Druk NR 848

Druk nr 848
Warszawa, 21 lipca 2008 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów
DSPA-44060-26(4)/08
Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku
Przekazuję przyjęty przez Radę Ministrów dokument:
- Raport z realizacji polityki ekologicznej

państwa w latach 2003-2006.
Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra

Środowiska do reprezentowania stanowiska Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.
Z wyrazami szacunku
(-) Donald Tusk

RADA MINISTRÓW
RAPORT
Z REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA
W LATACH 2003 – 2006
Lipiec 2008 r.
Spis używanych skrótów
BAT - Najlepsze Dostępne Techniki (od ang. Best Available Techniques),

BOŚ - Bank Ochrony Środowiska S.A,
EIONET - Europejska Sieć Informacji i Obserwacji Środowiska,
EKG ONZ - Europejska Komisja Gospodarcza Narodów Zjednoczonych,
EAŚ - Europejska Agencja Środowiska,
EMAS - Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu,
GIOŚ - Główny Inspektorat Ochrony Środowiska,
GMO - Organizmy Modyfikowane Genetycznie,
GZWP - Główny Zbiornik Wód Podziemnych,
KASHUE - Krajowy Administrator Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji,
KCIE - Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji,
KPGO - Krajowy Plan Gospodarki Odpadami,
KPOŚK - Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych,
KPZL - Krajowy Program Zwiększania Lesistości,
MŚ - Ministerstwo Środowiska,
NFOŚIGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
OZE - Odnawialne Źródła Energii,
PCB - polichlorowane bifenyle,
PCT - polichlorowane trifenyle,
PEP - Polityka Ekologiczna Państwa,
PM - pył zawieszony,
Poś - ustawa - Prawo ochrony środowiska,
POE - Pozarządowe Organizacje Ekologiczne,
PRTR - Europejski Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń,
RDW - Ramowa Dyrektywa Wodna,
RP - Rzeczpospolita Polska,
SPIRS - baza danych o zakładach o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej
awarii w rozumieniu przepisów Dyrektywy Seveso II i ustawy -Prawo ochrony
środowiska,
SPO WKP - Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw,

WFOŚIGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
ZDR - zakłady dużego ryzyka,
ZZR - zakłady zwiększonego ryzyka.
2
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE.................................................................................................................................5
I. OCENA OPISOWA REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA..............................7
1. Cele i zadania o charakterze systemowym..................................................................................7

1.1 Ocena ogólna...................................................................................................................7
1.2. Ocena szczegółowa..........................................................................................................8
1.2.1. Włączenie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych.........................................8
1.2.2. Aktywizacja rynku do działań na rzecz środowiska......................................................9
1.2.3. Mechanizmy ekonomiczne i systemy finansowania.....................................................16
1.2.4. Wzmocnienie instytucjonalne.......................................................................................21
1.2.5. Udział społeczeństwa. Edukacja ekologiczna, dostęp do informacji
i poszerzanie dialogu społecznego................................................................................23
1.2.6. Ekologizacja planowania przestrzennego i użytkowania terenu..................................25
1.2.7. Rozwój badań i postęp techniczny. Stymulowanie innowacji......................................26
1.2.8. Współpraca międzynarodowa.......................................................................................27
2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody................29

2.1. Ocena ogólna................................................................................................... ............29
2.2. Ocena szczegółowa.......................................................................................................31
2.2.1. Ochrona przyrody i krajobrazu.....................................................................................31
2.2.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów.......................................................................36
2.2.3. Ochrona gleb.................................................................................................................38
2.2.4. Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych...........................................................40
2.2.5. Biotechnologie i organizmy zmodyfikowane genetycznie..........................................44
3. Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii...................................46

3.1. Ocena ogólna.................................................................................................................46
3.2. Ocena szczegółowa.......................................................................................................47
3.2.1. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość
gospodarki....................................................................................................................47
3.2.2. Wykorzystanie energii odnawialnej.............................................................................48
3.2.3. Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią...................................52
3
4. Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego...................................................................................................................................54
4.1. Ocena ogólna.................................................................................................................54
4.2. Ocena szczegółowa........................................................................................................56
4.2.1 Jakość wód....................................................................................................................56
4.2.2 Jakość powietrza..........................................................................................................60
4.2.3 Gospodarka odpadami..................................................................................... ...........63
4.2.4 Chemikalia w środowisku..........................................................................................66
4.2.5 Poważne awarie przemysłowe...................................................................................68
4.2.6 Oddziaływanie hałasu...................................................................................................71
4.2.7 Oddziaływanie pól elektromagnetycznych...................................................................73
5 Przeciwdziałanie zmianom klimatu.................................................................................................74

5.1 Ocena ogólna.................................................................................................... ...........74
5.2 Ocena szczegółowa.......................................................................................................76
6 Monitoring i kontrola realizacji polityki ekologicznej.....................................................................79

6.1 Ocena ogólna................................................................................................................79
7 Nakłady na realizację polityki ekologicznej państwa w latach 2003-2006.....................................82

7.1 Ocena ogólna................................................................................................................82
II. OCENA WSKAŹNIKOWA REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA...............88

III. PODSUMOWANIE......................................................................................................................... 95
1. Ocena realizacji polityki ekologicznej państwa w latach 2003-2006....................................95
2. Ocena efektów wdrażania polityki ekologicznej państwa w latach 2003-2006...................97
3. Wnioski..................................................................................................................................99
4
WPROWADZENIE
Obowiązek przygotowania i przedkładania przez Radę Ministrów Sejmowi RP raportu z

realizacji polityki ekologicznej państwa wynika z art.16 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo
ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150).
Przyjęty przez Radę Ministrów w grudniu 2002 r., a uchwalony przez Sejm RP w maju 2003 r.
dokument „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2007 – 2010” jest pierwszym dokumentem spełniającym wymogi ww. ustawy, określające
krótkookresową czteroletnią politykę ekologiczną państwa, z realizacji której Rada Ministrów musi
przedstawić Sejmowi raport.
W „Polityce ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2007-2010” wskazano pięć podstawowych kierunków działań w zakresie ochrony, kształtowania i
zrównoważonego wykorzystania zasobów środowiska:
− cele i zadania o charakterze systemowym,
− ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody,
− zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii,
− środowisko i zdrowie, dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego,
− przeciwdziałanie zmianom klimatu.
Ponadto, dokument określa cele dotyczące rozwoju systemu oceny realizacji polityki ekologicznej
państwa w latach 2003-2006 oraz oszacowanie niezbędnych do poniesienia nakładów na realizację
zaplanowanych celów i zadań.
W ramach każdego (oprócz przeciwdziałania zmianom klimatu) z tych kierunków wyznaczono
podstawowe obszary priorytetowe (24), a dla osiągnięcia tych priorytetów zdefiniowano działania
(165), które powinny zostać zrealizowane w latach 2003 – 2006.
Raport z realizacji polityki ekologicznej państwa ma za zadanie wskazanie, w jakim zakresie zostały
zrealizowane w latach 2003-2006 cele, działania i zadania planowane w ocenianym dokumencie
„Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 –
2010” , a także dostarczyć obiektywnych informacji na temat potrzeb w zakresie działań mających na
celu zapewnienie właściwego stanu środowiska przyrodniczego i określenie dopuszczalnych ram
korzystania z zasobów tego środowiska, zarówno przez społeczeństwo jak i podmioty gospodarcze.
Aby raport mógł spełnić wyżej wymienione funkcje zaistniała konieczność zastosowania mieszanego
podejścia metodologicznego do oceny realizacji polityki ekologicznej państwa.
Niniejszy Raport składa się z dwóch podstawowych części:
− opisowej, w której przedstawiono informacje opisujące stopień wypełnienia działań

przewidzianych do realizacji w latach 2003 – 2006, zawartych w dokumencie „Polityka
ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”
oraz wskazanie podstawowych prac wykonanych dla realizacji założonych celów.
Każdy kolejny podrozdział w tej części rozpoczyna krótkie wprowadzenie połączone z ogólną
oceną realizacji celów polityki ekologicznej w obszarze, do którego odnoszą się zagadnienia
opisywane w rozdziale. Następnie oceniono poziom realizacji zadań i działań, które zgodnie z
polityką ekologiczną państwa miały być zrealizowane w latach 2003 – 2006 (umieszczonych
w tabelach), przy czym wyróżniono realizację działań zrealizowanych w całości (↑), częściowo
(→) oraz działania, których realizacji nie podjęto w latach 2003-2006 (↓). Część opisową
kończy podrozdział omawiający finansowanie polityki ekologicznej w analizowanym okresie.
Opisowa ocena realizacji celów polityki ekologicznej określa, które zadania z wymienionych w
dokumencie zostały w analizowanym okresie w pełni osiągnięte, które częściowo, a które nie
zostały w ogóle zrealizowane.
5
− wskaźnikowej, w której przedstawiono informacje o zmianie wielkości podstawowych
wskaźników (mierników) wykorzystywanych do oceny realizacji polityki ekologicznej
państwa. Przedstawiono tu zmiany wartości 66 kluczowych wskaźników oceny realizacji
polityki ekologicznej państwa.
Metoda wskaźnikowa została wykorzystana dla obiektywnej identyfikacji i oceny istniejących
trendów zmian. Analiza tych trendów umożliwia określenie stopnia osiągnięcia celów średnio –
i długookresowych polityki ekologicznej, a także tych celów, które wynikają z
międzynarodowych zobowiązań RP.
Na schemacie przedstawiono podejście metodologiczne do oceny realizacji polityki ekologicznej

państwa.
Identyfikacja
Analiza danych Wskaźniki w i analiza
statystycznych układzie trendów Ocena realizacji
i pochodzących D-P-S-I-R polityki
z monitoringu zmian
ekologicznej
państwa w
analizowanym
Ocena stopnia i sposobu okresie
realizacji poszczególnych
obszarów polityki
ekologicznej państwa
Wytyczne dla
ustalenia celów i
Kwerenda w zadań polityki
instytucjach i
Ocena realizacji Analiza ekologicznej
urzędach
celów i zadań przyczyn i państwa na
odpowiedzialnych
polityki za konsekwencji następny okres
realizację celów niepowodzeń
polityki ekologicznej programowania
polityki
Układ D-P-S-I-R ( Driving Force - Pressure- State – Impacts - Response)

oznacza: siły sprawcze - presja - stan środowiska - oddziaływanie - reakcja
W celu ułatwienia przeprowadzania analizy porównawczej zachowano w raporcie taki sam układ, tj.
kolejność rozdziałów oraz zagadnień i działań, jak w dokumencie „Polityka ekologiczna państwa na
lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”.
6
I. OCENA OPISOWA REALIZACJI POLITYKI
EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA
1. CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM
1.1 Ocena ogólna

Podstawowym powodem włączenia do polityki ekologicznej celów i zadań o charakterze systemowym
jest potrzeba wzmacniania systemu zarządzania ochroną środowiska. Jest to niezbędne dla realizacji
konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju.
Cele i zadania o charakterze systemowym mają charakter międzysektorowy, co oznacza,
że stopień ich wdrożenia zależy od aktywności instytucji publicznych z różnych sektorów,
administracji rządowej i samorządowej oraz innych podmiotów. W szczególności w ramach tego
obszaru polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 wskazywała na konieczność podjęcia
działań w zakresie:
− włączenia aspektów ekologicznych do polityk sektorowych,
− aktywizacji rynku do działań na rzecz środowiska,
− mechanizmów ekonomicznych i systemów finansowania,
− wzmocnienia instytucjonalnego,
− udziału społeczeństwa. Edukacji ekologicznej, dostępu do informacji i poszerzania dialogu
społecznego,
− ekologizacji planowania przestrzennego i użytkowania terenu,
− rozwoju badań i postępu technicznego. Stymulowania innowacji,
− współpracy międzynarodowej.
Założone cele i działania w wyżej wymienionych obszarach, w okresie programowania, zostały

częściowo zrealizowane. Znaczący postęp osiągnięto we włączaniu aspektów ekologicznych do
polityk sektorowych, wszystkie dokumenty strategiczne opracowywane przez rząd zawierają rozdział
poświęcony ochronie środowiska lub odnoszą się to tych zagadnień. W odniesieniu do tych
dokumentów, w przypadkach określonych w ustawie - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r.
Nr 25, poz. 150), jest przeprowadzane postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.
Częściowo wykonano działania niezbędne dla aktywizacji rynku do działań na rzecz środowiska.
Wprowadzono ułatwienia dla tworzenia nowych „zielonych” miejsc pracy, m.in. w leśnictwie,
agroturystyce, rolnictwie ekologicznym, sektorze energetycznym – wykorzystaniu odnawialnych
źródeł energii i in. W okresie 2003-2006 nie udało się zrealizować zadania dotyczącego likwidacji
antyekologicznych subsydiów. Nie stworzono również systemu pozwalającego na pełne włączenie
kosztów zewnętrznych ochrony środowiska w cenę produktów, towarów i usług.
Dla wzmocnienia systemu finansowania ochrony środowiska, co jest szczególnie istotne wobec
znaczących nakładów jakie Rzeczpospolita Polska musi ponosić w tym zakresie, ze względu na
zobowiązania akcesyjne, w ocenianym okresie zwiększono zakres stosowania opłat produktowych i
depozytów ekologicznych, przygotowano koncepcję systemu dobrowolnych ubezpieczeń
ekologicznych, zakończono – przez wdrożenie europejskiego systemu handlu uprawnieniami do
emisji dwutlenku węgla - instytucjonalne i logistyczne działania wymagane dla zapewnienia
uczestnictwa RP we wspólnotowym handlu emisją CO2.
Również w odniesieniu do udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska,
edukacji ekologicznej, dostępu do informacji i poszerzanie dialogu społecznego, w latach 2003 –
2006 postęp jest mało zadawalający, chociaż jest zapewniany udział przedstawicieli organizacji
pozarządowych w radach nadzorczych funduszy ekologicznych, ciałach doradczych i opiniodawczych,
a przedstawiciele organizacji są włączani do postępowania w procedurze ocen oddziaływania na
środowisko. Wspierana i rozwijana jest edukacja ekologiczna, zarówno formalna jak i nieformalna,
prowadzona w znacznym stopniu właśnie przez organizacje ekologiczne.
Bardzo ważnym elementem działań systemowych było wzmocnienie instytucjonalne ochrony
środowiska. W ocenianym okresie zmieniono system zarządzania zasobami wodnymi i utworzono
7
instytucje odpowiedzialne za ten system: Krajowy i siedem regionalnych Zarządów Gospodarki
Wodnej. Wzmocniono rolę Krajowego Centrum Inwentaryzacji Emisji, a utworzenie Krajowego
Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji umożliwiło włączenie się RP do unijnego
handlu uprawnieniami do emisji CO2. W strukturze organizacyjnej Głównego Inspektoratu Ochrony
Środowiska ulokowany został Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Współpracy z Europejską Agencją
Środowiska.
Celem, którego w ocenianym okresie nie udało się osiągnąć było wzmocnienie etatowe służb inspekcji
ochrony środowiska na szczeblu centralnym i wojewódzkim. Co więcej nie udało się w tym okresie
powstrzymać dużej fluktuacji kadr nie tylko w organach inspekcji, ale także innych instytucjach i
organach ochrony środowiska, co wynika zarówno z niskich płac jak i coraz większego zakresu
obowiązków jakie są na pracowników tych jednostek nakładane. Dlatego też za pilne zadanie należy
uznać powstrzymanie tego negatywnego trendu w kolejnym okresie programowania polityki
ekologicznej państwa.
Nie odnotowano postępu we wdrażaniu celów polityki ekologicznej w latach 2003 – 2006
w odniesieniu do dwóch celów omawianego obszaru:
− ekologizacji planowania przestrzennego i użytkowania terenu,
− rozwoju badań i postępu technicznego oraz stymulowania innowacji.
Pomimo celowości opracowywania przez samorządy lokalne miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego dla obszaru całej gminy, w praktyce większość rozstrzygnięć, dotyczących lokalizacji
nowych inwestycji, następuje na drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Prowadzi to do pogłębiania chaosu przestrzennego i podejmowania decyzji lokalizacyjnych o
znaczących, negatywnych konsekwencjach dla środowiska.
Pomimo realizacji wielu badań dotyczących ochrony środowiska nie udało się rozpocząć w latach
2004-2006 pięciu priorytetowych, wieloletnich programów badawczych ukierunkowanych na
rozwiązanie najistotniejszych problemów z dziedziny ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o
zasięgu ogólnokrajowym.
Poniżej szczegółowo opisano sposób realizacji celów i działań o charakterze systemowym,
przewidywanych do realizacji w latach 2003 – 2006 przez politykę ekologiczną państwa.
1.2 Ocena szczegółowa

1.2.1 WŁĄCZENIE ASPEKTÓW EKOLOGICZNYCH DO POLITYK SEKTOROWYCH
Podstawowym warunkiem skutecznej realizacji polityki ekologicznej państwa jest respektowanie

zasady zrównoważonego rozwoju w strategiach i politykach w poszczególnych dziedzinach
gospodarowania, tj. uwzględnianie przy sporządzaniu strategii, polityk oraz programów
wykonawczych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi właściwymi dla
danego sektora. Stąd ujęcie tych zagadnień w polityce ekologicznej.
Dla wdrożenia tego priorytetu, na lata 2003 – 2006 zaplanowano realizację szeregu następujących
działań:
Nr Działanie Ocena
działania realizacji
Upowszechnienie sporządzonych przez Ministerstwo Środowiska „Wytycznych
1 dotyczących zasad i zakresu uwzględniania zagadnień ochrony środowiska w ↑
programach sektorowych” w formie wydawnictwa i/ lub poprzez Internet.
Wprowadzenie do wszystkich strategii i polityk sektorowych rozdziału
2 ↑
„Ochrona środowiska”.
Wykorzystanie przez Ministerstwo Środowiska „Wytycznych”, o których
3 mowa wyżej, w procesie opiniowania strategii i polityk sektorowych w ramach ↑
uzgodnień międzyresortowych.
8
Objęcie strategii i polityk sektorowych strategicznymi ocenami oddziaływania
4 →
na środowisko 1 zgodnie z wymaganiami ustawy - Prawo ochrony środowiska.
↑ - cel został zrealizowany
→ - cel został zrealizowany częściowo
↓ - cel nie został zrealizowany
DZIAŁANIE 1
Opracowany w grudniu 2002 r. dokument pt. „Wytyczne dotyczące zasad i zakresu uwzględniania
zagadnień ochrony środowiska w programach sektorowych” został upowszechniony przez
zamieszczenie go na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska.
DZIAŁANIE 2
Wszystkie obecnie przygotowywane strategie i polityki sektorowe zawierają rozdział dotyczący
integracji celów ochrony środowiska do tych strategii.
DZIAŁANIE 3
Zawarte w „Wytycznych dotyczących zasad i zakresu uwzględniania zagadnień ochrony
środowiska w programach sektorowych” rekomendacje i instrukcje są wykorzystywane przez
pracowników Ministerstwa Środowiska podczas opiniowania strategii i polityk sektorowych w
ramach uzgodnień międzyresortowych.
DZIAŁANIE 4
Istnieje grupa dokumentów strategicznych, dla których w latach 2003 – 2006 nie przeprowadzono
postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków ich realizacji. Problemem
jest także rozpoczynanie procesu postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko po
publikacji ocenianego dokumentu strategicznego.
1.2.2 AKTYWIZACJA RYNKU DO DZIAŁAŃ NA RZECZ ŚRODOWISKA
Zgodnie z polityką ekologiczną państwa jednym z podstawowych rozwiązań służących ochronie

środowiska ma być wykorzystanie do tego celu mechanizmów rynkowych. Służyć temu będzie
aktywizacja rynku do działań na rzecz środowiska.
Dla wdrożenia tego priorytetu, na lata 2003 – 2006 zaplanowano realizację następujących działań:
Nr Działanie Ocena
Preferowanie przy zakupach towarów oraz usług przez administrację rządową i
1 samorządową tych produktów, które mają proekologiczny charakter.
→
Zawarcie w każdym przetargu organizowanym przez administrację rządową i
2 samorządową wymogów ekologicznych.
→
Kształtowanie równoprawnych warunków konkurencji przez pełne stosowanie
3 zasady „zanieczyszczający płaci”, wraz z uwzględnianiem kosztów ↓
zewnętrznych.
1
W niniejszym opracowaniu przy przywoływaniu zaplanowanych w „Polityce ekologicznej państwa na lata
2003 – 2006 ..”.celów, zadań i działań zachowano oryginalną, stosowaną w dokumencie PEP pisownię, pomimo
tego, że niektóre użyte w ocenianym dokumencie sformułowania (np. strategiczne oceny oddziaływania na
środowisko) nie funkcjonują w krajowej normie prawnej. Są to natomiast sformułowania używane w literaturze
eksperckiej lub mowie potocznej.
9
Wspieranie powstawania i zachowania tzw. „zielonych” miejsc pracy, w
szczególności w: rolnictwie ekologicznym, agro- i eko-turystyce, leśnictwie i
ochronie przyrody, odnawialnych źródłach energii, uzdrowiskach, transporcie
4
publicznym, działaniach na rzecz oszczędzania zasobów (zwłaszcza energii i
→
wody), odzysku produktów lub ich części oraz odzysku opakowań i
wykorzystania odpadów jako surowców wtórnych.
Stymulowanie rozwoju przemysłu urządzeń ochrony środowiska, zwłaszcza
5 urządzeń wykorzystywanych w ochronie wód i powietrza oraz →
zagospodarowaniu odpadów.
Wprowadzenie handlu pozwoleniami na emisję zanieczyszczeń do powietrza,
6 →
zwłaszcza w zakresie CO2, SO2 i NOx.
Włączenie instytucji finansowych do wspierania na zasadach rynkowych
7 ↑
przedsięwzięć w ochronie środowiska i na rzecz rozwoju zrównoważonego.
DZIAŁANIE 1
Ustawą z dnia 7 kwietnia 2006 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy
o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 551),
transponującą najważniejsze postanowienia dyrektyw UE 2004/17/WE oraz 2004/18/WE,
dokonano nowelizacji ustawy - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 164, poz 1163 z późn.
zm.) wprowadzając w art. 30 ust. 6 i w art. 91 ust. 2 aspekty środowiskowe w zamówieniach
publicznych. Ponadto, do kwestii środowiskowych odnosi się również rozporządzenie Prezesa
Rady Ministrów z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać
zamawiający od wykonawcy oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz.U. Nr 87,
poz. 605). W roku 2006 Urząd Zamówień Publicznych przygotował Krajowy Plan Działań w
zakresie zielonych zamówień publicznych na lata 2007-2010, który w styczniu 2007 r. przyjął
Komitet Europejski Rady Ministrów.
DZIAŁANIE 2
Na zlecenie Ministra Gospodarki opracowano „Kryteria środowiskowe do stosowania przy
przetargach finansowanych ze środków publicznych” oraz „Opracowanie propozycji kryteriów
środowiskowych dla produktów zużywających energię możliwych do wykorzystania przy
formułowaniu specyfikacji na potrzeby zamówień publicznych”. Kryteria te powinny być
sukcesywnie wdrażane przez administrację publiczną.
Wprowadzono system certyfikatów potwierdzających jakość wyrobów drzewnych i ich

ekologiczny charakter, co jest ułatwieniem przy dokonywaniu wyboru proekologicznych
produktów na rynku.
Wprowadzono mechanizm promujący nabywanie energii ze źródeł odnawialnych tzw. Zielone

Certyfikaty 2) oraz mechanizm promujący efektywne wykorzystywanie węgla tzw. Czerwone
Certyfikaty. Art. 9e ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006
r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm.) stanowi, że potwierdzeniem wytworzenia energii elektrycznej w
odnawialnym źródle energii jest świadectwo pochodzenia tej energii, zwane „świadectwem
pochodzenia” gwarantujące nabywcy, że dana porcja energii została wytworzona w oparciu o
odnawialne nośniki energii. Mechanizm ten doprowadza do wzrostu inwestycji w tym sektorze
- przyrost mocy zainstalowanej oraz produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.
2)
Mechanizm ten funkcjonuje na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 9 grudnia 2004 r.
w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w
odnawialnych źródłach energii (Dz.U. Nr 267 , poz. 2656). Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia
2005 r.
10
Inwestycje powodują wzrost zainteresowania technologiami związanymi z odnawialnymi
źródłami energii, a tym samym rozwój krajowego przemysłu energetyki odnawialnej.
Ze względu na obowiązujące regulacje prawne nie jest realne osiągnięcie w 2008 r. udziału
zakupów towarów i usług o charakterze proekologicznym na poziomie 50%. Dlatego też działania
w tym zakresie powinny być wdrażane przez cały okres programowania 2007 – 2010.
DZIAŁANIE 3
Zasada „zanieczyszczający płaci” stanowi jedną z podstawowych zasad krajowej polityki
ekologicznej i jest konsekwentnie przestrzegana od początku lat dziewięćdziesiątych. Jej
praktycznym przejawem jest wprowadzenie systemu opłat za korzystanie ze środowiska, które
obciążają podmioty odprowadzające zanieczyszczenia i pozostałości procesu technologicznego do
środowiska.
Dla pełniejszego zapewnienia wdrożenia zasady „zanieczyszczający płaci” w okresie
programowania 2003-2006 opracowano koncepcje wprowadzenia systemu odpowiedzialności
sprawcy za szkody w środowisku. System ten zaczął w Polsce w pełni obowiązywać od 1 kwietnia
2007 r.
Na zlecenie Ministra Środowiska opracowany został przewodnik dotyczący możliwości

odzwierciedlenia aspektów ochrony środowiska w sprawozdawczości małych i średnich
przedsiębiorstw.
Nie został powołany zespół międzyresortowy do opracowania zakresu i zasad naliczania kosztów
zewnętrznych we wszystkich ważniejszych dziedzinach, a przede wszystkim w transporcie,
energetyce, górnictwie i przemyśle przetwórczym, wraz z harmonogramem wdrażania
uwzględniania tych kosztów. Dlatego też działania nad analizą i wprowadzeniem kosztów
zewnętrznych do systemu odpowiedzialności użytkowników środowiska za ich stan będą
prowadzone w kolejnym okresie programowania (tj. w latach 2007 – 2010).
DZIAŁANIE 4
Dzięki wdrożeniu programu popierania rozwoju agroturystyki, w oparciu o instrumenty stosowane
przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ilość gospodarstw agroturystycznych
osiągnęła liczbę ponad 1000.
Został stworzony i wdrożony w praktyce system wspierający rozwój rolnictwa ekologicznego i

przetwórstwa produktów ekologicznych (liczba gospodarstw ekologicznych w okresie 2003 –
2006 wzrosła trzykrotnie do 9,2 tys., ponadto działało wówczas ok. 160 przetwórni
ekologicznych).
Wraz z partnerami niemieckimi (analiza i ocena doświadczeń niemieckich), a także samodzielnie

przez instytucje polskie, prowadzone były w latach 2003 – 2006 prace analityczne nad
możliwością wprowadzenia w RP proekologicznej reformy podatkowej. Studia w tym zakresie
będą kontynuowane także w kolejnym okresie programowania.
Rozwój systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi i poużytkowymi spowodował wzrost

zatrudnienia, szczególnie w sektorze odzysku i recyklingu odpadów.
DZIAŁANIE 5
Wspieranie produkcji urządzeń i wyrobów służących ochronie środowiska, a także świadczenie
usług w tym zakresie, przez inicjatywy finansowe (subwencje, kredyty preferencyjne i in.), w tym
w latach 2003-2006 w ramach funduszy ekologicznych, funduszy unijnych oraz Funduszu
Kredytu Technologicznego obsługiwanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
Nie został wdrożony program wspierania polskiego eksportu w zakresie ochrony środowiska
(doradztwo, urządzenia, wykonawstwo), zwłaszcza do krajów Europy Środkowej i Wschodniej
11
oraz krajów rozwijających się. Na zlecenie resortu środowiska i resortu gospodarki została
przeprowadzona analiza szans RP na międzynarodowym rynku towarów i usług
środowiskowych.
DZIAŁANIE 6
Została opracowana koncepcja stworzenia w kraju systemu handlu uprawnieniami do emisji
dwutlenku węgla i jego powiązania z systemem wdrażanym we wszystkich krajach członkowskich
Unii Europejskiej.
Wprowadzenie systemu handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku siarki i dwutlenku azotu

wymaga pogłębionych studiów i analiz. Działania w tym zakresie zostały w latach 2003 – 2006
podjęte i będą kontynuowane w kolejnym okresie programowania.
DZIAŁANIE 7
Opracowano i wdrożono nowy, oparty na wytycznych Unii Europejskiej, system wspierania ze
źródeł publicznych działań ochrony środowiska realizowanych przez podmioty prywatne.
Wdrożenie tego systemu w większym zakresie wymusiło finansowanie inwestycji
proekologicznych na zasadach komercyjnych.
W latach 2003 – 2006 kontynuowana była, rozpoczęta w latach dziewięćdziesiątych, praktyka

włączania instytucji finansowych spoza sektora publicznego do wspierania finansowania
inwestycji proekologicznych.
A/ Partnerstwo z biznesem
Osiągnięcie celów polityki ekologicznej nie będzie możliwe bez dalszego, aktywnego włączania się
przedsiębiorstw w proces ich realizacji. Celu tego nie osiągnie się jedynie przez stosowanie
obligatoryjnych mechanizmów prawnych, administracyjnych i ekonomiczno–finansowych. Konieczne
jest wprowadzanie innych sposobów stymulowania proekologicznych zachowań biznesu. Temu
służyły działania zaproponowane w tym obszarze polityki ekologicznej. Ocenę ich realizacji
przedstawiono poniżej.
Nr Działanie Ocena
1 Partnerstwo z biznesem. →
Bez aktywnego włączenia się przedsiębiorców czy ich stowarzyszeń lub izb gospodarczych nie jest
możliwe osiągnięcie celów polityki ekologicznej, dlatego w omawianym okresie podejmowano przede
wszystkim działania służące:
− przygotowaniu opracowań dotyczących zintegrowanej polityki produktowej (koncentracja na
działaniach o charakterze badawczym, programująco-organizacyjnym i promocyjnym,
edukacyjno-szkoleniowym oraz koordynującym i sprawozdawczym). W roku 2005 została
przyjęta przez Komitet Europejski Rady Ministrów Strategia Wdrażania w Polsce Zintegrowanej
Polityki Produktowej,
− wspieraniu finansowym przedsiębiorstw dla zapewnienia dostosowania się ich do wymogów
ochrony środowiska (w ramach dopuszczalnej pomocy publicznej), w tym wynikającego z
transpozycji do ustawodawstwa krajowego przepisów Unii Europejskiej (działania finansowane
zarówno w ramach funduszy przedakcesyjnych jak i wspólnotowych - dostępnych po wejściu
naszego kraju do UE oraz ze źródeł krajowych takich jak fundusze ekologiczne i EkoFundusz),
12
− wspieraniu rozwoju szkoleń oraz upowszechniania informacji nt. konieczności dostosowywania
się przedsiębiorstw do przepisów w zakresie ochrony środowiska, źródeł finansowania
przedsięwzięć służących ochronie środowiska oraz systemów zarządzania środowiskowego, w
szczególności na potrzeby małych i średnich przedsiębiorstw (m.in. opracowano na zlecenie
Ministra Środowiska poradniki branżowe zawierające informacje o najlepszych dostępnych
technikach dla wybranych rodzajów działalności gospodarczej),
− konsultacji z przedsiębiorcami lub ich reprezentantami proponowanych rozwiązań prawnych,
dotyczących ich działalności,
− promowaniu przez rząd RP proekologicznych inicjatyw biznesu, m.in.: „Biznes dla Środowiska”,
„Przyjaźni Środowisku” itp.,
− popieraniu działań podejmowanych przez samych przedsiębiorców na rzecz ochrony środowiska
(np. Minister Gospodarki objął patronat nad programem „Ruch czystszej produkcji”), jak i
wspieraniu tych działań w ramach wdrożonych w Polsce programów przyznawania oznakowań
ekologicznych (np. europejskie oznakowanie ekologiczne czy atest rolnictwa ekologicznego),
− wprowadzaniu aspektów środowiskowych w zamówieniach publicznych w wyniku nowelizacji
ustawy Prawo zamówień publicznych, transponującej postanowienia dyrektyw UE 2004/17/WE
oraz 2004/18/WE.
Nie wdrożono natomiast systemu zbywalnych pozwoleń na emisję dla SO2 i NOx, choć przygotowano
w tym zakresie projekt ustawy.
B/ Kształtowanie postaw konsumentów
Szczególny wpływ na presję, której jest poddawane środowisko ze strony procesów gospodarczych i
społecznych wywierają konsumenci. Dlatego też polityka ekologiczna na lata 2003 – 2006
wprowadziła szereg priorytetów, których celem było wpływanie na kształtowanie proekologicznych
postaw konsumenckich. Ocenę ich realizacji przedstawiono poniżej.
Nr Działanie Ocena
1 Kształtowanie postaw konsumentów. →
W roku 2003 Rada Ministrów przyjęła opracowaną przez Ministra Gospodarki „Strategię zmian
wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego
rozwoju”.
Wspieranie programów edukacji ekologicznej, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, z

wykorzystaniem środków funduszy ekologicznych.
Wprowadzenie, zgodnie z Konwencją z Aarhus podstaw prawnych dostępu do informacji.
Wprowadzanie systemów wspierających rozwój odnawialnych źródeł energii, rolnictwa i

przetwórstwa produktów ekologicznych oraz agroturystyki.
Popieranie programów i działań, realizowanych głównie przez pozarządowe organizacje

ekologiczne, służących kształtowaniu postaw konsumenckich przyjaznych środowisku
przyrodniczemu.
Publikowanie przez Ministerstwo Infrastruktury (b.Ministerstwo Transportu) informacji o zużyciu
13
paliwa i indywidualnej emisji CO2 ze wszystkich modeli samochodów osobowych oferowanych do
sprzedaży i leasingu w kraju w danym roku kalendarzowym wraz z zestawieniem samochodów o
najniższej indywidualnej emisji CO2 wg rodzaju paliwa,
Wprowadzenie zobowiązania opomiarowania wszystkich punktów poboru wody w budynku,

w którym zawierane są indywidualne umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie
ścieków.
Kluczowym instrumentem kształtowania proekologicznych podstaw konsumentów są środki

masowego przekazu. Zaobserwowano wzrost zainteresowania mediów, jak również instytucji
publicznych i organizacji pozarządowych problematyką związaną z ochroną środowiska oraz pojawiły
się latach 2003-2006 w mediach audycje radiowe, programy telewizyjne oraz wkładki tematyczne i
artykuły w prasie o tematyce wpływającej na kształtowanie postaw proekologicznych wśród
społeczeństwa.
C/ Ograniczanie subsydiów szkodliwych dla środowiska
Szkodliwe dla środowiska subsydiowanie nie polega zwykle na jawnym wsparciu ze środków
publicznych, ale działa przez inne mechanizmy. Ich istnienie zaburza rynek ochrony środowiska przez
wysyłanie fałszywych sygnałów do podmiotów zanieczyszczających i degradujących środowisko.
W latach 2003 – 2006 były podejmowane działania mające na celu wprowadzanie wsparcia dla
rozwoju przyjaznych dla środowiska procesów produkcyjnych i usług, zwłaszcza w obszarach:
energetyki odnawialnej, rolnictwa ekologicznego i przetwórstwa jego produktów oraz agroturystyki.
W omawianym okresie nie dokonano natomiast identyfikacji obszarów występowania, form i zakresu
szkodliwych dla środowiska subsydiów oraz nie przygotowano programu ich stopniowej likwidacji. W
roku 2007 na zlecenie Ministra Gospodarki wykonano opracowanie na temat identyfikacji
szkodliwych subsydiów, w tym metodologii ich wyodrębniania. Prace w tym zakresie są i będą
kontynuowane w latach 2007-2010.
D/ Ekologizacja sektora finansowego
Sektor finansowy może pełnić ważną rolę we wspieraniu działań podejmowanych na rzecz ochrony
środowiska. Potrzeby w tym zakresie zwiększyły się po roku 2004 ze względu na konieczność
ograniczania wsparcia publicznego w sferze ochrony środowiska. Z tego względu zaplanowano, że w
latach 2003 – 2006 podejmowane będą prace mające na celu spowodowanie większego
zaangażowania się sektora finansowego w działalność proekologiczną. Ocena skuteczności tych
działań została przedstawiona poniżej.
Nr Działanie Ocena
1 Ekologizacja sektora finansowego. →
Kontynuowanie w latach 2003-2006 przez NFOŚiGW i fundusze wojewódzkie finansowania

kapitałowego przez tworzenie spółek, zakup akcji lub udziałów w spółkach, których statutowym
przedmiotem działalności jest ochrona środowiska i gospodarka wodna.
Wprowadzenie przez wybrane banki komercyjne lokat ekologicznych, z których część środków
jest przeznaczana na działalność w zakresie ochrony przyrody lub środowiska np. Bank Ochrony
14
Środowiska S.A.
E/ Zarządzanie środowiskowe
Dobrowolne systemy zarządzania środowiskowego są jednym z ważniejszych instrumentów realizacji

priorytetów ochrony środowiska w działalności gospodarczej. Jako instrument zarządzania pozwalają
efektywnie minimalizować oddziaływania na środowisko. W latach 2003-2006 planowano udzielenie
znaczącego wsparcia celem ich upowszechnienia i rozwoju.
Nr Działanie Ocena
1 Zarządzanie środowiskowe. ↑
Z inicjatywy Ministra Środowiska realizowano szeroko zakrojone działania mające na celu

popularyzację systemów zarządzania środowiskowego, z ukierunkowaniem na wspólnotowy
system Ekozarządzania i Audytu (EMAS). Wydano materiały informacyjne i poradniki,
przeprowadzono szereg seminariów i konferencji.
W ramach realizacji projektów finansowanych ze środków unijnych stworzono zaplecze

organizacyjno techniczne systemu EMAS i przeprowadzono akcje promujące. Ponadto Polska
Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości prowadziła szeroki ogólnopolski program szkoleniowy w
zakresie ochrony środowiska uwzględniający problematykę zarządzania środowiskowego,
skierowany do sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
Stworzony został system umożliwiający polskim organizacjom wdrażanie systemu EMAS, m.in.
wyznaczono organ właściwy, powołano instytucje prowadzące rejestr organizacji posiadających
system EMAS, wyszkolono audytorów mogących prowadzić weryfikację prawidłowości
wdrożenia systemu EMAS w organizacji.
W latach 2003-2006 znacznie zwiększyła się w Polsce liczba przedsiębiorstw posiadających

certyfikowany system zarządzania środowiskowego zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO
14001. Według danych uzyskanych przez Ministerstwo Środowiska z wszystkich firm
certyfikujących działających w kraju, w grudniu 2006 r., ponad 1000 firm działających w Polsce
posiadały certyfikaty ISO 14001. W każdej z firm posiadających certyfikat odbywały się szkolenia
z zakresu systemu zarządzania środowiskowego mające na celu stałe podnoszenie kompetencji
personelu i doskonalenie systemu.
Z inicjatywy Ministra Infrastruktury – w celu przygotowania procesu wdrażania w sektorze

infrastruktury skutecznych metod zarządzania działalnością środowiskową opartych o wymagania,
opisane w międzynarodowej normie ISO 14001 – opracowany został projekt programu działań dla
promowania wdrażania w sektorze infrastruktury systemów zarządzania środowiskowego.
Były rozwijane w kraju systemy zarządzania środowiskowego oparte na strategii „Czystszej

