Druk nr 685

Warszawa, 28 marca 2008 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy o emeryturach i

rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.
Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy panią poseł Anitę Błochowiak.

(-) Bartosz Arłukowicz; (-) Anna Bańkowska; (-) Anita Błochowiak;

(-) Andrzej Celiński; (-) Tomasz Garbowski; (-) Witold Gintowt-
Dziewałtowski; (-) Henryk Gołębiewski; (-) Tomasz Kamiński; (-) Jan
Kochanowski; (-) Sławomir Kopyciński; (-) Bożena Kotkowska; (-) Janusz
Krasoń; (-) Krystyna Łybacka; (-) Wacław Martyniuk; (-) Zbigniew
Matuszczak; (-) Krzysztof Matyjaszczyk; (-) Henryk Milcarz; (-) Tadeusz
Motowidło; (-) Wojciech Olejniczak; (-) Artur Ostrowski; (-) Wojciech
Pomajda; (-) Stanisława Prządka; (-) Stanisław Rydzoń; (-) Joanna
Senyszyn; (-) Stanisław Stec; (-) Wiesław Andrzej Szczepański; (-) Jan
Widacki; (-) Stanisław Wziątek; (-) Ryszard Zbrzyzny.
 projekt

USTAWA

z dnia 2008 r.

o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych

Art. 1.

W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu

Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm. 1 ))
wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 85:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

" 1. Kwota najniższej renty jest równa:

1) dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy - 50% przeciętnej emerytury,

przysługującej z Funduszu,

2) dla osoby częściowo niezdolnej do pracy - 37,5% przeciętnej emerytury,

przysługującej z Funduszu."

b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

"2. Kwota najniższej emerytury, z zastrzeżeniem art. 24a ust. 6, art. 54, 54a
ust. 2 oraz art. 87 jest równa 50% przeciętnej emerytury, przysługującej z
Funduszu."

c) ust. 3 otrzymuje brzmienie:

1)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 99,
poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 144, poz. 1530, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr
236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr
208, poz. 1534 oraz z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 82, poz. 558, Nr 191, poz. 1368 i 1369, Nr 200, poz. 1445.
 "3. Wysokość najniższych świadczeń, o których mowa w ust. 1-2 ulega
zmianie, z dniem 1 marca każdego roku. Podstawą do ustalenia kwoty
najniższych świadczeń jest wysokość przeciętnej emerytury przysługującej
z Funduszu w czwartym kwartale roku poprzedniego."

2) w art. 87:

a) po ust. 1 dodaje się ust. 1a – 1c w brzmieniu:

"1a. O ile ubezpieczony ma okres składkowy i nieskładkowy

przekraczający co najmniej o 12 miesięcy okresy określone w ust. 1 pkt 1 i 2
kwota przysługującego mu minimalnego świadczenia, do której
podwyższa się świadczenie, jest ustalana indywidualnie na zasadach
określonych w ust. 1b-1c. Przepisy ust. 3-8 oraz art. 5 ust. 2 stosuje się
odpowiednio.

1b. Ustalana indywidualnie kwota minimalnego świadczenia jest określana

poprzez pomnożenie ustalonego indywidualnie wskaźnika procentowego i
kwoty przeciętnej emerytury przysługującej z Funduszu w czwartym
kwartale roku poprzedniego, ogłaszanej przez Prezesa Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych na zasadach określonych w art. 94 ust. 2 pkt 3 i
zmieniana z dniem 1 marca każdego roku.

1c. Indywidualny wskaźnik procentowy, o którym mowa w ust. 1b ustala

się poprzez dodanie do odpowiedniego wskaźnika procentowego,
określonego w art. 85 ust. 1 lub 2:

1) 1 % za każdy rok okresu składkowego i nieskladkowego,

przekraczający minimalny okres, określony w ust. 1 – w przypadku
świadczeń, o których mowa w art. 85 ust. 1 pkt 1 i ust. 2,

2) 0,75 % za każdy rok okresu składkowego i nieskladkowego,

przekraczający minimalny okres, określony w ust. 1 – w przypadku
świadczenia, o którym mowa w art. 85 ust. 1 pkt 2."

b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

 "2. Podwyższenia, o których mowa w ust. 1-1a, podlegają refundacji z
budżetu państwa."

3) w art. 94 ust. 2 dodaje się pkt 3 w brzmieniu:

"3) kwotę przeciętnej emerytury przysługującej z Funduszu w czwartym

kwartale roku poprzedniego.".

