Professional Documents
Culture Documents
Laminaty poliestrowe
1. Cel wiczenia
! "
Celem wiczenia jest zapoznanie si ze sposobami otrzymywania i wła ciwo ciami laminatów # #
poliestrowo-szklanych.
$
2. Okre lenie podstawowych zagadnie %
Laminaty (tworzywa wzmocnione, warstwowe) otrzymywane s w wyniku przesycania no nika & #
&' & & "
" & # & & "'
włóknistego ciekł ywic (termo- lub chemoutwardzaln ), a nast pnie utwardzenie jej. Powstały w ten
# # & '
sposób produkt charakteryzuje si znaczn wytrzymało ci mechaniczn , niewielkim ci arem
"
otrzymywania. Jako materiały wzmacniaj ce stosuje si w zale no ci od ich kształtu: włókna krótkie i
" '
długie (szklane, w glowe, grafitowe, aramidowe, itd.), maty oraz tkaniny (szklane, bawełniane,
& # &
tekstylne). Jako spoiwo najwi ksze zastosowanie znalazły ywice: poliestrowe, epoksydowe, fenolowe,
"#
itd. Laminaty znajduj szerokie zastosowanie w przemy le szkutniczym (małe jednostki pływaj ce –
łodzie, jachty, kajaki, itd.), motoryzacyjnym (cz ci karoserii, przyczepy campingowe),
&
elektromaszynowym i budownictwie.
# '
Zasadniczym czynnikiem wpływaj cym na efekt wzmocnienia w laminacie jest granica faz
# ' # #
kompozytu (laminatu), a o wytrzymało ci mechanicznej decyduje stopie adhezji mi dzy ywic a
# (
- stopnia hydratacji powierzchni włókien,
- rodzaju i ilo ci uszkodze powierzchniowych,
# # '
- typu preparacji powierzchniowej włókien,
- budowy chem., składu i wła ciwo ci fizykochemicznych ywicy,
&
- techniki wykonania i utwardzania laminatu.
& !
szklane. Cechuj je: bardzo dobre wła ciwo ci wytrzymało ciowe, odporno na korozj oraz łatwo
& & !
formowania wyrobów wielkogabarytowych. Wyroby mog by eksploatowane w warunkach
#
atmosferycznych przez ponad 30 lat, w czasie których mog nast pi jedynie niewielkie odbarwienia
&
czy pogorszenie wytrzymało ci.
Stosowana ywica poliestrowa jest roztworem małocz steczkowego poliestru nienasyconego
" &
& & &
w styrenie, który pełni rol monomeru sieciuj cego. Poliestry nienasycone o budowie liniowej
makrocz steczek s rozpuszczalne i topliwe, dopiero w wyniku utwardzenia tworz nierozpuszczalne w
' "
wodzie, tłuszczach, alkoholu, słabych roztworach kwasów, zasad i soli oraz nietopliwe tworzywo o
"
usieciowanej strukturze przestrzennej. Utwardzanie ywicy nast puje w wyniku procesu kopolimeryzacji
" '
przez styren wi za podwójnych mi dzy makrocz steczkami ywicy. Inicjatorem polimeryzacji s
Laminaty poliestrowe 1
+,-./
0123.45 671701.8945
Instytut In: ynierii Materiałowej – Zakład Tworzyw Polimerowych
Stosowanie włókien szklanych i wykonanych z nich materiałów (mat, tkanin) w produkcji
laminatów zwi; zane jest przede wszystkim z wysok ; wytrzymało< ci; na rozci; ganie pojedynczego
włókna oraz wystarczaj; c; gi= tko< ci; , które wzrastaj; wraz ze zmniejszaniem jego < rednicy.
Włókna szklane otrzymywane s ; ze szkła glinoborokrzemowego o małej zawarto< ci tlenków
alkalicznych. Do zbrojenia u> ywa si= na ogół włókien o < rednicy ok. 10 ? m. Dzi= ki obecno< ci w
warstwie powierzchniowej włókna ró> nych kationów (w zale> no< ci od składu chem.) wykazuje ono
charakter polarny, co jest przyczyn ; silnej adhezji do tworzyw sztucznych o budowie równie> polarnej
(np. epoksydy). W przypadku ł; czenia z tworzywami mało polarnymi włókna wymagaj; obróbki
powierzchniowej (preparacji), która poprawia ich zwil> alno<*@ i w rezultacie wpływa na stopie A
przesycanie no< nika spoiwem i wzrost wytrzymało< ci całego laminatu.
3. Metody
;
<
Proces laminowania polega na trwałym ł czeniu adhezyjnym warstw wzmocnienia w kształcie
> @ ; B <
arkuszy, ta m lub włókien przy pomocy spoiwa, którego głównym składnikiem jest polimer. Proces ten
= = ;
podwy szonej. W zale no ci od rodzaju wzmocnienia, stosowanego narz dzia, kształtu formy oraz
rodzaju spoiwa stosuje si nast puj ce metody laminowania:
> = <*@
Laminat wykonywany jest przy pomocy pistoletu natryskowego, z którego jednego przewodu
;
jest bezpo rednio na form . Ci nienie w pistolecie uzyskuje si zazwyczaj przy pomocy spr onego
3.3. Nawijanie
; A ;
= =<*@
Metoda ta polega na nawijaniu ci głego wzmocnienia włóknistego na rdze nadaj cy kształt
; A
przyszłego wyrobu, który jest nast pnie usuwany lub niekiedy pozostaje w wyrobie jako jego cz .
