w pierwszej kolejności zaspokojony zostanie wierzy-
ciel hipoteczny, czyli bank. Krakowska prokuratura złożyła, za pośrednic-
twem Ministerstwa Sprawiedliwości, wniosek o międzynarodową pomoc
prawną do ministerstwa w Holandii. W grę wchodzi m.in. przesłuchanie kil-
kunastu obywateli tego państwa, w tym jednego z prezesów spółki, które-
go nie ma w Polsce. Wykonawca inwestycji dotychczas nie porozumiał się
z Holendrami w sprawie ewentualnego przejęcia spółki. Warszawski sąd
nie ogłosił jej upadłości.

R E K L A M A
a1524-25 POLSKA.qxd 2010-04-02 17:36
24
Na peronie
Rzucą na glebę?
Jeśli odwiedzicie mazowieckie Le-
gionowo, niech wam czasem nie przyj-
dzie do głowy fotografować pociągi.
Lokalny tygodnik „To i Owo” opisał
skandal, jaki wydarzył się na jednym
z peronów stacji. – Kto pani pozwolił fo-
tografować? To obiekt o znaczeniu stra-
tegicznym! – wrzeszczał do dziennikar-
ki rozwścieczony maszynista EN57.
– Opisze pani wygląd ABW! Przyjdą
i rzucą na glebę! – straszył. Jakich ta-
jemnic strzegł maszynista? Nie wiado-
mo. Być może rdzy zżerającej trójwago-
nowy elektryczny zespół trakcyjny
EN57, który uważa się za najdłużej pro-
dukowany pojazd szynowy na świecie...
Ścieżka zdrowia
Prawdziwą ścieżkę zdrowia przecho-
dzą pasażerowie – głównie starsi i in-
walidzi – którzy chcą doatać się do
swojego pociągu. Tygodnik „Przełom”
pisze, że osoby takie muszą przecho-
dzić przez tory w niedozwolonych miej-
scach, narażając się na konfrontację
z pociągiem. Dlaczego? Nie radzą so-
bie z chodzeniem po stromych i śli-
skich schodach odległych kładek.
Rzeczniczka Oddziału Gospodarowa-
nia Nieruchomościami w Krakowie po-
wiedziała gazecie, że jest możliwość
pomocy takim osobom w dotarciu do
pociągu. Jaki? – Osoba taka powinna
na kilka dni przed podróżą zgłosić
swój problem... na dworcu. To może
też kilka dni poczekać tam na pociąg?
Dworzec jeszcze postraszy...
Na bliżej nieokreśloną przyszłość
trzeba odłożyć plany renowacji cze-
chowickiego dworca – pisze „Kronika
Beskidzka”. Gmina zamierzała prze-
prowadzić gruntowny remont obiektu
w latach 2010-2011. Dlaczego pasaże-
rowie nadal będą oglądać fatalną wizy-
tówkę polskich kolei? Bo choć wniosek
na unijne wsparcie inwestycji został
złożony w czasie, to brakowało w nim
drobnego suplementu – umowy między
PKP a gminą w sprawie dzierżawy
obiektu...
Polak potrafi!
Wielkie brawa należą się harcerzom
ze Świebodzic. Najpierw zarobili pie-
niądze na farby, a później zakasali ręka-
wy i pomalowali poczekalnię na dwor-
cu PKP – pisze „Gazeta Wrocławska”.
Ludzie nie mogą wyjść z podziwu, że
odrobina dobrej woli poprawiła wizeru-
nek dworca, co przez lata nie udało się
PKP. Oprócz harcerzy PKP zawstydza
burmistrz, bo gdy dowiedział się, że
młodzież zbiera teraz na ławki, natych-
miast zadeklarował wsparcie. Jak tak
dalej pójdzie, to PKP nawet wagonów
nie będzie musiało zapewniać swoim
klientom...
KONDUKTOR
Page 2
A TO POLSKA WŁAŚNIE
Poszlakowy proces przed sądem w Zamościu
Dwie dynie, trzy sprawy
Nr 12 (23 III). Cena 2,50 zł
Czy były to największe dynie
w kraju, nie wiadomo, wygląda na
to, że były najdroższe. Pan Marian
ukradł dwie, za co sąd ukarał go,
zasądzając 800 zł grzywny
i 19,50 zł nawiązki. Mężczyzna
przegrał także proces cywilny o od-
szkodowanie i zadośćuczynienie
dla właściciela warzyw i będzie mu-
siał mu zapłacić 2 500 zł.
Pan Marian, 58-letni woźnica, twier-
dził, że było tak: 11 września ub.r.
wracał z klaczą od ogiera. Zatrzymał
się, kiedy na łące zobaczył olbrzymie
dynie, z których każda miała co naj-
mniej 40 kilogramów. Zaciekawiły go,
bo tak wielkich nigdy nie widział.
Podszedł bliżej, obejrzał warzywa
i wrócił na wóz. Wtedy zobaczył, że
ktoś jedzie na rowerze. Zaciął lejcami
konika i ruszył w kierunku domu.
W pewnym momencie usłyszał krzyk.
– Odwróciłem się i zobaczyłem męż-
czyznę, który krzyczał, że kradnę mu
dynie. Zajechał mi rowerem drogę.
Odbiłem w prawo. Chciał mnie złapać
za lejce, wpadł z rowerem pod koło.
Pojechałem dalej. Mężczyzna pod-
niósł się. Nie zatrzymywałem się, bo
mi groził – opowiadał woźnica.
Pan Jan (l. 69), właściciel dyń,
przedstawiał inną wersję. Wyjaśniał,
że od pewnego czasu ktoś kradł mu
z pola dynie olbrzymki. Postanowił
warzyw pilnować. Tego dnia zobaczył
przez okno, że jakaś furmanka zatrzy-
mała się na jego polu. A że pole od-
dalone jest o kilkaset metrów od do-
mu, wsiadł na rower, żeby szybciej
dotrzeć na miejsce. Tymczasem fur-
man załadował na wóz dwie dynie
i zaczął uciekać. Właściciel olbrzy-
Pies na mięso
Nr 66 (19 III). Cena 2,10 zł
Starszy sierżant z Prudnika dla
porcji filetów z kurczaka i słoika
oliwek zaryzykował honor poli-
cjanta. Przyłapany na kradzieży
sam poprosił o zwolnienie ze
służby.
Ochroniarze prudnickiego Kauf-
landu zauważyli na kamerach moni-
toringu klienta, który przeszedł
przez kasę, ukrywając pod ubraniem
słoik oliwek i paczkę filetów z kur-
czaka. Zatrzymali mężczyznę i we-
zwali policję. Patrol, który przyjechał
na miejsce, stwierdził, że kradzieży
sklepowej dopuścił się... ich kolega
mek nie dał za wygraną. Dogonił wóz
już na drodze polnej gruntowej. Nie
mógł go jednak wyprzedzić, bo dro-
ga była wąska. Udało się to dopiero
wtedy, gdy furmanka zjechała na łą-
kę. Zeskoczył z roweru złapał rękami
za dyszel. Wtedy woźnica krzyknął:
„Puszczaj dyszel!” i zaciął konia ba-
tem. Koń skoczył w cwał. – Potrącił
mnie i przejechał po mnie i po rowe-
rze jednym kołem – przedstawiał
swoją wersję wydarzeń pan Jan.
Pan Marian pewnie nie spodziewał
się, że z tego jednego wydarzenia
zrobi się aż tyle spraw. Pierwsza doty-
czyła naruszenia przez niego zasad
ruchu drogowego poza drogą pu-
bliczną. Policja, powołując się na art.
98 kodeksu wykroczeń, zarzuciła mu,
że nie zachował ostrożności, stracił
panowanie nad pojazdem zaprzęgo-
wym i doprowadził do zderzenia z pa-
nem Janem, powodując u niego ob-
rażenia oraz uszkodzenie roweru.
Woźnicy włos z głowy jednak nie
spadł, bo sąd uznał, że nie można mu
było postawić takiego zarzutu, bo-
wiem łąka, na której doszło do zda-
rzenia, nie jest tym „miejscem poza
drogą publiczną”, o którym mówi
przepis. Na łące nie obowiązują więc
przepisy ruchu drogowego. Mężczy-
zna odetchnął z ulgą. W dobrym sa-
mopoczuciu nie trwał długo, bo
wkrótce sąd zajął się sprawą kradzie-
ży dwóch dyń. Proces miał charakter
poszlakowy, bo policja nie znalazła
dyń na wozie pana Mariana. On sam
stanowczo zaprzeczał, jakoby ukradł
dynie.
– Nawet przez myśl mi nie przeszło,
żeby je zabrać. Zatrzymałem się, bo
chciałem zobaczyć, czy dynie są
większe od moich – przekonywał.
Sąd mu nie uwierzył i skazał na 800 zł
z komendy – starszy sierżant Ma-
riusz S.
Wartość skradzionych towarów
nie przekroczyła 30 zł. Policjant był
po służbie. Nie próbował mataczyć,
przyznał się i od razu przyjął mandat
w wysokości kilkuset złotych.
– W przypadku podejrzenia popeł-
nienia przestępstwa policjant jest za-
wieszany. Jeśli zapadnie wobec nie-
go prawomocny wyrok, zostaje wy-
dalony ze służby – tłumaczy Piotr Po-
goda, rzecznik Komendy Powiatowej
Policji w Prudniku. – W przypadku
popełnienia wykroczenia niezwiąza-
nego ze służbą, nawet tego rodzaju,
ustawa o policji nie przewiduje pro-
wadzenia wobec takich osób postę-
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
grzywny. Nakazał też zapłacić
19,50 zł nawiązki, bo na tyle wycenio-
no wartość dwóch dyń. Pan Marian
nie zgodził się z wyrokiem i zaskarżył
go do sądu okręgowego.
W międzyczasie pan Marian prze-
grał inny proces. Tym razem cywilny.
Pan Jan zażądał od niego odszkodo-
wania i zadośćuczynienia, twierdząc,
że na skutek wypadku doznał wielu
obrażeń: urazu prawej ręki i nogi, ra-
mienia, otarć naskórka, a bezpośred-
nio po zdarzeniu utracił pamięć
i świadomość. Uszkodzony został też
rower. Sąd Rejonowy w Zamościu
uznał, że woźnica powinien zapłacić
mu 1000 zł zadośćuczynienia za cier-
pienia związane z wypadkiem
i 1500 zł odszkodowania m.in. za
koszty leczenia. Łącznie 2500 zł. Zda-
niem sądu, naganne w sprawie jest
to, że pan Marian po przejechaniu za-
przęgiem człowieka nie zatrzymał się,
aby udzielić mu pomocy, lecz uciekł
z miejsca zdarzenia.
Woźnica nie zgodził się z wyro-
kiem. W apelacji do Sądu Okręgowe-
go pytał:
„Czy gdyby zamierzał zatrzymać
furmankę, wkładając pod koło np.
nogę bądź przysłowiową rękę
w szprychy, to kto by wówczas za to
zdarzenie odpowiadał i kto winien za-
płacić?”. Przekonywał, że musi płacić
za nielogiczne zachowanie samego
pokrzywdzonego, bo gdyby nie pchał
się pod wóz, toby nie został poszko-
dowany. Sąd Okręgowy utrzymał jed-
nak wyrok w mocy. To oznacza, że
woźnica będzie musiał zapłacić
2500 zł. Jeśli Sąd Okręgowy w Zamo-
ściu utrzyma także w mocy wyrok
karny, to dodatkowo 800 zł, nie licząc
kosztów sądowych.
roh
powania dyscyplinarnego. Jednak
ten policjant napisał raport i sam wy-
stąpił o zwolnienie ze służby i przej-
ście na emeryturę. Ze względu na
staż pracy przekraczający 15 lat ma
uprawnienia emerytalne.
Wstrząśnięci tą kradzieżą są kole-
dzy Mariusza S. Prywatnie komentu-
ją, że nie wyobrażają sobie dalszej
współpracy z sierżantem. W małej
miejscowości takie informacje szyb-
ko się rozchodzą w środowisku. – Ja-
kie moralne prawo do łapania zło-
dziei miałby sprawca kradzieży?
– pytają koledzy sierżanta. Nieoficjal-
nie dowiedzieliśmy się, że złapany
na gorącym uczynku funkcjonariusz
miał duże problemy finansowe (…).
KRZYSZTOF
STRAUCHMANN
a1524-25 POLSKA.qxd 2010-04-02
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Policjanci ukradli mu nazwisko
Nr 66 (19 III). Cena 2 zł
Jeśli złodziej zna twoje dane, sąd
wsadzi cię do więzienia. I nie musi
sprawdzać rzetelności policjantów.
Środy, 3 czerwca ubiegłego roku,
Andrzej Malinowski nie zapomni do
końca życia. Około godziny 15 do jego
domu przyjechali dwaj policjanci. – Na
przywitanie powiedzieli mi, że mam się
zbierać: jestem aresztowany – mówi.
W pierwszej chwili – szok!
– Nie wiedziałem, o co chodzi. Prosi-
łem o wyjaśnienia. Mieli list gończy.
Przekraczając więzienną bramę, do-
wiedział się od oficera, że został skaza-
ny na 15 dni odsiadki za kradzież. – Za
kratkami byłem traktowany „normal-
nie”, czyli jak zwykły śmieć. Przeżyłem
koszmar, którego nie życzę najgorsze-
mu wrogowi – wspomina „więzień”
Malinowski. Kiedy pan Andrzej wrócił
do swojej wsi, dzieci wytykały go pal-
cami, a sąsiedzi plotkowali na jego te-
Gimnazjaliści zarabiają
na gejowskich czatach
Nr 11 (18 III). Cena 2 zł
Jeden z mieszkańców Skierniewic
przyłapał swojego syna na „dorabia-
niu” na gejowskim czacie – debiutant
szybko przyznał się ojcu, że to proce-
der modny wśród jego szkolnych ko-
legów...
15-latek namiętnie gra w Tibię. Gra,
która kilka lat temu wywołała burzę na
świecie, nadal wśród dzieciaków jest wy-
jątkowo modna. Nastolatki godzinami
hodują swoje wirtualne postaci. Gra wy-
maga jednak nakładów finansowych, że-
by szybciej rozbudować postać, dzieciak
musi kupić od innego gracza na przykład
elementy wyposażenia. Wirtualna prze-
strzeń pełna jest tego typu ofert. Najpo-
pularniejszy portal aukcyjny ma kilkaset
aukcji dotyczących tylko Tibii.
Co zrobić, gdy trzeba wydać dychę,
a rodzic odmawia wsparcia? Młodego
skierniewiczanina poinstruowali koledzy
z klasy. Wystarczy, że wejdzie na czat
dla homoseksualistów, a w łatwy i szyb-
ki sposób zarobi pieniądze. Najlepiej
wprawieni „potrafią nawet wyciągnąć
stówę”. Precyzja relacji na tym stwier-
dzeniu się kończy. Za dychę – jak usły-
szeliśmy od jednego z dzieciaków – wy-
starczy z gejami porozmawiać, opowie-
dzieć o sobie. Nasz rozmówca kolej-
nych stopni wtajemniczenia nie do-
świadczył, bo jako debiutant nie widział
w tym nic złego i bez większych naci-
sków ze strony rodziców pochwalił się
swoją zaradnością.
17:36 Page 3
A TO POLSKA WŁAŚNIE
mat – przecież był złodziejem!
Mieszkaniec Mędrzyc, żeby zdjąć
z siebie łatkę kryminalisty, chciał się
dowiedzieć, jak mogło dojść do tak fa-
talnej pomyłki. Wynajął prawnika.
Był lipiec 2007 roku. W jednej z to-
ruńskich „Biedronek” został na gorą-
cym uczynku złapany złodziej. Próbo-
wał ukraść: polędwicę, boczek, kawa-
łek metki, dwa gorące kubki i kostki ro-
sołowe. Wartość tego towaru to
16,37 zł. Złodziej przyznał się do winy
i podał „swoje” nazwisko: Andrzej Ma-
linowski. Nie miał dowodu osobistego,
ale podyktował mundurowym bez
chwili wahania: imię, nazwisko, pesel,
datę urodzenia, adres, imiona rodzi-
ców i nazwisko rodowe matki. Na tej
podstawie policjanci złożyli wniosek
o ukaranie do Sądu Rejonowego w To-
runiu. Sędzia zaocznie skazał złodzieja
na ograniczenie wolności i 20 godzin
prac publicznych. Rabuś jednak nie
stawił się w pracy, więc sąd zmienił ka-
rę na 15 dni więzienia. Karę wykonano
Żeby zarobić więcej, rozmowa nie wy-
starczy. W związku z tym, że chłopak
wskazał adres strony i nazwę czatu, na
którym loguje się on i jego koledzy
– sprawdziliśmy. W kilka minut znalazło
się wielu sponsorów, którzy chętnie za-
spokoją finansowe zachcianki nastolat-
ka odciętego przez rodziców od kasy.
Podając się za 15-letniego mieszkańca
Skierniewic, prosiliśmy o doładowanie
telefonu komórkowego, bądź pieniądze
na rozbudowanie postaci w grze.
FOTOSZOPA
Idzie sezon...
Zdjęcie zrobione w Pucku. Nadesłał Jarek Kreft z Gdyni
Zdjęcia prosimy nadsyłać pocztą lub na adres: fotoszopa@angora.com.pl wraz z danymi autora oraz
dopiskiem, gdzie i kiedy zdjęcie zostało zrobione.
po... dwóch latach – odbył ją prawdzi-
wy Andrzej Malinowski z Mędrzyc.
– Obowiązek rzetelnego sprawdze-
nia danych ciąży na oskarżycielu pu-
blicznym, w tym przypadku policji. Sąd
rejonowy nie miał jakichkolwiek pod-
staw podawać w wątpliwość informacji
zawartych w dokumentach proceso-
wych – broni sądu Beata Fenska-Pa-
ciorek, rzecznik prasowy Sądu Okrę-
gowego w Toruniu.
– Jeśli ktoś nie dysponuje dowodem
osobistym, policjanci weryfikują poda-
ne przez zatrzymanego personalia
w komputerowej bazie. W przypadku
wykroczeń, innymi narzędziami nie
dysponujemy – twierdzi Wioletta Dą-
browska, rzeczniczka prasowa toruń-
skiej policji. Andrzej Malinowski 3 mar-
ca tego roku został przez Sąd Okręgo-
wy w Toruniu oczyszczony z zarzutów.
– Będę się domagał dużego odszko-
dowania – nie kryje. (...)
PRZEMYSŁAW DECKER
W ofertach można przebierać... Prze-
bieg negocjacji przyprawił nas o obrzy-
dzenie – wystarczy powiedzieć, że roz-
mowa to tylko początek, a ciąg dalszy to
wysyłanie nagich zdjęć, filmiki porno
kręcone komórką, wideopokaz przez je-
den z komunikatorów... Rozmówcy
sprawę stawiają jasno: – Chcesz kasę
– postępuj zgodnie z instrukcjami!
Rodzic, którego syn przyznał się do
jednorazowej wizyty na czacie, jest
przerażony – nie wie, jak daleko to mo-
gło zabrnąć, jak dużego grona kolegów
dotyczy, wreszcie – jak reagować. Dzie-
ci w swoim postępowaniu nie widzą nic
złego. „Przecież nikomu nie dzieje się
krzywda” (...).
BEATA MAŁY
Wybrała: A. Pacho
25
Taka gmina!
Kraśnik
(woj. lubelskie)
50-letni mieszkaniec Kraśnika
w bardzo okrutny sposób postanowił
rozstać się z psem. Za opiekę nad
zwierzęciem, do jakiej się zobligował,
dostał 40 zł. „Dziennik Wschodni”
podał, że bestia mylnie zwana czło-
wiekiem, przywiązała czworonoga do
drzewa i ciężkim młotkiem okładała po
głowie. Przeraźliwy skowyt usłyszała
jedna z mieszkanek ul. Strażackiej. To
dzięki jej interwencji pies przeżył.
Mężczyzna odepchnął ją i odszedł po-
zostawiając ranne zwierzę. Szybko
ujęła go policja. Mówią, że psy znają
się na ludziach. Aż żal, że ofiara po
prostu nie zagryzła takiego paskudne-
go typa...
Tarnów
(woj. małopolskie)
W solidne zdziwienie wprawił miesz-
kańców wójt, który objawił się na bill-
boardach promujących gminę Tarnów.
Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby
nie drobny fakt, że wójt promuje gmi-
nę na terytorium... swojej gminy – wy-
tyka „TEMI”. Niektórzy oskarżają wój-
ta, że za publiczne pieniądze, realizuje
sobie i zaprzyjaźnionym radnym kam-
panię wyborczą przed zbliżającymi się
wyborami samorządowymi. Na razie
billboardy są dwa – w Koszycach Wiel-
kich i Tarnowcu. Wkrótce stanie jesz-
cze jeden – w Zgłobicach. Za montaż
każdego gmina płaci około 25 tys. zł...
Nowa Słupia
(woj. świętokrzyskie)
Gminny listonosz odzyskał wiarę
w ludzi – pisze „Echo Dnia”. Nieco
roztargniony przez wiosnę mężczyzna
zgubił prawie 13 tys. zł. Torbę z forsą
położył na dachu samochodu, wsiadł
i odjechał. Nieszczęsna grawitacja
i inne prawa fizyki sprawiły, że torba
spadła. Listonosz ocknął się 20 minut
później. Oblany zimnym potem zwie-
rzył się policji. Ta niewiele pomogła.
Humor polepszył się pocztylionowi,
gdy na lokalny urząd zawitał uczciwy
człowiek ze znalezioną zgubą. Widać
trafiło na bogatego. Moralnie...
Trzemeszno
(woj. wielkopolskie)
Ile można czekać na chodnik przy
ulicy? Długo. Bardzo długo. Nawet 32
lata! – pochwaliła się mieszkanka po-
sesji przy ulicy Szkolnej. Tygodnik
„Przemiany” opisał bardzo burzliwe
spotkanie, do jakiego doszło między
mieszkańcami a samorządowcami,
którzy o infrastrukturze miasta usłysze-
li sporo gorzkich słów. Rzecz jasna
– prawdy. Oprócz chodników ludzie
chcieliby mieć w Trzemesznie równo-
mierne oświetlenie przy ulicach i pla-
cach, które nocą pogrążone są
w groźnym mroku. Mieszkańcy ul.
Wiosny Ludów rozmarzali się przy wi-
ceburmistrzu o kanalizacji. Wicebur-
mistrz spotkanie przeżył...
WOJCIECH ANDRZEJEWSKI
a1526-27 soja.qxd 2010-04-02 19:56
26
Prawdy i mity
o jedzeniu
Kawa:

Nieprawda, że uzależnia. Uzależ-
nienia w pojęciu klinicznymź nie należy
mylić z przyzwyczajeniem do pewnych
zachowań, z którymi picie kawy bywa
nierozerwalnie związane.

Prawda, że przy dużych dawkach
(250-750 mg od czterech filiżanek
wzwyż, zależnie od indywidualnych
predyspozycji) mogą pojawiać się ob-
jawy lekkiego przedawkowania: poczu-
cie zmęczenia, otępienie, mdłości, ból
głowy, zwiększone napięcie mięśni,
zaburzenia snu, arytmia serca.

Prawda, że u niektórych ludzi z zapa-
leniem błony śluzowej żołądka, chorobą
refluksową czy wrzodową wywołaną in-
fekcją Helicobacter pylori może docho-
dzić po spożyciu czarnego napoju do do-
legliwości bólowych w nadbrzuszu, odbi-
jania, zgagi lub nudności. Obserwuje się
te przypadłości zwłaszcza u osób piją-
cych kawę niefiltrowaną lub instant (są
one mniej zauważalne, gdy na małą czar-
ną decydujesz się po posiłku).

Nieprawda, że każda kawa jest
zdrowa. Powinno się unikać tej parzonej
po turecku czy, jak kto woli, po polsku
– tzw. plujki, najczęściej zalanej wrząt-
kiem. Po pierwsze, taki sposób parzenia
sprawia, że napój jest zawiesiną, a nie
roztworem (jak w wypadku kawy roz-
puszczalnej), więc silniej podrażnia żołą-
dek. Po drugie, zawiera on duże ilości
tłuszczów podwyższających poziom
cholesterolu i podrażniających wątrobę.
Najbardziej przyjazna dla żołądka jest ka-
wa parzona w ekspresie, z dodatkiem
mleka.

Nieprawda, że espresso to kawa
szatan. Ze względu na małą ilość wody
ma mniej kofeiny niż filiżanka kawy
z ekspresu przelewowego.
Jajka:

Nieprawda, że jajka trzeba myć
tuż przed użyciem. Należy to zrobić,
jak tylko przyniesiemy je do domu. To
zapobiega rozwojowi bakterii i ich roz-
przestrzenianiu się w lodówce.

Prawda, że jajka są świetnym i ta-
nim kosmetykiem. Mają nawilżający
i chroniący skórę przed wysuszeniem
cholesterol, odmładzającą witaminę
A i lecytynę (tłuszcz obecny w żółtku).
Lecytyna, od greckego lekithos – żółt-
ko jajka, jest naturalnym przeciwutle-
niaczem o właściwościach zmiękcza-
jących, odżywczych i nawilżających.
Bez niej nie byłoby wielu liposomów,
czyli kuleczek tłuszczowych, w których
zamyka się aktywne składniki w kre-
mach. Używany w pudrach i cieniach
węglan wapnia (calcium carbonaéte)
stanowi 95 proc. skorupki jajka, a bez
albuminy, białka zwiększającego sta-
bilność produktu, botoksu.
Page 2
JEŚĆ, CZY NIE JEŚĆ?
Co drzemie w soi?
Wokół przetwórstwa tej
rośliny zaczęły powstawać
gigantyczne koncerny,
które były skłonne
finansować jej uprawę przez
farmerów amerykańskich,
aby następnie z nawiązką
zarobić na sprzedaży jej
dalece przetworzonych
produktów.
Na początku marca Komisja Euro-
pejska, omijając etap debaty, wydała
pisemną zgodę na uprawę w całej
Unii Europejskiej genetycznie zmo-
dyfikowanej odmiany ziemniaka
o nazwie Amfora. Koncern BASF
stworzył tę odmianę z myślą o prze-
myśle papierniczym wykorzystują-
cym skrobię ziemniaczaną przy pro-
dukcji papieru. Amfora została zmo-
dyfikowana tak, aby proces oczysz-
czania skrobi był wydajniejszy, a tym
samym tańszy.
Komisja, argumentując swoją de-
cyzję, podkreślała, że Amfora prze-
znaczona jest wyłącznie do celów
przemysłowych. I tu pojawiają się
wątpliwości. Jak bowiem odróżnić
ziemniaka GMO (z ang. Genetycznie
Modyfikowany Organizm) od normal-
nej odmiany? I w jaki sposób dopil-
nować, aby jakiś nieodpowiedzialny
rolnik nie karmił nimi zwierząt hodow-
lanych, o ludziach nie wspominając?
Polska wolna od GMO?
Nic więc dziwnego, że decyzja ta
spotkała się ze sprzeciwem ekolo-
gów i wywołała społeczną debatę na
temat GMO. Jak zwykle w takich sy-
tuacjach na nowo ożył spór pomię-
dzy zwolennikami (do których należy
część naukowców oraz producentów
żywności) i przeciwnikami GMO (po-
została część naukowców, produ-
centów żywności i organizacje pro-
ekologiczne).
U Polaków takie informacje nie wy-
zwalają większych emocji, ponieważ
nasze społeczeństwo żyje w prze-
świadczeniu, że Polska jest krajem
wolnym od GMO. Doskonałym tego
przykładem jest ustawa, której czyta-
nie odbyło się w Sejmie na początku
lutego. Rząd chce ochronić Polskę
przed GMO, zakładając utworzenie
specjalnych stref wolnych od GMO.
Ewentualne zatwierdzenie ustawy
w jej obecnym kształcie budzi nie tyl-
ko sprzeciw środowisk naukowych,
ale, co ważniejsze, może okazać się
niezgodne z regulacjami Unii Euro-
pejskiej.
Przeciętny Polak przekonany jest
o tym, że w jego diecie nie znajdują
się jakiekolwiek produkty GMO. Aby
zdać sobie sprawę z tego, że jest zu-
pełnie inaczej, wystarczy przywołać
przykład transgenicznych odmian
soi, których import wynosi 90% zapo-
trzebowania na naszym rynku. Prze-
glądając sklepowe półki dla wegeta-
rian lub menu restauracji nastawio-
nych na tego typu klientów, możemy
dojść do wniosku, że wegetarianizm
to dieta wymyślona i propagowana
przez producentów soi. Kotlety sojo-
we, flaki sojowe, mleko sojowe, a na-
wet bekon czy smalec sojowy to tyl-
ko kilka pozycji przebogatej oferty
produktów żywności. Jeśli jednak ko-
muś wydaje się, że skoro jada
wszystkie wyżej wymienione produk-
ty w wersji oryginalnej, tzn. zwierzę-
cej – nie spożywa soi, to jest w wiel-
kim błędzie.
Szacuje się, że około 60% prze-
tworzonych produktów zawiera sojo-
pochodne składniki; wędliny, sery,
słodycze, pieczywo czy odżywki dla
małych dzieci to tylko niektóre z tych
produktów. Soja, nawet jeśli nie jest
wymieniana jako składnik produktu
bezpośrednio, to należy z dużym
prawdopodobieństwem przyjąć, że
aromaty, lecytyna lub olej roślinny,
użyte do produkcji, również mogą
pochodzić z soi.
Dlaczego właśnie soja i jej odmia-
ny GMO stały się tak popularnym
składnikiem naszej diety? Odpowie-
dzi na to pytanie należy szukać we
właściwościach soi i historii tej rośli-
ny, a właściwie w rozwoju technologii
jej przetwarzania.
Suche ziarna soi są bardziej kalo-
ryczne od ziaren grochu czy fasoli:
100 g suchych ziaren soi dostarcza
385 kcal, a grochu i fasoli – 290 kcal.
Jej dość wysoka kaloryczność wyni-
ka z dużej zawartości tłuszczu i wę-
glowodanów (po ok 20%).
To jednak nie kaloryczność jest
największym atutem soi. Jej sukces
wynika przede wszystkim z zawarto-
ści białka (nawet do 40% suchej ma-
sy), którego skład aminokwasowy
jest najbardziej spośród produktów
roślinnych zbliżony do białka zwie-
rzęcego. Ponadto stosunek kwasów
jedno- i wielonienasyconych do kwa-
sów nasyconych jest o wiele korzyst-
niejszy niż w produktach mięsnych.
Paradoksalnie to właśnie przebogaty
skład soi powodował, że jeszcze
60 lat temu miała ona marginalne
znaczenie. Ze względu na dużą za-
wartość tłuszczów nie nadawała się
na paszę dla bydła, a występujące
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
w niej inhibitory trypsyny (enzymu
trawiącego białka) zmniejszały jego
wchłanianie.
Zaczęło się
od Chińczyków
Jej uprawę rozpoczęli Chińczycy
5 tys. lat temu. Początki nie zapowia-
dały, że soja zawładnie światowym
przemysłem spożywczym. Przezna-
czana była głównie jako zielona pasza
dla zwierząt, ale wchodziła również
w skład diety i leczniczych prepara-
tów. To w Państwie Środka wymyślo-
no pierwsze technologie przetwarza-
nia soi. Dobrze nam znany sos sojowy
Chińczycy produkowali z przefermen-
towanych nasion soi, a uprzednio na-
moczone i rozdrobnione nasiona sta-
nowiły bazę do wyrobu tofu.
Kilka wieków później poznali tę nie-
zwykłą rośliną portugalscy maryna-
rze, jednak w Europie soja nie wzbu-
dziła zainteresowania. I tak było
przez całe stulecia, aż do lat trzydzie-
stych XX wieku, kiedy soją zaintere-
sowały się Stany Zjednoczone. Ame-
rykańscy farmerzy, ze względu na
zdolność soi do wiązania azotu, wy-
korzystywali ją jako poplon podno-
szący jakość zdegradowanej przez
suszę gleby. Prawdziwy przełom na-
stąpił, gdy w latach 1931-1933 kon-
cern Ford Motor Company (produ-
cent samochodów) przeznaczył na
badania nad soją astronomiczną jak
na owe czasy kwotę 1 250 000 dola-
rów. To właśnie Henry’ego Forda
można śmiało uznać za ojca współ-
czesnego przetwórstwa soi.
W krótkim czasie w laboratoriach
badawczych koncernu powstała nie-
samowita ilość produktów i przemy-
słowych zastosowań soi. Olej służył
do zabezpieczania metalowych czę-
ści przed rdzą, pełnił funkcję płynu
w amortyzatorach, a plastik na bazie
soi stanowił wykończenie wnętrza.
Naukowcy z tego laboratorium opra-
cowali też technologię uzyskiwania
z białek sojowych delikatnego włók-
na, właściwościami zbliżonego do
wełny, z którego szyto kapelusze
i płaszcze. Fascynacja twórcy prze-
mysłu motoryzacyjnego doprowadzi-
ła do tego, że przy produkcji każde-
go samochodu forda zużywano ok.
30 kilogramów soi. Henry Ford swoją
sympatię do soi przejawiał również
noszeniem ubrań z tego właśnie ma-
teriału, a czasami organizowaniem
przyjęć, na których podawano soję
w przeróżnych wersjach. Głównym
celem laboratorium Forda były prace
nad przemysłowym zastosowaniem
soi, ale naukowcy opracowali także
procedurę produkcji mleka sojowe-
go, lodów oraz śmietany.
a1526-27 soja.qxd 2010-04-02 19:56 Page 3

ANGORA nr 15 (11 IV 2010) JEŚĆ, CZY NIE JEŚĆ? 27

Z czasem inne amerykańskie firmy brakowało na rynku, gdy wykryto mogły kupić sojowe mleko, lody,
Nieprawda, że jajka podnoszą po-
zaczęły dostrzegać potencjał drze- chorobę wściekłych krów, a jej poja- śmietanę, sery. Dla wegetarian stała tencję. Mają bardzo dużą wartość od-
miący w soi. Eksperci z firmy AMD, wienie się połączono ze stosowa- się znakomitym źródłem białka, żywczą, są symbolem życia i płodno-
pracującej głównie nad zastosowa- niem mączki mięsno-kostnej. a dzięki poddaniu jej określonym za- ści, ale nie wykazano, by w jakikolwiek
niem soi w przemyśle spożywczym,
udoskonalili metodę tłoczenia oleju Tani białkowy wypełniacz biegom technologicznym wygląd po-
traw nie odbiegał od dań niewegeta-
sposób wpływały na życie seksualne.

sojowego pozwalającą na pozbycie Jednak postęp technologii prze- riańskich. Masło i margaryna:
się z niego nieprzyjemnego zapachu, twórstwa soi spowodował, że stała Gdy już wydawało się, że nic lep-
Prawda, że masło powoduje skle-
co umożliwiło wprowadzenie go do się po prostu tanim białkowym wy- szego nie mogło spotkać ludzi, za- rozę, czyli miażdżycę, a nie, jak po-
spożycia. pełniaczem przetworzonej żywności. częły napływać doniesienia o nega- tocznie zwykliśmy sądzić, problemy
Okazało się, że rozłożenie soi nie- Co pewien czas prasa donosiła po- tywnym wpływie spożywania soi. Po- z pamięcią, gdyż wpływa na zwiększe-
mal na czynniki pierwsze daje dużo nadto o pozytywnych właściwo- czątkowo opisywano jedynie przy- nie poziomu cholesterolu we krwi
większe możliwości jej wykorzysta- ściach soi. Dietetycy zapewniali, że padki biegunek w reakcji na mleko w wyniku większej jego produkcji
nia, a także, podobnie jak w przypad- dzięki niej możliwe jest całkowite wy- sojowe o podobnym przebiegu jak w wątrobie, szczególnie frakcji LDL,
ku każdego przetwarzanego produk- kluczenie mięsa i tłuszczów zwierzę- u osób uczulonych na laktozę. Na- czyli „złego” cholesterolu.
tu, przynosi zyski. Na przykład olej cych z naszej diety, bez jakichkol- stępnie, gdy do badań nad soją przy-
Prawda, że dobra margaryna
przetwarzano na margarynę, a pozo- wiek negatywnych konsekwencji dla stąpiły rządowe laboratoria (ze (o obniżonej wartości kalorycznej, po-
stałe po ekstrakcji oleju płatki sojowe organizmu, a co za tym idzie zmniej- względu na kontrolę produktów zbawiona tłuszczów trans i dodatków
znakomicie nadawały się na wysoko- szenie ryzyka chorób serca (zawarte GMO), a nie jak dotychczas laborato- chemicznych) polecana jest w wypad-
białkową paszę dla zwierząt. ria producentów żywności, ku cukrzycy, miażdżycy, chorób na-
Wokół przetwórstwa tej rośli- okazało się, że wiele wcześniej czyń i serca. Nadaje się również do
ny zaczęły powstawać gigan- publikowanych badań nad so- gotowania i krótkiego smażenia.
tyczne koncerny, które były ją było prowadzonych niekom-
Prawda, że na maśle nie można
skłonne finansować jej uprawę petentnie i z góry zakładano smażyć. Nadaje się ono tylko do bar-
przez farmerów amerykańskich, ich wynik, oczywiście korzyst- dzo szybkiej obróbki, np. przyrzą-
aby następnie z nawiązką zaro- ny dla producentów soi. Po- dzenia jajecznicy – wtedy nie roz-
bić na sprzedaży jej dalece wiązano m.in. konsumpcję du- grzewa się za bardzo i nie powstają
przetworzonych produktach. żych ilości soi w dzieciństwie w nim substancje rakotwórcze. Mię-
Gdy zapotrzebowanie przewyż- z opóźnionym dojrzewaniem, so, grzyby, warzywa należy przygo-
szało możliwości produkcyjne a u dorosłych kobiet wydłuża- towywać na tłuszczu, który nie roz-
USA, te same koncerny zaczęły niem cyklu menstruacyjnego. kłada się w wysokiej temperaturze
i nie przypala się przez dłuższy czas,
dopłacać do upraw w Ameryce W zeszłym roku opublikowano
czyli na oliwie z oliwek lub oleju rze-
Południowej. Po drugiej wojnie badania, mówiące o zmniej-
pakowym.
światowej soję na nowo odkryli szonej o 30% ilości plemników

Nieprawda, że każda margaryna
również Europejczycy. Stało się w spermie wśród mężczyzn re-
jest dietetyczna. Niektóre mają więcej
tak m.in. za sprawą planu Mar- gularnie spożywających
kalorii niż masło!
shalla, którego znaczną część znaczne ilości soi.
stanowiła żywność (głównie Obecnie soja budzi coraz Chleb:
margaryna wytwarzana z oleju większe kontrowersje, mimo
Nieprawda, że tuczy. Dobry chleb
sojowego) oraz pasze na bazie że na przestrzeni kilkudziesię- długo żujesz i trawisz, jedna – dwie
soi. W ten sposób Stary Konty- ciu lat z mało znanej rośliny kromki starczą więc na kilka godzin.
nent przyzwyczaił się, a raczej stała się ważnym źródłem po- Tyjesz po pieczywie pszennym typu
został przyzwyczajony do wyso- karmu dla całego świata. Więk- „wydmuszka” – jest bardzo krótko tra-
ko przetworzonej żywności, im- szość spożywanej na świecie wione, po jego zjedzeniu szybko poja-
portu soi i jej produktów. soi to soja GMO, jednak ten wia się we krwi glukoza, która napędza
Wzrastające zapotrzebowa- fakt nie daje podstaw do tłu- apetyt.
nie na soję skłoniło koncerny maczenia jej niektórych nieko-
Nieprawda, że chleb chrupki ma
do prowadzenia badań nad rzystnych właściwości. Pro- mało kalorii. Nie można go jeść w du-
zwiększeniem wydajności pro- blem z jednoznaczną oceną żych ilościach, bo zawiera ich więcej
dukcji soi. Początkowo były to soi polega na tym, że jej spo- niż w 100 g innych gatunków!
zwykłe krzyżowania odmian życie jest bardzo zróżnicowa-
Prawda, że produkt na zakwasie
i selekcja interesujących cech Suche ziarna soi są bardziej kaloryczne ne w zależności od regionu jest zdrowszy, gdy poleży choć jeden
(wysokość łodygi, zawartość od ziaren grochu czy fasoli Fot. Reuters/Forum świata i grupy społecznej, dla- dzień. W zaczynie znajdują się dwa
oleju czy białka), następnie, tego nie możemy stwierdzić kwasy: mlekowy, działający leczniczo
gdy rozwój biotechnologii pozwolił w soi sterole i białka obniżają poziom czy, np. antynowotworowe właściwo- na układ pokarmowy, i octowy, który
na otrzymywanie pożądanych cech cholesterolu). ści wynikają jedynie z jej spożywania, może drażnić żołądek lub jelita, ale
drogą genetycznej modyfikacji, po- Dowiedziono również, że zawarte czy też po prostu Azjaci są mniej po- on ulatnia się dość szybko. Dlatego
wstały odmiany GMO. Odmiany ge- w soi fitoestrogeny (hormony pocho- datni na nowotwory lub pomaga im osoby o wrażliwszym układzie pokar-
netycznie modyfikowane, dzięki dzenia roślinnego zbliżone strukturą w tym jakiś inny składnik ich diety. mowym nie powinny jeść chleba pro-
wprowadzeniu genów warunkują- i działaniem do ludzkich estrogenów) Podobnie niejednoznaczne są dane sto z pieca. cdn.
cych oporność na herbicydy, szybko pomagają walczyć z objawami me- o wydłużaniu cyklu menstruacyjnego KATA R Z Y N A
zyskały popularność wśród farmerów nopauzy, a u mężczyzn produkty so- bądź opóźnianiu dojrzewania przez BOSACKA, MAŁ-
i zaczęły wypierać dotychczasowe jowe miały zmniejszać zapadalność soję, gdyż nie można wykluczyć, że GORZATA KO-
uprawy. Natomiast dzięki dobrze na raka prostaty. objawy te wywołane są zmniejsze- ZŁOWSKA-WOJ-
przeprowadzonej kampanii reklamo- Prawdziwa moda na soję zapano- niem lub wykluczeniem produktów CIECHOWSKA
wej, której głównym hasłem była wal- wała, gdy naukowcy powiązali niską mięsnych z diety badanych osób. „CZY WIESZ, CO
ka z głodem na świecie, społeczeń- zapadalność Azjatów na raka z regu- Dlatego, podobnie jak z każdym po- JESZ? Poradnik
stwo równie chętnie wyraziło zgodę larnym spożywaniem produktów so- karmem, powinniśmy przyjąć zasadę konsumenta,
na wprowadzenie ich na rynek. Nie jowych. Społeczeństwo, a szczegól- złotego środka: soja może być jed- czyli na co zwra-
do końca zdawano sobie też sprawę nie producenci żywności, pokochało nym ze składników naszej diety, a nie cać uwagę, ro-
z tego, że trafi ona bezpośrednio na wtedy soję i różnego rodzaju prepa- podstawą pożywienia. biąc codzienne zakupy”. Wydawnic-
nasze stoły. Początkowo miała być raty na bazie soi. Osoby uczulone na two Publicat, Poznań 2010. Cena
jedynie paszą dla zwierząt, której laktozę i krowie mleko bez problemu MATEUSZ TABIN 24,90 zł.
a1528.qxd 2010-04-02 17:38 Page 2
28
Raport ANGORY – Polski pacjent(244)
Niebezpieczna endoskopia
Takiej historii nie wymyśliłby ża-
den scenarzysta. Podczas posiłku
pacjentka połknęła protezę zębo-
wą, co wywołało cały szereg me-
dycznych zdarzeń i zaniedbań,
które doprowadziły do inwalidz-
twa i znacznego obniżenia kom-
fortu życia.
O historii Beaty Telengi pisaliśmy
ponad dwa lata temu (190 numer
„Polskiego pacjenta”).
– Gdy byłam w pracy (22 paździer-
nika 2001 r.), połknęłam niewielką
część protezy zębowej – wspomina
Telenga. – Miała najwyżej pół centy-
metra, ale wystawał z niej metalowy
zaczep. Nie czułam żadnego bólu,
jednak na wszelki wypadek nic nie
jadłam i od razu udałam się do leka-
rza pierwszego kontaktu.
Na podstawie badania rtg. ustalo-
no, że proteza znajduje się w górnym
odcinku przewodu pokarmowego.
Pacjentka została skierowana do
przychodni chirurgicznej przy woj-
skowym szpitalu, skąd po badaniu
odesłano ją do Wojewódzkiego
Centrum Medycznego w Opolu.
– Bez wywiadu, słowa na temat
skutków ubocznych zabiegu i żad-
nych badań (choruję na ciężką cu-
krzycę) wykonano mi endoskopię
– mówiła pacjentka.
Protezy nie wyjęto, za to doszło
do przebicia przełyku.
Wszystkiemu winna
proteza
Po zabiegu chorą przewieziono
do szpitala wojskowego, gdzie po
dwóch dniach pojawiły się silne bó-
le nadbrzusza oraz wysoka tempe-
ratura.
Następnie Beata Telenga została
przetransportowana do Dolnoślą-
skiego Centrum Chorób Płuc we
Wrocławiu. Tam potwierdzono prze-
bicie przełyku i przeprowadzono za-
bieg torakotomii (otwarcie klatki
piersiowej umożliwiające dotarcie
do serca, płuc, przełyku, tchawicy,
przepony), zszywając przełyk.
– Wrocławscy lekarze stwierdzili, że
przebicie miało charakter jatrogenny,
a więc spowodowany przez lekarzy
– dodaje pacjentka. – Niestety, w Dol-
nośląskim Centrum zostałam zakażo-
na gronkowcem, co wywołało sepsę.
Z Wrocławia chora znowu trafiła
do szpitala wojskowego w Opolu,
gdzie rozpoznano zapalenie osier-
dzia, obrzęk tarczy nerwu wzroko-
wego oraz ropne zapalenie mózgu
i opon mózgowo-rdzeniowych.
Przez cztery kolejne lata pani
Beata była hospitalizowana dzie-
więć razy.
PRAWO I MEDYCYNA ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
uszkodzenia, najmniej traumatycz-
ny, dawał szansę powodzenia i ura-
Pacjent: Beata Telenga (50 lat).
towania przełyku. W stanie, w jakim
znajdowała się powódka, wybór
metody leczenia spełniał wszelkie
przesłanki prawidłowego postępo-
wania i stanowił wyraz najwyższej
Choroba: uszkodzenie górnego odcinka przewodu pokarmowego, dbałości o dobro i bezpieczeństwo
zapalenie śródpiersia i osierdzia, ropne zapalenie opon mózgowo- pacjenta.
-rdzeniowych, sepsa, zakażenie gronkowcem, martwica dużego odcinka Sąd powołał biegłego specjalistę
przełyku. chorób zakaźnych, żeby ustalić, jak mo-
Miejsce leczenia: Wojewódzkie Centrum Medyczne w Opolu, gło dojść do zakażenia gronkowcem.
116. Wojskowy Szpital z przychodnią, Dolnośląskie Centrum Chorób Płuc. (...) Zakażenie gronkowcem jest
Zarzut: brak staranności i ostrożności zawodowej. problemem często towarzyszącym
Pozwany: Wojewódzkie Centrum Medyczne w Opolu, Dolnośląskie zmianom tkankowym – napisał dr
Centrum Chorób Płuc. Jan Flieger. – (...) Biegły uważa, iż
Kwota roszczenia: 611 tys. zł. (...) gronkowiec pojawił się w przeły-
Podstawa prawna: art. 415, 444, 445 k.c. ku już w czasie połknięcia protezy.
Mógł tam dostać się z protezą na jej
– Nie pierwszy raz na łamach „Pol- Katedra i Zakład Medycyny Sądowej powierzchni lub ze śliną jednocze-
skiego pacjenta” pokazujemy, że pa- Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. śnie. Obecność protezy w jamie ust-
nendoskopia, czy szerzej endosko- (...) Do rozerwania przełyku do- nej stwarza warunki do zwiększone-
pia, przez wielu lekarzy uważane za szło najprawdopodobniej podczas go namnażania się bakterii, nie za-
niemal nieinwazyjne metody lecze- połykania protezy – uznali biegli. wsze obserwowanego w postaci
nia, mogą doprowadzić do kalectwa, Pacjentka zażądała opinii uzupeł- jawnej, np. odczynu zapalnego.
a nawet śmierci – mówi dr Ryszard niającej. – To zastanawiające, skąd biegły
Frankowicz. – Przypomnę tylko opi- (...) W leczeniu Beaty Telengi nie do- wie, że gronkowiec dostał się do
sywany w ANGORZE przypadek szło do opóźnień w diagnostyce ani mojego organizmu wraz z protezą,
śmierci Wandy Kincer, która zmarła leczeniu. Podejmowane kroki leczni- skoro nie ma na to żadnego dowo-
na skutek powikłań po niedbale wy- cze były podejmowane adekwatnie du – mówi Beata Telenga. – Przecież
konanej endoskopii. Tymczasem jest do stanu chorej – uznali biegli. to tylko hipoteza. O wiele bardziej
to badanie inwazyjne o ponadprze- prawdopodobne jest zakażenie
ciętnym ryzyku, które zawsze wiąże
Skąd wziął się szpitalne po operacyjnym otwarciu
się z ryzykiem uszkodzenia we- gronkowiec? klatki piersiowej.
wnętrznego organu, w tym przypad- W trakcie toczącego się procesu – Według Światowej Organizacji
ku przełyku. Dlatego tego typu zabie- zostało pozwane Dolnośląskie Cen- Zdrowia przyjmuje się, że z zakaże-
gi wymagają od lekarzy dobrego roz- trum Chorób Płuc, w którym, jak niem szpitalnym mamy do czynienia
poznania, a więc wykonania wszel- twierdzi pacjentka, została zarażona wówczas, gdy wystąpiło ono po upły-
kich koniecznych badań, wielkiego gronkowcem. wie 48 godzin od przyjęcia do szpita-
doświadczenia i najwyższej staran- W odpowiedzi na pozew pełno- la – wyjaśnia dr Frankowicz. – Jeżeli
ności. mocnik Dolnośląskiego Centrum więc w chwili przyjęcia pacjentki do
W październiku 2004 r. pacjentka Chorób Płuc wniósł o oddalenie po- Dolnośląskiego Centrum jego lekarze
wystąpiła z pozwem przeciwko Wo- wództwa w całości. W uzasadnieniu nie stwierdzili zakażenia, to tym sa-
jewódzkiemu Centrum Medycznemu napisał: mym stosuje się domniemanie, że
w Opolu, domagając się 611 tys. zł (...) Przyjęcie powódki w dniu chora była wolna od gronkowca. Roz-
odszkodowania i zadośćuczynienia. 25 października odbyło się w trybie poznanie zakażenia i sepsa pojawiły
W odpowiedzi na pozew Centrum pilnym i było konsekwencją zaist- się po operacji torakotomii, a więc to
wniosło o oddalenie powództwa niałego jatrogennego powikłania szpital powinien przedstawić dowód,
w całości. (rozerwania przełyku) przy próbie że nie było to zakażenie szpitalne.
W uzasadnieniu pisma proceso- endoskopowego usuwania z przeły- Prawdopodobnie przed wakacja-
wego czytamy: ku ciała obcego (protezy zębowej). mi sąd wyda wyrok.
(...) Przeprowadzone badanie Powikłanie nastąpiło trzy dni wcze- – Przed chorobą byłam przedsta-
(panendoskopia – przyp. autora) zo- śniej – 22 października w Opolu (...). wicielem dużej firmy ubezpieczenio-
stało wykonane zgodnie z aktualnym W warunkach podwyższonego ryzy- wej i na obecne realia zarabiałam
stanem wiedzy medycznej i jego za- ka operacyjnego, niepewnego ro- 20 tys. zł miesięcznie. Teraz mam
sadami, a także sztuką lekarską i z kowania na przyszłość, w trybie ra- sztuczny przełyk i jestem inwalidką
najwyższą starannością. Uszkodze- tującym życie, poddano powódkę otrzymującą 630 zł renty. Czy w takiej
nie, do jakiego doszło u powódki, natychmiastowej operacji (...). Choć sytuacji 600 tysięcy to duża kwota?
prawdopodobnie spowodowała pro- warunki miejscowe, a przede Wydanie wyroku nie będzie ozna-
teza zębowa w trakcie samoistnego wszystkim aktywny stan zapalny, czać zakończenia sprawy. Znając
przesuwania się do żołądka. nie gwarantowały prawidłowego polskie realia, nie można mieć wąt-
W 2007 r. na potrzeby sprawy opi- przebiegu gojenia się przełyku, to pliwości, że ten, kto przegra, złoży
nię sądowo-lekarską sporządziła wybór sposobu zaopatrzenia apelację. Proces trwa już sześć lat
i być może potrwa jeszcze rok lub
dwa. To nasza norma, która w cywi-
Panendoskopia (gastroskopia) lizowanych krajach nazywa się prze-
Metoda diagnostyczna górnego odcinka przewodu pokarmowego po- wlekłością postępowania.
legająca na wprowadzeniu endoskopu (cienki, giętki przewód zakończo-
ny kamerą i źródłem światła). KRZYSZTOF RÓŻYCKI
Przed badaniem stosowane jest znieczulenie miejscowe gardła. Tekst powstał przy pomocy dra
W czasie panendoskopii można pobrać wycinek do badania histopato- Ryszarda Frankowicza. Telefon
logicznego, a także usunąć polipy, ciała obce czy zatamować krwawienie. kontaktowy: 0 602 13-31-24 i 0 14
627-01-24 (od godz. 10 do 12).
a1529 skora.qxd 2010-04-02 19:48
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Ta choroba może przydarzyć się każdemu
po zażyciu środków przeciwbólowych,
które mamy w domowych apteczkach
Zeszła jej skóra
Pani Violetta ma 42 lata; przez
wiele lat przyjmowała środki prze-
ciwbólowe. Przy ostatnim przezię-
bieniu wzięła też leki przeciw-
gorączkowe. Wtedy w jej organi-
zmie wystąpiła bardzo poważna re-
akcja alergiczna: z ciała zaczął zni-
kać naskórek. Jej skóra zaczęła
odchodzić, dosłownie odrywać się
od całego ciała.
Chora trafiła najpierw na oddział in-
tensywnej terapii płockiego szpitala.
Jej stan był bardzo ciężki, a leczenia
nie chciały się podjąć inne ośrodki
w Polsce.
W końcu pacjentkę przyjęło
Wschodnie Centrum Leczenia Opa-
rzeń w Łęcznej koło Lublina. Prze-
transportowano ją tam z Płocka śmi-
głowcem.
– Stwierdziliśmy u niej zespół
Lyella – opowiada „Dziennikowi
Wschodniemu” prof. Jerzy Strużyna,
szef WCLO w Łęcznej. – Objawia się
on reakcją zwaną toksyczną nekroli-
zą naskórka. Polega na oddzieleniu
się naskórka od skóry właściwej i je-
go odpadnięciu. Ciało pokryte jest
wtedy tylko żywą tkanką skóry wła-
ściwej.
Pani Violetcie naskórek odpadł
z 90 procent powierzchni skóry. Cho-
roba zaatakowała także wnętrze jej
organizmu. Pacjentce natychmiast
wykonano plazmoferezę, czyli całko-
witą wymianę osocza.
– Sprowadziliśmy specjalnie dla
niej aparat do usuwania dwutlenku
węgla, działający trochę jak sztuczne
płuco – mówi dr Łukasz Drozd.
– Jakby ktoś mi powiedział, kiedy
przyjmowaliśmy tę kobietę na od-
dział, że po dwóch tygodniach sama
będzie oddychać, tobym nie uwierzył
– wspomina prof. Jerzy Strużyna.
– Z powodu małej liczby przypad-
ków klinicznych, wysokiej śmiertel-
ności i braku standardów postępo-
wania leczenie tej choroby jest bar-
dzo trudne. Nasz zespół oparł się
na sprawdzonych, znanych na świe-
cie metodach, jednak nie do końca
wiedzieliśmy, czy ta terapia odniesie
skutek.
Odniosła. Pozostały jeszcze do wy-
leczenia powikłania wynikające z po-
wstałych zrostów. Czeka ją także dłu-
ga rehabilitacja i operacje plastycz-
ne. – Pozostaną oczywiście blizny,
ale najważniejsze, że pacjentka żyje
– cieszy się profesor.
Na razie pani Violetta nie może
chodzić, gdyż wystąpił u niej zanik
Page 1
mięśni. Kilka dni po wyjściu ze szpi-
tala znowu zabrała ją karetka. Ma
problemy z oddychaniem, czeka ją
kolejna operacja, ale dziś najwięk-
szą radość ma z tego, że pierwszy
dzień spędziła w domu. – Po raz
pierwszy spojrzałam w lustro
po trzech miesiącach. Przeżyłam
szok, bo nikt mnie na to nie przygo-
tował – zwierzyła się reporterce
TVN 24. – Byłam w stanie krytycz-
nym. To dzięki lekarzom z Łęcznej
możemy teraz rozmawiać.
Przyznaje, że przyjęła dokładnie
dwie tabletki aspiryny bayerowskiej,
rozpuszczalnej, z witaminą C. Po tym
nastąpiła reakcja alergiczna.
Teraz lekarze dzwonią do niej
i pytają o zdrowie. Dzwonią także
rodzice kolejnej, już trzeciej w tym
roku pacjentki z zespołem Lyella,
której leczenia podjęli się łęczyń-
scy lekarze.
Zespół Lyella występuje niezwykle
rzadko. Raz na 1-2 miliony ludzi. I ni-
gdy nie wiadomo, kiedy nastąpi. Nie-
stety, w 40-60 procent przypadków
choroba kończy się śmiercią. Zda-
niem lekarzy, może objawić się
w każdym momencie i u każdego.
Po zażyciu leków przeciwbólowych,
które każdy ma w domowej aptecz-
ce. Według toksykologów, choć ze-
spół Lyella występuje niezwykle rzad-
ko, to nierozważnie przyjmując leki
na bazie paracetamolu, możemy na-
bawić się innych problemów.
– Paracetamol to lek powszech-
nie dostępny, używany jest w róż-
nych kombinacjach z innymi lekami
– twierdzi na łamach „Dziennika
Wschodniego” dr Hanna Lewan-
dowska-Stanek, wojewódzki konsul-
tant ds. toksykologii w Lubelskiem.
W połączeniu z salicynami, na przy-
kład z aspiryną, jest bardzo toksycz-
ny. Można uszkodzić chociażby wą-
trobę.
Doktor Lewandowska-Stanek uwa-
ża, że najważniejsze jest to, żeby nie
brać leków bezmyślnie. To, że są one
dostępne bez recepty w kioskach czy
na stacjach benzynowych, nie ozna-
cza, że są całkowicie bezpieczne.
– Mówi się, że ta choroba przytra-
fia się jednej osobie na milion czy
na kilka milionów osób. Ja jednak
odnoszę wrażenie, że do tej pory
mogło być takich osób znacznie
więcej, tylko nie były zdiagnozowa-
ne – uważa pani Violetta.
Opracował (bin)
R E K L A M A
a1530 dziecko.qxd 2010-04-02 18:31 Page 2

30 WIELKA NIEWIADOMA ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

Policjanci sprawdzają 47 tysięcy rodzin, by ustalić, czyje było Ze 125 zaginionych w ubiegłym
dziecko wyłowione w Cieszynie roku maluchów odnalazło się 120
– żywych i zdrowych. Pozostałych

Tajemnica chłopca ze stawu policja wciąż poszukuje.