Art. 2.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2009r.

 UZASADNIENIE

Aktualny stan prawny i potrzeba uchwalenia ustawy

Od dnia 1 marca 2008 kwota najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej
niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej wynosi 636,29 zł. a kwota renty z
tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 489,44 zł. Według szacunków
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wysokość przeciętnej emerytury wyniesie w
marcu 2008r. około 1472 zł, wysokość przeciętnej renty z tytułu niezdolności do
pracy - około 1107 zł, a wysokość przeciętnej renty rodzinnej - około 1 298 zł.
Oznacza to, że kwota najniższej emerytury stanowi zaledwie ok. 43,2%
przeciętnej. Jest oczywiste, że tak niewielkie środki nie tylko nie zapewniają
dochodu pozwalającego na godne życie, ale nawet dochodu pozwalającego na
zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.
Ponad 6% emerytur, prawie 13% rent rodzinnych, wypłacanych z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawie 30% rent z tytułu całkowitej
niezdolności do pracy oraz ponad 16% rent z tytułu częściowej niezdolności do
pracy jest wypłacanych w najniższej, ustawowo określonej wysokości. Najniższe
świadczenia otrzymują także prawie wszyscy świadczeniobiorcy, uzyskujący
świadczenia z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W praktyce
najniższe świadczenia wypłacane z FUS i KRUS otrzymuje więc obecnie prawie
2,5 mln. świadczeniobiorców.
Najniższe świadczenia wypłacane z FUS otrzymują głównie osoby o
krótkim stażu ubezpieczeniowym. Zaledwie ok. 15% emerytów należących do tej
grupy ma co najmniej 30. letni staż ubezpieczeniowy.
Ostatnie lata przynoszą znaczący wzrost płac oraz dochodów. Z owoców
wzrostu gospodarczego korzysta bogatsza część społeczeństwa, dla tych którzy
nie mogą pracować z powodu starości lub niepełnosprawności nie stworzono jak
dotychczas możliwości uzyskania wyższych świadczeń. Kolejne zapowiedzi
rządu, dotyczące np. wprowadzenia liniowej stopy podatkowej czy zniesienia
tzw. podatku Belki mogą spowodować jedynie dalszą poprawę sytuacji
finansowej najbogatszych grup społecznych. Taki kierunek działań prowadziłby
do dalszego rozwarstwiania dochodowego społeczeństwa, wzrostu obszarów
biedy i wykluczenia społecznego.
Zdaniem posłów Lewicy utrzymujący się nadal wysoki wzrost
gospodarczy pozwala na znaczniejsze uczestnictwo świadczeniobiorców –
emerytów i rencistów – w podziale owoców rozwijającej się gospodarki.
Proponowane rozwiązania, mają przede wszystkim na celu zmniejszenie skali
ubóstwa w tej grupie społecznej.

Jest to szczególnie ważne wobec znacznego wzrostu cen żywności i prądu,

których udział w budżetach emerytów i rencistów jest znaczny. Dynamika cen
towarów i usług konsumpcyjnych liczona w skali ostatniego roku była wyższa od
notowanej odpowiednio przed rokiem. Najbardziej podniesiono ceny żywności i
napojów bezalkoholowych oraz towarów i usług związanych z transportem i
mieszkaniem.

Osoby pobierające najniższe świadczenia żyją w bardzo trudnych

warunkach materialnych. Dlatego należy podwyższyć te świadczenia, co wpłynie
na poprawę sytuacji życiowej świadczeniobiorców i pozwoli na lepsze życie.

Tylko w lutym br. ceny żywności i napojów bezalkoholowych wzrosły w

skali miesiąca o 0,2% (wobec wzrostu w styczniu o 1,1%). Najbardziej
podniesiono ceny owoców (o 3,0%). Wzrosły także ceny m.in. tłuszczów
roślinnych (0,9%), pieczywa i produktów zbożowych (o 0,8%), warzyw (o 0,3%)
oraz ryb i artykułów w grupie „mleko, sery i jaja” (po 0,2%). Ceny jaj podniesiono
o 0,9%, mleka – o 0,3%. Opłaty w zakresie mieszkania w lutym, po wzroście o
1,8% w styczniu br., zwiększyły się o 1,7%.