Produkcji”. Dwa ośrodki w Polsce: Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji przy
Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach i Stowarzyszenie „Polski Ruch Czystszej
Produkcji” w Katowicach intensywnie kontynuowały działania sprzyjające wdrażaniu zasad
„Czystszej Produkcji”.
W latach 2005-2006 Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji zrealizowało dofinansowaną

przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej siódmą edycję Programu
15
Czystszej Produkcji adresowanego do: przedstawicieli samorządów i administracji wszystkich
szczebli, kadry zarządzającej zakładów, pracowników małych i średnich przedsiębiorstw oraz
wszystkich osób zainteresowanych problemami ochrony środowiska.
F/ Odpowiedzialność za skutki środowiskowe realizowanych przedsięwzięć
Odpowiedzialność sprawcy za skutki środowiskowe jest praktycznym wdrożeniem zasady

zanieczyszczający płaci. Niektóre formy tej odpowiedzialności istniały w prawie polskim od początku
lat dziewięćdziesiątych. Wprowadzenie nowych celów wiązało się z pracami Unii Europejskiej
prowadzonymi w tym zakresie. Realizację działań w ramach tego celu w latach 2003 – 2006 oceniono
poniżej.
Nr Działanie Ocena
1 Odpowiedzialność za skutki środowiskowe realizowanych przedsięwzięć. ↑
Trwały prace nad regulacjami prawnymi, których efektem było uchwalenie w dniu 13 kwietnia
2007 r. ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. Nr 75, poz. 493),
która dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2004/35/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w
odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu
(Dz.Urz.UE L 143/56 z 30.04.2004, str.56; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 8,
str. 357).
Minister Gospodarki, w ramach przedsięwzięć ukierunkowanych na przeciwdziałanie skutkom

poważnych awarii przemysłowych i transportowych, wydał trzy rozporządzenia regulujące
kwestie przeciwdziałania awariom przemysłowym, które dotyczyły: planów operacyjno-
ratowniczych, raportów o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku oraz rodzajów i ilości
substancji niebezpiecznych w zakładach o zwiększonym ryzyku albo o dużym ryzyku wystąpienia
poważnej awarii przemysłowej. W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 15 kwietnia 2004
r. w sprawie przewożenia materiałów niebezpiecznych statkami żeglugi śródlądowej (Dz.U. Nr
88, poz. 839) dokonano uporządkowania przepisów dotyczących przewożenia materiałów
niebezpiecznych statkami żeglugi śródlądowej.
Ze względu na to, że praktyczne wejście w życie postanowień nowej dyrektywy Unii Europejskiej
w sprawie odpowiedzialności za szkody powodowane w środowisku miało miejsce w roku 2007,
to pierwszy przegląd realizacji postanowień tej dyrektywy, tj. zgodności polskich przepisów
prawnych dotyczących odpowiedzialności cywilnej za skutki środowiskowe realizowanych
przedsięwzięć z wymaganiami międzynarodowymi, wykonany zostanie dopiero w 2011 r.
1.2.3 MECHANIZMY EKONOMICZNE I SYSTEMY FINANSOWANIA
Członkostwo w Unii Europejskiej wiąże się z koniecznością poniesienia znaczących nakładów

finansowych na spełnienie wymagań Wspólnoty w zakresie ochrony środowiska. Dlatego za
konieczne uznano dokonanie modyfikacji istniejącego systemu instrumentów ekonomicznych ochrony
środowiska. W ramach tego celu w latach 2003 – 2006 planowano podjęcie następujących działań w
odniesieniu do dwóch obszarów: mechanizmów ekonomicznych i systemów finansowania ochrony
środowiska.
16
Nr Ocena
Działanie
MECHANIZMY EKONOMICZNE
Zwiększenie zakresu stosowania opłat produktowych i depozytów
1 →
ekologicznych.
Rozszerzenie zakresu stosowania niektórych opłat za korzystanie ze środowiska
2 ↓
na gospodarstwa domowe.
Zmiana funkcjonowania systemu kar pieniężnych wymierzanych za naruszanie
3 →
wymagań ochrony środowiska.
4 Przygotowanie koncepcji systemu dobrowolnych ubezpieczeń ekologicznych. →
Stworzenie systemu obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
5 od szkód ekologicznych, wraz z określeniem rodzajów działalności ↓
podlegających tym ubezpieczeniom.
Tworzenie rynków uprawnień do emisji zanieczyszczeń środowiska i zasad
6 →
obrotu takimi uprawnieniami.
Przygotowanie instytucjonalne i logistyczne do uczestnictwa Polski w
7 ↑
międzynarodowym handlu emisją CO2.
Utworzenie systemu oceny kosztów zewnętrznych niektórych form korzystania
8 ↓
ze środowiska.
Regionalizacja i różnicowanie opłat za korzystanie ze środowiska w stosunku
9 →
do poszczególnych grup jego użytkowników.
Analiza wysokości opłat z punktu widzenia ich funkcji bodźcowej i
10 dochodowej, a także pod kątem ich relacji do kosztów zewnętrznych; →
zmodyfikowanie, w nawiązaniu do wyników analizy, stawek opłat.
SYSTEMY FINANSOWANIA
11 Zwiększenie zakresu stosowania opłat produktowych. ↑
Modernizacja systemu redystrybucji środków pozyskiwanych z opłat za
12 →
korzystanie ze środowiska.
Dostosowanie systemu dysponowania wpływami z opłat w nawiązaniu do
13 nowego podziału terytorialnego kraju oraz zlewniowego systemu zarządzania ↓
gospodarka wodną.
Rozszerzenie zakresu gromadzenia i wydatkowania środków z opłat w sposób
14 →
kierunkowy, w szczególności w odniesieniu do opłat produktowych.
15 Utworzenie niepublicznych, zielonych funduszy inwestycyjnych. ↓
Redystrybucja środków pochodzących ze zbieranych opłat, w celu
dostosowania do rodzaju i wielkości uzyskiwanych wpływów, rodzaju i skali
16 →
wymagających rozwiązania problemów środowiskowych oraz zasad udzielania
pomocy publicznej przedsiębiorstwom.
Wdrożenie mechanizmów preferencyjnego finansowania ekologicznych
inwestycji ochronnych w gospodarstwach domowych, polegających przede
wszystkim na preferencjach kredytowych i fiskalnych dla tych gospodarstw,
17 →
które we własnym zakresie podejmować będą odpowiednie inwestycje
ochronne np. budowa domowych oczyszczalni ścieków, modernizacja
systemów ogrzewania, termomodernizacja, itp.
DZIAŁANIE 1
Przygotowano analizy i oceny funkcjonowania systemu opłat produktowych i depozytowych
w warunkach polskich wraz z propozycjami jego modyfikacji, ze szczególnym uwzględnieniem
wpływu tych opłat na skłonność przedsiębiorstw do wykonywania odzysku i recyklingu odpadów.
17
Prowadzone były prace nad regulacjami prawnymi w zakresie stosowania opłat produktowych i
depozytów ekologicznych, których efektem było m.in. uchwalenie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.
o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. Nr 180, poz. 1495), która wprowadziła
opłaty produktowe dla wprowadzających sprzęt, którzy nie osiągają określonych ustawą
poziomów odzysku i recyklingu.
Została przeprowadzona pogłębiona analiza systemu opłat za korzystanie ze środowiska przez

transport drogowy i dostosowano system opłat dla nowych kategorii ekologicznych pojazdów
drogowych i znajdujących się na rynku paliw silnikowych.
DZIAŁANIE 2
Wprowadzono obowiązek wnoszenia opłaty w wysokości 500 zł na odrębny rachunek bankowy
NFOŚiGW, skierowany do podmiotów niebędących przedsiębiorcami, którzy dokonują
wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu pojazdu. Obowiązek ten wszedł w życie z dniem 1
stycznia 2006 r., zgodnie z art. 12 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.
U. Nr 25, poz. 202, z późn. zm.). Środki z opłat są przekazywane na cele związane z
gospodarowaniem pojazdami wycofanymi z eksploatacji.
Po przeprowadzonych analizach zrezygnowano z wprowadzenia opłat środowiskowych dla

gospodarstw domowych z kilku powodów: obawy przed podwójnym opodatkowaniem (część
opłat środowiskowych gospodarstwa domowe już bowiem ponoszą – np. w zakresie gospodarki
wodno – ściekowej, unieszkodliwiania odpadów itp.), trudności w egzekwowaniu i kontroli
prawidłowości wnoszenia opłat, trudnej sytuacji ekonomicznej dużej grupy gospodarstw
domowych w okresie transformacji. Zamiast wprowadzać nowe opłaty zdecydowano się na
wzmacnianie motywującej roli istniejących obciążeń ekologicznych ponoszonych przez
gospodarstwa domowe.
DZIAŁANIE 3
Dostosowano system ekonomicznych instrumentów ochrony środowiska, w tym bodźców
wymuszających przestrzeganie wymagań wynikających z regulacji Wspólnoty Europejskiej.
Wprowadzono stosowanie sankcji ekonomicznych wobec przewoźników eksploatujących głośne

samoloty (opłata hałasowa, opłaty za operacje nocne) i promowanie przez system opłat samolotów o
najlepszych parametrach akustycznych.
DZIAŁANIE 4
W ramach prac nad wdrożeniem w kraju postanowień dyrektywy w sprawie odpowiedzialności
sprawcy za środowiskowe skutki działalności, została przygotowana koncepcja wprowadzenia
systemu ubezpieczeń operatorów instalacji od negatywnych skutków w środowisku
powodowanych przez ich działalność. Prace nad tym zagadnieniem kontynuowane będą w
kolejnym okresie programowania polityki ekologicznej.
Przygotowano wytyczne dla przedsiębiorców w odniesieniu do odzwierciedlenia w

sprawozdawczości finansowej przedsiębiorcy kosztów ubezpieczeń od odpowiedzialności za
szkody w środowisku.
DZIAŁANIE 5
Ze względu na zmianę przepisów zawartych w dyrektywie UE w sprawie odpowiedzialności
sprawcy za środowiskowe skutki działalności, zrezygnowano w Polsce z wprowadzenia systemu
obowiązkowych ubezpieczeń od środowiskowych skutków działalności. Koncepcja ta zostanie
ponownie rozważona w 2011 r., przy analizie skutków wdrożenia dyrektywy, przeprowadzonej
przez Wspólnotę.
18
DZIAŁANIE 6
Przygotowane zostały podstawy dla uruchomienia rynku obrotu uprawnieniami do emisji
dwutlenku węgla. Prace nad możliwością i potrzebą wprowadzenia rynku uprawnień dla handlu
innymi rodzajami uprawnień będą kontynuowane w kolejnym okresie programowania.
DZIAŁANIE 7
Wprowadzone zostały, zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej, zasady obrotu uprawnieniami
do emisji dwutlenku węgla. Umożliwiło to udział polskich podmiotów gospodarczych w handlu
na europejskim rynku uprawnień do emisji CO2.
DZIAŁANIE 8
Analiza kosztów zewnętrznych powstających w wyniku różnych form działalności gospodarczej
prowadzona będzie w kolejnym okresie programowania polityki ekologicznej państwa.
DZIAŁANIE 9
W ramach dostosowywania RP do wymogów Unii Europejskiej dokonano przeglądu i modyfikacji
istniejącego w Polsce systemu wsparcia dla podmiotów gospodarczych, podejmujących działania
w zakresie ochrony środowiska.
Zróżnicowano opłaty za korzystanie ze środowiska przez podmioty użytkujące środki transportu

w zależności od kategorii ekologicznej środka transportu, wyznaczanej w szczególności przez
rodzaj paliwa oraz limity emisji „EURO" (europejskie normy emisji spalin dla pojazdów
użytkowych, określające dopuszczalne emisje tlenków azotu NOX, tlenków węgla CO, pyłów PM
oraz węglowodorów HC).
W ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874,
z późn. zm.) opłaty za przejazd pojazdów samochodowych po drogach krajowych uzależniono
m.in. od emisji spalin pojazdu, przy czym wyłączono z tych opłat promowane, z punktu widzenia
ochrony środowiska, pojazdy transportu kombinowanego oraz pojazdy realizujące komunikację
miejską..
Zróżnicowano (obniżono) stawki podatku akcyzowego na oleje napędowe, ze względu na

zawartość siarki.
Zrezygnowano z koncepcji regionalizacji wysokości opłat za korzystanie ze środowiska.
DZIAŁANIE 10
W latach 2003 – 2006 rozpoczęto prace w zakresie analizy wysokości opłat z punktu widzenia ich
funkcji bodźcowej i dochodowej. W wyniku tej analizy m.in. nastąpiło zwolnienie od podatku
akcyzowego (lub jego zmniejszenie) dla:
− energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii,
− biokomponentów przeznaczonych do paliw ciekłych i biopaliw ciekłych,
− biokomponentów stanowiących samoistne paliwo,
− olejów napędowych wytwarzanych z udziałem co najmniej 10 % komponentu uzyskanego
w wyniku przerobu odpadów z tworzyw sztucznych na specjalistycznych instalacjach
do katalitycznego przerobu tych tworzyw,
− benzyn silnikowych etylizowanych i nieetylizowanych wytworzonych z udziałem minimum
5% komponentu uzyskanego w wyniku przerobu odpadów z tworzyw sztucznych na
specjalistycznych instalacjach do katalitycznego przerobu tych tworzyw,
− benzyn nieetylizowanych z udziałem jako komponentu zeoformatu w ilości nie mniejszej niż
30 % w gotowym produkcie.
Prace w tym zakresie będą kontynuowane w kolejnych latach.
19
DZIAŁANIE 11, 12, 14
Od kilku lat prowadzone są w Polsce prace nad rozszerzeniem zakresu stosowania opłat
produktowych. Po modyfikacjach dokonanych w okresie programowania, opłatą produktową na
dzień 31.12.2006 r. objętych było sześć grup produktów: opakowania, lampy wyładowcze, opony,
urządzenia chłodnicze, oleje smarowe oraz baterie, ogniwa galwaniczne i akumulatory.
W ramach redystrybucji funduszy uzyskiwanych w ramach opłaty produktowej największy

strumień finansowy jest kierowany na przedsięwzięcia związane z odzyskiem i
unieszkodliwianiem odpadów opakowaniowych. W mniejszym stopniu środki te kierowane są na
finansowanie działań związanych z unieszkodliwianiem opon i substancji kontrolowanych
zawartych w urządzeniach chłodniczych. Taki kierunek finansowania wynika z przyjętych
priorytetów polityki ekologicznej. W gromadzeniu środków finansowych największy jest udział
opłat z obrotu bateriami, ogniwami galwanicznymi i akumulatorami, o ponad połowę mniejszy z
opłat za opakowania, czterokrotnie mniejszy za urządzenia chłodnicze. Pozostałe typy produktów
mają zdecydowanie mniejsze znaczenie.
Dodatkowo, zgodnie z przepisami ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji,

wprowadzono obowiązek wnoszenia opłaty w wysokości 500 zł na odrębny rachunek bankowy
NFOŚiGW, skierowany do wprowadzających pojazdy w ilości nieprzekraczającej 1000 sztuk w
ciągu roku, którzy dokonują wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu pojazdu. Na mocy
przepisów ww. ustawy pobierane są również opłaty za brak sieci zbierania w przypadku
niedopełnienia w tym zakresie obowiązków przez wprowadzających pojazdy. Na subfunduszu
dotyczącym opłat pobieranych na mocy przepisów ww. ustawy zgromadzono największą ilość
środków.
DZIAŁANIE 13
Sposób rozdysponowywania środków finansowych zbieranych z instrumentów ekonomicznych
ochrony środowiska w znaczącym stopniu jest dostosowany do istniejącego podziału
administracyjnego; ze względu na obowiązki ustawowe odpowiednie części środków
pozyskiwanych z opłat rozdzielane są pomiędzy wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i
gospodarki wodnej oraz fundusze ekologiczne lokalne (powiatowe i gminne).
Nie dokonano natomiast pełnego dostosowania opłat w gospodarce wodnej do nowego,

zlewniowego systemu zarządzania zasobami wodnymi w naszym kraju.
DZIAŁANIE 15
Pomimo podejmowanych przez administrację publiczną wysiłków nie udało się stworzyć
niepublicznych, „zielonych” funduszy inwestycyjnych ze względu na niewystarczające
zainteresowanie instytucji finansowych tego typu instytucjami. Tym niemniej działania w tym
zakresie zostały rozpoczęte i będą kontynuowane w latach 2007 – 2010.
DZIAŁANIE 16
Jak już wspominano wcześniej system instrumentów ekonomicznych ochrony środowiska uległ
zmianie ze względu na jego dostosowanie do wymagań pomocy publicznej Wspólnoty
Europejskiej. Wraz z tym procesem, w ramach corocznego ustalania priorytetów dla publicznych
instytucji finansujących inwestycje proekologiczne, wskazywano najważniejsze, priorytetowe
kierunki ochrony środowiska wymagające wsparcia ze źródeł publicznych.
DZIAŁANIE 17
Rozszerzono możliwość pozyskiwania środków finansowych na inwestycje proekologiczne przez
gospodarstwa domowe: zarówno ze źródeł krajowych (fundusze ekologiczne), jak i – po roku
2004 – ze środków Unii Europejskiej. W latach 2003-2006 wsparcie to dotyczy budowy
przydomowych oczyszczalni ścieków, oszczędzania energii i jej efektywnego wykorzystywania
oraz budowy lokalnych instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, które były
finansowane przykładowo w ramach kredytów udzielanych przez BOŚ we współpracy z
20
wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz kredyty i premie
termomodernizacyjne przyznawane przez Bank Gospodarstwa Krajowego i współpracujące z nim
banki.
1.2.4 WZMOCNIENIE INSTYTUCJONALNE
Ilość i zakres problemów ochrony środowiska, które muszą być rozwiązywane przez instytucje
centralne, w ostatnich latach znacząco się rozszerzył. Obowiązki administracji publicznej wszystkich
szczebli w tym zakresie jeszcze bardziej zwiększyły się po przystąpieniu RP do Unii Europejskiej.
Aby podołać zwiększonym obowiązkom musi nastąpić wzmocnienie kadrowe i kompetencyjne
istniejących struktur, a także musi być rozważona możliwość i celowość tworzenia nowych instytucji.
Niestety możliwość rozwiązania tych problemów w ocenianym okresie była bardzo ograniczona ze
względu na trudną sytuację budżetu państwa. Stąd wiele planowanych do wykonania na lata 2003 –
2006 działań będzie musiała być realizowana w okresie programowania polityki ekologicznej na lata
2007 - 2010.
Nr Działanie Ocena
Wzmocnienie etatowe komórek ochrony środowiska i gospodarki wodnej na
1 szczeblu centralnym, regionalnym (zlewniowym), wojewódzkim, powiatowym ↓
i gminnym.
Wzmocnienie etatowe służb inspekcji ochrony środowiska na szczeblu
2 ↓
centralnym i wojewódzkim.
Utworzenie nowych komórek lub powierzenie już istniejącym strukturom
3 nowych zadań związanych ze specyficznymi programami unijnymi lub →
międzynarodowymi.
Wzmocnienie kompetencyjne instytucji finansowych odpowiedzialnych za
4 →
wykorzystanie funduszy pomocowych.
Przeprowadzenie szczegółowej analizy organizacyjno-ekonomicznej dotyczącej
możliwości i celowości powołania na szczeblu centralnym (w strukturze resortu
5 →
środowiska) agencji wykonawczych do spraw gospodarki wodnej i do spraw
ochrony środowiska.
DZIAŁANIE 1
Chociaż dokonano pewnego wzmocnienia etatowego istniejących organów publicznych ochrony
środowiska i gospodarki wodnej to nadal nie osiągnięto optymalnego poziomu w odniesieniu do
potrzeb wynikających z powiększającego się zakresu obowiązków tych instytucji. Dotyczy to
przede wszystkim komórek ochrony środowiska na poziomie gminnym i powiatowym.
W celu podniesienia poziomu kadr ochrony środowiska zarówno w resorcie jak i na wszystkich
szczeblach administracji realizowane były szkolenia dotyczące wybranych, szczegółowych
zagadnień ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
DZIAŁANIE 2
Nie dokonano wzmocnienia etatowego służb kontrolnych ochrony środowiska. Co gorsza niskie
płace i trudne warunki pracy powodują wysoką fluktuację kadr tych służb, co ogranicza
efektywność pracy inspekcji ochrony środowiska.
DZIAŁANIE 3
W ramach reorganizacji struktury resortu środowiska wyodrębniono z jego struktur szereg
komórek odpowiedzialnych za określone zagadnienia (Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej,
Krajowy Administrator Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji) lub powołano w ramach
21
istniejących departamentów zespoły odpowiedzialne za zarządzanie odpowiednimi zagadnieniami:
m.in. siecią obszarów chronionych Natura 2000, systemem zarządzania środowiskowego EMAS i
in.
Z upoważnienia Ministra Środowiska współpracę z Europejską Agencją Środowiska (EAŚ)
koordynuje Główny Inspektor Ochrony Środowiska. W b. Departamencie Monitoringu, Ocen i
Prognoz, a obecnie w Departamencie Monitoringu i Informacji o Środowisku (rozporządzenie
Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 marca 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadania
statutu Głównemu Inspektoratowi Ochrony Środowiska, Dz. U. Nr 41, poz. 244) jest ulokowany
Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Współpracy z EAŚ w ramach sieci EIONET (Europejska Sieć
Informacji i Obserwacji Środowiska). Do prac w ramach krajowej struktury EIONET włączeni
zostali również przedstawiciele innych resortów (m.in. transportu, rolnictwa i gospodarki).
DZIAŁANIE 4
Trwały prace nad powierzeniem NFOŚiGW oraz Krajowemu Zarządowi Gospodarki Wodnej
funkcji instytucji pośredniczących II stopnia w odniesieniu do projektów ochrony środowiska
realizowanych w ramach Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”, które zakończyły
się podpisaniem umowy z Ministrem Środowiska w dniu 26 czerwca 2007 roku (od 1 kwietnia
2008 r. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej nie pełni już funkcji Instytucji Wdrażającej dla
Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”). W przypadku NFOŚiGW oraz
wojewódzkich funduszy należy podkreślić, że powierzone zostało tym instytucjom zapewnienie
niezbędnego współfinansowania krajowego dla inwestycji finansowanych z funduszy unijnych.
DZIAŁANIE 5
W latach 2003 – 2006 przeprowadzono analizy celowości i możliwości utworzenia Agencji
Ochrony Środowiska jako istniejącej na szczeblu centralnym agencji wykonawczej do spraw
gospodarki wodnej i do spraw ochrony środowiska. Prace w tym zakresie będą kontynuowane w
okresie programowania 2007 - 2010.
Przygotowano projekt ustawy powołującej Państwową Agencję Ochrony Środowiska. Prace nad
ustawą nie zostały zakończone ze względu na przedterminowe wybory parlamentarne.
22
1.2.5. UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA.
EDUKACJA EKOLOGICZNA, DOSTĘP DO INFORMACJI I POSZERZANIE
DIALOGU SPOŁECZNEGO
Skuteczna realizacja celów polityki ekologicznej państwa wymaga udziału w tym procesie wszystkich
zainteresowanych podmiotów wywierających bezpośredni lub pośredni wpływ na sposób
i intensywność korzystania ze środowiska, w tym również udziału społeczeństwa. Podstawowe
znaczenie dla szerokiego, społecznego udziału w urzeczywistnianiu celów ekologicznych ma edukacja
ekologiczna, a po drugie zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku oraz
stworzenie instytucjonalnego zabezpieczenia dla wyrażania przez społeczeństwo swoich opinii i
wpływania na podejmowane, istotne dla środowiska decyzje. Dlatego w polityce ekologicznej na lata
2003 – 2006 przewidziano w tym zakresie konieczność realizacji szeregu działań.
Nr Działanie Ocena
Utworzenie w urzędach administracji publicznej systemu udostępniania
1 informacji o środowisku spełniającego wymagania ustawy - Prawo ochrony →
środowiska.
Opracowanie i wdrożenie, w oparciu o publiczne rejestry, interaktywnych baz
2 danych o środowisku w postaci elektronicznej, dostępnych za pośrednictwem →
Internetu.
Zapewnienie bieżącego udziału przedstawicieli pozarządowych organizacji
ekologicznych w radach nadzorczych funduszy ekologicznych, ciałach
3 ↑
doradczych i opiniodawczych, komitetach nadzorujących finansowanie
projektów ekologicznych z funduszy publicznych, itp.
Wsparcie wybranych projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe,
4 w tym powierzanie tym organizacjom realizacji niektórych projektów →
inicjowanych przez instytucje publiczne.
Realizacja przewidzianych prawem obowiązków w zakresie zapewniania
5 społecznego udziału w procedurach oceny oddziaływania na środowisko ↑
przedsięwzięć, planów i programów.
Zwiększenie udziału problematyki ekologicznej w podstawach programowych
kształcenia we wszystkich typach szkół oraz rozwój szkoleń obejmujących
6 ↑
zagadnienia środowiskowe organizowanych przez pracodawców, instytucje
publiczne i organizacje społeczne.
Powołanie i zapewnienie funkcjonowania stałych ciał konsultacyjnych
zajmujących się problematyką ekologiczną, skupiających przedstawicieli
7 →
administracji publicznej i sfery biznesu, z możliwym i pożądanym udziałem
także przedstawicieli organizacji społecznych.
Realizacja prezentacji o treściach ekologicznych w ramach oferty programowej
8 →
środków przekazu oraz instytucji kultury i wypoczynku.
DZIAŁANIE 1
W urzędach administracji publicznej zostały stworzone procedury i systemy udostępniania
informacji o środowisku. Dotyczy to zarówno organów administracji rządowej (urzędy centralne i
wojewódzkie), jak i samorządowej. Tym niemniej w okresie objętym oceną (lata 2003 – 2006) nie
wszystkie urzędy samorządowe (gminy, powiaty) posiadały elektroniczny system udostępniania
informacji o środowisku.
W zakresie usprawnienia dostępu do informacji geologicznej przygotowano projekt zmian

przepisów regulujących tę kwestię, wprowadzonych do ustawy dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo
geologiczne i górnicze, za sprawą ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo
geologiczne i górnicze oraz ustawy o odpadach (Dz. U. Nr 90, poz. 758).Ustawodawca upoważnił
Ministra Środowiska do wydania rozporządzenia określającego warunki, sposób i tryb
rozporządzania prawem do informacji geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania
informacji wykorzystywanej nieodpłatnie, co Minister Środowiska uczynił w dniu 22 czerwca
2005 r. wydając rozporządzenie ogłoszone 1 lipca 2005 r. w Dz. U. Nr 116, poz. 982 z późn. zm.
DZIAŁANIE 2
Wiele urzędów administracji publicznej ochrony środowiska i gospodarki wodnej udostępnia
informacje za pomocą Internetu. Nie jest to jednak powszechne, zwłaszcza na poziomie gmin i
powiatów.
W ramach projektu „Wzmocnienie ochrony środowiska” powstała witryna internetowa

www.ekoportal.gov.pl. Chęć prowadzenia wykazu za jej pośrednictwem zgłosiło ponad 750
jednostek organów administracji publicznej. Prawie 2 000 użytkowników reprezentujących te
organy wprowadziło ponad 150 000 kart informacyjnych.
Wykonano i udostępniano przez Internet bazę danych na temat polskiej różnorodności

biologicznej – wdrożenie Systemu Wymiany Informacji o Różnorodności Biologicznej w Polsce
(Biodiversity Clearing House Mechanism (CHM) in Poland) – powstałego w Instytucie Ochrony
Środowiska i funkcjonującego w ramach Sekretariatu Konwencji o Różnorodności Biologicznej
(www.biodiversity-chm.org.pl ).
Instytut Ochrony Środowiska prowadzi bazę danych o międzynarodowych konwencjach

ekologicznych (www.kon-ekol.ios.edu.pl ).
Na stronach internetowych wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska udostępnione są

wyniki pomiarów jakości powietrza z automatycznych stacji sieci monitoringu zanieczyszczeń
powietrza w województwach.
Prowadzono także prace mające na celu ułatwienie dostępu do zbiorów informacji geologicznych
zgromadzonych w archiwach geologicznych organów administracji geologicznej. Corocznie
prowadzono, uzupełniano i rozbudowywano Centralny Bank Danych Geologicznych, a w 2006 r.
rozpoczęto działania dostosowujące CBDG do potrzeb społeczeństwa informacyjnego.
Rozbudowie i uzupełnieniu podlegał także system informacji geologicznej INFOGEOSKARB
gromadzący dane o przysługiwaniu uprawnień do informacji geologicznej. Przebudowie jest
poddawany także system MIDAS gromadzący dane o złożach kopalin, a jego zmodernizowana
wersja będzie udostępniona na stronach internetowych. Ponadto od 2004 r. prowadzona jest
komputeryzacja zbiorów próbek geologicznych zgromadzonych w archiwach Państwowego
Instytutu Geologicznego.
DZIAŁANIE 3
Realizowane są ustawowe obowiązki włączania przedstawicieli pozarządowych organizacji
ekologicznych do ciał doradczych, opiniotwórczych, rad nadzorczych funduszy ekologicznych itp.
Wraz z rozpoczęciem korzystania przez RP ze środków finansowych Unii Europejskiej do

Komitetów Sterujących i Monitorujących odpowiednich funduszy (finansujących projekty
ochrony środowiska, rozwoju terenów wiejskich i rolnictwa oraz infrastrukturę transportową)
powołani zostali przedstawiciele organizacji pozarządowych.
DZIAŁANIE 4
Projekty organizacji pozarządowych wspierane są przez fundusze ekologiczne na bazie
przygotowanych projektów celowych.
24
Zgodnie z przepisami ustawy o organizacjach pożytku publicznego istnieje możliwość
przekazania części zadań publicznych do realizacji organizacjom społecznym posiadającym status
organizacji pożytku publicznego. W ochronie środowiska dzieje się tak przede wszystkim na
poziomie samorządu lokalnego.
Nie zostały ukończone prace nad stworzeniem mechanizmu wzmacniania instytucjonalnego

pozarządowych organizacji ekologicznych ze środków NFOŚiGW.
DZIAŁANIE 5
Egzekwowany jest przez instytucje publiczne obowiązek dotyczący włączania społeczeństwa do
udziału w procedurach oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć, planów i programów.
DZIAŁANIE 6 i 8
Na bieżąco realizowane są zadania wyznaczone w przyjętej „Narodowej Strategii Edukacji
Ekologicznej”.
Organizowane są szkolenia, konferencje i seminaria na tematy szeroko pojętej ochrony

środowiska, z funduszy ekologicznych jest wspierana realizacja programów edukacyjnych w tym
zakresie, zamawiane są publikacje, filmy i audycje radiowe na ten temat.
Treści o tematyce ekologicznej pojawiają się głównie w publicznych i komercyjnych stacjach

radiowych i w czasopismach. Bardziej tą tematyką jest zainteresowana telewizja publiczna niż
komercyjna. Coraz bardziej powszechnym środkiem masowego przekazu staje się Internet,
w którym można znaleźć coraz więcej treści o tematyce ekologicznej.
Prowadzone były działania mające na celu wdrożenie Strategii Edukacji dla Zrównoważonego
Rozwoju EKG ONZ. Jej głównym celem jest wcielenie zasad edukacji dla zrównoważonego
rozwoju do formalnych i nieformalnych systemów kształcenia.
DZIAŁANIE 7
Istnieją i działają ustawowe ciała doradcze Ministra Środowiska (PROŚ, PROP i in.) skupiające
przedstawicieli administracji, ekspertów, członków organizacji pozarządowych i in.
Nie zostało utworzone trwałe ciało konsultacyjne wyższego szczebla skupiające obok urzędników
państwowych, przedstawicieli bussinesu i organizacji ekologicznych.
1.2.6 EKOLOGIZACJA PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO I UŻYTKOWANIA

TERENU
Postulowane przez politykę ekologiczną zmiany w systemie planowania przestrzennego muszą

uwzględniać jednocześnie dwa aspekty – z jednej strony szersze włączenie do prac nad planami
zagospodarowania przestrzennego i do treści tych planów zagadnień związanych z ochroną
środowiska, natomiast z drugiej - uproszczenie i przyspieszenie procedur ustalania lokalizacji
inwestycji, niezbędne z punktu widzenia skuteczności podejmowanych starań mających na celu
pobudzenie i modernizację gospodarki oraz poprawę sytuacji na rynku pracy.
Nr Działanie Ocena
Wprowadzenie zaleceń określających zakres i sposób przedstawiania w planach
zagospodarowania przestrzennego ustaleń dotyczących ochrony środowiska, do
1 ↑
projektu ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym oraz projektów aktów
wykonawczych do tej ustawy.
25
Opracowanie i wdrożenie wytycznych metodycznych dotyczących sposobu
uwzględniania ustaleń i zaleceń zawartych w koncepcji przestrzennego
2 ↓
zagospodarowania kraju – w planach zagospodarowania przestrzennego
województw, gmin i obszarów funkcjonalnych.
Zweryfikowanie istniejących lub opracowanie nowych, miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego w celu uwzględnienia w tych planach
3 wymagań wynikających ze znowelizowanych przepisów, a także z treści ↓
polityki ekologicznej państwa oraz programów ochrony środowiska na szczeblu
regionalnym i lokalnym.
Dokonanie weryfikacji koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania
kraju pod kątem szerszego uwzględnienia treści polityki ekologicznej oraz
4 skonkretyzowanie zapisów w koncepcji dotyczących kierunków ↓
zrównoważonego rozwoju wybranych obszarów (stref, województw, grup
województw, wybranych zespołów miejskich, itp.).
Wdrożenie w odniesieniu do koncepcji polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju postępowania w sprawie oceny oddziaływania na
5 ↓
środowisko, a także dokonanie weryfikacji całości systemu ocen oddziaływania
na środowisko planów i programów.
DZIAŁANIE 1
Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wraz z aktami wykonawczymi
wprowadzono przepisy określające sposób i zakres uwzględniania problematyki ochrony
środowiska w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w planie zagospodarowania
przestrzennego województwa. Określa ono również procedurę sporządzania ww. dokumentów
planistycznych, wprowadzając obowiązek ich opiniowania przez organy właściwe w sprawach
szeroko rozumianej ochrony przyrody.
DZIAŁANIE 2,4,5
W okresie programowania PEP tj. w latach 2003-2006 nie podjęto realizacji tych działań, głównie
z powodu braku woli instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie celów i zadań w zakresie
planowania przestrzennego do pełnego egzekwowania tych wymogów.
DZIAŁANIE 3
Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142,
poz. 1591, z późn. zm.) sprawy ładu przestrzennego, w tym również sporządzanie, a także
uchwalanie, zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego gminy należy do zadań własnych gmin i są wykonywane w
imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast, zgodnie z art. 85 i 86 ww. ustawy o
samorządzie gminnym, nadzór nad działalnością gminy w zakresie spraw związanych z ładem
przestrzennym sprawuje wojewoda i jest on sprawowany wyłącznie na podstawie kryterium
zgodności z prawem a nie kryteriów merytorycznych.
1.2.7 ROZWÓJ BADAŃ I POSTĘP TECHNICZNY. STYMULOWANIE