W sumie w policyjnych bazach ja-
ko zaginione figuruje łącznie 29 dzie-
ci w różnym wieku, które zniknęły
szy raz proszono nas o taką pomoc, nie ustalimy, że dziecko nie pochodziło z Pol- w ciągu ostatnich kilkunastu lat.
Nr 77 (1 IV). Cena 3,40 zł mogliśmy odmówić, choć to trauma- ski, wejdziemy we współpracę z innymi („Rzeczpospolita”)
tyczne przeżycie – mówi prof. Krystyna państwami – zapowiada Sokołowski.
Ustalanie tożsamości chłopca to Doktorowicz, dziekan Wydziału Radia Czas nagli. – Perspektywa wyjaśnie- i biało-niebieskie rękawiczki, jakby szedł
najprawdopodobniej największa ak- i Telewizji UŚ. nia tej tajemnicy oddala się z każdym na spacer.
cja w historii polskiej policji. Na pierwszy ogień policja wzięła dniem. Kluczowe są pierwsze dni – mó- Mimo wytężonej pracy tysięcy poli-
– Łapiemy się wszystkiego, robimy wszystkie rodziny ze Śląska, które ma- wi prof. Brunon Hołyst, kryminolog. cjantów pytań nadal jest wiele. Czy chło-
coś, czego jeszcze policja na taką ją założoną tzw. niebieską kartę (do- piec, skoro nikt go nie kojarzy, był na
skalę nie robiła – mówi Ireneusz Bra- my, w których dochodzi do przemo- Pytania i wskazówki pewno Polakiem? A może Czechem, Sło-
chaczek, rzecznik policji w Cieszynie. cy). Potem sprawdziła kolejne kilkaset Ciało chłopca musiało leżeć w wodzie wakiem? Czy żyją jego rodzice? A może
– W naszej komendzie jest 285 etatów rodzin, które mają nadzór kuratora. co najmniej trzy, cztery dni. Sekcja wyjechali do pracy, a chłopcem zajmo-
i nie ma osoby, która by nie pracowa- Bez efektu. zwłok wykazała, że zginął w wyniku po- wała się np. koleżanka? Czy było to mor-
ła przy rozwiązaniu tej zagadki. Liczy
się każdy pomysł, każdy trop. Jeste-
śmy zdeterminowani.
Unoszące się na wodzie ciało ok. 1,5-
rocznego chłopca spostrzegło dwóch na-
stolatków przechodzących obok stawu
hodowlanego na peryferiach Cieszyna.
Ich uwagę zwróciła czerwona ortalionowa
kurtka wystająca z wody. Był piątek,
19 marca, godz. 16. Od tego czasu minę-
ło 14 dni. I nic. Mimo portretów chłopca
w telewizji, apelu w mediach, pracy policji,
nikt się po dziecko nie zgłosił.
– To sprawa bez precedensu – uważa
Mariusz Sokołowski, rzecznik Komendy
Głównej Policji. Funkcjonariusze przyzna-
ją, że znajduje się na śmietnikach ciała
noworodków, ale żeby nikt nie szukał pół-
torarocznego dziecka, żeby nikt go nie
skojarzył? – To niemożliwe, niespotykane
– ocenia Sokołowski. I podkreśla: – Jeste-
śmy poruszeni tą dramatyczną historią.
Rzecznik cieszyńskiej policji analizuje:
– Dziecko nie żyło na pustyni. Na pewno
miało sąsiadów, opiekunów, rodziców.
Nie dotrzemy do nich, jeśli nie ustalimy,
kim był chłopiec, jak się nazywał, jakiej
był narodowości.
Adres po adresie
Przy rozwiązaniu zagadki pracuje dziś
kilka tysięcy policjantów ze wszystkich Ustalenie tożsamości tego malca to jedna z najtrudniejszych spraw śląskiej policji
komend i komisariatów na Śląsku. Fot. Krzysztof Marciniuk/Głos Ziemi Cieszyńskiej

Wspiera ich specjalna sekcja kryminal-
nych ze Śląskiej Komendy Wojewódz-
kiej w Katowicach.
Portret chłopca ze zdjęć wyłowione-
go z wody ciała wykonali na prośbę po-
licji naukowcy z pracowni fotografii cy-
frowej Uniwersytetu Śląskiego. – Pierw-
Jak w Bieszczady to tylko:
Ośrodek Wypoczynkowy
„Rudawka”
Zapraszamy cały rok,
gości indywidualnych i grupy.
Konkurencyjne ceny i wspaniała
kuchnia w urokliwym miejscu!
SERDECZNIE ZAPRASZAMY!
www.rudawka.pl, biuro@rudawka.pl
Tel. 13 435 90 27
R E K L A M A
W systemie ewidencji ludności woje-
wództwa śląskiego znaleziono adresy 47
tys. rodzin, które mają dziecko w wieku
zbliżonym do zmarłego chłopca. Od pię-
ciu dni funkcjonariusze sprawdzają po
kolei każdą z nich. To zadanie głównie
dzielnicowych, ale pomaga też prewen-
cja, straż pożarna, strażnicy miejscy, pra-
cownicy ośrodków pomocy społecznej.
Policjanci sprawdzają w domach do-
kumenty, oglądają dzieci i odnotowują
w policyjnym systemie. Do wczoraj od-
wiedzono kilka tysięcy rodzin, w tym 75
proc. (ok. 600) z powiatu cieszyńskiego.
Jeśli i to nie przyniesie rezultatu, funk-
cjonariusze sprawdzą tym kluczem ro-
dziny w całej Polsce: setki tysięcy.
– Nie mamy wyjścia. W historii policji
nie było takiego przypadku, więc staramy
się działać niekonwencjonalnie. Jeśli
wikłań od silnego uderzenia w brzuch
(nie wiadomo, czy była to pięść, but czy
np. uderzenie huśtawki). Doszło do per-
foracji jelita, z tego wywiązało się zapa-
lenie otrzewnej. Zakłada się i morder-
stwo, i wypadek.
– Chłopczyk musiał strasznie cierpieć,
a więc z pewnością płakał – opowiadają
policjanci. To ważna wskazówka w tej
zagadce. Niejedyna. – Sprawdziliśmy
szpitale, poradnie, a nawet gabinety me-
dycyny niekonwencjonalnej na Śląsku.
Bez efektu – mówi Brachaczek.
Policjantów zdziwiło, że chłopczyk był
czysto ubrany w markowe ciuchy z pol-
skich sklepów Smyk i 5-10-15, co też ma
duże znaczenie, bo Cieszyn to miasto
graniczne z Czechami.
Blondynek, krótko ostrzyżony, 85 cm
wzrostu, oczy niebieskie. Miał czapkę
derstwo: z premedytacją albo niezamie-
rzone, tylko strach przed karą odebrał ro-
dzicom rozum i kazał zacierać ślady?
W końcu dlaczego wrzucono ciało do
płytkiego stawu, choć obok jest głęboki?
Policja postawiła wszystkie możliwe hi-
potezy. Przeczesała tereny wokół stawu,
zabezpieczyła wszystko, co w nim było,
w tym pety, butelki. Wyizolowano z nich
ślady biologiczne DNA, które trafią do po-
licyjnej bazy danych – może w przyszło-
ści pomogą rozwikłać zagadkę.
W całej Polsce zawiśnie 5 tys. plaka-
tów z wizerunkiem chłopca. – Pojawią
się we wszystkich 570 urzędach skarbo-
wych i w prawie 4,5 tys. placówek służby
zdrowia. Na początek powinno wystar-
czyć, poczekamy na efekty – mówi Bra-
chaczek.
IZABELA KACPRZAK
a1531 mafia.qxd 2010-04-02 18:28
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Mafia przejmuje biznesy
Nr 12 (26 III-1 IV). Cena 1 zł
Z bronią przy głowie bracia D. przepi-
sali większość udziałów na rzecz firmy,
której właścicielami okazali się znajomi
z biznesowego przyjęcia. Jednym po-
ciągnięciem pióra mężczyźni stracili
majątek wart 60 mln zł.
Skończyły się czasy, gdy gangsterzy
z Pruszkowa jeździli po mieście i ściągali
haracze od sprzedawców pończoch i pie-
truszki. „Miasto” weszło w biznes. Myli się
jednak ten, kto myśli, że przestępcy za-
częli prowadzić legalne interesy. Gang
pruszkowski wie, że na wymuszaniu hara-
czy, napadach i kradzieżach samocho-
dów, nie można się już dorobić milionów.
Można za to dzięki temu bardzo szybko
wrócić za kraty, a tego żaden z członków
grupy nie chce. Prawdziwą żyłą złota stało
się więc dla pruszkowiaków nękanie biz-
nesmenów, którzy kiedyś parali się niele-
galnymi interesami, a dziś próbują żyć
zgodnie z prawem lub balansują na jego
granicy. Członkowie grupy wzięli też na
celownik młodych yuppies, którzy nie-
świadomi zagrożeń, próbują w Warszawie
robić interesy. Pruszków zdaje sobie spra-
wę z tego, że policja, CBŚ, a nawet CBA
mają duże kłopoty ze skutecznym ściga-
niem przestępczości gospodarczej i ko-
rzystają z tej sytuacji do woli – przejmuje
spółki, nieruchomości, udziały w firmach
i inwestycjach, wchodząc dzięki temu
w naprawdę legalny biznes.
Dyrektor z polecenia
W ten sposób okradziono m.in. dwóch
Polonusów z Niemiec – braci Patryka i Ro-
berta D., którzy po 20 latach emigracji, na-
mówieni przez ojca emeryta, cały rodzin-
ny majątek postanowili zainwestować
w Warszawie. Bracia założyli kilka firm. Ku-
pili nieruchomości w stolicy i Wrocławiu.
Zaczęli budować biurowce i parki maszyn.
Na Dolnym Śląsku ich spółka bardzo
szybko wystawiła jeden z najładniejszych
hoteli, niedaleko Ostrowa Tumskiego
i wtedy zaczęły się prawdziwe kłopoty. Za-
rządzanie firmami przy takiej masie obo-
wiązków stało się uciążliwe. Potrzebny był
menedżer, który odciążyłby właścicieli
w pracy.
Poznani na jednym z przyjęć biznesme-
ni z Warszawy namówili braci D. do za-
trudnienia dyrektora zarządzającego.
– Opowiadali o tym, jak to ich życie stało
się łatwe i przyjemne, gdy gros obowiąz-
ków przejęli w ich firmach menedżerowie
– opowiada Patryk D. – Jak mogli zająć się
następnymi inwestycjami, gdy dotychcza-
sowe powierzyli zaufanym i dobrze wy-
kształconym, sprawnym zarządcom. Po-
zazdrościliśmy im i poszliśmy za tymi ra-
dami. Wkrótce w ich największej spółce
zatrudniony został nowy dyrektor. Znajomi
polecili biznesmenom sprawdzonego pra-
Page 1
cownika. Bracia D. wprowadzili go do
spółki. Władysław B., z wykształcenia spe-
cjalista od nieruchomości, szybko zabrał
się do pracy. Po roku zaproponował odku-
pienie 3 proc. udziałów. – Miało być to
przypieczętowanie naszej współpracy, ta-
ka forma gratyfikacji – opowiada Robert D.
Dwa tygodnie po tym, gdy największa
spółka braci D. podzieliła się mniejszo-
ściowym pakietem udziałów z Władysła-
wem B., mężczyzna przyjechał do firmy
z czterema rosłymi Bułgarami. – Śmiejąc
się, powiedział, że przywiózł inwestorów
strategicznych – mówi Patryk D. – Zorien-
towaliśmy się, że coś nie gra. – Z bronią
przy głowie bracia D. przepisali większość
udziałów na rzecz firmy, której właściciela-
mi okazali się znajomi z przyjęcia. Jednym
pociągnięciem pióra mężczyźni stracili
majątek wart 60 mln zł. Trzy miesiące póź-
niej wszystkie należące do nich dotąd nie-
ruchomości były już własnością czterech
innych spółek. – Gdy zaczęliśmy spraw-
dzać, z kim mamy do czynienia, okazało
się, że ludzie, którzy odebrali nam firmę,
są związani z zarządem Pruszkowa i dwo-
ma siedzącymi w więzieniu jej szefami
– tłumaczy Patryk D. – Włos zjeżył nam się
na głowie, ale postanowiliśmy walczyć.
Mafia jest sprawniejsza
Policja i CBA wszczęły właśnie śledztwo
w sprawie nielegalnego przejęcia spółek
braci D. Oni sami zostali z niczym, czeka-
ją na wyniki działań służb. – Straciliśmy
wszystko i nie wiemy, jak to się skończy
– przyznaje Robert D. – Myślimy o ponow-
nym wyjeździe z kraju. Marzenia ojca, któ-
ry chciał, abyśmy wrócili do Polski na sta-
łe, chyba się nie spełnią.
– Gangsterzy wiedzą, że sprawy go-
spodarcze ciągną się latami i są bardzo
trudne, a służby i wymiar sprawiedliwości
pracują opieszale i mają mało doświad-
czenia w takich śledztwach. Do czasu ich
zakończenia majątek tych panów z pew-
nością się rozpłynie. Niestety, mafia jest
sprawniejsza od nas w takich sprawach
– przyznaje policjant z CBŚ. Historia bra-
NIE DO ODRZUCENIA
Rys. Paweł Wakuła
ci D. z Frankfurtu to niejedyny tego typu
przypadek w Warszawie. W podobny
sposób w rękach mafii w ostatnich latach
znalazło się kilkaset nieruchomości z naj-
bardziej reprezentacyjnych rejonów stoli-
cy, a nawet Gdańska, Katowic, Torunia
czy Poznania. Jeden z członków gangu
pruszkowskiego dorobił się nawet dzięki
temu kilkusethektarowego rancho na Ma-
zurach. Łupem padają także warszawskie
kamienice, stacje benzynowe, firmy trans-
portowe, restauracje, a nawet firmy deve-
loperskie.
Mafiozi mają haka
na byłych mafiozów
– Część z poszkodowanych sama kie-
dyś prowadziła nielegalne interesy, z któ-
rych zyski zainwestowano potem w legal-
ny interes. Łatwo jest im go dzisiaj ode-
brać, bo ludzie ci rzadko kiedy decydują
się do nas zgłosić po pomoc – wyjaśnia
oficer CBŚ. – W trakcie sprawdzania takiej
31
firmy na pewno wykazalibyśmy, że po-
wstała z majątku, którego dorobiono się,
działając niezgodnie z prawem. Część po-
szkodowanych boi się też zemsty gang-
sterów. Ten strach przez lata wykorzysty-
wali gangsterzy z Pruszkowa, dzięki cze-
mu udało im się z brutalnej przestępczo-
ści zorganizowanej o charakterze zbroj-
nym, wejść w świat białych kołnierzyków
– równie brutalny, ale zakamuflowany
– dobrym garniturem, okularami w złotych
oprawkach i eleganckim, ale nie rzucają-
cym się w oczy samochodem. Prawdzi-
wym postrachem tego środowiska był
jeszcze niedawno rezydent rosyjskiej ma-
fii w Warszawie Władimir S. ps. Wadim
z Ukrainy, kochanek byłej żony Andrzeja
Z. ps. Słowik. Jego ludzie przez lata terro-
ryzowali szemranych biznesmenów stoli-
cy z branży nieruchomości i paliwówki,
wymuszając na nich przepisanie firmy lub
wielomilionowe okupy za możliwość np.
dokończenia inwestycji, w kilku sytu-
acjach nawet budowy dużego osiedla
mieszkalnego lub biurowca. Po tym jak
wiosną ubiegłego roku ludzie Wadima za-
straszyli biznesmena z Radzynia Podla-
skiego, a ten zgłosił się po pomoc do
CBŚ, Ukrainiec trafił za kratki, ale jego gru-
pa działa nadal. Działa też kilka innych. Jej
członkowie regularnie przesiadują w naj-
bardziej popularnych kawiarniach ścisłe-
go centrum Warszawy, przy Nowym Świe-
cie, pI. Trzech Krzyży, czy w okolicach ho-
telu Marriott. Na zlecenie jednej z takich
grup zginął też prawdopodobnie Paweł N.
ps. Mrówa, syn bossa gangu wołomiń-
skiego Henryka N. ps. Dziad. Został za-
strzelony 3 lata temu pod Warszawą na te-
renie budowanego przez swoją firmę osie-
dla mieszkaniowego. Policja podejrzewa,
że zlecenie wykonano, gdyż Mrówa nie
chciał zapłacić okupu za możliwość do-
kończenia inwestycji lub nie podzielił się
udziałami spółki.
MARLENA KOWNACKA
R E K L A M A
a1532.qxd 2010-04-02 18:56
32
Łódzkim licealistkom grożono wyrzuceniem ze szkoły, za...
„Niegodne” zdjęcia
Nr 75, 76 (30, 31 III). Cena 2x2 zł
Uczennice, które się
obejmują, pozując do zdjęć,
manifestują swą orientację
seksualną i zachowują się
niegodnie – uznała dyrekcja
liceum i nakazała usunąć
fotografie z internetu.
Ania ma 17 lat, chodzi do IX LO
w Łodzi. Pasjonuje się fotografią.
– Mój brat fotografuje krajobrazy. Ja
wolę ludzi, bo wyrażają emocje
– mówi. Lubi też pozować do zdjęć:
– Wcielić się w jakąś rolę, pokazać
inną twarz. Jak aktor.
Najlepsze zdjęcia umieszcza
w swoim fotoblogu. Jest z nich dum-
na, chce się pochwalić.
Niedawno brat sprezentował jej
profesjonalną lampę studyjną. Ania
natychmiast urządziła sesję w her-
baciarni, w której w weekendy zara-
bia na kieszonkowe. Pozowała ra-
zem z Mają, koleżanką ze szkoły.
Zdjęcia robiła druga Ania, też z ich
klasy. Fotografie z sesji umieściły
w fotoblogu.
Na początku marca obejrzały je
szkolna pani pedagog, wychowaw-
czyni i pielęgniarka. – Wezwały nas
i zażądały, byśmy je usunęły. Dla-
czego? Ponoć zachęcają do odchu-
dzania, co grozi anoreksją – opowia-
dają dziewczyny.
Naradziły się i poszły do wicedy-
rektorki szkoły Barbary Obrębskiej,
by wyjaśnić sprawę. – Rozmowa
trwała półtorej godziny. Właściwie
wykład, bo trudno nam było dojść
do głosu – relacjonuje Ania.
Wicedyrektorka do „propagowa-
nia odchudzania” dołożyła drugi za-
rzut. – Powiedziała, że manifestuje-
my na tych zdjęciach swoją orienta-
cję seksualną, a jako osoby niepeł-
noletnie i uczennice IX LO nie mamy
do tego prawa – relacjonuje Ania.
Dyrektorka miała też powiedzieć
dziewczynom, że łamią statut szko-
ły, który zobowiązuje uczniów do jej
godnego reprezentowania. – Dlate-
go „zdjęcia z internetu mają znik-
nąć, a jeśli ich nie usuniemy, ona
usunie nas ze szkoły” – powiedziały,
przytaczając usłyszane słowa.
Są do siebie podobne. Wysokie
i szczupłe. W szerokich i falbania-
stych sukniach, jak Alicja w krainie
czarów, nawiązujących do subkultu-
Page 2
CIAŁO NIEPEDAGOGICZNE
ry lolit wyrażającej bunt wobec tra-
dycyjnego wyglądu i roli nastolatki.
Ubierają się tak na co dzień, także
do szkoły.
Uczą się dobrze. – Mają mnóstwo
zainteresowań – Marta Konarzew-
ska, ich polonistka i była wycho-
wawczyni, nie może się ich nachwa-
lić.
– Znają nie tylko lektury. Także
prozę Edgara Allana Poe, Dostojew-
skiego, Jelinek. Kiedy mówię: „Po-
tworne jak u Kafki”, rozumieją do-
skonale, bo „Proces” też już czytały.
„Co z tego, że jesteśmy niepełno-
letnie, skoro nasi rodzice wiedzą
o tych fotografiach i je akceptują?
W fotoblogu reprezentujemy tylko
siebie, nie szkołę, bo nie ma nawet
jej numeru. No i w końcu obejmując
się, nie robimy niczego złego” – mó-
wiły po wyjściu od wicedyrektorki.
„Te zdjęcia to nasza prywatna spra-
wa” – uznały i ich nie usunęły.
Po kilku dniach Ania ponownie lą-
Zdjęcie z pierwszej strony łódzkiej „Gazety Wyborczej” nr 75
duje na dywaniku. Dyrekcja chce
wiedzieć, dlaczego zdjęcia wciąż są
w fotoblogu. Znów straszy konse-
kwencjami.
Ani skoczyło ciśnienie, rozbolał ją
brzuch. Ze szkoły zadzwoniono po
rodziców. Przyjechała mama i dużo
od Ani starszy brat.
– Pani wicedyrektor powiedziała,
że dziewczyny wyglądają na tych
zdjęciach jak lalki, z których emanu-
je erotyzm – cytuje pan Przemek,
brat Ani. – A przecież to zdjęcia arty-
styczne! Kreacja! Ktoś dostrzeże na
nich lesbijki, a ktoś inny coś innego.
Jak z obrazami Picassa. Tłumaczy-
łem, ale nie docierało.
– Pani Obrębska powiedziała, że
albo zdjęcia zostaną usunięte, albo
mam porozmawiać z Anią o zmianie
szkoły. Wyznaczyła nawet termin na
po świętach – mówi pani Alicja, ma-
ma licealistki.
Ania: – Jestem rozdarta. Po ostat-
niej rozmowie w gabinecie u pani
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
dyrektor najzwyczajniej w świecie
się popłakałam. Chciałabym móc
być sobą, jednocześnie nie będąc
zmuszaną do rezygnacji ze szkoły.
Bo jak to wszystko się ma do prawa
do nauki? Do konstytucyjnej wolno-
ści? Nie chcę wylecieć ze szkoły, ale
nie chcę też usuwać tych zdjęć, bo
tym przyznam, że mają rację. A ewi-
dentnie jej nie mają.
Wczoraj pokazałem zdjęcia z her-
baciarni dyrektorowi IX LO Andrzejo-
wi Kolasińskiemu i wicedyrektorce
Barbarze Obrębskiej. Zapytałem,
dlaczego kazali dziewczynom je
usunąć. Odmówili komentarza.
– Na Naszej-klasie są tysiące
zdjęć, na których uczniowie przytu-
lają się do swoich ukochanych.
W dodatku podają swoje nazwiska
i numery szkół, ale nikomu to nie
przeszkadza. Wie pan dlaczego?
– pyta Marta Konarzewska, polonist-
ka i była wychowawczyni Ani i Mai.
– Gdy dziewczyna przytula się do
chłopaka, wszystko jest OK. Manife-
stują uczucie, a nie orientację sek-
sualną. Nikt nie ocenia. Nie zastana-
wia się, czy to godne. Nie każe usu-
wać zdjęć i nie grozi wyrzuceniem
ze szkoły. Problem pojawia się wte-
dy, gdy dziewczyna obejmie dziew-
czynę lub chłopak chłopaka.
Konarzewska uważa, że ultimatum
„zdjęcia albo szkoła” Ania i Maja
miały prawo odebrać jako przemoc,
a takie zdarzenia świadczą o nietole-
rancji i homofobii. Wie, że naraża się
dyrekcji, ale – jak twierdzi – „pozo-
stając w zgodzie z własnym sumie-
niem, nie mogła odmówić uczenni-
com, które poprosiły ją o wsparcie
w słusznej sprawie”.
***
(...) Sprawą zainteresowało się
łódzkie kuratorium. – Dyrektor li-
ceum zapewnił, że nie wyrzuci
uczennic – mówi „Gazecie” Konrad
Czyżyński, p.o. kurator. Do szkoły
zadzwoniła też Wiesława Zewald,
wiceprezydent Łodzi odpowiedzial-
na za oświatę. Ją z kolei Kolasiński
miał przekonywać, że o takiej karze
nie było nawet mowy. – Młodzież po-
trafi zaskakiwać dorosłych. Dlatego
trzeba z nią rozmawiać i poświęcić
więcej czasu, niż przewiduje pro-
gram – radzi na przyszłość Zewald,
która przez wiele lat była dyrekto-
rem I LO im. Mikołaja Kopernika. Do
redakcji zgłosiło się też kilka osób
oferujących bezpłatną pomoc
w ewentualnym sporze prawnym ro-
dzin uczennic ze szkołą, a także
Czytelniczka, której zdjęcia tak się
spodobały, że chce je kupić (...).
MARCIN MARKOWSKI
Tytuł oryginalny:
„«Niegodne» zdjęcia łódzkich
licealistek”
a1533-35.qxd 2010-04-02 18:55
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Maciek odsiaduje wyrok. Beata weszła w jego więzienny świat
Na widzenie robię makijaż
Nr 72 (26 III). Cena 2,20 zł
Powiem tylko, że jak dla mnie
to jest wstrząsające,
nie pomyślałam o smrodzie
w takiej celi, a on ma taki
czuły węch, no i kolejka
do kibla, nie mówi mi tego,
aby mnie nie martwić,
ale już wiem, czemu jest taki
stłamszony...
Nie wiem, jak on latem wytrzyma,
ponoć okna zamknięte, wysoka
temperatura, zaduch, zaburzenia
orientacji seksualnej, makabra i jak
ja mam się nie martwić i nie dener-
wować, kurczę, w jakim on stanie
stamtąd wyjdzie? Powiem szczerze,
że przeraża mnie „to tam”, choć fakt
– ma to trochę przez własną głupotę
i niepilnowanie swoich spraw, ale...
Kara jest okrutna i dotyka również
nas, którzy go kochamy... Osiwiałam
i nic tego nie zmieni. Staram się nie
dać mu odczuć, jakim ciosem jest
dla mnie to, że on tam siedzi. Piszę
do niego codziennie. Wysyłam już
nie trzy-cztery listy na tydzień, ale na
przykład w ostatnim tygodniu
– sześć.
To była jedna z pierwszych roz-
mów telefonicznych z Beatą, cztery
tygodnie po zatrzymaniu Maćka.
List – dzień 55
Panie Redaktorze. Pytał pan, co
u mnie. Już nie wpadam w histerię.
Już wiem, że jak mówi, że siedzi
„pod celą”, to nie oznacza to, że sie-
dzi na korytarzu pod drzwiami. Jest
mi przykro, ale skupiam się na tym,
co mogę dla niego zrobić, jak mogę
mu pomóc przetrwać „to tam”.
Dziś 55 dzień naszej rozłąki. Wy-
syłam 29 list do niego. Wiem, że
wczoraj miał być u psychologa, jak
mu poszło, dowiem się za tydzień,
jak będzie mógł do mnie zadzwonić.
Idę dziś do psychiatry po kolejną
porcję leków antydepresyjnych.
I jeszcze jedno – pytał pan, w któ-
rym momencie uzmysłowiłam sobie
istnienie tego drugiego, innego
świata, w którym jest ktoś, kogo ko-
cham. Ten moment to pierwsze wi-
dzenie.
Poszłam, choć nie wiedziałam,
czy mnie wpuszczą. Byłam na liście,
to już coś. Na miejscu pełna pocze-
kalnia. Było tam lustro weneckie.
Page 1
Dziwnie się czułam, jakby podgląda-
na. Co mam zrobić? Gdzieś zgłosić
to widzenie, że już jestem? Zapyta-
łam. Kobieta wskazała mi niewielkie
okienko z normalną, przezroczystą
szybą. Ładna i miła funkcjonariusz-
ka spytała, czy jestem na liście.
– Konkubent mówił, że wpisze na
listę.
Musiałam się nauczyć słowa „kon-
kubent”. Nie wiedziałam wtedy, czy
konkubina ma prawo do odwiedzin
swojego konkubenta.
Rzut oka na listę. Ręka funkcjo-
nariuszki wyciągnięta w stronę
przygotowanego identyfikatora.
Jest. Poczułam ulgę. Mam teraz
swój numer.
Większość kobiet stała. Rozdygo-
tane, niemal wariowały od niepoko-
ju. Ja z nimi. Miałam czas, przypa-
trywałam się im. W poczekalni cze-
kały na widzenia dwa rodzaje ko-
biet. Starsze przyszły w odwiedziny
do synów, raczej zaniedbane i bar-
dziej zgnębione. Te młodsze – od-
stawione. Włosy – głównie blond
i balejaż. Po solarium lub wysmaro-
wane kremami samoopalającymi.
Makijaże. Dość seksownie ubrane.
Kuse, obcisłe bluzeczki, dekolty. Ja
rano nie miałam głowy, żeby się
stroić. Przypomniało mi się zdjęcie
z Powstania Warszawskiego, na któ-
rym młoda dziewczyna trzyma lu-
sterko i maluje się.
Panie Redaktorze. Pytał pan,
o czym rozmawialiśmy na koncercie
w Uchu, w czasie tych ostatnich na-
szych wspólnych godzin. Problem
w tym, że nie rozmawialiśmy, bo był
hałas. Ja chodzę na koncerty, i to
głównie punkowe, od ponad 20 lat
i co za tym idzie, słuch mi się nieco
stępił. Jak gra muza, nie słyszę wła-
snej komórki i mam problem z usły-
szeniem, kto i co do mnie mówi. Nie
lubię tego i Maciek wtedy do mnie
nie mówi.
Stałam oparta o barierkę na an-
tresoli z jego kolegą, on siedział na
kanapie z moim kumplem. Rozma-
wiał z nim i mi się przyglądał.
W pewnym momencie przeprosił
go i podszedł do mnie po cichu.
Skradał się jak kot do myszki. Jak
był tuż-tuż, objął mnie wpół od tyłu,
nachylił się i wyszeptał mi do ucha
„kocham cię”.
Widzenie. Schabowe
Usiłuję czytać, ale nie mogę się
skupić. Zrywam się, gdy jedna z ko-
biet przynosi paczkę do ważenia i ja-
kaś inna pyta ją, co można do niej
włożyć. Dociera do mnie, że ja też
POD CELĄ
tego nie wiem, więc podchodzę
szybko bliżej.
– Chcę posłuchać, bo jestem
pierwszy raz i nic nie wiem – uspra-
wiedliwiam się.
Kobieta mówi, czego nie można
wkładać do paczki, i puchnie mi od
tego głowa. Nie można papierosów,
nic szklanego, nic w płynie, i chyba
nic sypkiego? Gubię się w tym, tyle
tego. Co można – pamiętam: czeko-
lady, herbaty, zapakowane fabrycz-
nie, upieczone ciasto, ale nie torto-
we.
Ktoś kiedyś urodzinowy tort posy-
pał amfetaminą. Ponoć jedna matka
na widzeniu bezdozorowym z sy-
nem nawaliła się z nim do nieprzy-
tomności – żadna z nas w poczekal-
ni nie wie, jak to zrobili. Powiedzia-
łam „nas”. Więc jestem już jedną
z „nich”?
Jedna z nich mówi do mnie, że
mogę usmażyć schabowe.
– Jestem wegetarianką, nie będę
mu raczej smażyć kotletów – odci-
nam się od tego wątku.
Po wszystkim pamiętam tylko te
kotlety, herbatę, czekolady i tę całą
masę zakazów.
Znęcał się
Panie Redaktorze. Pytał pan, za
co Maciek siedzi. Z aktu oskarże-
nia wynika, że jest oskarżony z art.
207 §1 kk o to, że w okresie od
1994 roku do sierpnia 2002 roku
w Sopocie znęcał się psychicznie
i fizycznie nad byłą żoną Danutą.
Fakt użycia przemocy w stosunku
do żony potwierdzili jej rodzice
Elżbieta i Zygmunt – zeznali, że nie
byli bezpośrednimi świadkami
gróźb oraz pobicia ich córki przez
męża.
Agresywne zachowanie Maćka
zauważyła też mieszkająca z nim po
porzuceniu go przez matkę ciotka
Marianna. Stwierdziła jednak, że nie
wie, gdzie i kiedy doszło do pobicia
Danuty C. przez Maćka C., polegają-
cego na szarpaniu pokrzywdzonej
oraz używaniu słów powszechnie
uznanych za obelżywe. Kuzynka
Barbara w trakcie przesłuchania za-
sugerowała, że Danuta C. nosi się
z zamiarem wyrzucenia męża
z mieszkania z powodów finanso-
wych oraz z chęcią wyjazdu do Nie-
miec, co w konfrontacji z zeznaniami
Danuty C. należy uznać za dalece
wątpliwe.
Napiszę szczerze, jak czuję. Nie
wierzę, żeby on mógł uderzyć
swoją byłą żonę. Wiem, że może
mi Pan nie wierzyć, przecież dostał
33
wyrok. Kiedy go poznałam w so-
pockim Spatifie, pił, zaniedbał ali-
menty. Nie był grzecznym chłop-
cem, to prawda. Ale też, moim
zdaniem, nie był i nie jest zdolny
do przemocy. Gdyby chciał Pan
zapytać jego byłą żonę o to, czy ją
bił, nie będzie to możliwe. Zmarła
kilka lat temu na raka mózgu.
Ostatnie dwa lata mieszkał ze mną
i z moją córką z poprzedniego
małżeństwa, ostatni rok również
z moim ojcem. Problem alkoholo-
wy przestał istnieć. Wszyscy go
pokochaliśmy.
Jego sprawy, za którą siedzi, nie
da się już wznowić, odwołać od wy-
roku sądu. Pokrzywdzona nie żyje.
Najgorsze jest to, że mimo to spra-
wa nie jest za stara, by za nią sie-
dzieć.
Widzenie. Ułańska fantazja
Jedna ze starszych mówi, że trze-
pią te paczki i sprawdzają, bo ludzie
kombinują i próbują wnosić niedo-
zwolone rzeczy. Ocenia to jako głu-
potę.
– Mój syn był narkomanem – mó-
wi. – Czy to znaczy, że chcę przemy-
cić narkotyki? – zadaje retoryczne
pytanie. – Przecież jestem jego mat-
ką i chcę, aby wyszedł z tego, chcę
mu pomóc. Nie chodzi o ryzyko, tyl-
ko o to, że to jest złe.
Przytakujemy jej.
– Faceci mają ułańską fantazję,
narozrabiają, nie dopilnują czegoś,
a potem zestresowane kobiety tło-
czą się w więziennej poczekalni
– mówię. Przychodzi mi do głowy, że
powinni, jak zapadnie wyrok, brać
delikwenta na tydzień do paki, żeby
wiedział, co go czeka, jak nie dopeł-
ni warunków zawieszenia, że wtedy
by wiedzieli, większość by się pilno-
wała. Kobiety zgadzają się ze mną.
Oprócz jednej, starszej, zgnębionej
matki, która uważa, że niektórym to
nie pomoże, bo nie radzą sobie z ży-
ciem i popełniają błędy. Reszta zga-
dza się jednak ze mną, zwłaszcza te
młodsze. Ja jestem pewna, że Mać-
kowi wystarczyłby taki tydzień na
całe życie.
List gończy
Panie Redaktorze. Pyta pan, jak to
było. To była ciepła, mimo pory roku,
noc. Wracaliśmy z Ucha, z dość prze-
ciętnego koncertu Dr. Hackenbusha.
Jakoś tak niespiesznie sunęliśmy po
jezdni. Rozmawiając sobie. I od tego
się to zaczęło. Jechaliśmy zbyt wol-
 34
a1533-35.qxd 2010-04-02 18:55 Page 2
34
Zabójstwo na zlecenie(1)
Zakazana miłość?
Zarzuty brzmią bardzo
poważnie. Piotr L. miał być
zleceniodawcą, Eugeniusz W.
pośrednikiem, a dwaj
pozostali oskarżeni
wykonawcami,
czyli po prostu zabójcami.
I zarzuty, i uzasadnienie aktu oskar-
żenia przypominają niemal scenariusz
gangsterskiego filmu. Tyle że bohate-
rów tej opowieści na pewno każdy wy-
obrażałby sobie inaczej. W rzeczywisto-
ści oprócz Piotra L. pozostali oskarżeni
dawno już skończyli 60 lat i nie obraża-
jąc nikogo, najlepiej nie wyglądają.
Czują się zresztą też nie najlepiej. Wizy-
ty pogotowia ratunkowego w trakcie te-
go procesu to powoli standard.
Chory czy zdrowy?
Proces rozpoczął się na początku ro-
ku, a do dzisiaj sąd nie zdołał jeszcze
przesłuchać wszystkich oskarżonych,
o biegłych psychologach i psychiatrach
nie wspominając. Właściwie nie ma roz-
prawy, która zaczęłaby się normalnie,
spokojnie i tak skończyła. Jej rozpoczę-
cie uniemożliwiają oskarżeni zwykle
skarżący się na fatalny stan zdrowia,
albo ich obrońcy, którzy zarzucają sąd
Na widzenie robię makijaż
33 
no. Zatrzymała nas kontrola drogo-
wa.
Zjechaliśmy. Po chwili poprosili
Maćka, aby wysiadł. Wszystko dziw-
nie się przedłużało. Nie wiedziałam,
co się dzieje, aż wybuchła bomba.
Okazało się, że Maciek jest poszuki-
wany.
Pojechaliśmy do najbliższego ko-
misariatu w Oliwie. Wtedy pomyśla-
łam sobie, że to nawet dobrze, niech
to się wyjaśni. Wiedziałam oczywi-
ście, że miał wyrok za znęcanie się
nad rodziną, który się już przedaw-
nił, i że ma zawiasy za alimenty. Głu-
pia sprawa, ale dzięki niej w końcu
zmądrzał. Zmienił się. Spoważniał.
Zaczął płacić regularnie alimenty
i spłacać komornikowi zaległości.
Minęły prawie dwa lata od tej nie-
szczęsnej sprawy.
W komisariacie poszłam z nim, ale
mnie nie wpuścili dalej niż na pocze-
Z WOKANDY
Oskarżeni: Piotr L., przedsiębiorca (49 lat), Eugeniusz W. (64 lata), Wie-
sław J. (65 lat), Tadeusz B. (63 lata)
O: zabójstwo i podżeganie do zabójstwa
Ofiara: Konrad P. (przyjaciel córki Piotra L.)
Obrońcy: Piotra L. – mecenasi Jerzy Porczyński i Sławomir Szatkiewicz,
Eugeniusza W. – mecenas Ewa Skowron-Chorążak, Wiesława J. – mece-
nas Alicja Sowińska-Szlanta, Tadeusza B. – mecenas Mariusz Jaszecki
Oskarżenie: prokurator Mirosław Mospinek, Prokuratura Rejonowa
Łódź-Śródmieście
Sąd: Jarosław Papis, Krzysztof Szynk (sędziowie zawodowi), Sąd Okrę-
gowy w Łodzi
najróżniejszymi wnioskami.
Jeszcze zanim sąd zdążył otworzyć
postępowanie dowodowe, swój pierw-
szy wniosek złożyli już obrońcy Pio-
tra L.
– Może najpierw rozpoczniemy? – py-
ta sędzia Jarosław Papis stojącego już
za swoim biurkiem mecenasa Jerzego
Porczyńskiego.
– Chcę złożyć wniosek właśnie przed
rozpoczęciem przewodu sądowego,
ponieważ obronie chodzi o zwrot spra-
wy do prokuratury – mówi adwokat.
Przez następne kilkanaście minut
prawnik tłumaczy potrzebę ponownej
obserwacji psychiatrycznej swojego
klienta oraz sporządzenie pełnej doku-
mentacji jego kilkudziesięcioletniego le-
czenia psychiatrycznego.
– Wątpliwości dotyczące stanu po-
czytalności naszego klienta powinny
być rozstrzygnięte na etapie postępo-
wania przygotowawczego – tłumaczy
adwokat. – Do czasu rozstrzygnięcia tej
kalnię. Czekałam spokojna. Po
chwili policjanci wyszli i wtedy się
dowiedziałam, że Maciek jest oficjal-
nie zatrzymany do, jak to powiedzie-
li, „wyjaśnienia sprawy”. Potem go
skuli kajdankami.
Na pożegnanie pogłaskałam go
tylko po udzie, nie miałam śmiałości
pocałować go ani przytulić przy po-
licjancie.
Panie Redaktorze. Maciek za-
mieszkał u mnie – zmienił adres za-
meldowania i zbagatelizował albo
nie wiedział, że musi to zgłosić.
Przychodziły wezwania na stary ad-
res – my nie mieliśmy o tym pojęcia.
W rezultacie odwiesili mu wyrok
i wysłali za nim list gończy. Tak się
składa, że w tym czasie kiedy już
był „ścigany”, składał zeznania
w komisariacie – w innej zupełnie
sprawie, jako świadek. Spisali go
oczywiście. I nie powiedzieli mu na-
wet, że jest ścigany listem goń-
czym, nie zatrzymali go. Tamci poli-
kwestii zdaniem obrony nie ma możli-
wości prowadzenia procesu. Prowa-
dzenie procesu przed rozstrzygnięciem
tego wniosku byłoby naruszeniem pra-
wa do obrony.
– Co na to druga strona? – sąd prosi
oskarżenie o zabranie głosu.
– Ten wniosek obrońców to nic nowe-
go – wzrusza ramionami prokurator Mi-
rosław Mospinek.
Po kilkuminutowej argumentacji pro-
kuratury sędzia ponownie przenosi
wzrok na obrońców.
– Tak to nic nowego – mówi wzburzo-
ny Sławomir Szatkiewicz, drugi z adwo-
katów Piotra L. – Nic nowego, bo dobi-
jamy się bezskutecznie o ponowne
przebadanie naszego klienta któryś już
raz. On leczy się psychiatrycznie od 36
lat, a w opinii psychiatrycznej sporzą-
dzonej na potrzeby tego postępowania
można wyczytać, że jest zdrowy.
Adwokaci pozostałych oskarżonych
także nie próżnują. Chyba każdy z nich
cjanci sami o tym nie wiedzieli. Ci
z drogówki już tak.
I jeszcze jedno, znalazłam taką
notkę w internecie: W tej chwili,
według oficjalnych danych, liczba
osadzonych w polskich więzie-
niach przekracza 80 tysięcy. We-
dług danych Ministerstwa Spra-
wiedliwości na wyznaczony są-
downie termin odbywania kary
dotychczas nie zgłosiło się do
więzień 30 tysięcy skaza-
nych. I nikt nie zamierza ich do te-
go namawiać. – Gdyby ich posa-
dzić, to na pewno w całej Polsce
więzienia by wybuchły – mówi b.
szef więziennictwa, Paweł Moczy-
dłowski.
Widzenie
W końcu wyczytali mój numer.
Metalowe drzwi się przede mną
otworzyły. Pamiętam, czułam niemal
fizycznie, że za nimi jest inny ko-
smos. Wszystko jest obskurne.
Brzydko pomalowane ściany, odra-
pane drzwi. Sufit się łuszczy gruby-
mi płatami. Na sali widzeń – ohydne
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
składa jakiś wniosek. Przeważnie doty-
czą one próśb oskarżonych o możli-
wość zapoznania się z aktami sprawy.
Sąd odrzuca wniosek obrońców Pio-
tra L., ale zanim to zrobi, długo się za-
stanawia i prokurator ma szansę na od-
czytanie aktu oskarżenia dopiero pod-
czas kolejnej rozprawy.
160 tysięcy za zlecenie
Konrad P. zginął w listopadzie 2007
roku. Oddano do niego dwa strzały
w klatkę piersiową i głowę. Zdaniem
prokuratury zabójcami byli Tadeusz B.
i Wiesław J. Zabójstwa mieli zaś doko-
nać na zlecenie Piotra L. za pośrednic-
twem Eugeniusza W.
Piotr L. to znany łódzki przedsiębior-
ca, właściciel ogromnej hurtowni tkanin
i dodatków krawieckich. Jak ustalono
w trakcie śledztwa Konrad P. od 2006
roku utrzymywał bliską znajomość
z córką przedsiębiorcy. Młodzi poznali
się w czasie leczenia psychiatrycznego.
Ich związek nie był akceptowany przez
rodziców dziewczyny. Głównie mieli oni
zastrzeżenia do nie najlepszego trybu
życia chłopaka, który był znany policji.
Eugeniusza W. oskarżony L. znał
wcześniej. To jemu zdaniem śledczych
najpierw skarżył się na znajomego cór-
ki, aż wreszcie poprosił, aby ten znalazł
kogoś, kto spowoduje, że Konrad P.
„odczepi się” od dziewczyny. „Odczepi
się” – tak na początku miała wyglądać
prośba. Początkowo mowa była wy-
łącznie o pobiciu. Jednak po jakimś
czasie, zdaniem prokuratorów, Piotr L.
zmodyfikował swoje oczekiwania i zlecił
zabójstwo chłopaka. Za zleceniem po-
szła też zaliczka, 15 lub 30 tysięcy zło-
tych. W tym miejscu wyjaśnienia oskar-
żonych są rozbieżne. Eugeniusz W.
znalazł chętnych na wykonanie zlece-
stoliki. Zaskakująco ładne kute kraty
w oknach.
Usiadłam przy stoliku. Czekam.
Maćka nie ma. Zaczynam się dener-
wować – pozostali już są na sali wi-
dzeń. Pytam strażnika, kiedy przyj-
dzie do mnie „ta osoba”. Wtedy do-
piero uczyłam się używać słowa
„konkubent”. Odpowiedział, że bę-
dzie, jak go doprowadzą.
Nie poznałam go. Po czerwonych
włosach ani śladu. Jakby chudszy.
Przygarbiony. Więzienny uniform za-
miast punkowego sztafażu. Dzielił
nas stolik. Mieliśmy godzinę.
Panie Redaktorze. Zaczyna pan swój
reportaż od tego, jak mówię o smro-
dzie w celi... itd. Pamiętam, tak mówi-
łam. Spanikowałam. W rzeczywistości
nie jest tak źle. Dzisiaj jest 104 dzień
– już wiem, że można to przetrwać. An-
tydepresanty odstawiłam.
I jeszcze jedno – rano byłam na
widzeniu. Założyłam minispódnicz-
kę, odsłoniłam dekolt, zrobiłam ma-
kijaż.
TOMASZ SŁOMCZYŃSKI
a1533-35.qxd 2010-04-02 18:55 Page 3
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Zdaniem prokuratury na ławie oskarżonych siedzą dwaj zabójcy,
zleceniodawca zabójstwa i pośrednik Fot. Piotr Kamionka/Ag. Fot. Angora
nia wśród starych znajomych. Przeka-
zał im otrzymane od Piotra L. dane
i zdjęcie ofiary. Zastrzegł też, że zlece-
niodawca życzy sobie, aby do zabój-
stwa doszło w sierpniu 2007 roku.
Piotr L. w tamtym okresie planował bo-
wiem pobyt za granicą i to miało odsu-
nąć od niego podejrzenia. Jego życze-
nie nie zostało jednak spełnione.
„...miał pretensje, że zabójstwa nadal
nie dokonano i wyznaczył ostateczny
termin – do końca listopada – jeśli nie, to
zaliczka ma być zwrócona. Nadmienił
też, że w takim przypadku weźmie drugą
ekipę...” – czytamy w akcie oskarżenia.
Wiesław J. i Tadeusz B. pieniędzy
z zaliczki zwrócić nie mogli, bo już ich
nie mieli. Przestraszyli się też ponoć
ewentualnej „drugiej ekipy”, zwłaszcza
że nie mieli – jak twierdzą – pojęcia, kto
tak naprawdę stał za zleceniem. Od te-
go czasu, zdaniem śledczych, rozpo-
częli poszukiwania Konrada P. Wcze-
śniej mieli bowiem poważne kłopoty
z ustaleniem miejsca pobytu chłopaka,
nie znali też jego zwyczajów. Krótko
mówiąc, nie mogli go zlokalizować. Je-
den z jego kolegów zeznał w prokuratu-
rze, że to właśnie dwaj mężczyźni
oskarżeni o zabójstwo Konrada P. kilka
razy wypytywali go o ofiarę. Nie dość
tego. Grozili nawet świadkowi śmiercią.
Pokazywali mu broń i zapowiedzieli, że
Konrad P. „ma być odstrzelony”. W koń-
cu ów świadek umówił się z Konradem
P. O spotkaniu powiedział oskarżonym,
a sam na nie nie przyszedł.
Był 30 listopada 2007 roku. Wiesław J.
i Tadeusz B. podjechali pod kamienicę
w centrum Łodzi, z której miał wyjść Kon-
rad P. W pewnym momencie Tadeusz B.
wszedł do bramy tej kamienicy. Po ja-
kimś czasie wyszedł i kazał koledze odje-
chać. Miał wtedy powiedzieć, że „jest już
dobrze”. Dopiero następnego dnia przy-
znał, że gdy w bramie kamienicy zoba-
czył Konrada P., przedstawił mu się jako
oficer Centralnego Biura Śledczego.
– Zapytałem go o jego personalia
– tak pewnie mógł opowiadać oskarżo-
Z WOKANDY
ny. – Gdy chłopak powiedział, jak się
nazywa, strzeliłem. Najpierw w plecy,
potem w głowę.
Zapłatę za wykonane zlecenie oskar-
żeni mieli odebrać w grudniu. Ustalono,
że w sumie dostali od Piotra L. 160 ty-
sięcy złotych.
Znajomy ze sklepu
Mimo pobytu w areszcie śledczym
Piotr L. dba o swój ubiór. Na każdej
rozprawie stawia się w nienagannie
skrojonym garniturze. Zawsze pod kra-
watem. Pozostali oskarżeni raczej nie
przejmują się swoim wyglądem. Bar-
dziej uważają na to, aby fotoreporterzy
nie zrobili im zdjęć. Do tego celu najle-
piej służą zeszyty, którymi co poniektó-
rzy namiętnie przysłaniają sobie twa-
rze. Te zabiegi i tak nie mają większego
sensu, ponieważ sąd nie wyraził zgody
na podawanie danych osobowych oraz
ujawnianie wizerunku oskarżonych.
Piotr L. jest przesłuchiwany przez sąd
jako pierwszy. Tyle że podobnie jak
w prokuraturze tak i na sali sądowej
mężczyzna mówi niewiele.
– Zrozumiał pan treść zarzutów?
– Tak.
– Czy przyznaje się pan do ich doko-
nania?
– Nie.
– Czy zamierza pan złożyć wyjaśnie-
nia przed sądem?
– Na tym etapie nie będę składał wy-
jaśnień.
Między sędzią Jarosławem Papi-
sem a oskarżonym odbyła się niemal
standardowa wymiana zdań. Po niej
sędzia może już tylko odczytać proto-
koły przesłuchań Piotra L. z prokura-
tury. Tego czytania nie ma za wiele.
Także w śledztwie Piotr L. nie przyznał
się do niczego i zaprzeczał wszystkim
ustaleniom organów ścigania. Po-
twierdził jedynie, że rzeczywiście znał
Konrada P.
– Był chłopakiem mojej córki, ale
młodzi zerwali ze sobą – tłumaczył
w czasie przesłuchania.
Przyznał, że zna też Eugeniusza W.
– Skąd? – pytali śledczy.
– Robi zakupy w moim sklepie spo-
żywczym – spokojnie odpowiadał prze-
słuchiwany.
Z całą stanowczością jednak Piotr L.
zaprzeczył, aby kiedykolwiek i z kimkol-
wiek rozmawiał o zabójstwie Konrada P.
Zapewnił, że nikogo także do tego nie
namawiał.
Między oskarżonymi siedzą policjan-
ci. To jednak nie przeszkadza im, co ja-
kiś czas wymieniać między sobą uwagi.
Są na tyle blisko stołu sędziowskiego,
że ich zachowanie jest pod stałą kon-
trolą. Musi być w nim coś niepokojące-
go, bo w pewnym momencie sędzia Pa-
pis podnosi głos.
– Panie oskarżony! – sędzia zwraca
się do Piotra L.
– Tak?
– Proszę zaniechać kontaktów z po-
zostałymi oskarżonymi!
– To nieprawda...
– Sąd widzi, że próbuje pan się poro-
zumiewać.
– To proszę mnie przesadzić, żebym
był poza podejrzeniami – stanowczo
odpowiada mężczyzna.
Z pewnością sąd wolałby, aby przed
odebraniem wyjaśnień od wszystkich
oskarżonych panowie raczej nie poro-
zumiewali się ze sobą. Choć Piotr L.
zdaje się być zdziwiony uwagą sędzie-
go, to musi być w niej jednak coś na
rzeczy. Na kolejny incydent długo nie
trzeba było czekać. Za chwilę wszyst-
kim oskarżonym kończy się czas poby-
tu w areszcie śledczym. Trzeba zatem
ustalić, czy powinni nadal tam przeby-
wać. To w końcu najsurowszy środek
zapobiegawczy stosowany w polskim
prawie karnym.
– Nasz klient jest poważnie i ciężko
chory. W areszcie zaś nie jest leczony
– mecenas Szatkiewicz przedstawia ar-
gumenty, które jego zdaniem powinny
pomóc Piotrowi L. w wyjściu na wol-
ność.
Gdyby te argumenty nie pomogły,
Piotr L. zobowiązuje się do wpłacenia
poręczenia majątkowego w wysokości
500 tysięcy złotych.
Suma ta robi na kompanach z ławy
oskarżonych niemałe wrażenie. Pano-
wie wymieniają między sobą znaczące
spojrzenia. Ich adwokaci także proszą
sąd o możliwość wyjścia z aresztu
każdego z nich. Na początku swojej
wypowiedzi po kolei zaznaczają jed-
nak:
– W przypadku mojego klienta nie
będzie deklaracji majątkowej...
Sąd odrzuca wnioski obrony. Przy-
najmniej te dotyczące przesłuchania
wszystkich oskarżonych.
– Tym bardziej że policja sądowa
przejęła właśnie gryps autorstwa Pio-
tra L., który próbuje wpływać na współ-
oskarżonych – dodaje sędzia.
Ciąg dalszy za tydzień
KATARZYNA PASTUSZKO
ZSYP 31
35
15 lat spokoju
Amerykański sąd skazał
na 15 lat pozbawienia wol-
ności 25-latka za próbę wła-
mania się do więzienia, któ-
re trzy dni wcześniej opuścił. Sylvester Ji-
les tłumaczył, że na wolności obawiał się
odwetu ze strony rodziny człowieka,
do którego zabójstwa się przyznał.
Mężczyzna spędził wcześniej dwa la-
ta w zakładzie karnym na Florydzie. Kie-
dy przyznał się do zarzucanego mu
czynu, na mocy ugody z sądem mógł
opuścić więzienie i otrzymał wyrok
w zawieszeniu.
Po dwóch dniach od wyjścia na wol-
ność zwrócił się jednak do władz wię-
zienia, aby przyjęły go z powrotem.
Twierdził, że przed jego domem w nocy
czekali dwaj mężczyźni w zaparkowa-
nej ciężarówce. Kierownictwo zakładu
poradziło mu, żeby złożył zawiadomie-
nie na policji. Sylvester Jiles wybrał jed-
nak inną drogę zapewnienia sobie bez-
pieczeństwa – nad ranem wspiął się
na czterometrowy płot otaczający wię-
zienie i przedostał na jego teren. Tam
został złapany przez strażników i prze-
kazany policji.
Sąd zdecydował o tak wysokiej ka-
rze, gdyż Jiles miał już wymierzony wy-
rok w zawieszeniu. (www.wp.pl)
„Zawiasy” za zabójstwo w porów-
naniu z wyrokiem 15 lat pozbawienia
wolności za włamanie dają obraz
dość osobliwego podejścia do poję-
cia „sprawiedliwość” w USA...
„Posterunek 13”
Napastnik, który z sie-
kierą i młotkiem wtargnął
do komendy policji w Czę-
stochowie, to 42-letni rze-
mieślnik z tego miasta. Mężczyzna zo-
stał pięciokrotnie postrzelony przez po-
licjantów. Jego życiu nie zagraża nie-
bezpieczeństwo.
– Jak dotąd nie dostrzegamy żad-
nych racjonalnych motywów jego dzia-
łania – powiedział rzecznik Prokuratury
Okręgowej w Częstochowie Romuald
Basiński. („Express Ilustrowany” nr 59)
My mamy pewną propozycję... Fa-
cet z młotkiem i siekierą mógł być
miejscowym stolarzem, który przy-
szedł naprawić szafę.
Tępy umysł
Utratą prawa jazdy przy-
płacił pewien Anglik wy-
prowadzanie swego psa
przy użyciu samochodu.
Pies biegł na smyczy, przełożonej
przez okno i przymocowanej wewnątrz
auta, którym jechał właściciel. Sąd wy-
mierzył 23-letniemu Paulowi Railtonowi
grzywnę w wysokości 124 funtów i za-
sądził trzy punkty karne. Ponieważ kie-
rowca przekroczył tym samym limit,
utracił prawo jazdy. („Express Ilustro-
wany” nr 59)
I dobrze! Odtąd, tak jak on swojego
psa, tak traktować powinni leniwego
drania kierowcy autobusów.
SZPERACZ
a1536.qxd 2010-04-02 17:29 Page 2
36
Sąd w Karolinie Północnej orzekł, że kochanka zapłaci żonie 9 mln dolarów
Słodka zemsta z łaski Temidy
Nr 13 (5 IV). Cena 5 zł
Wyrok, który zapadł w sądzie
w Guilford County (Karolina Północ-
na), wywołał zdumienie. Przysięgli
orzekli, że kochanka musi zapłacić
skarżącej ją kobiecie odszkodowanie
w wysokości 9 mln dol., ponieważ
„świadomie uwiodła” jej męża.
Sąd powołał się na archaiczne, ale
wciąż obowiązujące prawo, zgodnie
z którym rozbicie cudzego małżeństwa,
czyli „alienacja uczuć”, jest czynem ka-
ralnym. Prawo to pochodzi jeszcze
z czasów, kiedy kobieta uważana była
za własność męża.
Człowiek, który tę własność zabrał,
poczynił szkody i musiał za to zapłacić.
Obecnie prawo jest równe dla wszyst-
kich, więc także kobiety mogą podawać
kochanki swych mężów do sądu. Karal-
na jest także „kryminalna konwersacja”,
co jest prawniczym eufemizmem, ozna-
czającym akt seksualny z osobą pozo-
stającą w związku małżeńskim. Powyż-
sze prawa obowiązują także w stanach:
Hawaje, Illinois, New Hampshire, Nowy
Meksyk, Dakota Południowa i Utah.
60-letnia Cynthia Shackelford oskar-
żyła 49-letnią Anne Lundquist w 2007 r.
Była nauczycielką, jej mąż – 62-letni
Allan, prawnikiem w Greensboro. Cyn-
thia zrezygnowała z pracy zawodowej,
aby zająć się wychowaniem dwojga
dzieci i umożliwić mężowi karierę. Kie-
dy w 2004 r. Allan świadczył usługi
prawnicze dla prywatnej szkoły Guil-
ford College, poznał jej administrator-
kę, Anne Lundquist. Oboje szybko się
R E K L A M A
PŁATNA MIŁOŚĆ
zaprzyjaźnili, Allan podwoził nową zna-
jomą do domu. Cynthia nabrała podej-
rzeń, kiedy przejrzała wyciągi z karty
kredytowej męża. Allan wydawał dużo
na kolacje w eleganckich lokalach
i prezenty, które nie były przeznaczone
dla żony. „Kochałam go, on mnie ko-
chał. Nigdy nie przypuszczałam, że
mnie zostawi. Kiedy pytałam go, co to
wszystko znaczy, zapewniał, że to tyl-
ko niewinna przyjaźń”, żaliła się pani
Shackelford. W końcu Cynthia wynaję-
ła prywatnego detektywa, który bez
trudu znalazł dowody świadczące, że
Allan nie przejmuje się przysięgą wier-
ności. Shackelfordowie rozstali się
w 2005 r., aczkolwiek formalnie pozo-
stają małżeństwem. Sprzedali dom
Rys. Katarzyna Zalepa
z pięcioma sypialniami. Allan zamiesz-
kał z kochanką. Pozbawiona środków
do życia Cynthia musi gnieździć się
w małym mieszkaniu. Próbuje związać
koniec z końcem, pracując dorywczo
w sklepie. „W moim wieku opcji pozo-
staje niewiele”, opowiada. Dzieci nie
pozostawiają na tatusiu suchej nitki.
23-letnia Amy Shackelford nazwała oj-
ca „brudnym łobuzem” i zakochanym
w sobie egoistą, który nie wspierał fi-
nansowo i emocjonalnie nikogo z ro-
dziny przez ostatnie pięć lat. Decyzją
sądu Allan ma płacić żonie alimenty
w wysokości 5 tys. dol. miesięcznie,
do tej pory jednak nie dał ani centa.
Przysięgłych w Guilford County zde-
nerwowała bezduszność męża i skazali
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
jego kochankę z całą surowością pra-
wa. Anne Lundquist jest
zaskoczona wyrokiem.
Zapewnia, że nie zniszczyła małżeń-
stwa Shackelfordów, które praktycznie
rozpadło się już wcześniej. Żaliła się, że
kiedy sprawa trafiła do mediów, odwró-
cili się od niej przyjaciele. „Nie było
mnie stać na adwokata. Nie mam dużo
pieniędzy. To wszystko jest po prostu
histeryczne”, lamentuje Anne i zapowia-
da apelację.
Adwokat Cynthii Shackelford, Will Jor-
dan, nie wątpi jednak, że uzyska od ska-
zanej jeśli nie 9 mln, to z pewnością nie-
bagatelną kwotę. Cynthia zapewnia, że
nie chodzi jej tylko o pieniądze. Oskarża-
jąc kochankę, chciała także udowodnić,
że tamta postąpiła źle i że małżeństwo
powinno być nienaruszalne.
Lee Rosen, prawnik z Karoliny Północ-
nej specjalizujący się w sprawach rozwo-
dowych, opowiada, że do sądów tego sta-
nu trafia każdego roku ponad 200 oskar-
żeń o „alienację uczuć” i „nielegalną kon-
wersację”. Christine Cooper z Greensboro
uzyskała w 2001 r. wyrok skazujący ko-
chankę męża na zapłatę 2 mln dol. od-
szkodowania. Trener zapasów Thomas
Oddo dostał na drodze prawnej od leka-
rza, który uwiódł mu żonę, 1,4 mln.
Dziewięć mln dol. to jednak rekord.
Prawnik Rosen opowiada, że do roz-
praw dochodzi rzadko. Oskarżeni, oba-
wiając się wstydu, rozgłosu i kompromi-
tacji, wolą po cichu zawrzeć ugodę poza-
sądową i sięgnąć do portfela. Rosen za-
znacza jednak, że opłaca się podawać
do sądu za „alienację uczuć” tylko osoby
majętne. Prawnicy zastanawiają się, czy
jakiś zdradzony mąż
nie pozwie najbogatszego golfisty
świata, Tigera Woodsa. Frywolny
Woods mieszka wprawdzie na Flory-
dzie, ale gdyby okazało się, że popełnił
„grzech”, w którymś z wymienionych
wyżej stanów, może stać się idealną
ofiarą. Ustawodawcy stanowi zdają so-
bie sprawę, że prawa są przestarzałe,
jednak nie występują z inicjatywą, aby
je zmienić. W konserwatywnych spo-
łecznościach Ameryki nikt nie chce
uchodzić za promotora cudzołóstwa.
Komentatorzy ostrzegają, że „alienacja
uczuć” nie musi oznaczać aktu seksual-
nego, lecz także platoniczny romans.
Turyści, którzy przybywają na Hawaje
w poszukiwaniu przygód, powinni zda-
wać sobie sprawę z możliwych konse-
kwencji. Jak napisał dziennikarz wiado-
mości ABC, najlepszą ochroną przed
wciąż obowiązującymi prawami jest
przestrzeganie wierności małżeńskiej.
KRZYSZTOF KĘCIEK
a1537_prawnik.qxd 2010-04-02 17:31
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Prawnik radzi
Rys. Katarzyna Zalepa
Spadkodawca sobie,
a spadkobiercy sobie
Proszę o opisanie procedury doty-
czącej spełnienia woli kremacji
zwłok. Osoba, która wyraża taką
chęć, jest pełnoletnia i chce pochów-
ku (kremacji) w ceremonii świeckiej.
Obawia się jednak, że rodzina doko-
na tradycyjnego pochówku kościel-
nego. Co zrobić, by zapewnić sobie
prawo do pochówku zgodnie ze swo-
ją wolą? – Piotr Rutkowski (e-mail)
Można sporządzić testament
i wskazać w nim wytyczne co do po-
grzebu. Problem jednak w tym, że ta-
kie wytyczne są postanowieniami
o charakterze jedynie moralnym, nie-
rodzącym skutków prawnych, co
oznacza, że nie można zagwaranto-
wać ich wyegzekwowania. Poglądy
prawne są w tym zakresie niejednoli-
te. W wyroku z dnia 6 listopada 1978 r.
(sygn. IV CR 359/78) Sąd Najwyższy
orzekł, iż „wola osoby zmarłej, gdzie
ma być pochowana, ma znaczenie,
jednakże wiążące tylko w płaszczyź-
nie moralnej i tym samym mogące
mieć wpływ na ocenę, czy w razie ko-
lizji ze strony uprawnionych do po-
chowania zwłok z art. 10 ustawy
z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmenta-
rzach i chowaniu zmarłych postępo-
wanie uprawnionego w pierwszej ko-
lejności nie jest sprzeczne z zasadami
współżycia społecznego”. Wspomnia-
ny wyżej art. 10 wskazuje osoby
uprawnione do pochówku. Zgodnie
z jego treścią, prawo pochowania
zwłok ludzkich ma najbliższa pozosta-
ła rodzina osoby zmarłej, a mianowi-
cie: 1) pozostały małżonek(-ka),
2) krewni zstępni, 3) krewni wstępni,
4) krewni boczni do 4 stopnia pokre-
wieństwa, 5) powinowaci w linii pro-
stej do 1 stopnia. W uzasadnieniu wy-
roku z dnia 14 maja 1982 r.
(sygn. IV CR 171/82) SN wskazał, że
„dla istoty sprawy znaczenie ma wyja-
śnienie, jakie znaczenie ma wola
Page 1
(323)
osoby zmarłej co do miejsca i sposo-
bu jej pochowania. Artykuł 10 ustawy
o cmentarzach i chowaniu zmarłych
tej kwestii nie reguluje, ale zasada, że
decyzje te dotyczą dóbr osobistych
osoby, która liczy się ze swą śmiercią,
nakazuje przyjęcie stanowiska, że
o miejscu swego pochowania, sposo-
bie tego pochowania, a także o wybo-
rze osób, które mają się zająć pogrze-
bem i podjąć w związku z tym decy-
zje, jakich zmarły nie pozostawił, de-
cyduje przede wszystkim wola zmar-
łego, dopiero w razie braku takiej woli
zajęcie się pogrzebem, a więc także
podjęcie koniecznych w związku
z tym decyzji, należy do osób wymie-
nionych w art. 10 wymienionej ustawy,
z zachowaniem wskazanej tam kolej-
ności. Wykładnię tę potwierdza zresz-
tą powszechna praktyka społeczna”.
Jak mam szukać
testamentu?
Mieszkam za granicą. W Polsce
niedawno zmarła moja owdowiała
siostra, która zostawiła dwoje doro-
słych dzieci. Nie mam od nich żadnej
informacji, czy zostawiła jakiś testa-
ment. Czy jeśli był to testament re-
jentalny, to jest on gdzieś zarejestro-
wany i mogę mieć do niego wgląd?
Co, jeśli siostra sporządziła testa-
ment własnoręczny? Czy gdyby sio-
stra nie zostawiła testamentu, mam
prawo do udziału w spadku po niej?
– Tadeusz Niemczyk (e-mail)
Akt notarialny zawierającego testa-
ment jest zarejestrowany w księdze
notarialnej (repertorium A). Zarówno
taka księga, jak i sam akt są przecho-
wywane u notariusza w jego kancelarii
przez okres 10 lat – później akt przeka-
zuje się do archiwum ksiąg wieczy-
stych sądu rejonowego właściwego ze
względu na siedzibę kancelarii (nie do-
tyczy to dokumentów przyjętych przez
notariusza na przechowanie). Wglądu
do takiego testamentu przed jego
otwarciem i ogłoszeniem nikt mieć nie
powinien. Wedle art. 646 kodeksu po-
stępowania cywilnego osoba, u której
znajduje się testament, jest obowiąza-
na złożyć go w sądzie spadku, gdy do-
wie się o śmierci spadkodawcy, chyba
że złożyła go u notariusza (kto bezza-
sadnie uchyla się od wykonania po-
wyższego obowiązku, ponosi odpo-
wiedzialność za wynikłą stąd szkodę,
a sąd spadku może nałożyć na uchyla-
jącego się grzywnę).
Sąd albo notariusz otwiera i ogła-
sza testament, gdy ma dowód śmierci
spadkodawcy. O terminie otwarcia
i ogłoszenia nie zawiadamia się osób
zainteresowanych, jednakże mogą
one być obecne przy tej czynności.
O dokonanym otwarciu i ogłoszeniu
WARTO WIEDZIEĆ
testamentu sąd spadku albo notariusz
zawiadamia w miarę możności osoby,
których rozrządzenia testamentowe
dotyczą, oraz wykonawcę testamentu
i kuratora spadku.
W opisanej sytuacji, w razie dziedzi-
czenia ustawowego, do całości spad-
ku po zmarłej zostaną powołane wy-
łącznie jej dzieci.
Sprzedaż
bez opodatkowania
W 1989 roku nabyłam z mężem
mieszkanie. W 2002 r. mąż zmarł.
W wyniku zniesienia współwłasno-
ści i działu spadku mieszkanie stało
się współwłasnością moją (5/8)
i trójki naszych dzieci (każde
po 1/8). W 2005 r. dzieci darowały mi
swoje części i odtąd stałam się jedy-
ną właścicielką lokalu, który w ubie-
głym roku sprzedałam swojej córce.
Czy mam obowiązek zapłacić poda-
tek dochodowy od tej sprzedaży?
– Halina Bander z Jawora
Nie, choć należy zwrócić uwagę, że
poszczególne udziały w zbytym
mieszkaniu nabywała Pani w różnych
okresach czasu i na podstawie róż-
nych tytułów prawnych.
W zakresie przypadającego na Pa-
nią jeszcze przed śmiercią męża
udziału we własności mieszkania
(1/2), jego zbycie miało miejsce
po upływie 5 lat, licząc od końca roku
kalendarzowego, w którym nastąpiło
nabycie, co wyłącza opodatkowanie.
Pozostałe udziały w lokalu otrzyma-
ła Pani na skutek spadkobrania (1/8)
lub dziedziczenia (3/8). W okresie, gdy
miały miejsce te zdarzenia, obowiązy-
wały przepisy, na podstawie jakich
wolne od podatku w całości były przy-
chody uzyskane ze sprzedaży własno-
ści, prawa użytkowania wieczystego
lub ograniczonych praw nieruchomo-
ści lokalowych, jeżeli ich nabycie na-
stąpiło w drodze spadku lub darowi-
zny. Osoby, które nabyły w okresie
obowiązywania owych korzystnych
przepisów nieruchomości lub prawa
majątkowe do nich, korzystają z tego
zwolnienia nadal, pomimo że przepisy
te już nie obowiązują.
Wycena z daty orzeczenia
Córka rozwiodła się kilka lat temu.
Od trzech lat toczy się postępowanie
o zniesienie współwłasności i dział
majątku wspólnego eks-małżonków,
w skład którego wchodzi spółdziel-
cze lokatorskie prawo do lokalu
mieszkalnego. Na początku sprawy
córka przedstawiła zaświadczenie ze
spółdzielni, które określało wartość
zwaloryzowanego wkładu mieszka-
niowego, po uwzględnieniu wskaźni-
ka korygującego. Po 2007 roku zmie-
niły się przepisy i wartość takiego
mieszkania (wkładu) jest wyceniana
według jego pełnej wartości rynko-
wej, bez stosowania wskaźnika. We-
dług jakich zasad powinna zostać
37
dokonana wycena w opisanym po-
stępowaniu – obowiązujących w da-
cie rozwodu czy obecnie?
– Ryszard Kotecki (e-mail)
Zgodnie z treścią art. 46 kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego, w spra-
wach nieunormowanych w tym kodek-
sie do podziału majątku wspólnego
małżonków stosuje się odpowiednio
przepisy o wspólności majątku spad-
kowego i o dziale spadku (art. 1035
i nast. kodeksu cywilnego). Art. 1035
k.c. odsyła z kolei do jeszcze innych
uregulowań, a mianowicie przepisów
o współwłasności w częściach ułam-
kowych. Także procedura postępowa-
nia o podział majątku wspólnego bę-
dzie odpowiednio opierać się na prze-
pisach o dziale spadku (art. 567 § 3
kodeks postępowania cywilnego),
a przez art. 688 k.p.c., również
na przepisach o zniesieniu współwła-
sności.
W świetle powyższego należy
uznać, że ustalenie składu i stanu ma-
jątku wspólnego byłych małżonków
winno nastąpić według daty ustania
wspólności majątkowej, zaś ustalenie
jego wartości – według wartości ryn-
kowej majątku z chwili wydania orze-
czenia o podziale.
Zatarcie skazania,
czyli niekaralność
W marcu ubiegłego roku zosta-
łam skazana na 10 miesięcy pozba-
wienia wolności w zawieszeniu na
2 lata. Czy jeśli wyrok ulegnie zatar-
ciu (według mnie będzie to we
wrześniu 2011 roku), będę mogła
ubiegać się o licencję rzeczoznaw-
cy majątkowego? Warunkiem przy-
stąpienia do egzaminu na takiego
rzeczoznawcę jest złożenie przeze
mnie oświadczenia, że nie jestem
karana. Czy składając oświadcze-
nie tej treści, podam prawdę? Czy
mogę ubiegać się o tę licencję
po wrześniu 2011 roku?
– Ewa Nowak (e-mail)
Tak. Zgodnie z art. 76 § 1 kodeksu
karnego, skazanie ulega zatarciu
z mocy prawa z upływem 6 miesięcy
od zakończenia okresu próby. Wedle
zaś art. 106 k.k., z chwilą zatarcia
skazania uważa się je za niebyłe; wpis
o skazaniu usuwa się z rejestru skaza-
nych. Oznacza to, że po pomyślnym
upływie okresu próby przyjmuje się
pewnego rodzaju fikcję prawną pole-
gającą na uznaniu skazania za nieby-
łe, a osobę za niekaraną. Oświadcza-
jąc po zatarciu skazania, że jest Pani
osobą niekaraną, z prawnego punktu
widzenia jest twierdzeniem prawdzi-
wym.
Mecenas JAN PARAGRAF
Pytania, z dopiskiem „Prawnik radzi”,
prosimy wysyłać pod adresem redakcji lub
elektronicznym: redakcja@angora.com.pl.
Z uwagi na ogromną ilość pytań prosimy
o cierpliwość.
a1538 superfakty.qxd 2010-04-02
38
TELEWIZOR
POD GRUSZĄ
Jeszcze raz o skonfliktowanej radio-
wej TRÓJCE. Z dużym zainteresowa-
niem patrzymy na zagrywki dyrektora
Sobali. Podziwiamy upór, z jakim robi
z kultowej rozgłośni PiS-owski propa-
gandowy radiowęzeł. A to znak, iż trój-
kowe protesty psu na budę się zdały.
Widać załoga podkuliła ogony, skoro
Sobala, nie oglądając się na nic, robi
co chce. Ściąga na Myśliwiecką kolej-
nych, ultraprawicowych propagandzi-
stów. Już zapowiedział powrót do
Trójki Marcina Wolskiego, byłego se-
kretarza PZPR w tej rozgłośni. Na an-
tenę ma wrócić redagowany przez
niego magazyn „60 minut na godzi-
nę”. Na ten między innymi temat roz-
mawiała z Wolskim w „Gazecie Wy-
borczej” (25.03.2010) red. Agnieszka
Kublik. Jak satyryk tłumaczy swoje
niegdysiejsze zaangażowanie
w struktury PZPR? No jak, bardzo za-
bawnie, cyt.: „...Tak, byłem I sekreta-
rzem PZPR w Trójce (zostałem wybra-
ny przez zespół) do lata 1981 r., czyli
w czasie rewolucji (...). Byłem jednym
z 3 mln martwych członków, który me-
blował partię... (...) Wstąpiłem do partii
(w 1975 r. – dop. S i Sz) z powodu
obawy, że mi zniszczą audycję. Więc
jak mi otworzyli furteczkę: wstąp do
partii, łatwiej ci będzie bronić swojej
sprawy, to wstąpiłem. W 1975 r. nie by-
ło jeszcze KOR-u, podziemia. Rok póź-
niej pewnie bym do partii nie wstą-
pił...”. No masz, wstąpiłby do KOR-u,
ale go nie było. A PZPR był, więc po
drodze mu było! O Kuroniu, Michniku,
Modzelewskim i innych nic nie słyszał,
bo był zajęty meblowaniem partii.
W sierpniu 1980 r. nie rzucił pezet-
peerowskiej legitymacji, bo jeszcze
nie wiedział, czy przy Wałęsie i „Soli-
darności” będą konfitury. Odkrył je
dopiero w połowie 1981 r. No długo
trwało, zanim satyryk przejrzał na
oczy. I jeszcze jeden fragment: „Red.
Kublik – W radiowej Trójce toczy się
wojna Sobali z zespołem. To dobry
moment na powrót? Wolski: – Mam
czekać, aż wojna się skończy? Gdzieś
pracować muszę. Alternatywą jest je-
chać do Holandii i poddać się eutana-
zji...”. Marcin, wyjedź i zrób to! Będzie
to Twoja pierwsza męska i na czasie
decyzja! Aha, i zabierz z sobą Sobalę.
SOBCZAK i SZPAK
17:34 Page 2
ANGORA POD GRUSZĄ
Supereksfakty
„Fakt” dotarł do najgłębiej skrywa-
nej tajemnicy w polskiej polityce.
„Wiemy, kiedy wyborcy oddadzą głos,
wyłaniając najważniejszą osobę
w państwie. Mamy ruszyć do urn
19 września. Na taki termin elekcji, jak
dowiedzieliśmy się nieoficjalnie, zde-
cydował się marszałek Sejmu Broni-
sław Komorowski (58 l.). Zgodnie
z konstytucją, to on wyznacza dzień
wyborów. Sam stanie do nich jako
kandydat Platformy Obywatelskiej
(…). Do tej pory partyjni działacze ob-
stawiali, że do prezydenckiego starcia
dojdzie później (…). Skąd ten nagły
zwrot akcji? Odpowiedź jest prosta.
Bronisław Komorowski po wygraniu
wyścigu w Platformie jest na fali. Son-
daże wskazują, że w cuglach wygra
elekcję. Chce więc jak najszybciej wy-
korzystać przewagę (…)”.