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że przeciętne realne

renty i emerytury brutto, zarówno w systemie pracowniczym, jak i rolników
indywidualnych zmniejszyły się w skali ostatniego roku.

Waloryzacja przeprowadzona po dwóch latach w marcu br., doprowadziła

do wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych o 6,5%. Przeciętne miesięczne
wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w styczniu 2008 r.
ukształtowało się na poziomie 2969,65 zł, tj. o 11,5% wyższym niż rok wcześniej.

Istota projektowanych rozwiązań

Projektowane rozwiązanie zmierza do wprowadzenia systemowej zasady,
iż kwota minimalnego świadczenia będzie powiązana z wysokością przeciętnej
emerytury. Kwota ta powinna być ustalana corocznie, z dniem 1 marca, na
kolejne 12 miesięcy. Kwota najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej
niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej powinna być równa 50% przeciętnej
emerytury wypłaconej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w IV kwartale
poprzedniego roku. Kwota najniższej renty z tytułu częściowej niezdolności do
pracy powinna wynosić, jak dotychczas, 75% najniższej renty z tytułu całkowitej
niezdolności do pracy.
Taki model jest zbieżny z postulowaną przez wnioskodawcą od lat
koncepcją dotyczącą systemu wynagrodzeń – polegającą na ukształtowaniu
kwoty najniższego wynagrodzenia na poziomie 50% przeciętnego
wynagrodzenia.
Prawo do uzyskania gwarancji minimalnej emerytury przysługuje, jeśli
osoba ubezpieczona ma zaliczone co najmniej 20 lat (kobieta) lub 25 lat
(mężczyzna) okresu składkowego i nieskładkowego. Podwyższenie kwoty
najniższej emerytury o ok. 100 zł w warunkach dnia dzisiejszego spowoduje, że
najniższą emeryturę otrzymywałyby nie tylko osoby o tak krótkim stażu
członkowskim, ale także osoby, które obecnie uzyskują świadczenia niewiele
przewyższający te minimalne kwoty a które mają znacznie dłuższy staż
ubezpieczeniowy. Może to dotyczyć osób, które pracowały bardzo długo,
uzyskując jednak bardzo niskie wynagrodzenia (np. pracownicy wykonujący
proste prace fizyczne, pracownicy działów od lat niedoinwestowanych jak
oświata, kultura i służba zdrowia). Wnioskodawcy, uznając tego typu
wyrównywanie, adresowane przede wszystkim do osób o krótkim stażu
ubezpieczeniowym, za odbiegające od zasady sprawiedliwości społecznej,
proponują koncepcję ustalanej indywidualnie kwoty minimalnego świadczenia.
Istotą tego rozwiązania jest podwyższanie wspomnianego wskaźnika 50% o 1%
za każde pełne 12 miesięcy okresu składkowego i nieskładkowego ponad
określone ustawowe minimum stażu (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).
Przykładowo, oznacza to że minimalna emerytura dla kobiety posiadającej 35.
letni okres składkowy i nieskładkowy (czyli o 15 lat przewyższający ustawowe
minimum) musiałaby wynosić nie 50% lecz 65% przeciętnej emerytury.