INNOWACJI
Polityka ekologiczna na lata 2003 – 2006 uznała za konieczne powołanie państwowych instytutów
badawczych wspierających realizację zadań w dziale środowisko i gospodarka wodna oraz
ustanowienie kompleksowych, wieloletnich programów badawczych ukierunkowanych na
26
rozwiązanie najistotniejszych problemów z tej dziedziny o zasięgu ogólnokrajowym. Ocena realizacji
zaplanowanych w tym zakresie działań w latach 2003 – 2006 wygląda następująco:
Nr Działanie Ocena
Utworzenie resortowego systemu ewidencji i oceny wyników prac badawczych
1 →
i rozwojowych dotyczących działu środowisko i gospodarka wodna.
Stopniowe ustanowienie w latach 2004-2006 5 priorytetowych, wieloletnich
programów badawczych ukierunkowanych na rozwiązanie najistotniejszych
2 →
problemów z dziedziny ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o zasięgu
ogólnokrajowym.
DZIAŁANIE 1 i 2
Realizacja zadań w dziale środowisko i w dziale gospodarka wodna jest wspierana zapleczem
naukowo-badawczym pięciu resortowych jednostek badawczo-rozwojowych (Instytut Badawczy
Leśnictwa, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Instytut Meteorologii i Gospodarki
Wodnej, Instytut Ochrony Środowiska, Państwowy Instytut Geologiczny), współpracujących z
innymi jednostkami badawczymi w ramach programów i projektów zarówno krajowych jak i
międzynarodowych. Przekształcenie trzech z nich w państwowe instytuty badawcze nie nastąpiło
z uwagi na przedłużający się proces zmiany ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach
badawczo-rozwojowych, która została uchwalona w dniu 5 lipca 2007 r. ( Dz.U. Nr 134, poz.
934). W resorcie środowiska jest dokonywana systematyczna ocena realizacji zadań i prac
związanych z ich działalnością statutową.
Mając na uwadze priorytety polityki ekologicznej państwa uwzględniano prośrodowiskowe

podejście do kreowanych kierunków badawczych oraz jak najszersze odzwierciedlenie zasady
zrównoważonego rozwoju w finansowanych projektach badawczych, rozwojowych, celowych.
Wśród zrealizowanych w latach 2003-2006 projektów badawczych znalazły się m.in.:
− technologie i metody zmniejszania uciążliwości ekologicznej przemysłowych procesów
wytwarzania oraz eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych,
− rozwój systemów recyklingu i utylizacji,
− różnorodność biologiczna ekosystemów :geneza i funkcja,
− badanie i opracowanie systemu satelitarnej kontroli ekosystemu Bałtyku,
− opracowanie i wdrożenie do praktyki nowej technologii ochrony ekosystemów leśnych przed
brudnicą mniszką (Lymantria monacha L.) opartej o wykorzystanie feromonu płciowego,
− opracowanie i praktyczne sprawdzenie koncepcji zrównoważonego rozwoju leśnictwa
wielofunkcyjnego w rejonie uprzemysłowionym,
− proekologiczne, kompleksowe zagospodarowanie uciążliwych dla środowiska odpadów z
przemysłu rybnego na pasze dla zwierząt,
− optymalizacja procesu spalania i ograniczenie emisji zanieczyszczeń w kotłach z cyrkulacyjną
warstwą fluidalną,
oraz rozwój technicznych systemów przeciwdziałania zagrożeniom technicznym i usuwania
skutków katastrof.
1.2.8 WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
Wiodącym motywem współpracy międzynarodowej wskazywanym przez politykę ekologiczną na lata

2003-2006 było dostosowanie polskiego prawa, struktur organizacyjnych, procedur administracyjnych
i gospodarki do wymogów Unii Europejskiej. Ukoronowaniem tych wysiłków było uzyskanie w dniu
27
1 maja 2004 r. członkostwa w Unii Europejskiej. Tym niemniej na omawiany okres zaplanowano
realizację także innych działań.
Nr Działanie Ocena
Aktywizacja współpracy dwustronnej z państwami sąsiednimi w kontekście
1 wspólnej realizacji zobowiązań wobec Unii Europejskiej oraz rozszerzenia ↑
zakresu współpracy w dziedzinie ochrony przyrody.
Opracowanie i wdrożenie strategii współpracy z państwami Wspólnoty
2 Niepodległych Państw, z uwzględnieniem współpracy technicznej i aktywizacji ↓
eksportu usług i urządzeń ochrony środowiska.
Sporządzenie strategii handlu emisjami CO2 i SO2 z partnerami zagranicznymi i
3 →
podjęcie rozmów w celu jej wdrożenia.
Ratyfikowanie podpisanych konwencji i protokołów oraz przystąpienie do
nowych porozumień globalnych i regionalnych, przy zastosowaniu zasady, że
4 ↑
Polska powinna być stroną tych porozumień, których stroną jest Unia
Europejska.
DZIAŁANIE 1
Prowadzone są wspólne prace z krajami sąsiadującymi w zakresie ochrony zasobów
przyrodniczych o charakterze transgranicznym.
DZIAŁANIE 2
Działanie nie zostało zrealizowane ze względu na uwarunkowania zewnętrzne na które resort
środowiska i organy ochrony środowiska i gospodarki wodnej nie miały wpływu. Nie było
możliwe opracowanie i wdrożenie strategii współpracy z krajami Wspólnoty Niepodległych
Państw ze względu na trudne relacje polityczne z partnerami z tego regionu.
DZIAŁANIE 3
Przygotowano i wdrożono w praktyce system obrotu jednostkami uprawnień do emisji CO2 (w
ramach europejskiego systemu handlu uprawnieniami – patrz rozdział 5).
Nie zostały przeprowadzone konsultacje z partnerami zagranicznymi w zakresie możliwości i

celowości wdrożenia systemu handlu SO2.
DZIAŁANIE 4
Od dnia 9 marca 2004 r. RP jest Stroną Protokołu Kartageńskiego o bezpieczeństwie
biologicznym.
W dniu 16 listopada 2004 r. Unia Europejska ratyfikowała Konwencję Sztokholmską. Od tego

dnia RP (jako członek UE) jest stroną Konwencji.
W dniu 14 września 2005 r. Konwencja Rotterdamska (PIC) dotycząca procedur zgody po

uprzednim poinformowaniu w międzynarodowym handlu niektórymi niebezpiecznymi
substancjami chemicznymi i pestycydami została ratyfikowana przez RP.
Konwencja Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ w sprawie transgranicznych skutków awarii

przemysłowych, sporządzona w Helsinkach dnia 17 marca 1992 r., została ratyfikowana przez RP
w dniu w dniu 21 sierpnia 2003 r. i weszła w życie z dniem 7 grudnia 2003 r.
Przystąpienie RP do Ramowej Konwencji o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat,

przyjętej w Kijowie w dniu 22 maja 2003 r.
28
2. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE
UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY
2.1 Ocena ogólna

Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 zakładała, że działania w zakresie ochrony
dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody powinny odnosić się do
następujących obszarów:
− ochrony przyrody i krajobrazu,
− ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów,
− ochrony gleb,
− ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych,
− biotechnologii i organizmów zmodyfikowanych genetycznie.
We wszystkich tych obszarach w latach 2003 – 2006 zanotowano znaczący postęp, a znacząca
większość planowanych działań została w pełni lub w dużej części osiągnięta. Na postęp w
odniesieniu do działań w zakresie ochrony przyrody, różnorodności biologicznej i krajobrazu
wskazuje zmiana trendu w odniesieniu do wartości współczynnika liczebności pospolitych ptaków
krajobrazu rolniczego, znanego jako Farmland Bird Index. Wskaźnik Farmland Bird Index jest
obecnie jednym z oficjalnie stosowanych wskaźników stanu środowiska w krajach członkowskich
Unii Europejskiej. Jest on traktowany jako wskaźnik stanu "zdrowia" ekosystemów użytkowanych
rolniczo, stanowiących ok. 60% powierzchni naszego kraju. FBI23 jest wykalibrowany w relacji do
roku bazowego, którym w przypadku Polski jest rok 2000. Oznacza to, że wartość FBI dla roku 2000
przyjęto umownie za 1.00. Wartość wskaźnika wynosząca 0.89 w roku 2005 znaczy zatem, że w tym
roku FBI był o 11% niższy niż w roku bazowym. Im wyższa wartość wskaźnika, tym lepszy jest stan
środowiska. W skład „koszyka gatunków”, których indeksy liczebności składają się na FBI23
wchodzą obecnie: bocian biały, pustułka, czajka, rycyk, dudek, turkawka, skowronek, dzierlatka,
świergotek łąkowy, pliszka żółta, dymówka, pokląskwa, kląskawka, cierniówka, gąsiorek, mazurek,
szpak, gawron, makolągwa, kulczyk, potrzeszcz, trznadel i ortolan. W poprzednich latach skład
koszyka był częściowo odmienny, co przekładało się na nieco odmienne wartości FBI, podawane
w publikacjach z ubiegłych lat. O ile w latach 2000 – 2003 wartość tego współczynnika wykazywała
tendencję spadkową, to po lekkim wzroście, w latach 2005 – 2006 ustabilizowała się na poziomie 0,9
(rys. 1).
Rys. 1 Zmiana wartości wspólczynnika Farmland Bird

Index w latach 2000 - 2006
1,2
Farmland Bird Index
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Rok
Bardzo ważnym działaniem zrealizowanym w ocenianym okresie było stworzenie podstaw, zarówno
prawnych jak i instytucjonalnych, dla wyznaczenia obszarów chronionych w ramach sieci Natura
2000. Obszary Natura 2000 wprowadzono do polskiego porządku prawnego jako nową formę ochrony
29
przyrody, a obowiązek koordynacji ich funkcjonowania powierzono właściwym terytorialnie
wojewodom. W pierwszym etapie zgłoszono część wyznaczonych obszarów obejmujących obszar
około 7,8%, kontynuowano prace nad wyznaczeniem i włączeniem do sieci krajowej następnych
obszarów. Wzrostowi skuteczności ochrony przyrody służyć będzie wprowadzenie w Polsce
możliwości wdrażania na terenach rolniczych położonych na obszarach chronionych programów rolno
– środowiskowych.
Za bardzo ważne należy uznać ratyfikację przez RP w dniu 10 grudnia 2003 r. Protokołu
Kartageńskiego o bezpieczeństwie biologicznym. Protokół Kartageński o bezpieczeństwie
biologicznym do Konwencji o różnorodności biologicznej jest zbiorem przepisów mających na celu
zapewnienie odpowiedniego poziomu ochrony w dziedzinie bezpiecznego przemieszczania,
prowadzenia prac i stosowania żywych zmodyfikowanych organizmów (ang. Living Modified
Organism - LMO), stanowiących produkt nowoczesnej biotechnologii, które mogą mieć szkodliwy
wpływ na ochronę i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej, z uwzględnieniem
zagrożenia dla zdrowia człowieka. Wdrożenie wymagań nałożonych na nasz kraj przez przepisy
Protokołu przyczynią się do zwiększenia bezpieczeństwa biologicznego Państwa.
Zrealizowane zostały działania planowane w odniesieniu do ochrony i zrównoważonego rozwoju
lasów. Sukcesywnie prowadzona jest przebudowa lasów mająca na celu zwiększenie ich wartości
biologicznej, wzrasta także lesistość kraju (rys. 2).
Rys. 2 Zmiana powierzchni lasów w Polsce w

latach 1995 - 2006
9500
9000
8500
[ tys. ha ]
8000
7500
7000
6500
6000
95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
19
19
19
19
19
20
20
20
20
20
20
20
W okresie 2003-2006 r. powierzchnia lasów powiększyła się o 84,3 tys. ha. Jest to więcej niż w
poprzednich, kolejnych okresach czteroletnich, co obrazuje poniższa tabelka:
Kolejne okresy czteroletnie Zwiększenie powierzchni lasów

(wg GUS)
2003-2006 84,3 tys. ha
2002-2005 82,7 tys. ha
2001-2004 78,7 tys. ha
2000-2003 76,9 tys. ha
1999-2002 67,6 tys. ha
1998-2001 80,7 tys. ha
1997-2000 63,1 tys. ha
1996-1999 70,9 tys. ha
1995-1998 57,0 tys. ha
Należy przy tym zaznaczyć, że zwiększenie powierzchni lasów jest nie tylko wynikiem bilansu
zalesień i wylesień, ale również zmian w klasyfikacji gruntów, wynikających z przeklasyfikowania
zalesień powstałych w ubiegłych latach oraz lasów powstałych wskutek sukcesji naturalnej.
30
Skutecznie wdrażano działania wspierające bardziej efektywną ochronę gleb. Chociaż gleby w RP są
w mniejszym stopniu, niż w „starych” krajach UE, przekształcone i zdegradowane, to jest to jeden z
najbardziej narażonych na degradacje zasobów przyrodniczych. Dlatego za bardzo ważne należy
uznać realizację zadań z zakresu rekultywacji gleb zniszczonych i zdegradowanych, likwidacji
mogilników, wdrażanie programów przywracania walorów przyrodniczych gleb na terenach
poprzemysłowych. Nieliczne działania, których w tym obszarze nie zrealizowano w ocenianym
okresie, powinny być wdrożone w kolejnym okresie programowania polityki ekologicznej.
Niepokojącym zjawiskiem jest natomiast wzrost powierzchni gruntów rolnych i leśnych wyłączanych
corocznie na cele nierolnicze i nieleśne (rys. 3).
Rys. 3. Pow ierzchnia gruntów rolnych i leśnych

w yłączanych corocznie na cele nierolncize i nieleśne
5000
Powierzchnia w ha
4500
4000
3500
3000
2500
2000
2003 2004 2005 2006
W zasadzie w pełni zrealizowano zadania w odniesieniu do ochrony zasobów kopalin i wód

podziemnych oraz biotechnologii i organizmów zmodyfikowanych genetycznie. W odniesieniu do
pierwszego z tych dwóch zagadnień nie udało się jedynie zapewnić całkowitej eliminacji
wykorzystania wód podziemnych do celów innych niż zaopatrzenie ludności w wodę do picia oraz
zastosowania technologiczne w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. W odniesieniu do
zagadnienia drugiego nie przeprowadzono jedynie szerokich studiów nad wpływem wprowadzania
GMO dla różnorodności biologicznej. Działania te będą więc kontynuowane w kolejnym okresie
programowania polityki ekologicznej państwa.
Poniżej szczegółowo opisano sposób realizacji celów i działań przewidywanych do wdrożenia w
latach 2003 – 2006 przez Politykę ekologiczną państwa.

2.2.1 OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU
Zgodnie z postanowieniami polityki ekologicznej na lata 2003 – 2006, zapewnienie bezpieczeństwa

ekologicznego państwa wymaga między innymi utrzymania i/lub przywracania do właściwego stanu
różnorodności biologicznej i krajobrazowej oraz zwiększenia powierzchni obszarów chronionych do
poziomu 1/3 terytorium Polski. Utrzymanie (ochrona) różnorodności biologicznej i krajobrazowej jest
związane z ochroną zasobów przyrody na całym obszarze kraju, niezależnie od formalnego statusu
ochronnego konkretnych terenów i sposobu ich użytkowania. Aby to osiągnąć zaplanowano realizację
następujących, szczegółowych działań:
Nr Działanie Ocena
Utworzenie w Polsce Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych NATURA
2000, poprzedzone waloryzacją przyrodniczą obszarów już objętych ochroną
1 →
prawną, jak też cennych obszarów przyrodniczych dotychczas nie objętych
żadną formą ochrony, a spełniających kryteria sieci NATURA 2000.
31
Wdrożenie skutecznych narzędzi planistycznych dla ochrony różnorodności
2 biologicznej i krajobrazowej (poprzez uwzględniającą te zagadnienia →
nowelizację ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym).
Skoordynowanie międzyresortowych działań na rzecz ochrony zasobów
3 →
przyrodniczych w skali kraju.
Wprowadzenie monitoringu różnorodności biologicznej oraz wdrożenie
4 kryteriów i wskaźników do kontroli skuteczności realizacji w tym zakresie →
Pełne wdrożenie przepisów prawnych regulujących bezpieczeństwo
5 biologiczne kraju oraz zapewnienie środków na wykonywanie prawa i ↑
kontrolowanie zagrożeń związanych z wykorzystaniem biotechnologii.
Wdrożenie instrumentów służących ekologizacji gospodarki rolnej, w tym
6 ↑
programów rolno-środowiskowych.
DZIAŁANIE 1
Zostały uchwalone i wprowadzone w życie krajowe podstawy prawne wyznaczenia sieci Natura
2000 i zarządzania nią – jest to przede wszystkim ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie
przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880, ze zm.) wraz z aktami wykonawczymi tj.
− rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie
wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz.U. Nr 94, poz. 795),
− rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej
ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. Nr 229, poz. 2313 ze zm.),
− rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie trybu i zakresu
opracowania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz.U. Nr 61, poz. 549),
− rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania
projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego,
dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody
(Dz.U. Nr 94, poz. 794),
− rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. Nr 168, poz. 1764),
− rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. Nr 168, poz. 1765),
− rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. Nr 220, poz. 2237).
Komisja Europejska, po przeanalizowaniu transpozycji do ww. aktów prawnych dyrektyw

„naturowych”, a mianowicie dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie
ochrony dzikiego ptactwa oraz dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w
sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, wystąpiła przeciwko RP z
prośbą o usunięcie naruszeń w tym zakresie. Pierwsze wystąpienie, dotyczące niepełnej
transpozycji dyrektywy Rady 79/409/EWG miało miejsce dnia 10 kwietnia 2006 r. (naruszenie
2006/2135). RP uznała większość zarzutów Komisji Europejskiej, informując, że prowadzone są
prace nad nowelizacją ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody i jej rozporządzeń.
Drugie wystąpienie Komisji Europejskiej dotyczyło niepełnej transpozycji dyrektywy Rady
92/43/EWG i miało miejsce dnia 4 lipca 2006 r. (naruszenie 2006/2151). W odpowiedzi RP
uznała większość zarzutów i kolejny raz poinformowała Komisję Europejską o nowelizacji ustawy
z dni 16 kwietnia 2006 r. o ochronie przyrody, której termin został określony na pierwszy kwartał
2007 r. (nowelizacja ta nie doszła do skutku). Ponadto, Komisja Europejska, dnia 10 kwietnia
2006 r., wystąpiła przeciwko RP, w sprawie wyznaczenia zbyt małej liczby obszarów Natura 2000
32
(naruszenie 2005/4119). Wystąpienie zostało powtórzone w formie Uzasadnionej opinii dnia 15
grudnia 2006 r. (w przypadku braku klasyfikacji wystarczającej liczby obszarów specjalnej
ochrony ptaków Natura 2000, kolejnym krokiem Komisji Europejskiej było złożenie skargi
przeciwko RP do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich).
Ponadto zostały ustalone krajowe podstawy prawne ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikich
gatunków flory i fauny ważnych dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy, tzw.
siedlisk i gatunków obszarów Natura 2000 – w odniesieniu do siedlisk i gatunków występujących
na terytorium RP: rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów
siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie
wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz.U. Nr 94, poz. 795) oraz rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000
(Dz.U. Nr 229, poz. 2313). Stworzone zostały także podstawy prawne w zakresie sporządzania
projektu planu ochrony dla obszarów Natura 2000: rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30
marca 2005 r. w sprawie trybu i zakresu opracowania projektu planu ochrony dla obszaru Natura
2000 (Dz.U. Nr 61, poz. 549). Wspomniane rozporządzenie z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie
typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie
wyznaczenia obszarów Natura 2000 było częścią ww. postępowania dotyczącego niepełnej
transpozycji dyrektywy Rady 92/43/EWG.
Kontynuowana była realizacja wyznaczania sieci Natura 2000. W pierwszym etapie zgłoszono
część obszarów: wyznaczono 72 obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) (rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r., Dz.U. Nr 229, poz. 2313, z późn.zm.) – obejmujące
7,8% powierzchni kraju oraz przekazano do Komisji Europejskiej listę zawierającą 184 specjalne
obszary ochrony siedlisk (SOO) – obejmujące 3,6% powierzchni kraju, przy czym część tych
obszarów pokrywa się ze sobą; trwają prace nad wyznaczeniem kolejnych obszarów ptasich
(OSO), a lista obszarów siedliskowych (SOO) wysłanych do Komisji Europejskiej została
rozszerzona do 232; kolejne obszary OSO i SOO są w trakcie uzgodnień (łącznie około 15%
powierzchni kraju); liczba obszarów Natura 2000 stale się zwiększa, gdyż sieć jest w fazie
intensywnej realizacji; sieć Natura 2000 jest dynamiczna i będzie się zmieniać zgodnie z
potrzebami ochrony siedlisk i gatunków; działania w zakresie wyznaczania sieci Natura 2000 będą
kontynuowane z uwzględnieniem perspektywy do 2010 r.
Dla zapewnienia sprawniejszego wyznaczania i zarządzania obszarami włączonymi do sieci

Natura 2000 w 2004 r. zostały opracowane przez zespół ekspertów i rozpowszechnione poradniki
ochrony siedlisk i gatunków obszarów Natura 2000, w 9 tomach - z inicjatywy Ministra
Środowiska (rozesłane m.in. do władz terenowych i zarządów obszarów chronionych oraz
udostępnione na stronach internetowych Ministerstwa Środowiska www.mos.gov.pl/natura2000).
W trybie ciągłym prowadzone są prace nad uszczegółowieniem systemu zarządzania i kontroli
sieci obszarów Natura 2000 oraz w zakresie edukacji społeczeństwa i władz terenowych
(szkolenia, warsztaty).
Ważnym elementem udoskonalania zarządzania na obszarach europejskiej sieci obszarów

chronionych są konferencje naukowe poświęcone problemom realizacji i utrzymania sieci
obszarów Natura 2000 (m.in. konferencja „Zarządzanie zasobami przyrody na obszarach Natura
2000 w Polsce”, Puławy, IX 2006).
Brak jest aktualnych precyzyjnych danych o łącznej powierzchni i udziale procentowym obszarów
Natura 2000 w powierzchni kraju i w powierzchni innych obszarów chronionych. Brak niektórych
danych jest jednak usprawiedliwiony, gdyż sieć Natura jest w trakcie intensywnej realizacji i
ciągle się zmienia. Ponadto obszary Natura 2000 częściowo pokrywają się ze sobą, a także z
innymi obszarami chronionymi co utrudnia określenie powierzchni objętej ochroną w ramach sieci
obszarów Natura 2000.
33
Bardzo jest ważne dopracowanie zasad zarządzania siecią, w tym niezbędne włączenie władz
gmin i samorządów terytorialnych oraz stworzenie instrumentów prawno-finansowych do
tworzenia obszarów chronionych. Działania w tym zakresie będą intensyfikowane w latach 2007 –
2010.
Do sporządzania inwentaryzacji (waloryzacji) przyrodniczej przystąpiono dopiero w 2006 r., jest
ona kontynuowana. Jej wyniki będą wykorzystywane dla wyznaczenia nowych, obejmowanych
ochroną, obszarów Natura 2000.
DZIAŁANIE 2
Działanie nie zostało ukończone, jest nadal realizowane.
Nowa ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880, ze zm.)
wprowadziła podstawy prawne w zakresie sporządzania planów ochrony dla następujących
obszarów chronionych: parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i
obszarów Natura 2000. Wydano w tym zakresie akty wykonawcze: rozporządzenie Ministra
Środowiska z 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzenia projektu planu ochrony dla parku
narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz
ochrony zasobów, tworów i składników przyrody (Dz.U. Nr 94, poz. 794), rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2005 roku w sprawie trybu i zakresu opracowania projektu
planu ochrony dla obszarów Natura 2000 (Dz.U. Nr 61, poz. 549).
Kontynuowane były prace w zakresie nowelizacji ustawy o planowaniu przestrzennym.

Kontynuowane były prace nad nową ustawą o ochronie przyrody, która została uchwalona w dniu
16 kwietnia 2004 r. Następnie były prowadzone prace nad dostosowaniem jej postanowień do
unijnej dyrektywy ptasiej i siedliskowej.
DZIAŁANIE 3
Dla zapewnienia dobrej koordynacji działań w zakresie ochrony różnorodności biologicznej
prowadzone były w sposób ciągły działania służące ekologizacji różnych sektorów gospodarki –
m.in. wykorzystywane były „Wytyczne dotyczące zasad i zakresu uwzględniania zagadnień
ochrony środowiska w programach sektorowych” w procesie opiniowania strategii i polityk
sektorowych w ramach uzgodnień międzyresortowych – do opiniowania Programów
Operacyjnych na lata 2007-2013, zwłaszcza Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Koordynacji takich działań służą także uchwalone i wprowadzone akty normatywne dotyczące
różnych sektorów gospodarki - m.in.: ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie
ekozarządzania i audytu (EMAS) (Dz.U. Nr 70, poz. 631, ze zm.), nowa ustawa z dnia 28 lipca
2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach uzdrowiskowych oraz gminach
uzdrowiskowych (Dz.U. Nr 167, poz. 1399, ze zm.), nowa ustawa z dnia 19 lutego 2004 r. o
rybołówstwie (Dz.U. Nr 62, poz.574, ze zm.), zmiany w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo
budowlane ( Dz.U. z 2006 r., Nr 106, poz. 1126, ze zm.). W dniu 25 lutego 2003 r. Rada
Ministrów zatwierdziła Krajową strategię ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności
biologicznej, która wskazała na konieczność współpracy międzyresortowej na rzecz różnorodności
biologicznej. Załączony do strategii Program działań na lata 2003-2006 zawierał szereg zadań
dla poszczególnych resortów. Część zadań została wykonana, część – nie, głównie z przyczyn
finansowych. Konieczne jest dalsze prowadzenie działań na rzecz pełniejszego włączania
zagadnień ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej do strategii i
polityk resortowych.
DZIAŁANIE 4
Wzmocnieniu systemu monitorowania zmian różnorodności biologicznej w kraju służą
wielokierunkowe działania podejmowane zarówno przez resort środowiska i instytucje podległe
temu resortowi, jak i inne organy i instytucje publiczne w naszym kraju.
34
Kontynuowanie i rozwój programu państwowego monitoringu środowiska, którego podstawą
prawną jest ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r., Nr 25,
poz. 150), mającego na celu uwzględnianie nowych wymagań dla monitoringu przyrody
wynikających z akcesji RP do UE (dyrektywa ptasia i siedliskowa). W 2006 r. zostały w tym celu
rozpoczęte dwa wstępne programy monitoringu: jeden dotyczący gatunków i siedlisk
przyrodniczych; drugi – dotyczący ptaków. Programy te dostarczają nie tylko dane, ale i m.in.
przygotowują metodykę dla monitoringów docelowych wykorzystywanych w dużym stopniu na
obszarach Natura 2000.
Ustanowienie wieloletnich programów badawczych na potrzeby ochrony dziedzictwa, takich jak:

− program weryfikacji danych terenowych dotyczących inwentaryzacji zasobów
przyrodniczych na obecnych i przyszłych obszarach chronionych w kontekście tworzonej
sieci Natura 2000,
− program wdrażania skoordynowanego monitoringu dotyczącego zasobów przyrodniczych
oraz wskaźników i kryteriów służących kontroli skuteczności w jego realizacji,
− wdrażanie programów rolno-środowiskowych,
− program badawczy dotyczący zasad postępowania z gatunkami roślin i zwierząt obcymi
polskiej florze i faunie,
Opublikowanie informacji na temat polskiej różnorodności biologicznej – m.in. publikacja pt.

„Różnorodność biologiczna Polski. Drugi polski raport – 10 lat po Rio”.
Kontynuowanie prac nad zestawieniem kolejnych czerwonych list i ksiąg gatunków zagrożonych
wyginięciem (wydanie kolejnej czerwonej listy - Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce).
Kontynuowanie prac nad sporządzaniem i realizacją programów ochrony gatunków zagrożonych

wyginięciem – na mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r o ochronie przyrody.
Wprowadzenie nowych przepisów prawnych dotyczących ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i

grzybów (rozszerzenie listy gatunków chronionych): rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9
lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. Nr 168,
poz. 1764), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. Nr 168, poz. 1765), rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt
objętych ochroną (Dz.U. Nr 220, poz. 2237).
Uwzględnianie wybranych danych dotyczących różnorodności biologicznej w opracowaniach

statystycznych GUS.
Wskazane jest doprecyzowanie prawne zasad prowadzenia monitoringu siedlisk i gatunków na

obszarach Natura 2000. Zostanie to dokonane w kolejnym okresie programowania (lata 2007 –
2010).
DZIAŁANIE 5
Najważniejsze działania podjęte dla pełnego wdrożenia przepisów prawnych regulujących
bezpieczeństwo biologiczne kraju to: opracowanie projektu nowej ustawy – Prawo o organizmach
genetycznie zmodyfikowanych; częściowe wdrożenie systemu związanego z bezpieczeństwem
biologicznym kraju (wzmocnienie kontroli); organizowanie licznych szkoleń dotyczących
problematyki organizmów genetycznie zmodyfikowanych GMO dla administracji publicznej,
rolników i przedsiębiorców; m.in. szkolenia w ramach projektu „Wzmocnienie informacji o
środowisku w szczególności z zakresu bezpieczeństwa biologicznego”.
Za szczególnie istotne należy uznać ratyfikację przez RP w dniu 10 grudnia 2003 r. Protokołu
Kartageńskiego o bezpieczeństwie biologicznym (protokół do konwencji o różnorodności
biologicznej) – dokumentu będącego zbiorem przepisów mających zapewnić poziom ochrony w
35
dziedzinie bezpiecznego przemieszczania, prowadzenia prac i stosowania żywych
zmodyfikowanych organizmów (ang. Living Modified Organism – LMO), będących produktem
nowoczesnej biotechnologii, które mogą mieć szkodliwy wpływ na ochronę i zrównoważone
użytkowanie różnorodności biologicznej, z uwzględnieniem zagrożenia dla zdrowia człowieka; od
9 marca 2004 r. RP jest Stroną Protokołu Kartageńskiego.
DZIAŁANIE 6
Wdrożenie programów rolno-środowiskowych służących ekologizacji gospodarki rolnej i ochronie
różnorodności biologicznej na terenach użytkowanych rolniczo (stosowanie zróżnicowanych
pakietów tych programów i kontynuacja prac nad doskonaleniem oferty tych pakietów).
Stworzenie, upowszechnienie wśród rolników i praktyczne wdrażanie wymagań Kodeksu Dobrej

Praktyki Rolniczej w różnych regionach Polski.
Wprowadzenie nowej ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz.U. Nr 93,
poz. 898).
2.2.2 OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW
Zgodnie z polityką ekologiczną wzbogacanie i racjonalne użytkowanie zasobów leśnych jest

niezbędnym elementem działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego kraju. Wymaga
ono między innymi wzrostu lesistości z poziomu ok. 28,8 % (2005 r.) do ok. 30% powierzchni kraju w
2020 r. i ok. 33% w perspektywie 2050 r., a także zapewnienia trwałości i wielofunkcyjności lasów,
kompleksowej ochrony ekosystemów leśnych oraz wprowadzania bezpiecznych technologii prac w
lesie. Dla realizacji tych celów zaplanowano na lata 2003 – 2006 szereg działań:
Nr Działanie Ocena
Przygotowanie podstaw do rozszerzenia zakresu zalesień poprzez weryfikację
klasyfikacji gruntów, uporządkowanie ewidencji gruntów pod kątem pełnego
1 ↑
uwzględnienia gruntów zalesionych i zadrzewionych oraz ujęcie granicy polno-
leśnej w planach zagospodarowania przestrzennego.
2 Aktualizacja „Krajowego programu zwiększania lesistości” . →
Wzmocnienie potencjału prowadzonego przez Lasy Państwowe „Centrum
Informacyjnego Lasów Państwowych” oraz „Ośrodka Kultury Leśnej”,
3 →
zwłaszcza w odniesieniu do tych ich zadań, które dotyczą edukacji
ekologicznej i komunikacji społecznej (2004-2006).
Zalesienie ok. 80 tys. ha gruntów wyłączonych z użytkowania rolniczego
4 →
(2003-2006).
Kontynuowanie programu przebudowy drzewostanów zmienionych lub silnie
5 ↑
uszkodzonych przez zanieczyszczenia powietrza.
DZIAŁANIE 1
Opracowane zostały w 2003 r. „Wytyczne do wyznaczania granicy rolno-leśnej”. Jest to narzędzie
pomocne w wyznaczaniu obszarów preferowanych do zalesień, jak i tych, które należy utrzymać
jako nieleśne; wyznaczone obszary są uwzględniane w studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego.
36
DZIAŁANIE 2
Dokonano modyfikacji „Krajowego programu zwiększenia lesistości”, zwiększając uprzednio
zaplanowany rozmiar zalesień w latach 2001-2020 o 100 tys. ha – do 680 tys. ha oraz
zweryfikowano preferencje zalesieniowe dla wszystkich gmin w kraju; w trakcie realizacji
zmodyfikowanego KPZL w latach 2001-2005 (II etap) zalesiono łącznie 95,4 tys. ha gruntów, w
tym 46,3 tys. ha gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa oraz 49,1 tys. ha gruntów nie
stanowiących własności Skarbu Państwa; założenia programu w II etapie wykonano w 79,5%;
powyższe działanie będzie kontynuowane w latach 2007-2010.
Dalszy wzrost lesistości kraju (coroczny stały przyrost powierzchni leśnej); obecnie powierzchnia
leśna Polski wynosi 9,026 mln ha. Następuje również wzrost miąższości drzewostanów. Działania
te będą kontynuowane w latach 2007-2010.
DZIAŁANIE 3
Przy znikomych środkach budżetowych przeznaczanych na edukację leśną społeczeństwa, Lasy
Państwowe realizowały w okresie 2003-2006 liczne zadania z zakresu edukacji ekologicznej i
komunikacji społecznej.
Jednostki organizacyjne Lasów Państwowych (LP) prowadziły, w sposób ciągły, działalność

wspomagającą nadleśnictwa i regionalne dyrekcje LP w edukacji leśnej społeczeństwa; była to
przede wszystkim działalność wydawnicza, audiowizualna i informacyjno-promocyjna;
jednostkami organizacyjnymi LP głównie zaangażowanymi w tę działalność były: Centrum
Informacyjne Lasów Państwowych w Warszawie, Ośrodek Rozwojowo-Wdrożeniowy Lasów
Państwowych w Bedoniu, Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie, Leśny Bank Genów Kostrzyca.
Przygotowano specjalne kadry do prowadzenia skutecznej edukacji leśnej społeczeństwa.