Padł pierwszy milion w teleturnieju
„Milionerzy”, prowadzonym przez Hu-
berta Urbańskiego. Zwycięzcą okazał
się 27-letni Krzysztof Wójcik ze
Szczecina. Polska czekała na to od
1999 roku. „Super Express” napisał,
że „Krzysztof jest doktorantem kate-
dry technologii mięsa na Zachodnio-
pomorskim Uniwersytecie Technolo-
gicznym. Jest specem od dziczyzny
(…). Ostatnie dwunaste pytanie
– z gry, na jakim instrumencie słynie
Czesław Mozil – otwierało mu bramy
do bogactwa. Krzysztof się wahał,
próbował rzucać monetą, nie był pe-
wien prawidłowej odpowiedzi. Wresz-
cie zdecydował się odpowiedzieć:
akordeon – już było wiadomo, że to
pierwszy polski milioner (…)! – Pienią-
dze dostanie na konto. Ale podatek
będzie musiał zapłacić sam – powie-
działa nam Katarzyna Barylak
z TVN-u (…)”.




„Grzegorzu! Zachowaj w politycz-
nej dyskusji standardy, pamiętaj, że
Małe żarty
– Czy ten zegarek chodzi? – pyta
klient.
– Nie, trzeba go nosić – odpowiada
sprzedawca.
***
– Udała się randka?
– Pół na pół.
– Czyli?
– Ja przyszedłem, ona nie.
***
Doping – to wtedy, kiedy przyłapali.
A dopóki nie przyłapią, to witaminy!
w naszym statucie zapisane jest, iż
członkowie Platformy Obywatelskiej
RP mają obowiązek «przestrzegać ko-
leżeńskich relacji z pozostałymi człon-
kami partii», nie poniżaj Koleżanek
i Kolegów i nie deprecjonuj odmien-
nych od Twoich poglądów. I przede
wszystkim nie dramatyzuj! Twoja
przegrana w walce o stanowisko Se-
kretarza Generalnego to nie będzie
przecież koniec świata! Rankiem,
w poniedziałek, 17 maja 2010 roku,
naprawdę słońce wstanie i nadejdzie
nowy dzień! Uwierz w to!” – napisał
na swoim blogu Janusz Palikot
(46 l.), wiceszef klubu Platformy Oby-
watelskiej, który ostatnio nie żyje
w zgodzie z Grzegorzem Schetyną
(47 l.), swoim partyjnym szefem. „Su-
per Express” odkrył, że Palikot skryty-
kował ostatnio Schetynę publicznie
za słabą frekwencję podczas prawy-
borów.




W „Milionerach” padła wreszcie
główna nagroda Fot. TVN
***
Matka mówi do małego synka:
– Pocałuj ciocię, Maciusiu.
– Dlaczego? Przecież byłem grzeczny!
***
Ona do niego z pretensją i wyrzutem:
– Marian, wiesz, ile moglibyśmy ku-
pić rzeczy, gdybyś przestał pić?
– Tak, Łucjo, wiem. Mnie nic, a tobie
futro z norek.
***
– Zbieraj się, Mariolka, idziemy do
teatru.
– Wielkiego?
– Nie przeżywaj tak, zmieścisz się.
***
– Jaka jest różnica między bogatym
a biednym studentem?
– Biedny podchodzi do wszystkich
egzaminów, a bogaty podjeżdża...
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Były prezydent Aleksander Kwa-
śniewski (56 l.) nie może się docze-
kać, kiedy będzie dziadkiem – dowia-
dujemy się z „Faktu”. Ponoć już budu-
je dla swojego przyszłego wnuka
dom. „To nie będzie zwykły letnisko-
wy domek, to będzie rezydencja.
W mazurskiej posiadłości Aleksandra
Kwaśniewskiego wraz z początkiem
wiosny ruszyły prace budowlane. Nie-
długo staną tu: 200-metrowy dom
z kilkoma sypialniami, kryty basen,
oczko wodne i domek dla służby. Jed-
nego tylko na razie brakuje – wnuka,
którego wymarzył sobie były prezy-
dent (…). Cała posiadłość ma być go-
towa mniej więcej za dwa lata. Po
przerwie spowodowanej srogą zimą
ekipy budowlane uwijają się jak
w ukropie. – Pan prezydent przyjeż-
dża raz na jakiś czas i kontroluje.
Wszystko musi być na czas – opowia-
dają nam budowlańcy. I oby na czas
pojawił się też wymarzony wnuczek
(…)”.




„Sława Przemysława Gosiewskie-
go (46 l.) przekroczyła granice
Włoszczowy (…). Choć nie jest już wi-
cepremierem ani nawet szefem klubu
PiS i nie pokazuje się ostatnio w me-
diach, to nadal ma wiernych fanów
(…) – oznajmił «Super Express». Oka-
zuje się, że nasz śliczny Gosiu rozda-
je autografy, i to gdzie?! W pizzerii!
W samym centrum Warszawy! Poseł
poszedł do lokalu ze swoimi dziećmi
na pizzę. Na odchodne został popro-
szony o autograf przez samego wła-
ściciela pizzerii. Oczywiście nie od-
mówił”. – Nigdy nie odmawiam niko-
mu w tego typu sytuacjach. Bardzo
często ludzie proszą mnie o autogra-
fy. To jest bardzo miłe. Ten pan powie-
dział mi, że nie jest sympatykiem mo-
jej partii, ale prosi mnie o autograf,
ponieważ mnie szanuje – wyznał
wzruszony Przemysław Edgar Go-
siewski.
Zebrała:
KATARZYNA GORZKIEWICZ
***
– Statek ma 20 łokci długości. Ile łok-
ci ma kapitan?
– Dwa.
***
– Po czym poznać, że Polacy rozpo-
częli swój program kosmiczny?
– Zniknął Wielki Wóz.
***
Mały gołąb pyta mamę:
– Mamo, skąd się biorą gołąbki?
– Z kapusty.
***
– Skąd się wzięła na świecie pierw-
sza kobieta?
– Adam ją sobie wyżebrał!
***
– Jaki jest szczyt niezdarności?
– Zaplątać się w telefon bezprzewo-
dowy. Internet
Zebrał: R.K.
a1547 spodprasy.qxd 2010-04-02 17:32 Page 1

ANGORA nr 15 (11 IV 2010) PROSIMY POWTARZAĆ 47

SPODPRASY
Sensacja! Nowym menedżerem najbardziej
kapryśnej diwy polskiego show-biznesu Edyty
Górniak (38 l.) została... była menedżerka królo-
wej Dody (26 l.) Maja Sablewska – donosi „Re-
wia”. – Tak, jestem jej menedżerką. Mamy wiele
planów i mam nadzieję, że teraz to dokonania ar-
tystyczne Edyty, a nie jej życie prywatne, będą te-
matem dla mediów – zapowiada Majka, która już
rozpoczęła testowanie na swojej nowej pod-
opiecznej sposobów, które tak dobrze sprawdzi-
ły się w przypadku Rabczewskiej, zauważa pu-
delek.pl. Panie zaprzyjaźniły się i nie odstępują
się na krok. Ostatnio wybrały się wspólnie
do dentysty, na jogę i na nagranie do telewizyj-
nego studia. – Jak spotkałyśmy się z Mają, to ga-
dałyśmy aż do rana, chociaż spotkanie miało
trwać kilkadziesiąt minut – opowiadała podeks-
cytowana Edyta w „Dzień Dobry TVN”. Jak dłu-
go potrwa ta wspólna ekscytacja i czy prawdą
okaże się, że panie połączyły siły, aby wspólnie
dokopać... Dodzie – czas pokaże.




Tymczasem Doda (26 l.) zdaje się coraz bar-
dziej zagubiona po utracie menedżerki. Mimo
butnych zapewnień, że nic sobie nie robi z rozsta-
nia z Mają Sablewską, królowa podejmuje coraz
gorsze decyzje. Jako jurorka show „Tylko nas
dwoje” znana z ciętego języka diwa nie może być
sobą. – Doda ma zapis w kontrakcie, że jeśli od-
waży się poniżyć uczestnika, nie dość, że zostanie
wyrzucona z programu, to jeszcze grozi jej za to
kara finansowa – wyjawił „Na żywo” pracownik
Polsatu. Dlatego skandalistka znalazła inny spo-
sób na zwrócenie na siebie uwagi – ubrania.
Ostatnio wystąpiła w stroju, który można nazwać
„koszmarem właściciela sex shopu”, zauważa
pudelek.pl. Doda zaprezentowała się w latekso-
wo-plastikowym kostiumie, z odsłoniętymi pier-
siami, dziwacznej czapce i wielkich „spawalni-
czych” okularach. W kuluarach szeptano, że Maj-
ka nigdy nie pozwoliłaby swej podopiecznej
na tego typu... stylistyczną masakrę.




Edyta Herbuś (29 l.) zakochana! Tym razem
urokowi pięknej tancerki uległ wybitny reżyser
operowy Mariusz Treliński (48 l.). Choć para
spotyka się już od kilku miesięcy, dopiero teraz
postanowili podzielić się swym uczuciem ze świa-
tem. – Oni mają już dość ciągłego ukrywania się.
Wspólnie doszli do wniosku, że nie ma to sensu
– zdradza znajomy celebrytów. I jak powiedzieli,
tak zaczęli robić, zauważają „Gwiazdy”. Ostatnio
Edytę i Mariusza można spotkać w najmodniej-
szych warszawskich klubach, gdzie potrafią ba-
wić się przez kilka godzin, nie szczędząc sobie
przy tym czułości.




Julia Kamińska (23 l.) to jedna z faworytek naj-
nowszej edycji „Tańca z gwiazdami”. U boku Ra-
fała Maseraka (26 l.) serialowa „BrzydUla” roz-
kwitła i nabrała pewności siebie. Mało kto jednak
wie, że występując w tanecznym show, aktorka
bardzo ryzykuje. Kamińska od lat zmaga się z za-
burzeniami błędnika. Już na pierwszym treningu
Doda w nowej i jak zwykle szokującej
kreacji Fot. M. Dławichowski/Forum
Rafał zauważył, że Julia ma problemy z utrzyma-
niem równowagi. Wziął to pod uwagę w opraco-
wywaniu choreografii – unika zbyt gwałtownych
kroków i obrotów. Ale... – Niedawno, podczas
ćwiczeń ognistej rumby, Julia w trakcie obrotu
straciła równowagę i upadła. Naprawdę wygląda-
ło to groźnie – zdradziła „Na żywo” osoba z pro-
dukcji. Kamińska sprawę zdaje się bagatelizo-
wać: – Na szczęście nieczęsto wywracam się
na treningach – mówi z uśmiechem.




Magda Mołek (34 l.) bardzo pragnie zostać
mamą. Ostatnio w jednym z prowadzonych przez
nią programów wyszło na jaw, że regularnie od-
wiedza warszawski dom dziecka. – Wiem, że ma-
rzy o dzieciach, ale los jej ich nie daje. Być może
podjęła decyzję o adopcji albo po prostu odwie-
dza dzieci, bo chce zrobić dobry uczynek – wy-
znała „Światu&Ludziom” znajoma prezenterki.
Mołek już od czasów studiów miała silnie rozwi-
nięty instynkt macierzyński. Zawsze powtarzała,
że natychmiast zostanie mamą, gdy tylko osią-
gnie stabilizację finansową i zawodową. I chyba
nadszedł ten czas. Podczas rozmowy z Olivierem
Janiakiem, gdy ten opowiadał o synku Fryderyku,
zaczęła... płakać na wizji. – Magda nie będzie tra-
cić czasu na łzy. Jeśli naprawdę chce zostać ma-
mą, zostanie. Nawet jeśli nie biologiczną – zapew-
nia koleżanka Mołek.




Ten mężczyzna żadnej pracy się nie boi! Bezro-
botny Tomasz Kammel (38 l.) wpadł na kolejny
genialny pomysł, jak podreperować swój ostatnio
mocno nadszarpnięty budżet. Otóż celebryta za-
mierza... przygotowywać maturzystów do egza-
minów! Chodzi o doradztwo, jak najlepiej zapre-
zentować się podczas ustnego wystąpienia, do-
nosi pudelek.pl. – Zabieram się za dwa projekty,
jeden dla dzieci – chodzi o poranki muzyczne,
drugi dla licealistów – chodzi o matury – ogłosił
prezenter. Drugi błyskotliwy pomysł Kammela do-
tyczy cyklu zajęć edukacyjnych dla najmłodszych
w Mazowieckim Teatrze Muzycznym im. Jana Kie-
pury. Spotkania odbędą się w ramach projektu
„Muzyka górą”, nawiązującego tytułem do pro-
wadzonego przez niego programu telewizyjnego
„Dzieciaki górą”.
MAŁGORZATA KOPEĆ

Siedzi turysta na brzegu Nilu
i wydłubuje coś spomiędzy zębów.
– Ciekawe – mówi. – Wszyscy
wołają „turysta, turysta”, a smaku-
je jak kurczak.
(Świeże dowcipy” nr 4)
***
– Dlaczego na polowaniu strzelał
pan do kolegi?
– Wziąłem go za sarnę.
– A kiedy pan zauważył swoją
pomyłkę?
– Gdy sarna odpowiedziała
ogniem.
(„Nowiny” nr 58)
***
– Wciąż nie mogę się zdecydo-
wać, czy iść na ten ślub.
– A kto cię zaprosił?
– Moja narzeczona.
(„Kontakty” nr 13)
***
Ojciec i syn pochylają się nad
martwym listonoszem:
– Pamiętasz, synu, jakie były je-
go ostatnie słowa?
– „Dobry piesek”.
(„Nowa Trybuna Opolska” nr 66)
***
Córeczka pyta się mamy po wy-
słuchaniu bajki:
– Mamusiu, czy wszystkie bajki
zaczynają się od: „Dawno, dawno
temu”?
– Nie kochanie – odpowiada ma-
ma. – Niektóre z nich zaczynają się
od: „Skarbie, muszę dziś zostać
dłużej w pracy”.
(„Kurier Lubelski” nr 34)
***
– Co mówi bezrobotny absol-
went wyższej uczelni do pracują-
cego absolwenta?
– Frytki i colę proszę!
(„Kontakty” nr 13)
***
Gość pyta kelnera:
– Czy macie dziką kaczkę?
– Nie, ale dla pana możemy roz-
wścieczyć domową...
(„Życie Podkarpackie” nr 9)
***
Babcia i dziadek siedzą na ławce
i rozmawiają:
– Wiesz, Marian, trochę czuję się
głupio, siedząc na ławce w parku.
Młodzi tak dziwnie na nas patrzą.
– Czuję się podobnie. Może
chodź do domu, zaparzę herbatkę
i pooglądamy sobie leki...
(„Miasto. Dziennik Koszaliński” nr 56)
***
Po polowaniu główny łowczy
skrupulatnie podlicza upolowaną
zwierzynę:
– Dwadzieścia zajęcy, sześć li-
sów, trzy dziki i jeden naganiacz.
(„ABC” nr 22)
***
Rozmawiają dwie koleżanki:
– Mój mąż to na islam prze-
szedł!
– Jak to?
– Wracam do domu wczoraj ra-
no, a on do mnie „niewierna” i „nie-
wierna”!
(„Dziennik Wschodni” nr 13)
Zebrał: R.K.
a1548-49 ploty + Halber.qxd 2010-04-02
48
ANGORA
NA SALONACH
WARSZAWKI
Prywatne teatry wyrastają w War-
szawie jak grzyby po deszczu. To naj-
lepszy dowód na to, że aktorzy poszli
wreszcie po rozum do głowy i zrozu-
mieli, że zarobić da się nie tylko we
własnej knajpie, ale i na własnej sce-
nie. A ludzie pchają się do prywat-
nych teatrów drzwiami i oknami.
Szczęśliwym posiadaczem prywat-
nego teatru został właśnie Tomasz Ka-
rolak. Na siedzibę wybrał dawny budy-
nek organizacji YMCA – zrzeszającej
wiele lat temu młodych mężczyzn
chrześcijan, stąd nazwa nowego teatru
IMKA. Czy u Karolaka też będzie
po chrześcijańsku, to się dopiero oka-
że, na razie wiadomo tyle, że na pre-
mierze było na bogato. Reflektory
i czerwony dywan na zewnątrz, zacni
goście na widowni i wielki bankiet z je-
dzeniem prosto z knajpy Piotra Adam-
czyka. Ale po kolei.
Na premierę pofatygował się sam Ta-
deusz Mazowiecki, który swoją pre-
mierę jako premier miał już ponad 20 lat
temu. I ludzie wciąż mu tę rolę z życzli-
wością pamiętają. Mazowiecki to jeden
z tych nielicznych polityków, którzy bu-
dzą głównie sympatię i szacunek.
Zawitał oczywiście tłumnie świat show-
-biznesu. Jako że Karolak właśnie zmienił
barwy klubowe i porzucił TVN na rzecz
Polsatu, nie było nikogo z TVN-owskich
władz. Czy nie dostali zaproszeń, czy nie
chcieli przyjść? Nie wiadomo. Była za to
sama „Caryca” Nina Terentiew, więc
o relacje ze stacją Solorza Karolak może
być spokojny. Pani prezes (z piękną czer-
woną kopertówką od samego Vuittona)
biła brawo i świetnie się bawiła.
Premierowy spektakl pt. „Opis oby-
czajów III” wyreżyserował Mikołaj
Grabowski, który też pojawia się
na scenie. To opowieść o Polsce wi-
dzianej oczami cudzoziemca, o Polsce
sarmackiej, przedrozbiorowej, ale za-
grana tak, jakbyśmy słuchali o roku
2010. Reżyserowi udało się
Tomasz Karolak otworzył w Warszawie swój teatr
18:04 Page 2
ŚWIATOWE ŻYCIE ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Premiera z premierem u Karolaka
XVIII-wieczny tekst przełożyć na język
współczesnej sceny i to przełożyć tak
dobrze, że nawet archaiczne słowa na-
bierają tu komicznego brzmienia. Jeśli
ktoś chce przejrzeć się w krzywym
zwierciadle i nie boi konfrontacji seria-
lowego wizerunku Karolaka z jego rolą
w tym spektaklu, powinien już rezer-
wować bilety do IMKI.
Po premierze do Aktora Właścicie-
la, a może należałoby raczej powie-
dzieć Ojca Dyrektora, ustawiła się
długa kolejka chętnych, by składać
zasłużone gratulacje. Wyjątkowo czu-
le ściskała go Magda Lamparska,
ponoć eksnarzeczona. Inna eks,
a może wciąż nie eks – Magda Bo-
czarska – gra również w „Opisie oby-
czajów”, ale przynajmniej na scenie
nie ściska się z Karolakiem. W dziew-
czynach aktora trochę można się po-
gubić, jedno jest pewne – nie było tej,
która chyba oficjalnie ma wciąż sta-
tus aktualnej, czyli Violi Kołakow-
skiej. Uff, strasznie to skomplikowa-
ne. Kto się pogubił, niech przeczyta
ten akapit ze trzy razy.
Dużo prościej było na gali z okazji
drugiej już edycji konkursu na hotel
przyjazny dziecku. Tu wszystko od po-
czątku jest jasne. Hotel musi spełniać
określone wymogi, by maluch czuł się
w nim bezpiecznie i wygodnie. Im wię-
cej różnych udogodnień, tym większa
szansa na zwycięstwo. W kapitule kon-
kursu zasiadają znane mamy i tatusio-
wie, m.in. Ewa Gawryluk, Beata Tadla,
Dorota Zawadzka – wszystkie z męża-
mi. Źle nie mają, przez kilka miesięcy
podróżują po Polsce, odwiedzają hote- Pokaz mody Ewy Minge wyreżyserował sam Janusz Józefowicz
le, ośrodki, pensjonaty, śpią, jedzą, pły- Fot. East News
wają w basenie i na koniec wystawiają hotelach, gdzie mały gość nie zawsze Apetyczne dziewczyny i całkiem
surową opinię. Chyba jak zacznę jeź- jest chętnie widziany. Wyniki głosowa- przystojni faceci na naszych oczach
dzić za granicę, to też poproszę nia warto znaleźć w internecie na stro- myli się pod prysznicami – to nie żad-
o członkostwo w kapitule. Żarty żarta- nie dzieckowhotelu.pl, bo jest to dobra na przenośnia, naprawdę polewali się
mi, ale kto jest matką lub ojcem, ten ściągawka przy planowaniu rodzinnych tymi żelami, a z góry leciała na nich
wie, że podróżowanie z dzieckiem to wakacji. Galę prowadziła Joanna Ra- woda. Nad nimi po przezroczystym
nie lada wyczyn, zwłaszcza w polskich cewicz, która w krótkiej fryzurze nabra- suficie przechadzały się modelki
ła szyku i szlachetności. Największym w sukienkach od Minge. Na koniec
zaskoczeniem był jednak widok Doroty również na nie, tańczące w rytm pio-
Zawadzkiej, chudszej o – uwaga! senki George’a Michaela, polały się
– szesnaście kilogramów. Superniania strumienie deszczu.
mówi, że to jeszcze nie koniec jej walki Jednym z gości pokazu była zaprzy-
o superfigurę. Trzymam kciuki. jaźniona z projektantką Małgorzata
W przypadku modelek o zbędnych Wyszyńska, która właśnie straciła pra-
kilogramach nie może być mowy, tu cę w Wiadomościach. Jej szefowie te-
raczej w grę wchodzi ich niedobór. go samego dnia rano ogłosili, że pre-
Na szczęście na pokazie Ewy Minge zenterka źle wypada w badaniach wi-
dziewczyny nie wyglądały na zabie- zerunkowych. O jej kompetencjach za-
dzone. Może to za sprawą bajecznie wodowych nie będziemy tu dyskuto-
kolorowych sukienek, które przypo- wać, ale salonowy wizerunek ma nie-
minały wiosenne kwiaty. Tym razem zły – czerwona marynarka Ralph Lau-
projektantkę zainspirowały najnow- ren i gigantyczna torba Louis Vuittona
sze żele pod prysznic Palmolive aż krzyczały: „Należymy do kobiety
o apetycznych owocowych zapa- sukcesu”. Teraz tylko pozostaje jej od-
chach. Pokaz wyreżyserowany przez kryć, że istnieje życie bez telewizji.
Janusza Józefowicza zaskoczył na-
Fot. AKPA wet zblazowaną warszawkę. PLOTKARA
a1548-49 ploty + Halber.qxd 2010-04-02 18:04
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Jak powstają przeboje(89)
Szparka sekretarka
Zacznijmy poważnie. Od wyjaśnienia zna-
czenia przymiotnika „szparki”. Otóż znaczy on
tyle co „bystra, żwawa, raźna, żywa, chybka,
wartka, prędka” (wg Słownika języka polskie-
go, tzw. warszawskiego, Jana Karłowicza,
Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedz-
kiego, Warszawa 1915, t. VI, s. 652).
Skoro mamy jasność, mogę przystąpić do opo-
wiadania o piosence, którą Maryla Rodowicz
do dziś śpiewa w finale każdego koncertu. Bo, jak
powiada, „to energetyczny numer, prosto napisa-
ny, ma nośny, hitowy refren”.
Jest pierwsza połowa lat osiemdziesiątych.
Warszawskie Bródno, osiedle drewnianych dom-
ków Zacisze. Tam mieszkał Jan Wołek. – To była
niepowtarzalna, artystyczna enklawa – wspomina.
– Mieszkałem przez płot z Haliną Frąckowiak, da-
lej przez płot mieszkali Łucja Prus z Ryszardem
Koziczem, dalej przez płot był dom Janusza Stro-
bla. Dwie uliczki dalej mieszkała Ala Majewska.
Jeśli do tego dodać wszystkich wspólnych i od-
dzielnych znajomych, jacy nas odwiedzali, można
śmiało powiedzieć, że stworzyło się branżowe
getto.
– Rysiek Kozicz był moim menedżerem – opo-
wiada Maryla. – Często bywałam u niego w domu,
można powiedzieć, że przesiadywałam na tym Za-
ciszu. No i w takich okolicznościach doszło do bli-
skich kontaktów z Wołkami. Ola, Janka żona, była
moją stylistką, a sam Janek zaczął pisać dla mnie
teksty.
– Z Marylą pracuje się ciężko – opowiada poeta.
– Bo z jednej strony ma silne parcie na przebój,
a jednocześnie, co wydaje się trudne do pogodze-
nia, na rzeczy ambitne. Poza tym Mańka jest taką
osobą, że – powiedzmy – dostaje o dwunastej
w południe jakiejś genialnej idei. Natychmiast
dzwoni do autora z prośbą o „przekucie” tej idei
w byt i jest do tego bardzo niecierpliwa. Pogania,
Gdy twoje żony, piłują szpony...
Fot. Andrzej Wiernicki/Forum
Page 3
ŚWIATOWE ŻYCIE 49
wydzwania. Zdarzało mi się, że musiałem napisać
tekst w dwie-trzy godziny. I tak było ze „Szparką se-
kretarką”. Zadzwoniła, że potrzebuje kilku lekkich,
fajnych tekścików, które mogłyby „pojechać” (co-
kolwiek to znaczy – przyp. A.H.). Trochę mi to by-
ło nie w smak, bo najbardziej lubię pisać do goto-
wej muzyki. Po prostu jako ostatni twórca piosenki
mam pewność, że nikt jej już nie zepsuje. No, chy-
ba że wykonawca, ale Maryla gwarantowała naj-
wyższą jakość. W dodatku muzykę miał pisać An-
drzej Korzyński, a to jest majster.
– To było po wielkim sukcesie Franka Kimono
– wspomina kompozytor. – Maryla przyniosła mi
parę tekstów Wołka z propozycją, żebym coś
w stylu Franka dla niej zrobił. Tak powstała
„Gimnastyka”, i to jest muzycznie jakaś tam „ku-
zynka” Franka, oraz „Szparka sekretarka”.
Dodać trzeba, że tę ostatnią piosenkę artyst-
ka zmieniła. Był to bowiem czas, kiedy Maryla
Rodowicz bardzo chętnie spoglądała w stronę
muzyki country („to muzyka najbliższa mojemu
sercu” deklaruje). Jeździła na festiwale do Mrą-
gowa, a nawet, o czym niewiele osób pamięta,
reprezentowała Polskę na konkursie muzyki
country w Nashville. W każdym razie przearan-
żowała utwór, który teraz rzeczywiście stał się
pełen energii i żywiołu. Fot. East News
Tekst niby banalny. Któż nie zna instytucji se-
kretarki. Wszechwładnej, wpływowej. Któż się nie Pobiła nawet Marilyn Monroe
przymilał, nie nosił czekoladek do pani Krysi albo
Zosi, żeby zdobyć jej przychylność. Wołek napi-
sał swój tekst z pozycji takiej pani Krysi lub Zosi,
ale, jak to poeta, stworzył postać megasekretarki,
Joanna Krupa
gigasekretarki, obsługującej wszystkich szefów
świata i cierpiącej za wszystkie swoje koleżanki.
To jest właśnie ten haczyk, którym utwór zaczepia
najseksowniejszą
słuchacza i zostaje przebojem.
– Ta piosenka miała wielkie kłopoty z cenzurą
obyczajową – opowiada autor. – Cenzorzy, choć
kobietą świata!
to byli wykształceni ludzie, nie mogli uwierzyć, że
nie miałem zamiaru nikogo obrażać. Ba, pracow- Nr 74 (29 III). Cena 1,40 zł
nicy cenzury mieli coś takiego, że koniecznie
chcieli się wykazać czujnością. Jak nie było po- Piękna Joanna to najseksowniejsza kobieta
wodów politycznych, żeby się przyczepić, to cho- świata. W najnowszym rankingu „Playboya”
ciaż pilnowali dobrego obyczaju. Na moje dictum, nawet największe symbole seksu nie miały
że chodzi mi o osobę żwawą, sprawną powołali przy niej żadnych szans.
jednak własnego eksperta, który wydał mniej wię- Gdyby ktoś jeszcze wątpił, że polskie kobiety
cej taką opinię: „Przykro nam, ale pan Wołek ma są najpiękniejsze – najnowszy „Playboy” powi-
rację. Oczywiście wszyscy wiemy, o co mu cho- nien uciszyć wszystkich niedowiarków. Słynny
dzi, że świadomie użył takiego przewrotnego magazyn dla panów przygotował specjalny nu-
chwytu, ale z formalnego punktu widzenia piosen- mer, poświęcony setce najseksowniejszych
ka nadaje się do publikacji”. gwiazd, które kiedykolwiek pojawiły się na okład-
Do publikacji doszło w 1986 roku. Album zaty- ce tego czasopisma. Gorące zestawienie bez-
tułowany „Gejsza nocy” przyniósł kilka wspania- apelacyjnie wygrała polska modelka Joanna Kru-
łych przebojów, z których do dziś przetrwały i ma- pa (30 l.). Okazała się lepsza od seksbomby
ją się świetnie „Niech żyje bal” i nasza „Szparka wszech czasów Marilyn Monroe (
36 l.), powab-
sekretarka”. nej Pameli Anderson (43 l.), modelki Anny Nico-
– Bardzo mi się podoba ta zbitka w tytule, dosyć le Smith (
40 l.), aktorek Drew Barrymore (35 l.)
ryzykowne skojarzenie, ale myślę, że to w tej piosen- i Kim Basinger (57 l.), a nawet słynnych królicz-
ce jest najbardziej rajcujące – śmieje się Maryla. ków „Playboya” Holly Madison (30 l.), Bridget
Marquardt (37 l.) i Kendry Wilkinson (25 l.). We-
ADAM HALBER dług „Playboya” sesje zdjęciowe z Joanną w roli
halber@onet.eu głównej są najseksowniejsze. I nic dziwnego – to
Dźwiękowe wydania felietonów na antenie przecież piękna dziewczyna, która do czerwono-
Programu Pierwszego Polskiego Radia w so- ści rozpala mężczyzn na całym świecie. Brawo,
boty ok. godz. 17.45. Joasiu! OZ
a1550-51 ogrod i janik.qxd 2010-04-02
50
Wiosenne
porządki
i cięcia
Najwyższa pora, aby zakończyć
prace porządkowe w ogrodzie.

Delikatnie usuwamy zeszłorocz-
ne zeschnięte liście i kwiaty bylin,
aby nie uszkodzić wschodzących
młodych pędów. Przy okazji spulch-
niamy glebę wokół roślin.

Można już ocenić, które rośliny
ucierpiały tej zimy. Usuwamy więc
przemarznięte, obumarłe i stare pędy
krzewów.

Silnie przycinamy tawuły, pię-
ciorniki, derenie.

Wszystkie powojniki przez pierw-
sze 3-4 lata po posadzeniu tniemy
ok. 30 cm od ziemi. Usuwamy rów-
nież suche pędy i liście. Powojników
kwitnących wiosną teraz nie tniemy.
Clematisy wielkokwiatowe i z grupy
Viticella kwitnące latem (na tegorocz-
nych pędach) ścinamy nad 2-3 parą
pąków od ziemi. Odmiany powtarza-
jące kwitnienie skracamy o połowę.
Przycięcie zmusza roślinę do roz-
krzewiania, a tym samym uzyskamy
więcej kwiatów. Tniemy ok. 1 cm nad
parą nabrzmiałych pąków.