Przewidywane skutki projektowanych rozwiązań oraz sposoby finansowania

Społeczne skutki projektowanej ustawy są jednoznacznie pozytywne.
Podtrzymuje ona zaufanie obywateli do Państwa, przeciwdziała groźbie bardzo
poważnych konfliktów społecznych, umożliwia grupie pracowników
wykonujących prace najbardziej wyniszczające organizm wcześniejsze przejście
na emeryturę. Środki skierowane do najuboższych grup społecznych zostaną też
na bieżąco przeznaczone na konsumpcję, co spowoduje znacznie silniejszy efekt
pobudzający dla gospodarki niż gdyby wprowadzać podatek liniowy lub
likwidować „podatek Belki”.
Skutki finansowe projektowanego rozwiązania są trudne do oceny. Mamy
tu bowiem do czynienia z jednej strony z oczywistym wzrostem wydatków
publicznych, spowodowanych koniecznością zwiększenia dotacji budżetowej do
FUS i KRUS, z drugiej zaś efektem pobudzającym dla gospodarki a fakt, że środki
te zostaną przeznaczone na konsumpcję oznacza, że ich znacząca część wróci do
budżetu nie tylko poprzez podatek dochodowy d osób fizycznych, ale przede
wszystkim poprzez VAT. Szacunki utrudnia także brak danych o stażu
ubezpieczenowyum osób pobierających najniższe świadczenia z FUS w
powiązaniu z kwotami tych świadczeń. Nie mniej, zachowując zasadę daleko
idącej ostrożności z punktu widzenia budżetu państwa i świadomie zaokrąglając
„w górę” poszczególne składniki cząstkowe prognozowanego kosztu, można
przewidywać że:
• nastąpi wzrost wydatków KRUS o. 1,6 - 1,8 mld. zł,
 • nastąpi wzrost wydatków z FUS o ok. 1,2 – 1,4 mld. zł.
Przyjmując efektywną stopę podatku dochodowego od osób fizycznych 5%
(ponieważ od podatku trzeba będzie odliczyć składkę do Narodowego Funduszu
Zdrowia) oraz 18% VAT (uwzględnia się fakt, że od podstawowej stawki VAT w
wysokości 22% istnieją wyjątki – towary i usługi obciążone niższą stopą VAT są
nabywane przez emerytów i rencistów) a równocześnie nie uwzględniając
dodatkowych, pozytywnych efektów proponowanego rozwiązania dla
gospodarki a tym samym budżetu (np. dodatkowe podatki PIT spowodowane
wzrostem wynagrodzeń niezbędnych aby sprostać rosnącemu popytowi ze
strony emerytów i rencistów, wzrost przychodów z podatku CIT) można
szacować że koszt dla budżetu proponowanego rozwiązania to ok. 2,2-2,5 mld. zł.
Wnioskodawcy są przekonani, że realizacja projektowanej ustawy nie
stanowi żadnych problemów dla budżetu państwa. Wynika to przede wszystkim
z publicznych wypowiedzi Prezesa Rady Ministrów oraz innych przedstawicieli
rządu, którzy publicznie zapowiadają kolejne obniżki podatków (PIT, CIT,
„podatek Belki”). Kwoty tych zapowiadanych obniżek są znacznie wyższe niż
koszt realizacji projektowanej ustawy.

Akty wykonawcze związane z projektowaną ustawą

Uchwalenie projektowanej nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie spowoduje konieczności wydawania
nowych, jak również zmiany istniejących aktów prawnych.

Zgodność projektowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Przedłożony projekt ustawy nie był poddany konsultacjom społecznym w

rozumieniu art. 34 ust 3 Regulaminu Sejmu RP.
 Warszawa, 18 kwietnia 2008 r.

BAS – WAEM – 917/08

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Anita Błochowiak)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2002 r., Nr 23, poz. 398
ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy

Projekt ustawy zakłada zmianę ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r.
Nr 39, poz. 353, ze zmianami) w zakresie dotyczącym kwot najniższej renty
oraz kwoty najniższej emerytury. Projekt zakłada również wprowadzenie
nowego sposobu obliczania wysokości najniższych świadczeń w zależności od
wysokości przeciętnej emerytury przysługującej z Funduszu w czwartym
kwartale roku poprzedniego. Ponadto wnioskodawcy proponują dodanie
nowych ustępów w art. 87 ustawy zmienianej dotyczących sposobu obliczania
indywidualnych kwot minimalnego świadczenia.
Projektowana ustawa miałaby wejść w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem

Prawo Unii Europejskiej nie reguluje zagadnień objętych projektem ustawy.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa Unii

Europejskiej
Projekt ustawy nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskie
4. Konkluzja
Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego

Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski

Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, ubezpieczenia społeczne, emerytury, renty

2
 Warszawa, 18 kwietnia 2008 r.

BAS – WAEM – 918/08

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczpospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie, czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Anita Błochowiak) jest projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej

Projekt ustawy zakłada zmianę ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o

emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r.
Nr 39, poz. 353, ze zmianami) w zakresie dotyczącym kwot najniższej renty
oraz kwoty najniższej emerytury. Projekt zakłada również wprowadzenie
nowego sposobu obliczania wysokości najniższych świadczeń w zależności od
wysokości przeciętnej emerytury przysługującej z Funduszu w czwartym
kwartale roku poprzedniego. Ponadto wnioskodawcy proponują dodanie nowych
ustępów w art. 87 ustawy zmienianej dotyczących sposobu obliczania
indywidualnych kwot minimalnego świadczenia.
Projekt ustawy nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii
Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego

Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski
Deskryptory bazy REX: Unia Europejska , ubezpieczenia społeczne, emerytury, renty