Zaplanowano i wykonano system szkoleń dla pracowników LP – liderów edukacji leśnej
(szkolenia odbywały się na poziomie krajowym, regionalnym i podstawowym).
Działania edukacyjne będą kontynuowane i rozwijane w latach 2007-2010.
DZIAŁANIE 4
W latach 2003-2006 zalesiono łącznie 69,1 tys. ha (planowano 80 tys. ha) użytków rolnych
nieprzydatnych do produkcji rolnej. Mniejsze wykonanie zalesień w ramach tego działania miało
miejsce przede wszystkim w 2004 r. – kiedy w związku z przystąpieniem do UE przestały
obowiązywać przepisy dotychczasowe, a dopiero we wrześniu ukazały się przepisy wykonawcze
do „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006”.
Działania w zakresie zalesień będą kontynuowane, zgodnie z „Krajowym programem zwiększenia

lesistości”.
DZIAŁANIE 5
Kontynuowano program przebudowy drzewostanów zmienionych lub silnie uszkodzonych przez
zanieczyszczenia powietrza, działania te w latach 2003-2006 zrealizowano na łącznej powierzchni
30 361 tys. ha; prace przy przebudowie tych drzewostanów będą kontynuowane w latach 2007-
2010.
W wyniku prowadzonych prac następowała stopniowa poprawa stanu zdrowotnego lasów.
2.2.3 OCHRONA GLEB
Gleby należą do najbardziej zagrożonych zasobów przyrodniczych, są zarówno degradowane

(biologicznie, fizycznie i chemicznie) jak i trwale przekształcane w wyniku ich wyłączania z
użytkowania przyrodniczego. Stąd konieczne są działania mające na celu zapewnienie ich
37
zrównoważonego użytkowania. W polityce ekologicznej 2003 – 2006 wskazywano na konieczność
wdrożenia w tym okresie szeregu zadań dla zapewnienia wystarczającego poziomu ochrony gleb.
Nr Działanie Ocena
Ocena wartości naturalnego potencjału produkcyjnego gleb i ustalenie
1 możliwości użytkowania gleb zgodnie z zasadami trwałego i zrównoważonego ↑
rozwoju.
Wprowadzenie do przepisów wykonawczych do ustawy o ochronie roślin
2 ↓
procedur oceny ryzyka przy stosowaniu pestycydów.
Wprowadzenie na terenach chronionych produkcji rolnej, zgodnej z prawem o
3 →
rolnictwie ekologicznym.
Opracowanie polskiego dokumentu referencyjnego dotyczącego najlepszych
4 ↓
dostępnych technik (BAT) w zakresie rekultywacji starych składowisk.
Przygotowanie wytycznych dotyczących zasad gospodarowania na glebach
5 skażonych rtęcią i kadmem (wraz z ich wyłączaniem z rolniczego i ↓
ogrodniczego wykorzystania).
Przeprowadzenie kontroli realizacji programu rekultywacji terenów po byłych
bazach wojsk rosyjskich, ewentualna weryfikacja tego programu oraz
6 →
kontynuacja rekultywacji tych terenów zgodnie z bieżąco aktualizowanym
harmonogramem.
Ocena stopnia realizacji programu likwidacji mogilników oraz dalsza
7 sukcesywna likwidacja i rekultywacja zinwentaryzowanych mogilników →
zgodnie z bieżąco aktualizowanym harmonogramem.
Opracowanie i realizacja powiatowych programów rekultywacji i zalesiania
8 zdegradowanych gleb na obszarach użytkowanych rolniczo, wraz z ewentualną, ↑
niezbędną nowelizacją przepisów prawnych.
Opracowanie i wdrożenie systemu przywracania walorów użytkowych terenom
9 ↑
poprzemysłowym.
Kompleksowa rekultywacja starych składowisk, wraz z ich zadrzewieniem i
10 ↑
zakrzewieniem.
Ocena realizacji programu monitoringu gleb i jego weryfikacja ukierunkowana
11 na rejestrowanie zmian powodowanych przez różnorodne użytkowanie gleb, w ↓
tym przez nadmierną ich eksploatację.
DZIAŁANIE 1
Działania te prowadzone są w Polsce od wielu lat i były kontynuowane także w okresie realizacji
polityki, tj. w latach 2003 – 2006.
Monitoring gleb realizowany w ramach państwowego monitoringu środowiska obejmuje badania i

ocenę gleb ornych - zmiany cech fizycznych i chemicznych zachodzących pod wpływem rolniczej
i pozarolniczej działalności człowieka.
Minister Rolnictwa prowadzi działania mające na celu ograniczanie przeznaczania gruntów

rolnych klas I-III na cele nierolnicze.
DZIAŁANIE 2
W latach 2003-2006 działanie nie zostało zrealizowane. Strategia dotycząca stosowania
pestycydów została opracowana przez UE dopiero w 2007 r. Będzie ona podstawą do działań w
tym zakresie w RP.
38
DZIAŁANIE 3
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, istnieje konieczność
dostosowywania działalności, prowadzonej na terenach chronionych, do wymagań planów
ochrony dla tych terenów. Wymóg ten dotyczy także działalności rolniczej. Nie oznacza to jednak,
że na terenach chronionych jedyną formą rolnictwa może i powinno być rolnictwo ekologiczne.
Nadrzędnym wymogiem jest dostosowanie prowadzonych zabiegów uprawowych do potrzeb
systemu przyrodniczego objętego ochroną.
W okresie programowania w ramach wdrażania programów rolno-środowiskowych wprowadzono

możliwość dostosowywania praktyk rolniczych stosowanych na terenach chronionych oraz poza
tymi obszarami do wymogów ochrony przyrody.
DZIAŁANIE 4,5
W latach 2003-2006 działania nie zostały zrealizowane.
DZIAŁANIE 6
Rekultywacja terenów po byłych bazach wojsk rosyjskich realizowana jest od 2001 r. w ramach
Programu Wieloletniego „Zagospodarowanie mienia i rekultywacja terenów zdegradowanych
przez wojska Federacji Rosyjskiej”. Program koordynowany jest przez Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji, a w skład Rady Programowej Programu wchodzą przedstawiciele
Ministra Środowiska. Zadania rekultywacyjne objęte programem są corocznie weryfikowane i
kontrolowane. W latach 2003 – 2006 koszt wykonanych prac wyniósł:
− w 2003 r. - dotację w wysokości 400 tys. zł,
− w 2004 r. - dotację w wysokości 2 000 tys. zł,
− w 2005 r. - dotację w wysokości 2 700 tys. zł,
− w 2006 r. - dotację w wysokości 750 tys. zł z rezerwy celowej państwa.
Ze względu na bardzo wysokie koszty prowadzonych prac rekultywacyjnych Minister Spraw

Wewnętrznych i Administracji wystąpił z wnioskiem o przedłużenie realizacji programu do roku
2010. Tak więc prace w tym zakresie będą prowadzone także w kolejnym okresie programowania.
DZIAŁANIE 7
Prace związane z likwidacją mogilników są prowadzone przez władze samorządowe tych
powiatów i gmin, na których zlokalizowano w ubiegłych latach obiekty tego typu. Do końca 2006
r. wszystkie mogilniki zlikwidowano na terenie województw: lubelskiego, lubuskiego,
podkarpackiego i świętokrzyskiego. Łącznie (wg stanu na dzień 31 grudnia 2006 r.)
zlikwidowano133 mogilniki, a pozostało 129 mogilników, w których było zgromadzonych około
4200 Mg przeterminowanych środków ochrony roślin.
DZIAŁANIE 8
Starostowie prowadzili, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na
których stwierdzono przekroczenia standardów jakości gleby lub ziemi z wyszczególnieniem
obszarów, na których obowiązek rekultywacji obciążą starostę. Kolejność realizowania zadań w
zakresie rekultywacji powierzchni ziemi określano w powiatowych programach ochrony
środowiska.
Minister Rolnictwa w ramach „Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006” realizuje

działania mające na celu powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesienie gruntów rolnych o
niskiej przydatności dla rolnictwa.
DZIAŁANIE 9
W dniu 27 kwietnia 2004 r. Rada Ministrów przyjęła Program rządowy dla terenów
poprzemysłowych. Celem strategicznym Programu jest stworzenie warunków i mechanizmów dla
zagospodarowania terenów poprzemysłowych zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Program będzie realizowany do roku 2010.
39
Władze województw, na których terenie istnieje problem obszarów poprzemysłowych,
wprowadziły możliwość dofinansowania działań mających na celu rewitalizacje tych obszarów ze
środków Unii Europejskiej w ramach regionalnych programów operacyjnych.
DZIAŁANIE 10
Działania prowadzone były (i są) w trybie ciągłym przez władze samorządowe (gminne) oraz
przez operatorów składowisk przemysłowych wyłączanych z użytkowania i przeznaczonych do
rekultywacji.
DZIAŁANIE 11
W latach 2003-2006 działanie nie zostało zrealizowane.
2.2.4 OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN I WÓD PODZIEMNYCH
Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych ma w kraju długą tradycję i to zarówno od strony
poznawczej, jak i organizacyjno-prawnej. Problemy związane z tą dziedziną gospodarowania
zasobami naturalnymi ze względu na swój charakter i zakres merytoryczny, wymagają działań o
charakterze stałym i dlatego są przedmiotem opracowań i monitoringu realizowanych w sposób ciągły.
Działania zaplanowane w wymienionych obszarach na lata 2003 – 2006 dotyczyły przede wszystkim
kontynuacji wcześniej rozpoczętych prac i poprawy, w zakresie egzekwowania obowiązujących
przepisów prawnych oraz wprowadzania kolejnych nowych regulacji prawnych. Zakres problemowy i
ocenę ich realizacji w latach 2003 – 2006 przedstawiono poniżej.
Nr Działanie Ocena
Rozszerzenie prac badawczych i badawczo-rozwojowych oraz działań
promocyjnych i regulacyjnych wspierających poszukiwanie i stosowanie
1 →
substytutów kopalin spełniających kryteria efektywności ekologicznej i
ekonomicznej.
Kontynuowanie działań w zakresie ograniczania i eliminowania wykorzystania
wód podziemnych do celów innych niż zaopatrzenie ludności w wodę do picia
oraz zastosowania technologiczne w przemyśle spożywczym i
2 ↓
farmaceutycznym, zarówno poprzez działania prawno-administracyjne
(przepisy, pozwolenia) jak i o charakterze ekonomicznym (podwyższone stawki
opłat).
Monitorowanie stanu ilościowego i jakościowego głównych zbiorników wód
podziemnych oraz dokumentowanie tych zbiorników dla potrzeb ich ochrony
przed negatywnymi skutkami aktualnej i przyszłej działalności gospodarczej
3 →
prowadzonej na powierzchni (w tym dla potrzeb właściwego uwzględniania
tych zbiorników w planach zagospodarowania przestrzennego oraz w procesach
lokalizacji inwestycji).
Wspieranie rozwoju poszukiwania kopalin użytecznych poprzez stymulowanie
koncentracji prac poszukiwawczych na kluczowych surowcach i najbardziej
perspektywicznych obszarach kraju, usprawnianie dostępu do informacji
4 →
geologicznej oraz aktywną promocję organizowanych przetargów, a także
realizacja prac w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania
złóż w priorytetowych obszarach zgodnie z przyznanymi koncesjami.
Wspieranie wykorzystania wód termalnych jako ekologicznego źródła ciepła, a
także działań w zakresie budowy podziemnych zbiorników gazu w złożach soli
5 →
oraz wykorzystania wyrobisk pokopalnianych do podziemnego składowania
odpadów.
40
DZIAŁANIE 1
Jednym z najważniejszych wyników prowadzonych prac badawczych i badawczo-rozwojowych
było opracowanie technologii otrzymywania syntetycznego wollastonitu z najtańszych materiałów
wyjściowych, którymi były mineralne surowce odpadowe zalegające na składowiskach
górniczych. Wollastonit ze względu na swoje parametry techniczne może być wykorzystany w
różnych dziedzinach gospodarki: przy produkcji ceramicznych wyrobów cienkościennych,
porcelany, jako wypełniacz do farb, tworzyw plastycznych, papieru oraz, co jest szczególnie
ważne, jako substytut azbestu. W dotychczasowych badaniach opracowano podstawy procesu
technologicznego syntezy wollastonitu. Dalsze etapy badań będą dotyczyły optymalizacji
warunków tego procesu dla różnych kierunków zastosowań produktu.
DZIAŁANIE 2
W latach 2003-2006 kontynuowano działania w zakresie ograniczania i eliminowania
wykorzystywania wód podziemnych do celów innych niż zaopatrzenie ludności w wodę
do spożycia, jednak nie wdrożono przepisów prawno-administracyjnych w tym zakresie.
DZIAŁANIE 3
Monitorowanie stanu ilościowego i jakościowego GZWP realizowano w ramach prowadzenia
państwowego monitoringu środowiska. Działania te obejmowały pomiary w ok. 360 punktach, co
stanowi 60 % sieci krajowej monitoringu jakości wód podziemnych. Badania obejmowały pobór
próbek i wykonanie analiz raz w roku zarówno dla wód podziemnych z poziomów wodonośnych
GZWP (55% punktów), poziomów wyżej (25%) i niżej (20%) ległych.
Prace dokumentacyjne ustalające warunki hydrogeologiczne dla ustanawiania obszarów

ochronnych GZWP, ze względu na ich złożoność i czasochłonność, są wykonywane jako
wieloletnie programy działań. W okresie 2003 – 2006 r. wykonano 7 dokumentacji
hydrogeologicznych zbiorników GZWP, a dla 4 zbiorników prace te były w toku. Sporządzono
również 11 projektów prac geologicznych dla udokumentowania warunków hydrogeologicznych
w celu ustanawiania obszarów ochronnych GZWP, które to projekty są podstawą wykonywanych
następnie prac dokumentacyjnych.
Poza wymienionymi działaniami wykonano szereg opracowań merytorycznych,

wykorzystywanych w trakcie dokumentowania GZWP – poradniki metodyczne, prace studialne.
Wśród najważniejszych zadań realizowanych w latach 2003-2006 są:

1. Opracowanie poradników metodycznych:
− próbnych pompowań w dokumentowaniu zasobów wód podziemnych,
− określania zasobów eksploatacyjnych ujęć zwykłych wód podziemnych,
− metod znacznikowych w badaniach hydrogeologicznych,
− dla sporządzania analiz stanu zasobów wód podziemnych regionu wodnego oraz obszaru
dorzecza,
− wyznaczania parametrów migracji zanieczyszczeń dla badań hydrogeologicznych
i ochrony środowiska,
− identyfikacji i ustalenia struktury poboru wód podziemnych dla potrzeb oceny stanu
ilościowego wód podziemnych kraju,
2. Prace studialne:
− prace nad monografią: Hydrogeologia regionalna Polski,
− ocena problemu współoddziaływania wód zwykłych i leczniczych w dokumentowaniu,
ochronie i gospodarce wodnej,
41
− opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej określającej warunki bezpośredniego
odpływu podziemnego do akwenu bałtyckiego wraz z analizą możliwości
zagospodarowania i ochrony wód podziemnych,
− wydzielenie rejonów wodno-gospodarczych dla potrzeb zintegrowanego zarządzania
zasobami wód podziemnych i powierzchniowych kraju,
− opracowanie studium warunków geologicznych i hydrogeologicznych dla rozwoju
zbiorników retencji prewencyjnej w zagrożonych obszarach leśnych i ocena możliwości
wykorzystania.
Ponadto w 2004 r. zakończono prace nad Mapą hydrogeologiczną Polski 1: 50 000 (MhP),
obejmującą charakterystykę hydrogeologicznych warunków występowania głównego użytkowego
poziomu wodonośnego na obszarze całej Polski. Od 2004 r. prowadzone są również prace nad
utworzeniem scalonej przestrzennie, zweryfikowanej i zmodernizowanej informatycznie bazy
danych GIS MhP oraz jej uzupełnieniem o warstwy informacyjne charakteryzujące warunki
występowania i hydrodynamikę pierwszego poziomu wodonośnego. Prace nad opracowaniem
warstw informacyjnych „pierwszy poziom wodonośny – występowanie i hydrodynamika”, mające
na celu pokrycie całej powierzchni kraju wciąż trwają, dodatkowo w 2006 r. rozpoczęto prace
badawcze nad wrażliwością na zanieczyszczenia i jakością pierwszego poziomu wodonośnego.
Informacje te stanowią niezbędne uzupełnienie Mapy hydrogeologicznej Polski 1: 50 000 o
charakterystykę płytkich wód podziemnych, wpływających na stan wód powierzchniowych oraz
obszarów wymagających specjalnej ochrony, zagrożonych antropopresją, obszarów
występowania słabo izolowanych poziomów wodonośnych oraz wymagających ustalenia
transgranicznych oddziaływań na pierwszy poziom wodonośny.
DZIAŁANIE 4
Prace w zakresie rozpoznawania bazy surowcowej kraju obejmowały m.in:
− ocenę przydatności rud darniowych jako naturalnych sorbentów związków toksycznych w

technologiach ochrony środowiska, a następnie opracowanie zasad dokumentowania i badań
jakości rud darniowych jako sorbentów mineralnych,
− opracowanie atlasu parametrów litologicznych osadów powierzchniowych południowego Bałtyku,
ze szczególnym uwzględnieniem geologiczno-górniczych warunków występowania surowców
okruchowych,
− rozpoznanie i wizualizację budowy geologicznej Zatoki Gdańskiej dla potrzeb gospodarowania
zasobami naturalnymi,
− aktualizację niezagospodarowanych złóż rud Zn – Pb w rejonie zawierciańskim i olkuskim,
− weryfikację niezagospodarowanych złóż rud miedzi w LGOM i niecce bolesławieckiej,
− ocenę perspektyw występowania złóż rud metali w Sudetach i bloku przedsudeckim,
− opracowanie prognozy złożowej podłoża paleozoicznego (i pokrywy mezozoicznej triasu)
północno-wschodniego obrzeżenia GZW,
− weryfikację zasobów złoża miedziowo-wolframowo-molibdenowego w Myszkowie,
− weryfikację bilansu zasobów złóż cyny,
− weryfikację stanu udokumentowania złóż siarki rodzimej w rejonie tarnobrzeskim,
− waloryzację bazy zasobowej piasków szklarskich,
− opracowanie kierunków gospodarki zasobami soli kamiennych w kraju do roku 2020 w świetle
uwarunkowań geologicznej budowy złóż,
− ocenę występowania metanu w pokładach węgla brunatnego oraz możliwości jego przemysłowego
wykorzystania,
− wyjaśnienie warunków występowania i zróżnicowania metanonośności pokładów węgla na tle
budowy geologicznej GZW, LZW i DZW w porównaniu z innymi zagłębiami na świecie,
− ocenę metodyki określania metanonośności pokładów węgla kamiennego wraz ze szczegółową
analizą dotychczasowych wyników jej oznaczania,
− pogłębienie otworu wiertniczego Huwniki-1 w celu rozpoznania budowy geologicznej i
ropogazonośności w północno - wschodniej części Karpat polskich w strefie sigmoidy
przemyskiej.
42
W latach 2003-2006 udzielono koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin
energetycznych (węgiel kamienny, brunatny, ropa, gaz), metali, wód termalnych i leczniczych.
Ogłoszono w Dzienniku Urzędowym UE w 2006 r. wykaz obszarów, na których ustanowienie

użytkowania górniczego w celu poszukiwania i rozpoznawania gazu ziemnego, ropy naftowej oraz
metanu z pokładów węgla nie wymaga przeprowadzenia przetargu, dzięki czemu np.
zintensyfikowano prace nad rozpoznaniem zasobów metanu w kraju.
Wprowadzono zerową stawkę opłaty eksploatacyjnej za wydobywanie metanu z pokładów węgla

celem zachęcenia przedsiębiorców zagospodarowaniem tej kopaliny.
W zakresie usprawnienia dostępu do informacji geologicznej przygotowano projekt zmian

przepisów regulujących tę kwestię, wprowadzonych do ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo
geologiczne i górnicze ustawą z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i
górnicze oraz ustawy o odpadach (Dz. U. Nr 90, poz. 758). W rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 22 czerwca 2005 r. w sprawie rozporządzania prawem do informacji
geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania informacji geologicznej wykorzystywanej
nieodpłatnie (Dz. U. Nr 116, poz. 982 z późn. zm.) zostały określone warunki, sposób i tryb
rozporządzania prawem do informacji geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania
informacji wykorzystywanej nieodpłatnie.
Wprowadzono obniżone stawki za korzystanie z informacji geologicznej w zakresie wydobywania

metanu i wód termalnych oraz niskotemperaturowych złóż gazu ziemnego.
DZIAŁANIE 5
W ramach wspierania wykorzystania wód termalnych w latach 2003-2006 opracowano:
− bazy danych o wodach leczniczych, potencjalnie leczniczych i termalnych dla banku HYDRO
(cyfrowa baza danych hydrogeologicznych zawierająca dane dokumentacyjne o odwiertach,
ujęciach i źródłach wód podziemnych),
− atlasy zasobów geotermalnych formacji mezozoicznej i paleozoicznej, w których
dokonano analizy geologicznej, hydrogeologicznej, geotermicznej oraz zasobowej
wód i energii geotermalnej na Niżu Polskim,
− projekt prac geologicznych dla określenia perspektywicznych rejonów i stref występowania
wód termalnych na obszarze bloku karkonosko-izerskiego na podstawie kompleksowych
badań geofizycznych i pogłębionej analizy danych geologicznych.
Przedmiotem prac była również ocena możliwości wykorzystania wód niskotemperaturowych
(o niskiej entalpii) występujących w różnorodnych warunkach geologicznych do celów
ciepłowniczych.
W zakresie budowy podziemnych zbiorników gazu w złożach soli oraz wykorzystania wyrobisk
pokopalnianych do podziemnego składowania odpadów w latach 2003-2006 wykonano
następujące działania:
1. Wykonano opracowania geologiczne w zakresie:

− wytypowania lokalizacji w złożach ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla kamiennego, soli
kamiennej oraz poziomach wodonośnych w celu budowy podziemnych magazynów gazu
ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych,
− wytypowania wgłębnych struktur geologicznych pod katem możliwości składowania odpadów
w górotworze metoda otworową.
2. W latach 2003-2006 udzielono 2 koncesje na składowanie odpadów w złożach gazu ziemnego

i ropy naftowej.
43
3. W 2005 r. w noweli ustawy - Prawo geologiczne i górnicze w zakresie składowania odpadów
na składowiskach podziemnych dokonano wdrożenia aktów prawa Wspólnot Europejskich
dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów
(Dz. Urz. WE L 182 z 16.07.1999) oraz decyzji Rady 2003/33/WE z dnia 19 grudnia 2002 r.
ustanawiającej kryteria i procedury przyjęcia odpadów na składowiska, na podstawie art.16 i
zał. II dyrektywy 1999/31/WE (Dz. Urz. WE L 011 z 16.01.2003).
2.2.5 BIOTECHNOLOGIE I ORGANIZMY ZMODYFIKOWANE GENETYCZNIE
Praktyczne wykorzystanie biotechnologii niesie za sobą ogromną szansę jak również znaczące, ale
do końca nie rozpoznane, zagrożenie bezpieczeństwa biologicznego. Najważniejsze,
średnioterminowe cele polityki ekologicznej państwa w tym obszarze to:
− zapewnienie bezpieczeństwa biologicznego w warunkach kształtowania się wiedzy
społeczeństwa na ten temat,
− podnoszenie świadomości społecznej w zakresie biotechnologii i bezpieczeństwa
biologicznego,
− rozwijanie współpracy międzynarodowej w zakresie bezpieczeństwa biologicznego.
Aby cele te zostały osiągnięte na lata 2003 – 2006 wyznaczono szereg następujących
szczegółowych działań:
Nr Działanie Ocena
Zmniejszenie bezwzględnej restrykcyjności ustaw dotykających rozpatrywanej
1 problematyki oraz wydanie wszystkich wymaganych ustawowo aktów ↑
wykonawczych z tego zakresu.
Kontynuacja działań zmierzających do pełnego wdrożenia w Polsce systemu
2 bezpieczeństwa biologicznego oraz włączenia go do systemu bezpieczeństwa ↑
biologicznego Unii Europejskiej.
Rozbudowa i wdrożenie sprawnego systemu nadzoru i kontroli GMO, w tym
3 laboratoriów referencyjnych zdolnych do wykrywania GMO wprowadzanych ↓
na rynek krajowy.
4 Ratyfikowanie protokołu w sprawie bezpieczeństwa biologicznego. ↑
Opracowanie koncepcji i prowadzenie kampanii informacyjnej w zakresie
5 ↑
inżynierii genetycznej ze szczególnym uwzględnieniem GMO.
Rozwijanie badań naukowych w zakresie oceny wpływu GMO na
6 ↓
różnorodność biologiczną.
Opracowanie i wdrożenie systemu kształcenia kadr naukowych i administracji
7 ↑
państwowej w zakresie bezpieczeństwa biologicznego.
W ramach dostosowywania krajowego ustawodawstwa do standardów Unii
8 Europejskiej – wprowadzenie stosownych zmian legislacyjnych wynikających z ↓
nowelizacji dyrektyw w zakresie GMO.
DZIAŁANIE 1
W 2003 r. została znowelizowana ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie
zmodyfikowanych (Dz. U. 2001 r. Nr 76 poz. 811 z późn. zm.) do której, w latach 2003 – 2006,
wydane zostało rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 kwietnia 2004 r. w sprawie urzędów
44
celnych właściwych dla przywozu lub wywozu produktów GMO (Dz. U. Nr 82, poz. 750 oraz
z 2006 r. Nr 89 poz. 621).
DZIAŁANIE 2
Od dnia 9 marca 2004 r. RP jest Stroną Protokołu Kartageńskiego o bezpieczeństwie
biologicznym, który powołuje do życia System Wymiany Informacji o Bezpieczeństwie
Biologicznym (BCH).
Wdrażając normy prawne zawarte w Protokole Kartageńskim wdrożono w RP system związany z

bezpieczeństwem biologicznym (wzmocniono działalność systemu kontrolnego).
DZIAŁANIE 3i 6
Z uwagi na znikomy zakres badań w zakresie GMO przewidywanych do wykonywania przez
Inspektorat Ochrony Środowiska, odstąpiono od utworzenia w Głównym Inspektoracie Ochrony
Środowiska Rządowego Laboratorium ds. GMO, które miało pełnić rolę laboratorium
wykorzystywanego na potrzeby kontroli przepisów o GMO.
DZIAŁANIE 4 i 8
W dniu 10 grudnia 2003 r. RP ratyfikowała Protokół Kartageński o bezpieczeństwie biologicznym
do Konwencji o Różnorodności Biologicznej.
DZIAŁANIE 5 i 7
Zorganizowano szkolenia dla administracji publicznej, rolników oraz przedsiębiorców z zakresu
GMO. Szkolenia były i są realizowane w ramach projektu „Wzmocnienie informacji o środowisku
w szczególności z zakresu bezpieczeństwa biologicznego”.
45
3. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE
MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII
3.1 Ocena ogólna

Rozwój zrównoważony jest nie tylko podstawą polskiej polityki ekologicznej, ale także zasadą
konstytucyjną. Jego praktycznym przełożeniem powinno być zrównoważone wykorzystywanie
zasobów, w tym surowców, materiałów, zasobów wody i energii. Stąd polityka ekologiczna na lata
2003 – 2006 wyznaczała w tym zakresie trzy główne kierunki prac, dotyczące:
− materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości gospodarki,
− wykorzystania energii odnawialnej,
− kształtowania stosunków wodnych i ochrony przed powodzią.
Planowane przez politykę ekologiczną na lata 2003 – 2006 działania w odniesieniu do

materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości gospodarki zostały w
większości wdrożone. Jedynym niezrealizowanym zadaniem jest wprowadzenie obowiązku oceny
cyklu życia dla wybranych produktów, wprowadzanych do obrotu towarowego.
W ocenianym okresie zmniejszyła się energochłonność gospodarki z 4,77 TJ/mln zł PKB na 3,97
TJ/ mln zł PKB, spadła także odpadochłonność gospodarki (rys 4). Należy tu jednak zaznaczyć, iż co
prawda ilość odpadów w przeliczeniu na jednostkę PKB maleje, ale w latach 2002-2005 obserwowany
był trend rosnący w wytwarzaniu odpadów ogółem i odpadów, z wyłączeniem odpadów
komunalnych. Ilość wytwarzanych odpadów zmniejszyła się dopiero w 2006 r. w stosunku do roku
2005, co może świadczyć, że jest to jest początek nowego trendu.
Rys. 4 Zmiany w odpadowości polskiej

gospodarki w latach 2003 - 2006
ton odpadów/1000 zł PKB
0,15
0,14
0,13
0,12
0,11
0,1
2002 2003 2004 2005 2006 2007
Niepokojącym zjawiskiem jest natomiast prawdopodobne odwrócenie trendu zmniejszania zużycia

wody na potrzeby przemysłu. W 2006 r. po raz pierwszy od kilkunastu lat zanotowano wzrost zużycia
wody wykorzystywanej na te cele. Dlatego wdrażanie technologii wodooszczędnych w przemyśle
powinno być jednym z priorytetów polityki ekologicznej w nadchodzących latach. Wzrasta także
zużycie energii elektrycznej w przeliczeniu na mieszkańca. W roku 2006 zużycie energii elektrycznej
było w Polsce o 257 kWh/mieszkańca/rok większe niż w 2003 r.
W latach 2003-2006 nastąpił wzrost wykorzystania energii elektrycznej i ciepła produkowanych
w odnawialnych źródłach energii. Udział energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii pierwotnej
w 2003 r. wynosił ok. 4,5 %, a w 2006 r. ok. 6,5 %. Udział energii elektrycznej wytworzonej
w odnawialnych źródłach energii w całkowitym zużyciu energii elektrycznej w 2003 r. wynosił
1,59 %, a w 2006 r. 2,8 %. Należy podkreślić, że w 2003 r. wyprodukowano mniej energii
elektrycznej w OZE niż w pozostałych latach, mimo zwiększenia mocy zainstalowanej. Było to
spowodowane warunkami meteorologicznymi, które wpłynęły na spadek produkcji energii
46
elektrycznej w elektrowniach wodnych. Wsparcie dla producentów „zielonej energii” elektrycznej
wprowadzone zostało ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 - Prawo energetyczne. Na przedsiębiorstwa
energetyczne, zajmujące się sprzedażą energii elektrycznej odbiorcom końcowym, został nałożony
obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki
określonej ilości świadectw pochodzenia tej energii lub uiszczenia opłaty zastępczej. W 2005 r.
umożliwiony został również obrót prawami majątkowymi wynikającymi ze świadectw pochodzenia na
towarowej giełdzie energii. Udział biopaliw w rynku paliw transportowych wynosił 0,92 % w 2006 r.
W 2006 r. zostały uchwalone przez Sejm RP dwie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych
oraz o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, w których zostały przyjęte rozwiązania
mające na celu wsparcie rozwoju rynku biopaliw w naszym kraju. Na producentów i importerów
paliw został nałożony obowiązek dotyczący zapewnienia określonego udziału biokomponentów.
Rys. 5 Udział energii wytwarzanej w odnawialnych

źródłach energii (OZE) w całkowitym zużyciu
nośników energii pierwotnej
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5
[ %]
W większości zrealizowane zostały zaplanowane zadania w zakresie kształtowania stosunków

wodnych i ochrony przed powodzią. Bardzo ważnym elementem polityki ekologicznej do tego
zagadnienia było wprowadzenie nowego, opartego na podejściu zlewniowym, systemu zarządzania
zasobami wodnymi w Polsce.
Poniżej szczegółowo opisano sposób realizacji celów i działań przewidywanych do realizacji w
ramach tego obszaru w latach 2003 – 2006 przez Politykę ekologiczną państwa.

3.2.1 MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ
I ODPADOWOŚĆ GOSPODARKI
Polityka ekologiczna na lata 2003 – 2006 wskazuje, że zmniejszenie zużycia wody, materiałów i
energii w procesach produkcyjnych, rolnictwie i bytowaniu człowieka staje się stopniowo
niezbywalnym warunkiem dalszego rozwoju, a nawet utrzymania dotychczasowego poziomu życia
społeczeństw. Choć w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat osiągnięto w tym zakresie w Polsce istotny
postęp, to niezbędne są dalsze prace. Dlatego też polityka ekologiczna wskazywała najważniejsze
działania, jakie powinny zostać w latach 2003 – 2006 zrealizowane:
Nr Działanie Ocena
Wprowadzenie wskaźników wodochłonności, materiałochłonności i energochłonności
produkcji do systemu statystyki publicznej, państwowego monitoringu środowiska,
1 →
krajowego oraz regionalnych i lokalnych programów ochrony środowiska, a także
sektorowych strategii w przemyśle.
47
Utworzenie nowej struktury, lub wykorzystanie istniejącej, prowadzącej bazę danych o
2 najlepszych dostępnych technikach dla przemysłu i usług oraz wydającej rekomendacje ↑
i wytyczne dotyczące zużycia materiałów, energii i wody w procesach produkcyjnych.
Wprowadzenie obowiązku oceny cyklu życia dla wybranych produktów,
3
wprowadzanych do obrotu towarowego.
↓
Wdrożenie - poprzez wydanie i realizację odpowiednich regulacji prawnych - systemu
recyklingu określonej kategorii pojazdów wycofanych z eksploatacji (w ramach
implementacji dyrektywy 2000/53/WE Unii Europejskiej). W 2006 roku odzysk i
4 ponowne użycie - w odniesieniu do samochodów wyprodukowanych po 1980 r. - ↑
powinny być nie niższe niż 85%, w tym recykling nie mniejszy niż 80% masy pojazdu.
Dla pojazdów wyprodukowanych przed 1980 r wymagania będą odpowiednio niższe:
75% odzysku i ponownego użycia, w tym 70% recyklingu.
DZIAŁANIE 1
W roku 2005 został opracowany przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska raport pt. „Stan
środowiska w Polsce na tle celów i priorytetów Unii Europejskiej. Raport wskaźnikowy – Polska
2004”. Zostały w nim wykorzystane m.in. wskaźniki wodochłonności, materiałochłonności i
energochłonności. Raport został przyjęty przez Radę Ministrów 28 lutego 2006 r.
Na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w 2006 r., Instytut na Rzecz