Przycinamy wrzosy i wrzośce
kwitnące latem oraz strzyżemy la-
wendę.
 Witam, chciałabym się po-
chwalić moim wiciokrzewem
(na zdjęciu poniżej). Znalazłam dla
niego miejsce, jak był malutki (ok.
30 cm wys.), ale tak się rozrósł, że
mąż zrobił dla niego drewnianą pod-
pórkę.
Pozdrawiam Anna Nycz, Krosno
JOLANTA PIEKART-BARCZ
jola.b@angora.com.pl
Przysyłajcie zdjęcia Waszych pięk-
nych ogrodów. Podzielcie się swoim
doświadczeniem z innymi Czytelnikami.
Najciekawsze listy ze zdjęciami opubli-
kujemy.
19:14 Page 2
TRZEBA ŁYSYCH... ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Tylko ludzkie włosy nigdy nie przestają rosnąć
Od małpy do fryzjera
16 III 2010
na jego miejscu zaczyna rosnąć
następca. Dzięki temu futra zwie-
nia mnóstwo energii, a bujne futro
jest kryjówką dla niebezpiecznych
rząt zawsze mają określoną dłu- pasożytów, których wyjątkowo
Bujna czupryna stanowi po-
wód do dumy i radości, o czym
gość, gęstość i kolorystykę. Dzięki
temu lew nigdy nie przydepnie so-
trudno się pozbyć. Na dodatek
człowiek jako gatunek powstał
przekonują nas zazdrosne spoj- bie grzywy, a wydra nie „wyłysie- w rejonach raczej ciepłych, gdzie
rzenia, śledzące mijaną na ulicy
osobę o szczególnie zadbanej
je”. W naturze istnieją tylko dwa
wyjątki: człowiek i wół piżmowy.
ważniejsze bywa pozbywanie się
nadmiaru ciepła, niż jego zatrzy-
grzywie. Wrażenie to podtrzy- Na czym polega różnica? Ludzkie mywanie. Gdzieś w naszej ewolu-
mują również telewizyjne rekla- włosy nigdy nie przestają rosnąć: cyjnej drodze pozbyliśmy się
my – piękne włosy, brak łupieżu czy są to brwi, włosy łonowe czy większości owłosienia, choć natu-
– to cel człowieka sukcesu. Przy bujne loki na głowie. Szybkość ra zostawiła sobie cebulki „na
tym wszystkim nasuwają mi się również jest stała, około 1,5 cm wszelki wypadek”.
pytania. Po co „nagiej małpie”
włosy akurat na głowie i to ro-
snące nieprzerwanie? Czemu
wzbudzają one tak silne emo-
cje? No i dlaczego mężczyźni
(podobno) wolą blondynki?
Możliwe że nigdy was ten pro-
blem nie nurtował, ale mnie osobi-
ście zaczął. Dlaczego? Cóż, będąc
dziecięciem, przeklinałem swoje
wyjątkowo gęste i twarde włosy, któ-
re skazywały mnie na fryzurę „na je-
ża”. Przeklinałem je niemal tak gło-
śno jak fryzjer, który nie posiadając
wówczas maszynki elektrycznej,
spędzał bitą godzinę z nożyczkami
w rękach, aby nadać mojej fryzurze
jakiś regularny kształt. Dziś moje
włosy są równie gęste, lecz ich za-
sięg coraz bardziej się zawęża. Za-
czynało się od „wysokiego czoła”,
które dziś nieubłaganie zbliża się do
czubka głowy. A ja zadałem sobie
pytanie: Po co mi właściwie włosy?
Włos niepohamowany
Człowiek jest istotą pod wieloma
względami wyjątkową. Oprócz
cech, które uczyniły nas gatun-
kiem dominującym na Ziemi, ta- Człowiek ma tyle samo włosów, co małpa a... Fot. Corbis
kich jak przeciwstawny kciuk i wy- miesięcznie. Dlaczego więc nie Bujne włosy pozostały tam,
jątkowa inteligencja, nasze ciało możemy zapleść sobie warko- gdzie spełniały określone zada-
nosi liczne ślady ślepych uliczek czyków pod pachami? Ponieważ nia: wokół węzłów chłonnych
ewolucji. Takie zbędne dodatki jak ludzkie włosy nie przechodzą i gruczołów zapachowych mamy
kość ogonowa dowodzą, że ojczu- w stan „spoczynku”, ale wypadają owłosienie utrzymujące zapach
lek Darwin miał rację i kształt ludz- po określonym czasie. i temperaturę, wokół oczu chro-
kiego ciała to owoc długiej selekcji Większość włosów na naszej niące je rzęsy i brwi. No i ta nie-
i odrzucania zmian zbędnych. skórze żyje od kilku tygodni do szczęsna grzywa, która obciąża
Skoro tak, to czemu służą nasze kilku miesięcy. Jak łatwo się do- nam głowę. Tylko czemu ona słu-
bujne fryzury, które stanowią w na- myślić, rekordzistami w „długo- ży? Zdaniem naukowców kluczem
turze prawdziwy ewenement? wieczności” są włosy na głowie. do odpowiedzi – po co? – jest py-
Wbrew pozorom, człowiek jest Dobrze traktowany włos może do- tanie – kiedy? Zdaniem jednego
owłosiony równie bujnie co np. żyć nawet szóstych urodzin. Są z niemieckich badaczy ta drobna
szympans. Na naszym ciele jest też ekstremalne wyjątki, jak Chin- zmiana w DNA, która pozbawiła
tyle samo cebulek włosowych co ka Xie Qiuping, która dorobiła się nas większości owłosienia, nastą-
u innych naczelnych, czyli około 5 grzywy długości 5,627 metra, co piła około 240 tys. lat temu. Jest
milionów. Różnica leży w „progra- – jak łatwo obliczyć – wymagało to mniej więcej ten moment w na-
mowaniu” działania owych cebu- ponad 31 lat dbania o fryzurę. szej historii, gdy opanowaliśmy
lek. U większości zwierząt włos umiejętność posługiwania się
rośnie tylko do ściśle zaprogra- Co ma grzywa do ewolucji? ogniem.
mowanej długości, potem prze- Włos to dla organizmu ciężka Jeśli rozpalanie ognia było
chodzi w stan „uśpienia”, w któ- sprawa, dosłownie i w przenośni. mniej kłopotliwe, niż posiadanie
rym trwa aż do wypadnięcia, gdy Jego wzrost i odżywianie pochła- futra, to ta zmiana szybko roz-
a1550-51 ogrod i janik.qxd 2010-04-02
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
przestrzeniła się w populacji, gdyż
zapewniała przewagę. No tak, po-
wiecie, ale gdzie tu miejsce na
bujne loki? Okazuje się, że odpo-
wiedzi trzeba szukać nie w czystej
biologii, lecz w socjologii. Włosy
na głowie potrzebne nam były dla
zachowania hierarchii i więzów
społecznych.
Spójrz na otaczających cię lu-
dzi, na ich fryzury. Zadbane wło-
sy są oznaką zdrowia i statusu
społecznego. Świadczą o tym, że
ich właściciel dba o siebie, jest
zdrowy i dobrze odżywiony.
Zniszczona, skudlona fryzura jest
kojarzona z outsiderami i posta-
wami aspołecznymi. Słabe czy
przerzedzone włosy są zaś ozna-
ką choroby, starości lub niedoży-
...małpa tyle samo, co człowiek
wienia. Tak również dziś postrze-
gamy wymowę fryzury, nie zda-
jąc sobie sprawy, że jest to ata-
wizm. To cecha, która łączy nas
z innymi naczelnymi, a wynika
z naszych wspólnych, pierwot-
nych zachowań stadnych. Jedną
z podstawowych czynności spo-
łecznych wśród małp jest wza-
jemne iskanie się z pasożytów.
To, kto kogo iska i w jakiej kolej-
ności, stanowi wyraźny wyznacz-
nik hierarchii grupy. Na szczycie
jest szef, do którego ustawiają
się kolejki chcących mu usłużyć.
On zdecyduje, kogo do siebie
dopuścić i komu, w akcie łaska-
wości, odwzajemnić się tym sa-
mym, dając wyraz specjalnym
względom. Ktoś posiadający sku-
dlone futro musiał więc być na
samym dole społecznej drabiny
lub poza nią. Jak widać, przy bra-
19:14 Page 3
ku innego owłosienia, włosy na
głowie miały kluczowe znacze-
nie dla podtrzymania więzi spo-
łecznej naszych przodków
sprzed 240 tysięcy lat. Ewolucja
zrobiła swoje, odsiewając gdzieś
po drodze zbyt łysych i zbyt
owłosionych.
Gdy wreszcie nauczyliśmy się
mówić i formułować złożone ko-
munikaty, miejsce iskania zajęły
rozmowy, a szczególnie codzien-
ne ploteczki. Stało się to stopnio-
wo, o czym możesz się przeko-
nać, odwiedzając damskiego fry-
zjera, który jest istnym wehikułem
czasu, łącząc funkcję społeczną
i higienę.
Włosy spełniały też ważną
funkcję w dobieraniu się par, sta-
Fot. Reuters/Forum
nowiąc ludzki ekwiwalent pawich
piór czy okazałych rogów. Ja-
kość i bogactwo grzywy to jeden
z najszybszych sposobów oceny
„potencjału” partnera do rozmna-
żania. Organizm chory lub wy-
czerpany głodem ogranicza
„zbędne wydatki” i włosy stają
się cienkie i rzadkie, a nawet za-
czynają wypadać. Wie to każda
dziewczyna, która przesadziła
z odchudzaniem albo przeszła
ciężką chorobę.
Nie bez przyczyny też gest
przeczesywania włosów ręką jest
odruchową reakcją wielu kobiet
na pojawienie się przystojnego
mężczyzny. I vice versa. Wraz
z właściwą postawą prezentacja
tej „ozdoby” to element tańca go-
dowego starszy niż gatunek ludz-
ki. Ale idźmy dalej. Miało być
przecież o blondynkach.
...POKRYĆ PAPĄ 51
Dotknij włosów blondynki
Pewnie trudno wam to sobie wy-
obrazić, oglądając okładki maga-
zynów, ale kiedyś wszyscy ludzie
byli brunetami. Odmienny kolor
włosów zdarzał się czasem jako
wynik mutacji, lecz przeważała
ciemna karnacja, kolor włosów
Cofka w kotłowni
i oczu. Na dodatek geny „ciemne” Brak nawiewu powietrza do ko-
są silniejsze od „jasnych” i mogą tłowni, w której zainstalowany jest
się objawić np. w drugim czy trze- piec grzewczy z otwartą komorą spa-
cim pokoleniu. Możemy to zaob- lania, przeważnie powoduje cofkę
serwować również dziś, gdy spalin poprzez kanał wentylacji gra-
dziecko może mieć ciemne włosy, witacyjnej. Najszybciej odczujemy
nawet gdy oboje rodzice są urody to, gdy kanały wentylacji i spalinowy
czysto skandynawskiej. Wbrew są blisko siebie. Piec pobiera wtedy
pozorom, dzisiaj również blon- powietrze i spaliny przez kratkę wen-
dynki stanowią niewielki pro- tylacyjną. Przypadek taki przedstawił
cent ludzkości, w sumie mniej nam Pan Ryszard Ludwiczak z Ło-
niż 2% całej populacji. Wyjątek dzi. Po 3-godzinnej pracy pieca
od tej reguły stanowi Europa Pół- stwierdził, że ściany i sufit w kotłowni
nocna. Tu zdarzyło się coś nie- pokryły się warstwą sadzy. Po wyko-
spotykanego. Jakieś 11 tysięcy lat naniu otworu o wymiarach 20x20 cm
temu, po ostatniej epoce lodow- w ścianie zewnętrznej, w pobliżu pie-
cowej, „zagęszczenie” blondynek ca, problem zasysania spalin prze-
w populacji gwałtownie skoczyło. stał istnieć. Usunięcie sadzy stanowi-
W niektórych regionach, na przy- ło również bardzo duże wyzwanie.
kład na terenie Skandynawii i po- Użycie mydła malarskiego oraz farby
łudniowo-wschodniego wybrzeża izolującej plamy (renostyl) nie do
Bałtyku, wręcz zdominowały one końca rozwiązało problem. Sufit mu-
liczebnie brunetki (i brunetów). siał być zakryty poprzez zamocowa-
Zdaniem naukowców, zawdzię- nie na stelażu płyt gipsowo-kartono-
czamy to znacznemu przetrzebie- wych.
niu mężczyzn.
Trudy epoki lodowcowej spowo-
dowały, że kobiet, prowadzących
Uchwyt na akcesoria
bezpieczniejsze od swych partne-
rów życie, było znacznie więcej
do myjki
niż mężczyzn. Panowie, mogąc Znaczna różnica w cenach myjek
do woli przebierać wśród partne- wysokociśnieniowych zależy nie tyl-
rek, zwracali uwagę na nietypową ko od parametrów technicznych, ale
urodę blondynek i doczekali się również od dodatkowego wyposaże-
dużej liczby jasnowłosego po- nia w akcesoria oraz uchwytów na
tomstwa. Stan ten utrzymuje się przewody (wieszaki, zwijacze). Para-
po dziś dzień na przykład na Li- metrów technicznych sami nie po-
twie, gdzie statystycznie jest naj- prawimy, ale wieszak możemy zro-
więcej jasnowłosych na świecie. bić. Uchwyt na węże ogrodnicze mo-
Tak więc o szczególnej popular- cujemy bezinwazyjnie do rączki myj-
ności blondynek wśród mężczyzn ki za pomocą obejm do rur. Kilka mi-
decyduje ich wyjątkowa rzad- nut pracy, wydatek 20 zł i uzyskuje-
kość... a przynajmniej decydowa- my myjkę z wyższej półki.
ła do czasu wynalezienia farb do
włosów. Dziś człowiek nie może
być niczego pewien, więc pewnie
z czasem blondynki stracą swoją
przewagę. Znając tempo działania
natury, już za kilka tysięcy lat. Do
tego czasu trzeba sobie jakoś ra-
dzić.
A tym, którzy tak jak ja mają te-
mat włosów coraz bardziej za so-
bą, pozostaje się pocieszyć, że
ewolucyjnie jesteśmy dalej od na-
szych małpich przodków niż ci
bardziej owłosieni. No i włos nam
z głowy spaść nie może. Z braku
grzyw pozostaje nam brylować in-
nymi przymiotami ciała i umysłu.
A może jednak warto sobie coś
przeszczepić?
JULIUSZ SABAK ALEKSANDER JANIK
janik@angora.com.pl
a1552-53 koprowa + zagadka.qxd 2010-04-02 18:58 Page 2

52 RING WOLNY ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

Ukraiński mistrz świata na walce z Albertem Sosnowskim zarobi jako promotor

5 milionów euro, a na ringu 3 miliony

Kliczko szykuje show dla Polaków ma Klitschko Management Group

Nr 63 (31 III).
Cena 2,60 zł
Witalij Kliczko promował we wtorek
w Warszawie swoją walkę z Albertem
Sosnowskim. 29 maja w Gelsenkir-
chen pięściarze zmierzą się o mistrzo-
stwo świata wagi ciężkiej federacji
WBC. Obaj nieźle na tym zarobią.
Na pytanie o budżet walki i zarobki
dla bokserów menedżer Kliczki Bernd
Boente zasłaniał się tajemnicą. Uchylił
jednak jej rąbka, dając do zrozumie-
nia, że walka nieprzypadkowo odbę-
dzie się na stadionie Veltins Arena
w Gelsenkirchen.
Stadion pełen Polaków
– W tym mieście, a także w Essen
czy w Dortmundzie, mieszka bardzo
wielu Niemców polskiego pochodze-
nia – mówił Boente. – Wystarczy spoj-
rzeć na skład grającego na tym stadio-
nie Schalke. Jest tam mnóstwo piłka-
rzy z polskimi korzeniami. Tak samo
jest wśród kibiców. Liczymy, że przyj-
dą na walkę Witalija z Albertem. Wcze-
śniej myśleliśmy o pojedynku z Toma-
szem Adamkiem, ale, niestety, nie do-
Witalij Kliczko z Albertem Sosnowskim promują przyszły
pojedynek
szliśmy do porozumienia – przyznał.
Sosnowski za walkę z Ukraińcem
ma zarobić milion dolarów brutto, czy-
li ok. 600 tys. netto. Takich pieniędzy
polscy bokserzy na co dzień nie zara-
biają. Kliczko jako wielka gwiazda
w Niemczech zarobi więcej – 3 mln eu-
ro. Ale to tylko część zarobków. Ukra-
Fot. Reuters/Forum
iniec zorganizował walkę na wielkim
70-tysięcznym stadionie, licząc na to,
że zapełni się on w komplecie polski-
mi kibicami. Zwykle walki bokserskie
organizuje się w halach mieszczących
nie więcej niż 20 tysięcy osób.
Promotorem walki Kliczko-Sosnow-
ski jest... sam Kliczko. A konkretniej fir-
(KMG), należąca do Witalija i jego bra-
ta Wołodymira. Szacunkowo KMG
na walce zarobi ok. 5 mln euro. Po do-
daniu do tego gaży Witalija za walkę
wychodzi wcale niezła sumka.
Bracia Kliczko wiedzą, jak zarabiać
i inwestować pieniądze. W końcu Wi-
talij to najlepiej wykształcony bokser
na świecie – jest doktorem filozofii
na Uniwersytecie w Kijowie. Zapyta-
ny o to, gdzie inwestuje, odpowie-
dział wczoraj: – Najlepszą inwestycją
są moje dzieci. Mam ich trójkę: Igora
– 10 lat, Lizę – 7 lat i Maksyma – 5 lat.
Mam plan, że każde z nich ukończy
Uniwersytet Harvarda, a to kosztuje
naprawdę duże pieniądze – zdradził
Witalij.
Tak naprawdę bracia Kliczko inwe-
stują nie tylko w dzieci. Obaj mają kil-
ka rezydencji w różnych krajach świa-
ta, m.in. Los Angeles i Hamburgu. Ich
domem pozostaje jednak Kijów. Są
tam właścicielami najbardziej eksklu-
zywnego centrum handlowego w mie-
ście – City Areny. Czteropiętrowy bu-
dynek mieści najelegantsze, super-
drogie sklepy w mieście i salony eks-

Pić albo nie pić (23)
– Tak, to kotłownia – myślałam. – To właściwe
słowo dla tego miejsca. Wstałam i zygzakiem po-
deszłam do stołu, duszkiem wypiłam szklankę
wódki. Dołożyłam do pieca trochę koksu i zata-
czając się, ruszyłam do pokoju kobiet. Po drodze
w łazience obmyłam twarz z kurzu. Była czerwo-
na i cała w drobnych krostkach. W ustach czu-
łam smak koksowego pyłu. Pokasływałam. Ran-
kiem zobaczyłam pobojowisko, pośród którego
leżały pijane kobiety. Wparowała wymalowana
Basia. Budziła panienki do pracy. Wyglądała, jak-
by nie brała alkoholu do ust. Przysiadła przy
mnie: – Jak się czujesz? – zapytała. Machnęłam
ręką: – Wyglądasz, jakby cię osy pogryzły. – Mam
uczulenie na kurz. – Wczoraj – kontynuowała, lek-
ceważąc moje słowa – wybierał się tu taki jeden.
Ale powiedziałam, że jesteś pod moją opieką.
– Dziękuję – powiedziałam. – Ale on chce, żebyś
dziś wieczorem z nim była. On stawia. – Nic z te-
go! Ja dzisiaj wracam do hotelu. – Nie! – odpo-
wiedziała stanowczo, a wychodząc, zamknęła
drzwi na klucz. Pod stołem znalazłam resztkę
wódki. Wypiłam ją. Zasypiając, pomyślałam: – Ja
tu dostanę jakichś robali. Kobiety biegały w tę
i z powrotem. Mnie już nigdzie nie było spieszno.
W okolicach obiadu młoda, w ciąży, przyniosła
mi na talerzu makaron z szarym sosem. Zjadłam
pomaleńku. Wydawało mi się, że jem fasolkę.
Smakowała. Ponownie sięgnęłam pod stół. Do-
piłam pozostałość. Wieczorem sytuacja się po-
wtórzyła. Kotłownia i pijani pracownicy. Ja przy
drzwiczkach do pieca. Coś mnie ciągnęło w stro- zdałam sobie sprawę, że wśród nich mógł zna-
nę ognia. Miałam już tylko jedno w głowie. Ode-
brać swoje ubranie i wyjść z tej pijackiej meliny.
leźć się gość z tą samą przypadłością. – Kurczę!
On by się nie bał! – No, to po kielichu. Za wasze
Ta w ciąży płakała i łapała za kolana umorusane- zdrowie! – zaproponowałam. Teraz już naprawdę
go typa. Basia odkrywała piersi. A ja, popijając czułam w głowie wir pralki „Frani”. Ledwo dotar-
z butelki wódę, dokładałam do pieca. Gołymi rę- łam do łóżka i natychmiast usnęłam.
koma! Pochylił się nade mną facet. Był młody,
przystojny i ubrany na biało. Cmoknął mnie we JONA KOPROWA
włosy. – Co robisz w tym piekle? – zapytał. – Ja...
ja... nie wiem! – A ty? – Jestem salowym w tym
szpitalu. – Oj! – wytarłam rękę i podałam mu
na przywitanie. – Czy mogę poprosić cię do tań-
ca? – Prosić możesz, ale ja nie tańczę. – To zapra-
szam do stołu. Myśl lotem strusia przetuptała
przez moją głowę. Może on pomoże mi w ode-
braniu ubrań i zegarka. Muszę być milsza. – Jak
masz na imię? – zapytałam. – Marek – otworzy-
łam usta. – Marek? – powtórzyłam. – Co mogę
dla ciebie zrobić? – zapytał. – Napijmy się – od-
powiedziałam.
Po chwili zobaczyłam dwóch Marków. Potrzą-
snęłam głową. – Oj – pomyślałam – będzie źle.
Co tu robisz? – zapytał. – Jestem! – Masz kłopot?
– Był coraz bliżej mojej twarzy. – Mam. Choruję
na syfa! – zamarł w pół drogi do pocałunku. – Co
masz?! – To, co słyszysz. Syfilis! Piekielną choro-
bę. Chyba niedługo umrę. Przyszła Baśka. Marek
zapytał: – Czy to prawda, że ona jest chora wene-
rycznie?! – Najprawdziwsza! – odpowiedziała.
A ja pokazałam mu plecy, caluteńkie obsypane
trądzikiem. Na wszystkich zrobiłam piorunujące
wrażenie. – Gdyby ktoś miał ochotę, żeby potem
nie było! Ostrzegałam! – Atmosfera w towarzy-
stwie wyraźnie posmutniała. W tej samej chwili R E K L A M A
a1552-53 koprowa + zagadka.qxd 2010-04-02 18:58 Page 3

ANGORA nr 15 (11 IV 2010) RING WOLNY 53

kluzywnych aut – bentleya i lambor-
ghini. W City Arenie jest też najdroższa
dyskoteka w mieście, w której
za wstęp trzeba płacić 30 dolarów.
Tak jak Golden Boy
KMG też jest dość śmiałym pomy-
słem biznesowym. Wcześniej na taką
skalę własną firmę promocyjną rozkrę-
cił tylko Oscar de la Hoya. Kiedy wy-
rwał się spod opieki Dona Kinga, po-
stanowił sam być swoim promotorem
i założył firmę Golden Boy Promotion.
Teraz opiekuje się dwudziestką bokse-
rów, a jego firma mieści się w MGM
Grand Hotelu w Las Vegas, gdzie de la
Hoya organizuje wszystkie walki swo-
ich zawodników i ma spore udziały
w tamtejszym kasynie.
Na wczorajszej konferencji jeden
z dziennikarzy zdenerwował Kliczkę,
pytając go, czy wybrał sobie na ry-
wala tak mało znanego zawodnika
jak Sosnowski, żeby zakończyć ka-
rierę zwycięstwem. Irytacja Kliczki
miała drugie dno. Wymarzył on so-
bie, że karierę zakończy, walcząc
na otwarciu Stadionu Olimpijskiego
w Kijowie – areny modernizowanej
na finał Euro 2012. Na pewno sta-
dion też by się zapełnił. Ale to nie
na zwykłych kibicach KMG zarobiło-
by najwięcej. Nowy stadion ma mieć
kilkadziesiąt lóż VIP-owskich. W Gel-
senkirchen bilety na takie miejsca
kosztują 602 euro. Podczas gdy
na spotkania Ligi Mistrzów Dynama
Kijów za VTP-owskie wejściówki trze-
ba było zapłacić po 3 tysiące dola-
rów. I to na przestarzałym obiekcie
Dynama. Na walkę Kliczki ceny były-
by na pewno podobne albo i wyższe.
Zysk z walki w rodzinnym mieście
byłby gigantyczny. Teraz okazuje się,
że stadion w Kijowie przed Euro 2012
może w ogóle nie powstać – budowa
ma wielomiesięczne opóźnienie.
Kliczko na pewno słyszał irytację
ZAGADKA KRYMINALNA NR 25
szefa UEFA Michela Platiniego, który
zapowiedział, że Ukraina może stra-
cić Euro 2012.
Miłe wspomnienia
z Warszawy
Ta wiadomość zapewne smuci tak-
że Kliczkę polityka. Witalij stoi bo-
wiem na czele partii Kliczko Blok. Je-
go politycznym celem numer jeden
jest wygrana w wyborach na mera Ki-
jowa. Wczoraj bokser przyznał, że
czas spędzony poza halą treningową
i bokserską niemal w całości poświę-
ca na działania polityczne.
– Jesteśmy młodym krajem, nie-
podległym od mniej niż 20 lat. Mamy
jednak gigantyczny potencjał ekono-
miczny. Euro 2012 może pomóc na-
szej gospodarce odrobić straty
do reszty Europy. Sport daje napraw-
dę wielką szansę na zmianę naszego
kraju na lepsze – mówił starszy z bra-
ci Kliczków na konferencji w war-
szawskim Hiltonie. Wizyta w stolicy
Polski była dla niego okazją do wspo-
mnień. W 1995 r. bracia Kliczko przez
rok mieszkali w Warszawie. Wołody-
mir boksował w klubie Gwardia, a Wi-
talij studiował na AWF i uprawiał kick-
-boxing. O wielkiej sławie i pienią-
dzach jeszcze wtedy nie marzyli.
– Mam stąd same dobre wspo-
mnienia. Zostawiłem w Warszawie
wielu przyjaciół. Byłem tu bardzo
szczęśliwy – wspominał Witalij.
Miłych słów nie żałował także So-
snowskiemu, którego uważa za bar-
dzo utalentowanego boksera.
– On przypomina mnie samego
przed laty. Kiedy stawałem w ringu
z Lennoksem Lewisem, też nikt
na mnie nie liczył. Dlatego niech nikt
mi już więcej nie mówi, że będę wal-
czył ze słabym bokserem. Ocenimy
to po walce – zaapelował Kliczko.
ARTUR SZCZEPANIK

Wypadek czy morderstwo?

Natarczywy sygnał telefonu przerwał oficero-
wi dyżurnemu lekturę. Odłożył gazetę i podniósł
słuchawkę. Zdenerwowany głos młodego męż-
czyzny informował o nieszczęśliwym wypadku,
do którego doszło w siedzibie jednej z więk-
szych spółek działających w mieście.
Kilka minut później do starannie odremonto-
wanej secesyjnej willi, w której mieściły się biu-
ra spółki, przyjechał inspektor Nerak w towarzy-
stwie sierżanta Wrzoska. Przywitał ich młody, ły-
siejący mężczyzna w okularach.
– Nazywam się Wiktor Malinowski i to ja po-
wiadomiłem policję o śmierci prezesa. Jestem
jego bratankiem i jednocześnie wspólnikiem. To
był nieszczęśliwy wypadek. Wujek spadł z dra-
biny i zabił się. Proszę do gabinetu, gdzie roze-
grała się ta tragedia.
Pokój był duży, ponadtrzymetrowej wysoko-
ści, a stojące w nim stylowe meble, kosztowny
dywan oraz drogie obrazy tworzyły atmosferę
przepychu. Jedna ze ścian była zabudowana
sięgającym aż po sufit regałem pełnym książek
i segregatorów. Obok stała metalowa drabinka,
a tuż przy niej leżały zwłoki prezesa. Inspektor
dokładnie przyjrzał się nieboszczykowi, który
w prawej ręce trzymał niebieski segregator.
Na lewej skroni denata dostrzegł niewielką ra-
nę, a wokół niezakrzepłą krew. Głowa nieżyją-
cego leżała tuż obok masywnego, wykutego
z ciemnego metalu, pojemnika na gazety. Na je-
go brzegu było widać kilka kropel krwi. Prezes
ubrany był w elegancki garnitur, lecz na nogach
miał skórzane kapcie typu klapki. Widząc
na twarzy inspektora zdziwienie, Malinowski
szybko wyjaśnił:
– Wujek miał problemy ze stopami i gdy tylko
przychodził do pracy, natychmiast ściągał buty
i wkładał pantofle. Wszyscy pracownicy byli już
do tego przyzwyczajeni i nikogo to nie śmieszyło.
– Czy pan wie, jak doszło do tej tragedii?
– spytał Nerak.
– Siedzieliśmy w gabinecie i dyskutowaliśmy
o nowej strategii firmy. Wujek był zbyt konser-
watywny i nigdy nie chciał
słuchać o żadnych nowych,
mimo że opłacalnych, przed-
sięwzięciach. Przez cały czas
namawiałem go na fuzję
z pewną firmą, gdyż uważa-
łem, że takie połączenie dało-
by nam wiele korzyści.
W pewnym momencie, kiedy
się spieraliśmy, wujek wstał
zza biurka, podszedł do rega-
łu i wdrapał się na szczyt dra-
binki, by sięgnąć po segrega-
tor z prasowymi wycinkami.
Chciał mi pokazać artykuł,
w którym były ponoć niepo-
chlebne informacje o spółce,
o której rozmawialiśmy. Kiedy
już trzymał segregator w rę-
ce, zachwiał się nagle i zleciał
z drabiny. Spadając, uderzył
głową w metalowy pojemnik
na gazety. Gdy podbiegłem
do niego, już nie żył.
– Nie wierzę w tę historyj-
Rys. Mirosław Stankiewicz
kę – oznajmił inspektor Ne-
rak. – Jestem przekonany, że to pan zabił wuj- Na jakiej podstawie Nerak domyślił się, że
ka, aby jako jedyny spadkobierca przejąć fir- Malinowski skłamał? Miał ku temu dwa po-
mę. Sierżancie, proszę temu młodemu czło- wody.
wiekowi założyć kajdanki i odwieźć na ko-
mendę. WOJCIECH CHĄDZYŃSKI
Rozwiązanie zagadki za dwa tygodnie. Na Kto porwał Andrzejka?
odpowiedzi Czytelników detektywów czeka- Niania zeznała, że najpierw podbiegła do łó-
my do 18 kwietnia. Wśród osób, które udzielą żeczka, a potem do okna, przez które wzywała
poprawnej odpowiedzi, rozlosujemy nagrodę pomocy. Gdyby tak było istotnie, to na podło-
książkową. dze byłyby również ślady jej butów. Skłamała,
Rozwiązanie zagadki prosimy przesyłać więc była w zmowie z kidnaperem.
pod adresem: redakcja@angora.com.pl lub Wpłynęło 12 prawidłowych odpowiedzi
na kartkach pocztowych: Tygodnik Angora, na kartkach pocztowych i 89 e-mailem.
90-103 Łódź, ul. Piotrkowska 94. Książkę Jamesa Lee Burke’a „Elektryczna
Rozwiązanie zagadki sprzed dwóch tygo- mgła” wylosowała pani Alina Tatar z Cieszyna.
dni: Gratulujemy! Nagrodę wyślemy pocztą.
a1554-55.qxd 2010-04-02 18:42 Page 2

54 SZEWSKA PASJA ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

Buty trzeba wymyślić na nowo

Rozmowa z dr. ROBERTEM ŚMIGIELSKIM*, ortopedą traumatologiem
Nr 71 (25 III). Cena 2 zł
Po 30 latach ścigania się
na kosmiczne technologie
ortopedzi ogłosili zwycięstwo
natury. Chcecie mniej
kontuzji? Zadbajcie
o fundament – radzą
biegaczom. Ta genialna,
ale zniszczona cywilizacją
konstrukcja wciąż jest
do uratowania. Oto program
„Stopa – reaktywacja”.
– Naukowe publikacje przeko-
nują, że najzdrowsze jest biega-
nie boso. Korespondentka „Ga-
zety” z USA donosi: Ludzie bie-
gają w pięciopalczastych cicho-
biegach. O co tu chodzi? Orto-
pedzi zwariowali? A może to tyl-
ko chwilowa moda?
– Nie, to prawdziwy przewrót.
Trzy tygodnie temu byłem w Niem-
czech na medycznej konferencji
o bieganiu, gdzie wszyscy naj-
więksi producenci sportowych bu-
tów mają swoje projektowe labo-
ratoria. I buty dobrego PR-u tam
nie miały. Wszyscy na nie strasz-
nie jechali – że biegaczom szko-
dzą, że są winne takiej dużej licz-
by kontuzji, że upośledzają stopy,
że trzeba wrócić do pierwotnej for-
my biegania, którą zatraciliśmy.
– Czyli jednak boso?!
– Niekoniecznie. Biegajmy w bu-
tach, ale szukajmy rozwiązań, któ-
re będą najbliższe naturalnemu
biegowi, dadzą stopie więcej swo-
body.
Latami zastępy konstruktorów
pracowały nad butami, które chro-
nią stopę. Szukały najlepszej
amortyzacji. Przerabialiśmy w po-
deszwach systemy air, plaster
miodu i sprężyny. Jednak cokol-
wiek by się wymyśliło, stopa i tak
daje o wiele lepszą amortyzację
dzięki swojej genialnej konstrukcji
– systemowi łuków poprzecznych
i podłużnych. Ale coraz lepsze bu-
ty wyłączyły stopę z użycia, zagip-
sowały ją. Mamy więc świetny na-
rząd, który przestaje spełniać swo-
ją funkcję.
– Brzmi to tak, jakby sportowe
buty były groźniejsze niż szpilki.
– Nie są, ale w szpilkach się nie
biega. Czyli nie wykonuje się ty-
sięcy silnych cyklicznych uderzeń
o podłoże.
Stopy deformują się całe życie.
Malutkim dzieciom, które jeszcze
nie chodzą, kupuje się buciki. Bo
fajnie w nich wyglądają. Zresztą
lekarze nie są bez winy, często
radzą: proszę wkładać buty
z twardym obcasikiem trzymają-
cym piętę. A przecież tę piętę
mają trzymać mięśnie! Dzieci po-
winny jak najwięcej chodzić boso
po piasku, kanapie czy grubym
dywanie. Zawsze kiedy stają na
nierównym podłożu, ich mięśnie
pracują. W sztywnym bucie tak
nie jest.
Starsi też noszą sztywne buty
i nawet jeśli mieli zdrowe stopy,
ich mięśnie się rozleniwiają.
Stopa stworzona jest do działa-
nia. To organ czuciowy. Wysyła sy-
gnał do układu nerwowego: uwa-
ga, nierówność. I wiadomo, jakie
mięśnie mają być w danej chwili
napięte. To układ sprzężenia
zwrotnego – jeśli stanę prawidło-
wo, napną się inne mięśnie, niż
gdy staję mocno na zewnętrznej
krawędzi stopy. To działa jak
w animowanym filmie „Było sobie
życie”: sygnał pędzi jak posłaniec
z wiadomością, że trzeba napiąć
mięsień strzałkowy, bo inaczej się
przewrócisz.
Stopa jest więc fundamentem.
Jeśli jest wykrzywiona, to wszyst-
ko powyżej też się wykrzywia
– kolana, biodra, kręgosłup. Bie-
gacz korzysta ze stóp bardziej niż
niebiegający. Gdy są słabe, cała
jego konstrukcja jest niestabil-
na. I tak powstają przeciążeniowe
kontuzje.
– Myśląc logicznie – ten funda-
ment trzeba wesprzeć, a nie
odzierać go z butów.
– Myślenie projektantów obuwia
było logiczne. Gdy ludzie zaczęli
masowo biegać po ulicach i przy-
było kontuzji, winę zwalano na as-
falt. Zaczęło się poszukiwanie
amortyzacji. A potem kolejnych
udoskonaleń chroniących stopę.
Miało to wiele pozytywnych
skutków. Więcej wiemy o mecha-
nice stopy, bo to były poważne ba-
dania. Mogłem się im przyglądać,
bo w butowej rewolucji brał udział
mój dawny szef z kliniki w Szwaj-

Jaką masz stopę?

Zmocz stopę i stań na papierowym ręczniku. Odciśnięty ślad porównaj
ze schematami z rys. 1.
A) Stopa neutralna, prawidłowa. Gratulacje.
B) Pronator. Stopa ucieka ci za bardzo do środka. Masz płaskostopie,
może podłużne, co grozi haluksami. Prawdopodobnie masz niewydolny
mięsień piszczelowy tylny. Twój but powinien być wyprofilowany w środku
– podnosić stopę na środku jej wewnętrznej krawędzi. Mówiąc prościej: Rys. 1 A B C
tam, gdzie stopa A jest elegancko wcięta.
C) Supinator. Stopa nadmiernie wydrążona, czyli stajesz mocno na ze-
wnętrznej krawędzi. Możesz mieć niewydolne mięśnie strzałkowe, albo nie-
stabilny staw skokowy. Twój but powinien lekko podnosić stopę od ze-
wnątrz.
Na rys. 2 widać, jak w biegu stopę stawia pronator (B) i supinator (C).
Między pronacją a supinacją jest cała gama miksów. Wydaje ci się, że
z twoją stopą wszystko jest OK? To jeszcze spójrz na zużyte buty (rys. 3).
Mocno wytarte wewnętrzne krawędzie oznaczają pronatora (A). Ze-
wnętrzne – supinatora (B). Starta niewielka część w okolicy dużego palca Rys. 2 A B C
i przy pięcie to stopa neutralna (C). I znowu: wytarcia na wewnętrznej lub
zewnętrznej krawędzi to znak, że potrzebujesz podparcia. Właśnie w tych
miejscach, gdzie na butach masz największe ślady używania.
Stare buty zabieraj do sklepu i do lekarza. Specjalista wiele z nich wy-
czyta.
Jeśli twoja stopa odbiega od ideału, pomyśl o wkładkach. Nie kupuj go-
towych, bo nic nie dają, muszą być dopasowane do ciebie. Idź do lekarza
po skierowanie albo prosto do zakładu ortopedycznego. Tam zrobią od-
cisk twojej stopy – staniesz na urządzeniu podobnym do wagi, a komputer
zaprojektuje odpowiednie wkładki.
Wkładki mają sens, jeśli będziesz je nosić nie tylko do biegania, ale też
w innych butach. Z czasem mogą „wymodelować” twoje stopy.
Rys. 3 A B C
a1554-55.qxd 2010-04-02 18:42 Page 3

ANGORA nr 15 (11 IV 2010) SZEWSKA PASJA 55

Patent niej będą cię bolały nogi, bo zaczną

pracować nieużywane dotychczas

Boso mięśnie. Gdy się przyzwyczaisz,

możesz w pięciopalczatkach biegać
jak zawodowcy – do 40-50 proc. tre-

w praktyce
Dwa tygodnie temu dział nauka
opublikował tekst Tomasza Ulanow-
skiego „Bosy maratończyk” i się za-
częło. Biegacze zarzucają nas pyta-
niami i wątpliwościami: Czy, jeśli
chcę być trendy, mam wyrzucić bu-
ty? To chyba dla hardcore’owców!
Albo mieszkańców wybrzeża z do-
stępem do plaży. Jak to w końcu
jest z tym bieganiem boso?
Śmigielski: – Gdy możesz, bie-
gaj bez butów. Ale tylko na mięk-
kim i bezpiecznym podłożu.
W praktyce uda ci się to kilka razy
w roku, np. po plaży. Jeśli chcesz
naśladować zawodowców, po-
trzebujesz dwóch par butów. Do
biegania po asfalcie, tartanie
i bieżni – „normalne” buty z amor-
tyzacją.
Druga para będzie na parkową
czy leśną ścieżkę – buty ochrania-
cze do biegania à la boso. Przyzwy-
czajaj się do nich stopniowo. Naj-
pierw idź tylko do sklepu albo na
spacer z psem, potem spróbuj bie-
gać – codziennie o kilka minut dłu-
żej. Na początku najprawdopodob-
ningów.
Jeśli buty pięciopalczaste to dla
ciebie za duża ekstrawagancja, wy-
bierz którąś z par inspirowanych
bieganiem boso (wyglądają jak
zwykłe buty, ale mają cieńsze pode-
szwy). Mają je w ofercie największe
firmy (kieruj się opisem – bare-
foot/natural/free running). Używaj
jak tych pięciopalczastych – na
miękkim podłożu. Ale te buty nie
dadzą już takiego efektu jak bieg
w butach ochraniaczach.
Gdy kupujesz „normalne” buty,
wybierz te z niższą piętą.

carii Bernhard Segesser. Jest pro-
jektantem słynnego systemu tor-
sion. Polega on na takiej konstruk-
cji podeszwy, że umożliwia nieza-
leżny ruch przedniej i tylnej części
stopy. Dzielone podeszwy wpro-
wadził Adidas, a potem swoje wer-
sje zaprojektowały kolejne firmy.
Pozytywne jest też dostrzeżenie
potrzeb sportsmenek. Kobiety ma-
ją inne proporcje ciała niż męż-
czyźni, krótsze nogi. Żeby prze-
biec tyle samo, muszą wykonać
więcej kroków, są bardziej narażo-
ne na kontuzje, potrzebują lepszej
ochrony.
– Czyli słusznie kupujemy tak
wiele par butów! To nie słabość,
tylko intuicyjna dbałość o zdro-
wie. Można mówić mężowi: ro-
bię więcej kroków, więc należy
mi się więcej butów.
– (Śmiech) Chodzi mi raczej
o to, żeby kupować buty zaprojek-
towane dla swojej płci. Od kilku lat
firmy robią specjalne modele dla
kobiet i dla mężczyzn. Uwzględ-
niają różnice w budowie ciała.
– Mieliśmy mówić o bieganiu
boso, a wciąż jesteśmy przy bu-
tach.
– Bo butologom coś niecoś za-
wdzięczamy. W jednym się jednak
całkiem pomylili – wprowadzili za
grube podeszwy. To one sprawia- zanikały w normalnych butach. * Dr Robert Śmigielski – wice-
ją, że zamiast na środku stopy bie- Ustawiają stopę, a to działa potem przewodniczący Polskiego Towa-
gnący ląduje na pięcie – tak mu na resztę nogi. Wzmacniają się rzystwa Traumatologii Sportowej,
wygodnie. A to oznacza przy każ- mięśnie potrzebne biegaczom: szef komisji medycznej PZPN,
dym kroku nieprawidłową mecha- strzałkowe, piszczelowy tylny członek zarządu ISAKOS (Między-
nikę ruchu – hamowanie i szarpa- i przedni, zginacze palców i palu- narodowe Towarzystwo Artrosko-
nie. I tak ta wybajerzona pode- cha, oraz wszystkie mięśnie krót- pii, Chirurgii Kolana i Ortopedii
szwa, która miała chronić przed kie stopy. Biega się zdrowiej Sportowej), były przewodniczący
kontuzjami, może stać się ich po- i szybciej. komisji medycznej Polskiego Ko-
wodem. Bo gdy stopa nie ustawia Rozmawiała: mitetu Olimpijskiego, współzałoży-
się na ziemi prawidłowo, nic wyżej KATARZYNA STASZAK ciel kliniki Carolina Medical Center
nie ustawia się prawidłowo. Infografika: W. Święcicki/Ag. Gazeta w Warszawie.
Firmy zaczynają się z podeszew
gigantów wycofywać. Zmienia się
design butów. Już popularne są
buty pięciopalczaste, coś jak skar-
petki do biegania czy buty na wind-
surfing. Dają ochronę stopom, ale
używa się w nich własnych mięśni
– jak w bieganiu boso.
– Poczujemy, że nasza stopa
nareszcie jest wolna?
– Pierwsze wrażenie może być
upiorne. Ból rozrywa nogi, bo mię-
śnie, które w normalnych butach
nie pracują, tu muszą. Trzeba się
do tych ochraniaczy przyzwycza-
jać stopniowo.
Już część zawodowych biega-
czy robi w nich 40-50 proc. trenin-
gu. I są dane, że poprawili wyniki,
mają mniej kontuzji.
Buty à la bieganie boso odbudo-
wują zawodnikowi mięśnie, które

Jak to działa
Jeśli chcesz zrozumieć, co ci
robi krzywa stopa, pomyśl
o windsurferze. Gdy ma stabilną
postawę, zachowuje równowagę
i płynie z napiętym żaglem. Kiedy
żeglarzowi brak stabilności, wiatr
szamoce żagiel, a on balansuje
na desce, próbując nie wpaść do
wody. To samo, tylko niewidocz-
ne gołym okiem, dzieje się z no-
gą podpartą na zdeformowanej
stopie. Nodze brak stabilności,
bieg nie jest symetryczny, obcią-
żenia nieprawidłowo się rozkła-
dają. To prosta droga do kontu-
zji.
***
Gdy biegniemy boso, odle-
głość od środka stawu skoko-
wego – osi nogi – do miejsca
kontaktu z podłożem jest mała.
W butach wzrasta – im grubsza
podeszwa, tym bardziej. Tak
tworzy się dźwignia, która dzia-
ła na stopę i staw skokowy.
W biegu boso obciążenia roz-
kładają się bardziej równomier-
nie.