> A ; ;
Proces ten realizowany jest przy pomocy urz dze do nawijania, dodatkowo ruch obrotowy wykonuje
> ; A
równie rdze . Stosowane s dwa sposoby impragnacji (przesycania) włókien: impregnacja ciekł
;
ywic w czasie nawijania wzmocnienia na rdze (sposób mokry); zastosowanie wzmocnienia
< ; ; = >
preimpregnowanego suchego lub lepkiego (sposób sucha) – np. rovingu. Kolejne nawoje przylegaj do
< =
siebie w sposób bardzo cisły i wymagaj silnego naci gu. W ten sposób wykonuje si ró nego rodzaju
zbiorniki ci nieniowe i przemysłowe, rury, w dziska, boje, itd.
=
arkusze no nika i przesycaniu ich przy pomocy p dzli, wałków, itd. Jest najprostszym, niewymagaj cym
> < A =
specjalistycznego sprz tu sposobem formowania wielkogabarytowych laminatów. Nie wymaga
@ = = ;
stosowania du ych ci nie i pozwala na stosowanie wzgl dnie tanich form: drewnianych, gipsowych,
<*@ =
metalowych o dowolnym kształcie. Aby zabezpieczy warstw zewn trzn laminatu przed negatywnym
działaniem czynników atmosferycznych, uszkodzeniami mechanicznymi oraz podnie estetyk wyrobu
Laminaty poliestrowe 2
DEFGH
IJKLGMN OPJPIJGQRMN
Instytut InS ynierii Materiałowej – Zakład Tworzyw Polimerowych
stosuje siT tzw. U elkot, stanowiV cy mieszaninT U ywicy z dodatkiem W rodków tiksotropowych, barwników i
in.
T TV W*Y U V V T T
elkotu, zapewniaj c estetyczn powierzchni wyrobu. Po utwardzeniu warstwy wierzchniej laminuje
V U T W*Y
si pierwsz warstw wzmocnienia. Ilo ywicy przypadaj cej na dan warstw oblicza si w stosunku
U Y T V
do gramatury wzmocnienia i jego rodzaju przyjmuj c, e w met. r cznej zawarto szkła w laminacie
U
mo e by nast puj ca:
U
Przy u yciu mat 25-35%
U
Przy u yciu tkanin 35-47%
V T U T U
Przy u yciu plecionek 40-50%
V TW*Y
Dwie trzecie obliczonej na dan warstw ywicy nanosi si na elkot, po czym układa
T W*Y T
wzmocnienie i starannie roluje wałkiem, a na miejsca słabiej przesycone nanosi pozostał cz
T W*Y T V TW*Y U V T
spoiwa. W ten sposób eliminuje si obecno p cherzy powietrza w laminacie i tzw. suchych styków.
V T W V T T V T
Nast pnie czynno powtarza si nanosz c najpierw cz ywicy a potem kolejn warstw maty i tak
U V V
do osi gni cia wymaganej grubo ci. Jako ostatni warstw laminatu układa si zwykle cienk tkanin i
V
powleka ywic lakiernicz lub lakierem.
T
Laminatu utwardzane w temperaturze pokojowej s na ogółniedotwardzone, dlatego poddaje
Y T U Y
si je dodatkowemu wygrzewaniu zwykle w temp. 60 – 1200C w czasie 1 – 10 godzin.
VZY
Po wykonaniu wiczenia wykorzystane wałki i p dzle nale y umy w rozpuszczalniku (acetonie), aby
unikn ich sklejania.
[
\ ywice poliestrowe
4. Bezpiecze stwo i higiena pracy
sV cieczami łatwopalnymi, co wynika z obecnoW ci styrenu. ZapalajV siT
zarówno od płomienia, jak i materiałów U arz V cych siT . W trakcie laminowania rT cznego w powietrzu
znajduje siT znaczna iloW*Y par styrenu, co wzmaga dodatkowo niebezpiecze ] stwo poU aru. Dodatkowym
czynnikiem szczególnie niebezpiecznym s V inicjatory polimeryzacji, równieU łatwopalne i wybuchowe. W
trakcie wykonywania Y wiczenia naleU y zatem zachowaY szczególnV ostroU noW*Y . Pod U adnym pozorem
nie uU ywaY płomienia. NaleU y równieU uwzglT dniY szkodliwoW*Y oddziaływania par styrenu na organizm
ludzki. Wdychanie go działa draU niV co na układ oddechowy i narkotycznie na układ nerwowy.
5. Opracowanie wyników
Y Y W V
T U
Sprawozdanie z przebiegu wiczenia powinno zawiera opis czynno ci prowadz cych do
otrzymania laminatu, receptur mieszanki ywicznej oraz zestawienie zalet i wad metody kontaktowej
na podstawie danych literaturowych.
Laminaty poliestrowe 3
^_`ab
cdefagh ijdjcdaklgh
Instytut Inm ynierii Materiałowej – Zakład Tworzyw Polimerowych
6. Literatura
1. W. Królikowski, Z. Kłosowska-Wołkowicz, P. Penczek: „n ywice i laminaty poliestrowe” WNT,
Laminaty poliestrowe 4