Ekorozwoju opracował materiał pt. „Ocena możliwości obliczania wskaźników przepływów
materiałowych w oparciu o istniejące dane krajowe wg wypracowanych metodyk EAŚ i OECD”.
DZIAŁANIE 2
W Ministerstwie Środowiska zostało utworzone Krajowe Centrum BAT.
DZIAŁANIE 3
Prace nie zostały podjęte ze względu na niski poziom rozwoju prac UE nad Zintegrowaną Polityką
Produktową i niepewność co do kierunku polityki wspólnotowej w tym zakresie. Szczegółowe
prace w tym obszarze mają być wykonane, gdy realizacja Zintegrowanej Polityki Produktowej
znajdzie się na bardziej zaawansowanym etapie zarówno w RP jak i w Unii Europejskiej
DZIAŁANIE 4
System recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji został uregulowany w ustawie z dnia 20
stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25 poz. 202, z późn,
zm.) oraz w rozporządzeniach wydanych na podstawie upoważnień zawartych w ww. ustawie.
Przedmiotowa ustawa wdraża postanowienia dyrektywy 2000/53/WE z dnia 18 września 2000 r.
w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. Urz. WE L 269, z 21.10.2000, z późn. zm.).
3.2.2 WYKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ
Strategiczne, długoterminowe cele w zakresie rozwoju energetyki opartej na wykorzystaniu źródeł

odnawialnych wyznacza w Polsce przyjęty w 2000 r. przez Radę Ministrów, a w 2001 r przez Sejm
RP dokument „Strategia rozwoju energetyki odnawialnej”. Strategia wyznacza cel średniookresowy
w postaci 7,5% udziału energii odnawialnej w bilansie zużycia energii pierwotnej w kraju na rok
2010. Dla osiągnięcia tego celu na lata 2003 – 2006 zaplanowano następujące działania:
Nr Działanie Ocena
Opracowanie kilkuletniego programu wykonawczego do „Strategii rozwoju
1 →
energetyki odnawialnej”: uwzględniającego optymalizację energetycznego
48
wykorzystania biomasy, rozwoju energetyki wodnej, rozwoju energetyki
wiatrowej, rozwoju energetyki słonecznej oraz rozwoju wykorzystania energii
geotermalnej.
Wdrażanie programu wykonawczego rozwoju energetyki odnawialnej w latach
2 →
2004-2006.
Opracowanie i uchwalenie ustawy o rozwoju wykorzystania zasobów energii
3 →
odnawialnej.
4 Opracowanie planu implementacyjnego dyrektywy 77/2001/WE. ↑
Przeprowadzenie kompleksowej inwentaryzacji, wraz z oceną funkcjonowania,
5 instalacji wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych oraz coroczna →
aktualizacja bazy danych.
Wykonanie oceny wdrażania polityki państwa w zakresie energii odnawialnej,
6 przygotowanie raportu z monitoringu wdrażania „Strategii rozwoju energetyki →
odnawialnej” oraz opracowanie korekt we wdrażaniu „Strategii...”.
Wykonanie kompleksowej oceny zasobów energii odnawialnej i niezbędnej
infrastruktury w ujęciu regionalnym (wyznaczenie regionów preferowanych)
oraz włączenie problematyki energetyki odnawialnej do planów
7 →
zagospodarowania przestrzennego i planów rozwoju regionalnego.
Identyfikacja projektów pilotażowych pod inwestycje finansowane ze środków
UE.
Opracowanie i wdrażanie nowych i optymalnych kosztowo mechanizmów
wsparcia rozwoju energetyki odnawialnej, w tym mechanizmu zielonych
8 →
certyfikatów i mechanizmów podatkowych; nowelizacja ustawy - Prawo
energetyczne.
Utworzenie subfunduszu w NFOŚiGW, wspierającego programy pilotażowe,
rozwój i komercjalizację technologii energetyki odnawialnej i ich promocję
9 ↑
oraz zapewniającego dofinansowanie do środków Unii Europejskiej na rozwój
energetyki odnawialnej w Polsce.
Budowa instalacji wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych zgodnie z
10 programami wykonawczymi do „Strategii rozwoju energetyki odnawialnej” →
(inwestorzy prywatni i publiczni).
DZIAŁANIE 1 i 2
Program wykonawczy do „Strategii rozwoju energetyki odnawialnej” nie został przygotowany,
tym niemniej w ramach kompetencji Ministra Gospodarki i Ministra Środowiska wprowadzono
szereg rozwiązań ułatwiających rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu źródeł odnawialnych,
a więc wspierających wdrażanie Strategii:
− wprowadzono obowiązek zakupu przez przedsiębiorstwa energetyczne, pełniące rolę
sprzedawcy z urzędu całej energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych z
jednostek przyłączonych do sieci i posiadających koncesje, znajdujących się w obszarze
działania danego sprzedawcy z urzędu, po średniej cenie rynkowej energii elektrycznej,
− obniżono o 50% koszty przyłączenia źródeł odnawialnych do sieci elektroenergetycznej,
− wprowadzono obowiązek zapewnienia przez operatora systemu elektroenergetycznego
pierwszeństwa w świadczeniu usług przesyłania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych,
− zwolniono przedsiębiorstwa energetyczne wytwarzające energię elektryczną w odnawialnych
źródłach, w jednostkach o mocy poniżej 5 MW z opłat za udzielenie koncesji oraz opłat
związanych z uzyskaniem i rejestracją świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie
energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych,
− przygotowano dla elektrowni wiatrowych odmienny zakres, warunki i sposób bilansowania w
systemie elektroenergetycznym (z zastosowaniem do 31 grudnia 2010 r.),
− wprowadzono możliwość uzyskania preferencyjnych kredytów oraz dotacji z NFOŚiGW oraz
środków z funduszy strukturalnych w ramach Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006,
49
− w celu zwiększenia udziału biokomponentów w rynku paliw płynnych dokonano transpozycji
dyrektywy 2003/30/WE ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach
ciekłych (Dz. U. Nr 169, poz. 1199 z późn. zm.), oraz ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o
systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr 169, poz. 1200).
DZIAŁANIE 3
Ustawa o odnawialnych źródłach energii, pomimo przygotowania jej projektu nie została przez
Sejm RP uchwalona. Tym niemniej w 2004 r. uchwalono ustawę z dnia 2 kwietnia 2004 r.
o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 91
poz. 875), w której:
− dokonano pełnej transpozycji dyrektywy 2001/77/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 27 września 2001 r. w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii
elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych (ustawa – Prawo energetyczne),
− określono możliwość zbierania środków finansowych przeznaczanych wyłącznie na
wspieranie tej formy energetyki przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej (ustawa – Prawo ochrony środowiska).
DZIAŁANIE 4
Plan implementacyjny dyrektywy 2001/77/WE został wykonany w resorcie gospodarki.
Transpozycja dyrektywy 2001/77/WE nastąpiła na gruncie nowelizacji ustawy z dnia 10 kwietnia
1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm.) . Działania
wykonawcze niezbędne dla rozwoju OZE zostały zapisane w dokumencie Polityka Energetyczna
Państwa do 2025 r. Dokument ten przejął ze Strategii rozwoju energetyki odnawialnej cel
uzyskania 7,5 % udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w bilansie energii
pierwotnej jako cel strategiczny polityki, a jako cel dodatkowy (z terminem realizacji do 2010 r.):
uzyskanie 7,5 % energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach, w krajowym zużyciu
energii elektrycznej brutto.
DZIAŁANIE 5
Częściowo zadanie inwentaryzacyjne realizuje Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
w ramach nadzoru nad przedsiębiorstwami energetycznymi (odnawialne źródła energii
posiadające koncesje).
Ponadto, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej przedstawił informacje o elektrowniach

wodnych będących własnością Skarbu Państwa w administracji regionalnych zarządów
gospodarki wodnej oraz o energetycznym wykorzystaniu rzek i potencjalnych możliwościach
lokalizacji nowych elektrowni wodnych. Działania inwentaryzacyjne w zakresie OZE
w porozumieniu z Ministrem Gospodarki prowadziło Europejskie Centrum Energetyki
Odnawialnej (EC BREC). W latach 2003 – 2006 liczba małych elektrowni wodnych w Polsce
wzrosła z 625 do 670 obiektów, w tym w przypadku elektrowni stanowiących własność
przedsiębiorstw energetyki zawodowej - o 3 obiekty, a w przypadku podmiotów spoza energetyki
zawodowej - o 42 obiekty. Dla porównania w roku 1996 w naszym kraju było 383 małych
elektrowni wodnych.
Moc zainstalowana małych elektrowni wodnych w okresie 2003 – 2006 wzrosła
o 27,8 MW (z 188,1 do 215,9 MW), a produkcja o 131,7 GWh (z 529,6 do 661,3 GWh).
DZIAŁANIE 6
Ocena wdrażania polityki państwa w zakresie energetyki odnawialnej jest częściowo realizowana
przez monitorowanie dyrektywy 2001/77/WE. Minister Gospodarki i Pracy ogłosił, w formie
obwieszczeń, dwa raporty:
obwieszczenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2005 r. w sprawie raportu
określającego cele w zakresie udziału energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach
energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w krajowym zużyciu energii
elektrycznej w latach 2005-2014 (M. P. z 2005 r. Nr 53, poz. 731);
50
obwieszczenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20 kwietnia 2006 r. w sprawie raportu
zawierającego analizę realizacji celów ilościowych i osiągniętych wyników w zakresie
wytwarzania energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii (M. P. z 2006 r. Nr 31, poz.
343).
DZIAŁANIE 7
Aby uporządkować sprawy energetyki odnawialnej (określić potencjał, możliwości wykorzystania
OZE w naszym kraju) w 2005 r. na zlecenie Ministra Środowiska zostały wykonane ekspertyzy
dotyczące poszczególnych rodzajów OZE. Ponadto samorządy poszczególnych województw
opracowały programy rozwoju OZE w swoich regionach.
DZIAŁANIE 8 i 9
Ustawa - Prawo energetyczne określiła dla przedsiębiorstw energetycznych, zajmujących się
sprzedażą energii elektrycznej odbiorcom końcowym, obowiązek uzyskania i przedstawienia do
umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki określonej ilości świadectw pochodzenia tej
energii lub uiszczenia opłaty zastępczej. Środki uzyskane z opłat zastępczych oraz kar za
niewypełnienie ww. obowiązków zasilają konto NFOŚiGW i są przeznaczane wyłącznie na
wsparcie finansowe inwestycji związanych z odnawialnymi źródłami energii. Umożliwiony został
również obrót prawami majątkowymi wynikającymi z tych świadectw na giełdzie towarowej od
1 października 2005 r. (obrót na Rynku Praw Majątkowych uruchomiony został z dniem 27
grudnia 2005 r.).
W ramach funduszy Unii Europejskiej, do których Polska uzyskała dostęp od 1 maja 2004 r.
przewidziano możliwość wsparcia przedsięwzięć z zakresu energetyki odnawialnej w latach 2004-
2006. Inicjatywy w zakresie energetyki odnawialnej mogły być współfinansowane z:
1. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w ramach dwóch programów operacyjnych:

1.1. Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR),
1.2. Sektorowego Programu Operacyjnego “Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw” (SPO-
WKP).
Instytucją Zarządzającą ww. Programów był kolejno resort gospodarki i pracy, gospodarki i
ostatecznie rozwoju regionalnego.
2. Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie - Sekcja Orientacji (EAGGF-
Sekcja Orientacji) w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja
i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”.
Instytucją Zarządzającą ww. Programu był resort rolnictwa.
W ww. Programach realizowanych w latach 2004-2006 nie zostały wyszczególnione działania, w

ramach których środki finansowe byłby przeznaczane tylko i wyłącznie na inwestycje z zakresu
odnawialnych źródeł energii.
.
DZIAŁANIE 10
Nowe inwestycje w odniesieniu do budowy instalacji energetycznych wykorzystujących
odnawialne źródła energii są realizowane przede wszystkim przez inwestorów prywatnych,
korzystających w omawianym okresie ze wsparcia NFOŚiGW, WFOŚiGW, EkoFunduszu i BOŚ.
Dzięki wprowadzeniu regulacji prawnych wcześniej wymienionych, wzrosła opłacalność

produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, co spowodowało duże zainteresowanie
inwestorów działaniami na rzecz odnawialnych źródeł energii, a także zainteresowaniem
energetyki zawodowej współspalaniem biomasy z węglem (energia wytwarzana z biomasy
współspalana wraz z węglem jest kwalifikowana jako energia z odnawialnych źródeł).
Dynamicznie od 2003 r. rozwija się energetyka wiatrowa (od 35 MW mocy zainstalowanej w

2003 r. do 172 MW w 2006 r.) i oparta na wykorzystaniu biomasy, wzrosła także ilość małych
51
elektrowni wodnych (nie zmieniła się natomiast ilość elektrowni wodnych stanowiących własność
energetyki zawodowej).
W latach 2003 – 2006 wydano niemal 600 decyzji o warunkach przyłączenia odnawialnych źródeł
energii elektrycznej. Na pozytywny, wzrastający trend w tym zakresie, wskazuje to, że o ile w
2003 r. wydano ok. 119 decyzji, to w 2004 r już 142, w 2005 r – 155, a w 2006 r – 180.
Produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych wzrosła z 2767 GWh na początku 2003 r.
do 4222 GWh na koniec roku 2006. Na 1818 GWh wyprodukowanej w 2006 r. energii w
źródłach spalających biomasę aż 1314 GWh pochodziło ze współspalania biomasy w
elektrowniach zawodowych.
Na koniec 2006 r. moc zainstalowana w elektrowniach wodnych wynosiła - 931 MW, w

elektrowniach na biomasę - 239 MW (bez współspalania), w elektrowniach na biogaz - 33 MW, a
w elektrowniach wiatrowych - 172 MW.
3.2.3 KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH I OCHRONA PRZED

POWODZIĄ
W związku ze zmieniającymi się warunkami klimatycznymi, co spowodowane jest działalnością

człowieka i nadmierną emisją gazów cieplarnianych, coraz ważniejsze stają się działania adaptacyjne.
W Polsce, kraju o zbyt małej ilości wody opadowej, ograniczonych jej zasobach i nierównomiernym
rozłożeniu tych zasobów w różnych częściach kraju, szczególnie istotne stają się działania w zakresie
kształtowania stosunków wodnych i ochrony przed powodzią. Dlatego też na lata 2003 – 2006
zaplanowano w ramach polityki ekologicznych realizację szeregu konkretnych działań w tym zakresie:
Nr Działanie Ocena
Opracowanie i wprowadzenie w życie wszystkich przepisów wykonawczych do
1 ustawy - Prawo wodne i ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i →
odprowadzaniu ścieków.
Zorganizowanie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej i zreorganizowanie
2 ↑
regionalnych zarządów.
Sporządzenie i wdrożenie nowej klasyfikacji użytkowych wód
3 →
powierzchniowych, zgodnej z wymaganiami Unii Europejskiej.
Dokończenie lub poważne zaawansowanie budowy 4 dużych zbiorników
4 →
retencyjnych: Wióry, Świnna Poręba, Wielowieś Klasztorna i Racibórz.
5 Modernizacja 34 dużych stacji uzdatniania wody pobieranej z rzek. →
Modernizacja i rozbudowa obiektów ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu
6 ↑
Odry.
DZIAŁANIE 1
Wydano akty wykonawcze do ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr
239, poz. 2019, z późn. zm.) normujące wymagania dla ścieków wprowadzanych do wód lub do
ziemi z uwzględnieniem substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz
określono substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej. Ponadto stworzono system
kontroli administracyjnej obiegu substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego
odprowadzanych w ściekach przemysłowych. Nadal jednak nie przygotowano rozporządzeń
dotyczących oceny stanu wód, typologii wód powierzchniowych, oceny stanu wód podziemnych,
monitoringu wód, planów gospodarowania wodami.
52
DZIAŁANIE 2
W lipcu 2006 r. powstał Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej.
Zarządzeniami Ministra Środowiska nadano regionalnym zarządom gospodarki wodnej nowe

statuty, powołując nowe jednostki terenowe, zarządy zlewni, jako jednostki prowadzące
gospodarowanie wodami w układzie zlewniowym – naturalnych granicach hydrograficznych.
DZIAŁANIE 3
Projekty odpowiednich aktów prawnych w zakresie sporządzenia i wdrożenia nowej klasyfikacji
użytkowych wód powierzchniowych, zgodnej z wymaganiami Unii Europejskiej, zostały w latach
2003 – 2006 przygotowane lecz nie ogłoszone (rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych).
DZIAŁANIE 4
Zbiornik wodny Wióry - do końca 2006 r. został praktycznie ukończony. W 2006 r. trwało
napełnianie zbiornika. Prace wykończeniowe przewidziane były na 2007 r. Zbiornik
został oddany do eksploatacji w grudniu 2007 r.
Zbiornik Świnna Poręba – w 2005 r. Sejm RP uchwalił ustawę z dnia 4 marca 2005 r. o
ustanowieniu programu wieloletniego „Program budowy Zbiornika Wodnego Świnna Poręba w
latach 2006-2010” (Dz. U. Nr 94, poz. 784). W roku 2003 nastąpiło przełożenie wód rz. Skawy do
sztolni, co otworzyło szeroki front robót na budowie zbiornika. W latach 2003-2006 łącznie
wykonano roboty na kwotę 397 mln zł.
Zbiornik Wielowieś Klasztorna – w 2004 r. budowa zbiornika znalazła się na liście projektów
kluczowych przeznaczonych do dofinansowania z Unii Europejskiej, przewidywano wsparcie dla
realizacji tej inwestycji w perspektywie finansowej lat 2007 – 2013. Obecnie projekt został
usunięty z listy priorytetowej (lista będzie jednak co pół roku weryfikowana).
Zbiornik Racibórz Dolny – Rząd RP doceniając konieczność i wagę budowy zdecydował o

wzięciu kredytu na realizację tej inwestycji. W roku 2006 prowadzone były negocjacje w sprawie
współfinansowania realizacji budowy zbiornika Racibórz, zakończone podpisaniem umowy
kredytowej z Bankiem Światowym i Bankiem Rozwoju Rady Europy w dniu 11 maja 2007 r.
DZIAŁANIE 5
W latach 2003-2006 była kontynuowana realizacja budowy, przebudowy i modernizacji stacji
uzdatniania wody pobieranej z wód powierzchniowych. W okresie tym wydajność stacji
uzdatniania wody, wg danych GUS, zwiększyła się odpowiednio: w 2003 r.- 92 dam3/dobę,
w 2004 r. – 164 dam3/dobę, w 2005 r. – 147 dam3/dobę, w 2006 r. – 125 dam3/dobę.
DZIAŁANIE 6
W 2001 r. Rząd RP przyjął „Program dla Odry – 2006”. Jest to program wieloletni, który będzie
realizowany w latach 2002 – 2016 przy nakładach rzędu 10 miliardów zł według cen z roku 2001.
W ramach programu, w latach 2003 - 2006 dokończono budowę polderu Buków na rzece Odrze,
zbiorników wodnych Kozielno i Topola na Nysie Kłodzkiej, zmodernizowano Węzeł Wodny
Kędzierzyn-Koźle. Niemal zakończono budowę obiektów ochrony przed powodzią miasta Opola
(ostatni element systemu - zabezpieczenie Młynówki - został zakończony w 2007 r.). Wykonano
lub zmodernizowano również wiele mniejszych obiektów. Rozpoczęto prace przygotowawcze do
modernizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego. W roku 2006 prowadzone były negocjacje w
sprawie współfinansowania realizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego, zakończone podpisaniem
umowy kredytowej z Bankiem Światowym i Bankiem Rozwoju Rady Europy w dniu 11 maja
2007 r. Przewidywana jest również modernizacja Wrocławskiego Systemu Ochrony przed
Powodzią.
53
4. ŚRODOWISKO I ZDROWIE
DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA
I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
4.1 Ocena ogólna

Strategicznym celem polityki ekologicznej państwa w odniesieniu do związków środowiska ze
zdrowiem jest zapobieganie zagrożeniom zdrowia w środowisku i ograniczenie ryzyka dla zdrowia
wynikającego z narażenia na szkodliwe czynniki środowiskowe.
Cele polityki ekologicznej w zakresie dotyczącym relacji pomiędzy środowiskiem i zdrowiem mają w
większości charakter wielosektorowy. W szczególności cele polityki ekologicznej na lata 2003 - 2006
w tym zakresie odniesiono do następujących zagadnień ochrony środowiska dotyczących:
− jakości wód,
− zanieczyszczenia powietrza,
− gospodarowania odpadami,
− chemikalii w środowisku,
− poważnych awarii przemysłowych,
− oddziaływania hałasu,
− oddziaływania pól elektromagnetycznych.
W odniesieniu do jakości wód większość zaplanowanych na lata 2003-2006 zadań została w całości
lub w większej części zrealizowana. Dzięki wdrożeniu szerokiego programu inwestycyjnego
budowane były nowe i modernizowane istniejące oczyszczalnie ścieków. W efekcie tego programu
zmniejszył się ładunek zanieczyszczeń odprowadzanych do wód i wzrósł udział ścieków
oczyszczanych i oczyszczanych bardziej zaawansowanymi metodami (rys. 6 i 7).
Rys. 6 Ładunek zanieczyszczeń Rys. 7 Udział ścieków oczyszczanych z

wprowadzany do wód ze ściekami podwyższonym
komunalnymi – BZT5 usuwaniem biogenów
w ściekach odprowadzanych siecią kanalizacyjną
120 70
100 60
50
[ tys. ton / rok ]
80
40
[%]
60
30
40 20
20 10
0
0
19 5
19 6
19 7
19 8
20 9
20 0
01
20 2
03
20 4
20 5
06
9
9
9
9
9
0
0
0
95
97
99
01
03
05
19
20
20
19
19
19
20
20
20
Niepokojącym zjawiskiem jest jednak to, że pomimo podejmowanych działań nadal jakość wód nie
jest zadowalająca. W 2006 r. nie było wód rzecznych w I klasie czystości, a w II klasie było tylko
2,2% tych wód. Chociaż jakość wód podziemnych jest lepsza, to też jedynie 4,2% tych wód
charakteryzuje się najwyższą klasą czystości.
Działaniem zapisanym w polityce ekologicznej państwa, w odniesieniu do jakości wód, które nie
zostało w latach 2003 – 2006 wykonane, było wdrożenie nowego systemu opłat za korzystanie ze
środowiska wodnego.
54
Niezwykle pozytywnym zjawiskiem ostatnich lat jest stałe ograniczanie emisji podstawowych
zanieczyszczeń odprowadzanych do powietrza. W latach objętych oceną zrealizowano niemal
wszystkie wyznaczone zadania prawno-organizacyjne w zakresie ochrony jakości powietrza, co
powinno przyczynić się do dalszego ograniczania wielkości zanieczyszczenia powietrza. Jednakże
działania na rzecz ograniczania emisji mogą okazać się niewystarczające do osiągnięcia na całym
obszarze kraju wszystkich standardów jakości powietrza obowiązujących we Wspólnocie, w
szczególności odnoszących się do pyłu drobnego. W omawianym obszarze polityki ekologicznej nie
zostały zrealizowane jedynie działania odnoszące się do wdrożenia jednolitego krajowego systemu
bilansowania i weryfikacji ładunków zanieczyszczeń oraz opracowania i wdrożenia zintegrowanego
systemu zarządzania energią i środowiskiem. Powinny być one podjęte w kolejnym okresie
programowania.
Wszystkie działania w zakresie ochrony środowiska przed odpadami, zapisane w polityce
ekologicznej państwa na lata 2003-2006, zostały wdrożone. Jednym z najbardziej istotnych trendów
zmian w latach 2003 – 2006 był wzrost poziomu odzysku odpadów, w tym odpadów
opakowaniowych (rys. 9).
Rys. 9 Poziom odzysku dla odpadów

opakowaniowych
60
50
40
[%]
30
20
10
0
2003 2004 2005 2006
Niepokojącym trendem stwierdzonym w ocenianym okresie jest natomiast wzrost ilości

wytwarzanych odpadów niebezpiecznych i wzrost udziału odpadów tego typu unieszkodliwianych
przez ich składowanie na składowiskach. Do problemów tych powinna się w sposób szczególny
odnieść polityka ekologiczna w latach 2007 – 2010.
W ocenianym okresie podjęto wiele działań mających na celu zwiększenie poziomu bezpieczeństwa w
odniesieniu do stosowania chemikaliów. Dokonano harmonizacji prawa polskiego z wspólnotową
normą prawną, ratyfikowano Protokół Sztokholmski w sprawie zanieczyszczeń organicznych i
przystąpiono do Konwencji Roterdamskiej, przyjęto rozporządzenia wykonawcze do ustawy z dnia
11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.),
wyszczególnione w rozdz. 4.2.4. Nie udało się jednak wprowadzić dobrowolnego, globalnego systemu
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów.
Zrealizowane zostały wszystkie działania w odniesieniu do przeciwdziałania poważnym awariom
przemysłowym. Jest to bardzo istotne, gdyż bezpośrednio przekłada się na poprawę bezpieczeństwa
mieszkańców naszego kraju.
Nie udało się natomiast zrealizować wszystkich zamierzeń i zadań w zakresie ochrony środowiska
przed hałasem. Tym niemniej z badań monitoringowych wynika, że w latach 2003 – 2006 zwiększyła
się liczba punktów na których nie odnotowano przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu (rys 10).
55
Rys. 10 Procentowy rozkład przekroczenia poziomów
dźwięku w poszczególnych klasach
50
40
30
[%]
20
10
0
przekroczeń
0 - 5 dB
> 20 dB
5,1 - 10 dB
10,1 - 15 dB
15,1 - 20 dB
bez
zakres przekroczeń poziomów dopuszczalnych
1993 - 1996 1997 - 2001 2003 - 2006
Stosunkowo najmniejszy postęp odnotowano w odniesieniu do ochrony środowiska przed

promieniowaniem elektromagnetycznym. Dlatego też działania w tym zakresie powinny być w sposób
szczególny wdrażane w okresie programowania 2007 – 2010.
Poniżej szczegółowo opisano sposób wdrożenia celów i działań przewidywanych do realizacji w
ramach obszaru „Środowisko i zdrowie” w latach 2003 – 2006, przez Politykę ekologiczną państwa.

4.2.1 JAKOŚĆ WÓD
Długofalowym celem polityki ekologicznej jest osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód pod
względem jakościowym i ilościowym.
Dla realizacji tego, długofalowego celu, na lata 2003 – 2006 zaplanowano realizację szeregu celów i
działań. Ich realizacja została oceniona poniżej:
Nr Cel/Działanie Ocena
celu realizacji
Opracowanie i wdrożenie systemu informowania społeczeństwa o jakości wody do
1 ↑
picia i wody w kąpieliskach.
2 Wdrożenie nowego systemu opłat za korzystanie ze środowiska wodnego. ↓
Przygotowanie opracowań programowych (sukcesywnie do 2006)
3 ukierunkowanych na ograniczenie ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do ↑
wód ze ściekami komunalnymi o 50% i ściekami przemysłowymi o 30%.
4 Wdrożenie nowego systemu taryf za usługi wodno-kanalizacyjne. ↑
Przebudowa systemu monitorowania jakości wody dostarczanej przez wodociągi,
5 stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz emisji zanieczyszczeń do tych ↑
wód.
Modernizacja, rozbudowa i budowa systemów kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni
6 ścieków w aglomeracjach o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej 2000 ↑
(sukcesywnie do 2010 r.).
Modernizacja i rozbudowa podczyszczalni i oczyszczalni ścieków przemysłowych
7 i/ lub modernizacja technologii produkcji w niektórych dziedzinach wytwarzania w →
celu ograniczenia zrzutu substancji niebezpiecznych (sukcesywnie do 2007).
Ograniczenie zanieczyszczeń azotowych pochodzących z rolnictwa (głównie:
8 budowa nowoczesnych stanowisk do składowania obornika i zbiorników na ↑
gnojówkę w gospodarstwach rolnych).
56
→ - cel został częściowo zrealizowany
DZIAŁANIE 1
W 2004 r. został zaprojektowany, opracowany i wdrożony ogólnokrajowy, elektroniczny system
gromadzenia i przetwarzania danych związanych z jakością wody przeznaczonej do spożycia oraz
obiektami służącymi do zaopatrzenia ludności w wodę. System ten, o strukturze hierarchicznej,
oparty jest o lokalne bazy danych (prowadzone przez powiatowe i wojewódzkie stacje sanitarno –
epidemiologiczne). Dane lokalne przesyłane są do bazy wojewódzkiej gdzie są weryfikowane. W
cyklu kwartalnym dane wysyłane są do Państwowego Zakładu Higieny, który z upoważnienia
Głównego Inspektora Sanitarnego sprawuje nadzór nad systemem.
W 2006 r. został zaprojektowany, opracowany i wdrożony ogólnokrajowy, elektroniczny system

gromadzenia i przetwarzania danych związanych z jakością wody w kąpieliskach. Jest oparty o
bazę lokalną (rozproszoną) i bazę krajową. Informacje gromadzone są w okresie letnim (okres
kąpieliskowy) w cyklu tygodniowym i po przetworzeniu udostępniane publicznie na stronach
internetowych Państwowego Zakładu Higieny. Informacje na potrzeby raportowania do Komisji
Europejskiej gromadzone są w cyklu rocznym.
W dniu 6 kwietnia 2007 r. zaczęło obowiązywać rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29

marca 2007 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61,
poz. 417), transponujące zalecenia dyrektywy 98/83/WE.
DZIAŁANIE 2
W okresie 2003-2006 działanie nie zostało wdrożone.
DZIAŁANIE 3
W 2003 r. został sporządzony przez Ministra Środowiska i przyjęty przez Radę Ministrów
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych. W 2005 r. Rada Ministrów przyjęła
zaktualizowany Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK). Program ten
zastąpił wersję KPOŚK z 2003 r. i stanowi obecnie obowiązujący wykaz niezbędnych
przedsięwzięć w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i
oczyszczalnie ścieków do końca 2005 r., 2010 r., 2013 r. i 2015 r.
W 2003 r. został opracowany Program redukcji zanieczyszczeń dla substancji z listy II Dyrektywy
Rady 76/464/EWG. Zostały w nim określone substancje z listy II istotne dla Polski. Ustalono
normy emisyjne dla ścieków odprowadzanych zarówno do wód jak i do urządzeń kanalizacyjnych.
Programem redukcji zostały objęte: antymon, arsen, bar, beryl, bor, chrom, selen, srebro, tal,
tytan, wanad, fenole, fosfor i jego związki, substancje ropopochodne, cyjanki wolne i związane,
fluorki, azot amonowy i azotanowy. Program został zaktualizowany w 2004 r.
Osiągnięciu zamierzonych celów ilościowych służyły także działania związane z wdrażaniem w

RP postanowień Dyrektywy RDW 2/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23
października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej
(Ramowej Dyrektywy Wodnej):
− wyznaczono obszary dorzeczy i ustanowiono kompetentne władze,
− w 2004 r. złożono Raport do Komisji Europejskiej z realizacji art. 3 i załącznika I RDW oraz
w 2005 r. z realizacji art. 5, 6 oraz załączników I, II i III RDW,
− opracowano wstępne charakterystyki obszarów dorzeczy, analizy presji antropogenicznych na
wody, analizy ekonomicznej, wyznaczono jednolite części wód, dokonano wstępnej
identyfikacji jednolitych części wód zagrożonych niespełnieniem celów środowiskowych,
− opracowano harmonogram i program prac związanych ze sporządzaniem planu
gospodarowania wodami oraz przedłożono ten dokument do konsultacji społecznych.
57
DZIAŁANIE 4
W 2005 r. znowelizowano ustawę z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i
zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123 poz. 858, z późn. zm.) oraz wydano
2 akty wykonawcze do tej ustawy:
− rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf,
wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w
wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. Nr 127, poz. 886).
− rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu realizacji
obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do
urządzeń kanalizacyjnych (Dz.U. Nr 136, poz. 964).
DZIAŁANIE 5
W roku 2004 rozporządzeniem z dnia 11 lutego wprowadzono nowy sposób klasyfikacji wód.
Miejsce dotychczasowych 3 klas oraz kategorii „wody pozaklasowe” zajął jednolity podział na
pięć klas, gdzie klasa 1 oznaczała wody o najwyższej, a klasa 5 o najniższej jakości. Wyniki
pierwszej wykonanej według nowego rozporządzenia oceny wskazały, iż ponad 70%
przebadanych rzek zalicza się do 3 i 4 klasy czystości. Jednocześnie nie stwierdzono wód
odpowiadającym wymogom stawianym klasie 1.
Na bieżąco prowadzone są przez Inspekcję Ochrony Środowiska działania mające na celu

udoskonalenie systemu monitoringu jakościowego stanu wód powierzchniowych.
W roku 2006 wdrożono nowy system monitoringu jakości wód, oparty w dużej mierze o
parametry biologiczne, składający się z dwóch podsieci: diagnostycznej i operacyjnej.
Prowadzone są dalsze prace mające na celu uzupełnienie metodyk dotyczących poboru prób i ocen
poszczególnych parametrów biologicznych, co umożliwi wypełnienie zobowiązań nałożonych
przez Ramową Dyrektywę Wodną. Przygotowano projekty rozporządzeń wprowadzające nowe,
zgodne z przepisami UE, zasady oceny stanu wód i jego prezentacji, dokonujące pełnej
transpozycji Ramowej Dyrektywy Wodnej:
− rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód
podziemnych,
− rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie elementów jakości definicji klasyfikacji stanu
ekologicznego i potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych oraz w
sprawie typów wód powierzchniowych,
− rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części
wód powierzchniowych,
− rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu
jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych.
DZIAŁANIE 6
W latach 2003-2005 wybudowano 112 oczyszczalni ścieków w aglomeracjach (KPOŚK zakładał
budowę 64) dokonano modernizacji 78 istniejących obiektów tego typu, rozbudowano 25
oczyszczalni, a w 108 obiektach przeprowadzono modernizację wraz z rozbudową i
powiększeniem przepustowości oczyszczalni.
W roku 2006 wybudowano w aglomeracjach 5 314,3 km sieci kanalizacyjnej, w tym 3 882,8 km

sieci grawitacyjnej. Spowodowało to przyrost liczby osób korzystających z usług kanalizacyjnych
o 362 592 mieszkańców. W tym czasie przeprowadzono również działania inwestycyjne w
zakresie dostosowania 117 oczyszczalni do obowiązujących standardów oczyszczania i
odprowadzania ścieków. W wyniku tych inwestycji, przepustowość oczyszczalni ścieków wzrosła
o 127 044 m3/d.
Zgodnie z art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239,
poz. 2019, z późn. zm.), Minister Środowiska został zobowiązany do przedstawiania Radzie
Ministrów, co dwa lata, sprawozdania z wykonania KPOŚK. Aby wywiązać się z tego obowiązku,
58
Minister Środowiska otrzymuje od wojewodów, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku,
sprawozdania z wykonania inwestycji ujętych w KPOŚK w województwie. Na tej podstawie
możliwe jest określenie postępu w realizacji Programu.
DZIAŁANIE 7
W latach 2003 – 2006 ilość zakładów (objętych statystyką GUS) nie posiadających oczyszczalni
ścieków zmniejszyła się o 104 przedsiębiorstwa.
Wprowadzone zostały przepisy w zakresie wprowadzania do środowiska ścieków zawierających

substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska. Są to:
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie
należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji
szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984),
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lipca 2004 roku w sprawie dopuszczalnych
mas substancji, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych (Dz. U. Nr 180,
poz. 1867),
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie substancji
szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzanie w ściekach
przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego
(Dz. U. Nr 233, poz. 1988).
Odprowadzanie ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska,

zarówno do wód, jak i urządzeń kanalizacyjnych, wymaga uzyskania pozwolenia wodno-
ściekowego, które musi być aktualizowane co 4 lata.
W 2006 r. po raz pierwszy od wielu lat wzrosła ilość ścieków przemysłowych odprowadzanych
bez oczyszczania (o 5,6 hm3). Wzrosła również ilość wytwarzanych ścieków przemysłowych
wymagających oczyszczania (o 21,1m3).
DZIAŁANIE 8
Ustawą z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2007 r. Nr 147, poz. 1033) RP
transponowała do swojego prawodawstwa przepisy Dyrektywy Rady 91/676/EWG w sprawie
ochrony wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi z rolnictwa. Obecnie wdrażane
są programy działań dla 21 obszarów szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego,
z których należy ograniczyć odpływ azotu do wód powierzchniowych i podziemnych. Obszary
szczególnie narażone na azotany pochodzenia rolniczego stanowią 2% terytorium całego kraju.
Celem programów jest poprawa stanu środowiska na obszarach wyznaczonych, przez
przywrócenie wymaganych standardów jakości wód powierzchniowych oraz niedopuszczenie do
pogorszenia stanu wód podziemnych. Programy obejmują następujące działania:
− budowę zbiorników na płynne odchody zwierzęce i płyt gnojowych na odchody stałe,
− identyfikację gospodarstw stwarzających największe zagrożenie zanieczyszczenia wód
powierzchniowych i gruntowych związkami azotu,
− wprowadzanie środków zaradczych i zadań w zakresie dobrych praktyk rolniczych do
obowiązkowego stosowania w gospodarstwach rolnych na obszarze szczególnie narażonym,
− kontrolę rolniczych źródeł zanieczyszczenia, obejmującą działania związane z
monitorowaniem wypełniania przez rolników obowiązków wynikających z programu,
− edukację rolników prowadzących gospodarstwa rolne na obszarach szczególnie narażonych na
zanieczyszczenia, stosowanie zaleceń Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej przez rolników.
Kodeks ten został zalecony wspólnie przez Ministra Środowiska i Ministra Rolnictwa i
Rozwoju Wsi do stosowania przez rolników w celu ograniczania zanieczyszczeń
obszarowych pochodzących z działalności rolniczej.
Wyniki realizacji czteroletniego programu działań na obszarach szczególnie narażonych na azotany
pochodzenia rolniczego w okresie maj 2004 – kwiecień 2008 r. będą znane w terminie do 30 września
2008 r., po zakończeniu prac nad opracowaniem raportu dla Komisji Europejskiej z wdrażania
dyrektywy azotanowej (91/676/EWG) w RP.
59
4.2.2 JAKOŚĆ POWIETRZA
Celem strategicznym Polski w tym zakresie jest zapewnienie stałej poprawy jakości powietrza i
ograniczanie wielkości emisji odprowadzanej do powietrza do poziomów wymaganych przez przepisy
Unii Europejskiej.
Dla realizacji tego celu w latach 2003 – 2006 zaplanowano realizację szeregu działań.
Nr Cel/działanie Ocena
celu realizacji
Wdrożenie jednolitego krajowego systemu bilansowania i weryfikacji ładunków
1 →
zanieczyszczeń.
Ratyfikacja podpisanych przez Polskę protokołów do konwencji
2 →
międzynarodowych.
Identyfikacja obszarów z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów stężeń
3 ↑
zanieczyszczeń i przygotowanie programów działań naprawczych.
Weryfikacja wyników pomiarów stężeń ozonu i pyłu, wyznaczenie obszarów
4 →
przekroczenia stężeń i opracowanie programów działań naprawczych.
Opracowanie krajowych norm dopuszczalnej emisji zgodnie z wymaganiami
5 →
najlepszych dostępnych technik.
Opracowanie i wdrożenie mechanizmów ekonomicznych i rozwiązań
6
organizacyjnych.
→
Opracowanie i wdrożenie zintegrowanego systemu zarządzania energią i
7
środowiskiem.
↓
Opracowanie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko dla polityk
8
sektorowych 3.
→
DZIAŁANIE 1
Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 września 2005 r. w sprawie wyznaczenia
Krajowego Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (Dz. U. Nr.186, poz.1562)
Instytut Ochrony Środowiska z siedzibą w Warszawie został wyznaczony na Krajowego
Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji. Zgodnie z ustawą z dnia 22 grudnia
2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji
(Dz. U. Nr 281, poz.2784) do zadań Krajowego Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami
do Emisji należą m.in. sprawy prowadzenia bazy danych zawierającej informacje o instalacjach
objętych systemem handlu emisjami niezbędne do opracowania krajowego planu rozdziału
uprawnień do emisji, w tym informacji o emisjach gazów cieplarnianych (dwutlenek węgla
(CO2),metan (CH4),podtlenek azotu (N2O), fluoropochodne węglowodorów (HFCs),
perfluoropochodne związki węgla (PFCs), sześciofluorek siarki (SF6) a także dwutlenku siarki
(SO2), tlenków azotu (NOX), pyłów.
DZIAŁANIE 2
RP ratyfikowała 6 marca 2006 r. poprawki pekińskie do Protokołu Montrealskiego w sprawie
substancji zubożających warstwę ozonową. Poprawki te weszły w życie 1 lipca 2006 r.
DZIAŁANIE 3
Dokonano modernizacji systemu oceny jakości powietrza pod kątem dostosowania go do
wymagań UE w zakresie wykonywania monitoringu i oceny jakości powietrza (dostosowanie
systemu do wymagań UE w ramach akcesji RP do Unii; na bieżąco realizowane są modernizacje
związane z utrzymaniem systemu i z jego dostosowaniem do nowych wymagań unijnych).
3
Patrz przypis 1
60
Opracowano publikację: „Wskazówki do modernizacji monitoringu jakości powietrza pod kątem
dostosowania systemu do wymagań przepisów Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem
dużych miast”.
Zgodnie z art. 88 ustawy – Prawo ochrony środowiska wykonano wstępną ocenę stanu jakości
powietrza w Polsce w roku 2001 (aktualizacja w 2002) dla SO2, NO2, NOx, PM10, Pb w PM10, O3,
benzenu i CO.
Na bieżąco jest prowadzony monitoring substancji w powietrzu (pomiary, modelowanie