R E K L A M A
a1556-57.qxd 2010-04-02 17:31 Page 2
56 KINO
„WYSPA TAJEMNIC”
Pochylam głowę
Akcja psycho-
analitycznego
thrillera „WYSPA
TAJEMNIC ”,
najnowszego
dzieła Martina
Scorsese roz-
grywa się w
1954 r. na jednej
z wysp Zatoki
Bostońskiej.
Tam właśnie został zbudowany olbrzy-
mi szpital psychiatryczny dla umysło-
wo chorych, mających za sobą pa-
skudną kryminalną przeszłość. Do tej
niezwykłej, silnie strzeżonej placówki
penitencjarno-medycznej przybywa
szeryf federalny Teddy Daniels (Leo-
nardo DiCaprio) i jego partner Chuck
Aule (Mark Ruffalo), w celu przepro-
wadzenia śledztwa w sprawie zniknię-
cia jednej z pacjentek. Ich dochodze-
niu przygląda się wnikliwie służba wię-
zienna, personel szpitalny i pacjenci
przestępcy. Martin Scorsese, ekrani-
zując bestsellerową powieść Dennisa
Lehane’a, zadbał o to, by nie stracić
nic z jej tajemniczego i mrocznego du-
cha. Żeby wszystko to, co widzimy na
ekranie, nie dawało się łatwo i jedno-
znacznie zinterpretować. Scorsese
w „WYSPIE TAJEMNIC” prowadzi
z widzami swoistą grę. Od początku
do końca filmu wodzi za nos, pokazu-
je tropy, które prowadzą donikąd. Tu
naprawdę nic nie jest takie, jakim się
wydaje. Wspaniałe, pod każdym
względem znakomite kino. Pochylam
głowę przed mistrzem i zachęcam go-
rąco do obejrzenia jego dzieła.
„SHUTTER ISLAND”, USA 2010
„JAK WYTRESOWAĆ SMOKA”
Pod dostatkiem
Twórcy z teatralny i filmowy. – Z Jankiem znali-
DreamWorks,
w ramach odpo-
czynku od
„Shreka” i „Ma-
dagaskaru”, zaj-
rzeli do świata
wikingów i na-
tychmiast zreali-
zowali przeza-
bawną komedię,
pełną strasznie strasznych smoków
i niesamowitych przygód. Dokładnie
taką komedię, która trafia do widzów
w każdym wieku. Mowa tu oczywiście
o filmie „JAK WYTRESOWAĆ SMO-
KA”. Tej zupełnie nieprzydatnej dziś
umiejętności możemy nauczyć się od
Czkawki, nastoletniego wikinga, głów-
nego bohatera bajki. Możemy, ale nie
ma takiego obowiązku. W końcu na fil-
my wytwórni DreamWorks idzie się nie
po naukę, a po znakomitą rozrywkę
i zabawę. A tej w „JAK WYTRESOWAĆ
SMOKA” jest pod dostatkiem.
„HOW TO TRAIN YOUR DRAGON”,
USA 2010
BEATA KLAPS
ŻEBY POLSKA...
50-lecie działalności artystycznej pana Janka
Pietrzakowi wciąż się chce
Nr 14 (2 IV). Cena 3,50 zł
O zdolnościach organizacyjnych
Jana Pietrzaka, jego otwartości na
ludzi i łatwości odkrywania talen-
tów kabaretowych u osób, które
nawet tego u siebie nie podejrze-
wały, mówią wszyscy, którzy zna-
leźli się w zasięgu artystycznego
przyciągania Kabaretu pod Egidą.
Z tych opowieści wyłania się po-
stać opiekuńczego lidera, sprawu-
jącego rząd dusz z naturalną cha-
ryzmą, zdecydowanego w gestach,
decyzjach i sformułowaniach, ale
zupełnie pozbawionego ciągot au-
tokratycznych.
Trybun ludowy
z przesłaniem
Na kabaretowej scenie studenckie-
go teatru Hybrydy, którym Pietrzak
kierował w początkach działalności
artystycznej, debiutowali m.in. Jo-
nasz Kofta, Adam Kreczmar, Maciej
Pietrzyk, Wojciech Młynarski, Krzysz-
tof Paszek, Piotr Fronczewski. Po
rozwiązaniu kabaretu oskarżanego
o wrogość wobec socjalizmu, Pie-
trzak odszedł z Hybryd. Jesienią
1967 roku powstał legendarny już
Kabaret pod Egidą, który mimo prze-
szło 40 lat nieprzerwanej działalności
nie ma w Warszawie swojej stałej sie-
dziby.
– Uwielbiałem Egidę, to było na-
prawdę ważne miejsce – wspomina
Wojciech Pszoniak, wybitny aktor
śmy się jeszcze z czasów studenc-
kich, gdy udzielałem się w kabarecie
w Gliwicach. Byłem szczęśliwy, gdy
mi zaproponował występy w piwnicy
przy ulicy Chmielnej, która wtedy na-
zywała się Rutkowskiego.
– Janek Pietrzak znakomicie wy-
czuwał audytorium. Potrafił być li-
ryczny, refleksyjny, delikatny, ale po-
trafił też przemówić do publiczności
językiem trybuna ludowego – anali-
zuje znakomity aktor Piotr Fron-
czewski. – I ta rozpiętość skali uła-
twiała mu dotarcie do bardzo róż-
nych słuchaczy.
W czasach najlepszej Egidy, tej
z Rutkowskiego, z udziałem Krecz-
mara, Kofty, Jana Tadeusza Stani-
sławskiego, prof. Kazimierza Rudz-
kiego oraz ekipy świetnych aktorów,
rozmowy o życiu i świecie, prowa-
dzone po spektaklu przez artystów
oraz część elitarnej widowni, trwały
nieraz do białego rana.
– Pamiętam Egidę z Chmielnej,
później w Melodii sama już z nimi wy-
stępowałam. Podziwiałam wtedy
Janka za sposób, w jaki prowadził te
wieczory. Był przyjaznym i bardzo
otwartym człowiekiem, ale potrafił też
trzymać artystów krótką ręką – opo-
wiada Krystyna Janda, która właśnie
rozpoczynała swoją karierę zawodo-
wą. – Przychodziłam tam zmęczona
po pracy na planie filmowym, po
spektaklu w teatrze, i w przerwach
między piosenkami zasypiałam na
metalowym parapecie, z gitarą Jacka
Kaczmarskiego pod głową. A Janek
tonem sierżanta budził mnie do kolej-
nych wyjść i na finał: „Żeby Polska
była Polską”.
Wyrąbywał sobie
przestrzeń
Mądry, dowcipny, inteligentny,
śmieszny, ale zawsze z przesłaniem.
Tak charakteryzuje Pietrzaka znany
aktor Kazimierz Kaczor, który z Kaba-
retem pod Egidą współpracował po-
nad 20 lat.
– Programy zmuszały ludzi do za-
stanawiania się, w jakiej rzeczywisto-
ści przyszło im żyć. Miłość do ojczy-
zny? Bez wątpienia. Zawsze szło o to,
by coś ważnego powiedzieć o świe-
cie, ale patriotyzmu na koturnach ni-
gdy tam nie było – zapewnia Kazi-
mierz Kaczor. – Przecież ani Janek,
ani Włodek Korcz nie zamierzali napi-
sać trzeciego hymnu. Początkowo
piosenka „Żeby Polska była Polską”
była śpiewana tuż przed przerwą. Do-
piero reakcja publiczności zdecydo-
wała o przesunięciu jej do finału.
– Pietrzak był dosadny w swej kry-
tyce rzeczywistości. Owszem, zda-
rzały mu się i liryczne teksty, głównie
do śpiewania, ale gdy wychodził na
scenę z monologiem, to jakby wyrą-
bywał sobie przestrzeń siekierą
– wspomina Krystyna Janda. – Co
subtelniejsi artyści trochę wprawdzie
wybrzydzali, jednak na publiczność
to działało. I ten wpływ na ludzkie
myślenie rozciągał się daleko poza
piwnicę przy Chmielnej.
Chichot PRL-u
– Za czasów PRL prawie wszystkie-
go brakowało, ale np. „Szpilki” istnia-
ły, a dziś mądrego czasopisma saty-
rycznego brak – mówi Wojciech
Pszoniak, który uważa, że Polacy,
w przeciwieństwie do Francuzów czy
Anglików nie potrafią się śmiać bez-
interesownie, życzliwie, po prostu dla
relaksu. Dominuje śmiech szyderczy,
śmiech jako oręż walki politycznej,
światopoglądowej, nawet międzypo-
koleniowej. Jego zdaniem, widać to
wyraźnie choćby we współczesnym
polskim teatrze.
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
– Myśmy się też spierali, ale w tym
sporze ze starszymi kolegami dojrze-
waliśmy artystycznie. Natomiast dziś
panuje zwykła wrogość: młodzi chęt-
nie wykasowaliby starszych, traktu-
jąc ich jako niepotrzebną konkuren-
cję – twierdzi Pszoniak.
– Pietrzak ukazał specyfikę pol-
skiego poczucia humoru z czasów
PRL. Amerykanie śmieją się z głupo-
ty, Anglicy z dziwactw, Niemcy ze
spraw rubasznych, a Polacy śmiali
się z tego, co ich przez lata przeraża-
ło, ale wydawało się nieuchronne
– twierdzi Rafał Ziemkiewicz, pro-
zaik i publicysta, który również przez
kilka lat występował w XXI-wiecznej
edycji kabaretu prowadzonego przez
jubilata.
– Janek był przenikliwy, trafiał w sa-
mo sedno, zmierzał do celu najkrót-
szą drogą – precyzuje Krystyna Jan-
da.
– W normalnym kraju Pietrzak nie
byłby satyrykiem, bo przecież wygła-
szał na scenie śmiertelnie poważne
rzeczy, np. że socjalizm szybko do-
prowadziłby do braku piasku na Sa-
harze, że krajem rządzą głupcy,
a wszystko jest postawione na głowie
– uważa Ziemkiewicz. – I co pozosta-
wało wtedy Polakom poza ucieczką
w śmiech?
Jednego z naszych premierów –
już po roku 1989 – który po kilku mie-
siącach sprawowania władzy
oświadczył, że gdyby wcześniej po-
znał prawdziwy stan gospodarki, to
nigdy by się na objęcie teki szefa rzą-
du nie zdecydował, Pan Janek skwi-
tował krótko: przecież mógł wcze-
śniej do mnie zadzwonić.
Kabareciarz obywatelski
– Dla Pietrzaka zawsze była ważna
postawa obywatelska – tłumaczy
Marcin Wolski. – Wprawdzie wszyst-
kie kabarety na swój sposób atako-
wały komunę, ale kładły nacisk na
formę albo próbowały jakoś swe ata-
ki oswajać. Janek nigdy nie bawił się
w formalizmy, od początku był czło-
wiekiem walki, a z upływem lat jesz-
cze ten kurs zaostrzał.
Wolski twierdzi, że można wręcz
mówić o pewnej szkole Pietrzaka,
sam zresztą – mimo dzielących ich
różnic – uważa się za jego
ucznia. I podkreśla wielki talent twór-
cy Kabaretu pod Egidą do groma-
dzenia wokół siebie ciekawych indy-
widualności.
– Nie wiem, czy bez Janka Pietrza-
ka rozbłysnęłyby talenty Kofty i Kacz-
marskiego, czy swoje talenty estra-
dowe odkryliby Gajos i Fronczewski?
– zastanawia się Wolski.
a1556-57.qxd 2010-04-02 17:31 Page 3
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Po latach widać, że Pietrzak wciąż
trwa na posterunku, że mimo róż-
nych kolei losu zachowuje witalność
i siłę przyciągania. Zmienia się skład
osobowy kabaretu, na afiszu poja-
wiają się kolejne programy, nowa pu-
bliczność przychodzi do zmieniającej
wciąż adres Egidy.
Joanna Jeżewska, która przez kil-
ka lat brawurowo imitowała Pod Egi-
dą charakterystyczną modulację gło-
su Jolanty Kwaśniewskiej, na pyta-
nie, co stanowi najważniejszy wkład
Pietrzaka w dzieje humoru, satyry
i zdrowego rozsądku w Polsce, od-
powiada krótko i bez wahania: – Pio-
senka „Żeby Polska była Polską”.
Jeżewska widzi w tym utworze
kwintesencję poglądów Pietrzaka,
wyraz jego stosunku do państwa
oraz sposobu myślenia o historii.
W cywilu człowiek serio
– Janek, postrzegany zwykle jako
człowiek nad wyraz dowcipny, wręcz
estradowe zwierzę, poza sceną jest
raczej osobą poważną. Myślę, że
stąd wziął się jego pomysł zostania
prezydentem – mówi Joanna Jeżew-
ska. – Przez całe życie starał się w ka-
barecie przekazywać naprawdę waż-
ne rzeczy, toteż w jego decyzji,
by startować w wyborach prezydenc-
kich, nie było nic z żartu czy wygłupu.
– Udział Pietrzaka w kampanii z ro-
ku 1995 odebrałem jako akt despera-
cji, jakąś próbę stworzenia alternaty-
wy wobec niezadowalającego Pola-
ków kształtu sceny politycznej – tłu-
maczy Ziemkiewicz.
– Janek miał fenomenalne hasło
prezydenckie: „Głosujcie na mnie,
...BYŁA POLSKĄ
może nie będzie lepiej, ale z pewno-
ścią śmieszniej”. Gdyby tylko przy
tym pozostał, byłby zwycięzcą
– uważa Fronczewski.
Sam zainteresowany swój start wy-
jaśnia chęcią przetestowania naszej
młodej demokracji: – Całe życie mó-
wiłem o polityce, wydaje mi się, że
wiem o niej wszystko, więc chciałem
na własnym organizmie sprawdzić,
jak to działa od wewnątrz. Gdybym
osiągnął parę procent więcej, to mo-
że nawet założyłbym własną partię.
– Polityczne diagnozy Pietrzaka
były zawsze rzetelne – mówi Ewa
Dałkowska, wspominając pamiętny
czas z lat 1980-81, triumfalne wystę-
py w największych krajowych amfite-
atrach, wypełnionych po brzegi ludź-
mi złaknionymi słów prawdy oraz
śmiechu dla neutralizacji wiszącego
w powietrzu poczucia zagrożenia.
Znana aktorka wspomina, że na
spektaklach kabaretu spotykała się
wtedy cała Warszawa, że bywali tam
przedstawiciele władzy i opozycji, że
o wejściówki zabiegali także goście
z zagranicy.
Magnetyzm Pana Janka
– Zresztą Egida do dziś pozostaje
dla mnie miejscem obywatelskim
– mówi Dałkowska. – Janek, z którym
jestem zaprzyjaźniona, stale wymaga
od nas nowych tekstów, świeżych
pomysłów. To zmusza wprawdzie do
wysiłku, ale i pozwala odnieść się do
sytuacji odczuwanej jako nieznośna,
na bieżąco wyrazić emocje, upuścić
trochę złej krwi.
– Pietrzak, o czym nie wolno zapo-
minać, jest także kompozytorem,
Fot. Donat Brykczyński/Reporter
który napisał muzykę do kilku świet-
nych piosenek – mówi Ryszard Ma-
kowski, kiedyś podpora Kabaretu
OT.TO, który już od blisko dekady
śpiewa Pod Egidą. „Pamiętajcie
o ogrodach”, „Czy te oczy mogą kła-
mać”, „Taki kraj”, „Przesłanie Pana
Cogito”, by wyliczyć choćby te naj-
ważniejsze kompozycje w dorobku
Pana Janka.
– Pietrzakowi zdarzały się niedo-
kładne, tzw. żółte rymy, ale ten brak
puryzmu warsztatowego rekompen-
sował zawsze umiejętnością znale-
zienia prostej, nieraz wręcz genialnie
prostej formuły, która trafiała w samo
sedno i zapewniała jego tekstom nie-
słychaną nośność – tłumaczy Marcin
Wolski. – Jak Janek to robi, że przy-
kuwa uwagę publiczności na festynie
albo dostaje owacje na stojąco od
audytorium w karczmie piwnej, pozo-
stanie miarą i tajemnicą jego talentu.
Przyjaciele z dawnych i nowszych
lat podziwiają estradowy kunszt,
przenikliwość ocen, odwagę w gło-
szeniu niepopularnych poglądów
oraz wigor twórczy Pana Janka, który
m.in. wyraża się w całkiem praktycz-
nym zainteresowaniu nowymi tech-
nologiami. Jego wideofelietony są
dostępne w sieci już od kilku lat, ale
niedawno w autorskiej witrynie Pie-
trzaka pojawiły się coraz popularniej-
sze teraz „podcasty”, czyli nagrania
audio zamieszczane jako „Kabareto-
wa Alternatywa”. Co oznacza, że mi-
mo świętowanego właśnie półwiecza
działalności artystycznej Pietrzakowi
nadal się chce!
WALDEMAR ŻYSZKIEWICZ
WARTO POSŁUCHAĆ 57
EUROPE – „THE COLLECTION”
Finałowa kompilacja
W zasadzie powinie-
nem napisać, że hard-
rockowy szwedzki kwin-
tet to grupa jednego
przeboju. Glam metalo-
wy „Final countdown”
okazał się takim megahitem, że żaden ko-
lejny utwór nie potrafił go zdyskontować.
A aspirowały do tego miana melodyjne
„Cherokee”, „Sign of the times”, czy balla-
dy „Carrie” i „Open your heart”. Ponadto
w okresie największego rozkwitu (połowa
lat 80.) muzycy o długich blond włosach
i twarzach cherubinów, złamali niejedno
dziewczęce serce. Nie wytrzymali tylko
presji sukcesu, co prowadziło do wielu
niesnasek i obniżenia lotów. Na szczęście
„Finałowe odliczanie” wciąż trwa, trwa
i trwa. Do kolekcji.
Sony. Cena ok. 30 zł.
CARMEN CUESTA
– „MI BOSSA NOVA”
Plaża i ja
Pół wieku minęło, kie-
dy Antonio Carlos Jobim
skomponował pierwszą
bossa novę. Muzyka
brazylijskiego kompozy-
tora doczekała się wielu
odtwórców – promotorów z Joao Gilberto
i Stanem Getzem na czele. Zafascynowana
twórczością Jobima hiszpańska wokalistka
także uległa jej urokowi. Prawie wszystkie
z 11 utworów wyszły spod pióra Mistrza.
Choć Cuesta Ameryki nie odkryła i jej aran-
żacje nie stanowią jakiegoś novum, to trze-
ba jej przyznać kunszt i wyczucie gatunku.
Kojące dźwięki omal nie doprowadziły mnie
do drogowej kraksy, bo zdecydowanie nie
jest to album do słuchania w aucie. Klimat
południowoamerykańskiego wybrzeża na-
leży przeżywać w domowym zaciszu (lub
na plaży Copacabana).
Sony. Cena ok. 50 zł.
ANIA DĄBROWSKA – „ANIA MOVIE”
Kulisy białego ekranu
Ania nie „mówi”,
Ania śpiewa. Filmowe
kawałki. Albowiem, jak
sama przyznała, chcia-
ła nagrać krążek z ulu-
bionymi piosenkami,
a te w większości pochodziły z kina wła-
śnie. Uznanie w jej uszach i sposobie in-
terpretacji (wyciszonej, ale jednocześnie
momentami ekstatycznej) znalazły m.in.
„Sound of silence” Simona i Garfunkela
(„Absolwent”), „Suicide is painless” John-
ny’ego Mandela („M.A.S.H.”), czy „Every-
body’s talkin” Harry’ego Nilsona („Nocny
kowboj”). Artystka, jako jedna z niewielu
w branży, potrafi stworzyć nastrój skupie-
nia i medytacji. Czasem tylko zapomina,
że nie śpiewa dla siebie, a dla słuchacza.
Tego kontaktu bardzo mi zabrakło.
Sony. Cena ok. 50 zł.
Wysłuchał:
PRZEMYSŁAW BOGUSZ
a1558-59-gadomski.qxd 2010-04-02
58
SALONOWE
BURZE
BOHDANA
GADOMSKIEGO
Była jedną z naszych eksporto-
wych gwiazd, której głosem, mu-
zykalnością i urodą zachwycano
się na Zachodzie. Ponieważ jej
najlepsze lata przypadały na epo-
kę socjalizmu, nie zrobiła świato-
wej kariery, chociaż śpiewała na
obu półkulach. Za to do dzisiaj za-
chowała status wielkiej damy pol-
skiej wokalistyki jazzowej. Wła-
śnie (po jedenastu latach prze-
rwy) wróciła do show-biznesu. Jej
powrót odnotowały wszystkie sta-
cje telewizyjne. Recital Marianny
Wróblewskiej w towarzystwie Ma-
cieja Zakościelnego i tria jazzowe-
go bardzo się podoba. Kończą go
przeważnie owacje na stojąco, tak
jak w łódzkiej „Przechowalni” czy
w warszawskim Teatrze Żydow-
skim.
– Obserwujemy dość niespo-
dziewany pani comeback.
– Niespodziewany? Dlaczego?
– Nie było pani 11 lat na rynku
muzyczno-estradowym i nic nie
zapowiadało, że pani wróci.
– Byłam i jestem, tylko nie wystę-
powałam. A jeśli już, to sporadycz-
nie w moich ulubionych klubach
w Europie Zachodniej i czasem
w Polsce.
– Co działo się z panią przez te
lata?
– Przeszłam kilka operacji i jesz-
cze dwie mam przed sobą. Zmieni-
łam miejsce zamieszkania i przenio-
słam się na wieś, pod Warszawę.
Mam prawdziwy wiejski dom
i ogród, który wciąż poprawiam
i ulepszam. Od dwóch lat jestem za-
angażowana w nowy muzyczno-
-estradowy projekt, który już prezen-
tuję w kraju. To druga edycja cyklu
„Śpiewając jazz”, o pierwszej
– z Carmen Moreno, Anną Serafiń-
ską i Maciejem Zakościelnym pisał
pan w ANGORZE. Po reakcjach pu-
bliczności widzę, że nasz projekt
bardzo się podoba i zapowiada się
jego długi żywot w kilku innych wer-
sjach, na przykład z moimi dawnymi
polskimi piosenkami.
– Byłem na jednym z pani kon-
certów w łódzkiej „Przechowalni”
i... zaniemówiłem z wrażenia. Pani
forma wokalna i wizualna jest jak
przed laty. Zastanawiałem się, pa-
trząc na panią w młodzieżowym
stroju (szczególne wrażenie zro-
biła koronkowa prawie przezro-
czysta bluzka bez ramiączek eks-
ponująca pani wspaniały biust),
i pomyślałem, ile czasu zabiera
18:05 Page 2
KOBIETA PO PRZEJŚCIACH
Przeszłam kilka operacji, a jeszcze dwie mam przed sobą...
Wróciłam, by śpiewać
Rozmowa z MARIANNĄ WRÓBLEWSKĄ, wokalistką jazzową
pani utrzymanie tak imponującej
formy?
– Zawsze dbałam o higienę głosu
i urodę. Od jedenastu lat nie palę
papierosów, co pewnie też ma zna-
czenie. Jednak po recitalu czuję się
straszliwie zmęczona, bo należę do
tych piosenkarek, które gdy wcho-
dzą na scenę, zapominają o wszyst-
kim, także o chorobach. Zapomi-
nam, że dawno skończyłam dwa-
dzieścia lat, że przeszłam ciężkie
operacje...
– Co za choroby panią dopadły?
– Lista moich schorzeń jest długa.
Odkleiła mi się rogówka i od piętna-
stu lat mam plombę w oku. Groziła
mi nawet utrata wzroku i wstawienie
sztucznego oka. W Polsce źle mnie
leczono, przeszłam poważną ope-
rację we Włoszech. Na szczęście
wszystko poszło dobrze i widzę na
to oko. Przede wszystkim jednak
zaatakował mnie artretyzm, reuma-
tyzm, przeszłam zapalenie stawów,
kolan, bioder, wszystkiego naraz!
Miałam też usuwane kamienie,
przepuklinę z naciekiem na przełyk,
chorą trzustkę i inne dolegliwości.
Zrozumiałam, że lata lecą i trzeba
zacząć się reperować. Poddałam
się trzem skomplikowanym opera-
cjom, które w ciągu jednego dnia
przeprowadził prof. Tadeusz Wró-
blewski. To dzięki niemu jestem pra-
wie jak nowa.
– Jak przy tak wielu schorze-
niach daje sobie pani radę z pro-
wadzeniem i utrzymaniem dużego
domu?
– Dom na wsi dał mi spokój, swo-
bodę, nakłonił do refleksji, tu czuję
się wolna. W jego prowadzeniu po-
magają mi sąsiedzi. Do prac domo-
wych, ogrodowych, angażuję ludzi.
Mam zawsze gości, bo prowadzę
dom otwarty. Z dobrą kuchnią. Nie-
skromnie mówiąc, jestem dobrą ku-
charką, bardzo lubię gotować.
– Leżąc w szpitalu, nie pomyśla-
ła pani czasem, że nie będzie już
śpiewała?
– Już dawno postanowiłam, że
kończę działalność wokalną, bo
przecież są nowe wokalistki jazzowe,
młode, ładne, zdolne... Niech one te-
raz śpiewają. Ale później poczułam,
że muzyka ciągle jest we mnie, że
kłębi się i niebawem wybuchnie jak
wulkan. Pierwsze koncerty utwierdzi-
ły mnie, że warto dalej śpiewać. Trzy-
krotne bisy, owacje na stojąco
w warszawskim Teatrze Żydowskim.
Ktoś z widzów powiedział: „Pani Ma-
rianno, pani jest wulkanem, gejze-
rem, który nagle wybuchł, a my je-
steśmy tego świadkami!”. Kiedy je-
stem na scenie, czuję, jak przepły-
wają fale pomiędzy mną a publicz-
nością, co dodaje mi skrzydeł. Wte-
dy czuję, że muszę dalej śpiewać.
– Tym bardziej że śpiew to pani
całe życie...
– Może nie całe, ale duża jego
część. Obok śpiewu i muzyki ko-
cham też zwierzęta, naturę, pozna-
wanie świata...
– Objechała pani z koncertami
kawał świata. Dlaczego nie zdecy-
dowała się pani pozostać na stałe
za granicą?
– Zrozumiałam, że mogę żyć tylko
w Polsce. Miałam przeróżne propo-
zycje zarówno osobiste, jak i zawo-
dowe, ale wolałam wyjeżdżać do
różnych zagranicznych klubów,
śpiewać, zbierać komplementy, za-
rabiać... Miałam wtedy wszyst-
ko. I chociaż moja mama mieszkała
w Anglii, to ja za każdym razem wra-
całam do Polski.
– W PRL-u trudno było piosen-
karzom zrobić karierę zagranicz-
ną. Pani wyjeżdżała, ale czy zda-
rzało się, że odmawiano pani zgo-
dy na wyjazd i blokowano koncer-
ty na Zachodzie?
– Na początku ograniczano mi wy-
jazdy i chociaż do PAGART-u przy-
chodziły dla mnie kontrakty zagra-
niczne, odpowiadano, że w poda-
nych terminach Marianna Wróblew-
ska jest zajęta. W zamian propono-
wano inne wokalistki, pozostające
na usługach tej albo innej instytucji.
– Ale i tak udało się pani zarobić
niezłe pieniądze, jak na tamte cza-
sy, i nieźle się urządzić (dwa
mieszkania w Warszawie).
– Nie dwa, tylko pięć mieszkań.
W jednym mieszka teraz moja ma-
ma, drugie wynajęłam, a trzecie
sprzedałam. Pozostałe straciłam, bo
wpadłam w Warszawską Grupę In-
westycyjną, przez którą straciłam
dużo zaoszczędzonych pieniędzy.
To była głośna sprawa, pokazywana
w telewizji. Coś nam teraz zwracają,
ale bardzo powoli. Kręcili się przy
tym oficerowie ABW, byli też
u mnie...
– Jaki jest ten podwarszawski
dom?
– Ma 180 metrów, jest z drewna,
z tarasami. Kupiłam gotowy, właśnie
go przemalowuję i urządzam. Zmie-
niam dach ze srebrnej karbowanej
blachy na zieloną dachówkę, bo mój
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
dom ma kolor brązowy.
– Jak się czuje na wsi światowa
dama, z pochodzenia baronówna?
– Świetnie! Całe życie marzyłam,
że gdy będę starsza, to posprze-
daję wszystko, co mam, i osiądę
niedaleko Warszawy, ale na wsi.
Zjeździłyśmy z siostrą prawie 900
kilometrów wokół stolicy, żeby
znaleźć odpowiednią posiadłość,
z której będę mogła swobodnie
dostać się do Warszawy, do przy-
jaciół, lekarzy.
– Kiedy rozmawialiśmy w 1994 ro-
ku, miała pani napisaną połowę
książki pt. „Jazzowe życie Marian-
ny W.”, z której kilka odcinków
drukował „Sztandar Młodych”.
Czy dokończyła pani jej pisanie?
– Zerwałam współpracę ze
„Sztandarem Młodych” tuż po po-
wrocie do Polski, gdy przeczytałam
w trzech wydrukowanych odcinkach
masę nie moich słów i zdań, nawet
zostały przekręcone nazwiska zna-
nych muzyków, co było dla nich
obelgą. W tej sytuacji, zdenerwowa-
na, przestałam pisać książkę, tylko
czasami do niej wracałam i coś tam
dopisywałam. Dwa lata temu, gdy
zaczęłam prowadzić rozmowy z re-
żyserem Zbigniewem Dzięgielem
i aktorem Maciejem Zakościelnym
w sprawie mojego powrotu i udziału
w drugiej edycji „Śpiewając jazz”,
dowiedziałam się, że pan Dzięgiel
pisze książkę o wszystkich jazzo-
wych wokalistach w Polsce. Dałam
mu swoje materiały i w ten sposób
informacje o mnie znalazły się w je-
go tekście. Wśród nich był też frag-
ment książki pisanej przeze mnie,
uznał go za ciekawą, ale niebez-
pieczną lekturę.
– Dlaczego niebezpieczną?
– Piszę w niej prawdę, a ona za-
czyna mieszać ludziom w głowach.
Kilka osób miało już do mnie preten-
sje, a chodziło im o bzdury. Być mo-
że za jakiś czas dokończę tę książ-
kę, jestem przekonana, że zaintere-
suje nie tylko moje pokolenie.
– Sądzi pani, że ludzie wolą dzi-
siaj słuchać żywej muzyki?
– Zdecydowanie. Po koncertach
przychodzi do mnie za kulisy wielu
młodych ludzi. Mówią, że odkąd
usłyszeli mnie na żywo, zostali mo-
imi fanami i mojej muzyki.
– Na rynku pojawiły się nowe
wokalistki jazzowe. Co pani są-
dzio młodszych koleżankach?
– Powiem coś brzydkiego, ale nie
uważam Anny Marii Jopek za wo-
a1558-59-gadomski.qxd 2010-04-02
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Mój anioł podpowiada mi, co mogę, a czego nie powinnam robić
kalistkę jazzową. Nie wyczułam
w jej sposobie śpiewania ani odro-
biny feelingu. Ot, takie sobie piose-
neczki, zaśpiewane ze świetnymi
muzykami. Niedawno słyszałam
w telewizji młodą wokalistkę jazzo-
wą Agę Zaryan, ale taki śpiew mnie
nie interesuje. Byłam natomiast za-
chwycona technicznym śpiewa-
niem Anny Serafińskiej, wnuczki
Carmen Moreno. W drugiej edycji
„Śpiewając jazz” przedstawiamy
młodą wokalistkę Beatę Przybytek,
która śpiewa na bardzo wysokim
poziomie.
– Nie było pani długo na rynku
jazzowym, czy musi pani od nowa
budować swoją pozycję?
– Nie muszę. Mam świetną pro-
mocję koncertów. I wszystko pędzi
samo niczym lokomotywa...
– No tak, wciąż jest pani pamię-
tana i ludzie chcą słuchać pani
śpiewu. To pani wystarcza? Nie
zamierza pani przygotowywać no-
wego repertuaru, nagrywać no-
wych płyt?
– Przyzna pan, że po tak długiej
przerwie, to jest naprawdę dużo.
Najważniejsze, że publiczność
wspaniale mnie odbiera. Mam
w głowie sporo nowych pomysłów,
ale nie wiem, czy na ich realizację
pozwoli mi zdrowie. Wszyscy wokół
prawią mi komplementy, że świetnie
i zdrowo wyglądam, ale nikt nie wie,
18:05 Page 3
KOBIETA PO PRZEJŚCIACH
jakim kosztem wszystko to robię.
– Nie jest pani już młoda i rze-
czywiście może nie wytrzymać te-
go zawirowania wokół swojej
osoby.
– Właśnie. Ale mój anioł podpo-
wiada mi, co mogę, a czego nie po-
winnam robić. Dzięki tym radom być
może będzie mi dane jeszcze trochę
pośpiewać.
– Zapewne ma pani świado-
mość, że śpiewanie to zajęcie dla
ludzi bardzo młodych?
– Młodzi ludzie, którzy uprawiają
ten sam zawód, nie mają tego do-
świadczenia, które mam ja. W tym
moja nad nimi przewaga.
– Przy pani boku objawił swoje
nowe talenty popularny aktor, ulu-
bieniec publiczności, Maciej Za-
kościelny. Maciej zadziwił mnie
tym, czego nauczył się przy pani.
Jak postrzega pani jego rozwijają-
cy się w kierunku swingowym cie-
kawy, subtelny wokal?
– Maciek to szczery i fajny chło-
pak, inteligentny, chłonny, bardzo
lubi się uczyć. Zauważyłam, że moje
uwagi bierze sobie do serca.
– Ma szansę nagrać solową pły-
tę i zaistnieć jako wokalista jazzo-
wo-swingujący?
– Myślę, że tak. W ciągu roku zro-
bił ogromne postępy. Teraz śpiewa
o niebo lepiej. Twierdzi, że współ-
praca ze mną, wspólne śpiewanie,
Fot. Forum
także prywatnie, w moim domu, da-
ło mu tyle, ile nauka w szkole mu-
zycznej.
– Uczy go pani jazzowego śpie-
wania?
– Ja tylko mu pewne rzeczy pod-
powiadam, śpiewam z nim i on to
czuje, prawidłowo odbiera.
– Nadal lubi pani młodych
chłopców?
– Kiedyś tak, teraz mam wokół sie-
bie kilku wybranych fajnych ludzi
i pieska. To wszystko.
– Czyli skoki w bok, wesołe ży-
cie to już przeszłość?
– W starszym wieku też można
spotkać kogoś, kto nas zainspiruje
lub oczaruje.
– Pamiętam skandal na festiwa-
lu w Sopocie, gdy prasa rozpisy-
wała się nie o pani świetnym wy-
stępie, lecz o piersi, która niespo-
dziewanie wyskoczyła z dekoltu
sukni na oczach milionów telewi-
dzów...
– Ja tylko uniosłam rękę do góry
i z gorsetu ukazała się połówka pier-
si. Od razu zrobiło się wielkie halo.
A przecież w tym samym czasie pio-
senkarki pokazywały się prawie na-
gie w „Playboyu” i nikt nie nazywał
tego skandalem.
– Czyli wyszła polska zaścian-
kowość i pruderia?
– Niestety, dalej jesteśmy zaścian-
kiem.
59
– W czasach największej popu-
larności włamano się pani do
mieszkania.
– Dwa razy miałam duże włama-
nia. Ogołocili mi dom, ukradli biżute-
rię. Ale powolutku daję sobie radę
z jej skompletowaniem.
– Ukochanego yorka też pani
ukradziono.
– Dałam wtedy ogłoszenie w „Ku-
rierze Warszawskim”, wyznaczając
nagrodę w wysokości miliona sta-
rych złotych.
– Czy oddali psa?
– Porywacze chcieli mi sprzedać in-
nego. Mojego sprzedali pewnemu
starszemu panu, który zgubił swojego
yorka. Mojego Koko kupił dla schoro-
wanej żony, na wózku inwalidzkim.
Mój ówczesny chłopak Jacek spotkał
go z Koko na smyczy na ulicy. Zawo-
łał Koko, a ten się wyrwał i rzucił w ra-
miona Jacka. To wszystko działo się
zaledwie kilka ulic ode mnie. Pan nie
chciał mi oddać psa, ale zagroziłam
mu policją. Ponadto zaprosiłam go do
domu, żeby zobaczył, jak zachowuje
się Koko, który natychmiast podbiegł
do okna, na ulubiony fotel, wyjrzał na
ulicę i zaczął radośnie szczekać.
– Który to już pani york?
– Czwarty. Poprzedni zmarł, kupi-
łam go z ciężką wadą serca. Moja
obecna yorka też choruje, została
ugryziona przez kleszcza. Na szczę-
ście miałam obok klinikę weteryna-
ryjną, w której się nią zaopiekowa-
no. Wróciła do domu, ale z chorą
wątrobą i sercem. Dzisiaj ma sześć
lat, miewa ataki, ale jest radosna i...
żyje!
– Yorkshire terriery są pani ulu-
bioną rasą?
– Kiedyś miałam spaniela, potem
basseta. Ale mój pierwszy york był
taki słodki, że pozostałam wierna tej
rasie. To takie malutkie pieski, że
mogłam je wozić samolotami, stat-
kami po całym świecie.
– Zastępują pani dzieci?
– Opiekuję się 87-letnią matką. Za-
mierzam sprowadzić do siebie sio-
strę, która teraz mieszka w Sopocie.
Nie miałam predyspozycji do bycia
matką, za to kochałam psy, konie,
wszystkie zwierzęta.
– Nie przejmuje się pani upły-
wającym czasem?
– Nie, aczkolwiek chciałabym być
młodsza. Zaczęłam bardziej dbać
o wygląd. Może zrobię jakąś drobną
poprawkę twarzy? Od miesiąca je-
stem na diecie. Jem tylko potrawy
gotowane, na parze lub duszone,
ograniczyłam wieprzowinę i mleko.
Chleba też nie jem, może dwie
kromki razowca. A poza tym zero al-
koholu, zero ulubionego piwa.
I efekt: schudłam już 3 kilogramy
200 gramów.
– Gratuluję.
Rozmawiał:
BOHDAN GADOMSKI
a1560-61_witryna.qxd 2010-04-02 18:32 Page 2
60
Internauci o książce...
Nocnik...
...czyli dziennik Andrzeja Żuław-
skiego pisany nocą wywołał skan-
dal towarzyski, bo cięty język auto-
ra nie oszczędził żadnego zjawiska
i żadnej z opisywanych postaci
świata polityki i kultury. Oberwało
się Żuławskiemu szczególnie
za sportretowanie byłej kochanki
występującej w „Nocniku” pod po-
stacią Esterki, ale również za totalny ekshibicjonizm, „kup-
czenie intymnością” i samouwielbienie. Sam Żuławski
o „Nocniku” powiedział: „Nic tu nie jest nieszczere i nic tu
nie jest oszczerstwem”.
Nie jestem fanką AŻ, choć zrobił parę dobrych filmów,
ale swoją skandalizującą książką wpisuje się w klimat ogól-
nego przyzwolenia dla prania własnych brudów w tzw. lite-
raturze. Nie on jeden leczy swoje rzeczywiste i urojone ra-
ny, rozdając kopniaki w powieści z kluczem. Nawet jeśli
opisanie jakiejś historii miałoby przynieść ulgę, to warto się
czasem zastanowić, czy nie wyrządzamy krzywdy także so-
bie. Ale takie pytania źle starzejącym się narcyzom (nieza-
leżnie od płci) nie przychodzą pewnie do głowy...
blondynka www.forum.gazeta.pl
Czytając fragmenty jego nowej książki, można wycią-
gnąć wniosek, że pisał ją stuletni student Sorbony, siedzą-
cy na nocniku, wyciskający, co się wycisnąć jeszcze da
i wdychający to, co z tego nocnika się wydobywa....
www.lansik.pl
Nocnik, do którego, jak poranny mocz spływają wszyst-
kie brudy Żuławskiego. Wstrętna książka. Wbrew pozorom,
nie mówi wcale o przyjaciołach i nieprzyjaciołach Żuławskie-
go, ale o nim, ohydnym, pełnym nienawiści do ludzi, zgorzk-
niałym, starzejącym się, zapatrzonym w siebie narcyzie.
Bebe www.librabooks.osdw.pl
Jeden nieustanny słowotok, bez żadnej głębszej reflek-
sji, mocno wypromowany przez media.
www.wol.pl
Słusznie czy niesłusznie „Żuław” jest zjawiskiem cieka-
wym. Trudno nie docenić jego inteligencji i specyfiki cha-
rakterologicznej. W pewnym sensie (...) przypomina mi mo-
jego ojca z ostatnich lat, kiedy stracił smak na większość te-
go, co nas otacza. Krytyka książek, filmów, osób zatrważa.
Niewiele zostaje z (...) wielkości wielu person (…). Jego
rozczarowanie kilkoma osobami (Michnikiem, Miłoszem,
Wajdą), a przede wszystkim świadomość osiadania establi-
shmentu w wygodnej tandecie i szmirze (...). O Kwaśniew-
skim wyraża się dobrze, doceniając jedynie jego talent po-
lityczny stracony w alkoholu. O Kaczorach cięte uwagi
– bardzo słuszne. O Holoubku – bardzo trafne (...). Spo-
strzegawczość wobec ludzi Żuław ma. Nie da się ukryć.
Książka pesymistyczna, pisana z rozgoryczeniem starego
człowieka. Trochę żółci za dużo, ale momentami trafna.
Na koniec nie ulega wątpliwości, że Esterka jest wiadomą
osobą. I że ich romans był jak najbardziej prawdziwy (…).
W sumie trudno oddzielić z tej książki to, co w miarę rzetel-
ne i obiektywne, od goryczy i żółci. Ten ton „dowalania”
z poczuciem „ja wiem więcej” bywa drażniący.
hipcio-rybcio www.forum.gazeta.pl
Nocnik to po prostu dobra książka. Nie dajmy się zwa-
riować, nie dajmy się wciągnąć w konflikt byłych kochan-
ków, nie to stanowi o wartości tej pracy.
www.kacykowo-live.blog.onet.pl
Książka świetna, bardzo podobna do Dzienników Tyr-
manda w narracji i formie. A to, że używa języka takiego
a nie innego... Taki, niestety, 21 wiek. Kto się oburza, to
banda pseudofachowców, celebrytów nie wiadomo skąd,
gwiazd i gwiazdeczek. Gratulacje, panie Andrzeju...
mario lajt.onet.pl
EWA WESOŁOWSKA
ANDRZEJ ŻUŁAWSKI. NOCNIK 27.11.2007
– 27.11.2008. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa
2010. Cena 49,90 zł.
WITRYNA
Wydawcą znakomitej książki o łódzkim getcie jest
Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau i mało kto wie,
gdzie można ją kupić
Nawet Eichmann
był wstrząśnięty…
Z przysłowio-
wym kwitkiem
odejdą ci, którzy
będą szukać tej
książki w księgar-
niach. Żyje ona
w zupełnie innym
obiegu, choć za-
sługuje na trady-
cyjną sprzedaż,
do której tradycyj-
ni czytelnicy są
przyzwyczajeni.
„Europa według
Auschwitz. Litzman-
nstadt Getto” to pozycja szczególna. Nikt do tej
pory w ten sposób nie opisał tragedii łódzkich
Żydów oraz przedwojennej, wielokulturowej Ło-
dzi. Na czym polega oryginalność tej książki?
Przede wszystkim na metodzie jej konstrukcji,
opracowanej przez Marka Millera i zespół Labo-
ratorium Reportażu Instytutu Dziennikarstwa
Uniwersytetu Warszawskiego.
To, jak wyjaśnia we wstępie Marek Miller, kro-
nika – reportaż oparta na relacjach i zeznaniach
bezpośrednich uczestników wydarzeń – katów,
ofiar i świadków. W taki właśnie sposób zrekon-
struowano rzeczywistość łódzkiego obozu „zło-
żoną ze scen i słów”. Dzięki specyficznej narra-
cji i dramaturgii powstała epicka opowieść, bę-
dąca ciągle historycznym dokumentem. Piekło
żydowskiej dzielnicy jawi się z opowieści tych,
którzy przeżyli, oraz z pamiętników, dzienników,
a także relacji oprawców. Zanim jednak dojdzie
do wstrząsającego zapisu tamtejszej codzien-
ności, a później Zagłady, książka zacznie się
nostalgicznie. Rozpoczyna ją bowiem fragment
wywiadu z Sychą Kellerem, przewodniczącym
Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi.
„Prawnuk cadyka z Aleksandrowa przyjeżdża
czasami do naszej gminy żydowskiej w Łodzi
i zawsze płacze. Płacze z tęsknoty za tym, co
minęło. Tamta Łódź, która żyje we wspomnie-
niach, to ślad tego, jak piękna była, i jak pięk-
nieć by mogła, gdyby historia potoczyła się ina-
czej”.
Według relacji ówczesnych mieszkańców,
Łódź była wtedy „niepowtarzalnie czarowną,
pulsującą życiem”, z Synagogą Postępową,
uchodzącą za największą i najpiękniejszą w Eu-
ropie, z restauracją „Tivoli” z uroczym ogród-
kiem, gdzie grała orkiestra, ale i ze sklepikami,
w których sprzedawano śledzie z beczki,
z drewnianymi budkami z wodą sodową i Bału-
tami, gdzie kwitło wielkie łobuzerstwo. Ale też
w Łodzi, podobnie jak w całej Polsce, pod wpły-
wem hitleryzmu w Niemczech, narastał antyse-
mityzm…
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
W piątek, 8 września 1939 roku – jak opisywał
Jakub Poznański w swoich pamiętnikach
– pierwszy zmotoryzowany patrol niemiecki ze
szczękiem wpadł do miasta. „Wyglądali znako-
micie, jak bogowie: dumni, w długich eleganc-
kich płaszczach, w chełmach, na motocyklach,
z błyszczącymi ryngrafami – wspomina Leo
Kowner, obecnie mieszkający w Izraelu.
W styczniu 1940 roku rozpoczęło się wysie-
dlanie Żydów z pojedynczych domów
do nieodrutowanego jeszcze getta. A później
– jak wspomina Regina (Inka) Milichtajch
– „z całego miasta ciągnęły jezdnią furmanki,
dwukółki, dorożki i różnego rodzaju wózki, zała-
dowane meblami, pościelą i paczkami. Szli pie-
szo mężczyźni i kobiety, obciążeni tłumokami
bądź maleństwami na rękach. Szły dzieci i star-
cy, ci ostatni nierzadko pchani na wózkach. Po-
lacy stali na chodnikach i patrzyli na ten posęp-
ny widok”.
Od stycznia 1942 r. mieszkańcy getta byli
stopniowo wywożeni do obozu zagłady
w Chełmnie nad Nerem. To tam odbywała się
masowa eksterminacja. Nawet Adolf Eichmann,
jeden z głównych organizatorów planu ekster-
minacji Żydów, był… wstrząśnięty, kiedy przyje-
chał do Chełmna. „To, co tam zobaczyłem, to
była czysta groza. A moje wyobrażenie, że
wszystko skończy się podobnie jak minionej je-
sieni pod Lublinem, rozbiło się o najokrutniejszą
rzeczywistość, jaką kiedykolwiek widziałem. Zo-
baczyłem nagich Żydów i Żydówki, jak wcho-
dzili do zamkniętego omnibusa bez okien. Za-
mykano drzwi i zapuszczano silnik. Ale spaliny
nie wychodziły na zewnątrz, w powietrze, lecz
do wewnątrz samochodu. Jakiś lekarz w białym
fartuchu zwrócił mi uwagę na wizjer koło siedze-
nia kierowcy, przez który można było zajrzeć
do wnętrza, i zaproponował, żebym obejrzał so-
bie zabieg. Tego już nie mogłem”.
4 września 1942 roku Mordechaj Chaim Rum-
kowski zwrócił się do mieszkańców getta:
„Na getto spadł ciężki cios. Żądają od nas do-
starczenia rzeczy najdroższej: naszych dzieci
i naszych starców. Nie przypuszczałem nigdy,
że moje ręce będą musiały złożyć tę ofiarę.
W dniach mojej starości muszę wyciągnąć ręce
i błagać: Siostry i bracia, oddajcie je nam! Ojco-
wie i matki – oddajcie mi swoje dzieci. Wczoraj
otrzymałem rozkaz deportowania z getta ponad
dwudziestu tysięcy Żydów”.
Rumkowski to do dzisiaj kontrowersyjna po-
stać. Prezes, pan łódzkiego getta – jak go nazy-
wano. Sam twierdził, że zrobi z getta… klejnot.
Doktorowi Edwardowi Reichertowi mówił tak:
„Ja teraz będę królem, jeżeli pan woli – prezy-
dentem pierwszego państwa żydowskiego
od dwóch tysięcy lat”. Niewątpliwie kolaborował
a1560-61_witryna.qxd 2010-04-02 18:32 Page 3
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
z Niemcami, ale też dzięki wzorowo funkcjonują-
cemu przedsiębiorstwu, przynoszącemu korzy-
ści ekonomiczne okupantowi, łódzkie getto prze-
trwało aż do końca sierpnia 1944. Z żadnego in-
nego w Polsce nie uratowało się tak wielu Ży-
dów.
Po wojnie plotkowano, że Rumkowski był tak
szanowany przez Niemców, iż wyjechał ostatnim
transportem z Łodzi do Oświęcimia… salonką.
Jakub Poznański wspomina zaś w swoich pa-
miętnikach, że szef getta Hans Biebow odwiózł
Mordechaja Rumkowskiego osobiście na dwo-
rzec, wyznaczył mu oddzielny wagon i umieścił
w nim jedynie 12 osób spośród najbliższego oto-
czenia prezesa. „Pożegnał się z nim nawet bar-
dzo serdecznie. Ale ledwie się odwrócił, stojący
na posterunku policjant Schupo – widocznie
na polecenie tegoż Biebowa – zaczął kierować
do tego właśnie wagonu przybywających
na dworzec wysiedleńców. Tak, że ostatecznie
znalazło się tam przeszło 80 osób. Jak twierdzą
«fachowcy», było to rekordowe wprost zagęsz-
czenie”.
Ostatni rozdział książki nosi tytuł „Po wojnie”.
W nim właśnie zamieszczony został fragment
wspomnień Racheli Grynfeld: „Przybyłam do ro-
dzinnego miasta z nadzieją, że spotkam rodzinę,
że przynajmniej Minek czy ojciec przeżyli. Albo
jakiś wujek czy ciocia. Ale nikt nie ocalał. Było to
okrutne odkrycie (…). Zrozumiałam, że zostałam
sama jedna, okrutnie osierocona. Nie miałam
ochoty żyć”.
„Nie było tu już nikogo, kto byłby mi bliski”
– dodaje Leo Kowner, w wywiadzie przeprowa-
dzonym w 2008 roku.
Monografii na temat łódzkiego getta ukazało
się wiele, żadna jednak nie jest tak sugestywna
jak ta – mistrzowska dramaturgicznie – kompila-
cja relacji stworzonych przez samych mieszkań-
ców tej dzielnicy.
xxx
Trudno sobie wyobrazić, że takiej książki nie
można kupić przynajmniej w łódzkich księgar-
niach. A trzeba wiedzieć,, że Urząd Miasta Łodzi
sponsorował projekt Laboratorium Reportażu
i wyłożył na to grube pieniądze. I słusznie. Gorzej
natomiast wygląda promocja tej publikacji w mie-
ście, gdzie jest pomnik stacji Radegast. Biuro
Promocji UMŁ dostało oczywiście pulę egzempla-
rzy „Litzmannstadt Getto”, ale książki zalegają w…
szafie. Podobno wysłano „ileś tam sztuk” za gra-
nicę, część przeznaczono „na nagrody w szko-
łach”, a resztę mogą dostać dziennikarze i „każda
instytucja”. Gdyby jednak zgłosił się ktoś „z ulicy”,
to odejdzie z kwitkiem, ponieważ nie wolno tejże
książki… sprzedawać. Nie bardzo wiadomo jed-
nak, kto i dlaczego nie pozwala jej eksponować
pośród innych wydawnictw poświęconych Łodzi.
Pracownicy Biura Promocji rozkładają ręce.
– To wydawca tej publikacji powinien zadbać
o rozpowszechnianie – tłumaczą. Skandal pozo-
staje jednak skandalem.
JACEK BINKOWSKI
MAREK MILLER. EUROPA WEDŁUG AU-
SCHWITZ. LITZMANNSTADT GHETTO. Współ-
praca: Zofia Kraszewska-Kelcz, Joanna Podol-
ska. Przy współudziale: Magdaleny Januszew-
skiej, Agaty Koryckiej, Beaty Berezy, Pauliny Or-
łowskiej. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birke-
nau, Oświęcim 2009. (www.ksiegarnia.e-oswie-
cim.pl) Cena 45 zł.
WITRYNA
Książki, o których nie wiecie
Nr 67 (20 III).
Cena 3,40 zł
Czy warto pisać o książ-
kach, które praktycznie nie
istnieją w księgarniach, bo
niewielu dystrybutorów i księ-
garzy wie, że się ukazały?
Oczywiście, bo tylko wtedy
i oni, i potencjalny czytelnik
mają szansę dowiedzieć się
o tak znakomitych rzeczach
jak „Plakat polski” oraz
„Dawno temu w Karpatach”.
„Plakat polski” Anny Agnieszki Szablowskiej
i Mariany Seńkiw to dwujęzyczny katalog pre-
zentujący zbiory ukraińskiego Muzeum Etno-
grafii i Przemysłu we Lwowie, odziedziczone
w głównej mierze po przedwojennym polskim
Muzeum Przemysłowym w tym mieście. Jest to
jedno z wydawnictw departamentu dziedzictwa
kulturowego MKiDN prezentujących polskie
zbiory za granicą (w serii „Poza krajem”) i moż-
na je kupić w siedzibie Ministerstwa Kultury.
Album jest lekcją historii polskiego plakatu
do 1939 roku w tysiąc stu obrazach, bo aż tyle
jest reprodukcji, oraz prezentacją prac znako-
mitych grafików, m.in. Stefana Norblina, Ed-
munda Bartłomiejczyka, Kazimierza Sichulskie-
go, Karola Frycza, Władysława Skoczylasa,
Marka Żuławskiego i najbardziej znanego
wśród nich twórcy plakatu – Tadeusza Gronow-
skiego (autor plakatu „Radion sam pierze”).
Plakat bardziej niż inne gatunki sztuk plastycz-
nych jest dokumentem czasu. Na kartach albu-
mu wchodzimy więc w epokę, w której jeszcze
piwo, jak głosił plakat, korzystnie wpływało
na zdrowie i humor („100 lat żyje, kto lwowskie
piwo pije”), kiedy cukier dawał siłę i wzmacniał
kości. Sylwetce sportowca na bieżni z dwoma
pucharami towarzyszył napis: „Na dzielne wy-
czyny sportowe mogą się zdobyć tylko ci, co
dużo cukru jedzą”.
Gruźlica i picie denaturatu były wówczas tak
rozpowszechnione, że walczono z nimi także
za pomocą plakatów. Zachęcano do „prasowa-
nia elektrycznością”, nie podając wszakże, czy
jest tańsze albo efektywniejsze. Przechodniów
atakowały wezwania „Polacy na morze!”, infor-
mowano o Święcie Morza („Budujemy okręty we
własnej stoczni”). Plakat propagował używanie
nawozów sztucznych oraz picie kawy zbożowej.
Plakaty reklamowały nieistniejące już marki
i towary, jak Stetysz – samochody polskiej kon-
strukcji, czy mydło Alboril („ W sile pienienia
i skuteczności niedoścignione!”), ale także te,
które przetrwały do dziś, jak powstała w 1929 r.
linia lotnicza LOT, wyroby Wedla, Goplany, my-
dło Jeleń.
Osobna uwaga należy się plakatom związa-
nym z Lwowem. Pierwsza wystawa awiatyczna
odbyła się w gmachu Politechniki Lwowskiej we
wrześniu i październiku 1910 roku, w związku
z pierwszym lotem w tym mieście samolotu kon-
strukcji inżyniera politechniki – Edmunda Libań-
skiego. Kilkanaście plakatów reklamowało kolej-
ne odbywające się we Lwowie w latach między-
wojennych Międzynarodowe Targi Wschodnie.
Plakaty zachęcały do kupowania likierów ze
słynnej fabryki wódek Baczewskiego, a także,
61
niejako w kontraście – napojów Bezalko. Plaka-
tami reklamowała się inna znana lwowska firma,
Książnica Atlas. Plakaty informowały o wystawie
obrony Lwowa 1918-1919 w pałacu Biesiadec-
kich na placu Halickim, otwartej 23 listopada
1935 r., i o sezonie zimowym w Truskawcu, któ-
ry trwał od 1 grudnia do 1 marca.
xxx
Od Truskawca dwa kroki
do Borysławia, dawnego
centrum wydobycia ropy naf-
towej w Galicji. Zagłębiu,
zwanemu borysławsko-dro-
hobyckim, poświęcona jest
znaczna część pokaźnego
albumu fotografii z lat 1853-
1939 „Dawno temu w Karpa-
tach. Rzecz o polskiej naf-
cie”. Powstał on z inicjatywy ludzi związanych
niegdyś z wydobyciem ropy naftowej i ich ro-
dzin, a dzięki firmie Poszukiwania Nafty i Gazu
Kraków, do której zgłaszali się, przynosząc zdję-
cia, dokumenty i inne pamiątki. Także i ten al-
bum wydany przez PNiGK poza dosłownie kil-
koma egzemplarzami nigdy nie trafił do księ-
garń (nie wykazały zainteresowania!) i był roz-
prowadzany głównie wśród ludzi z branży. Wy-
dawca, jak deklaruje Agnieszka Sioła, rzecznik
firmy, ma jeszcze trochę egzemplarzy do dyspo-
zycji dla zainteresowanych.
O ile Ignacy Łukasiewicz i Bóbrka mają trwałe
miejsce w naszej pamięci, o tyle dzieje zagłębia
borysławsko-drohobyckiego – za sprawą PRL-
-owskiej cenzury blokującej kresowe tematy – już
nie. Album „Dawno temu w Karpatach” przywra-
ca więc, także tekstem pióra Leszka Mazana, pa-
mięć o galicyjskiej ziemi obiecanej i gorączce
nafty. Ale też i galicyjskim piekle, jak nazwał Bory-
sław ze względu na warunki pracy robotników
– Stanisław Szczepanowski, jeden z najsłynniej-
szych polskich nafciarzy. Szczyt wydobycia gali-
cyjskiej nafty to rok 1909 – 2 mln 75 tys. ton.
Na zdjęciach oglądamy nieistniejące krajobra-
zy zdominowane przez las drewnianych wież
na polach naftowych Borysławia (w roku 1880
było tam 1375 szybów), pożary z najsłynniej-
szym z nich – szybie Oil City w 1908 w Tustano-
wicach, robotników przy pracy, pamiątkowe
zdjęcia wiertaczy na tle wież, fotografie łebaków
– zbieraczy ropy naftowej, uczniów i nauczycieli
Krajowej Szkoły Górniczo-Wiertniczej i Państwo-
wej Szkoły Wiertniczej w Borysławiu. Wśród po-
nad 300 zdjęć znajdują się także i te upamiętnia-
jące polskich inżynierów i wiertaczy pracujących
w Rosji, USA, Argentynie i na Sumatrze.
TOMASZ STAŃCZYK
ANNA AGNIESZKA SZABLOWSKA. MARIANA
SEŃKIW. PLAKAT POLSKI. Ze zbiorów Mu-
zeum, Etnografii i Przemysłu Artystycznego
Instytutu Narodoznawstwa Narodowej Akade-
mii Nauk Ukrainy we Lwowie. Ministerstwo Kul-
tury i Dziedzictwa Narodowego. Warszawa 2009.
DAWNO TEMU W KARPATACH. Rzecz o pol-
skiej nafcie. Album fotografii z lat 1853-1993.
Tekst: Leszek Mazan. Poszukiwania Nafty i Gazu.
Kraków 2010.
a1562 - tarot.qxd 2010-04-02 17:34 Page 2
62
Remedium
Życie ciągle z nas drwi, kiedy stoisz u drzwi,
albo siedzisz samotnie na progu.
Czasem krzyczysz przez sen, boisz się spojrzeć w cień,
dzielisz ludzi na przyjaciół, wrogów.
On tam stał wciąż jak słup, on był głuchy jak pień
i już nic nie przekazał nikomu.
Że raz krzyczał jak ten, co oszalał przez sen,
mając wszystkich za swoich wrogów.
Nie mógł już zrobić nic, umarł już nie chciał żyć.
Nie powiedział też o tym nikomu.
Że raz kochał jak nikt, życie przegrał to fakt.
Tajemnicę swą zabrał do grobu.
STANISŁAW SZCZEPANOWSKI, Toruń
s.szczepanowski@interia.pl
Ziarno
Ziarno nadziei
zasiane przez Ciebie
rozbłyśnie płomykami
szczęśliwego domu
a przy jego ognisku
grzać się będą
ci co się włóczą szukając
Horoskop z tarotem
BARAN 21.03. – 19.04. PAPIEŻ
Sam się zdziwisz, jakim świetnym finanso-
wym strategiem potrafisz być. Papież pod-
powie najlepszy i – ważne – bezpieczny
sposób ulokowania gotówki. Jakiej? Tej, którą mo-
żesz znaleźć choćby w grach lub konkursach.
W pracy atmosfera wprost bajkowa. Otoczony (bez-
interesowną) sympatią kolegów poradzisz sobie
z każdym zadaniem. Jedynie ukochanej osobie nie-
które jej objawy mogą się nie spodobać...
BYK 20.04. – 20.05. GIERMEK MONET
Masz trochę dość rodzinki po świątecz-
nych spotkaniach? Niestety, Giermek Mo-
net zapowiada, że to nie koniec odwiedzin.
Ktoś z bliskich oczekuje Twojej pomocy nie tylko
słownej, ale i bardziej wymiernej. Jeżeli Cię stać
– nie odmawiaj. Gotówki nie braknie – niewyklu-
czony szybki i złotodajny interes ze znajomym. Ale
uwaga – żadnych kantów! Fiskus czuwa... Ukocha-
nej osobie należy się podarunek. Podziękowania
będą gorące...
BLIŹNIĘTA 21.05. – 21.06. KSIĘŻYC
Tarot zachęca do odpoczynku biznesmenów
i... kierowców. Księżyc nie wróży wielkich zy-
sków (a nawet małych...). Za kierownicą tak-
że nie doda Ci refleksu. Za to artyści (i arty-
styczne dusze) mogą liczyć na sukcesy przez duże
„S”. W pracy, jeżeli nie sposób wziąć urlopu, nie wy-
chylaj się z nowymi pomysłami. W sprawach uczuć
będziesz mistrzem w uwodzeniu słowem i spojrze-
niem. Ukochana osoba może być zazdrosna...
RAK 22.06. – 22.07. DWÓJKA PAŁEK
Dwójka Pałek to zapowiedź końca zawodo-
wych problemów. Będziesz doceniony,
chwalony i... otoczony zazdrosnymi współ-
pracownikami. Trzymaj się z daleka od nieformal-
nych układów i unikaj sytuacji, które mogą stworzyć
plotki na Twój temat. Finanse wyraźnie zwyżkują i to
bez pomocy totalizatora. Także zdrowie nie da po-
wodów do narzekania. Możliwe spotkanie z dawną
miłością. I... skończy się na wspomnieniach.
WIERSZÓWKA
kolorowych złudzeń
ci co żebrzą o okruchy miłości
i ci, którzy jeszcze
nie pogubili swoich marzeń
Ale przecież ognia
wystarczy dla wszystkich!
VIOLETTA MICHALAK, Hamburg
Życie
Jak dobrze je mieć...
Gdy w koło ma się tylu ludzi, którzy kochają Cię...
Choć przeżyłam swoje,
Nie patrzę na to...
Idę dalej
Z uśmiechem na ustach
Omijam każdy zły dzień,
Każdy ból.
To wszystko dzięki ludziom,
Którzy dają mi nadzieję...
Dzięki nim wierzę, że będzie lepiej...
DONATA STANKOWSKA, Police
Optymizm
Kiedy w domu jest optymizm
Pusty portfel mniej mnie złości,
Cóż, że w zupie nie ma mięsa
Zupę zrobię dziś... na kości.
Kiedy w domu jest optymizm
Żona jak ten ptak wesoła,
LEW 23.07. – 22.08. CZWÓRKA PAŁEK
Finanse, mimo wielkanocnych szaleństw,
nadal mają się nieźle. Trochę gorzej ze
zdrowiem – może warto zmienić dietę?
W pracy nowe obowiązki okażą się trudniejsze, niż
myślałeś. Poproś o pomoc osobę, która ma wobec
Ciebie dług wdzięczności. Jeżeli planujesz zmiany
lub remont w mieszkaniu, Czwórka Pałek obiecuje,
że fachowcy nie zawiodą. W miłości trochę melan-
cholii, jakieś mrzonki i niepokoje. Wiosenne osłabie-
nie?
PANNA 23.08. – 22.09. PIĄTKA KIELICHÓW
Twoje dolegliwości to, w dużej mierze,
wynik bujnej wyobraźni. Piątka Kielichów
wróży, że... jesteś zdrowszy, niż Ci się
wydaje. Nie sięgaj więc po „cudowne” medyka-
menty i unikaj „uzdrowicieli”. Najlepiej im wyj-
dzie... „odchudzenie” Twojego portfela. W pracy
bez zmian. Za to w domu możliwa awaria.
Sprawdź cieknące krany itp. Za kierownicą
ostrożnie! W miłości powrót do chwil, które tylko
wiosna potrafi rozbudzić...
WAGA 23.09. – 22.10. TRÓJKA MIECZY
Nie wierz plotkom, a tym, co je roznoszą,
zamykaj drzwi przed nosem. Sprawy zawo-
dowe ułożą się po Twojej myśli. Także port-
fel nie ucierpi, mimo niemałych wydatków na spra-
wy związane z potrzebami młodszego pokolenia.
Jeśli masz coś do załatwienia w urzędach – nie
zwlekaj, to doskonały czas na takie działanie. Zdro-
wie znacznie lepsze. Kierowco – drogówka obudzi-
ła się z zimowego snu! W miłości okaż... wyrozu-
miałość.
SKORPION 23.10. – 21.11. GWIAZDA
Nadchodzą zmiany w życiu osobistym
i zawodowym. Twoja kariera nie jest zagro-
żona, ale może zmienić kierunek. Propo-
zycja nowej pracy warta jest przemyślenia.
W obecności Gwiazdy na pewno podejmiesz
słuszną decyzję. W razie nieporozumień w rodzin-
nym gronie nie wtrącaj się nieproszony. Może Cię
to kosztować mnóstwo czasu, nerwów i... gotówki.
Zdrowie OK. W miłości nie braknie nawet Gwiazd-
ki z nieba!
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
Wtedy nawet. Nie do wiary,
Kocham ciebie Krzysiu, woła.
Kiedy w domu jest optymizm
Łatwiej znieść rządzących harce,
Choć tak często się przebiera
W przysłowiowej miarce...
Zabiegajmy więc kochani
By optymizm mieć przy sobie,
Łatwiej z nim osiągać cele
Czego z serca życzę Tobie...
KRZYSZTOF E. IWAŃCZYK, Marcinkowo
Burza
Dzisiaj deszczem dzień się obudził
W błyskawicach schronił się brzask
Chmury dęba stanęły na niebie
Wypuszczając piorunów trzask
Z nieba wody ciężkie warkocze
Lecą głośno, pośpiesznie i jęczą
Wiatr rozrzuca chmury po niebie
By za chwilę zabłysnąć tęczą.
MARIA GAWLIKOWSKA, Koprzywnica
gawlikom@interia.pl
Kochani nasi Poeci i Wierszokleci!
Ujawniajcie się (nadsyłając wiersz, uwzględniajcie rozmiary naszej rubryki).
Najlepsze utwory nagrodzimy publikacją. Nadesłanych wierszy redakcja nie
zwraca. Swoje wiersze możecie zamieszczać także na współpracującym z nami
portalu www.mykulturalni.pl. Życzymy weny!
Wybrał: MATEUSZ KOPROWSKI
STRZELEC 22.11. – 21.12. ÓSEMKA KIELICHÓW
Wielu znajomych widzi w Tobie powiernika
dla własnych kłopotów. Nie odmawiaj po-
mocy, z wyjątkiem większych pożyczek.
Trudno będzie odzyskać pieniądze. W pracy zważaj
na słowa – pod wpływem emocji (a tych Ósemka
Kielichów nie poskąpi) możesz powiedzieć za dużo.
Dobre dni dla Twoich finansów – możesz zaplano-
wać większy wydatek. Totolotka też nie omijaj.
W uczuciach, zamiast gadania, znajdź inne środki
wyrazu...
KOZIOROŻEC 22.12. – 19.01. KRÓL KIELICHÓW
Dla zmęczonych świętowaniem Król Kieli-
chów ma dobrą radę – koniecznie odpocz-
nij przez kilka dni. W pracy już wkrótce ka-
drowa rewolucja. Może Cię ona wynieść na nowe,
odpowiedzialne stanowisko. Trzeba więc zawczasu
zebrać siły i zadbać o zdrowie. Jeżeli przyjaciel za-
proponuje wspólny interes – zastanów się, zanim...
odmówisz. W sprawach serca ktoś pokaże zmienne
humorki. Cóż – wytrzymaj...
WODNIK 20.01. – 18.02. WISIELEC
Chcesz pozbyć się kłopotów? Więc... nic nie
rób przez kilka dni. Naprawdę NIC. Poświęć
więcej czasu na przyjemności, spotkaj się
z przyjaciółmi, poplotkuj... Przy okazji wyślij kilka ku-
ponów. W pracy nie kryj cudzych pomyłek, bo wina
za nie spadnie na Ciebie. Finanse bez zmian, ale
„dobre rady” znajomego dotyczące inwestowania
pieniędzy mogą spustoszyć Ci konto. W uczuciach
pomyśl, zanim obiecasz zbyt wiele...
RYBY 19.02. – 20.03. TRÓJKA MONET
Trzy Monety nie wystarczą, aby zrealizo-
wać marzenia. Tarot radzi oszczędnie wy-
dawać gotówkę, nie otwierać portfela dla
znajomych, będących w ciągłej potrzebie. Prze-
cież nie jesteś bankierem! Pracującym na własny
rachunek Trójka wróży doskonałe interesy i, co
niewiarygodne, przychylność urzędników. Skar-
bowych także! Zdrowie niezłe (jak na powielka-
nocny tydzień...). W sercu – wiosna, wiosna, wio-
sna...
MAŁGORZATA KABAŁA
Wróżby spełniają się wyłącznie od 5 do 11 kwietnia 2010 r.
A1563 MALINOWSKI.qxd 2010-04-02
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
OBCY JĘZYK
(425)
POLSKI
Maciej
Malinowski
– Starsza, nobliwa osoba użyła w skle-
pie zwrotu „Kupię to następną razą”. Zdzi-
wiłam się, bo przecież mówi się i pisze
„następnym razem”. Podzieliłam się ową
kwestią z koleżanką, która studiuje poloni-
stykę, a ona stwierdziła, że... nie jest to ja-
kiś wielki błąd. Powiedziała, że na zaję-
ciach z gramatyki historycznej wykładow-
ca wspominał o tym, iż kiedyś wyrażenia
„inną razą”, „następną razą”, „drugą razą”
uchodziły za poprawne na równi z „innym
razem”, „następnym razem”, „drugim ra-
zem”. Czy może się Pan do tego od-
nieść? – prosi (karrni@gmail.com).
Tak, potwierdzam to. Przed wiekami
były w użyciu formy tą razą, inną razą,
drugą razą, następną razą, każdą razą,
pierwszą razą, inszą razą, tamtą razą
itp., pojawiały się nawet w tekstach lite-
rackich (od XV do IX wieku). Stanisław
Staszic pisał Tą razą byłem świadkiem,
Maurycy Mochnacki: Mógł więc i tą ra-
zą wypaść z Belwederu, a Ignacy Na-
gurczewski, XVIII-wieczny poeta, tłu-
macz i nauczyciel ks. Józefa Poniatow-
skiego, przekładając Cycerona: Wspa-
niałe miasto, od nagłego pochłonione
ognia, inną razą wali się z kretesem.
Jeszcze autor Słownika ortoepicznego
z 1938 r. (s. 416) Stanisław Szober do-
Poczet nazwisk polskich(267)
Ostatnia deska ratunku
Chciałabym Pana poprosić o wyjaśnie-
nie pochodzenia mojego nazwiska
– Sztamblewska. Na polonistyce, gdy
szukaliśmy pochodzenia nazwisk, moje-
go jako jedynego nie było... Ale inne, po-
dobnie brzmiące, wołało, że nazwisko
pochodzi od niemieckiego miasta Stan-
berg. Czy to właściwy trop? Co ciekawe,
to nazwisko, choć rzadkie, występuje
w dużym skupieniu w Koninie, skąd po-
chodzi mój ojciec. Podobno w rodzin-
nych annałach krąży informacja, jakoby
było ono szlacheckie, ponieważ ma swój
herb, choć jego wizerunek zaginął
gdzieś w przeszłości.
Natalia Sztamblewska
Pani Natalio, pierwsze skojarzenie ety-
mologiczne prowadzi do (jakiegoś)
Sztamblewa, zaś nazwisko określa jako
odmiejscowe. Skojarzenie to wzmacnia
niewielka (79) frekwencja nazwiska osa-
dzona głównie w środkowej Polsce.
Ale… nazwiska z podstawą Sztam- ono-
mastycy odnoszą do: Stam, Stąpor, Stę-
pa, choć w słowniku „Nazwiska Pola-
ków” K. Rymuta formy takiej jak Pani na-
zwisko nie znalazłem. Jest tu także od-
notowana forma miejscowa Sztamberg,
od której to początek wzięło kilkanaście
nazwisk. Trzeba zatem przyjąć, że
17:40 Page 1
OJCZYZNA POLSZCZYZNA
Innym razem, inną razą
puszczał tą razą, następną razą jako
oboczność tym razem, następnym razem.
Dzisiaj oczywiście za jedynie popraw-
ne uważa się wyłącznie formy tym ra-
zem, innym razem, drugim razem, na-
stępnym razem, każdym razem, pierw-
szym razem, tamtym razem. Jest prze-
cież w polszczyźnie słowo (ten) raz,
a nie: (ta) raza.
Spróbujmy się dowiedzieć (z pewno-
ścią niektórych z Państwa to zainteresu-
je), dlaczego jednak przed wiekami tak
mówiono i pisano, tzn. sięgano po rze-
czownik rodzaju żeńskiego.
Aleksander Brückner w swoim Słow-
niku etymologicznym języka polskiego
(Warszawa 1927, s. 454) tłumaczył po-
jawienie się w obiegu formy (tą) razą
wpływem archaicznego przysłówka jed-
ną o znaczeniu ‘naraz, nagle’ (do dziś
formy jednou, czyli ‘pewnego razu”,
używają Czesi). Ponieważ miało ono
brzmienie formy narzędnika żeńskiego
liczebnika jedna, „dostosowano” do
niego postać gramatyczną rzeczownika
raz i całemu tworowi nadano żeńską
postać jedną razą, co następnie rozcią-
gnięto na pozostałe połączenia, czyli in-
ną razą, tą razą, drugą razą itp.
Przez jakiś czas funkcjonował nawet
przysłówek zarazą (‘w tym samym cza-
sie, jednocześnie; także’), który powstał
ze zrośnięcia się członów za i razą.
W Słowniku języka polskiego Samuela
Lindego (tom szósty, cz. II, Lwów 1860,
s. 871) znajdziemy taki oto cytat: Gdy
Sztamblewski jest formą odmienną, któ-
ra mogła wyewoluować od czterech zbli-
żonych do siebie podstaw.
Nazywam się Jaguźny i szukam źródeł,
z których wywodzi się moje nazwisko.
Nie mogę liczyć na pomoc członków ro-
dziny. Chyba nikt jeszcze nie zadał sobie
trudu w rozwikłaniu tej „zagadki”. Z tego
co mi wiadomo, osób o takim nazwisku
jest w Polsce co najwyżej 50. Jest Pan
ostatnią deską ratunku. Z wyrazami sza-
cunku i pozdrowieniami Wojtek Jaguźny.
Jest to nazwisko utworzone od imienia
żeńskiego Agnieszka, w którym wystąpi-
ła prejotacja, czyli „doklejenie się” głoski
j-. Agnieszka dała z kolei początek Ja-
gnie, a Jaguźny to przecież potomek Ja-
Skąd się wzięło?
Książkiewicz, pochodzi od rzeczow-
nika pospolitego książka. W zasobie
1848 nazwisk.
Pucharowski, utworzony od apelaty-
wu (rzeczownika pospolitego) puchar,
czyli naczynia biesiadnego. W użyciu tyl-
ko dwa takie nazwiska.
Reliszka, pochodzi od niemieckiej na-
zwy osobowej Rall. W zasobie 103 na-
zwiska.
o mnie będziesz z nim mówił, zarazą
mów o Angelice. Dziś, co oczywiste,
powiemy i napiszemy zarazem.
Ciekawe, że posługując się określe-
niami jedną razą, inną razą, tą razą, nie-
którzy dawni autorzy wcale nie mieli na
względzie mianownika o brzmieniu ta
raza, inna raza, druga raza, każda raza,
tylko ta raz, inna raz, druga raz, każda
raz itp. oraz biernik tę raz, inną raz, dru-
gą raz, każdą raz itp. Np. mówiono i pi-
sano drugą raz kuję (czyli ‘znowu, po-
nownie kuję’) albo za każdą raz to czy-
nię (tzn. ‘zawsze, za każdym razem to
robię’). Mamy dziś w polszczyźnie par-
tykułę i przysłówek zaraz (‘tuż obok; od
razu’) i ów zrost można interpretować
na dwa sposoby: jako połączenie elip-
tyczne za (jeden) raz albo za (jedną) raz.
Jak widać, niewiele brakowało, żeby
weszło do polszczyzny żeńskie słowo
(ta) raz i upowszechniła się odmiana (tej)
razy, (tej) razie, (tę) raz, (z tą) razą, (o tej)
razie. Ostatecznie wygrał męski rzeczow-
nik (ten) raz, gdyż w takiej postaci rodza-
jowej upowszechnił się w innych znacze-
niach (1. ‘cios, uderzenie’, 2. ‘chwila, mo-
ment’, 3. ‘w pewnej chwili, kiedyś’).
A zatem miejmy na uwadze to, że tak
bardzo niegramatycznie wyglądające
określenie inną razą, charakterystyczne
głównie dla osób starszych, pochodzą-
cych z Małopolski, ma rodowód staro-
polski i obecne było w języku literackim.
mlkinsow@angora.com.pl
www.obcyjezykpolski.interia.pl
gny, zrodzony z Jagny, czyli Jagusiny.
Choć pochodzenie niezbyt skompliko-
wane, w zasobie nazwisk współcześnie
używanych, opartych na systemie PE-
SEL, jest ich tylko 10.
Szanowny Panie Henryku! Intryguje
mnie moje nazwisko Lotkowski. W Kiel-
cach to nazwisko występuje tylko trzy razy:
rodziców, moje i syna. Kiedy byłem w An-
glii, nazwisko było przekręcane (Lotofski,
Lot of ski) zarówno w pracy, jak i w urzę-
dach. Pozdrawiam, Henryk Lotkowski.
Angielskiej modyfikacji gratuluję, moż-
na by ją jeszcze pociągnąć: Lucy of the
sky (of diament) Beatlesów. Polska pro-
weniencja jest prostsza: nazwisko Pań-
skie pochodzi od rzeczownika lot i po-
dobnie jak Lotke, Lotkiewicz czy Lotko
ma ten sam czysto polski źródłosłów.
JAN CHRYZOSTOM
PRZYDOMEK
henryk.martenka@angora.com.pl
Nieścior, nazwisko odimienne, po-
chodzące od Nestora. W użyciu 716 na-
zwisk.
Całka, XV-wieczna forma utworzona
od przymiotnika cały. W zasobie 4074.
Gmiter, odimienne nazwisko pocho-
dzące od Dymitra. W użyciu 306 razy.
Ładak, utworzone od staropolskiego
czasownika ładzić, czyli porządkować,
albo wołacza łado, łada. W zasobie 170
nazwisk.
PODSTĘPNE SŁÓWKA 63
O audiencjach
i widowniach
Angielskie przywiązanie do szczegó-
łu bardzo często objawia się w najmniej
oczekiwanych momentach i zastawia
na uczniów wiele pułapek. Jedną z ta-
kich pułapek, jeśli chodzi o słownictwo,
jest świat rozrywki i mediów.
Problematyczne staje się słowo au-
dience, które w języku prawniczym na-
dal służy do opisywania przesłuchania
przed sądem albo „audiencji” u przed-
stawiciela władz (He was given a priva-
te audience by the Pope). O wiele czę-
ściej używa się go jednak, by opisać nie
wydarzenie, a szeroko pojętą widownię,
zarówno teatralno-filmowo-muzyczną
(The audience enjoyed the film), jak
i przysłowiową, tę, której pragną dzieci
(nierzadko kwitowane przez zniecierpli-
wionych rodziców reprymendą: – Now
you have the audience you wanted!).
Wyjątek stanowią tutaj wydarzenia
sportowe, które z zasady oglądają
spectators lub fans.
Podobny kłopot sprawi nam próba
przekalkowania na angielski słowa po-
chodzącego od tegoż łacińskiego rdze-
nia – audycja. Angielski audition nie tłu-
maczy się bowiem na polski jako słucho-
wisko lub program, ale jako... casting
(które notabene samo po angielsku opi-
sze raczej cały proces doboru cast, czy-
li obsady, a nie pojedyncze spotkanie)
lub przesłuchanie mające na celu znale-
zienie odpowiedniego muzyka. Jeśli bę-
dziemy chcieli opisać po angielsku jakąś
interesującą audycję, lepiej użyjmy sło-
wa broadcast lub programme.
Skoro o radiu i telewizji mowa, warto
pamiętać o archaizacji w języku angiel-
skim swojsko brzmiącego czasownika
redact, będącego odpowiednikiem pol-
skiego „redagować”, od którego już
krok do rzeczownika redactor, który
jednak zastosowanie ma o wiele rzad-
sze niż polski „redaktor”. Opisuje on
bowiem nie tyle twórcę tekstu bądź pro-
wadzącego audycję, co osobę, która
skrupulatnie śledzi i poprawia błędy
w tekście. Warto jednak pamiętać, że
nazwa ta znana będzie tylko anglo-
języcznym rozmówcom w sile wieku,
lub specjalizującym się w języku me-
diów, gdyż dla szerokiej publiczności
teksty poprawia już editor. A naszego
ulubionego dziennikarza bezpieczniej
nazwiemy our favourite reporter lub our
favourite journalist.
Od editor pochodzi zresztą kolejna
myląca nazwa w świecie gazet – edito-
rial, którą Polacy kojarzą liberalnie
z polskim felietonem. Niestety, nie do
końca te znaczenia się pokrywają, gdyż
editorial to tekst wychodzący tylko spod
klawiszy editor-in-chief, czyli redaktora
naczelnego. Resztę stałych tekstów
i opinii, łącznie z tym, który teraz pań-
stwo czytają, nazwiemy raczej column.
Nawet wtedy, gdy ich rozmiar przekro-
czy całą kolumnę tekstu.
MARCIN WILCZEK
(Listening to the audience of an audi-
tion)
a1564-65 listy.qxd 2010-04-02 17:33
64
„Rok Kazimierzowski”
Żywy portret króla
W 11. numerze ANGORY przeczyta-
łam artykuł Pana Pietrasa o Roku Kazi-
mierzowskim. Mieszkam w Niepołomi-
cach. Pracuję w szkole im. Króla Kazi-
mierza Wielkiego w tymże miasteczku.
Nasz patron jest tu oczywiście hołubiony
ze wszech miar, nie opowiada się prze-
cież dzieciakom o romansach, Esterce
i porywczości króla. Co rok w imieniny
Kazimierza organizujemy Dzień Patrona.
Nauczyciel plastyki ma niesamowite po-
mysły. W tym roku, wyjątkowym oczywi-
ście ze względu na 700-lecie urodzin pa-
trona, dokonał dzieła niesamowitego.
Z 700 uczniów ułożył portret króla na
700 metrach kwadratowych.
A jeśli chodzi o Chopina – to mój ulu-
biony kompozytor. W Niepołomicach
mieliśmy na zamku niejednokrotnie oka-
zję posłuchać Jego przepięknej muzyki.
Razem z całym światem również rozpo-
częliśmy Rok Chopinowski koncertami
na cześć tego kompozytora. Ja mam to
szczęście, że mój syn raczy mnie muzy-
ką Chopina w domu, gdyż (mimo że ma
dopiero 11 lat) umie przepięknie grać je-
go niełatwe utwory. Pozdrawiam ser-
decznie. Wierna czytelniczka
ANNA BUCZEK (adres internetowy
do wiadomości redakcji)
Mecenas czy skąpiec?
Lizaniem cukierka przez szybę moż-
na nazwać możliwość dofinansowania
z budżetu województwa małopolskie-
go składanych ofert – wniosków na re-
alizację zadań publicznych w dziedzi-
nie kultury, w ramach corocznych
otwartych konkursów „Mecenat Mało-
polski”. Konkursy te mają szczytny cel
częściowego wspierania finansowego
organizacji pozarządowych, działają-
cych w kulturze na terenie regionu.
Na ten cel przeznacza się corocznie
stosunkowo spore kwoty, np. w 2007
roku aż 24 025,141 zł. Ale cóż z tego,
skoro na 774 złożone wnioski dofinan-
sowanie przyznano tylko 188 na kwotę
3 001,00 zł. Czyli wydano zaledwie
12,49% przeznaczonych na ten cel pie-
niędzy. W 2008 roku zaplanowano
kwotę prawie o 4 miliony większą, ale
przed trzecią, ostatnią edycją rozpatry-
wania wniosków na 706 dostarczonych
w dwóch poprzednich komisja oceniła
pozytywnie tylko 216 na kwotę ogółem
3 950,00 zł, co stanowiło 13,92% pla-
nu. Trzecia edycja również niewiele po-
prawiła „hojność” Mecenasa (...).
Dlaczego tak się dzieje? Pierwszą
barierą, prawie niemożliwą do sforso-
Page 2
LUDZIE LISTY PISZĄ
wania przez pozarządowe organizacje,
jakimi są m.in. zespoły regionalne,
twórcze, edukacyjne, koła gospodyń
wiejskich, ochotnicze straże pożarne
itp., jest gigantyczna biurokracja. Aby
się o tym przekonać, ile jest załączni-
ków wymaganych do wniosków, wy-
starczy wejść na portal www.malopol-
skie.pl/ngo. Są tego dziesiątki. I temu,
niestety, osoby i organizacje, do któ-
rych w założeniu te środki mają być
kierowane, nie są w stanie podołać.
Podam przykład z ubiegłego roku.
Znany zespół regionalny, chcąc uzy-
skać dofinansowanie w kwocie ok.
10 tys. złotych na zakup instrumentów
i strojów, zapłacił z własnych składek
400 złotych za sporządzenie stosow-
nego wniosku przez biuro doradztwa fi-
nansowego. Niestety, dotacji nie do-
stał. Szacowna komisja (tajna, oczywi-
ście) znalazła naruszenie jednego
z dziesiątków regulaminowych uwa-
runkowań i wniosek odrzuciła. Ale nie
wahała się przyznać 850 tysięcy zło-
tych Katolickiemu Centrum Kultury na
kongres pod hasłem „Ludzie i Religie”.
Prawie milion złotych poszło na spo-
tkania, panele i rozjazdy, po których już
po kilku dniach nie było ani śladu. A ze-
spół regionalny, który wnosi trwały
wkład w rozwój kultury ludowej, stracił
nie tylko własne składkowe pieniądze,
ale i zaufanie do instytucji o szumnej
nazwie „Mecenat”.
Ciśnie się proste pytanie: czy instytu-
cje kontrolne nie powinny zaintereso-
wać się działalnością szacownej komi-
sji? A przy okazji sprawdzić, co dzieje
się z tonami biurokratycznej makulatu-
ry, czyli odrzuconych, z trudem i kosz-
tami przygotowanych ofert i wniosków,
przez autentycznie potrzebujących po-
mocy. Odrzucone wnioski nie są bo-
wiem zwracane oferentom do ewentu-
alnej korekty. I do kolejnej edycji nale-
ży zaczynać syzyfową pracę od nowa.
REGIONALISTA (nazwisko i adres
do wiadomości redakcji)
Jakiż to parytet?
Projekt ustawowego ustalenia liczby
kobiet na listach wyborczych, tzw. pa-
rytet, przy aktualnie obowiązującej or-
dynacji wyborczej jest bez sensu. Zwo-
lennicy parytetu nie biorą pod uwagę
faktu, że wyborca, oddający głos na
określoną osobę, w rzeczywistości od-
daje głos na partię, do której należy ta
osoba. Głosy, oddane na poszczegól-
ne partie, przekładają się na liczbę
mandatów. Zaś mandaty te są obsa-
dzane przez przewodniczących partii,
którymi są wyłącznie mężczyźni.
Tak więc, bez względu na to, ile ko-
biet figurowałoby na listach wybor-
czych, przewodniczący partii mogą ob-
sadzić „swoje” mandaty nawet samymi
mężczyznami. Oznacza to, że wspo-
mniany projekt, będący przedmiotem
wielu dyskusji, jest fikcją mylącą wy-
borców.
Mgr RYSZARD WYGANOWSKI
(adres do wiadomości redakcji)
„A kogo obchodzą
obywatele?”
Włodarze tu
nie mieszkają
Witam. Bardzo mnie zaciekawił list
p. Marka O. z nr. 13. ANGORY, pt.
„A kogo obchodzą obywatele?”. Tak
się składa, Panie Marku, że mieszka-
my w tym samym mieście. Tyle że ja
„bliżej” centrum, tj. w Gołonogu. Do-
brze wyszkolony miotacz pewnie do-
rzuciłby z górki gołonoskiej do Ząbko-
wic, więc daleko nie mam. Nie wpadł
Pan na to, że Dąbrowa, mimo że jest
dosyć licznie zaludniona, jest umiej-
scowiona bardzo głęboko tam, gdzie
plecy kończą swoją szlachetną na-
zwę? Przecież nie mieszkają tu ludzie,
którzy codziennie „wyłażą” nam z tele-
wizorni, z gębami pełnymi frazesów:
„Zrobię wszystko, co w mojej mocy,
aby moim wyborcom żyło się lepiej”.
Z tego, co widzę na co dzień, nasi
miejscy włodarze nie mieszkają przy
dziurawych ulicach, a okolice ich po-
sesji są drogami pierwszej kategorii
odśnieżania, nawet przed wspomnia-
ną przez Pana gierkówką. A taka swo-
łocz jak ja czy Pan niech sobie kupi
lepszy samochód, bo to nie dziury są
za duże, tylko my w pojazdach mamy
za małe koła. Ot co!
A jakby sobie Pan kupił z demobilu
czołg T-74, toby Pan nie marudził na
brak wjazdów, boby Pan sobie zrobił
swój w dogodnym, wybranym przez
siebie miejscu. Policja i tak nic by Panu
nie zrobiła, bo po odwiezieniu dzieci
komendanta i zakupach i tak brakłoby
jej paliwa, żeby sprawdzić ewentualne
doniesienie. Prawda, jakie to proste?
Kiedyś zrobiłem prosty ekspery-
ment. Udając się samochodem do
znajomych do Ząbkowic, dokładnie
zmierzyłem czas i pokonaną drogę.
Zrobiłem to zgodnie z obowiązującymi
przepisami o ruchu drogowym (pewnie
wszyscy praktykujący kierowcy w tym
momencie posikali się ze śmiechu). Na
drugi dzień do tych samych znajomych
udałem się na rowerze, mając w „głę-
bokim poważaniu” wszystkie obostrze-
nia wprowadzone dla użytkowników
samochodów. Jak myślicie, Panowie
Kierowcy, czym dojechałem szybciej
(żaden ze mnie cyklista)?
Zmienię temat, nadal trzymając się
naszego miasta. Wczoraj odebrałem
dla żony prawo jazdy. Żeby nie było
nieporozumień, spędziłem z Nią wiele
godzin, ucząc prowadzić samochód,
więc doskonale wiem, że dobrze daje
sobie radę za kółkiem. Mimo że obie-
całem nie odzywać się ani słowem
podczas Jej pierwszej „legalnej” jazdy,
mimowolnie wykrzyknąłem: „Kocha-
nie!!! Jeśli wpadniesz w tę dziurę, na
100% stracimy koło”. Moja Mordka
przyznała, że przez cały okres nauki
nie przeżyła bardziej stresującej jazdy.
Ja, po odstawieniu samochodu, mu-
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
siałem się napić piwa, bo ze zdenerwo-
wania nie mogłem otworzyć mieszka-
nia. Cały wolny czas będę poświęcał
na wybicie Jej z głowy tych idioty-
zmów, które wpoili Jej na kursie, bo
prędzej czy później zabije siebie lub
kogoś.
I tak, Panie Marku, skończę te moje
żale, a do policji mam tylko jedną proś-
bę: nie wciskajcie nam, kierowcom, ki-
tów o niedostosowaniu prędkości do
warunków drogowych, tylko chociaż
raz przyznajcie, że nasze drogi to
ch..nia z grzybnią i nie tylko nowi kie-
rowcy mają z nimi problem. A Panu
Markowi serdecznie życzę, żeby te
oszołomy z GDDKiA wycofali się ze
swojego „genialnego” pomysłu, bo
inaczej trzeba będzie do banku po kre-
dyt i kupić mały śmigłowiec. Pozdro-
wienia.
R. KOWALSKI (adres internetowy
do wiadomości redakcji)
„Mecenas”
Wyrównać szanse
W nawiązaniu do tekstów pt. „Mece-
nas” (nr 9 i 10 ANGORY), gdzie prowa-
dzona jest rozmowa z adwokatem Ta-
deuszem de Virion, chciałbym przed-
stawić kilka uwag. Prawo do sprawie-
dliwego osądu, gdzie ważnym elemen-
tem jest zapewnienie możliwości obro-
ny, jest ważne dla każdego człowieka.
Ideałem byłoby, aby kwalifikacje zawo-
dowe oskarżyciela i obrońcy były wy-
równane, bo wówczas istnieje szansa
na wyrok sprawiedliwy. Natomiast an-
gażowanie przez zawodowych prze-
stępców w sprawach karnych superad-
wokatów daje im dużą przewagę, co
nie jest w interesie społeczeństwa. Pan
de Virion twierdzi, że nie odmawiał
obrony największych przestępców, po-
dobnie jak lekarz nie odmawia ich le-
czenia. Zapomina, że lekarze mogą
odmówić wykonywania prawnie do-
puszczalnego zabiegu, np. przerwania
ciąży, gdy jest to niezgodne z ich świa-
topoglądem. Dziwne było dla mnie
twierdzenie sławnego adwokata, że nie
interesuje go, czy oskarżony jest win-
ny, czy też nie. Jeśli tak stawiana jest
sprawa, to można tu mówić jedynie
o wykonywaniu rzemiosła, polegające-
go na wykorzystywaniu luk w oskarże-
niu na korzyść oskarżonego.
Adwokatura jest wolnym zawodem,
gdzie – pomimo cennika – praktycznie
wysokość opłaty za usługę jest sprawą
pomiędzy adwokatem a klientem, co
preferuje klientów bogatych. Aby wy-
grać sprawę, adwokaci stosują różne-
go rodzaju triki lub grę na czas, co bar-
dzo przedłuża postępowanie i podnosi
koszty.
Reasumując, uważam, że tylko dla
spraw karnych należy utworzyć pań-
stwową adwokaturę, działającą przy
ograniczonej możliwości wyboru ad-
wokata przez oskarżonego. Pozwoli to
na wyrównanie szans oskarżonych
a1564-65 listy.qxd 2010-04-02 17:33
ANGORA nr 15 (11 IV 2010)
o różnym statusie majątkowym, zdy-
scyplinuje działania obrony i przyśpie-
szy załatwianie spraw. Rozwiąże rów-
nież problem, tak bardzo nielubiany
przez środowisko, adwokatów z urzę-
du. Jako ustępstwo można by wprowa-
dzić, analogicznie do oskarżyciela po-
siłkowego, pojęcie obrońcy posiłkowe-
go. Młodzież po studiach prawniczych
mogłaby wejść do zawodu jako – na
początku – asystenci adwokatów pań-
stwowych.
Natomiast sprawy cywilne pozosta-
łyby w rękach prywatnych jak dotych-
czas.
S.G., Płock (nazwisko i adres
do wiadomości redakcji)
„Lód i piana to zarobek
barmana”
Łyżeczką, a nie chochlą
Droga redakcjo. Piszę ten list, ponie-
waż jestem przerażony tym, co niektó-
rzy piszą w – wydawałoby się – poważ-
nych gazetach. Pani Anna Krzesińska
pisze w swoim artykule pt. „Lód i piana
to zarobek barmana” o rzeczach, któ-
rych nie dopuściłby się żaden barman
na poważnie myślący o pracy w ga-
stronomii. Zdaję sobie sprawę, że takie
zachowania w knajpach (zwykle tych
gorszych) mają miejsce. Ale po kolei.
Co do zlewania resztek po go-
ściach. Jest to ohydne i przez prawdzi-
wych barmanów uważane za niedo-
puszczalne. Nieprawdą jest, że najle-
piej zarabia się na piwie. Tak twierdzą
nie barmani, ale zwykli festyniarze. Je-
śli chodzi o drinki, zawsze na początku
wrzuca się lód, jest to podręcznikowa
praktyka. Co nie znaczy, że trzeba za-
raz oszczędzać na alkoholu. Taniego
alkoholu nie wolno nigdy przelewać
do butelek po drogim. To proste: dro-
gie alkohole piją na ogół goście, któ-
rzy się na nich znają, zwykle w postaci
czystej, bez wypełniaczy typu cola,
sok, i są w stanie bardzo szybko wy-
czuć różnicę. Ryzyko jest zbyt duże.
Co do dopisywania gościom do ra-
chunku napojów, których nie zama-
wiali – to akurat prawda. Spotkałem
się z sytuacją, w której menedżer
w dobrej warszawskiej restauracji ka-
zał kelnerom dobić do rachunku czte-
ry wina po 250 zł od sztuki. Trzeba jed-
nak zachować pewien umiar – kraść
na poziomie 10-15% całego rachunku
(...).
I jeszcze drażniąca kwestia nazew-
nictwa. Ustalmy raz na zawsze, że ga-
stronomia nigdy nie była, nie jest i nie
będzie handlem, więc słowo „klient”
nie ma tu zastosowania (co najdobit-
niej świadczy o poziomie cytowanych
w artykule „barmanów”). Gastronomia
jest usługą i jedynym prawidłowym
określeniem jest słowo „gość”. Może
to się niektórym wyda błahe, ale zarę-
czam, że jest to szczegół, który od po-
czątku determinuje moją pracę, mój
profesjonalizm.
Page 3
Problemem współczesnej gastro-
nomii jest to, że nie jest traktowana
poważnie. Barman czy kelner to czło-
wiek na studiach, któremu przez
myśl by nie przeszło związać się
z tym na dłużej niż trzy lata. Barman
to nie zawód, tylko wypełniacz czasu
pomiędzy maturą a podjęciem praw-
dziwej pracy. Niestety, często odbija
się to na napiwkach i na pensjach.
Założę się, że każdy zapytany, czy
zostawia tipy w knajpach, odpowie
„ależ oczywiście”. W rzeczywistości
jest inaczej. Z drugiej strony mamy
restauratorów, którzy płacą mało
(w tej chwili najniższa warszawska
stawka, o jakiej wiem, to 5 zł na go-
dzinę), święcie przekonani, że jeżeli
barman jest coś wart, pieniądze zaro-
bi sobie sam.
I nie wierzcie Państwo w zapewnie-
nia, że nie wiedzą nic o wałkach
w swoich knajpach. Doskonale
o wszystkim wiedzą. Powszechne jest
tzw. ciche przyzwolenie. Oczywiście do
momentu, w którym nie złapią kogoś
za rękę. Wtedy – wilczy bilet.
Restauratorzy to generalnie temat
na osobną dyskusję. Powiem jedynie,
że swoją pierwszą – i jak do tej pory
jedyną – umowę o pracę podpisałem
w momencie, w którym awansowano
mnie na menedżera. I nic tu nie po-
może żaden PIP, zjawisko jest po-
wszechne.
Drodzy Państwo, nie mam zamiaru
gastronomii wybielać, wmawiać ko-
mukolwiek, że jestem w stu procen-
tach uczciwy – nie jestem. Tyle że od
1997 roku nauczyłem się, że pewnych
rzeczy po prostu robić nie moż-
na. I zaręczam, że podobnego zdania
jest wielu moich kolegów. Tylko że to
są akurat ci nieliczni, którzy pracę za
barem traktują poważnie. Swoją dro-
gą, jestem ciekaw, czy panowie „bar-
mani” z Torunia, oprócz „lodu i pia-
ny...” znają jeszcze inne, równie stare
gastronomiczne powiedzenie – „za-
wsze łyżeczką, nigdy chochlą”. Cho-
dzi głównie o zachowanie pewnego
umiaru i klasy.
Jak już wspomniałem, w gastronomii
pracuję długo, za samym barem osiem
lat i swoje wymagania mam – minimum
3 tys. zł miesięcznie. Wydaje się cał-
kiem sporo, prawda? Tylko kto z Pań-
stwa jest w stanie pracować (ciężko)
16-20 godzin na dobę? A 400 godzin
miesięcznie? Ja akurat jestem w sta-
nie. I chyba nic dziwnego w tym, że
wściekam się, gdy ktoś twierdzi, że
barman to ten, który dolewa wody do
piwa.
Na koniec – wiecie Państwo, jak
sprawić, aby barman nas nie oszuki-
wał? Dobrze mu zapłacić. Dobry bar-
man nigdy nie oszukuje gości, którzy
dobrze płacą. A jeśli barman jest zły,
trzeba po prostu zmienić lokal. Szanu-
jący się
BARMAN z Warszawy (dane internetowe
do wiadomości redakcji)
LUDZIE LISTY PISZĄ
„Reklamowy terror
w TVP Polonia”
Też mamy dość
Pragnąłbym odwołać się do listu p. S.
Kowalskiego z Monachium (ANGORA nr
11), którego zdanie i uzasadnione obu-
rzenie podzielamy – a jest nas spora
grupa – w zupełności. Obiecujemy też,
że wszyscy, doszczętnie sfrustrowani
paskudną taktyką TVP Polonia, zamie-
rzamy rozpocząć bojkot tej stacji, a na-
sze oburzenie przekazać innym widzom
w Skandynawii, aby bojkot wzmógł się
jeszcze bardziej.
Nie tylko mierzi nas bezwzględna, re-
klamowa dyktatura redakcji TVP Polonia,
ale drażni jeszcze bardziej fałsz, zawarty
w obłudnej frazeologii pseudopatriotycz-
nej, którą posługuje się jej zarząd. Otóż,
z jednej strony hasła typu „Polonia łączy
Polaków”, „Kochamy Polskę”, „Chcemy
zbliżyć nasze serca rozproszone po
świecie” itp. Z drugiej zaś strony pełna
pogarda dla inteligencji i oczekiwań tele-
widzów. Pan Kowalski z Bawarii nazywa
to wyraźniej: „Dla nas horror”.
Nie, nie jesteśmy naiwni. Jasne, że
coraz obfitsze dochody z reklam piorą
w TVP Polonii, widoczność i mózgi, nie
tylko Bangiem, Vanishem czy Calgo-
nem. Ale może zamierzony, szeroki
bojkot tej stacji przez tysiące Polonu-
sów pomoże władzom telewizji zrozu-
mieć, że nawet zachłanność i chciwość
mają swoje granice? TVP Polonio
– wstydź się!
Dr ROMAN FREUND, Szwecja
Niestety,
dałam się nabrać
W ostatnim okresie nasza kochana
telewizja publiczna zachęca nas do
wysyłania SMS-ów, obiecując przy tym
całe mnóstwo atrakcyjnych nagród.
Aby reklamy były bardziej wiarygodne,
firmują je swoimi twarzami ludzie znani
z ekranu.
Niestety, dałam się na to nabrać
i bardzo słono przepłaciłam abona-
ment, a nagrody nie zobaczyłam na
oczy. Szkoda, że instytucja społeczne-
go zaufania, jaką powinna być telewi-
zja, stosuje takie metody. Może łaska-
wie wytłumaczyłaby się z tego proce-
deru przed swoimi widzami, bo nie tę-
dy droga do reperowania budżetu.
ANNA J. (nazwisko i adres
do wiadomości redakcji)
„Pić albo nie pić”
Jesteście wielkimi
egoistami
Od pewnego czasu drukowane są
w ANGORZE najpierw refleksje doty-
czące walki z nałogiem, a obecnie
wspomnienia p. Koprowej. Tak jak te
pierwsze czytałam i rozumiałam ich
przekaz, tak w drugim przypadku nie
potrafię domyślić się celu ich publika-
cji. Są to wspomnienia alkoholiczki,
65
które czytelnikowi niemającemu pro-
blemu z tym nałogiem, nic nie przeka-
zują. Jeżeli zaś czyta je ktoś naduży-
wający tego płynu, to dojdzie do wnio-
sku, że jego ten problem nie dotyczy.
Jestem pełna szacunku i podziwu dla
ludzi, którzy potrafią powiedzieć: Je-
stem alkoholikiem. Jestem pełna podzi-
wu i darzę głębokim szacunkiem ludzi
walczących z nałogiem. Tylko jakoś ma-
ło się mówi o tym, co dzieje się z drugiej
strony kieliszka. Z jednej – alkoholik, pi-
jący lub nie; z drugiej – ci wszyscy, któ-
rych skrzywdził: rodzice, rodzeństwo,
żony, dzieci, przyjaciele. Swego czasu,
jako żona alkoholika chodziłam na spo-
tkania Al – Anon. Dziś, po latach mogę
powiedzieć WSZYSTKIM nadużywają-
cym alkoholu: Jesteście wielkimi ego-
istami. Przez całe życie myślicie wyłącz-
nie o sobie, swoich potrzebach, o tym,
żeby być zauważonym itp. Przez całe
wasze życie najważniejsze słowo to JA.
Waszemu nałogowi są winni wszyscy,
z Panem Bogiem włącznie, bo podobno
za chorobę alkoholową odpowiadają
geny. Tak więc waszemu pijaństwu win-
ni są też przodkowie! Tylko nie wy. To ta-
kie łatwe, sięgnąć po kieliszek, gdy coś
nie wychodzi, gdy jest problem. A co
ma zrobić żona, gdy mąż przepija
wszystkie pieniądze i nie ma z czego
żyć?! Też ma pić? (chociaż wtedy nie
słyszałaby od niektórych instytucji, że
nie należy się jej pomoc, bo – nie pije).
Co mają zrobić dzieci wyśmiewane
przez rówieśników? Czy jesteście w sta-
nie zrozumieć rozpacz matek, dla któ-
rych zawsze będziecie tymi małymi, ko-
chanymi brzdącami?
Pamiętnikowi p. Koprowej jestem
w stanie przedstawić pamiętnik żony
alkoholika, tylko po co? Co to zmieni
w postępowaniu osób już nałogowo pi-
jących? Dla nich jest tylko jedna droga
– leczenie. Ale chciałabym zaapelować
do osób często sięgających po alko-
hol, narkotyki. Z wódką nie można wy-
grać, z narkotykami też, tylko narkoma-
ni umierają szybciej, alkoholicy póź-
niej, natomiast często w samotności,
opuszczeni przez rodzinę. Kiedyś
skończy się czas zabaw, szaleństw, nie
zawsze będzie się czarującym mło-
dzieńcem i seksowną panienką z gra-
cją pijącą piwo w pubie. Ale dopóki nie
jest za późno – zanim sięgnięcie po pi-
wo, kieliszek – zastanówcie się. Dosta-
liście od Boga najpiękniejszy dar – ży-
cie. Bóg też cały czas daje wam szan-
se. Ale nigdy nie wiecie, która z nich
będzie ostatnią. Z poszanowaniem
BYŁA ŻONA ALKOHOLIKA (nazwisko
i dane internetowe
do wiadomości redakcji)
Kolumny opracowała:
BOGDA MADEJ-WŁODKOWSKA
Poglądy i opinie wyrażane w listach
Czytelników nie zawsze są zgodne z po-
glądami redakcji. Ze względu na ograni-
czoną ilość miejsca prosimy Czytelników
o zwięzłe wypowiedzi (1-1,5 kartki).
Redakcja zastrzega sobie prawo do skró-
tów.
A1566-67 KRZYZ WKI_1.qxd 2010-04-02 17:32 Page 2

66 TYLKO DLA ORŁÓW ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

„Wpływ z kokosowego interesu” Czy krzyżówkę łatwo rozwiązać, czy raczej trudno?
Zaznaczamy stopień trudności. Zobacz oznaczenia.
Krzyżówka z przymrużeniem oka nr 15 Spróbuj swoich sił – rozwiąż. Zapraszamy do zabawy!
Nagroda: SAMOCHODOWA MATA MASUJĄCA Z CHŁODZENIEM! łatwa bardzo trudna
średnio trudna arcytrudna
trudna

POZIOMO:
A6 ukrywa się w worku – do czasu
A17 „łańcuch” z policjanta przy policjancie
B1 poranna... rysa
B11 powiewa nad majtkami
C6 bystry inaczej towarzysz Śnieżki
D1 owoce z krtani wyciągnięte?
D17 raz i jeszcze raz
E6 „witaminki” dla roślinki
E12 pozłoceni rycerze wsparci na mieczach
w nagrodę
F17 pan uzdrawiacz
G1 podzielenie się krajem przez
zagranicznych sąsiadów
G10 szachowe blotki
H15 wieściowe nowalijki
I1 efekt „starcia” pomidorów
I8 dzieło z Rolandem w roli głównej
J13 na nie niewierni skaczą?
K7 kura wygotowana do cna
L1 imię kozła globtrotera
L12 wicepieniążek
Ł7 żak w sutannie
M12 wahają się przed podaniem wagi
N1 ręczne źródło światła
O8 Dyzio marzyciel w spódnicy
PIONOWO:
1F piłkarze strzelający gole na stole
2A Ewa Piotrowska – zwana – Pietrzak
3F przekazywanie pałeczki w biegu
4A pochodowa fasada?
4M pierwiastek niewątpliwie gastronomiczny
5I uprzedzenia do kici na drodze
6A garnek wśród pisarzy
7E pogodowy nastrój?
7J szczegóły wiedzy jeno znawcom
nieobce
9A wpływ z kokosowego interesu
9H pani przed-przedszkolanka
11A Hadesowa waluta
11F pod sołtysowymi rządami
13A urzędnik odpowiedzialny... za ściąganie
14I określona terminem umowa między
stroną a stroną
15A relacje świadczących w sprawie
16H ogół zainteresowanych nabyciem
17A osoba bliska stanowiska
19A zamiast kosza ona od panny
20E stop... z surówki
21A na nie – mniej więcej
22D upust szału
Grażyna Anczewska

(D-1, M-1, L-12) (E-2, K-1, Ł-10, E-12) (A-7, A-20, B-16, E-12, E-8, B-3, K-16)

(D-1, K-16, E-2, F-1) (A-7, E-8, G-8, E-14, B-3, B-19, E-2, F-1, E-8, K-16, Ł-10)
Rozwiązanie diagramu nr 12. Poziomo: biodro, wywody, kiełki, komiksy, rżysko, Rozwiązanie krzyżówki nr 12: Logika jest anatomią myślenia. (J. Locke)
zbycie, hak, trans, krosno, dolina, oberżyna, Sianów, ofensywa, krzywa, masło, Wpłynęły:
1403 prawidłowe rozwiązania na kartkach pocztowych.
ozór, zguba, eskulap, kości, uwaga, umiar, jubilat, umorzenie. Pionowo: konkuren-
188 odpowiedzi nadesłano SMS-em.
cja, niebo, menzurka, płacz, hit, wafle, biret, ring, szpunt, desant, Matuzalem, okoń, Nagrodę, APARAT DO MASAŻU STÓP, wylosowała p. Grażyna Sikorska
miał, emigrant, sześcian, skąpstwo, farbiarze, wychodne, wilk, siły, dym, plaga. z Warszawy.
Znaczenia wyrazów (w zmienionej
nowi wyznawcy chrześcijaństwa
„Panie kochające na planie” kolejności):
ostry – to wiraż

statek Jazona
Carl, 9-krotny mistrz olimpijski
Jolka nr 215 w sprincie i skoku w dal

zwierzę z szablami
Nagroda: MASAŻER ANTYCELLULITOWY
określenie partii ekologicznej
silny, chłodny wiatr wiejący
w dolinie Rodanu

zespół kojarzony ze „Szklaną

falisty materiał do krycia dachów
pogodą”

radziecka wyrzutnia rakietowych

wirusowa choroba dziecięca
pocisków artyleryjskich
z wysypką

nazywany królem Puszczy

rura do wzmacniania głosu
Białowieskiej

selekcja, eliminowanie
było stolicą RFN

jadalny mięczak morski
zaciskane, by opanować gniew

imię Krakowskiej, aktorki
Hubert, nieżyjący już trener

„Konrad...” Adama Mickiewicza siatkarzy

kwiatek jak cukierek
pławią się w niej pikle

przemoczy cię do suchej nitki
panie kochające na planie

o nauczycielce będącej Francuzką
drobny – to geszefciarz

dba o dobrą słyszalność w czasie
barwi lakmus na czerwono
koncertu
kwadrat, który stracił równowagę?

boczna część kościoła
13 marca świętuje z Krystyną

jego królową jest lekka atletyka
karo w kartach

jeden z satelitów Urana
tkanina ucięta pod kątem ostrym

pojazd połączony z parowozem W rozwiązaniu należy podać wyrazy

czułe – szeptane do uszka rozpoczynające się literą L.

nowożeńcy Adam Sumera
Rozwiązanie jolki nr 212: Wojski, Wszoła
Wpłynęło:
675 prawidłowych rozwiązań na kartkach pocztowych.

55 odpowiedzi nadesłano SMS-em.
Nagrodę, WANIENKĘ DO KĄPIELI PARAFINOWYCH, wylosowała p. Krystyna
Gawryś z miejscowości Biały Bór.
A1566-67 KRZYZ WKI_1.qxd 2010-04-02 17:32 Page 3

ANGORA nr 15 (11 IV 2010) TYLKO DLA ORŁÓW 67

„Rzeszoto” „17 poziomo razy 0,75”

Krzyżówka z hasłem nr 115 Plus minus nr 315
Nagroda: KALKULATOR I KSIĄŻKA
Nagroda: TRZY ZESTAWY KOSMETYKÓW FIRMY 1 2

3 4 5

6 7

8 9 10 11

12

13 14 15 16

17 18

19 20

21

POZIOMO: PIONOWO:
1.7 pionowo podzielić 1. 16 pionowo minus
2
przez 15 15 poziomo
3. 5 pionowo plus 6 poziomo 2. 3 poziomo plus 17 pionowo
4. 17 poziomo plus 3. 16 pionowo minus
19 poziomo 13 poziomo
6. 1 poziomo podzielić 5. 14 pionowo podzielić
przez 1,5 przez 3
8. 1 pionowo plus 1 poziomo 7. 12 poziomo razy 0,96
10. 15 poziomo podzielić 8. 2 pionowo minus
przez 3 5 pionowo
4
12. 15 9. (21 poziomo plus 21) minus
13. 8 poziomo minus (6 poziomo plus 6)
17 poziomo 10. 17 poziomo razy 0,75
15. 10 pionowo plus 11. 1 poziomo plus
1 poziomo 10 poziomo
17. 1 poziomo minus 14. 20 poziomo minus
V6 poziomo 17 poziomo
19. 8 pionowo plus 16. 9 pionowo minus
1 poziomo 10 poziomo
20. (3 pionowo plus 17. 18 pionowo minus
10 poziomo) razy 2 17 poziomo
21. (10 pionowo plus 18. 10 pionowo plus
17 pionowo) razy 2 11 pionowo
W rozwiązaniu prosimy podać numer krzyżówki oraz liczbę
„piątek” występujących w diagramie. rk
Uwaga: cyfra „0” nie stoi na początku żadnej liczby.
Rozwiązanie krzyżówki nr 312: Liczba czwórek: 5.
Wpłynęło:
360 prawidłowych rozwiązań na kartkach pocztowych

42 odpowiedzi nadesłano SMS-em.
Nagrodę, KALKULATOR I KSIĄŻKĘ, wylosowała p. Jadwiga
Szady z miejscowości Stare Juchy.
Rozwiązanie krzyżówki numer 112: DOBRA WOLA STOI ZA UCZYNEK.
Wpłynęły:
1894 prawidłowe rozwiązania na kartkach pocztowych Nagroda miesiąca

439 odpowiedzi nadesłano SMS-em.
Nagrodę, MATĘ MASUJĄCĄ Z NAGRZEWANIEM, wylosowała p. Irena Brajtling ze Szczecina. hak
nr 614
Aby wziąć udział w jej losowa-
Rozwiązania krzyżówek – same hasła – prosimy nadsyłać na kartkach pocztowych do 20 kwietnia 2010 r. pod adresem: niu, należy zgromadzić 4 kolej-
Tygodnik ANGORA, 90-103 Łódź, ul. Piotrkowska 94. Rozwiązania krzyżówek można nadsyłać również SMS-em. Wśród
osób, które nadeślą prawidłowe rozwiązania krzyżówek, rozlosujemy nagrody, które prześlemy pocztą. ne kupony, które zamieszczamy
(Nagrody rzeczowe wysyłamy pocztą w terminie jednego miesiąca od ich ogłoszenia). poniżej. Należy je wyciąć i nade-
Wysyłając rozwiązanie SMS-em, wygrasz więcej! Możesz zwielokrotnić szansę wygranej, wysyłając więcej słać do redakcji do 4 maja 2010 roku wraz z rozwiązaniem dowolnej
niż jeden SMS. Informację, że zostałeś zwycięzcą, otrzymasz wyłącznie SMS-em. W treści SMS-a
znajdziesz numer telefonu, pod który należy zadzwonić w ciągu godziny. krzyżówki. UWAGA!!! Można też przesłać (do 4 maja) rozwiązanie
Aby przesłać hasło krzyżówki, trzeba napisać SMS o treści: KRANG.XXX.HASŁO KRZYŻÓWKI. (W miejsce XXX wpisujemy numer SMS-em. W tym celu należy pod numer 73550 (koszt 3 zł+VAT)
krzyżówki. Uwaga, stosować tylko litery, cyfry i kropki. Wielkość liter nie ma znaczenia). Dla przykładu: jeżeli hasłem krzyżówki jest wysłać SMS z hasłem, na które złożą się cztery litery zamiesz-
nia

„Wesołych świąt”, a numer krzyżówki 37, to SMS będzie wyglądał następująco – KRANG.37.WESOLYCH SWIAT. SMS-y należy czone kolejno w 4 numerach ANGORY, o treści:
iet

wysyłać pod numer 72037 (płatny 2 PLN+VAT). Odpowiedzi przyjmujemy do 20 kwietnia 2010 r.
KRANG.614.hasło
kw

Wśród osób, które nadeślą rozwiązania SMS-em, dodatkowo rozlosujemy

a

TYGODNIOWE WCZASY W POLSCE DLA DWÓCH OSÓB.

od

Dodatkową nagrodę, TYGODNIOWE WCZASY W POLSCE, za rozwiązanie nadesłane SMS-em,

Nagrodą kwietnia jest CYFROWY
gr

APARAT FOTOGRAFICZNY.
2

wylosowała p. Anna Witczak z Łodzi.

Na

Nagrody rzeczowe wysyłamy pocztą w terminie miesiąca. Przesyłkę opłaca redakcja. Zgodnie z obowiązującymi przepisami nagrody są
obciążone 10-procentowym podatkiem. Wylosowane nagrody nie podlegają zamianie na równowartość w gotówce. Życzymy szczęścia w losowaniu!
druga litera hasła: O
a1568 krzyzowki_2.qxd 2010-04-02 17:40 Page 2

68 NIE TYLKO DLA ORŁÓW ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

Sudoku Zadanie nr 515

Nagroda: ALBUM „MIEJSCA PAPIESKIE” 6 7 4 3 4 7
Sudoku to proste i przyjazne puzzle. W grze obowiązuje tylko jed-
na prosta zasada: uzupełnić puste pola diagramu w taki sposób, aby 6 7 9 2 5 1
każdy wiersz, każda kolumna oraz każdy kwadrat 3x3 zawierał wszyst-
kie cyfry od 1 do 9. 4 1 2 3 8
Aby wziąć udział w losowaniu nagrody, wystarczy przepisać na kartkę
pocztową pierwszy od góry wiersz z rozwiązanego diagramu wraz z nume- 4 3 6 7 3 5 1
rem zadania, umieścić swoje dane osobowe i wysłać (można również
SMS-em, np. KRANG.547/01.rozwiązanie) pod adresem redakcji z dopi- 7 6 8 7 2
skiem „Sudoku”. Rozwiązanie dwóch zadań zwiększy szansę na wygraną.
6 5 8 4 9 3 6
Rozwiązanie sudoku numer 512:
512/01 2 9 3 4 5 1 8 6 7 512/02 9 3 5 1 2 8 4 6 7 2 8 6 4 1
Wpłynęło:
698 prawidłowych rozwiązań na kartkach
pocztowych 5 3 4 2 2 7

56 odpowiedzi nadesłano SMS-em.
NAGRODĘ, ENCYKLOPEDIĘ „OBYCZAJE, JĘZYKI I LUDY 1 6 5 5 9 4
ŚWIATA”, wylosowała p. Felicja Jasińska ze Zbąszynka. rk Zadanie nr 515/01 Zadanie nr 515/02
Sudoku można też rozwiązywać w komórce! SMS-a wynosi 1 zł + VAT. Podając wraz z pierwszym przesyła- * Wykaz obecnie obsługiwanych telefonów: Nokia: Series 60,
nym rozwiązaniem swoje imię lub pseudonim, zostaniesz auto- Series 40 (ekran 128x128), Series 30 color (ekran 96x65), 3410,
Jeśli Twój telefon obsługuje programy Java*, wystarczy wy- matycznie umieszczony na liście graczy i będziesz mógł spraw- 6310i; Siemens: S55(i), C60, MC60, M55, SL55, M(T)50, C55,
słać SMS o treści ASDK pod numer 71037, a następnie postę- dzać swoją pozycję na liście rankingowej. C65, CX65, M65, S65, CX70; Motorola: T720(i), T722i,V300,
pować zgodnie z otrzymywanymi instrukcjami. Koszt jednego Szczegóły: http://www.angora.com.pl/sudoku/ V500, V525, V600; Sony Ericsson: T610, T630, K700i.

Logiczna układanka
Krzyżówka nr 415
NAGRODA KSIĄŻKOWA
Aby rozwiązać naszą logiczną układankę, należy zaczernić odpowiednie
pola diagramu, w myśl reguł zakodowanych ciągiem cyfr umieszczonych
z jego boku. I tak: przykładowy szereg cyfr „2, 4, 3, 5” w pionie oznacza, że
w odpowiedniej kolumnie należy kolejno zaczer-
nić ciąg – dwóch, czterech, trzech i pięciu pól
(analogicznie postępujemy w wierszach). Oczy-
wiście, liczba zaczernionych pól musi się nam
zgadzać w „pionie i w poziomie”. Utworzony
w ten sposób rysunek stanowi rozwiązanie łami-
główki. Do redakcji wystarczy przesłać nazwę
obrazka.

Rozwiązanie krzyżówki nr 412: antena satelitarna

Wpłynęło:
180 prawidłowych rozwiązań na kartkach pocztowych

18 odpowiedzi nadesłano SMS-em.
NAGRODĘ KSIĄŻKOWĄ wylosował p. Andrzej Deda z Niemiec. rk

Stanisław Gładys LOTTO w Twojej komórce

Pszczelarz
Jeśli chcesz dostawać wyniki 30 kolejnych losowań
– wyślij SMS o treści:
Nigdy nie grałem
a glotto – wyniki Lotto
w totolotka. Nie inte-
a gmini – wyniki Mini Lotto
resuje mnie hazard
a gmulti – wyniki Multi Multi
w jakiejkolwiek po-
staci. Uważam, że pod numer 79550. Po wysłaniu SMS-a przez 30 kolej-
człowiek do wszyst- nych losowań będziesz otrzymywać wyniki.
kiego musi dojść Chcesz otrzymać wyniki ostatniego losowania?
ciężką pracą. Oczy- – wyślij SMS o treści według opisu umieszczonego wyżej
wiście mam marze- pod numer 71037.
nia i wiem, na co przeznaczyłbym więk-
szy przypływ gotówki. Postawiłbym Jeśli chcesz otrzymać wynik najbliższego losowa-
wspaniałą, nowoczesną pracownię nia, wyślij SMS o treści:
pszczelarską. Projekt takowej mam już a g x lotto – najbliższe losowanie Lotto*
od lat. a g x mini – najbliższe losowanie Mini Lotto*
a g xmulti
xmulti – najbliższe losowanie Multi Multi*
Typuję: 1, 6, 7, 10, 22, 49. pod numer: 71037
*wyniki zakładów zostaną wysłane tuż po losowaniu.
Opłata za SMS wysłany pod numer 71037 wynosi: 1 zł + VAT, pod numer
Notowała i fot.: A. Pacho 79550: 9 zł + VAT.
a1569-71 Peryskop.qxd 2010-04-02
PERYSKOP
Nr 15. Rok X
Rzadko się zdarza, by jednego dnia wierni wszystkich odłamów
chrześcijaństwa jednocześnie zaczynali Wielki Tydzień. A tak było
w poniedziałek, 29 marca
Czy to już wojna?
Rosja
Dla większości
mieszkańców wielkiej
Moskwy to był jednak
przede wszystkim dzień
pracy. Rankiem jak zwykle
setki tysięcy ludzi zjechało
ruchomymi schodami
w głębokie tunele.
Kilkadziesiąt osób
ostatni raz.
Pierwszy wybuch nastąpił o godz.
7.56 w składzie pociągu Czerwona
Strzała, który podążał ze stacji Połu-
dniowo-Zachodnia w stronę Ulicy
Podbielskiego. W chwilę po tym, jak
maszynista pociągu zatrzymał się na
stacji Łubianka i otworzył drzwi, ko-
bieta, która stała przy wyjściu z dru-
giego wagonu, uruchomiła zapalnik.
Rozpętało się prawdziwe piekło.
Przerażeni pasażerowie nie potrafili
się ukryć przed świszczącymi w po-
wietrzu kawałkami metalu i szkła.
Przynajmniej 20 osób, zarówno znaj-
dujących się w wagonie obok samo-
bójczyni, jak i tych, którzy dopiero co
wyszli na peron, zginęło na miejscu.
Fala uderzeniowa właściwie oderwa-
ła głowy tym, którzy siedzieli albo sta-
li obok terrorystki. Pozostałych raziły
odłamki. Zginął nawet mężczyzna
w następnym, trzecim wagonie
– ośmiomilimetrowy fragment bomby
przebił mu czaszkę.
Jak później stwierdzono, w mo-
mencie pierwszego zamachu druga
samobójczyni już jechała linią Sokol-
niczeską w tym samym kierunku, kil-
ka składów dalej. Natychmiast po
pierwszym wybuchu zatrzymano
ruch wszystkich znajdujących się na
linii pociągów „z przyczyn technicz-
nych”. A potem pociągi powoli dojeż-
dżały do najbliższych stacji, żeby wy-
sadzić pasażerów. Kobieta z ładun-
19:16 Page 1
kiem wybuchowym znajdowała się
wtedy między stacjami Frunzenskaja
i Park Kultury. O godz. 8.39, kiedy
skład dotarł do Parku Kultury, maszy-
nista ogłosił, że pociąg dalej nie poje-
dzie i poprosił pasażerów o opusz-
czenie wagonów, nastąpił wybuch
drugiej żywej bomby. Tutaj – dzięki te-
mu, że część osób już znajdowała się
na peronie – ofiar było mniej. Jednak
w sumie w obu eksplozjach zginęło –
łącznie z tymi, które zmarły później
w szpitalach – 39 osób, a 70 odniosło
obrażenia, niektóre bardzo poważne.
Świadkowie zgodnie podkreślali,
że akcja ratunkowa została przepro-
wadzona nadzwyczaj sprawnie. Mo-
skwianie, którzy mieli jeszcze
w oczach obraz katastrofy organiza-
PRZEGLĄD
PRASY
ŚWIATOWEJ
11 kwietnia 2010 r.
Fot. PAP/EPA
cyjnej po masakrze w teatrze na Du-
browce, z podziwem obserwowali
śmigłowce lądujące na słynnym pla-
cu Łubiańskim. Jednymi schodami
wychodzili z podziemi zszokowani
ocaleni, a z przeciwnej już na miejsce
katastrofy biegli ratownicy, strażacy
i milicjanci.
Kto to zrobił?
Śledztwo mogło się również rozpo-
cząć bardzo szybko, szczególnie na
stacji Łubianka, która znajduje się
bezpośrednio pod dawną siedzibą
KGB, a dzisiaj Federalnej Służby Bez-
pieczeństwa. Niemal natychmiast za-
łożono w pewnym sensie oczywisty
70 
PRZEGLĄD TYGODNIA

Władze Rosji
wznawiają walkę z tzw.
fałszowaniem historii
II wojny światowej.
Wiceminister spraw
zagranicznych Aleksandr Jakowienko
zapewnił, że Rosja nie pogodzi się
z heroizowaniem popleczników faszy-
stów (poplecznikiem III Rzeszy były
Sowiety do 1941 roku! – BM) i po-
mniejszaniem wkładu ZSRR w osta-
teczne zwycięstwo. Uznał za niedo-
puszczalne zrównywanie nazistow-
skich Niemiec i ZSSR, co nie budzi
większych wątpliwości historyków
i politologów, oczywiście poza rosyj-
skimi. Tak to jest, gdy się pije wódkę
zamiast czytać książki.

714 wyroków śmierci wykonano
w 18 państwach na świecie w 2009 ro-
ku – obliczyła Amnesty International.
Co najmniej 366 osób zginęło w egze-
kucjach w Iranie, 120 w Iraku
i 52 w USA. Dane te są zaniżone, po-
nieważ Chiny traktują takie informacje
jako tajemnicę państwową. Podejrze-
wa się, że rocznie wykonuje się tam
kilka tysięcy wyroków, które grożą
w 68 przypadkach, również za czyny
bez użycia przemocy, a zeznania
można wymuszać torturami.

Typowo francuską arogancją po-
pisał się prezydent Sarkozy podczas
gościnnych występów w USA.
W przemówieniu na Uniwersytecie
Columbia „pochwalił” Stany za refor-
mę ochrony zdrowia: – Będę z wami
szczery: z perspektywy Europy, kiedy
ogląda się debaty amerykańskie o re-
formie ochrony zdrowia, trudno w nie
uwierzyć. My już rozwiązaliśmy ten
problem pół wieku temu. Podejrzewa-
my nieładnie, że bardziej go cieszy gi-
gantyczny wzrost deficytu budżeto-
wego USA, wywołany reformą (koszt
– 940 mld dolarów).

Przeciw planom wprowadzenia
edukacji seksualnej od 7. roku życia
przez rząd Wielkiej Brytanii zaprotesto-
wało – na łamach „Sunday Telegraph”
– 640 kierowników szkół, radnych, pro-
fesorów i przywódców społeczności
religijnych. Uważają, że doprowadzi to
do seksualnych eksperymentów, a po-
nadto zmniejszy wpływ rodziców na
wychowanie dzieci. Spod działania
ustawy mają być wyłączone szkoły ka-
tolickie, anglikańskie, żydowskie i mu-
zułmańskie. Skądinąd rząd labourzy-
stów ma specyficzne zainteresowania
w sytuacji kryzysu gospodarczego,
z którym sobie nie bardzo radzi.