matematyczne, metody szacunkowe) zgodnie z art. 90 ustawy – Prawo ochrony środowiska.
Sukcesywnie od 2003 r., zgodnie z art. 89 ustawy - Prawo ochrony środowiska wykonywana jest
corocznie ocena jakości powietrza pod kątem zawartości: SO2, NO2, NOx, benzenu i CO mająca
na celu m.in. wskazywanie stref, gdzie stwierdzono przekroczenie poziomów dopuszczalnych
jakości powietrza, tj. stref, dla których należy opracować programy naprawcze ochrony powietrza.
W 2006 r. wykonano wstępną ocenę jakości powietrza (zgodnie z art. 88 ustawy – Prawo ochrony
środowiska) pod kątem zawartości: As, Cd, Ni i B(a)P w PM10.
Nie zostało wykonane działanie dotyczące opracowania informacji o napływie zanieczyszczeń

spoza granicy kraju.
DZIAŁANIE 4
Wykonano wstępną ocenę stanu jakości powietrza w Polsce w roku 2001. Od 2002 r.
obowiązywały nowe wartości dopuszczalne stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, określone w
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w
powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz.U.
Nr 87 poz. 796) dla SO2, benzenu, NOx, NO2, PM10, Pb w PM10, O3.Wartości te są takie same, jak
określone w dyrektywach UE, obowiązujących kraje członkowskie Unii Europejskiej.
Na mocy art. 91 ust. 1 ustawy – Prawo ochrony środowiska, dla stref, w których przeprowadzona
ocena jakości powietrza wykaże przekroczenie dopuszczalnego poziomu przynajmniej jednej
substancji powiększonej o margines tolerancji, wojewoda, po zasięgnięciu opinii właściwych
starostów, ma obowiązek określenia w drodze rozporządzenia naprawczych programów ochrony
powietrza (zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze
zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej - Dz. U. z 2005 r. Nr 175, poz.
1462; od 1 stycznia 2008 r. przygotowanie naprawczego programu ochrony powietrza należy do
kompetencji marszałka województwa). Stosowne rozporządzenie powinno zostać wydane w ciągu
15-stu miesięcy od momentu otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i
klasyfikacji stref. W wyniku oceny jakości powietrza za lata 2003-2006, do programów ochrony
powietrza zakwalifikowano ok. 161 stref, przy czym powstało jedynie 26 programów ochrony
powietrza.
Resort środowiska aktywnie wspierał wojewodów przy realizacji ciążącego na nich zadania. W
2003 r. przygotowane zostały materiały pomocne przy opracowywaniu programów ochrony
powietrza:
− „Zasady sporządzania naprawczych programów ochrony powietrza w strefach”,
− „Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i
programów ochrony powietrza”,
− „Wskazówki metodyczne dotyczące modelowania matematycznego w systemie zarządzania
jakością powietrza”.
Ponadto wspierano wojewodów przy pozyskiwaniu środków finansowych z funduszy ochrony
środowiska i gospodarki wodnej. Do ustawy - Prawo ochrony środowiska wprowadzono
możliwość dofinansowywania ze środków tych funduszy przygotowania programów ochrony
powietrza i planów działań krótkoterminowych, dotyczących ochrony powietrza, a także realizacji
61
powyższych planów i programów (art. 409 pkt 8 oraz art. 419 pkt 5 ustawy - Poś). W latach 2003
- 2006 zorganizowano także szkolenia poświęcone tym zagadnieniom.
Zgodnie z art. 89 ustawy - Prawo ochrony środowiska jest wykonywana corocznie ocena jakości
powietrza pod kątem zawartości PM10, Pb w PM10 oraz O3. Wyniki ocen jakości powietrza
wykazują, iż przekroczenia poziomów dopuszczalnych dotyczą głównie pyłu PM10 oraz ozonu,
zanieczyszczenia te pochodzą głównie z sektora bytowo – komunalnego oraz transportu.
DZIAŁANIE 5
Utworzono w Ministerstwie Środowiska Krajowe Centrum BAT, prowadzone są analizy w
odniesieniu do oddziaływania instalacji spełniających wymogi najlepszych dostępnych technik, na
powietrze.
Na bieżąco prowadzona jest analiza rekomendacji Unii Europejskiej w zakresie najlepszych

dostępnych technik i ich porównanie z instalacjami działającymi w Polsce.
DZIAŁANIE 6
Stworzone zostały podstawy dla wprowadzenia w Polsce systemu handlu uprawnieniami do emisji
jednostek gazów cieplarnianych (CO2) zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej (szerzej na ten
temat napisano w rozdziale 5).
W RP procedura opracowywania i zatwierdzania projektów Joint Implementation jest obecnie

zgodna ze Ścieżką II (Second Track) określoną w Marrakesh Accords (formalne przyjęcie zestawu
decyzji COP9 z Marrakesz odbyło się podczas COP11/MOP1 w Montrealu). Obowiązująca
obecnie w RP procedura zatwierdzania projektów wspólnych wdrożeń jest zgodna z
międzynarodowymi wytycznymi w tym zakresie, jednak nie jest oficjalnie zatwierdzona przez
polski rząd. W okresie 2003-2006 procedury zatwierdzania projektów wspólnych wdrożeń przez
ministra właściwego do spraw środowiska, nie miały umocowania prawnego. W krajowych aktach
prawnych brakuje przepisów dotyczących składania wniosków o zatwierdzenie projektu jako
projektu wspólnych wdrożeń, terminów rozpatrywania wniosków, zasad i kryteriów ich oceny,
oraz formy i sposobu zatwierdzania projektów.
Wprowadzono obowiązek zakupu, przez przedsiębiorstwa energetyczne pełniące rolę sprzedawcy

z urzędu, całej energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych z jednostek
przyłączonych do sieci znajdujących się w obszarze działania danego sprzedawcy, po średniej
cenie rynkowej energii elektrycznej.
Obniżono o 50% koszty przyłączenia źródeł odnawialnych do sieci elektroenergetycznej.
Wprowadzono do ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz
ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2005 r. Nr 62, poz. 552) obowiązek zapewnienia
przez operatora systemu elektroenergetycznego pierwszeństwa w świadczeniu usług przesyłania
energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.
Zwolniono przedsiębiorstwa energetyczne wytwarzające energię elektryczną z odnawialnych

źródeł w jednostkach o mocy poniżej 5 MW z opłat za udzielenie koncesji oraz opłat związanych
z uzyskaniem i rejestracją świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie energii
elektrycznej ze źródeł odnawialnych.
Przygotowano odmienny zakres, warunki i sposób bilansowania systemu elektroenergetycznego

dla elektrowni wiatrowych (z zastosowaniem do 31 grudnia 2010 r.).
Wprowadzono możliwość uzyskania preferencyjnych kredytów oraz dotacji z NFOŚiGW, oraz

środków z funduszy strukturalnych w ramach Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006, na
wspieranie inwestycji w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
62
W celu zwiększenia udziału biokomponentów w rynku paliw płynnych dokonano transpozycji
dyrektywy 2003/30/WE w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach
ciekłych (Dz.U. Nr 169, poz. 1199 oraz z 2007 r. Nr 35, poz. 217 i Nr 950 poz. 666)) i ustawy z
dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz.U. Nr 169,
poz. 1200).
DZIAŁANIE 7
W okresie 2003-2006 trwały prace w zakresie opracowania zintegrowanego systemu zarządzania
energią i środowiskiem. Działanie nie zostało wdrożone z powodu zmieniających się koncepcji w
tym zakresie.
DZIAŁANIE 8
Tak zwana strategicznych ocena oddziaływania na środowisko3, czyli postępowanie w sprawie
oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji planów i programów, ma na celu prognozę
potencjalnych skutków realizacji danej polityki sektorowej dla poszczególnych komponentów
środowiska. Cel ten jest realizowany zatem w ramach opracowywania polityk sektorowych.
4.2.3 GOSPODARKA ODPADAMI
Gospodarka odpadami jest traktowana jako odrębna dziedzina ochrony środowiska. Działania w
ochronie środowiska przed zagrożeniami powodowanymi przez odpady polegają na zapobieganiu
powstawaniu odpadów, redukcji ich ilości oraz odzysku i unieszkodliwianiu, zgodnie z wymogami
Dla osiągnięcia strategicznych celów ochrony środowiska przed odpadami przewidziano na lata 2003 -
2006 realizację szeregu działań. Stopień ich realizacji jest następujący:
celu realizacji
Zakończenie wdrażania przepisów prawa w zakresie gospodarki odpadami,
zmienionego w latach 2001 - 2002 w ramach harmonizacji z prawem Unii
1 Europejskiej, poprzez uruchomienie systemów ewidencji i kontroli odpadów oraz
↑
opracowanie i podjęcie realizacji krajowego i wojewódzkich planów gospodarki
odpadami (2003r., opracowanie krajowego planu gospodarki odpadami – 2002 r.).
2 Realizacja programu unieszkodliwiania odpadów szczególnie niebezpiecznych. ↑
Opracowanie i realizacja krajowego i regionalnych planów zintegrowanego
gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, obejmującego sieć magazynów, w tym
3
szczególnie magazynów odpadów powypadkowych, oraz sieć instalacji do ↑
unieszkodliwiania (2006r.).
Utworzenie, lub powołanie w ramach już istniejących instytucji, ośrodka informacji
4 BAT/BREF o procesach technologicznych w zakresie przekształcania i ↑
unieszkodliwiania odpadów (2004 r).
Utworzenie systemu zakładów demontażu i przerobu (strzępienia) pojazdów
wycofanych z eksploatacji, zapewniających zgodny z wymaganiami dyrektywy Unii
5 ↑
Europejskiej 2000/53/WE poziom recyklingu odpadów oraz ponownego użycia
wybranych części samochodowych.
63
DZIAŁANIE 1
Została opracowana i wdrożona baza danych WSO (Wojewódzki System Odpadowy) i CSO
(Centralny System Odpadowy). Według stanu na dzień 31 grudnia 2006 r. baza ta zawierała dane
za okres 2002 – 2005 r.
W czerwcu 2006 r. po raz pierwszy dane za rok 2004 r. pochodzące z CSO, jako oficjalnego
administracyjnego źródła danych statystycznych dla Polski, zostały przekazane do EUROSTATU
zgodnie z rozporządzeniem Nr 2150/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 listopada
2002 r. w sprawie statystyki odpadów.
Na podstawie CSO będą wykonywane sprawozdania do Komisji Europejskiej m.in. o instalacjach

do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, olejach odpadowych, komunalnych
osadach ściekowych oraz sprawozdania z wykonania poszczególnych dyrektyw.
W 2003 r. zostało uchwalonych 15 wojewódzkich planów, a 16 plan został uchwalony w 2004 r.

W latach 2003-2006 realizowano krajowy plan gospodarki odpadami (KPGO), przyjęty uchwałą
Rady Ministrów w dniu 29 października 2002 r. (uchwała nr 219 Rady Ministrów z dnia 29
października 2002 r. w sprawie „Krajowego planu gospodarki odpadami” - M.P. z 2003 r. Nr 11,
poz. 159).
Sprawozdanie z KPGO za okres od dnia 29 października 2002 r. do dnia 29 października 2004 r.

zostało w dniu 1 lutego 2005 r. przyjęte przez Radę Ministrów.
W 2006 r. przygotowano nowy krajowy plan gospodarki odpadami, stanowiący aktualizację

pierwszego krajowego planu gospodarki odpadami z 2002 r. Uchwałą Rady Ministrów nr 233 z
dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie „Krajowego planu gospodarki odpadami 2010” (M.P. Nr 90,
poz. 946) został przyjęty przez Radę Ministrów „Krajowy plan gospodarki odpadami 2010”
(Kpgo 2010), który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2007 r. i zastąpił poprzedni krajowy plan
gospodarki odpadami.
DZIAŁANIE 2
Zgodnie z postanowieniami dyrektywy 96/59/WE z dnia 16 września 1996 r. w sprawie
unieszkodliwiania polichlorowanych bifenyli i polichlorowanych trifenyli (PCB/PCT) w 2005 r.
opracowany został plan dekontaminacji i unieszkodliwiania urządzeń zawierających PCB.
Zgodnie z przepisami z zakresu gospodarki odpadami krajowy i wojewódzkie plany gospodarki

odpadami obejmują w szczególności zagadnienia dotyczące następujących odpadów
niebezpiecznych: pojazdów wycofanych z eksploatacji, zużytego sprzętu elektrycznego i
elektronicznego, PCB, azbestu, odpadów medycznych i weterynaryjnych, olejów odpadowych
oraz zużytych baterii i akumulatorów. Realizacja zadań wynikających z planów gospodarki
odpadami powinna zapewnić osiągnięcie celów zawartych w odpowiednich dokumentach
krajowych i UE.
Od 2003 r. realizowany jest rządowy„Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest

stosowanych na terytorium Polski”, w ramach którego:
− opracowano wojewódzkie bazy danych o wyrobach i odpadach zawierających azbest, których
celem jest precyzyjne określanie realizacji zadań w zakresie usuwania wyrobów
zawierających azbest z terytorium Polski w układzie gmin i województw oraz
unieszkodliwiania przez składowanie odpadów azbestowych,
− opracowano „Wzorcowy gminny plan usuwania wyrobów zawierających azbest”, który
udostępniono wszystkim gminom,
− zostały przygotowane szczegółowe programy usuwania wyrobów zawierających azbest z
terenu województwa mazowieckiego, województwa lubelskiego, powiatu tomaszowskiego,
− w 2004 r. zainicjowano i wsparto finansowo zadania, dotyczące przygotowania niezbędnej
dokumentacji do oczyszczania z azbestu dwóch z trzech najbardziej zanieczyszczonych
64
azbestem miejsc w kraju: terenów gminy Szczucin w woj. małopolskim oraz terenów po byłej
fabryce Zakładów Wyrobów Azbestowo-Cementowych „Izolacja” w Wierzbicy k. Radomia.
Przy współfinansowaniu ze środków NFOŚIGW, Fundacji EkoFundusz, funduszy UE
zabezpieczono ok. 79 km dróg utwardzonych odpadami azbestowymi,
− wdrożono system zbierania, segregowania i przekazywania stosownych informacji w ramach
monitoringu realizacji zadań na lata 2007-2032. Zbieranie drogą elektroniczną pełnego
zakresu informacji dotyczących realizacji „Programu..” posłuży wykonywaniu szeregu
niezbędnych prac na szczeblu centralnym, w tym pozyskiwaniu informacji w zakresie
usuwania wyrobów zawierających azbest.
Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadzą nadzór nad postępowaniem z odpadami

medycznymi w zakładach opieki zdrowotnej. Co roku przygotowywany jest przez Głównego
Inspektora Sanitarnego raport pt. „Stan sanitarny kraju” omawiający sposób postępowania z ww.
odpadami.
DZIAŁANIE 3
Krajowy i wojewódzkie plany gospodarki odpadami niebezpiecznymi opracowano w ramach
krajowego i wojewódzkich planów gospodarki odpadami i stanowią one ich integralną część. W
oparciu o te dokumenty jest prowadzona gospodarka odpadami niebezpiecznymi i tworzenie
systemu unieszkodliwiania tej grupy odpadów.
Na terenie kraju, w 2006 r., zlokalizowanych było około 500 instalacji i urządzeń do odzysku i
unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w tym: około 40 składowisk (składowiska,
wydzielone kwatery) oraz około 100 instalacji do termicznego przekształcania odpadów.
DZIAŁANIE 4
W ramach Krajowego Centrum BAT prowadzone są także analizy dotyczące instalacji do
unieszkodliwiania odpadów, które spełniają kryteria BAT.
DZIAŁANIE 5
Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.U. Nr.25,
poz. 202, z późn. zm.) regulująca w Polsce kwestie dotyczące gospodarki pojazdami wycofanymi
z eksploatacji, weszła w życie z dniem 14 marca 2005 r., aczkolwiek przepisy dotyczące
obowiązku zapewnienia sieci zbierania pojazdów, zdefiniowanej jako możliwość oddania pojazdu
wycofanego z eksploatacji do punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu, położonych w
odległości nie większej niż 50 km w linii prostej od miejsca zamieszkania albo siedziby
właściciela pojazdu oraz osiągania wymaganych poziomów odzysku i recyklingu pojazdów
wycofanych z eksploatacji obowiązują od dnia 1 stycznia 2006 r. Wg stanu na dzień 31 grudnia
2006 r. funkcjonowało w Polsce 460 stacji demontażu oraz 86 punków zbierania pojazdów, które
były położone w taki sposób, że spełniony był warunek, aby miejsce zamieszkania każdego
właściciela pojazdu nie było oddalone więcej niż 50 km od stacji demontażu lub punktu zbierania.
Poziom recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji został w 2006 r. osiągnięty.
W 2005 r. Inspekcja Ochrony Środowiska rozpoczęła realizację zadania dotyczącego kontroli

przestrzegania przepisów o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. W ramach tego
zadania w 2005 r. wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska kontrolowali podmioty, które
wystąpiły do wojewody z wnioskiem o wydanie odpowiedniej decyzji w zakresie gospodarki
odpadami w związku z prowadzeniem stacji demontażu, natomiast od 2006 r. kontrolowane są
wszystkie podmioty funkcjonujące w systemie recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, tj.
stacje demontażu (co najmniej raz w roku), punkty zbierania pojazdów oraz strzępiarki. W ciągu
tych 2 lat dużą uwagę skupiono również na kontrolach podmiotów podejrzanych o prowadzenie
demontażu pojazdów bez odpowiednich decyzji w zakresie gospodarki odpadami.
Od 1 stycznia 2006 r. Główny Inspektor Ochrony Środowiska gromadzi informacje o

przedsiębiorcach wprowadzających pojazdy, w tym o stacjach demontażu oraz punktach zbierania
65
pojazdów działających w ramach sieci zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji,
utworzonych przez tych przedsiębiorców. W GIOŚ przyjmowane są i analizowane zawiadomienia
o podjęciu działalności w zakresie produkcji, importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia
pojazdów od przedsiębiorców wprowadzających pojazdy.
4.2.4 CHEMIKALIA W ŚRODOWISKU
Jako najważniejszy cel działań na lata 2003 - 2006 w odniesieniu do tworzenia bezpieczeństwa
chemicznego w Polsce uznano taką modyfikację istniejącego w naszym kraju systemu, aby
realizowane były cele zawarte w Białej Księdze Wspólnoty Europejskiej w sprawie polityki
chemicznej. Ocena realizacji tych działań jest nastepująca:
celu realiza
cji
Pełna harmonizacja polskich przepisów z obowiązującymi dyrektywami Unii
1 ↑
Europejskiej w dziedzinie bezpieczeństwa chemicznego.
Przyjęcie rozporządzeń wykonawczych do ustawy o substancjach i preparatach
2 ↑
chemicznych i wdrożenie systemu ich rejestrowania i kontroli.
Ratyfikacja Konwencji Sztokholmskiej w sprawie zanieczyszczeń organicznych oraz
przygotowanie instrumentów jej realizacji; opracowanie planu wdrożenia Konwencji
→
3
Sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych.
Przygotowanie planu działań w zakresie chemikaliów zaburzających działanie
4 gruczołów wydzielania wewnętrznego, zgodnie z przyjętą strategią Wspólnoty w tej ↑
dziedzinie.
Wdrożenie globalnego dobrowolnego systemu klasyfikacji i oznakowania
5 ↓
chemikaliów.
Przystąpienie do Konwencji PIC (Konwencja Rotterdamska), wymagającej uzyskania
przez eksportera wcześniejszej zgody organu państwowego w kraju importera w
6 ↑
odniesieniu do międzynarodowego obrotu pestycydami i innymi substancjami
niebezpiecznymi.
Podjęcie prac nad rewizją krajowego prawa dla harmonizacji z działaniami ↓
7
Wspólnoty potrzebnymi do wdrożenia nowego systemu zarządzania chemikaliami.
DZIAŁANIE 1
W całości zostały transponowane do prawa polskiego wymagania dyrektyw 67/548/EWG,
76/769/EWG i 99/45/EWG, następującymi aktami prawnymi:
− rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie ograniczeń,
zakazów lub warunków produkcji, obrotu lub stosowania substancji niebezpiecznych i
preparatów niebezpiecznych oraz zawierających je produktów (Dz.U. Nr 168, poz. 1762, z
późn. zm.),
− rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie oznakowania
opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 173, poz.
1679, z późn zm.),
− rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów
i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. Nr 171, poz.1666, z późn.
zm.).
RP brała aktywny udział w przygotowywaniu projektu rozporządzenia 1907/2006 dotyczącego

nowej polityki chemicznej (REACH). Celem rozporządzenia jest m.in. zapewnienie wysokiego
66
poziomu ochrony zdrowia i środowiska, unikanie przeprowadzania badań na kręgowcach,
swobodny obrót substancjami na rynku wewnętrznym przy wsparciu konkurencyjności i
innowacyjności. Przepisy rozporządzenia są dla Polski bezpośrednio obowiązujące.
DZIAŁANIE 2
W latach 2003 – 2005 wydano 15 rozporządzeń wykonawczych do ustawy z dnia 11 stycznia
2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.):
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu

klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie oznakowania opakowań
substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1679, z późn.
zm.),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 marca 2003 r. w sprawie sposobu oznakowania
miejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywania lub
zawierających substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne (Dz. U. Nr 61, poz. 552),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie substancji
niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania zaopatruje się w
zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenia o
niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 128, poz. 1348),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie informacji o
preparatach niebezpiecznych, dla których nie jest wymagana karta charakterystyki (Dz. U. Nr
19, poz. 170),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 grudnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. z
2005 r. Nr 2, poz. 8),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2003 r. w sprawie określenia progów
wielkości obrotu substancjami nowymi oraz zakresu i rodzaju badań wymaganych po
przekroczeniu tych progów (Dz. U. Nr 50, poz. 438),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2003 r. w sprawie szczegółowych danych
wymaganych w dokumentacji przedstawianej przez zgłaszającego substancję nową
niezbędnych do oceny ryzyka stwarzanego przez taką substancje dla zdrowia człowieka i
środowiska (Dz. U. Nr 50, poz. 437),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu dokonywania
oceny ryzyka dla zdrowia człowieka i dla środowiska stwarzanego przez substancje nowe
(Dz.U. Nr16, poz. 138),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2003 r. w sprawie szczegółowych danych,
które należy przekazać Inspektorowi ds. Substancji i Preparatów Chemicznych w przypadku
wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej niektórych substancji nowych
(Dz. U. Nr 50, poz. 436),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu
wnoszenia opłat z tytułu zgłoszenia substancji nowej i przedstawienia wyników dodatkowych
badań (Dz. U. Nr 116, poz. 1102),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie substancji
chemicznych występujących w produkcji lub obrocie, podlegających zgłoszeniu (Dz. U. Nr
12, poz. 111),
− rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie ograniczeń,
zakazów lub warunków produkcji, obrotu lub stosowania substancji niebezpiecznych i
preparatów niebezpiecznych oraz zawierających je produktów (Dz. U. Nr 168, poz. 1762, z
późn. zm.),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 czerwca 2003 r. w sprawie kryteriów, które
powinny spełniać jednostki organizacyjne wykonujące badania substancji i preparatów
chemicznych oraz kontrola spełnienia tych kryteriów (Dz. U. Nr 116, poz. 1103),
− rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie metod przeprowadzania
67
badań właściwości fizykochemicznych, toksyczności i ekotoksyczności substancji i
preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 232, poz. 2343, z późn. zm.).
DZIAŁANIE 3
W 2003 r. Minister Środowiska zaakceptował Krajowy program wdrażania Konwencji
Sztokholmskiej (KPWKS). Program został sporządzony w ramach projektu pt. „Umożliwienie
działań zmierzających do przyspieszenia prac nad wdrożeniem Konwencji Sztokholmskiej w
sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych”.
W dniu 17 maja 2004 r. Konwencja Sztokholmska weszła w życie. Wspólnota Europejska stała się
jej stroną w dniu 16 listopada 2004 r. Polska nie ratyfikowała Konwencji, jedynie ją podpisała w
dniu 23 maja 2001 r., czyli jest sygnatariuszem Konwencji. Proces ratyfikacji został rozpoczęty,
ale według stanu na dzień 31 grudnia 2006 r. – nie został zakończony.
DZIAŁANIE 4
RP aktywnie brała udział w przygotowywaniu rozporządzenia REACH, w ramach którego została
m.in. przyjęta strategia dotycząca chemikaliów zaburzających działanie gruczołów wydzielania
wewnętrznego. W ramach tych prac przygotowano materiały określający sposób wdrażania
postanowień rozporządzenia REACH w RP.
DZIAŁANIE 5 i 7
W latach 2003-2006 nie zostało zrealizowane zadanie polegające na wdrożeniu globalnego
dobrowolnego systemu klasyfikacji i oznakowania chemikaliów oraz nie podjęto prac nad rewizją
krajowego prawa dla harmonizacji z działaniami Wspólnoty potrzebnymi do wdrożenia nowego
systemu zarządzania chemikaliami.
DZIAŁANIE 6
Konwencja Rotterdamska (PIC) dotycząca procedur zgody po uprzednim poinformowaniu w
międzynarodowym handlu niektórymi niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i pestycydami
została ratyfikowana 14 września 2005 r.
4.2.5 POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE
Poważne awarie obejmują skutki dla środowiska w wyniku awarii przemysłowych i transportowych z
udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych. Zapobieganie poważnym awariom w odniesieniu
do przemysłu wykorzystującego niebezpieczne substancje chemiczne ma ogromne znaczenie
ekonomiczne i decyduje o wizerunku i akceptacji wykorzystywania niebezpiecznych substancji i
technologii w społeczeństwie. Dlatego też w odniesieniu do tego obszaru polityka ekologiczna 2003 -
2006 formułowała szereg celów i działań.
celu realizacji
Wydanie wszystkich przepisów wykonawczych do ustawy-Prawo ochrony środowiska,
1 dotyczących raportów bezpieczeństwa i planów operacyjno-ratowniczych.
↑
Pełna harmonizacja polskich przepisów prawnych z dyrektywą „Seveso II" i zmianami
do niej oraz innymi dyrektywami Unii Europejskiej odnoszącymi się do
2 przeciwdziałania poważnym awariom (w szczególności dyrektywą dotyczącą ↑
bezpiecznego transportu drogowego niebezpiecznych towarów oraz transgranicznego
przemieszczania odpadów).
68
Sporządzenie raportów o bezpieczeństwie, zakładowych planów zarządzania ryzykiem i
planów operacyjno ratowniczych dla wszystkich obiektów niebezpiecznych, objętych
3 wymogami dyrektywy „Seveso II" (wyższe kryterium ilości substancji ↑
niebezpiecznych); będzie to dotyczyć ok. 200 obiektów na terytorium kraju
(sukcesywnie).
Zorganizowanie krajowego rejestru obiektów niebezpiecznych poprzez wdrożenie
4 unijnego systemu SPIRS.
↑
Ratyfikowanie konwencji EKG ONZ w sprawie transgranicznych skutków awarii
5 przemysłowych.
↑
Opracowanie programu informowania społeczeństwa o poważnych awariach i edukacji
6 w tym zakresie, obejmującego działania na szczeblu lokalnym, regionalnym i ↑
centralnym.
Znowelizowanie przepisów dotyczących planowania przestrzennego w taki sposób, aby
7 każdy plan miejscowy dla gminy, na terenie której znajdują się obiekty niebezpieczne, ↑
zawierał ustalenia w zakresie poważnych awarii.
DZIAŁANIE 1
W latach 2003 – 2006 zostały wydane następujące akty wykonawcze do ustawy - Prawo ochrony
środowiska dotyczące przeciwdziałania poważnym awariom:
− rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie wymagań, jakim

powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku (Dz. U. Nr 104, poz.
970 oraz z 2005 r. Nr 197, poz. 1632),
− rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 lipca 2003 r. w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać plany operacyjno- ratownicze (Dz. U. Nr 131, poz. 1219),
− rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 12 września 2005 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie
zakładu o dużym ryzyku (Dz. U. Nr 197, poz. 1632),
− rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie
decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku (Dz. U. Nr 30, poz. 208).
DZIAŁANIE 2
Dyrektywa 2003/105/WE z dnia 16 grudnia 2003 zmieniająca Dyrektywę Rady 96/82/WE w
sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych z substancjami
niebezpiecznymi, została transponowana w ramach zmian wprowadzonych w prawie krajowym w
latach 2005/2006, które zostały notyfikowane Komisji Europejskiej, tj.:
− ustawa z dnia 24 lutego 2006 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska z dnia 27
kwietnia 2001 r. oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 50, poz. 360),
− rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12 września 2005 r. zmieniające rozporządzenia
w sprawie wymagań jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym
ryzyku (Dz. U. Nr 197, poz. 1632),
− rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie ilości i rodzajów substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie
decyduje o zaliczeniu do zakładu o zwiększonym ryzyku albo do zakładu o dużym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii (Dz. U. Nr 30, poz.208).
DZIAŁANIE 3
Według stanu na dzień 31 grudnia 2006 r. wszystkie zakłady o dużym i zwiększonym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (znajdujące się w rejestrze krajowym) dokonały
69
wymaganego prawem zgłoszenia zakładu, 98,3% zakładów przedstawiło program zapobiegania
awariom. Spośród zakładów o dużym ryzyku 94,3% przedstawiło raport o bezpieczeństwie,
opisujący systemy zarządzania ryzykiem (system bezpieczeństwa) oraz 94,9% opracowało
wewnętrzny plan operacyjno – ratowniczy. Wszystkie zakłady, które nie przedstawiły w/w
dokumentacji, są w trakcie jej opracowywania. Terminy ustawowe na jej opracowanie upływały w
2007 r.
DZIAŁANIE 4
Rejestr zakładów mogących powodować poważne awarie jest prowadzony przez wojewódzkie
inspektoraty ochrony środowiska od 2003 r. Na szczeblu centralnym rejestr krajowy prowadzi
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Rejestr ten jest udostępniony Państwowej Straży
Pożarnej, Państwowej Inspekcji Pracy oraz Zespołom Zarządzania Kryzysowego. Według stanu
na dzień 31 grudnia 2006 r. rejestr zakładów, potencjalnych sprawców poważnych awarii,
obejmował 1099 zakładów, z czego 356 stanowią zakłady mogące spowodować poważne awarie
przemysłowe (zgodnie z rejestrem prowadzonym w programie SPIRS), w tym:
− 157 - to zakłady zakwalifikowane do grupy o dużym ryzyku (ZDR),

− 199 - to zakłady zakwalifikowane do grupy o zwiększonym ryzyku (ZZR),
− 743 - stanowią pozostałe zakłady mogące spowodować poważne awarie.
DZIAŁANIE 5
Konwencja Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ w sprawie transgranicznych skutków awarii
przemysłowych, sporządzona w Helsinkach dnia 17 marca 1992 r., została ratyfikowana przez RP
w dniu w dniu 21 sierpnia 2003 r. i weszła w życie z dniem 7 grudnia 2003 r.
DZIAŁANIE 6
Informowanie opinii publicznej o zagrożeniach odbywa się zgodnie z art. 267 ustawy - Prawo
ochrony środowiska, przy czym zakres szczegółowy informacji określa rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 4 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu informacji wymaganych
do podania do publicznej wiadomości przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży
Pożarnej (Dz. U. Nr 78 poz. 712). Informowanie opinii publicznej odbywa się przez:
− zamieszczanie na stronie internetowej komendy wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej
oraz w skróconej wersji na stronie komendy w Biuletynie Informacji Publicznej wykazów
informacji dostępnych publicznie,
− prowadzenie spotkań informacyjnych z odpowiednimi władzami rządowymi i
samorządowymi z udziałem organów Państwowej Straży Pożarnej oraz przedstawicieli
zakładów,
− przekazywanie mieszkańcom z terenów potencjalnie narażonych na skutki poważnych awarii
ze strony zakładów, pisemnych instrukcji postępowania w razie awarii. (w formie ulotek i
listów informacyjnych),
− informowanie w lokalnych środkach masowego przekazu (prasa, radio, telewizja) o
zagrożeniach i obowiązkach wynikających z ustawy - Prawo ochrony środowiska dla
prowadzących zakłady oraz władz administracyjnych,
− informowanie o zagrożeniach poważnymi awariami w rocznych raportach z działalności
Inspekcji Ochrony Środowiska,
− informowanie o zagrożeniach na tablicach ogłoszeń w urzędach gmin, miast i starostach
powiatowych, a także w siedzibach komend wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej na
wniosek właścicieli nieruchomości zlokalizowanych na terenach przyległych do zakładów
posiadających substancje niebezpieczne.
DZIAŁANIE 7
Plany zagospodarowania przestrzennego uwzględniają, w stosunku do rozbudowy jak również
budowy nowych zakładów mogących powodować poważne awarie, ograniczenia lokalizacyjne
wynikające z ustawy - Prawo ochrony środowiska w zakresie wpływu zagrożeń określonych w
70
zatwierdzonych raportach o bezpieczeństwie oraz planach operacyjno-ratowniczych.
Równocześnie wprowadzono ograniczenia w budowie infrastruktury publicznej, takiej jak osiedla
mieszkaniowe, obiekty użyteczności publicznej, budynki zamieszkania zbiorowego, obszary
wrażliwe przyrodniczo, drogi krajowe oraz linie kolejowe o znaczeniu państwowym na terenach
znajdujących się w strefie zagrożenia poważnymi awariami.
4.2.6 ODDZIAŁYWANIE HAŁASU
Strategicznym celem w zakresie ochrony środowiska przed hałasem jest zmniejszenie skali narażenia
mieszkańców na nadmierny, ponadnormatywny poziom hałasu, przede wszystkim mającego
największy zasięg przestrzenny hałasu emitowanego przez środki transportu. Cel taki jest zbieżny z
działaniami podejmowanymi w ramach Unii Europejskiej. W latach 2003 – 2006 planowano
zrealizowanie następujących działań:
celu realizacji
Opracowanie przykładowej, pilotowej mapy akustycznej i programu naprawczego w
1 zakresie ochrony przed hałasem dla aglomeracji, zgodnie z wytycznymi nałożonymi ↓
ustawą - Prawo ochrony środowiska.
Realizacja zabezpieczeń akustycznych środowiska wynikająca z działań doraźnych
2 (dotyczy budowy ekranów akustycznych, zabezpieczeń antywibracyjnych podtorzy ↑
tramwajowych, a także instalacji okien o zwiększonej izolacyjności).
Dostosowanie i rozwój monitoringowych systemów oceny klimatu akustycznego w
3 środowisku w nawiązaniu do uregulowań Unii Europejskiej i przepisów ustawy - →
Prawo ochrony środowiska.
Przygotowanie i wdrożenie podstaw metodycznych dotyczących programów ochrony
4 środowiska przed hałasem i zagadnień akustycznych w planach zagospodarowania ↓
przestrzennego (w tym – obszarów ograniczonego użytkowania).
Opracowanie map akustycznych i programów naprawczych w zakresie ochrony przed
5 ↓
hałasem dla aglomeracji o liczbie mieszkańców pow. 250 tys.
Opracowanie map akustycznych i programów naprawczych w zakresie ochrony przed
hałasem dla obszarów położonych wzdłuż dróg, linii kolejowych oraz lotnisk,
6 ↓
zaliczonych do obiektów, których eksploatacja może powodować negatywne
oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach.
Opracowanie wytycznych sporządzania programów operacyjnych w zakresie budowy
7 ↓
ekranów akustycznych.
8 Wdrożenie i realizacja programu budowy ekranów akustycznych. ↓
Pełne wdrożenie produkcji maszyn i urządzeń o zmniejszonej hałaśliwości, zgodnej z
9 ↑
dyrektywą Unii Europejskiej 2000/14/WE.
Doposażenie laboratoriów wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska w
10 niezbędną aparaturę do badań akustycznych (w szczególności w stacje do ciągłego →
monitorowania hałasu) oraz doprowadzenie do akredytacji tych laboratoriów.
DZIAŁANIE 1 i 5
Przedłużony został termin opracowania map akustycznych (do 2007 r.) i programów ochrony
środowiska przed hałasem (do 2008 r.). Tak więc, do końca okresu programowania PEP zadania te
nie zostały zrealizowane.
GIOŚ w 2006 r. zapewnił organizację szkoleń w zakresie opracowywania map akustycznych dla
podmiotów zobowiązanych z mocy prawa do ich wykonywania, tj. starostów, zarządzających
drogami, liniami kolejowymi i lotniskami oraz dla wojewódzkich inspektoratów, które będą
71
gromadzić mapy na poziomie województwa. Opracowano również wytyczne w zakresie
wykonywania map akustycznych, które otrzymali uczestnicy szkoleń. Pomimo tego i pomimo
ustawowego obowiązku przygotowania map akustycznych dla aglomeracji o liczbie mieszkańców
powyżej 250 tys. mieszkańców przez prezydentów miast, do końca 2006 r. działania takie nie były
wdrażane.
DZIAŁANIE 2
Jest to działanie realizowane w sposób ciągły. W miejscach, w których nie ma innej możliwości
uniknięcia lub zminimalizowania uciążliwości akustycznej prowadzone są inwestycje techniczne
mające na celu zmniejszenie oddziaływania hałasu.
Podjęto w ramach realizowania zadań polityki transportowej państwa działania mające na celu
ochronę środowiska przed hałasem. Działania te polegały między innymi na: wyprowadzaniu
ruchu tranzytowego z centrów miast (budowa obwodnic), modernizacji sieci drogowej (np.
poprawa stanu nawierzchni, budowa nowych połączeń drogowych), uspokajaniu i reorganizacji
ruchu drogowego. Nowe inwestycje realizowane były z użyciem takich zabezpieczeń, aby
minimalizować oddziaływanie akustyczne na tereny przyległe do drogi. Jednocześnie na
niektórych odcinkach istniejącej sieci drogowej, na których stwierdzono przekroczenia
obowiązujących norm w zakresie hałasu, przeprowadzono prace mające na celu zminimalizowanie
oddziaływań negatywnych (np. poprzez budowę ekranów akustycznych, poprawę organizacji
ruchu, wymianę nawierzchni).
DZIAŁANIE 3
Praca w trakcie realizacji; finalne opracowanie materiałów metodycznych i niezbędnych procedur
postępowania planowane jest na czerwiec 2008 r.
DZIAŁANIE 4,7 i 8
W okresie 2003-2006 r. działania w tym zakresie nie zostały zrealizowane z powodów
merytorycznych.
DZIAŁANIE 6
Trwały prace nad opracowaniem map akustycznych dla dróg krajowych o natężeniu ruchu
powyżej 16400 pojazdów na dobę. Mapy akustyczne i programy naprawcze w zakresie ochrony
przed hałasem opracowywane są również przez zarządzających liniami kolejowymi i lotniskami.
Do końca 2006 r. zadania te nie zostały zakończone.
DZIAŁANIE 9
Minister Gospodarki wydał rozporządzenie z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych
wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do
środowiska (Dz.U. z 2005 r. Nr 263, poz 2202, z późn. zm.), implementujące dyrektywę
2000/14/WE.
DZIAŁANIE 10
Laboratoria wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska sukcesywnie podnoszą swoje
kompetencje w obszarze pomiarów hałasu w środowisku. Aktualnie certyfikat akredytacji w
zakresie wykonywania pomiarów akustycznych posiada kilkanaście laboratoriów.
Od roku 2005 nie doposażono wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska w aparaturę do

niezbędnych badań akustycznych.
72
4.2.7 ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH
Chociaż pola magnetyczne o natężeniach wyższych od dopuszczalnych, w miejscach dostępnych dla

ludności w praktyce nie występują, to w ostatnich latach wzrasta zagrożenie dla środowiska
powodowane oddziaływaniem tych pól. Dlatego za konieczne uznano stworzenie systemu
monitoringu środowiska w odniesieniu do pól elekromagnetycznych.
Tym niemniej już w okresie objętym oddziaływaniem polityki ekologicznej 2003 - 2006 r. zmieniono
wcześniejszą koncepcję tworzenia tego systemu. Początkowo, w trakcie przygotowywania dokumentu
"Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 - 2006" zakładano, że zostanie utworzone referencyjne
laboratorium do pomiaru pól elektromagnetycznych w środowisku, jednakże w kolejnych latach
zrezygnowano z tej koncepcji i zdecydowano się na zakup aparatury pomiarowej i doposażenie
poszczególnych laboratoriów wojewódzkiej inspekcji ochrony środowiska.
W omawianym okresie rozpoczęto prace nad przygotowaniem rozporządzenia w sprawie zakresu i
sposobu prowadzenia badań pól elektromagnetycznych oraz podjęto decyzję o utworzeniu i
umieszczeniu bazy danych o polach elektromagnetycznych w ramach systemu Ekoinfonet.
73
5. PRZECIWDZIAŁANIE ZMIANOM KLIMATU
5.1 Ocena ogólna
Przeciwdziałanie antropogennej zmianie klimatu należy do najważniejszych wyzwań współczesnej

ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Zobowiązania RP w tym zakresie wynikają przede
wszystkim z ratyfikacji Ramowej Konwencji NZ w sprawie Zmiany Klimatu oraz Protokołu z Kioto
do tej Konwencji. Na nasz kraj, jako państwo wysoko rozwinięte, ratyfikacja tych umów nałożyła
szczególne obowiązki dotyczące m.in. ograniczania emisji gazów cieplarnianych oraz integrowania
celów polityki klimatycznej do strategii rozwoju poszczególnych sektorów.
W ocenianym okresie zostały zrealizowane wszystkie obowiązki jakie w tym zakresie nakładała
polityka ekologiczna. Bardzo ważne jest, że pomimo szybkiego wzrostu gospodarczego emisja
najważniejszego gazu cieplarnianego – dwutlenku węgla - nie wzrosła w sposób znaczący (rys. 11) i
ustabilizowała się na poziomie około 32% niższym niż w roku bazowym (1988 r.).
Rys. 11 Całkowita wielkość emisji CO2 do

powietrza w Polsce (1995 - 2005)*
400
350
300
[ mln ton / rok ]
250
200
150
100
50
0
1995 1997 1999 2001 2003 2005
* - dane dla 2006 roku będą dostępne w połowie 2008 roku
Jest to możliwe przede wszystkim dzięki wzrostowi efektywności polskiej gospodarki, co powoduje,
że zmniejsza się wielkość emisji gazów cieplarnianych na jednostkę PKB (rys. 12). W 2005 r. była
ona trzykrotnie niższa niż w 1995 r.
Rys. 12 Emisja gazów cieplarnianych w Polsce w

latach 1995 - 2005* na jednostkę PKB
[ ton eq CO2 / 1000 zł PKB ]
1,4
1,2
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
19
19
19
19
19
20
20
20
20
20
20
* - dane dla 2006 roku będą dostępne w połowie 2008 roku
RP wdraża programy ograniczania emisji gazów cieplarnianych w różnych sektorach gospodarki. W

sektorze energetycznym są to przede wszystkim działania na rzecz podniesienia efektywności
wykorzystania energii w tym modernizacji kotłowni, zmniejszenia strat w sieciach ciepłowniczych,
74
termomodernizacji budynków oraz energetycznego wykorzystania biomasy, a także zwiększania ilości
energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. W sektorze rolniczym emisja podtlenku azotu
zmniejszyła się w całym okresie 1988-2006 m.in. ze względu na spadek zużycia nawozów azotowych
(w okresie 2003 – 2006 nie odnotowano spadku zużycia tychże nawozów azotowych natomiast
zauważalny był spadek pogłowia zwierząt hodowlanych).
Bardzo ważne są działania podejmowane w sektorze komunalnym, działania tu realizowane to
zarówno zmniejszenie zużycia energii jak i inne – np. odgazowywanie składowisk komunalnych co
pozwala na zwiększenie redukcji emisji metanu – gazu o współczynniku globalnego ocieplenia o 21
razy większym niż CO2 (rys. 13).
Rys. 13 Udział składowisk odpadów wyposażonych

w instalacje wykorzystujące gaz wysypiskowy
w całkowitej ilości składowisk komunalnych
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
0 5 10 15 20 25 30
[%]
Ze względu na nowe propozycje Komisji Europejskiej, w odniesieniu do wspólnotowego programu

ochrony klimatu, działania w tym zakresie powinny być aktywnie realizowane także w latach 2007 –
2010.
Nowym, wprowadzonym w latach 2003 – 2006, instrumentem ochrony klimatu jest handel
uprawnieniami do emisji wprowadzony na poziomie Unii Europejskiej. W tabeli podano dane na
temat zmiany wielkości emisji z polskich przedsiębiorstw włączonych w system handlu europejskiego
w latach 2005 - 2006.
Tabela. Wielkość emisji CO2 z instalacji objętych obowiązkiem uzyskania jednostek pozwoleń na
emisję w ramach europejskiego systemu handlu emisjami CO2 w latach 2005 - 2006 (dane
zweryfikowane w ton/rok)
Liczba Emisje CO2 Emisje CO2

Opis
instalacji za 2005 rok za 2006 rok
Instalacje do spalania paliw, o mocy nominalnej ponad 20 MW
179 085 182 298
(z wyjątkiem instalacji spalania odpadów niebezpiecznych i 622
268,00 301,00
komunalnych)
Rafinerie ropy naftowej 9 3 221 316,00 3 083 839,00
Piece koksownicze 10 2 288 574,00 2 722 027,00
Instalacje prażenia i spiekania rud metali, w tym rudy
2 4 882 865,00 6 034 169,00
siarczkowej
Instalacje do pierwotnego lub wtórnego wytopu surówki żelaza
lub stali surowej, w tym do ciągłego odlewania stali, o 8 484 992,00 532 682,00
zdolności produkcyjnej ponad 2,5 tony wytopu na godzinę
Instalacje do produkcji klinkieru cementowego w piecach
12 8 130 912,00 9 690 308,00
obrotowych o zdolności produkcyjnej ponad 500 ton na dobę
Instalacje do produkcji wapna w piecach o zdolności
54 1 939 131,00 2 152 685,00
produkcyjnej ponad 50 ton na dobę
75
Instalacje do produkcji szkła, w tym włókna szklanego, o
39 1 438 052,00 1 430 710,00
zdolności produkcyjnej ponad 20 ton wytopu na dobę
Instalacje do produkcji wyrobów ceramicznych za pomocą
wypalania, o zdolności produkcyjnej ponad 75 ton na dobę i
88 1 175 487,00 1 167 553,00
pojemności pieca przekraczającej 4 m3 i gęstości ponad 300 kg
wyrobu na m3 pieca
Instalacje do produkcji papieru lub tektury, o zdolności
23 468 650,00 449 581,00
produkcyjnej ponad 20 ton na dobę
RAZEM 203 115 209 561
867
247,00 855,00
Źródło: KASHUE 2008
W ocenianym okresie podstawowym celem polityki klimatycznej Polski było włączenie się naszego
kraju do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu poprzez wdrażanie zasad
zrównoważonego rozwoju. Poniżej szczegółowo opisano sposób realizacji celów i działań
przewidywanych do realizacji w ramach tego obszaru w latach 2003 – 2006 przez Politykę
ekologiczną państwa.

Nr Cel/Działanie Poziom
celu realizacji
Opracowanie i przyjęcie rządowej polityki ochrony klimatu z horyzontem czasowym
2020 r. i zintegrowanie jej z politykami i działaniami w sektorach gospodarczych
1 ↑
mających największy wpływ na emisję i pochłanianie gazów cieplarnianych wraz z
prognozą zmian emisji gazów cieplarnianych
Stworzenie warunków organizacyjnych, instytucjonalnych i finansowych do
2 wypełnienia przyjętych przez Polskę zobowiązań w zakresie raportowania, ↑
monitoringu i weryfikacji osiągniętych poziomów emisji;
Stworzenie warunków do udziału polskich przedsiębiorstw w handlu emisjami i
3
wdrożenie tego mechanizmu ↑
4 Poprawa systemu informacji i edukacji społeczeństwa w zakresie ochrony klimatu →
Poniżej wskazano działania, które zostały zrealizowane w latach 2003 – 2006:
DZIAŁANIE 1
Rada Ministrów w dniu 4 listopada 2003 r. przyjęła dokument „Polityka klimatyczna Polski -
Strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020”. Strategiczny cel tego
dokumentu jest spójny z celami polityki klimatycznej Unii Europejskiej, w której skuteczna
ochrona klimatu uzyskała najwyższy priorytet w strategii zrównoważonego rozwoju.
W dokumencie tym zostały określone działania, jakie dla zmniejszenia emisji gazów
cieplarnianych lub zwiększenia pochłaniania węgla powinny być podjęte. Zadania te określono
wobec następujących sektorów: energetyka, przemysł, transport, budownictwo i gospodarka
mieszkaniowa, rolnictwo, leśnictwo i gospodarka odpadami. W ramach procedury uzgodnień
międzyresortowych resort środowiska wskazywał na konieczność uwzględniania celów ochrony
klimatu w strategiach sektorowych.
W większości dokumentów strategicznych i polityk sektorowych (m.in. polityka transportowa,

energetyczna, rolna) autorzy odwołują się do potrzeby prowadzenia działań na rzecz redukcji
emisji gazów cieplarnianych.
76
Działania mające na celu promowanie oszczędności energii i odnawialnych źródeł energii, a także
wzrostu zalesienia kraju, które mają największy wpływ na emisję i pochłanianie gazów
cieplarnianych opisane są w odpowiednich tematycznych rozdziałach w dokumencie.
DZIAŁANIE 2
W 2000 r. powstało Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji (KCIE), ulokowane w Instytucie
Ochrony Środowiska. Jest ono odpowiedzialne za prowadzenie corocznej inwentaryzacji
wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego. Od 2005 r. KCIE znajduje się w
strukturze Krajowego Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KASHUE).
W Parlamencie trwały prace nad projektem ustawy o instrumentach wspomagających redukcję

emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, które trwały już w 2006 r., ale
zostały przerwane w 2007 r. ze względu na zmianę Rządu. Projekt ustawy wprowadzał krajowy
system inwentaryzacji i raportowania, transponował do polskiego prawa zagadnienia wynikające z
Dyrektywy 101/2004/WE i Decyzji Komisji z dnia 13 listopada 2006 r. w sprawie zapobiegania
podwójnemu liczeniu redukcji emisji gazów cieplarnianych w ramach wspólnotowego systemu
handlu uprawnieniami do emisji zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i
Rady w przypadku projektów realizowanych w ramach Protokołu z Kioto. Proces legislacyjny
tych zagadnień będzie kontynuowany.
RP do tej pory opracowała cztery raporty rządowe dla konferencji Stron Konwencji Klimatycznej.
W 2006 r. przygotowano:
− IV-ty Raport Rządowy dla Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych
w sprawie Zmiany Klimatu,
− Raport dla wykazania postępu w wypełnianiu przez Polskę zobowiązań Protokołu z Kioto,
− Raport dla oceny przewidywanego postępu wymagany zgodnie z art. 3 ust. 2 Decyzji
280/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. dotyczącej
mechanizmu monitorowania emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz wykonania
Protokołu z Kioto (Dz.Urz. WE L 049, z 19.02.2004).
DZIAŁANIE 3
Zasady funkcjonowania systemu handlu uprawnieniami do emisji w Polsce określa ustawa z dnia
22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych
substancji (Dz.U. Nr 281, poz. 2784). Dodatkowo wydano następujące rozporządzenia:
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 października 2007 r. w sprawie przyjęcia
Krajowego Planu Rozdziału Uprawnień do emisji dwutlenku węgla na lata 2005-2007 oraz
wykazu instalacji czasowo wykluczonych ze wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami
do emisji w okresie od dnia 1 stycznia 2005 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. (Dz.U. Nr 185, poz
1310),
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie rodzajów instalacji objętych wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do
emisji (Dz.U. Nr 45, poz. 295),
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 kwietnia 2006 r. w sprawie warunków i
sposobu ustalania kosztów weryfikacji rocznych raportów (Dz.U. Nr 71, poz. 496),
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 31 marca 2006 r. w sprawie rodzajów instalacji
objętych wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji (Dz.U. Nr 60, poz. 429
oraz z 2007 r. Nr 45, poz. 295),
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 7 marca 2006 r. w sprawie informacji
wymaganych do opracowania krajowego planu rozdziału uprawnień do emisji (Dz.U. Nr 43,
poz.308),
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2006 r. w sprawie wymagań dla
audytorów uprawnionych do weryfikacji rocznych raportów (Dz.U. Nr 23, poz. 176),
77
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu
monitorowania wielkości emisji substancji objętych wspólnotowym systemem handlu
uprawnieniami do emisji (Dz. U. Nr 16, poz. 124),
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 września 2005 r. w sprawie rodzajów instalacji
objętych wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji na lata 2005-2007
(Dz.U. Nr 199, poz. 1646) (archiwalne),
− rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2005 r. w sprawie wyznaczenia
Krajowego Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (Dz.U. Nr 186, poz.
1562),
− rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2005 r. w sprawie przyjęcia Krajowego
Planu Rozdziału Uprawnień do emisji dwutlenku węgla na lata 2005-2007 4) oraz wykazu
instalacji czasowo wykluczonych ze wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji
w okresie od dnia 1 stycznia 2005 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. (Dz.U. Nr 264, poz. 2206). W
rozporządzeniu ustalono całkowitą liczbę uprawnień do emisji dwutlenku węgla w latach
2005-2007 oraz liczbę uprawnień dla instalacji 5) następujących sektorów: elektroenergetyka
i ciepłownictwo, rafinerie ropy naftowej, hutnictwo żelaza i stali, sektor papierniczy
i produkcja materiałów budowlanych. Ponadto dla instalacji czasowo wykluczonych ze
wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji określono maksymalne wielkości
emisji, jakie użytkujący te instalacje mają do dyspozycji w latach 2005-2007,
Minister Środowiska, wydając rozporządzenie z dnia 13 września 2005 r. w sprawie wyznaczenia

Krajowego Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (Dz. U. Nr 186, poz. 1562),
wyznaczył Instytut Ochrony Środowiska do koordynowania funkcjonowania systemu handlu
uprawnieniami do emisji. Do zadań Krajowego Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami
do Emisji należy miedzy innymi opracowanie Krajowego Planu Rozdziału Uprawnień do emisji
CO2 oraz prowadzenie Krajowego Rejestru Uprawnień.
Krajowy Administrator Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji przygotował Krajowy Plan

Rozdziału Uprawnień (KPRU) do emisji CO2 na lata 2008-2012, który został przekazany do
Komisji Europejskiej w dniu 30 czerwca 2006 r.
DZIAŁANIE 4
Zagadnienia ochrony klimatu są poruszane w trakcie działań edukacyjnych dotyczących
zrównoważonego rozwoju i szeroko pojętej problematyki ochrony środowiska. Działania w
zakresie edukacji ekologicznej zostały omówione szczegółowo w rozdziale 1.
Działania edukacyjne w zakresie ochrony klimatu prowadzone są przy dużym zaangażowaniu

pozarządowych organizacji ekologicznych (m.in. Polski Klub Ekologiczny, Instytut na Rzecz
Ekorozwoju i in.). Aktywność ta finansowana jest zarówno ze środków publicznych (funduszy
ekologicznych) jak i własnych środków pozyskiwanych przez POE.
W roku 2006 Komisja Europejska prowadziła w krajach członkowskich kampanię informacyjną

Ty też masz wpływ na zmiany klimatu. Celem kampanii było kształtowanie świadomości
Europejczyków na temat wpływu zmian klimatu na środowisko, w którym żyją oraz przekonanie
ich, iż każdy, przez swoje codzienne działania, może wpływać na zmniejszenie emisji gazów
cieplarnianych do atmosfery. Minister Środowiska współpracował merytorycznie przy realizacji
tej kampanii w Polsce.
4)
W pierwszym Krajowym Planie Rozdziału Uprawnień nie obowiązują bezpośrednio cele emisyjne Protokołu z
Kioto. Limit odzwierciedla wymagania Protokołu z Kioto transponowane na lata 2005-2007 i ograniczone do
dwutlenku wegla.
5)
Liczba uprawnień jest równoznaczna z dopuszczalną ilością emitowanego dwutlenku węgla (wyrażoną w
tonach).
78
6. MONITORING I KONTROLA REALIZACJI POLITYKI
EKOLOGICZNEJ
6.1 Ocena ogólna

Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 wskazuje podstawowy, średniookresowy cel w
odniesieniu do kontroli i monitoringu stanu środowiska: dokonanie pełnej harmonizacji procedur i
zakresu działań w tej dziedzinie z zaleceniami OECD, wymogami Unii Europejskiej oraz
zobowiązaniami wobec konwencji międzynarodowych. Dodatkowo dokument ten stwierdza, że
system statystyki publicznej i państwowego monitoringu środowiska oraz pozostałe mechanizmy
nadzoru i kontroli powinny być tak zmodyfikowane, aby można było:
− co 4 lata dokonywać oceny skuteczności realizacji polityki ekologicznej państwa z
wykorzystaniem specyficznych mierników;
− co 2 lata dokonywać oceny realizacji wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów
ochrony środowiska sporządzonych w celu realizacji polityki ekologicznej państwa,
− dokonywać oceny realizacji programów naprawczych poszczególnych komponentów środowiska
przez organy inspekcji ochrony środowiska na szczeblu krajowym i wojewódzkim.
Powyższe cele i wynikające z nich zadania zostały w latach 2003 – 2006 w zasadzie zrealizowane.
Stało się tak pomimo tego, że nie wzmocniono służb inspekcji ochrony środowiska odpowiedzialnych
w znaczącym stopniu za ich wdrażanie i nałożenia na inspekcje szeregu nowych zadań i obowiązków.
Problem ten powinien być rozwiązany w latach 2007 – 2010.
Poniżej szczegółowo opisano sposób realizacji celów i działań w ramach tego obszaru w latach 2003 –
2006:

Nr Ocena
Działanie
Powołanie nowych struktur organizacyjnych i wdrożenie systemów obiegu
informacji w dziedzinie środowiska, niezbędnych do spełnienia przez Polskę
warunków uczestnictwa w Unii Europejskiej i realizacji innych zobowiązań
międzynarodowych, w tym:
- wdrożenie systemu rejestracji substancji niebezpiecznych spełniającego wszystkie
wymagania ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz ustawy o
ochronie roślin uprawnych;
- wzmocnienie i rozwój działalności Krajowego Centrum BAT (poprzez
1 rozbudowę potencjału struktur organizacyjnych realizujących od 2002 r. zadania ↑
Centrum w ramach Ministerstwa Środowiska lub powierzenie tych zadań innej
instytucji wybranej w drodze przetargu);
- utworzenie krajowego punktu kontaktowego do spraw wdrażania programu Unii
Europejskiej Natura 2000;
- wdrożenie systemu informatycznego PRTR (uwalnianie i transfer
zanieczyszczeń);
- wdrożenie systemu informatycznego SPIRS (rejestracja obiektów
niebezpiecznych zgodnie z wymaganiami dyrektywy Seveso II).
Wzmocnienie etatowe służb inspekcji ochrony środowiska na szczeblu centralnym i
2 ↓
regionalnym.
Po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w Europejskiej Agencji Środowiska -
3 rozszerzenie regularnej współpracy z Agencją już na zasadach odnoszących się do jej ↑
członków.
Wprowadzenie systemu mierników ułatwiających i umożliwiających ocenę realizacji
4 ↑
79
DZIAŁANIE 1
W ramach reorganizacji struktury resortu środowiska wyodrębniono z jego struktur szereg
komórek odpowiedzialnych za określone zagadnienia (Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej,
Krajowy Administrator Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji) lub powołano w ramach
istniejących departamentów zespoły odpowiedzialne za zarządzanie odpowiednimi zagadnieniami:
m.in. siecią obszarów Natura 2000, systemem zarządzania środowiskowego EMAS i in.
W ramach Departamentu Instrumentów Ochrony Środowiska Ministerstwa Środowiska zostało

utworzone Krajowe Centrum BAT.
Została stworzona i udostępniona publicznie (poprzez Internet) baza danych na temat polskiej
różnorodności biologicznej – wdrożenie Systemu Wymiany Informacji o Różnorodności
Biologicznej w Polsce.
Została stworzona i udostępniona publicznie (poprzez Internet) baza danych o międzynarodowych

konwencjach ekologicznych przez Instytut Ochrony Środowiska.
RP aktywnie brała udział w przygotowywaniu rozporządzenia REACH, w ramach którego została

m.in. przyjęta strategia dotycząca chemikaliów zaburzających działanie gruczołów wydzielania
wewnętrznego. W ramach tych prac przygotowano materiały określający sposób wdrażania
postanowień rozporządzenia REACH w kraju.
W dniu 24 lutego 2006 r. weszło w życie rozporządzenie (WE) nr 166/2006 Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru
Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń. Do ustawy - Prawo ochrony środowiska dodano w tytule
III po dziale IV dział IVa „Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (ustawa z dnia
26 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw
– Dz.U. Nr 88 poz. 587) W dniu 31 maja 2006 r. Minister Środowiska zdecydował o przekazaniu
kompetencji związanych z E-PRTR Inspekcji Ochrony Środowiska. Zgodnie z przepisami ww.
ustawy GIOŚ przekazuje corocznie do Komisji Europejskiej sprawozdanie dotyczące uwolnień i
transferów oraz co 3 lata raport. Ponadto ww. ustawa zawiera delegację dla Ministra Środowiska
do wydania rozporządzenia w sprawie wzoru formularza sprawozdania – projekt rozporządzenia
został przygotowany w 2006 r. (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2007 r.
w sprawie wzoru formularza sprawozdania do tworzenia Krajowego Rejestru Uwalniania i
Transferu Zanieczyszczeń – Dz.U. Nr 187, poz. 1341).
Rejestr zakładów mogących powodować poważne awarie jest prowadzony przez wojewódzkie
inspektoraty ochrony środowiska od 2003 r. i obejmuje teren właściwości. Według stanu na dzień
31 grudnia 2006 r. rejestr zakładów, potencjalnych sprawców poważnych awarii obejmował 1099
zakładów, z czego 356 stanowią zakłady mogące spowodować poważne awarie przemysłowe
(zgodnie z rejestrem prowadzonym w programie SPIRS).
DZIAŁANIE 2
Nie dokonano wzmocnienia etatowego służb kontrolnych ochrony środowiska. Pogłębiły się
zagrożenia wykonania ustawowych zadań. Zagrożenia te wywołane są głównie dwoma
czynnikami: dużą fluktuacją kadr oraz znacznym wzrostem liczby zadań w ostatnich latach
nałożonych na Inspekcję Ochrony Środowiska nowymi ustawami, m.in. w wyniku
dostosowywania polskiego prawa do wymagań prawa Unii Europejskiej. W ostatnich 3 latach
nastąpiło znaczne zwiększenie zadań Inspekcji Ochrony Środowiska w październiku 2003 r.
organy Inspekcji wykonywały ok. 130 zadań, zaś w październiku 2006 r. realizowano już ok. 206
zadań. Fluktuacja kadr dotyczy zarówno pracowników wojewódzkich inspektoratów jak i GIOŚ.
80
DZIAŁANIE 3
Współpracę z Europejską Agencją Środowiska (EAŚ) koordynuje Główny Inspektor Ochrony
Środowiska. Sprawozdania z realizacji współpracy z EAŚ są każdego roku przedstawiane
Ministrowi Środowiska do akceptacji i umieszczane na stronie internetowej Głównego
Inspektoratu Ochrony Środowiska.
DZIAŁANIE 4
Badania zmian w stanie środowiska w Polsce, wielkości presji i sposobu reagowania na nią, w tym
z wykorzystaniem wskaźników, prowadzone są od wielu lat przez Inspekcje Ochrony Środowiska.
Są one publikowane w serii Biblioteka Monitoringu Środowiska, a także na stronach
internetowych GIOŚ. Przykładem wykorzystania wskaźników do oceny stanu środowiska może
być raport opracowany przez GIOŚ, 2005: Stan środowiska w Polsce na tle celów i priorytetów
Unii Europejskiej. Raport wskaźnikowy – 2004.
W okresie programowania w Ministerstwie Środowiska przygotowano trzy opracowania

dotyczące wskaźników i mierników realizacji polityki ekologicznej państwa: Fundacja
Karkonoska, 2004 „Opracowanie mierników realizacji polityki ekologicznej państwa w oparciu o
wskaźniki Unii Europejskiej”; Borys T., Skowron P., 2005: „Analiza, ocena i wybór w oparciu o
wskaźniki ekorozwoju mierników realizacji polityki ekologicznej państwa na lata 2003-2006 – dla
roku 2003” oraz Karaczun Z.M., 2006: Wyznaczenie reprezentatywnych mierników dla oceny
realizacji Polityki ekologicznej państwa wraz z określeniem ich wartości dla roku 2003. Mierniki
zaproponowane w trzecim z ww. opracowań uznano za reprezentatywne do oceny realizacji
polityki ekologicznej państwa zarówno w latach 2003 - 2006 jak i w latach kolejnych.
Zmianę wartości tych mierników w okresie programowania 2003 – 2006 r. przedstawiono w
części III opracowania.
81
7. NAKŁADY NA REALIZACJĘ POLITYKI EKOLOGICZNEJ
PAŃSTWA W LATACH 2003-2006
7.1 Ocena ogólna

W latach 2003 - 2006 udało się wprawdzie zahamować trend spadkowy nakładów wydatkowanych na
ochronę środowiska, charakteryzujący późne lata dziewięćdziesiąte, ale nie udało się zapoczątkować
zauważalnego wzrostu tych nakładów (tabela 1). Poniesione w tym okresie nakłady na realizację
polityki ekologicznej były znacząco niższe od potrzeb przedstawionych w dokumencie Polityka
ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007- 2010, gdyż nie
sięgały nawet połowy zakładanego poziomu, zarówno w całym okresie 2003 – 2006, jak i w
poszczególnych latach.
Zarówno nakłady, jak również inwestycje uległy w latach 2003-2006 stabilizacji na niskim poziomie.
Do końca 2006 r. nie udało się niestety zdynamizować inwestycji w ochronie środowiska. Nakłady
inwestycyjne wprawdzie nieco wzrosły, ale w stosunku do PKB utrzymywały się na identycznym
poziomie 0,6 – 0,7%. Koszty bieżące miały wprawdzie w roku 2005 tendencję spadkową, co jednak
nie musi oznaczać regresu. Powodem mogło być to, że podmioty gospodarcze racjonalizowały
obsługę urządzeń ochrony środowiska lub coraz lepiej korzystały z efektów poniesionych inwestycji
ograniczając należności z tytułu opłat ekologicznych, minimalizując straty materiałów. Tym niemniej
nie da się również wykluczyć interpretacji, iż spadek kosztów bieżących wiązał się ze słabszym
przestrzeganiem wymagań ochrony środowiska, za które podmioty są w pełni finansowo
odpowiedzialne i nie mogą liczyć na wsparcie z funduszy publicznych. Wydatki gospodarstw
domowych rosły, a ich udział w PKB, po początkowym spadku, wzrósł w 2006 r. do poziomu 2,0%.
Należy ocenić, że skala finansowania ochrony środowiska w latach 2003-2006, pomimo

zarysowujących się tendencji niewielkiego wzrostu od 2005 r. nakładów wydatkowanych na ten cel,
jest wysoce niezadowalająca. Nadal jest ona bowiem znacznie niższa niż w połowie lat 1990 i
zdecydowanie za mała w porównaniu do zakładanej w polityce ekologicznej państwa na ten okres.
Wydatki inwestycyjne ogółem poniesione na ochronę środowiska w latach 2003-2006 w wysokości
23,3 mld zł (ceny 2006 r.) osiągnęły jedynie 35% przewidywanych nakładów w wysokości 67,1 mld zł
(ceny 2006 r.) na te lata w polityce ekologicznej. Podobnie bardzo niekorzystnie kształtował się
poziom wydatków inwestycyjnych na ochronę środowiska (biorąc pod uwagę porównywalne ceny
2006 r.) w kolejnych latach tego okresu, a mianowicie: w roku 2003 wydatki te stanowiły około 43%,
w roku 2004 – około 31%, w 2005 r. – około 32% i w 2006 r. – około 35% przewidywanych
nakładów na realizację polityki ekologicznej.
Poniżej przedstawiono bardziej szczegółowe informacje i analizy dotyczące nakładów
wydatkowanych na ochronę środowiska w latach 2003-2006 w zakresie wydatków inwestycyjnych,
kosztów bieżących i wydatków gospodarstw domowych oraz według sektorów, dziedzin ochrony
środowiska i źródeł finansowania.
Dane w tabeli 1 potwierdzają, że nakłady na ochronę środowiska wydatkowane w latach 2003-2006,
w zestawieniu z potrzebami i wymogami akcesyjnymi, są na zdecydowanie niskim poziomie.
Tabela 1. Nakłady na ochronę środowiska netto (wydatki inwestycyjne, koszty bieżące oraz wydatki
gospodarstw domowych) (ceny stałe 2006 r.)
Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006

O G Ó Ł E M w mln zł 30 627,2 31 033,3 30 605,0 36 134,9
Udział w produkcie krajowym brutto w % 3,5 3,4 3,1 3,4
Na 1 mieszkańca w złotych 801,9 813,1 801,9 947,8
WYDATKI INWESTYCYJNE
82
Ogółem w mln zł 5 487,4 5 504,0 6 046,4 6 877,8
KOSZTY BIEŻĄCE
Ogółem w mln zł 8 647,6 8 788,0 7 620,9 8 625,8
WYDATKI GOSPODARSTW DOMOWYCH
Ogółem w mln zł 16 492,2 16 741,2 16 937,8 20 631,4
Źródło: Ochrona środowiska 2007, GUS
Z danych tych wynika także, że zarysowuje się tendencja do nieco lepszego położenia sektora
gospodarczego w stosunku do gospodarstw domowych, które wydają się w słabym stopniu
partycypować w krajowych programach poprawy środowiska.
Z danych zawartych w tabeli 2 wynika, że powyższe tendencje dotyczą prawie wszystkich sektorów
ochrony środowiska. Zwraca też uwagę umiarkowany wzrost wydatków na usługi ochrony środowiska
(przede wszystkim wywóz odpadów i oczyszczanie ścieków). Podobnie odnotowano wzrost
wydatków gospodarstw domowych, wydatki te rosną jednak wolniej niż PKB, mimo iż presja
gospodarcza na środowisko – zwłaszcza konsumpcyjna – nie uległa znaczącemu złagodzeniu.
Tabela 2. Nakłady na ochronę środowiska netto według sektorów i dziedzin ochrony środowiska
(ceny stałe 2006 r.)