Nie potwierdzają się opinie, że
ceny złota są kolejną bańką spekula-
cyjną. Ba, będą prawdopodobnie ro-
sły za sprawą Chin. W ubiegłym roku
Państwo Środka zakupiło kruszec
o wartości ponad 14 miliardów (skok
o 20% w stosunku do 2008 roku).
Przewiduje się, że popyt na złoto ule-
gnie tam podwojeniu w ciągu 10 lat.
Chiny mają problem z zagospodaro-
waniem 2-bilionowej rezerwy waluto-
wej. Jednym z obiektów lokacyjnych
jest złoto.
BOHDAN MELKA
a1569-71 Peryskop.qxd 2010-04-02
70
Czy to już wojna?
 69
„czeczeński” ślad. Ciała kobiet śled-
czy byli zmuszeni mozolnie układać
z fragmentów, niby koszmarne puz-
zle. Obraz, jaki uzyskali, był w obu
przypadkach podobny. Właściwie
w całości pozostały tylko głowy i dol-
ne kończyny. Obie samobójczynie
miały około 20-25 lat, charakteryzo-
wały się kaukaskim typem urody, by-
ły ubrane na czarno. Jedna z nich no-
siła szerokie spodnie, a druga spód-
nicę, rajstopy i pantofle bez obcasów.
Ładunki, które zdetonowały kobiety,
zawierały silny materiał wybuchowy
– heksogen, ale miały stosunkowo
niewielką moc – ok. 1,5 kg trotylu.
Dla większego efektu rażenia zostały
jednak wypełnione fragmentami ar-
matury, gwoździami i kulkami łoży-
skowymi. Następnego dnia w prasie
i telewizji pojawiły się „listy gończe”
– fotografie oderwanych głów obu
samobójczyń.
Według doniesień niektórych ga-
zet, organy ścigania miały już wcze-
śniej informacje o szykującym się za-
grożeniu. Obserwowano wzmożoną
aktywność milicjantów z psami, in-
tensywnie kontrolujących podejrzane
osoby. Jednak te, o które chodziło,
wspierane przez dwie inne kobiety
o „słowiańskich” rysach i mężczyznę
(został nawet wylegitymowany przez
milicjantów), bez trudu minęły
wszystkie kontrolne posterunki.
Początkowo media gubiły się w do-
mysłach, kto może stać za zamacha-
mi. Zarówno prezydent Miedwiediew,
jak i premier Putin powrócili do starej
retoryki o „topieniu” czy też „wydoby-
waniu terrorystów nawet z kanaliza-
cji”. Powróciło znane wcześniej okre-
ślenie „czarne wdowy”, czyli Cze-
czenki, które w wyniku działań rosyj-
skich władz utraciły swoich bliskich
i teraz, szukając zemsty, decydują się
na samobójstwo w tłumie niewier-
nych. Podobno zlikwidowany jakiś
czas temu komendant polowy Said
Buriatski zwerbował i wyszkolił już
30 takich gotowych na wszystko de-
speratek. Inny trop wiódł w stronę
tzw. Emiratu Kaukaskiego i jego przy-
wódcy, byłego prezydenta Republiki
Iczkerii Doku Umarowa. Ten począt-
kowo stanowczo zaprzeczył oskarże-
niom, oskarżając władze Rosji o pro-
wokację, by już w środę przyznać się
do odpowiedzialności. Oświadczył,
że zamachy w metrze są odwetem za
masakry ludności cywilnej na pół-
nocnym Kaukazie. Zapowiedział jed-
nocześnie kontynuowanie ataków na
terytorium Rosji.
Ofiary
Gdy w szpitalach trwała drama-
tyczna walka o życie rannych,
w miejskich prosektoriach i kostni-
19:16 Page 2
AKTUALNOŚCI
cach, do których zwożono ofiary
śmiertelne, rozgrywały się drama-
tyczne sceny. Szereg takich rozdzie-
rających serce obrazów zanotowali
reporterzy gazety „Moskiewski Kom-
somolec”.
Przed kostnicą nr 4 spotkały się
matki dwóch moskiewskich uczennic
– 17-letniej Wali Jegieazarian i rok
młodszej Daszy Antonowej. Nieroz-
łączne przyjaciółki spieszyły się do
szkoły, prestiżowego college’u przy
Plechanowskiej Akademii Gospodar-
ki Narodowej, były już spóźnione.
Zwykle wsiadały z tyłu, do 6. lub 7.
wagonu, by mieć bliżej do przesiadki
ze stacji Łubianka na Kuznieckij
most. W ostatniej chwili wskoczyły
jednak do tego, który wybrała jedna
z samobójczyń. Antonowa zginęła na
miejscu, Walę jeszcze próbowano ra-
tować w szpitalu. Bezskutecznie. Le-
karzom nie udało się pozszywać po-
szarpanej aorty.
Przy ogrodzeniu do słuchawki tele-
fonu szlocha młoda dziewczyna. We-
dług listy ofiar, w kostnicy czeka ją
spotkanie z 30-letnią siostrą Julią Ko-
waluk. Może rozmawiać tylko z psy-
chologiem:
W metrze rozpętało się prawdziwe piekło
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
– My nawet nie jesteśmy stąd...
Przyjechałyśmy do przyjaciół na kilka
dni, pospacerować po Moskwie, od-
począć... No i odpoczęłyśmy! – zano-
si się szlochem. – Dlaczego nie by-
łam z nią?! Jak ją zawiozę rodzicom?!
Cała rodzina przyjechała, by zi-
dentyfikować Gennadija Kolcowa.
Córka jest wysoką śliczną blondyn-
ką. Szlocha na ramieniu męża. – Ma-
ma nie uwierzy, że tata umarł dopóty,
dopóki sama go nie zobaczy! Kobie-
ta, chowając rozpacz pod ciemnymi
okularami, trzyma się przy dzieciach
jak może.
Aleksandr Makarowskij był szefem
działu komputerowego jednej ze sto-
łecznych firm. W wolnym czasie inte-
resował się piłką nożną, namiętnie ki-
bicował Spartakowi. Zostawił dwulet-
niego syna i żonę. Tego ranka przed
wyjściem do pracy jak zawsze poca-
łował malca.
19-letni Maksim Mariejew w ten nie-
szczęsny poranek jechał na uczelnię.
Z pośpiechu zapomniał telefonu ko-
mórkowego. – Powrót po wyjściu z do-
mu przynosi pecha, mógł jechać bez
telefonu... Jakieś trzy minuty uratowały-
by mu życie – rozpaczają rodzice.
Fot. PAP/EPA
Gniew
Długo nie trzeba było czekać na
odwet. Już wieczorem w poniedzia-
łek w metrze jakiś pasażer zaatako-
wał dwie muzułmanki. Dosłownie wy-
rzucił je z wagonu. Nikt nie stanął
w ich obronie. W Moskwie odnotowa-
no fakt, że tzw. czarni, czyli przyby-
sze z Kaukazu, przestali się pokazy-
wać na ulicach. Wcześniej też nie
mieli tu łatwego życia. Zaczepiani,
upokarzani przez pilnujących po-
rządku milicjantów ciągle musieli się
wykupywać łapówkami. Bo przedsta-
wiciele organów ścigania, których za-
daniem było nie dopuścić do tego ty-
pu ataków, głównie skupiali się na
wyławianiu z tłumu ludzi o podejrza-
nym wyglądzie, by ich oskubać z pie-
niędzy. A przecież kaukaska muzuł-
manka może mieć blond włosy i nie-
bieskie oczy. Na kobietę o takiej apa-
rycji najbystrzejszy sierżant nie zwró-
ci uwagi. Podobnie jak na mężczyznę
w milicyjnym mundurze. Jak wielki to
błąd, przekonano się już dwa dni
później w Dagestanie.
Tragedia w Kizlarze
Dwa potężne wybuchy wstrząsnęły
dagestańskim miastem Kizlar. Znowu
ofiary śmiertelne i wielu rannych. Tym
razem zamachy były skierowane
przeciwko miejscowym funkcjonariu-
szom milicji.
W środę rano milicyjny samochód
wyjechał na patrol. W mieście był
spokój, nic nie wskazywało na to, że
coś może im grozić. Stróże porządku
zwrócili jednak uwagę na podejrzaną
ładę niwę, krążącą w pobliżu komisa-
riatu. Zatrzymali ją do kontroli i w tym
momencie terrorysta samobójca uru-
chomił zapalnik ładunku wybucho-
wego. Eksplozja była potężna. Po-
wstał lej o rozmiarach 2 na 6 metrów.
Zginęli dwaj milicjanci, rany odnieśli
przypadkowi przechodnie.
Na miejscu zdarzenia zaczęli się
zbierać koledzy poległych, opatrywa-
no rannych, pracę rozpoczęła grupa
operacyjno-śledcza. Mniej więcej 20
minut po pierwszym wybuchu rozległ
się kolejny – w tłum w milicyjnych
mundurach wszedł osobnik w unifor-
mie porucznika milicji i zdetonował
ładunek, który miał przy sobie. Zginę-
ło jeszcze 9 osób, w tym naczelnik ki-
zlarskiej komendy, pułkownik Witalij
Wiediernikow. W sumie śmierć po-
niosło 12 osób, w tym obaj zama-
chowcy.
– Byliśmy w pracy, dosłownie
300 metrów od miejsca wybuchu
– opisywał zdarzenie naoczny świa-
dek. – Pierwsza eksplozja była potęż-
na, dosłownie pospadaliśmy z krze-
seł. Wszyscy wybiegli na ulicę. Z po-
bliskiej szkoły wyleciały wszystkie szy-
by. Na miejscu byliśmy pierwsi, jesz-
cze przed przyjazdem milicji. Samo-
chód niwa rozleciał się na kawałki,
a1569-71 Peryskop.qxd 2010-04-02
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
szczątki porozrzucało w promieniu
200 metrów. Milicjanci jechali żyguli,
które spłonęło całkowicie. Powiedzia-
łem dzieciom, żeby lepiej odeszły, bo
może jeszcze się coś zdarzyć. Nie
zdążyliśmy wrócić do pracy, jak zno-
wu usłyszeliśmy wybuch, kiedy samo-
bójca w milicyjnym mundurze wysa-
dził się w tłumie. Widziałem karetkę
pogotowia, która przyjechała tam po
drugim wybuchu. Była cała w krwi,
jakby przeszedł krwawy deszcz.
Na razie udało się zidentyfikować
zamachowca przebranego za po-
rucznika milicji. To 22-letni mieszka-
niec Kizlaru Daud Dżabraiłow. Nicze-
go na razie nie wiadomo o drugim
samobójcy.
Co dalej?
W tym samym Dagestanie kilkana-
ście godzin później nastąpiła eksplo-
zja samochodu, w której śmierć po-
niosło dwóch mężczyzn, prawdopo-
dobnie przewożących materiały wy-
buchowe. Rodzi się refleksja, że Ro-
sja właśnie zaczyna przypominać
Irak albo północny Pakistan. A za
cztery lata igrzyska olimpijskie. W So-
czi. U stóp Kaukazu.
***
Piątkowy dziennik „Kommiersant”
doniósł, że prawdopodobnie ziden-
tyfikowano obie samobójczynie. Wy-
Czytelnicy PERYSKOPU debatują o współczesnej polskiej emigracji
Wracać? Wyjeżdżać? Oto są pytania…

Kryzys na świecie daje się
we znaki. Nie ominął tak-
że krajów, do których
chętnie wyjeżdżaliśmy w ostatnich
latach po lepsze jutro. W naszym
kraju podobno jest dobrze (jakimś
dziwnym trafem), zatem emigranci,
którzy wyjechali w ubiegłych latach
– powinni lawinowo powracać na
łono Ojczyzny.
Trąbiły o tym media, zachęcali
politycy, grzmiały reklamy.
Jakoś tego nie widzę, chociaż
obserwuję, słucham, czytam, roz-
mawiam… Pytam – dlaczego tak
niewiele osób wraca, skoro tam jest
tak źle, a u nas tak dobrze?
Gazety straszą, że będzie jeszcze
gorzej, funt straci na wartości, pra-
cę będzie można znaleźć, np. na
Wyspach – tylko w mało atrakcyj-
nych zawodach. Ale co mam
w swoim kraju? Trudno o pracę,
a jeśli już jest, to słabo płatna. A jak
długo mam mieszkać z rodzicami
i liczyć na ich pomoc? Kiedy mam
założyć rodzinę i za co ją utrzy-
mać?
Wielu moich kolegów i wiele kole-
żanek wyjechało za granicę i …jak
dotąd nie wróciło do Polski. Ow-
szem, tłuste lata, kiedy funt był wart
19:16 Page 3
buch na stacji Łubianka spowodo-
wała 17-letnia Dżennet Abdurachma-
nowa, wdowa po pochodzącym
z Dagestanu Umalacie Magomiedo-
wie, zabitym przez wojska rosyjskie
w ubiegłym roku. Według „Moskiew-
skiego Komsomolca” odnaleziono
jej list, napisany w języku arabskim,
w którym obiecuje nieżyjącemu mę-
żowi, że „spotkają się w niebie”. Są
Moskwa w żałobie. Mieszkańcy składają kwiaty na stacji metra
Park Kultury
grubo ponad sześć złotych, minęły,
ale – jak się okazuje – niektórym
trudności wyszły na dobre i potwier-
dziły prawdę, że Polak potrafi się
zmobilizować. Jedna z koleżanek
dorabia jako opiekunka, inny kole-
ga poważnie zajął się nauką języka,
jeszcze inny dokształca się w swo-
im zawodzie, aby utrzymać stanowi-
sko, a może awansować. Nawet
gdy nie ma pracy, to z zasiłku moż-
na spokojnie przeżyć i przeczekać
gorszy czas. Można też zmienić kraj
pobytu, z jednego zachodniego na
inny lub skandynawski.
Młodzi na emigracji pobierają się,
rodzą im się dzieci. Niektórzy spro-
wadzają rodzinę z kraju. Rzadko
kiedy wracają, bo jednak tam jest
im lepiej. A ci, którym się nie udało
lub popadli w tarapaty, nie chcą się
do tego przyznać i… też zostają.
W moim kręgu nie znam nikogo ta-
kiego, ale wiem, że takie przypadki
się zdarzają i nawet na tych łamach
o nich czytałem, a także oglądałem
w „Londyńczykach”. Do powrotu
skłaniają zazwyczaj sprawy rodzin-
ne lub zdrowotne. Często powrót
do kraju po kilku latach nieobecno-
ści okazuje się trudny i rozczarowu-
je. Nie można dostosować się do
AKTUALNOŚCI
przypuszczenia, że drugą „czarną
wdową” może być Czeczenka Mar-
cha Ustarchanowa.
W moskiewskim szpitalu zmarł
51-letni mężczyzna, czterdziesta ofia-
ra zamachów.
ANDRZEJ BERESTOWSKI
Na podst.: Izwiestii, Moskiewskiego
Komsomolca, Kommiersanta
Fot. PAP/ITAR-TASS
rzeczywistości, kumple gdzieś roz-
pierzchli się, nie ma pracy na miarę
ambicji. Wtedy rodzi się myśl:
„wszędzie, tylko nie tutaj” i decyzja
o kolejnym wyjeździe.
Praca jest ciężka, wielogodzinna,
do tego dochodzi stres związany
z nowym krajem, inną kulturą itd.
Ale znam dziewczynę, która w kraju
była kompletnie zagubiona, a teraz
pracuje na Wyspach i odnalazła
sens życia. Jej bracia wyjechali
wcześniej, a kiedy urządzili się,
sprowadzili siostrę i wiedzie im się
nieźle. W naszym kraju cała trójka
borykała się z ogromnymi proble-
mami. Tam nie boją się kryzysu, nie
myślą o powrocie, mają dużo siły
i satysfakcję, że potrafili się wydo-
stać na powierzchnię… Coś, ktoś
im to umożliwił – dlaczego w ob-
cym kraju, a nie w Ojczyźnie?
Po co piszę to wszystko? Otóż
sam jestem w wielkiej rozterce – nie
tyle czy wracać (bo ciągle żyję
w tym kraju), a raczej czy jeszcze
warto wyjeżdżać? Znam trochę ję-
zyk, pracy się nie boję, więc może
warto zaryzykować?
Waldemar
Na listy Czytelników czekam pod adre-
sem: henryk.martenka@angora.com.pl
71
Hit internetu
Twój sąsiad
jest mordercą
Amerykański serwis criminalsear-
ches.com używa hasła: „Czy naprawdę
wiesz, kim są ci ludzie?”. Sąsiadka, nia-
nia twojego dziecka, chłopak córki?
Znasz nazwiska, adres, wygląd, ale co
wiesz o ich przeszłości? Możesz bez
obaw wpuścić ich do domu? Strona
Criminalsearches, czyli „poszukiwania
przestępców”, ma rozwiać wątpliwości.
Jest to stale uzupełniana baza danych
pochodzących z kryminalnych archi-
wów 50 stanów, 3500 hrabstw w USA.
Złoczyńcę można namierzyć na dwa
sposoby – wyszukując go według na-
zwiska bądź lokalizując na mapie. Wi-
tryna informuje na przykład, że twój
ogrodnik o nazwisku, powiedzmy, Ja-
mes Johnson, urodzony w 1939 r., wca-
le nie jest dobrodusznym staruszkiem,
lecz facetem skazanym kiedyś za nar-
kotyki oraz piratem drogowym. I tu po-
jawiają się problemy podkreślane przez
wszystkich krytyków Criminalsearches.
Pierwszy – czy to na pewno ten James
Johnson? Serwis nie zamieszcza zdjęć.
Drugi – czy James Johnson był dilerem,
ćpunem, czy złapano go w czasie jego
pierwszej i ostatniej próby palenia traw-
ki? Spowodował wypadek w alkoholo-
wym upojeniu czy tylko nieznacznie
przekroczył prędkość? Criminalsear-
ches nie dostaje aż tak dokładnych da-
nych z amerykańskich sądów. Ale
ogrodnika wyrzucamy z pracy. Na
wszelki wypadek. Obrońcy prywatności
podnosili właśnie te kwestie, lecz prze-
grywali ze zwolennikami witryny, twier-
dzącymi, że: „Niewiedza może być
szczęściem, ale poczucie bezpieczeń-
stwa zyskane dzięki ignorancji to nie
jest dobra strategia”. Wielkie kontrower-
sje wzbudziła też opcja wyszukiwania
kryminalistów na podstawie mapy.
Przyjmijmy, że mieszkamy w San Fran-
cisco na Mission Street. Z mapy wynika,
że w najbliższej okolicy natkniemy się
na 7 przestępców seksualnych i 3 dro-
gowych. Wystarczy, żebyśmy wpadli
w paranoję, wynajęli dla dzieci ochro-
niarza, nie opuszczali mieszkania po
zmroku oraz nabawili się lęku przed
przechodzeniem przez jezdnię. Mapa
przestępczości wzbudziła gorące prote-
sty wśród pośredników mieszkanio-
wych. Kto kupi lokal na ulicy, gdzie
– według Criminalsearches – roi się od
przestępców? Jeden z komentatorów
witryny napisał: „To jedyne miejsce, któ-
re jednocześnie kocham i nienawidzę.
Z jednej strony nie chcę wiedzieć, że
mieszkam w otoczeniu pełnym zbrod-
niarzy (…), z drugiej – gdybym szukał
współlokatora, opiekunki do dzieci (…)
będzie to pierwsze miejsce w sieci, do
którego zajrzę”.
EWA WESOŁOWSKA
a1572-73.qxd 2010-04-02 17:11 Page 2
72
Szwedzi cenią polskich lekarzy
Zdrowa konkurencja
Korespondencja własna
Szwecja
Niedawno w polskich mediach
pojawiła się informacja, że polski
lekarz ginekolog pracujący w Szwe-
cji zwyciężył w głosowaniu przepro-
wadzonym przez największy
szwedzki portal dla pacjentów Dok-
torsguiden.se na najlepszego leka-
rza Szwecji.
Trudno natomiast było znaleźć in-
formację, że mniej więcej w tym sa-
mym czasie, gdy pochodzący z Łodzi
dr Adam Szeląg – bo tak nazywa się
najlepszy ginekolog pracujący
w Szwecji – zdobywał swój laur,
w programie 1. szwedzkiej telewizji
pojawiła się informacja o innej naszej
rodaczce, Renacie Nowak-Edin, która
– prowadząc klinikę dentystyczną
– doprowadziła do zniszczenia całego
uzębienia jednej ze swoich pacjentek.
Jak widać, lubimy się chwalić.
Z przyznaniem do porażki jest już go-
rzej. Na szczęście pani Renata to
jednak wyjątek.
Na ogół polscy lekarze, a ocenia
się, że w tej chwili w Szwecji jest ich
ok. 500 i stanowią największą grupę
narodowościową lekarzy spoza Skan-
dynawii, cieszą się wśród pacjentów
dobrą opinią.
Wysoko oceniany jest także poziom
kształcenia medyków w Polsce. Dość
powiedzieć, że na polskich uczel-
niach medycznych studiuje obecnie
około 600 studentów ze Szwecji. I nie
są oni pierwszymi szwedzkimi studen-
tami w Polsce. Według oficjalnych da-
nych (socialstyrelsen/NPS databas),
w latach 1994-2007 prawo wykonywa-
nia zawodu lekarza w Szwecji uzyska-
ło 465 osób, którzy wykształcenie me-
dyczne zdobywali w Polsce. W roku
2008 takich osób było 112. Erik Erics-
son-Ahl, Szwed studiujący w Polsce,
na pytanie reportera szwedzkiej tele-
wizji: Czy studia medyczne w Polsce
są warte 500 tys. skr (około 200 tys.
zł) odpowiedział bez wahania: – Tak,
ta suma to jest dobra inwestycja
w moją przyszłość. Faktem jest jed-
nak, że na szwedzkich wydziałach
medycznych limity przyjęć są mocno
ograniczone. I tak w Karolinska Insty-
tut o miejsce w 2009 roku starało się
ponad 5 tys. osób, przyjęto zaś... 153.
Jednocześnie, według ostatnich pro-
gnoz tutejszego związku lekarzy
w szwedzkiej służbie zdrowia
w 2020 roku będzie brakowało około
ŻYCIE NA SAKSACH
6 tys. lekarzy. Zresztą ze względu na
rozbudowany system opieki społecz-
nej w Szwecji chyba zawsze brakowa-
ło lekarzy, z czym Szwedzi próbują
sobie radzić w różny sposób. Jednym
z nich jest właśnie „import” lekarzy
z zagranicy.
Nabór lekarzy z Polski zaczął się na
przełomie lat 80. i 90., kiedy wraz ze
zmianą ustroju zwiększyły się możli-
wości wyjazdów przedstawicieli pol-
skiej służby zdrowia do pracy za gra-
nicą. Ale największa fala przyjazdów
nastąpiła po przystąpieniu Polski do
UE. Zwłaszcza że Szwecja była tym
krajem Unii, który jako jeden z pierw-
szych otworzył dla Polaków swój ry-
nek pracy.
W organizowaniu przyjazdów pol-
skich medyków były i są głównie zain-
teresowane władze lokalne, w których
gestii leży zapewnienie opieki zdro-
wotnej obywatelom. Dobrym przykła-
dem jest tu działająca od 10 lat firma
Kalmena Rek AB, w której 50% udzia-
łów do końca 2009 roku miało miasto
Kalmar. Nie wiedzieć czemu w poło-
wie grudnia ub.r. pojawiła się w pol-
skich mediach informacja, jakoby fir-
ma zaprzestała działalności z powodu
braku chętnych do wyjazdu, ale – jak
zapewnił mnie dyrektor firmy Aza Bre-
nannder – jest to wiadomość niepraw-
dziwa. Firma działa i nadal prowadzi
rekrutację polskich lekarzy do pracy
w Szwecji, choć rzeczywiście odczu-
walny jest spadek zainteresowania
pracą.
Zanim Adam Szeląg został najlep-
szym – w ocenie pacjentek – gineko-
logiem Szwecji, o polskich lekarzach
zrobiło się głośno około 2005 roku,
kiedy w Sztokholmie otwarto klinikę
dentystyczną City Dental, w której za-
trudnienie znaleźli głównie lekarze
z Polski. Klinika od początku przycią-
gnęła klientów przede wszystkim niż-
szymi niż gdzie indziej cenami oraz
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
wydłużonym czasem pracy. W City
Dental przyjmuje się pacjentów przez
7 dni w tygodniu, a lekarze pracują na
dwie zmiany po sześć godzin. O ile ta-
ki system pracy zyskał uznanie
w oczach pacjentów, to szwedzcy le-
karze uznali to za nieuczciwą konku-
rencję. Przyznaje to bez ogródek
w rozmowie ze mną Matias Santes-
son, założyciel i właściciel kliniki. Za-
rzuty, jakie pojawiały się w mediach
wobec kliniki, były rzeczywiście ab-
surdalne. Szwedzcy lekarze zarzucali
Santessonowi m.in. to, że... za mało
płaci pracującym w klinice lekarzom.
W dziennikach szwedzkich pojawiły
się artykuły o kolejkach oczekujących
i bałaganie przy rejestracji pacjentów.
Polskich dentystów oskarżano o naru-
szanie szwedzkich standardów w le-
Rys. Paweł Wakuła
czeniu uzębienia. Jednak dotych-
czasowe kontrole szwedzkiego mini-
sterstwa zdrowia nie potwierdziły tych
zarzutów. Z zarzutami nie zgadzają
się też pacjenci. Jak twierdzi Santes-
son, według ankiety przeprowadzonej
wśród pacjentów City Dental, aż 95%
z nich jest zadowolonych z wykonanej
usługi. Obecnie klinika zatrudnia 35
lekarzy, z czego 13 z nich to Polacy.
Polacy mają również swoje gabinety
w Polsce, pracują na przemian jeden
miesiąc w Polsce i jeden w Szwecji.
Trzech z nich postanowiło na stałe
przenieść się do Szwecji. Pacjentom
nie przeszkadza to, że zatrudnieni
w klinice lekarze cudzoziemcy z regu-
ły nie znają szwedzkiego. Większość
pacjentów zna angielski, a poza tym
na miejscu pracują również szwedz-
kie pielęgniarki, które służą pomocą
w przypadku trudności
w porozumieniu z klientem.
Faktem jest, że polscy lekarze ra-
czej nie uczą się szwedzkiego. Wyni-
ka to chyba z tego, że zdecydowana
większość z nich traktuje pracę
w Skandynawii jako pracę o charakte-
rze sezonowym. Także oferujący Pola-
kom zatrudnienie nie wymagają od
nich znajomości szwedzkiego. Wy-
starcza znajomość angielskiego, któ-
rym szwedzcy przedstawiciele środo-
wiska medycznego posługują się bie-
gle. Choć czasami nieznajomość
szwedzkiego może budzić lekką iryta-
cję. Opowiadano mi o przypadku pol-
skiego anestezjologa asystującego
przy operacji, że lekarz dokonujący
zabiegu dopiero w trakcie operacji
zrozumiał, że anestezjolog nic a nic
nie rozumie z tego, co się do niego
mówi po szwedzku.
Polacy nie garną się też do tutej-
szych związków zawodowych. Zresz-
tą dotyczy to również przedstawicieli
innych nacji. Według przedstawiciela
szwedzkiego związku lekarzy, cudzo-
ziemcy są nieufni wobec związków
zawodowych. Można się domyślać,
że ta nieufność wynika z różnic kultu-
rowych.
W Szwecji pozycja związków jest
bardzo silna, znacznie silniejsza niż
w krajach dawnego bloku wschodnie-
go. Poza tym na pracę poza granica-
mi Polski decydują się z reguły osoby
bardziej zaradne, które nie odczuwają
potrzeby pozyskiwania dodatkowej
opieki ze strony związków. Trzeba też
pamiętać, że przyjeżdżający do pracy
lekarze
uzyskują dużą pomoc
od swego szwedzkiego pracodaw-
cy. Pomaga on im np. w znalezieniu
mieszkania.
Jednak obraz byłby niepełny, gdyby
nie wspomnieć, że istnieje wśród nie-
wielkiej części Szwedów doza niechę-
ci, czy raczej braku zaufania do cu-
dzoziemców, w tym polskich lekarzy.
Znajoma zaniosła do swojej firmy, zna-
nej sztokholmskiej piekarni, zwolnie-
nie lekarskie wystawione przez lekarza
o polsko brzmiącym nazwisku. Trzeba
dodać, że jest to lekarz, który mieszka
w Szwecji od 17. roku życia. Jakież by-
ło jej zdumienie, gdy szef zaczął głoś-
no i w niewybredny sposób kwestio-
nować zwolnienie, wyrażając w ten
sposób swój brak zaufania do lekarzy
niebędących Szwedami. Koleżanka
opinie szefa nagrała na dyktafon
i obecnie lekarz zastanawia się nad
skierowaniem sprawy do rzecznika ds.
walki z dyskryminacją imigrantów.
Obecność lekarzy z Polski budzi
wśród części szwedzkiego środowi-
ska medycznego pewną niechęć, ale
jest to spowodowane chyba głównie
tym, że na rynku usług medycznych
pojawiła się konkurencja. Jednak, jak
pokazuje przykład dr. Szeląga czy kli-
niki City Dental, taka konkurencja tyl-
ko wychodzi na zdrowie pacjentom.
Przynajmniej szwedzkim.
ALDONA ERIKSSON
Sztokholm
a1572-73.qxd 2010-04-02 17:11 Page 3
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
Wenus spod skalpela
USA
W Ameryce ciągle spełniają się
marzenia. – Być piękną, młodą i bo-
gatą! – wzdycha niejedna emigrant-
ka. Z bogactwem, wskutek panoszą-
cego się kryzysu, różnie bywa, ale
o wieczną młodość w nowej ojczyź-
nie Polkom nietrudno. Szczególnie
jeśli nie boją się skalpela. Jak wyni-
ka z najnowszych statystyk, kobiety
w USA bardziej niż nóż przerażają
zmarszczki na twarzy i niedoskona-
łości ciała.
Według raportu Global Industry
Analysts, do roku 2012 w Stanach
Zjednoczonych obrót na rynku opera-
cji plastycznych wyniesie ponad
15 miliardów dolarów. Najbardziej
obiecująco wygląda rozwój nieinwa-
zyjnych technik medycyny estetycznej
(botox czy kolagen), za pomocą któ-
rych można zlikwidować bruzdy
i zmarszczki bez użycia skalpela. Zda-
niem raportu, operacje chirurgiczne
nadal pozostaną jednak podstawą
medycyny estetycznej; rekordowo
wzrośnie liczba zabiegów wstawiania
implantów, czyli
plastyka piersi.
Polki mieszkające w Ameryce wpa-
sowują się w te statystyki. Duże zapo-
trzebowanie na zabiegi i operacje pla-
styczne wśród przedstawicielek Polo-
nii amerykańskiej potwierdza doktor
Grzegorz Turowski, jedyny Polak spo-
śród 200 chirurgów plastyków prowa-
dzących praktykę w Chicago. Kiedy
dziesięć lat temu otwierał klinikę, 10%
jego pacjentek stanowiły Polki. Dziś to
Polskie rodowody ukraińskiego prezydenta
i premiera
Szlacheckie korzenie
Ukraina
Ledwie miesiąc upłynął od zatwier-
dzenia przez Radę Najwyższą Ukra-
iny Nikołaja Azarowa na stanowisku
premiera. Tymczasem, jak się dowia-
dujemy, korzenie genealogiczne te-
go człowieka, podobnie jak i prezy-
denta Wiktora Janukowycza, sięgają
w głąb polskich dziejów.
Jednocześnie obaj nie spieszą się
z publicznym oświadczeniem, że w ich
żyłach płynie polska krew. Nie ma
jedna czwarta wszystkich zgłaszają-
cych się do niego pań.
Według doktora, Polki w Chicago
nie różnią się niczym od Amerykanek
w podejściu do zabiegów i operacji
plastycznych. – W Stanach istnieje du-
ża akceptacja społeczna dla wszelkich
zmian w wyglądzie. Chirurgia plastycz-
na jest tematem często poruszanym
przez media. Przestała też być dostęp-
na jedynie dla osób bardzo zamoż-
nych. Większość moich pacjentek po-
chodzi z klasy średniej. Polki asymilują
się szybko z tutejszym społeczeń-
stwem, docierają do nich te same in-
formacje – mówi.
Emigrantki z Polski mieszkające
w USA najczęściej poddają się opera-
cjom powiększania biustu oraz kory-
gowania kształtu nosa. – Wynika to
z typu urody Polek, które zazwyczaj są
szczupłe i mają niewielkie piersi – wy-
jaśnia doktor Turowski. – Tym nasze
rodaczki różnią się od Amerykanek,
które często poddają się zabiegowi
odsysania tłuszczu oraz mają tenden-
cję do powiększania piersi z dużych na
jeszcze większe.
W środowisku polonijnym operacje
plastyczne cieszą się największą po-
pularnością wśród
młodszego pokolenia.
20-30-letnie Polki poprawę wyglądu
traktują jako inwestycję w siebie.
Ewa Wojtyga – właścicielka salonu
fryzjerskiego w Chicago odwiedzane-
go przez młode, zadbane Polki – mó-
wi, że wizyty u chirurga plastyka są
częstym tematem rozmów jej klientek.
– Dziewczyny opowiadają o różnych
zabiegach, którym się poddają. Wśród
pań, które do mnie przychodzą, są
osoby w wieku dwudziestu paru lat,
w tym nic dziwnego! Propaganda cza-
sów stalinowskich, aby usprawiedliwić
wkroczenie na terytorium Polski
w 1939 roku, na tyle zatruła świado-
mość obywateli ZSRR antypoloni-
zmem, że nawet dziś wielu ukraińskich
wyborców mogłoby nie głosować za
Janukowyczem, wiedząc, że miał w ro-
dzinie Polaków. Julia Tymoszenko
w walce o prezydencki fotel utraciła
niejeden tysiąc głosów „dzięki” temu,
że prasa, przede wszystkim izraelska,
odkryła w niej halachiczną żydówkę…
Akurat w tym przypadku Polacy oka-
zali się mądrzejsi od Żydów, zaczęli bo-
wiem mówić o polskich korzeniach
POPRAWIANIE URODY
które mają już za sobą pierwsze po-
prawki urody. Dziś wypełnianie zmarsz-
czek to jak koloryzacja siwych włosów
– podsumowuje. – Sama raz w miesią-
cu zapraszam do swojego salonu chi-
rurga plastyka, który oferuje moim
klientkom zabiegi wygładzania zmarsz-
czek – dodaje.
Karolina Nawrocki – masażystka
w jednym z salonów spa – mówi, że co
jakiś czas organizowane są w nim
spotkania chirurgów plastyków z pa-
niami reklamowane jako „Botox Par-
ty”. W czasie takiego spotkania panie
mogą zlikwidować zmarszczki, płacąc
12 dolarów za dawkę botoksu. Klien-
tek nie brakuje.
Co motywuje kobiety do wizyt u chi-
rurga plastyka? Polki, szczególnie
w drugim pokoleniu, urodzone lub wy-
chowane w USA, tak jak Amerykanki
utożsamiają dobry wygląd z sukce-
sem zawodowym. Dbanie o siebie to
nie oznaka próżności, ale styl życia
i wymóg czasów – mówi Marta, 35-let-
nia chicagowianka pochodząca z Kra-
kowa, asystentka w firmie prawniczej.
Podobnie jak ona myśli jedna na dzie-
sięć kobiet ze 115-milionowej grupy
czynnych zawodowo pań, które – we-
dług ankiety Amerykańskiego Towa-
rzystwa Chirurgów Plastyków – stwier-
dziły, że poddałyby się operacji pla-
stycznej w celu dostania lepszej pracy.
Szokujące 3%, czyli 3,5 miliona kobiet
już taką operację przeszło.
Polki przyjeżdżające do Stanów,
szczególnie te reprezentujące młodą
emigrację, nie mają też
kulturowego obciążenia
mitem matki Polki, umęczonej ży-
ciem i poświęcającej się dzieciom. Hi-
tem w klinice doktora Turowskiego jest
Wiktora Fedorowicza i Nikołaja Janowi-
cza nie przed wyborami prezydenckimi
tylko po nich.
Dziadek nowego premiera Ukrainy
nazywał się Robert Polko, zaś ojciec
– Jan Polko. Pochodzili z Łotwy, która
przed rewolucją 1917 roku, tak jak i Pol-
ska – wchodziła w skład Imperium Ro-
syjskiego. Rosyjskie nazwisko Nikołaj
Azarow przyjął po babci, która go wy-
chowała. Decyzja ta jeszcze raz po-
twierdza fakt, że również on, jak i wielu
Polaków radzieckich, aby nie być oso-
bą niepożądaną we własnym kraju, od-
stąpił od nazwiska ojców, rozwiązując
tak główny radziecki problem egzy-
stencjalny: być albo nie być.
Ukraińcy mają dziś prezydenta o wy-
raźnie polskim nazwisku i premiera
z polskim ojcem. Mają tyle wspólnego,
że przodkowie ich pochodzą z terenów,
które historycznie nigdy nie należały
ani do carskiej Rosji, ani do ZSRR,
73
zabieg adresowany do młodych ma-
tek i reklamowany jako „mommy ma-
keover”. – Zwiotczała skóra na brzu-
chu i zdeformowany biust nie muszą
być nieodłącznym atrybutem macie-
rzyństwa – mówi Krystyna, Polka, która
po porodzie skorzystała z tego zabie-
gu. – Mam czterdzieści lat, czuję się,
jakbym miała trzydzieści. Granica psy-
chologiczna wieku obecnie przesunę-
ła się. Chcę wyglądać tak, jak się czu-
ję, młodo.
Poza osobami młodymi dużą grupą
zainteresowaną poprawą wyglądu są
panie walczące z kompleksami wyni-
kającymi z naturalnych defektów uro-
dy lub te broniące się przed fizyczny-
mi oznakami starości. W ich wypadku
swoje zadanie spełnia skalpel.
Na duży odsetek Polek,
które podejmują w Chicago decyzję
o poddaniu się zabiegom czy opera-
cjom plastycznym, ma też wpływ
czynnik ekonomiczny.
Cena poprawiania urody u chirurga
plastyka w USA jest wprawdzie wyższa
w porównaniu do cen w Polsce, ale
wyższe są też zarobki. Do tego banki
w Ameryce udzielają pożyczek na ope-
racje plastyczne, tak jak udzielają ich na
kupno domu czy samochodu. W banku
MB Financial, po zakwalifikowaniu się
do wzięcia pożyczki, można otrzymać
do 10 tysięcy dolarów na wydatki zwią-
zane z operacjami plastycznymi. Wy-
starcza to w zupełności na opłacenie
poprawy wyglądu biustu. Wstawienie
implantów przez chirurga plastyka
kosztuje w USA średnio 7-8 tysięcy do-
larów. Część operacji, takich jak na
przykład rekonstrukcja piersi po ma-
stektomii, pokrywa ubezpieczenie. Jest
to regulowane ustawą rządową. To
wszystko sprawia, że wiele zabiegów
w gabinecie chirurga plastyka jest do-
stępnych właściwie na każdą kieszeń.
ELŻBIETA GOŁĘBIEWSKA
a tylko były okupowane. Wszystkie sta-
re inskrypcje na grobach przodków Ja-
nukowycza w białoruskiej wsi Januki są
po polsku, a nieliczni dziś mieszkańcy
są katolikami. Nie ulega wątpliwości, że
i dziadek, i pradziadek Azarowa (Pol-
ko), będąc polskimi Łotyszami, raczej
nie byli chrzczeni w cerkwi, tylko w ko-
ściele. Mamy jeszcze jeden ważki do-
wód na to, że korzenie rodowe Azaro-
wa są polskie: Polko nie ma nic wspól-
nego z nazwiskami łotewskimi.
Dla Ukraińców po wyborach miało
już nie mieć znaczenia, czy Januko-
wycz jest Polakiem, czy Białorusinem.
Czy Azarow jest Polakiem czy Łoty-
szem. W każdym z nich płynie już czy-
sta krew rosyjska, obaj są prawosławni
i wszystko, czego możemy po nich
oczekiwać, to mądre i dobre czyny.
WALERIJ LUBCZENKO
Dniepropietrowsk
a1574-75.qxd 2010-04-02 17:08 Page 2
74
Specjalnie dla Czytelników PERYSKOPU komentuje Krzysztof Mroziewicz
J. Rolke-Forum
Polska nuklearna, ale podzielona
Po co prezydent Barack Obama
zaprosił premiera Donalda Tuska
na szczyt nuklearny do USA? Być
może dlatego, że polscy fizycy (In-
feld, Trautman, Sołtan, Wilhelmi)
wiedzieli, jak skonstruować bombę
atomową na początku lat 60., a woj-
skowi inżynierowie (Kaliski) budo-
wali polską tarczę antyrakietową
w latach 70.
Jedni i drudzy mają swoich wybit-
nych, znanych także w USA, uczniów,
choć dziś nawet tylko przeciętnie
uzdolniony fizyk majsterkowicz może
zbudować bombę sposobem chałup-
niczym, tak jak to zrobili specjaliści
z RPA w warsztatach technikum me-
chanicznego. Dziś broń jądrową mo-
że skonstruować każde państwo
w Europie, może z wyjątkiem Albanii
i Watykanu, byleby tylko miało uran,
(Polska ma), dostępny na czarnym
rynku. I musi mieć wirówkę, którą
można kupić w Holandii (lub Pakista-
nie i Korei Północnej). Bomba to jed-
nak nie wszystko – ważne są środki
przenoszenia, czyli rakiety i samoloty.
Ale środkiem przenoszenia może być
R E K L A M A
ŻAŁOSNE AMATORSTWO?
także człowiek, jeśli włoży pod mary-
narkę głowicę taktyczną (przymaj-
strowaną do pocisku haubicy) i wej-
dzie z nią do kawiarni w centrum wiel-
kiego miasta, gdzie
odpaliwszy ładunek,
spowoduje „Hiroszimę” na sporym
obszarze. Jeśli „narzeczone Allaha”
wzięły „ślub” w moskiewskim metro
29 marca, mając za pasem 400-gra-
mowe ładunki, to będą mogły tam
schować także głowicę. Konferencja
u Obamy musi również dotyczyć tego
wariantu, bo terroryzm, zwłaszcza
spod znaku Al Kaidy, nie folguje.
Ale groźniejsze są próby niszcze-
nia świata przeprowadzane, jak
przed premierą w teatrze, w dwu
państwach, z których jedno marzy
o końcu świata (Iran), a drugie nim
straszy (KRLD). Ponadto w każdej
chwili można spodziewać się kolej-
nych szaleńców, którzy mogą dojść
do władzy tu czy ówdzie. Syn Fidela
Castro, Fidelio, nie bez przyczyny zo-
stał posłany do Moskwy na studia
w zakresie fizyki jądrowej i nie bez
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
przyczyny został po powrocie dyrek-
torem Kubańskiego Instytutu Energii
Atomowej. Białoruś może sobie przy-
pomnieć – pod rządami Łukaszenki,
czy kogoś jeszcze gorszego – co to
znaczy dysponować arsenałem ato-
mowym. To samo dotyczy Ukrainy –
która ma nową władzę – i Kazachsta-
nu. Wszystkie kraje mówią o potrze-
bie przechodzenia na energię atomo-
wą, nawet prozachodni Irańczycy, ale
różnica między pokojowym a wojen-
nym wykorzystaniem energii zależy
tylko od celu. Póki kontrolę nad arse-
nałem sprawują demokratycznie wy-
brane władze, które działają zgodnie
z porozumieniami międzynarodowy-
mi, póty nic nie wybucha. Jeśli jed-
nak do władzy i kontroli dochodzi
w imieniu jakiejś
zdeterminowanej grupy
jedna osoba, wtedy wszystko mo-
że się zdarzyć. Na przykład w Paki-
stanie. Kto ma kody do broni jądro-
wej tego kraju? Nie wiadomo. Prezy-
dent Asif Zardari? Generał Musharraf
by mu nie przekazał. Amerykanie?
Jeśli tak, to dawno już uporaliby się
z talibami na Terytorium Wolnych
Plemion Pusztuńskich. A jeśli to wła-
śnie talibowie podchodzący już pod
Islamabad są o krok od zdobycia ko-
dów? Ile trzeba tarcz antyrakieto-
wych, żeby uchronić od katastrofy
region? A co oznaczają pogróżki
Kim Dzong Ila? Powiedział on, żeby
nikt nie próbował zmieniać ustroju
KRLD. W odwecie może użyć rakiety
o zasięgu 7 tys. km i uderzyć głowi-
cą w Kalifornię. Dlatego każdy incy-
dent w rejonie Półwyspu Koreańskie-
go odnotowywany jest z niepokojem
jako – być może – casus belli. Choć-
by niedawna katastrofa południowo-
koreańskiego okrętu wojennego,
który zatonął z powodu nagłej wyrwy
w burcie. Mówi się, że to nieszczęśli-
wy wypadek poza wszelką polityką.
Chyba że KRLD ma już tajemniczą
broń, która topi okręty i rozpływa się
bez śladu. Kiedy mowa o zagrożeniu
jądrowym, ważny jest każdy przewi-
dywalny wariant, nawet ten niepraw-
dopodobny. Jeśli nowa doktryna wo-
jenna Rosji dopuszcza możliwość
użycia broni nuklearnej przeciwko si-
łom taktycznym, gdyby najechały te-
rytorium Federacji, to znaczy, że każ-
dy ruch Gruzinów, a nawet Inguszów
czy Czeczenów, może wywołać od-
powiedź za pomocą głowicy taktycz-
nej. Najgorszym wariantem jest jed-
nak użycie broni atomowej przez ko-
goś z rozmytych sił partyzanckich;
nie działa bowiem czynnik odstra-
szania, tak istotny w napięciach mię-
dzy państwami. Terroryści się nie bo-
ją, bo nie ma ich gdzie i w co ude-
rzyć karnie.
Na konferencję zaproszono pre-
miera, a nie prezydenta RP, co jest ko-
lejną przyczyną dąsów. Można zało-
żyć, że jeśli ambasador RP w Wa-
szyngtonie, o ile taki jest, dowiedział
się o konferencji, musiał zabiegać
o zaproszenie dla prezydenta. Ale
Amerykanie zapytali swego ambasa-
dora w Warszawie, z kim rozmawiać,
jeśli chce się rozmawiać o kwestiach
strategicznych, to znaczy takich,
o których nie trzeba rozmawiać co
trzy miesiące z każdą ze zmieniają-
cych się ekip. Polska jest ważnym so-
jusznikiem USA, kiedy ma świetne
stosunki z Niemcami i co najmniej po-
prawne stosunki z Rosją, Ameryka-
nom bowiem nie jest potrzebny part-
ner kłótliwy, chimeryczny i skonflikto-
wany. Wiadomo, że jeden z dwu czo-
łowych polityków polskich ma dobre
stosunki z Niemcami, a drugi chłod-
ne, i że jeden utrzymuje poprawne
stosunki z Rosją, a drugi – fatalne.
Wiadomo także ambasadorowi USA
w Warszawie, że ten pierwszy ma
znacznie większe szanse na utrzyma-
nie ciągłości w polityce, a ten drugi
– minimalne. Jeśli go pytano, kogo
zaprosić, wiadomo, kogo wskazał.
Wiadomo więc, kto tam pojedzie,
a kto powinien zostać w domu. Po-
nadto wiadomo, że
w kwestiach strategicznych
politycy niezależnie od orientacji
powinni mówić jednym głosem. Nie
do pomyślenia jest sytuacja, która
polega na tym, że urzędnik, dziś wy-
soki rangą, może mieć taką prze-
szłość jak konkretna osoba, wtedy
z MSZ, która będąc zastępcą amba-
sadora RP w jednej z najważniej-
szych stolic, donosi na swego szefa.
Tak to poirytowało Amerykanów, że
poprosili ówczesnego ministra SZ,
Bronisława Geremka, żeby go odwo-
łał, co uczyniono. Odwołany pojechał
do jednego z krajów nieobliczalnych
i przekazał tam informacje, których
żadną miarą nie wolno mu było ujaw-
nić. Cofnięto go do kraju, a po zmia-
nie rządu nagrodzono funkcją wice-
ministra. Na złość sojusznikom skie-
rowano go na odcinek kontaktów,
gdzie mógł tylko zaszkodzić. A teraz,
kolejny raz dowartościowany, doma-
ga się od premiera, żeby mu pokaza-
no… oryginał zaproszenia od Oba-
my. Czy ten poziom żałosnego ama-
torstwa w dyplomacji skończy się
w Polsce kiedyś?
KRZYSZTOF MROZIEWICZ
a1574-75.qxd 2010-04-02 17:08
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
Bagdad w siódmym roku amerykańskiej interwencji
Test z demokracji
Irak
20.03.10. Cena 1,50 euro
Ochronne mury i afisze wybor-
cze. W ciągu siedmiu lat od inwa-
zji amerykańskiej fizjonomia Bag-
dadu głęboko się zmieniła. Pod
beżowym od piaskowych burz
niebem olbrzymia aglomeracja
nad Tygrysem nosi stygmaty do-
świadczenia o podwójnym cha-
rakterze: demokracji pod okupa-
cją i brutalnej wyznaniowej wojny.
Ochronne mury były wielokrotnie
zamalowywane historycznymi sce-
nami – związanymi z Babilonem lub
z Asyrią. Jednak te wysokie betono-
we konstrukcje, które widać
wszędzie na horyzoncie, są wciąż
odbierane jako symbol nieprzyja-
znych wysłanników amerykańskich
w Mezopotamii.
Wojna wyznaniowa, która rozdar-
ła miasto, została już zażegnana.
Amerykanie od zeszłego roku pozo-
stają w swoich bazach i oprócz
przelatującego czasami helikoptera
nie widać ich na co dzień. Zielona
strefa w centrum miasta – z betono-
wymi murami otaczającymi
kompleks pałacowy
jest ciągle obszarem zamkniętym.
Została jednak oddana irackim wła-
dzom. Dyplomaci amerykańscy
przeprowadzili się do nowej, wypo-
sażonej w bunkry ambasady. Legio-
ny imperium szykują się do przenie-
sienia w afgańskie góry, gdzie umie-
ra się częściej niż między Tygrysem
a Eufratem.
Wojna wyznaniowa została zaże-
gnana, ale niecałkowicie. Na każ-
dym skrzyżowaniu, wzdłuż każdej
szerszej ulicy, na każdym moście,
żołnierze i policjanci irakijscy wypo-
sażeni w amerykański sprzęt prze-
szukują każdy samochód. Samo-
chody-pułapki eksplodują mimo
wszystko co jakiś czas w różnych
dzielnicach miasta. Nocą nikogo nie
dziwią już przerwy w dostawie prą-
du, które pogrążają całe dzielnice
w kompletnej ciemności. Co chwila
w zamachach ktoś ginie, wobec
czego nikt nie zamierza świętować
kolejnej rocznicy tej inwazji, która
pogrążyła kraj w chaosie, z którego
nie może się otrząsnąć.
Mimo wszystko lepiej się jednak
oddycha niż w latach terroru
– 2006-2007, kiedy szyickie eskadry
śmierci i zamachowcy z al Kaidy
przemierzali ulice Bagdadu. Sklepy
Page 3
i restauracje znów są otwarte. Nad
brzegami Tygrysu całe rodziny wie-
czorami jadają kolację, przy świetle
z generatorów. Przy ulicy Arasat,
w luksusowej dzielnicy Karada,
sklepy gromadzą sprzęt AGD i mar-
kowe stroje. Można już też kupić
luksusowe samochody – Porsche
Cayenne i Lexusy, których nie było
w kraju
od czasów embarga,
które – choć zrujnowało kraj – nie
obaliło jednak Saddama.
Niewiele osób żałuje tego brutal-
nego dyktatora, którego militarne
zachcianki wciągnęły kraj w niekoń-
czącą się wojnę z Iranem, a później
pogrążyły go w nędzy i zamknęły,
nakładając embargo. Jego upadek
wzniecił jednak inne ruchy – rzuca-
jąc przeciwko sobie różne grupy
wyznaniowe i etniczne Iraku i do-
prowadzając po raz pierwszy w hi-
storii współczesnego świata arab-
skiego do władzy szyitów. – To, co
zaszło w 2003 roku, było wielkim
wydarzeniem – mówi Ali Abou Fati-
ma, kontemplując grube pliki bank-
notów w swoim kantorze. – To było
jak rewolucja francuska, całe społe-
czeństwo się zmieniło. Wiele osób
zginęło, ale nie na marne. Gospo-
darka rusza do przodu, bezpieczeń-
stwo wzrasta. Możemy w końcu my-
śleć o przyszłości. Jednak nie
wszyscy są takimi optymistami.
– Boimy się. W tym roku rząd zabro-
nił chrześcijanom świętowania Bo-
żego Narodzenia w kościele – mówi
Awataf Ismaël Abdullah, chrześci-
janka z dzielnicy Karada. – Mój ku-
zyn wyjechał do Kurdystanu, a wie-
lu przyjaciół wyemigrowało. Sytu-
acja jest trudna.
Pomimo nacjonalistycznych dys-
kusji kandydatów, sprzeczności po-
między różnymi społecznościami
pozostają głębokie. Sunnici, laiccy
szyici i chrześcijanie głosowali na
Iyada Allaoui, człowieka dążącego
do pojednania. Inni szyici byli za
premierem Nourim al-Malilim, chcą-
cym utrzymać
szyicką dominację,
lub na przedstawicieli religijnych
zgromadzonych w przeciwnej koali-
cji. Jednak demokracja iracka, po-
mimo zagranicznej inwazji i rozdar-
cia z powodu wojny domowej, jest
faktem. Plakaty wyborcze są wi-
docznym skutkiem amerykańskiej
bytności w Iraku. Mury dzielące
miasto na religijne dzielnice stały
się teraz olbrzymimi tablicami dla
PO UPADKU HUSAJNA
plakatów. Przed wyborami parla-
mentarnymi były ich setki – przed-
stawiały twarze kandydatów – szy-
itów w białych turbanach, sunnitów
z wąsami i w garniturach, kobiety
w chustach lub z odkrytymi
głowami.
Na placu Ferdus, gdzie 8 kwietnia
2003 roku amerykański czołg prze-
wrócił pomnik Saddama Husajna,
plakaty tworzą zbitą strukturę – nie-
mal labirynt, prawie tak skompliko-
wany jak tworzenie się nowego rzą-
du. Pomnik Saddama został zastą-
piony dziwną gipsową konstrukcją,
która miała symbolizować nowy Irak,
a zaczyna się już rozpadać. Wysokie
sylwetki hoteli Palestyna i Ishar są
w stanie opłakanym. Jeden z nich
został już zamknięty, a Palestyna nie-
dawno straciła część okien
wskutek wybuchu
u jej wejścia samochodu-pułapki.
Tylko pokoje od północnej strony są
udostępnione. Recepcjonista za-
znacza: – Płaci się z góry. I tylko go-
tówką.
Parę metrów stąd Klub Alwiyah
wygląda tak, jakby zatrzymał się
w czasie. Instytucja ta została zało-
żona przez poszukiwaczkę przygód
i miłośniczkę świata arabskiego
Gertrudę Bell – żeńską wersję T.E.
Lawrence’a, doradczynię wysokie-
go komisarza brytyjskiego sir Per-
cy’ego Coksa, później króla Faysa-
la. Brytyjska przygoda z perspekty-
wy czasu wygląda tak samo jak dzi-
siejsza historia. Prokonsulat brytyj-
ski stojący na czele nowo stworzo-
nego Iraku – państwa zamieszkane-
go przez sunnitów, szyitów, Kurdów
oraz mniejszości chrześcijańskie
i turkmeńskie – został zaskoczony
przez ogólnopaństwowe powstanie.
Anglicy musieli znaleźć rozwiązanie
dla tego rujnującego wydarzenia,
szukając przywódcy państwa i wy-
cofując wojska do swoich baz. Grób
tej zakochanej w Iraku kobiety znaj-
duje się na chrześcijańskim cmen-
tarzu w Bagdadzie, a klub jej fanów
wciąż działa. Nie gra się w nim jed-
nak w krykieta ani nie pije dżinu
z tonikiem, tylko litrami przelewa się
whisky. W zadymionej sali siedzą
mężczyźni, którzy wydają się prze-
niesieni prosto z lat 80. z epoki par-
tii Bass i dyktatury cygar Saddama
Husajna.
Doktor Qadim al-Mokdadi od lat
należy do klubu Alwiyah. Jego pro-
gram w kanale telewizyjnym al-Bag-
dadiya, który jako jeden z wielu roz-
winął się z sukcesem po upadku
75
Saddama, ma olbrzymią oglądal-
ność. – Zobaczymy, co wyniknie
z tych wyborów. Najciekawsze jest,
jaki okaże się nowy rząd. Demokra-
cja jest dla nas jak eksperyment
– nie wiadomo, jaki będzie jego re-
zultat. Idziemy do przodu, ale nie
wiemy dokładnie dokąd – komentu-
je obecną sytuację dr Qadim. W za-
dymionej sali, za barem, w telewizji
lecą debaty polityków. – Amerykanie
przegrali wszystkie partie rozgrywki
od czasu inwazji w Iraku. Wszystkie
oprócz jednej – udało im się wpro-
wadzić demokrację. Trzymają się te-
go, jednak problem tkwi w tym, że
jest to bardziej spektakl polityczny
niż prawdziwa przemiana. Nie zajęli
się zupełnie tworzeniem nowego
państwa. Dr Qadim uważa, że „na-
sza państwowość jest ciągle słaba.
Szyici sądzą, że nie dostali niczego
przez ostatnie 35 lat, więc chcą zy-
skać jak najwięcej. Poza tym nie są
to tylko irackie wybory – mieszają
się do nich wszystkie sąsiedzkie
kraje. Al-Maliki, al-Hakim i Moqtada
al-Sadr są – każdy na swój sposób
– przyporządkowani Iranowi. Allaoui
otrzymał wsparcie Arabii Saudyj-
skiej i Egiptu, jednak nie jest on de-
mokratą – to wzrastający dyktator...
Test z demokracji będzie trwał
jeszcze długo. Iyad Allaoui, który
wrócił niedawno na scenę politycz-
ną, wydaje się silnym rywalem dla
odchodzącego premiera. – Nie zgo-
dzimy się, by znów w pośpiechu
utworzono rząd, który doprowadził-
by kraj to takiej ruiny jak przez ostat-
nie cztery lata – powiedział niedaw-
no Allaoui. – Nie będziemy akcepto-
wali władzy jednego człowieka i jed-
nej partii. (msz)
ADRIEN JAULMES
© Figaro Syndication, 2010
R E K L A M A
a1576-77.qxd 2010-04-02 17:05 Page 2
76
Wredne miliony
USA
Żeby się zwać Shakespeare,
będąc analfabetą, trzeba
mieć szczęście. Imię
– jakby wyniosłości było
mało – Abraham.
Ten potwierdziłby tezę
o przewrotnej naturze
szczęścia. Gdyby mógł.
Szczęście przyszło doń w 2006
roku, w Frostproof na Florydzie. W
mieścinie z dala od szykownych
brzegów morskich, wypełnionej
Murzynami, Latynosami i inną mize-
rią. Jackpot. Najwyższa wygrana.
31 milionów dolarów. Shakespeare
do finału podstawówki dotrwać nie
zdołał, w przerwach między wyro-
kami (włamania, pobicie, niepłace-
nie alimentów)
zarabiał marnie
jako sezonowy robotnik, poma-
gier kierowcy ciężarówki. Nagle
– multimilioner!
Zaraz zrobiło się z tego 16,9 mln
dolarów, bo wziął do ręki całą sumę,
zamiast rocznych rat, a potem 11
mln, bo podatki. Wciąż sporo. Ręce
po forsę Abrahama wyciągnął kie-
rowca, któremu asystował Shake-
speare, twierdząc, że ukradł mu ku-
pon! Proces. Po roku szarpaniny mi-
liony udało się uratować. Chwilowo.
Żółtodzioby milioner miał dobre ser-
ce, głupią głowę, szeroki gest. Gdy
sam się obkupił (rolex, bmw i inne
pojazdy, dom na strzeżonym osiedlu
koło Tampy za 1,3 mln dolarów itd.),
ogłosił: – Nie jestem materialistą. Mi-
liony mnie nie odmieniły. Założę fun-
dację pomocy biednym. Ludzie,
zwabieni wonią szmalu, ciągnęli doń
jak ćmy do świecy. Płacił za pogrze-
by, rozdawał zwitki banknotów zna-
jomym. I nieznajomym: ogromną
kwotę, ponoć milion, dostał jakiś fa-
cet. Abraham nie był w stanie powie-
dzieć o nim nic więcej ponad to, że
zwano go Big Man.
Namierzyła go szybko Dee Dee
Moore. Taka forsa w rękach 43-let-
niego Murzyna to przesada, musia-
ła pomyśleć. – Chcę napisać książ-
kę o twym życiu – oznajmiła. Dwa
tygodnie później nie miała już mę-
ża, wózka inwalidzkiego (po „cięż-
kim” wypadku samochodowym),
miała hummera, corvettę i wysokie
NIESZCZĘŚCIE W SZCZĘŚCIU
obcasy. Roztoczyła opiekę nad
mamoną Abrahama. Sprzedał jej
swój nowy dom – za 665 tys.
dolarów.
Potem Shakespeare zniknął. Był
kwiecień 2009 r. Zaginięcia nie
zgłoszono do listopada. Matka,
u której Abraham pomieszkiwał, by-
ła pewna, że zwiał przed nachalną
hołotą i wygrzewa się na Kara-
ibach. Tak mówiła Moore... Brat tak-
że wierzył, że Abe wyjechał, by zgu-
bić pogoń: mówił, że żałuje, że wy-
grał, tak był zaszczuty pazernością
bliźnich. Moore, oszustka z krymi-
nalną przeszłością, zapewniała po-
licję i dziennikarzy: – On miał już
dosyć, zaszył się, nie powiem
gdzie, ale sama mu pomagałam.
Wszystko by przyschło, lecz nad-
szedł anonim: poszukajcie pod be-
tonem za domem w Plant City – do-
radzał życzliwy. Po trzech dniach
kopania, pod koniec stycznia
2010 r., policja natrafiła na ciało. Li-
nie papilarne zdradziły: to śp. Abra-
ham Shakespeare.
Dom, gdzie
zakopano zwłoki,
należał do przyjaciela panny
Moore, ona zaś zdążyła przelać po-
nad milion z konta denata na wła-
sne. W obliczu sukcesu wykopalisk
zarzuciła wersję o słodkim życiu
w tropikach. – Jestem winna ukry-
wania jego śmierci – wyznała gaze-
cie „Lakeland Ledger”. – Pójdę do
więzienia i udowodnię swą niewin-
ność. To nie ja pociągnęłam za cyn-
giel. Potem, na konferencji praso-
wej, którą zorganizowała na scho-
dach domu przed aresztowaniem
2 lutego, jeszcze raz, siorbiąc i po-
chlipując, zapewniała: – Nie boję
się iść do więzienia za morderstwo,
bo nie ma takiej ławy przysięgłych,
która by mnie skazała.
Poszukiwała kogoś czekającego na
wyrok śmierci, kto za 50 tys. weźmie
na siebie dodatkowo zamordowanie
Abrahama ze Smith&Wessona.
Nad losem Shakespeare’a może
pokiwać głową Jack Whittaker, któ-
rego szczęście też nieźle urządziło.
Główna wygrana w loterii Powerball.
W Boże Narodzenie 2002 roku Whit-
taker stał się o 315 mln dolarów za-
możniejszy. Wraz z żoną i wnuczką
chełpił się darem losu w 8 telewi-
zjach. Skutki były opłakane. – Chci-
wość ludzka nie zna granic – ubole-
wał w obliczu tsunami próśb, żą-
dań, szantaży, pozwów sądowych,
które zwaliło mu się na głowę: – Je-
śli masz coś, zawsze znajdą się tacy,
którzy będą to chcieli. Gdybym mógł
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
cofnąć czas, tobym podarł ten los.
Chciał dobrze: dał 15 mln na budo-
wę dwóch kościołów, planował ofia-
rowanie żywności, ubrań dzieciom.
Zasypały go tysiące listów, poczta
nie mogła tego doręczać, założył
biuro do ich czytania. Ludzie chcieli
nowych dywanów, elektroniki, hum-
merów, prosili o kupno domów.
Whittaker rozdał co najmniej 50 mln
dolarów. – Gdziekolwiek się pojawi-
łem, ciągnęli do mnie, chcieli pie-
niędzy. Wydał ponad 3 mln na obro-
nę przed indywiduami, które wnosi-
ły przeciw niemu sprawy do sądów,
a było ich ponad 400. Zaczął tęgo
pić. Wieczorami objeżdżał bary
z aktówką pękatą od studolarówek.
Wszystkich nie obdarował, więc
stracił znajomych. Zawiść zaowoco-
wała ostracyzmem. Rodzina, obda-
rowana domami, samochodami
i gotówką, wpadła w tarapaty. Uko-
chana wnuczka została narkoman-
ką; jej ciało znaleziono na śmietni-
sku zawinięte w folię. – Moja wnucz-
ka umarła przez te pieniądze – Whit-
taker kiwa głową. – Nie znoszę Jac-
ka Whittakera. Nie znoszę tego, kim
się stałem.
William Post z Pensylwanii – dziś
może się poskarżyć tylko Abraha-
mowi Shakespeare’owi,
jeśli istnieje
życie pozagrobowe.
Uśmiech szczęścia opiewał na
16,2 mln dolarów w 1988 roku. Na
dzień dobry ekskochanka sądownie
wyrwała mu połowę loteryjnego łu-
pu. Brat wynajął płatnego morder-
cę, licząc na spadek. Rodzina krzy-
czała o pieniądze, jak najwięcej, jak
najszybciej. Zanim zdążył – niedaw-
no – umrzeć, został ogolony do ze-
ra, zadłużony na milion. Kiedy przy-
szedł komornik, wypalił doń z pisto-
letu nad głową. Więzienie i bankruc-
two. Ostatnie lata wegetował,
korzystając z 450-dolarowej emery-
tury plus kartki na jedzenie.
Do Evelyna Adamsa szczęście
przyszło dwukrotnie: na loterii
w New Jersey wygrał w latach 1985
i 1986. W sumie 5,4 mln dolarów. To
był koszmar – mówi – wszyscy
chcieli mojej forsy – a ja nigdy nie
nauczyłem się słowa „nie”. Czego
nie rozdrapali ludzie, przegrał w ka-
synach w Atlantic City. Bez grosza
żyje w przyczepie kempingowej.
Suzanne Mullins – uśmiech za
4,2 mln dolarów, loteria w Wirginii,
rok 1993. Miliony nie przeszkodziły
jej w pożyczaniu pieniędzy od reki-
nów. W drenażu ofiarnie pomagała
rodzina. Kiedy przed półrokiem za-
pukał komornik, nie udało mu się
odzyskać ani centa z długu. 1 mln
dolarów w prezencie od szczęścia
sprawił, że Ken Proxmire nie musiał
dłużej obsługiwać maszyny w sta-
nie Michigan. Wybył do Kalifornii
robić biznes. 5 lat potem – bankruc-
two i powrót do maszyny. Willie
Hurt – 3,1 mln dol. Przerobił je
w 2 lata (rozwód plus kokaina
crack), teraz jest oskarżony o mor-
derstwo. Charles Riddle: 1 mln
dolarów, rozwód, kilka spraw sądo-
wych, kokaina. Janite Lee – 18 mln
dolarów. Poszła w filantropię. 8 lat
potem bankructwo; na koncie 700
dolarów. Para z południa USA, naj-
pierw wzbogacenie o loteryjne 4,2
mln dolarów, potem jazda w dół.
Hieny rodzinne, domy, auta, zbytki.
W końcu rozwód. 11 lat po szczę-
ściu ona w minidomku, on kątem
u dzieci.
– Dla wielu ludzi nagłe pieniądze
oznaczają katastrofę – stwierdza
doradczyni podatkowa Susan Bra-
dley, założycielka Sudden Money
Institute (pomaga dotkniętym mi-
lionami). – Kiedy deszcz pieniędzy
spada na rodzinę, szybko przeko-
nuje się, że kreują one tyle samo
problemów, co rozwiązują. Craig
Wallace z firmy, która kupuje milio-
nowe losy i wypłaca szczęśliwcom
o połowę mniejsze kwoty, ale za-
raz. – Bankructwa są powszechne,
zwłaszcza tych, którzy wygrywają
nie tak dużo. Im się wydaje, że są
milionerami. Kupują domy, samo-
chody, zanim się zorientują, tracą
kontrolę nad sytuacją. Wierzą w ilu-
zoryczne wizerunki: Loteria w New
Jersey manipuluje wyobraźnią gra-
jących, każdy wygrany jest fotogra-
fowany z czekiem półtora metra na
metr, w towarzystwie wystrzałowe-
go kociaka. Napis: „Następny mi-
lioner”.
Co robić? Napierw myśleć, zda-
niem Susan Bradley z Instytutu Na-
głych Pieniędzy. Ludzie nie przy-
zwyczajeni do dużych kwot są na-
rażeni na niebezpieczeństwa, inni
czyhają na ich fortunę albo i życie.
Nie kupować co popadnie, zniknąć,
wynająć doradców, oswoić się
z nowym wcieleniem.
Ale nie: wszyscy natychmiast ku-
pują ogromne domy. Potem się
okazuje, ile kosztuje ich utrzyma-
nie. Zdaniem Bradley sytuacja dzie-
ci fortuny generalnie nie jest godna
pozazdroszczenia: albo zachowują
pieniądze, a tracą rodziny i przyja-
ciół, albo odwrotnie. Często tracą
i jedno, i drugie.
Niektórzy, jak Evelyn Adams, po-
trafią się pocieszyć: – Niektórzy wy-
grani zbankrutowali w 6 miesięcy.
Mnie przynajmniej zajęło to kilka lat...
CEZARY STOLARCZYK
a1576-77.qxd 2010-04-02 17:05 Page 3
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
Przypadek, odrobina szczęścia i naukowe
zacięcie. Tyle wystarczy, żeby to, co wydawało
się niemożliwe, stało się faktem
Cud regeneracji
USA
Czy lekarze będą musieli na no-
wo zdefiniować, jak leczyć zawał
serca, udar mózgu, przerwanie
rdzenia kręgowego? Czy trzeba
będzie z medycznego słownika
wykreślić słowo „nieodwracalne”?
Zapewne jeszcze nie dziś, ale
w niedalekiej przyszłości wydaje
się to bardzo prawdopodobne.
Ellen Heber-Katz, badaczka pra-
cująca w The Wistar Institute w Fila-
delfii, zajmowała się badaniami
układu odpornościowego u myszy,
jednak niespodziewanie coś zakłó-
ciło planowane eksperymenty. By
rozróżnić zwierzęta z poszczegól-
nych grup, naukowcy przekłuwali
im uszy (ten zabieg nie jest dla
zwierząt bolesny), jednak kiedy
przygotowywali się do oceny uzy-
skanych wyników ze zdumieniem
odkryli, że po zrobionych otworach
nie ma nawet śladu. Profesor He-
ber-Katz w pierwszej chwili podej-
rzewała, że to jej doktorantka zapo-
mniała o swoich obowiązkach, jed-
nak ona utrzymywała z przekona-
niem, że oznakowała zwierzęta.
Wspólnie ponownie oznaczyły
grupę badanych myszy
i stwierdziły, że zrobione otwory
z dnia na dzień stawały się mniejsze,
aż w końcu zniknęły. – Na skórze nie
pozostała żadna blizna, powstała
tkanka była idealna – powiedziała
profesor Heber-Katz. – Miałyśmy
świadomość, że odkrycie, co jest
przyczyną tej reakcji, pozwoliłoby
nam poszukiwać nowych sposobów
leczenia ran – dodała.
W świecie zwierząt zdolność rege-
neracji tkanek nie jest czymś niezwy-
kłym, każdy słyszał o tym, że odcięty
ogon salamandry odrasta (tak samo
jak jej inne organy: górna i dolna
szczęka, soczewka, siatkówka, jelita).
Podobne zdolności mają niektóre
gąbki, stułbie, ryby czy ślimaki. U ssa-
ków to jednak duża rzadkość.
Profesor Heber-Katz chciała nie-
zwłocznie zająć się badaniem stwier-
dzonego zjawiska, jednak koledzy
radzili jej, by nie marnowała do-
świadczenia zdobytego w bada-
niach nad odpornością i przyczyna-
mi odrzucania przeszczepów. Pro-
ponowali, by „znikające dziury w my-
TERAPIA GENOWA 77
ze zdobyciem funduszy na badania,
gdyż nasz zespół nie specjalizował
przekłuwane w uszach, jednak za-
miast okrzyku „eureka!” częściej na-
się w tej dziedzinie. Jednak cieszę rzekali oni na to, że mają dodatkową
się, że przetrzymaliśmy początkowe pracę, robiąc je ponownie. Sądzę,
trudności, to naprawdę się opłaciło. że zdawali sobie sprawę, że to coś
Odkrycie zespołu profesor Heber- niezwykłego, jednak skoncentrowani
sich uszach” potraktowała jako na-
-Katz rodzi kolejne pytania. Czym
dokładnie steruje gen p21? Czy ko-
mórki są w stanie powrócić do stanu
niezróżnicowanego bez niego? Po-
tencjalne możliwości terapeutyczne
na swoich doświadczeniach nie za-
stanawiali się nad tym dłużej – po-
wiedziała.
Wiele z uznanych i ważnych odkryć
początkowo nie było wcale
ukowe hobby i pozostała wierna z czasowego wyłączenia genu p21
celem badawczym
dziedzinie, w której odnosiła sukce- zdają się być niezwykle obiecujące.
sy. Jednak ona czuła, że przez przy- Badacze od lat ze zmiennym powo- ich odkrywców. Wystarczy wspo-
padek dokonała bardzo ważnego dzeniem szukali sposobów na rege- mnieć penicylinę, cisplatynę (lek sto-
odkrycia i postanowiła poświęcić się nerację ludzkich tkanek. W prasie sowany w terapii nowotworów) czy
badaniu jego istoty. – Miałam świa- popularnej na wiadomość o odkry- nawet viagrę. W takiej sytuacji to cie-
domość, że nie wiem nic na temat ciu profesor Heber-Katz pojawiły się kawość i dociekliwość badacza po-
mechanizmów gojenia się ran – po- głośne tytuły, mówiące o nowym le- zwala często wyznaczyć nowe kierun-
wiedziała Heber-Katz. – Podczas czeniu zawałów serca, udarów mó- ki w dziedzinach, nad którymi inne ze-
spotkania ze specjalistą w tej dziedzi- zgu, o chorych wracających do peł- społy pracują bez powodzenia przez
nie dowiedziałam się, że „to niemoż- nej sprawności po amputacji koń- całe lata.
liwe, by dziury w uszach ssaków go- czyny. Jednak droga z laboratorium Gen p21 to pierwszy element ukła-
iły się bez śladu”. Wtedy wiedziałam do praktyki klinicznej nie jest taka danki, odkrycie wszystkich jej skła-
już, że jestem na tropie czegoś bar- prosta. Geny regulują liczne procesy dowych może całkowicie zmienić
dzo ważnego. i potrzeba jeszcze wiele pracy, by oblicze współczesnej i przyszłej me-
Niektóre organy ssaków, jak na przy- ocenić bezpieczeństwo wpływania dycyny, jednak aby tak się stało, na-
kład wątroba, mają zdolność regenera- na cykl komórkowy. ukowcy poza świetnie opracowany-
cji. Inne, jak serce czy mózg, nie są Eksperyment profesor Heber-Katz mi projektami badawczymi będą też
w stanie zastąpić utraconych lub znacznie przybliżył nas do ery tera- potrzebowali odrobiny szczęścia.
pii genowej i tak jak wiele innych od-
uszkodzonych komórek. kryć w dużej mierze był dziełem TOMASZ ŁUGOWSKI
W ich miejsce powstaje blizna. Jed- przypadku. – Inni naukowcy także Na podst. Proceedings of the National
nak proces zachodzący u badanych dostrzegli, że w ich badaniach nie- Academy of Sciences
przez profesor Heber-Katz myszy którym grupom myszy znikały otwory oraz ScientificAmerican
przypominał nie typowe dla ssaków
mechanizmy regeneracyjne, a te za-
chodzące m.in. u salamandry. Żeby
znaleźć rozwiązanie zagadki, posta-
nowiła porównać komórki „terapeu-
tyczne” w grupie badanych myszy
i „nieterapeutyczne” w grupie kontrol-
nej. Znalazła kilka istotnych różnic. Te
„lecznicze” były niezróżnicowane
i wielojądrowe, wszystkie też miały
jedną charakterystyczną cechę: brak
aktywności jednego genu: p21.
Żeby sprawdzić, czy to właściwy
trop, badacze metodami inżynierii ge-
netycznej stworzyli myszy z wyłączo-
ną aktywnością genu p21. Przebili im
uszy i… zgodnie z oczekiwaniami
otwory zniknęły, nie pozostawiając
blizn. Pod mikroskopem naukowcy
z zespołu profesor Hener-Katz stwier-
dzili, że za niezwykłe zdolności rege-
neracyjne odpowiada blastema, czyli
zespół niezróżnicowanych, zdolnych
do szybkiego wzrostu komórek.
15 lat od przypadkowego odkry-
cia profesor Heber-Katz opublikowa-
ła wyniki badań na łamach prestiżo-
wego pisma Proceedings of the Na-
tional Academy of Sciences. Dziś
cieszy się z podjętej wówczas decy-
zji, by zawierzyć przeczuciu i porzu-
cić badania nad układem odporno-
ściowym na rzecz regeneracji tka-
nek, o której nie miała pojęcia.
– Każdego dnia odkrywaliśmy w la-
boratorium coś nowego, to było jak
fascynująca, niezwykła przygoda
– powiedziała. – Mieliśmy trudności
R E K L A M A
a1578-79 turystyka.qxd 2010-04-02
78
Most na Amurze w okolicach Chabarowska
Na falach Amuru
Rosja
Dawniej Nanajowie określali tę
rzekę słowem Mongmu, oznacza-
jącym „wielką rzekę” lub „silną
wodę”. Chociaż dziś najczęściej
mówi się o niej, używając słowa
Amur, to nie sądzę, aby straciła
cokolwiek ze swojej potęgi. Wi-
działem to na własne oczy.
Wybierając się na wyprawę, wie-
działem, że muszę być przygotowany
na solidne opady, które są tu najinten-
sywniejsze pod koniec lata. Dzieje się
tak ze względu na wilgotny, monsu-
nowy klimat. Niezbędny okazał się za-
kup solidnej, nieprzemakalnej odzie-
ży. Środkiem transportu miał być ka-
jak, nadmuchiwany – wariant opty-
malny podczas transportu. Nieco gor-
szy na wodzie, przede wszystkim wol-
ny – chociaż, jak się później okazało,
miał także pewne zalety.
Klimat nie zwlekał z pokazaniem
swojej monsunowości. Już pierwsze-
go dnia – w ciągu pierwszych kilku-
dziesięciu minut po zejściu na wodę,
jeszcze w granicach miasta Chaba-
rowska, skąd rozpoczynałem swój
spływ – zostałem ochrzczony przez
potężną nawałnicę. Większą część
mojego spływu – 40 dni i tysiąc kilo-
metrów z nurtem rzeki – spędziłem
pod niebem zasnutym chmurami. Jak
okazało się już na miejscu – dzięki
wywiadom wśród miejscowej ludno-
ści – trafiłem na wyjątkowo deszczo-
wy rok. Oczywiście bywały również
i dni słoneczne, będące niczym opa-
trunek na zbolałe rany.
16:58 Page 2
POZNAĆ I ZROZUMIEĆ ŚWIAT
Wielka rzeka...
Czas spędzony na Amurze był wy-
starczająco długi, aby poznać ogrom
tej rzeki, która nie rozpieszczała mnie
od samego początku spływu. Kiedy
w połowie szóstego dnia przecisną-
łem się przez gęste zgrupowanie kilku
dużych wysp, ujrzałem ogromną taflę
otwartej wody i, podskakując jak spła-
wik na grzbietach fal, poczułem silne
uderzenie wiatru. Amur miał w tym
miejscu ponad pięć kilometrów szero-
kości! Długo walczyłem z silnym wia-
trem i falami, mijając kolejne wysepki.
Chwilami intensywne wiosłowanie po-
zwalało jedynie na utrzymanie pozycji,
tak aby nie zostać zepchniętym w gó-
rę rzeki. Mój kajak był idealny na dużą
falę – trudny do zalania i wywrócenia,
niemalże kleił się do powierzchni wo-
dy. Ze względu jednak na płaskie dno,
czyli brak wypukłego kadłuba, był bar-
dzo podatny na działanie wiatru, okrę-
canie i zwiewanie, któremu nie stawiał
wręcz żadnego oporu.
Po długim i intensywnym wiosłowa-
niu zbliżyłem się w końcu do brzegu.
Potem jeszcze dwa razy ugrzęzłem
w objęciach wielkich amurskich fal
i porywistego wiatru. Były to jednak
chwile, kiedy czułem, że możliwości
mojego kajaka w opieraniu się wiel-
kiej fali doszły do kresu. Jedynym, ale
jednak niewielkim pocieszeniem był
dla mnie fakt posiadania kamizelki ra-
tunkowej.
– Dawaj do nas, zupa się gotuje...!
– wołał, przywołując mnie ręką jeden
z dwóch mężczyzn krzątających się na
brzegu wokół ogniska. Wyglądało na
to, że mój spływ wzdłuż Komsomolska
zostanie chwilowo przerwany. Wyzię-
biony, w ten ponury i chłodny dzień
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
z przyjemnością przystałem na propo-
zycję. Pokonałem sto metrów dzielące
mnie od brzegu i po chwili witając się,
ściskałem ciepłe dłonie dwóch ob-
cych, przyjaznych mi ludzi. Byli to An-
driej i Jurij – emerytowani wojskowi,
mieszkający w Komsomolsku. Zasie-
dliśmy przy turystycznym stoliczku na
kamienistym brzegu Amuru. Spędzi-
łem około godziny, rozmawiając z mo-
imi dobroczyńcami i posilając się zupą
rybną, czyli rosyjską uchą. – Dawny
system upadł – mówił Andriej, podając
mi kieliszek jabłkowej nalewki – i w za-
sadzie dobrze się stało. Kto by jednak
20 lat temu pomyślał, że ja teraz będę
mógł tu stanąć z obywatelem obcego
kraju i swobodnie rozmawiać naprze-
ciwko fabryki, gdzie produkują nasze
myśliwce... O, tam je robią... poważnie
– wskazał dłonią przeciwległy brzeg
rzeki, gdzie powstają słynne myśliwce
Suchoj, zwane Su. – Ale teraz jest de-
mokracja i nikt nie robi z tego tajemni-
cy – dodał. Nie wdawałem się w szcze-
góły rosyjskiej „demokracji”.
Amur, od Komsomolska począw-
szy, zdecydowanie zmienił swój cha-
rakter. Wzgórza, widniejące do tej po-
ry gdzieś w oddali na horyzoncie, po-
jawiły się u brzegu rzeki, porządkując
jej bieg i ograniczając zwykle do jed-
nego koryta. Rzecz jasna, rzeka two-
rzyła jeszcze miejscami trudną do
ogarnięcia plątaninę starorzeczy i ar-
chipelagów wysp, jednak poprzez
stałą bliskość wzgórz dochodziło do
tego rzadko, a krajobraz stał się bar-
dziej różnorodny, a przez to ciekaw-
szy i weselszy.
Wewnętrzne sprawy Rosji...
– O, kolejni ciekawscy – pomyśla-
łem, kiedy niespiesznie w moim kie-
Fot. PAP/ITAR-TASS
runku ruszyła motorówka. Po chwili
nasze łódki zrównały się i ujrzałem sie-
dzących w motorówce trzech mundu-
rowych. Mijałem właśnie jedną z nie-
wielkich nadamurskich wsi. – Dzień
dobry. Dokumenty poproszę – usły-
szałem zaskoczony. Sięgnąłem do
wodoszczelnego woreczka przypięte-
go u pasa. W tym momencie jeden
do mężczyzn skierował w moją stronę
swój dokument. – Czyta pan po rosyj-
sku? – zapytał. – To proszę czytać.
– Urząd Spraw Wewnętrznych... Mili-
cja... – odczytałem na legitymacji, wyj-
mując jednocześnie paszport.
Milicjant obejrzał pierwszą stronę,
a następnie przekartkował dokument,
zatrzymując się gdzieś w głębi, za-
pewne na wizie. – A gdzie pozwolenie
na przemieszczanie się po Komso-
molskim Rejonie? – padło pytanie.
Moje zaskoczenie było niemałe. Nic
o obowiązku posiadania takiego do-
kumentu nie słyszałem. Wiedziałem
o konieczności jego posiadania, ale
w celu poruszania się po mieście
Komsomolsku, nie natomiast po rejo-
nie. – Jaki jest cel pana podróży? – Je-
stem ornitologiem i prowadzę obser-
wacje ptaków wzdłuż Amuru – wyja-
śniłem, mijając się nieznacznie
z prawdą. Ornitologiem jestem, ob-
serwacje ptaków to jednak tylko je-
den z wielu pociągających aspektów
skłaniających mnie ku podróżom.
– To proszę pokazać dokument po-
twierdzający, że jest pan ornitologiem.
Naturalnie dokumentu takiego nie po-
siadałem. – A w ogóle, to jak to możli-
we, że spływa pan sam, bez eskorty?
Powinien z panem ktoś płynąć. Nie
wierzyłem własnym uszom. – Proszę
za nami – zarządził kierownik załogi,
wskazując brzeg.
Zostałem posadzony przy biurku
w budynku administracji wsi. Mundu-
rowy zasiadł przy drugim jego końcu.
– A teraz przedstawię sprawę komso-
molskiemu FSB – zakomunikował mi-
a1578-79 turystyka.qxd 2010-04-02
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
licjant, chwytając słuchawkę telefo-
nu. Odbył kilka rozmów telefonicz-
nych. – To co..., to my w ogóle nie
mamy już nic robić, tak...? – z irytacją
kierował pytanie do słuchawki pod-
czas kolejnej już rozmowy. Po chwi-
li... – To w takim razie ja go wypusz-
czam... – zakończył rozmowę zrezy-
gnowany. Udaliśmy się z powrotem
w kierunku rzeki.
– Ale ty się na nas nie obrażasz, co?
– zapytał nieco zakłopotany główno-
dowodzący. – Skądże! – odparłem
– przecież to wasza praca. – Siądźmy
więc i napijmy się – zarządzili po chwi-
li jednogłośnie mundurowi. – Może
zatrzymasz się u nas na parę dni?
– otrzymałem zaproszenie od jedne-
go z milicjantów. – Odpoczniesz so-
bie, nakarmimy cię...
Uwaga, keta idzie...
Mój spływ Amurem zbiegł się ideal-
nie z jesienną wędrówką łososia
w górę dalekowschodnich rzek i stru-
mieni. – Ty uważaj... Teraz keta poszła,
na wodzie sam kryminał się zbiera...
W ogóle tam na dole, to inny naród
mieszka – ostrzegano mnie, kiedy po
trzech dniach opuszczałem „milicyj-
ną” wioskę, schodząc ponownie na
wodę. – U nas ludzie dobrzy, ale tam
uważaj... Nie zachodź w gości do każ-
dego. Okres ten to istne żniwa dla
ludności zamieszkującej doliny tutej-
szych rzek. Keta to nazwa najliczniej-
szego podgatunku łososia, występu-
jącego w tym rejonie Dalekiego
Wschodu. Niemal każdy posiadacz
łodzi motorowej woduje ją w tym
okresie na Amurze i uzbrojony w sie-
ci korzysta z jego naturalnego bogac-
twa – ławic łososi, kierujących się wę-
drówkowym instynktem na przekór
nurtom rzek.
Największy zysk pochodzi ze sprzedaży
łososiowej ikry Fot. autor wiedzi, choć obecne i spo-
16:58 Page 3
POZNAĆ I ZROZUMIEĆ ŚWIAT
Połów łososi na własny użytek jest
w Rosji oficjalnie zakazany. Taryfą
ulgową w tej kwestii cieszą się rdzen-
ne narody od setek lat zamieszkujące
tereny obecnej Federacji Rosyjskiej
– Nanajowie, Ulczowie, Udechejcy
i inni. Na głowę przysługuje im pięć-
dziesiąt kilogramów łososia rocznie.
Rosjanom, w powszechnym tego sło-
wa znaczeniu, grożą za ten proceder
kary. Ale tylko oficjalnie. Na co dzień
władza przymyka na to oko. W dobie
bezrobocia sięgającego w tym rejo-
nie 20-40% rygorystyczne egzekwo-
wanie przepisów byłoby zgubne dla
lokalnej ludności. Największy zysk
pochodzi ze sprzedaży łososiowej
ikry, a w zasadzie kawioru, po jej
wcześniejszym i odpowiednim zaso-
leniu.
Kawioru ci u nas dostatek...
– Dzień dobry – krzyknąłem, dryfu-
jąc kilkanaście metrów od brzegu
w kierunku niewielkiej grupki osób
patroszących ryby na skraju wsi.
W rzeczywistości dzień był daleki od
dobrego, było zimno, szaro i mżyło
od samego rana. – A ty skąd? – zapy-
tała jedna z kobiet. Wyjaśniłem
w dwóch zdaniach, co i skąd mnie tu
sprowadza. Wywołało to falę zdumie-
nia i entuzjazmu wśród zgromadzo-
nej grupki osób. Posypał się grad py-
tań.
Na niewielkim pomoście znajdowa-
ło się kilka osób, z sołtysem Nataszą
włącznie. Ludność wsi stanowili głów-
nie Nanajowie, tej narodowości była
również dziarska i energiczna pani
sołtys. – No, to za spotkanie – wznie-
siono toast i wręczono mi kieliszek
utworzony z uciętej szyjki plastikowej
butelki z nakrętką. – Masz aparat?
– zapytał ktoś z grupy. – Sfotografuj-
my się... Pokażesz w Pol-
sce, jak wyglądają rosyj-
scy kłusownicy – tu nastą-
piła salwa śmiechu.
Uchwyciłem pozowany
kadr ze skrzyneczką świe-
żej ikry uniesioną przez
jednego z tubylców.
Pstryk. – Teraz ty – podano
mi skrzynkę z czerwoną
ikrą. Pstryk. – Też pój-
dziesz siedzieć – śmiech.
W tym przypadku niele-
galny proceder polegał na
odławianiu jesiotra i kaługi
– dwóch przedstawicieli
z kilku gatunków występu-
jących w Rosji ryb jesiotro-
watych, których pozyski-
wanie na własne potrzeby
jest surowo wzbronione,
niezależnie od narodowej
przynależności obywateli.
Niedźwiedź łyżki
się boi...
Ślady bytności niedź-
tykane regularnie, w miarę postępu
spływu i upływającego czasu nie po-
wodowały już tak wyraźnego odczu-
cia niepokoju jak podczas pierwszych
dni wyprawy. Pod koniec mojego po-
bytu nad Amurem świadomość dzie-
lenia się wspólną przestrzenią życio-
wą stała się chlebem powszednim
i coraz bardziej powątpiewałem w fi-
zyczne spotkanie z tym drapieżni-
kiem.
Pozostało jeszcze tylko kilka dni,
niecały tydzień, które – jak szacowa-
łem – powinny wystarczyć na ukoń-
czenie spływu i dotarcie do Nikoła-
jewska nad Amurem, miasta w ujściu
rzeki. Był wieczór, zdążyłem już roz-
bić namiot i oporządzić świeżego ło-
sosia otrzymanego od spotkanego
rybaka. Część dzwonków leżała na
brzegu rzeki, a kilka piekłem już nad
ogniskiem. Obozowałem na skraju
otwartej, płaskiej doliny rzecznej po-
rośniętej wysoką trawą, sięgającą do
pasa. Brzeg rzeki porastał przerywa-
ny rząd wierzbowych zarośli. Dni sta-
ły się już wyraźnie krótsze i do kola-
cji zasiadłem o zachodzie słońca.
W pewnej chwili z krzewów po mo-
jej prawicy dobiegł trzask łamanych
gałęzi. W odległości około trzydzie-
stu metrów wyłoniła się sylwetka du-
żego, kudłatego zwierza o wielkim
łbie i zaokrąglonych uszach. Wszyst-
ko działo się bardzo szybko. To były
sekundy. Najpierw ogarnęło mnie
przerażenie i poczucie bezradności.
Zwierzę wybiegło jednak na łąkę,
w stronę otwartej przestrzeni. Wtedy
napięcie lekko opadło. – Hej, on się
mnie przestraszył, ucieka – pomyśla-
łem, kucając na ugiętych nogach
z waty. Nie był to jednak zdecydowa-
ny sprint w ferworze ucieczki, a seria
dużych susów, przy których zwierzę
co chwila zwracało łeb w moim kie-
runku. Nie byłem pewien, czy dra-
pieżnik nie zmieni swoich zamiarów.
Kiedy zniknął w wysokiej trawie,
chwyciłem za garnek oraz łyżkę i za-
cząłem energicznie stukać w jego
spód niczym w bębenek, powodując
metaliczny jazgot, tak nieprzyjemny
i niezwykły dla zielonej głuszy. To
sprawdzona metoda działająca od-
straszająco na te miłujące spokój
zwierzęta. Pragnąłem, aby niedź-
wiedź pozostał w przeświadczeniu,
że nie opłaca się zaglądać do obo-
zowiska tej dwunożnej istoty. Zadzia-
łało.
Na kilka dni przed końcem wrze-
śnia zakończyłem spływ w Nikołajew-
sku, maleńkim, upadającym mia-
steczku w ujściu Amuru. Żal, że to już
koniec podróży. Radowało jednak
szczęśliwe dotarcie do celu. Serdecz-
ność i nierzadko nieoceniona pomoc
okazana przez niezwykłych miesz-
kańców tej krainy uczyniła spływ ła-
twiejszym i barwnym.
KAROL KUSTUSCH
79
Książka w plecaku
Dorsz przez rok
Portugalia od kilku
lat wśród polskich
urlopowiczów stała
się modną i mocno
obleganą destynacją.
To przede wszystkim
efekt masowej tury-
styki czarterowej, któ-
ra umożliwiła Pola-
kom poznanie atrak-
cji głównie Algarve, czyli południowe-
go, subtropikalnego regionu Portu-
galii. Drugim popularnym w Polsce
celem jest sanktuarium maryjne
w Fatimie, chętnie i licznie odwiedza-
ne przez pielgrzymów podróżują-
cych po Półwyspie Iberyjskim (doty-
czy też hiszpańskiej Composteli).
Niemniej kraj, który leży na skraju na-
szego kontynentu, wart jest odwie-
dzin z wielu względów. Położenie, hi-
storia, zabytki, klimat, kulinaria, wina
i wspaniałe obiekty związane ze
współczesnością czynią z Portugalii
miejsce, w którym można się zrelak-
sować, nauczyć i przeżyć artystycz-
ne uniesienia.
Przewodnik napisany dla krakow-
skiego wydawcy jest jednym z kilku
obecnych na rynku. Nie ogarnia on
całości kraju, opisuje za to szczegó-
łowo miejsca, które przeciętny pol-
ski turysta może zwiedzić podczas
dwutygodniowego urlopu. Mamy tu
więc dokładne opisanie Lizbony,
którą należy poznać obowiązkowo,
a potem, od Fatimy na południe,
możemy poznać pozostałe atrakcje.
Także miejsca o ciekawych trady-
cjach ludowych (Villa Franca de
Xira, Festa dos Flores), zwyczajach
świątecznych (Santos Populares,
Festa de Tabuleiros) oraz imprezy
festiwalowe ściągające tłumy tury-
stów: Festiwal Czekolady w Obidos,
Estoril Jazz, Festiwal Muzyki Kla-
sycznej w Evorze, Targi Rękodzieła
i wiele innych. Sama Lizbona przy-
ciąga unikatowymi zabytkami, ale
i ogromnymi przestrzeniami po
Expo, wspaniale zagospodarowany-
mi, pełnymi muzeów i ludzi.
A zatem warto pojechać do Portu-
galii, poleżeć na białych plażach Co-
sta Alentejana, ale warto też na sta-
rej lizbońskiej Alfamie posłuchać fa-
do, w tawernach na wybrzeżu Atlan-
tyku spróbować caril de camarao,
czyli curry z krewetkami, i podelek-
tować się o zmroku zielonym winem
z Setubal. Nie musimy jeść wszech-
obecnego tu dorsza. Wystarczy, że
Portugalczycy robią to na okrągło
przez cały rok.
Ł. Azik
ANNA PAMUŁA, FREDERICO
KUHL DE OLIVEIRA. PORTUGALIA.
Wydawnictwo Bezdroża, Kraków
2010. Cena 24,90 zł.
a1580 nauka.qxd 2010-04-02 16:56
80
Proszę wstać! Nauka idzie!
Podejrzany:
pamiętliwy relaks
Przedmiot sprawy: Naukowcy
z Kalifornii dokonali przełomowego
odkrycia i wyjaśnili, dlaczego mamy
lepszą pamięć w stanie relaksu. Oka-
zało się, że komórki nerwowe w mó-
zgu, związane z zapamiętywaniem,
są pobudzane synchronicznie z fala-
mi mózgowymi typu theta. Fale te
pojawiają się m.in. podczas relaksu,
przed zapadnięciem w sen i uczest-
niczą w powstawaniu pamięci. Dzięki
tym odkryciom możliwe będzie sku-
teczniejsze opracowanie terapii dla
osób mających problemy z ucze-
niem się lub cierpiących na demen-
cję. Wystarczy skoordynować naukę
z falami mózgowymi theta. (KR)
Orzeczenie: Czyżby koniec kłopo-
tów z zapamiętywaniem?
Nieczyste sprawki:
żuków leśnych
Przedmiot sprawy: Odmiana żuka
leśnego (Onthophagus taurus) zosta-
ła okrzyknięta siłaczem wśród insek-
tów. Potrafi on udźwignąć ciężary
ważące 1141 razy więcej niż on sam.
To tak jakby przeciętny człowiek pod-
nosił 80 ton. Żuczek żyje pod „ważą-
cymi swoje” warstwami gnoju i od-
chodów zwierzęcych. Co ciekawe, si-
ła jest mu potrzebna do kojarzenia
się w pary. Samice kopią w gnoju tu-
nele, w których czekają na najsilniej-
szych samców. Jeśli spotka się
dwóch rywali, rozpoczyna się walka,
ale nie zawsze wygrywa ją mocniej-
szy. Słabsze osobniki wykazują się
sprytem – potrafią wyminąć konku-
Page 2
WIEDZA I ŻYCIE
renta i korzystając z jego „nieuwagi”,
zapłodnić samicę. (MK)
Orzeczenie: Siłacz czy inteligent?
Kobiety żuki też mają ten dylemat.
Pod lupą:
wybujałość pomidora
Przedmiot sprawy: W wyniku
skrzyżowania dwóch daleko spokrew-
nionych odmian roślin można otrzy-
mać odmianę o znacznie lepszych ce-
chach produkcyjnych niż jej rodzice.
Badając genetyczne podłoże tego zja-
wiska u pomidora, naukowcy z USA
i Izraela odkryli, że może je wywoły-
wać mutacja już jednego genu! Wyko-
rzystali do tego „bibliotekę mutantów”
– kolekcję liczącą 5 tys. odmian pomi-
dorów, z których każda miała mutację
w innym genie. Każdego z tych mutan-
tów skrzyżowali z odmianą wyjściową
(bez mutacji). Niektóre z uzyskanych
roślin dawały wyższy plon niż ich ro-
dzice, a najlepiej spisywała się odmia-
na z mutacją w genie florigenu (białko
regulujące kwitnienie). Jej plon był
o 60% większy, a pomidory bardziej
słodkie i soczyste. (JC)
Orzeczenie: A łyżka na to... pomi-
dor!
Poszukiwane:
soczewki na jaskrę
Przedmiot sprawy: Soczewki kon-
taktowe używane dotychczas jedynie
do korekcji wad wzroku lub ze wzglę-
dów estetycznych będą miały nowe
zastosowanie. Zespół pod kierownic-
twem Anuj Chauhan wpadł na pomysł,
by wykorzystać je w leczeniu jaskry.
Specjalnie spreparowane soczewki na-
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
sącza się witaminą E, która uwalniając
się, dociera do chorej tkanki, hamując
rozwój choroby. (MAT)
Orzeczenie: Tylko jak z soczewkami
poradzą sobie ludzie starsi, najczęściej
cierpiący na jaskrę?
Na tropie:
całunu turyńskiego
Przedmiot sprawy: Naukowcy
z Teksasu opracowali nową metodę da-
towania zabytkowych przedmiotów,
która ma pomóc w rozwikłaniu tajemni-
cy słynnego całunu turyńskiego. Do-
tychczasowe techniki datowania bazują
na określeniu zawartości rzadkiego izo-
topu węgla (C14) w badanym przed-
miocie. W tym celu konieczne było po-
branie próbki przeznaczonej do całko-
witego spalenia (do dwutlenku węgla).
Wykluczało to ich zastosowanie w przy-
padku wyjątkowo starych i cennych
rzeczy. Nowa metoda nie wymaga po-
bierania próbek, bo przedmiot jest
umieszczany w komorze wypełnionej
naładowanym elektrycznie gazem (po-
dobnym do używanych w telewizorach
plazmowych). Gaz stopniowo i łagod-
nie utlenia powierzchnie przedmiotu,
uwalniając CO2 bez uszkodzenia bada-
nego materiału. (SS)
Orzeczenie: Czy zakończą się spory
badaczy i teologów zajmujących się
całunem?
Oczyszczeni z zarzutów:
mężczyźni w sile wieku
Przedmiot sprawy: Naukowcy
sprzeciwili się popularnemu przeko-
naniu, że im mężczyzna jest starszy,
tym bardziej zrzędliwy. Najnowsze
badania pokazują, że młodzi panowie
mają bardziej pesymistyczne nasta-
wienie do życia niż ich ojcowie
i dziadkowie. Uczeni pokazywali
dwóm grupom mężczyzn (w wieku
19-31 i 61-80 lat) serie zdjęć. Następ-
nie poprosili, aby zapamiętali jak naj-
więcej tych, które przedstawiały mo-
menty smutne i szczęśliwe. W trakcie
eksperymentu badacze monitorowali
aktywność mózgu ochotników. Oka-
zało się, że część mózgu odpowie-
dzialna za przetwarzanie pozytyw-
nych emocji była bardziej aktywna
u ludzi w podeszłym wieku, podczas
gdy emocje negatywne przetwarzane
były tak samo u młodszych, jak
i u starszych. Na tej podstawie na-
ukowcy wysnuli wniosek, że wiekowi
mężczyźni są bardziej skłonni zapa-
miętywać szczęśliwe chwile niż ich
młodsi koledzy. (ZK)
Orzeczenie: Oskarżenia o zrzędli-
wość oddalone!
Dealerzy:
bary szybkiej obsługi
Przedmiot sprawy: Najnowsze ba-
dania na szczurach pokazują, że wyso-
kotłuszczowe, kaloryczne jedzenie
uzależnia podobnie jak narkotyki. Co
więcej, dzieje się to za pośrednictwem
tych samych mechanizmów! W bada-
niach zastosowano dietę przypomina-
jącą ludzką, składającą się z wysoko-
kalorycznych potraw. Ku zdumieniu
naukowców szczury zawsze wybierały
wysokoenergetyczny pokarm, pochła-
niając dwa razy więcej kalorii. Gdy po
kilku tygodniach wprowadzono im „bar
sałatkowy”, odmawiały jedzenia, gło-
dząc się nawet przez dwa tygodnie.
W mózgach szczurów zaobserwowa-
no identyczne zmiany, jak u zwierząt
uzależnionych od narkotyków: spadek
liczby receptorów dopaminowych D2,
powiązany z dysfunkcją układu nagro-
dy i nieustannym dążeniem do zaspo-
kojenia „głodu”. (KAW)
Orzeczenie: Czy nie moglibyśmy
uzależnić się od czegoś, co nas nie za-
bije...?
RAFAŁ GUTAKER
i Naukowy Wydział Śledczy
nauka@angora.com.pl
Źródła: Nature Neuroscience, Telegraph,
Science Daily, ABC Science,
Reuters/Nature
a1581 eroskop.qxd 2010-04-02 16:56 Page 1

ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010) W GŁOWIE SIĘ (NIE) MIEŚCI 81

EROSKOP

Rys. Tomasz Wilczkiewicz

a1582 turkiewicz.qxd 2010-04-02
82 HIGH LIFE
Ricky Martin
Kamień z serca
Po latach ukry-
wania się i życia
w kłamstwie laty-
noski piosenkarz
zdobył się na od-
wagę i przyznał
przed całym
światem do swo-
jego homoseksu-
alizmu – donosi dziennik The Daily
Telegraph. Martin zamieścił specjalne
oświadczenie na swoim blogu: – Je-
stem dumny i szczęśliwy, ponieważ
jestem homoseksualnym mężczyzną
– wyznał. Muzyk przyznał, że był już
zmęczony życiem w kłamstwie. Oba-
wiał się jednak, że szczere wyznanie
może zniszczyć jego karierę. Fanka-
mi Ricky’ego są przede wszystkim
kobiety. Dotychczas wszystkie pyta-
nia dotyczące życia osobistego po-
zostawiał bez odpowiedzi.
Phil Collins
Z chorą ręką
Brytyjski mu-
zyk ma poważne
problemy zdro-
wotne – czytamy
na stronach por-
talu rollingsto-
ne.com. Collins
ma uszkodzone
nerwy dłoni, co
nie pozwala mu na swobodną grę
na perkusji. Podczas koncertów mu-
si mieć przyklejone pałeczki perku-
syjne do dłoni, ponieważ nie mógłby
ich utrzymać. Nie jest także w stanie
zagrać koncertu bez zażycia silnych
środków przeciwbólowych. – Mam
także problemy z utrzymaniem
sztućców, otwieraniem drzwi samo-
chodu i wieloma innymi codziennymi
czynnościami – wyznał Collins.
Lady Gaga
Nie gwiazdorzy
Ekscentryczna
piosenkarka za-
chowuje się dzi-
wacznie jedynie
w blasku fleszy
– donosi portal
malextra.com. Za
kulisami jest zwy-
czajną dziewczy-
ną, która nie wykorzystuje swojej
gwiazdorskiej pozycji, nie pomiata
ludźmi i nie wybrzydza, kiedy przy-
chodzi do zamawiania jedzenia. Do
ulubionych dań Gagi należą kurczak
z rożna i żółte sery, podawane za-
wsze z białym pieczywem, oraz
miód. Zamiast alkoholu gwiazda za-
wsze prosi o wodę niegazowaną, ka-
wę bezkofeinową lub zwykłą czarną
herbatę. Takie zachowanie w świecie
celebrytów jest bardzo rzadkie. Ma-
riah Carey, gdziekolwiek się pojawi,
żąda szampana za minimum 750 do-
larów i wyłącznie wody Evian. ZW
Fot. PAP(3)
16:55 Page 2
ZNAD SEKWANY
Paryski nie-co-dziennik
Freuda nagość monstrualna
– To, co mnie naprawdę interesuje,
to zwierzęca strona ludzi; dlatego lu-
bię ich obnażać. I nie jest to obnaża-
nie psychiczne na jakiejś psycho-
analitycznej kozetce, ale wprost
– cieleśnie na wielkoformatowych
obrazach, ponieważ nie o Zygmunta
Freuda tu chodzi, a o jego wnuka,
malarza Luciana Freuda, jednego
z ostatnich wielkich monstrów
XX wieku. Centrum Pompidou odda-
je hołd świętemu potworowi brytyj-
skiego ekscentryzmu retrospektywą
– „Lucian Freud, atelier”.
W tytule paryskiej wystawy słowo
„atelier” znalazło się nieprzypadkowo,
bo Lucian Freud należy do artystów,
takich jak Giacometti, Brancusi czy Ba-
con, dla których pracownia ma znacze-
nie strategiczne w procesie twórczym.
Maluje tylko w atelier, nie opuszcza go
prawie nigdy. Przypomina ono szpital-
ny pokój, gdzie rodzi się i dojrzewa styl
nazywany „realizmem intymnym”, któ-
rym oswaja napięcie między światem
wewnętrznym i zewnętrznym, co jest
najważniejsze w obrazach Freuda. Pra-
cuje on jedynie z żywymi modelami,
osobami, które dobrze zna, a jego pej-
zaże to widoki z okna pracowni.
Anegdota mówi, że pewnego razu,
gdy wracał z obiadu, na którym oma-
wiał warunki namalowania portretu na
zamówienie, wdał się w sprzeczkę
z szoferem. Skończyło się wielkim siń-
cem pod okiem artysty. Zamiast do le-
karza natychmiast pojechał do atelier,
by namalować swoją nabrzmiałą twarz.
Tak powstał Autoportret z podbitym
okiem, pierwszy finansowy sukces
Freuda. Ta miniatura olejna (18x14 cm)
osiągnęła cenę kilku milionów funtów.
Malarz zaczął być rozchwytywany za-
równo przez kolekcjonerów malarstwa
dawnego, jak i współczesnego. Jednak
apogeum przyszło 30 lat później. Pew-
nego majowego dnia 2008 roku został
najdroższym żyjącym artystą świata. Je-
go akt Sue Tilley zwany Big Sue, przed-
stawiający monstrualne ciało kobiety
rozlewające się na powierzchni całej ka-
napy, zakupił Roman Abramowicz za
33 mln dolarów. Dziś prawie wszystkie
dzieła Freuda znalazły się w kolekcjach
prywatnych, omijając najbogatsze na-
wet narodowe muzea. Bardzo szybko
bowiem stał się zbyt drogi dla instytucji
publicznych, tym bardziej że jego obra-
zy są trudno dostępne, bo maluje mało:
od trzech do pięciu płócien rocznie.
Wystawa w Pompidou zgromadziła
50 najważniejszych obrazów i tuzin
Kierownik działu zagranicznego: HENRYK MARTENKA
henryk.martenka@angora.com.pl
Sekretarz działu: JACEK BINKOWSKI
ANGORA – PERYSKOP nr 15 (11 IV 2010)
grawiur Freuda. Nagość jest w nich goś, kto prowadząc samochód, gra
wszechobecna. Rzuca nowe światło w ruletkę. Ma opinię artysty despotycz-
na sztukę aktu i portretu. Wydobywa nego, manipulującego według swoich
z malowanych postaci rodzaj napięcia kaprysów wszystkimi, którzy mu pozu-
między ich stroną biologiczną i spo- ją, wymagającego od nich wielogo-
łeczną, co dla widza staje się niezno- dzinnej dyspozycyjności w dzień
śne, wręcz prowokacyjne w swej swo- i w nocy bez słowa skargi. Sam latami
istej agresywności. Jak w obrazie Da- podążał za cieniem Francisa Bacona
vid i Eli, gdzie obnażone ciało Davida nie tylko po londyńskiej dzielnicy Soho,
będące w pozycji biernie erotycznej ale i po jego twórczości. Przyjaźnili się
zredukowane jest do seksualności. od 1945 roku do lat 70.
Jego genitalia są bardziej wyekspo- Właśnie w studiach ludzkiego ciała
nowane niż twarz w tradycyjnym por- można się dopatrzyć wpływu Bacona
trecie. na Freuda. Ten pierwszy dokonał swo-
Obok niego leży suka Eli, równie istego gwałtu na ciele, przedstawiając
amorficzna jak jej pan. Nagość Freuda je jako ideę ludzkiego mięsa. Na jego
jest totalna, bezceremonialna, surowa. obrazach człowiek lśni różowością
Penetruje zewnętrzność modela ni- obrzęku i szpetotą seksualnego parok-
czym żywy organiczny twór. Obnaża syzmu. Fascynuje i napawa lękiem, od-
go i wystawia w zamkniętej przestrzeni pycha i przyciąga zarazem. Torturowa-
płótna bez jakiejkolwiek psychologicz- ny, deformowany, rozgniatany osiąga
Lucian Freud Big Sue Fot. PAP/EPA
nej ekspresji czy społecznej maski, by wymiar wstrząsającego szyderstwa,
mocniej i brutalniej odsłonić jego wymiar tajemnej, samotniczej zwierzę-
uprzedmiotowioną intymność ciała. cości, jaka tkwi w każdym przedstawi-
Ciała kobiet i mężczyzn o ziarnistej cielu homo sapiens.
fakturze, w tonacji bladego różu, ochry A Lucian Freud? On tak oto sumuje
i piasku są ciężkie, zmęczone, dyskret- swoją twórczość: Zadaniem artysty jest
nie zdeformowane. Tworzą efekt niepo- wstrząsać i zakłócać spokój istoty ludz-
kojącej próżni, jakby same były na kiej. Drażnić dziełem wabiącym nie-
świecie, dotknięte jakimś postępują- uświadomioną alchemią, niczym my-
cym rodzajem entropii. Jest w nich śliwski pies podejmujący trop. Lecz
swoisty melanż przyciągania i odpy- pies nie jest wolny, może tylko wywę-
chania, fascynacji i wstrętu. Ta nagość szyć trop – instynkt zrobi resztę.
poniewiera nagością klasyczną, wpisu- Czy nie pobrzmiewa w tym dalekie
echo wielkiego dziadka? Nie wiem. Ale
jąc się w kontekst szczególny pracy ar-
tysty z modelem. – Ja i moje modele jest jeszcze czas, by to lepiej obwą-
uprawiamy malarstwo, nie miłość. chać. Do połowy lata można w Cen-
Chce, żeby te obrazy stały się ciałem. trum Pompidou podążać tropem wnu-
Lucian Freud, mimo swych 88 lat, ka Zygmunta Freuda.
jest w pełni twórczy, ba, czym starszy,
tym bardziej odważny i bezkompromi- LESZEK TURKIEWICZ
sowy. Mówi o sobie, że przypomina ko- turkiewicz@free.fr
Korespondenci: Łukasz Jackiewicz (Berlin), Aneta Kubas (Dublin), chorwacki), Katarzyna Merska (litewski), Danka Michalczyk (duński),
Daniel Kestenholz (Bangkok), Walerij Lubchenko (Kijów), Agnieszka Tomasz Ługowski (angielski), Lidia Solarek (niemiecki), Anna Soluch
Nowak (Rzym), Cezary Stolarczyk (Miami), Leszek Turkiewicz (Paryż). (niderlandzki), Magdalena Szkulmowska (francuski), Marcin
Tłumacze: Andrzej Berestowski (rosyjski), Wojciech Filipiak (angielski, Szymański (angielski), Robert Szymański (ukraiński), Patryk K.
niemiecki), Cezary Goliński (białoruski), Magdalena Urbaniak (niemiecki).
Herman-Milenkowska (serbski), Jarosław Jeżdzikowski (portugalski, Przegląd funkcjonuje na podstawie umowy z wydawcami zagranicznymi.
A1583 AP BOSS.qxd 2010-04-02 14:47 Page 1

R E K L A M A
a1584.qxd 2010-04-02 18:44 Page 2

84 DLA TYCH, CO NIE LUBIĄ CZYTAĆ ANGORA nr 15 (11 IV 2010)

Rys. Tomasz Wilczkiewicz

Rys. Mirosław Stankiewicz

Rys. Mirosław Stankiewicz

A NAS ZALEWA ŻÓŁĆ. Chińczycy przejęli produkcję samocho-

dów Volvo, a Hindusi Jaguara i Land-Rovera.

Rys. Katarzyna Zalepa

ZAPROSZENIE NA POKŁAD. Lech Kaczyński nie odmówi generałowi Jaruzelskiemu pomocy

w podróży do Moskwy na obchody rocznicy zwycięstwa nad Niemcami – czytaj str. 12.
Rys. Piotr Rajczyk
Tygodniówka

BEZPIECZNY PARKING. W poznańskiej galerii handlowej

powstał pierwszy w Polsce parking samochodowy tylko dla pań.

Rys. Paweł Wakuła

Rys. Katarzyna Zalepa
MILION W „MILIONERACH”. Wreszcie padła główna nagroda
PRZERWA NA REKLAMĘ... w teleturnieju „Milionerzy” – czytaj str. 38.
Kolumnę opracowała: JOLANTA PIEKART-BARCZ