SEKTOR PUBLICZNY, GOSPODARCZY I SEKTOR USŁUG OCHRONY ŚRODOWISKA
R A Z E M w mln zł 14 135,1 14 292,0 13 667,2 15 503,5
Ochrona powietrza atmosferycznego i klimatu 2 950,2 2 800,4 2 873,7 3 511,9
Gospodarka ściekowa i ochrona wód 5 918,2 5 871,6 5 348,4 5 786,5
Gospodarka odpadami, ochrona gleb, wód podziemnych i
powierzchniowych 3 452,5 3 279,0 3 399,1 3 642,9
Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazu 703,6 267,8 331,6 315,7
Ochrona przed hałasem i wibracjami 79,4 137,9 157,3 124,4
Ochrona przed promieniowaniem 12,7 8,6 9,3 7,7
Pozostała działalność związana z ochroną środowiska 1 018,5 1 436,7 1 548,0 2 114,2
Usługi związane z ochroną środowiska
R A Z E M w mln zł 5 175,1 5 251,0 5 312,7 5 645,9
Wywóz ścieków, odprowadzanie do kanalizacji i oczyszczanie
ścieków 3 615,1 3 668,9 3 711,3 3 856,0
Wywóz odpadów (w tym osadów ściekowych) 1 560,0 1 583,1 1 601,4 1 789,9
Zakup, montaż i budowa urządzeń i produktów służących bezpośrednio ochronie środowiska
R A Z E M w mln zł 11 317,1 11 489,1 11 625,0 14 985,5
Ochrona:
powietrza, 8 778,3 8 912,7 9 019,2 11 629,9
wody 549,4 557,6 563,8 680,1
83
powierzchni ziemi 337,6 342,7 346,7 357,7
bioróżnorodności i krajobrazu 1 054,4 1 070,6 1 083,3 1 292,3
przed hałasem i wibracjami 597,3 605,5 612,0 1 085,5
przed promieniowaniem - - - -
GOSPODARSTWA DOMOWE
OGÓŁEM w mln zł 16 492,2 16 741,2 16 937,8 20 631,4
Bardziej precyzyjnych informacji dostarczają dane zawarte w tabeli 3, dotyczące nakładów

inwestycyjnych. Sugeruje ona, że gospodarka wodno-ściekowa rozwija się w miarę płynnie.
Natomiast głębokie załamanie wydatków na ochronę środowiska było udziałem ochrony powietrza.
Wydaje się, że w 2006 r. nastąpiło odwrócenie trendu i gwałtowny przyrost nakładów, ale dopiero
analiza informacji z kolejnych lat będzie mogła potwierdzić tę tezę. Jednak jest bardzo
prawdopodobne, że korzystny kierunek zmian w ochronie powietrza i klimatu jest wynikiem silnej
presji Komisji Europejskiej, która uznała ograniczenie emisji dwutlenku węgla za priorytetowy
kierunek swojej polityki ekologicznej. Z kolei te same dane sugerują załamanie się pozytywnego
dotychczas trendu w gospodarce odpadami, ochronie gleb i wód podziemnych. Także jednak w tym
wypadku dopiero dane za następne lata wskazywać będą jednoznacznie na kierunek zmian.
Tabela 3. Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska (mln zł, ceny bieżące)

Ochrona środowiska 5 141,4 5 337,4 5 986,5 6 877,8
w tym:
w tym na nowe techniki i technologie spalania paliw oraz
modernizacja kotłowni i ciepłowni 580,4 535,5 406,9 593,1
w tym nakłady na:
oczyszczanie ścieków komunalnych 681,5 729,8 839,3 781,4
sieć kanalizacyjną odprowadzającą ścieki i wody
2 086,8 2 201,6 2 464,0 2 913,3
opadowe
systemy obiegowe zasilania wodą 5,3 13,8 45,9 35,4
Gospodarka odpadami, ochrona gleb i wód podziemnych i
576,9 736,1 847,5 724,8
powierzchniowych
w tym przyrody i krajobrazu 2,6 8,4 6,1 7,1
Zmniejszanie hałasu i wibracji 35,9 88,1 113,9 76,0
Ochrona przed promieniowaniem jonizującym 0,1 0,0 0,3 0,7
W tabeli 4 podano informacje na temat źródeł finansowania wydatków inwestycyjnych na

ochronę środowiska. Zwraca uwagę dość stabilny udział finansowania kredytów bankowych i
nakładów tzw. niesfinansowanych (nakłady niesfinansowane obejmują głównie nakłady
poniesione, zwłaszcza przez wykonawców, które nie zostały jeszcze opłacone przez
inwestorów). Udział środków własnych wskazuje na słabą tendencję wzrostową. Natomiast
spadek udziału funduszy ekologicznych (około 18% nakładów) został zrekompensowany
wzrostem zaangażowania środków pochodzących z zagranicy (19% nakładów). Wydatki na
ochronę środowiska ze środków Unii Europejskiej (fundusze przedakcesyjne UE i fundusze
strukturalne UE), w latach 2003-2006 wyniosły ogółem 393,13 mln euro, przy czym w
84
poszczególnych latach kształtowały się następująco: w 2003 r.- 73,90 mln euro,
w 2004 r. - 82,00 mln euro, w 2005 r. - 85,25 mln euro i w 2006 r. – 151,98 mln euro (źródło:
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego).
Tabela 4. Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska według źródeł finansowania

(mln zł, ceny bieżące)

Ogółem w mln zł 5 141,4 5 337,4 5 986,5 6 877,8
Środki w %
Własne 44,2 48,1 49,1 45,5
Z budżetu:
centralnego 1,5 1,0 1,1 1,0
województwa 0,8 0,5 0,5 0,7
powiatu 0,2 0,2 0,1 0,2
gminy (współudział) 0,7 1,1 1,0 0,9
Z zagranicy 8,8 12,2 16,0 19,2
Fundusze ekologiczne (pożyczki, kredyty i
dotacje) 25,3 24,1 21,2 17,6
Kredyty i pożyczki krajowe w tym bankowe 13,9 8,3 7,6 11,4
Inne środki w tym nakłady niesfinansowane 4,7 4,5 3,6 3,6
Dane z tabeli 5 potwierdzają, że wszystkie zasadnicze grupy inwestorów – a więc przedsiębiorstwa,

gminy i jednostki budżetowe – przyczyniły się w latach 2003-2006 do wzrostu nakładów
inwestycyjnych na ochronę środowiska. Przy tym w 2006 r. po raz pierwszy inwestycje
przedsiębiorstw objęły ponad połowę (50,5%) nakładów inwestycyjnych i zaczęły odgrywać wiodącą
rolę, jaką wcześniej odgrywały inwestycje gminne. Warto podkreślić to zjawisko, ponieważ to raczej
gminy, a nie przedsiębiorstwa są głównym beneficjentem funduszy zagranicznych. Wydaje się zatem,
że polskiej polityce ekologicznej udało się przełamać niekorzystny trend z końca lat
dziewięćdziesiątych polegający na wycofywaniu się przedsiębiorstw z inwestycji proekologicznych.
Tabela 5. Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska według grup inwestorów

(ceny bieżące)

Ogółem w mln zł 5 141,4 5 337,4 5 986,5 6 877,8
Przedsiębiorstwa w % 47,7 46,7 47,2 50,5
Gminy w % 50,5 50,6 50,4 46,6
Jednostki budżetowe
w% 1,8 2,7 2,5 2,9
Analizując dane z tabeli 6 zwraca uwagę fakt, że wspomniany wcześniej spadek w 2005 r. kosztów
bieżących ochrony środowiska nie dotyczy ochrony powietrza i klimatu, które w latach 2003-2006
rosły, a przede wszystkim ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazu. Wydatki na tę dziedzinę
ochrony środowiska wskazują na bardzo dużą tendencję spadkową w tym okresie. Spadek kosztów
bieżących obserwuje się również w przypadku gospodarki wodno-ściekowej, czy pewne wahania
poziomu kosztów w odniesieniu do gospodarki odpadami, jednakże nie są one tak niepokojące.
85
Tabela 6. Koszty bieżące ochrony środowiska netto według dziedzin ochrony środowiska w sektorze
publicznym, gospodarczym i sektorze usług ochrony środowiska (ceny stałe 2006)

W MILIONACH ZŁOTYCH
OGÓŁEM 8 647,6 8 788,0 7 620,9 8 625,8
Gospodarka odpadami 2 569,0 2 332,1 2 337,1 2 702,7
Ochrona gleb, wód podziemnych i powierzchniowych 267,5 187,8 205,9 215,4
Ochrona przed hałasem i wibracjami 41,0 47,1 42,2 48,4
Ochrona przed promieniowaniem 12,6 8,6 9,0 7,7
Pozostała działalność związana z ochroną środowiska 901,7 1 208,5 1 293,5 1 791,5
UDZIAŁ W PRODUKCIE KRAJOWYM BRUTTO
w% 1,0 1,0 0,8 0,8
NA 1 MIESZKAŃCA
w złotych 226 230 200 226
Dane zawarte w Tabeli 7 pozwalają na pogłębienie diagnozy w oparciu o analizę efektów rzeczowych.
Potwierdza się słabe tempo poprawy gospodarki wodno-ściekowej. Zwraca też uwagę zastój w
gospodarce odpadowej. Ciekawe są wskaźniki ochrony powietrza. Słaby przyrost zdolności usuwania
zanieczyszczeń pyłowych i gazowych nie wyjaśnia wzrostu nakładów na ochronę powietrza. Wydaje
się, że nakłady te skutkowały głównie poprawą energochłonności gospodarki i pośrednim
zmniejszeniem presji na środowisko. Gdyby tak miało być w istocie, to byłby to sukces podejścia
"zintegrowanego procesowo" zamiast podejścia "końca rury".
Tabela 7. Efekty rzeczowe uzyskane w wyniku przekazania do użytku inwestycji ochrony środowiska
Jedn. 2003 2004 2005 2006
miary
Oczyszczalnie ścieków:
obiekty szt. 193 151 118 86
w tym: biologiczne szt. 99 88 70 56
z podwyższonym usuwaniem biogenów szt. 29 6 9 5
przepustowość oddanych oczyszczalni dam3/d 214 424 123 326
mechanicznych dam3/d 69 62 28 17
chemicznych dam3/d 2 2 4 1
biologicznych dam3/d 49 322 56 300
z podwyższonym usuwaniem biogenów dam3/d 93 37 35 8
Zdolność przekazanych do eksploatacji urządzeń w
zakresie:
redukcji zanieczyszczeń: pyłowych tys.t/r 206,8 548,9 238,0 244,1
redukcji zanieczyszczeń: gazowych tys.t/r 41,3 19,9 4,3 19,0
unieszkodliwiania odpadów tys.t/r 3693 1332 732 1079
w tym składowania tys.t/r 3613 1136 615 708
gospodarczego wykorzystania odpadów tys.t/r 1291 459 528 349
86
Wysypiska, stawy osadowe i wylewiska dla odpadów ha
przemysłowych i komunalnych 350 54 53 26
Rekultywacja terenów składowania odpadów ha 168 97 26 65
87
II. OCENA WSKAŹNIKOWA REALIZACJI POLITYKI
EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA w latach 2003-2006
Dla dokonania pełniejszej oceny efektów realizacji polityki ekologicznej państwa w latach
2003 – 2006 określono wartość wskaźników kluczowych poziomu realizacji tej polityki dla każdego
kolejnego roku ocenianego okresu. Przyjęte wskaźniki wg modelu D-P-S-I-R (siły sprawcze – presja -
stan środowiska - oddziaływanie - reakcja) obejmują rozszerzoną analizę presji oraz stanu środowiska,
przez określenie sił sprawczych powodujących powstawanie decydujących presji na stan środowiska
oraz jakie oddziaływania powstają w wyniku jego naruszenia. Stąd siły sprawcze dotyczą
podstawowych trendów w gospodarce, zaś oddziaływania - m.in. wpływu stanu środowiska na
zdrowie i życie ludzi oraz stan zdrowotny zwierząt i roślin, zagrożenia dla określonych populacji itp.
Wybór takiego modelu wskaźników oraz zagadnień polityki daje możliwość oceny całej polityki
ekologicznej i odpowiednio zidentyfikowania zachodzących trendów zmian.
Analiza zmian wartości przyjętych wskaźników realizacji polityki ekologicznej państwa pozwala na
określenie najważniejszych trendów zmian w odniesieniu do szeroko rozumianej ochrony środowiska
w Polsce.
Wskaźniki sił sprawczych wskazują na szybki wzrost gospodarczy w latach 2003-2006, któremu
towarzyszy, m.in. zmniejszenie wydobycia węgla kamiennego i stały spadek energochłonności i
emisyjności gospodarki. Wzrasta natomiast liczba samochodów (i powodowana tym presja na
środowisko), wielkość poboru wody – zarówno na cele komunalne jak i przemysłowe oraz wzrasta
zużycie energii elektrycznej.
Wskaźniki presji wskazują natomiast, że ograniczeniu uległa w latach 2003-2006 presja na jakość
powietrza (ze strony przemysłu i gospodarki komunalnej) oraz wód (choć w tym drugim przypadku
notuje się wzrost poboru wody na cele komunalne i przemysłowe), zwiększa się natomiast presja na
gleby (zarówno w wyniku wzrostu powierzchni gleb przeznaczanych każdego roku na cele nierolnicze
i nieleśne, wzrost wielkości nawożenia, jak i wzrost ilości wytwarzanych odpadów – komunalnych i
niebezpiecznych).
Biorąc pod uwagę wskaźniki stanu środowiska obserwuje się, że nie uległa poprawie jakość wód w
Polsce – zarówno powierzchniowych jak i podziemnych. Brak jest jednoznacznych trendów zmian w
odniesieniu do jakości powietrza. Jednakże zwiększa się lesistość kraju, wzrasta średni wiek
drzewostanów. Bardzo pozytywnym zjawiskiem było w omawianym okresie odwrócenie trendu
spadkowego Farmland Bird Index.
Wskaźniki reakcji wskazują, że w ocenianym okresie zmniejszyła się powierzchnia terenów objętych
różnymi formami ochrony przyrody, nastąpił jednak wzrost powierzchni o najwyższym statusie
ochronnym – parków narodowych i rezerwatów. Ponad dwukrotnie zwiększyła się powierzchnia
upraw ekologicznych, wzrosła ilość składowisk odpadów komunalnych, na których zamontowano
instalacje odgazowywania. Nastąpił wzrost udziału OZE w całkowitym zużyciu nośników energii,
wzrasta udział odpadów komunalnych poddanych segregacji.
Niezmiernie ważnym trendem zmian w latach 2003 – 2006 był stały wzrost nakładów inwestycyjnych
na ochronę środowiska i gospodarkę wodną. Choć w okresie tym udział tych nakładów w PKB wzrósł
jedynie o 0,1%, to (ze względu na stały, szybki wzrost PKB), w wartościach bezwzględnych wielkość
nakładów zwiększyła się o ponad 2 mld PLN.
Podsumowując można ocenić na podstawie wskaźników realizacji polityki ekologicznej, że obserwuje

się pozytywny trend zmian zachodzących w środowisku.
Bardziej szczegółowych informacji w odniesieniu do zmian jakie zaszły w presji na środowisko
przyrodnicze w Polsce, stanie tego środowiska i sposobie reagowania na negatywne zjawiska
dostarcza Tabela I.
88
Tabela I. Zmiana wartości wskaźników kluczowych polityki ekologicznej państwa w latach 2003 - 2006
Lp WSKAŹNIKI KLUCZOWE Miano Źródło 2003 2004 2005 2006
WSKAŹNIKI PODSTAWOWE
A Ilość mieszkańców w Polsce mln osób GUS–B1) 38,191 38,174 38,157 38,125
B Ludność w miastach mln osób GUS–B 23,514 23,470 23,424 23,369
C Przyrost naturalny liczba/ tys. osób GUS–B -0,4 -0,2 -0,1 0,1
D Średnia długość życia: kobiety w latach GUS–B 78,90 79,23 79,40 79,62
E Średnia długość życia: mężczyźni w latach GUS–B 70,52 70,67 70,81 70,93
ilość/1000 urodzeń
F Umieralność niemowląt GUS–B 7,0 6,4 6,4 6,0
żywych
G Stopa bezrobocia % (grudzień) GUS–B 20,0 19,0 17,6 14,8
WSKAŹNIKI SIŁ SPRAWCZYCH

1 PKB mln zł GUS–B 843 156,2 924 537,6 982 565,2 1 057 659,8
Udział przemysłu w PKB (wartości dodanej
2 % GUS–B 23,72 25,23 24,68 25,11
brutto)
Udział rolnictwa, leśnictwa i łowiectwa w PKB
3 % GUS–B 4,39 5,10 4,63 4,51
(wartości dodanej brutto)
Produkcja sprzedana przemysłu (rok poprzedni =
4 % GUS–B 108,3 112,6 103,7 111,3
100%)
5 Wydobycie węgla kamiennego Mln ton GUS–B b.d. 95,6 93,0 89,3
TJ/ 1 000 000 zł
6 Energochłonność gospodarki GUS-P 2) 4,77 4,30 4,00 3,97
PKB
Liczba samochodów:
7 • osobowych Tys. sztuk GUS–B 11244 11975 12339 13384
• ciężarowych 2313 2392 2305 2246
8 Odpadowość gospodarki – odpady przemysłowe Ton/ 1000 zł PKB GUS-P 0,143 0,134 0,127 0,117
Ilość opakowań i produktów wprowadzonych na
rynek:
9 • opakowania tys. ton GUS–B 2579,9 2890,2 3174,1 2982,5
• oleje smarowe tys. ton GUS–B 201,7 211,5 196,8 185,6
• akumulatory kadmowo - niklowe tys. szt. GUS–B 2593,0 3193,4 2021,5 3215,2
10 Pobór wody na cele komunalne m3 /mieszk./rok GUS-P 57,07 55,05 55,17 55,83
11 Pobór wody na cele przemysłowe m3 /1000 zł PKB GUS-P 9,34 8,46 7,87 8,17
89
Struktura wykorzystania powierzchni kraju:
12 • użytki rolne % GUS–B 51,7 52,2 50,9 51,0
• lasy i zadrzewienia 29,1 29,2 29,3 29,4
13 Zużycie energii elektrycznej kWh/mieszk./rok GUS-P 3329 3419 3369 3587
WSKAŹNIKI PRESJI
Całkowita wielkość emisji zanieczyszczeń do
14 Tys. ton / rok GUS–B 330900 325382 326511 333000 3)
powietrza: CO2
Ton eq CO2/ 1000 zł
15 Emisja gazów cieplarnianych GUS-P 0,453 0,420 0,406 b.d.
PKB
Całkowita wielkość emisji zanieczyszczeń do
16 tys. ton / rok GUS–B 1375 1241 1222 1300 3)
powietrza: SO2,
ton SO2/1 000 000 zł GUS-P
17 Emisja SO2 1,63 1,34 1,24 1,248
PKB
Emisja NOx ze środków transportu drogowego:
18 • wielkość tys. ton NOx/rok GUS–B 235,3 246,2 224,1 230,5 3).
• udział w emisji całkowitej % 29,11 30,61 27,64 28,10
Ilość odpadów komunalnych zebranych w ciągu
roku:
19
• ogółem tys. ton GUS–B 9925 9759 9354 9877
• na 1 mieszkańca kg/mieszk./rok 260 256 245 259
Poziom odzysku i recyklingu odpadów

powstających z:
20 • opakowań (tylko recykling)
% GUS–B 26,7 35,6 46,7 62,5
• olejów smarowych
% GUS–B 52,3+33,9 42,3+30,5 50,8+34,1 52,1+38,8
• akumulatorów kadmowo - niklowych
% GUS–B 12,7+13,2 35,1+39,4 85,2+106,8 68,9+68,6
Ilość odpadów niebezpiecznych wytwarzanych
21 Ton GUS–B 1338870 1349286 1778881 1880000 3)
w ciągu roku
Udział ścieków komunalnych odprowadzanych
22 bez oczyszczania w ogólnej ilości wytwarzanych % GUS-P 12,44 10,92 10,49 8,67
ścieków komunalnych
Udział ścieków przemysłowych
odprowadzanych bez oczyszczania w ogólnej
23 ilości wytwarzanych ścieków przemysłowych % GUS-P 5,43 6,00 6,19 6,69
wymagających oczyszczania (bez wód
chłodniczych)
90
Ładunek zanieczyszczeń wprowadzany do wód
24 tys. ton/rok GUS–B 29,4 26,8 27,2 24,2
ze ściekami komunalnymi – BZT5
Powierzchnia ugorów i odłogów na gruntach
25 tys. ha GUS–B 1761,7 1399,2 1028,6 984,0
ornych
Powierzchnia gleb przeznaczonych na cele GUS–B
26 Ha 3414 4097 4520 4662
nierolnicze i nieleśne
27 Średnie zużycie nawozów azotowych kg / ha/rok GUS–B 51,5 54,8 56,3 62,5
Udział transportu samochodowego w przewozie:
• pasażerów GUS–B 74,0 74,4 74,7 73,3
%
28 • ładunków GUS–B 73,6 72,2 75,9 75,2
%
w ogólnym przewozie wszystkimi rodzajami
transportu
WSKAŹNIKI STANU ŚRODOWISKA

29 Powierzchnia lasów w Polsce tys. ha GUS–B 8941,7 8972,5 9000,5 9026,0
Przeciętny wiek drzewostanów w lasach (lasy w
30 wiek w latach 59 60 60 60
zarządzie PGL Lasy Państwowe)
Ilość dni z
Średnia liczba dni w roku z przekroczeniami
przekroczeniami
31 stężenia dopuszczalnego ozonu przyziemnego GIOŚ 32 13,5 19,5 31,3
przypadające na
120 μg/m3 na stacjach miejskich i pozamiejskich
jedną stację
Średnie stężenie roczne pyłu zawieszonego PM10 GUS–B b.d.
w wybranych miastach:
32 • Warszawa, μg/m3 30 Aglom. 35,9 39,1
• Łódź, 31 Aglom. 33,9 35,5
• Gdańsk: 25 29,4 (miasto) 32,6
GUS-P b.d. I–0 I – 0,07 I–0
II – 2,46 II – 1,99 II – 2,20
Udział badanych prób wód powierzchniowych w
33 % III – 38,21 III – 38,38 III – 35,49
klasach jakości wód
IV – 43,34 IV – 41,18 IV – 42,88
V – 15,99 V – 18,38 V – 19,43
GUS-P b.d. I – 5,3 I – 7,2 I – 4,2
II – 19,3 II – 20,7 II – 21,5
Udział badanych prób wód podziemnych w
34 % III – 36,4 III – 35,3 III – 38,7
klasach jakości4
IV – 31,7 IV – 28,1 IV – 28,2
V – 7,3 V – 8,7 V – 7,4
35 Liczba dzikich wysypisk odpadów komunalnych szt. GUS–B b.d. 3366 2583 2509
91
Ilość odpadów niebezpiecznych składowanych
36 Tony GUS–B 253574 234002 316757 330000 3)
na składowiskach
37 Farmland Bird Index 0-1 OTOP 5) 0,85 0,87 0,90 0,90
WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA
Udział badanych prób wód powierzchniowych
38 % GUS-P b.d. 80,92 30,77 22,39
nie spełniających wymagań dla kategorii A1-A34
Udział powierzchni drzewostanów leśnych 38,06 (3403) 36,00 (3230) b.d. b.d.
uszkodzonych oddziaływaniem pyłów i gazów w GUS–B 7,58 (678) 7,38 (662)
39 % (tys. ha)
poszczególnych strefach uszkodzeń (I,II,III) w 0,20 (18) 0,20 (18)
ogólnej powierzchni lasów w Polsce
Liczebność wybranych gatunków zwierząt
chronionych (stan na dzień 31.XII):
40 • kozice, szt. GUS–B 114 148 138 141
• rysie, 192 213 231 217
• niedźwiedzie 127 136 164 130
Powierzchnia gruntów zdegradowanych i
41 Ha GUS–B 70683 67550 64978 65143
zdewastowanych
Wielkość ładunku azotu ogólnego
42 wprowadzanego rzekami z obszaru Polski do tys. ton Nogól. / rok GUS–B 138,5 129,5 136,6 139,7
Morza Bałtyckiego
Wielkość ładunku fosforu ogólnego
43 wprowadzanego rzekami z obszaru Polski do tys. ton Pogól. / rok GUS–B 8,1 8,4 8,8 9,1
Morza Bałtyckiego
Zgony spowodowane chorobami układu
44 szt./100 tys. ludności GUS–B 45 44 49 b.d.
oddechowego
WSKAŹNIKI REAKCJI
Powierzchnia obszarów objętych różnymi
45 tys. ha GUS–B 10173,2 10168,4 10175,9 10042,3
formami ochrony przyrody
Powierzchnia:
46 • Parków Narodowych tys. ha GUS–B 314,5 317,4 317,2 317,2
• rezerwatów 160,6 162,4 165,2 166,9
Udział składowisk odpadów wyposażonych w
47 instalacje wykorzystujące gaz wysypiskowy w % GUS-P b.d. 19,73 22,73 25,99
całkowitej liczbie składowisk komunalnych
92
Powierzchnia gospodarstw rolnych stosujących
48 metody rolnictwa ekologicznego (gospodarstwa ha GUS–B b.d. 33851,7 37491,5 75090,7
ekologiczne z certyfikatem)
Udział powierzchni gruntów zrekultywowanych
w ciągu roku w powierzchni gruntów
49 % GUS-P 2,54 3,47 2,86 2,13
zdewastowanych i zdegradowanych
wymagających rekultywacji i zagospodarowania
Udział energii wytwarzanej w odnawialnych
50 źródłach energii (OZE) w całkowitym zużyciu % GUS–B 4,46 4,61 4,50 5,01
nośników energii pierwotnej
Udział powierzchni lasów ochronnych w
51 % GUS-P 36,1 36,0 36,3 36,3
całkowitej powierzchni lasów
Udział wyselekcjonowanych odpadów
52 komunalnych w całkowitej ilości zebranych % GUS-P b.d. 2,49 3,18 4,09
odpadów komunalnych
Udział odpadów komunalnych
unieszkodliwionych w kompostowniach w
53 % GUS-P b.d. 2,46 3,51 3,01
całkowitej ilości zebranych odpadów
komunalnych
Udział powierzchni trwałych użytków zielonych GUS-P b.d.
w ogólnej powierzchni gruntów rolnych:
54 %
łąki 12,30 12,29 12,27
pastwiska 8,85 8,82 8,82
Udział ścieków przemysłowych (bez wód GUS-P
chłodniczych) oczyszczanych w całkowitej
55 ilości odprowadzanych ścieków przemysłowych: %
• biologicznie 16,16 16,44 16,00 15,75
• chemicznie 12,93 12,78 12,95 12,95
Udział ścieków komunalnych oczyszczanych: GUS-P b.d.
• biologicznie, 34,57 28,83 31,26
56 • z podwyższonym usuwaniem biogenów, % 50,31 56,77 67,87
w całkowitej ilości odprowadzanych ścieków
komunalnych
Udział wody zużywanej w zamkniętych GUS-P
57 obiegach w ogólnym zużyciu wody przez % b.d. 3,4 3,4 3,2
przemysł na cele produkcyjne
Długość wybudowanych barier przeciw
58 km/rok GUS-B b.d. 8,9 9,6 10,7
hałasowi: drogowemu i szynowemu (łącznie)
93
Wydatki inwestycyjne na: (ceny bieżące)
59 • ochronę środowiska mln zł GUS–B 5141,4 5337,4 5986,5 6877,8
• gospodarkę wodną mln zł GUS–B 1698,6 1970,5 1715,8 2001,6
Udział wydatków inwestycyjnych na:
• ochronę środowiska % GUS–B 0,6 0,6 0,6 0,7
60
• gospodarkę wodną % GUS–B 0,2 0,2 0,2 0,2
w produkcie krajowym brutto
Objaśnienia:
1)
GUS – B – mierniki, których wartość bezpośrednio podawana jest przez Główny Urząd Statystyczny w rocznikach statystycznych.
2)
GUS – P – miernik, którego wartość obliczono na podstawie przeliczenia różnych danych (wartości) podawanych przez Główny Urząd Statystyczny w rocznikach
statystycznych.
3)
Dane szacunkowe, obliczone na podstawie udziału emisji z zakładów szczególnie uciążliwych dla środowiska.
4)
Dane uzyskane z Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
5)
Dane na podstawie badań Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.
94
III. PODSUMOWANIE
1. Ocena realizacji polityki ekologicznej państwa w latach 2003-2006
Przedstawione w niniejszym raporcie wyniki pozwalają na dokonanie ogólnej oceny, że w latach

2003-2006 cele i działania zawarte w dokumencie „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” zostały zrealizowane częściowo.
Wśród podstawowych 25 obszarów polityki ekologicznej państwa na lata 2003 – 2006 pewien postęp
odnotowano w odniesieniu do 23, natomiast w odniesieniu do 2 obszarów, tj. ekologizacji planowania
przestrzennego i użytkowania terenu oraz oddziaływania pól elektromagnetycznych, nie zrealizowano
większości planowanych działań i zadań. W przypadku drugiego z tych obszarów zaniechanie
wdrażania zawartych w nim zadań nie powinno spowodować znaczących, negatywnych konsekwencji,
gdyż jak wynika z badań Inspekcji Ochrony Środowiska oddziaływanie pól elektromagnetycznych,
pomimo wzrastającej ilości instalacji stanowiących źródło takiej emisji, nie stanowi w Polsce
istotnego zagrożenia dla środowiska. Ponadto, częściowo było spowodowane zmianą wcześniejszej
koncepcji systemu ochrony przed oddziaływaniem tych pól, ponieważ zrezygnowano m.in. z budowy
centralnego, referencyjnego laboratorium. Jednakże brak działań w przypadku ekologizacji
planowania przestrzennego może mieć bardzo poważne, ujemne skutki dla systemu przyrodniczego
kraju. Jak się wydaje główną przyczyną braku działań w tym zakresie jest brak woli instytucji
odpowiedzialnych za wdrażanie celów i zadań w zakresie planowania przestrzennego do pełnego
egzekwowania tych wymogów.
W odniesieniu do konkretnych działań zaplanowanych w polityce ekologicznej państwa na lata 2003-

2006, na 165 działań zawartych w polityce w pełni zrealizowano 64 działania, co stanowi 39%
wszystkich działań, częściowo zrealizowano 67 działań, tj. 41% wszystkich działań, natomiast nie
zrealizowano 34 działań, tj. 20% wszystkich działań. Działania nie w pełni zrealizowane obejmują
działania wykonane w różnym stopniu, przy czym są to zarówno działania w dużym stopniu
zaawansowane, jak i jedynie rozpoczęte, których realizacja ma być kontynuowana po roku 2006. Na
szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że działania wymienione w polityce ekologicznej państwa,
były realizowane nie tylko przez publiczne organy ochrony środowiska, ale także przez podmioty
prywatne i instytucje publiczne nie posiadające kompetencji w odniesieniu do ochrony środowiska i
gospodarki wodnej, a także organizacje pozarządowe i podmioty gospodarcze.
Oprócz wskazanych powyżej działań w odniesieniu do obszarów dotyczących planowania

przestrzennego i ochrony przed polami elektromagnetycznymi, których nie zrealizowano, w latach
2003 – 2006 nie wdrożono następujących działań:
1. Kształtowanie równoprawnych warunków konkurencji poprzez stosowanie zasady
„zanieczyszczający płaci”, wraz z uwzględnieniem kosztów zewnętrznych.
2. Stworzenie systemu obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności od szkód ekologicznych.
3. Utworzenie niepublicznych, zielonych funduszy inwestycyjnych.
4. Dostosowanie systemu dysponowania wpływami z opłat w nawiązaniu do nowego podziału
terytorialnego kraju oraz zlewniowego systemu zarządzania gospodarką wodną.
5. Wzmocnienie etatowe komórek ochrony środowiska i gospodarki wodnej na szczeblu
centralnym, regionalnym (zlewniowym), wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
6. Wzmocnienie etatowe służb inspekcji ochrony środowiska.
7. Opracowanie i wdrożenie strategii współpracy z państwami Wspólnoty Niepodległych
Państw.
8. Wprowadzenie procedur oceny ryzyka przy stosowaniu pestycydów.
9. Opracowanie polskiego dokumentu referencyjnego dotyczącego BAT w zakresie rekultywacji
starych składowisk.
10. Przygotowanie wytycznych dotyczących zasad gospodarowania na glebach skażonych rtęcią i
kadmem.
11. Ocena realizacji programu monitoringu gleb i jego weryfikacja.
95
12. Kontynuowanie działań w zakresie ograniczenia i eliminowania wykorzystania wód
podziemnych do celów innych niż zaopatrzenie ludności w wodę do picia oraz zastosowania
technologiczne w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym.
13. Rozbudowa i wdrożenie sprawnego systemu nadzoru i kontroli GMO, w tym laboratoriów
referencyjnych zdolnych do wykrywania GMO wprowadzanych na rynek krajowy.
14. Rozwijanie badań naukowych w zakresie oceny wpływu GMO na różnorodność biologiczną.
15. W ramach dostosowywania krajowego ustawodawstwa do standardów Unii Europejskiej –
wprowadzenie stosownych zmian legislacyjnych wynikających z nowelizacji dyrektywy w
zakresie GMO.
16. Wprowadzenie obowiązku oceny cyklu życia dla wybranych produktów, wprowadzanych do
obrotu towarowego.
17. Wdrożenie nowego systemu opłat za korzystanie ze środowiska wodnego.
18. Opracowanie i wdrożenie zintegrowanego systemu zarządzania energią i środowiskiem.
19. Wdrożenie globalnego, dobrowolnego systemu klasyfikacji i oznakowania chemikaliów.
20. Podjęcie prac nad rewizją krajowego prawa dla harmonizacji z działaniami UE potrzebnymi
do wdrożenia nowego systemu zarządzania chemikaliami.
21. Opracowanie przykładowej, pilotowej mapy akustycznej i programu naprawczego w zakresie
ochrony przed hałasem dla aglomeracji, zgodnie z wytycznymi nałożonymi ustawą – Prawo
22. Opracowanie map akustycznych i programów naprawczych w zakresie ochrony przed hałasem
dla aglomeracji o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys.
23. Opracowanie map akustycznych i programów naprawczych w zakresie ochrony przed hałasem
dla obszarów położonych wzdłuż dróg, linii kolejowych oraz lotnisk, których eksploatacja
może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach.
24. Wdrożenie i realizacja programu budowy ekranów akustycznych.
25. Przygotowanie i wdrożenie podstaw metodycznych dotyczących programów ochrony
środowiska przed hałasem i zagadnień akustycznych w planach zagospodarowania
przestrzennego.
26. Opracowanie wytycznych sporządzania programów operacyjnych w zakresie budowy
ekranów akustycznych.
Nie ma jednej przyczyny, która spowodowała, że działania te nie zostały w latach 2003 – 2006
zrealizowane. Wśród różnorodnych powodów można wskazać, m.in. na:
− zmianę podejścia (koncepcji) w odniesieniu do sposobu rozwiązania problemu. Np. system
obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności od szkód ekologicznych nie został wdrożony ze
względu na zmianę przepisów w projekcie dyrektywy o odpowiedzialności sprawcy za szkody w
środowisku. Ponieważ Unia Europejska odstąpiła od wprowadzenia wymogu obowiązkowego
ubezpieczania się potencjalnych sprawców od szkód w środowisku, to uznano, że nie ma potrzeby
wdrażania tego wymogu w Polsce,
− uwarunkowania zewnętrzne wobec polityki ekologicznej państwa, na które resort środowiska i
organy ochrony środowiska i gospodarki wodnej nie miały wpływu. Np. nie było możliwe
opracowanie i wdrożenie strategii współpracy z krajami Wspólnoty Niepodległych Państw ze
względu na trudne relacje polityczne z partnerami z tego regionu,
− trudną sytuację budżetową państwa. Spowodowało to m.in., że nie było możliwe wzmocnienie
etatowe służb inspekcji ochrony środowiska, opracowanie wielu planowanych ekspertyz i analiz
naukowych i realizacja działań wymagających znaczących nakładów finansowych z budżetu,
− brak możliwości wpływu organów administracji publicznej na podmioty prywatne, na które
polityka ekologiczna nałożyła określone obowiązki. Np. wobec braku zainteresowania
komercyjnych instytucji finansowych, a pośrednio wobec braku popytu na tego typu usługi, nie
było możliwe stworzenie „zielonych” funduszy inwestycyjnych.
Różne są konsekwencje braku realizacji wyżej wymienionych działań dla stanu środowiska i systemu
zarządzania ochroną środowiska. W większości przypadków niepodjęcie tych prac nie spowodowało
długofalowych, negatywnych skutków, tym niemniej zadania te powinny być potraktowane jako
działania priorytetowe polityki ekologicznej w kolejnym okresie programowania na lata 2007 – 2010.
96
Jako szczególnie ważne w tym zakresie należy uznać wzmocnienie służb i organów ochrony
środowiska, w tym Inspekcji Ochrony Środowiska, gdyż słabość tych instytucji i duża fluktuacja kadr
powoduje brak możliwości skutecznego wypełniania zadań i obowiązków. Bez takich działań nie
będzie możliwa poprawa egzekwowania istniejących norm prawnych ochrony środowiska, zagrożony
będzie rozwój systemu monitoringu stanu środowiska czy przygotowywanie raportów dla Europejskiej
Agencji Środowiska czy Komisji Europejskiej z realizacji nałożonych na nasz kraj wymagań
ekologicznych. Z niektórych innych zadań należy zrezygnować (np. opracowanie wytycznych
sporządzania programów operacyjnych w zakresie budowy ekranów akustycznych, opracowanie i
wdrożenie strategii współpracy z państwami Wspólnoty Niepodległych Państw czy utworzenie
niepublicznych, „zielonych” funduszy inwestycyjnych) uznając, że ich realizacja nie jest zależna od
instytucji zaangażowanych w realizację polityki ekologicznej lub nie ma uzasadnienia
merytorycznego.
Analizując dane statystyczne można stwierdzić, że w latach 2003 - 2006 udało się zahamować trend
spadkowy nakładów na ochronę środowiska, jednakże nie udało się zapoczątkować wzrostu tych
nakładów w stopniu zapewniającym możliwość realizacji wszystkich celów polityki ekologicznej
państwa. Dlatego też poniesione w tym okresie nakłady na realizację polityki ekologicznej były
znacząco niższe od potrzeb przedstawionych w dokumencie Polityka ekologiczna państwa na lata
2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007- 2010.
Zarówno pełne nakłady, jak również inwestycje, uległy w latach 2003 - 2006 stabilizacji na niskim
poziomie. Nakłady inwestycyjne wprawdzie nieco wzrosły, ale w stosunku do PKB utrzymywały się
na prawie identycznym, niskim poziomie 0,6 – 0,7%, natomiast koszty bieżące miały tendencję
spadkową. Wydatki gospodarstw domowych wprawdzie rosły, ale ich udział w PKB ulegał stałemu
zmniejszaniu w tych latach.
Na podstawie tych wyników można więc sformułować wniosek, że bez zdecydowanego wzrostu
nakładów na ochronę środowiska, co najmniej 2 – 3 krotnego w porównaniu z rokiem 2006, a także
bez zwiększenia efektywności wydatkowania tych środków (np. w kontekście wykorzystania środków
pochodzących z UE w ramach programu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko) w nadchodzących
latach nie będzie możliwe osiągnięcie średnio – i długoterminowych celów polityki ekologicznej
państwa.
2. Ocena efektów wdrażania polityki ekologicznej państwa w latach 2003-2006
Trudniejsza jest ocena wpływu realizacji polityki ekologicznej państwa w latach 2003 – 2006 na stan
środowiska, wielkość presji wywieranej na ten stan i skuteczność działań ochronnych, wykonana na
podstawie analizy zmian wartości przyjętych wskaźników realizacji polityki ekologicznej państwa.
Głównym czynnikiem wpływającym na wielkość presji wywieranej przez środowisko
społeczno-gospodarcze Polski na środowisko przyrodnicze, tj. wpływ sił sprawczych, był szybki
wzrost gospodarczy Polski, na który wskazuje zmiana wielkości PKB i stale rosnąca wielkość
produkcji przemysłowej. Inne, odnotowane w latach 2003 – 2006 negatywne, z punktu widzenia
ochrony środowiska, zmiany czynników sprawczych to: nadal bardzo szybki wzrost ilości
samochodów (ponad 2 mln sztuk w ciągu 4 lat), wzrost zużycia energii elektrycznej (o 200
kWh/mieszkańca/rok), wzrost ilości opakowań wprowadzanych na rynek (o ponad 400 tys. ton/rok).
Te negatywne trendy łagodzone są przez zmiany, które należy uznać za korzystne z punktu widzenia
ochrony środowiska. W latach 2003 – 2006 zmniejszono wydobycie węgla kamiennego (o ponad 6
mln ton/rok), zmniejszyła się energochłonność (o 0,8 TJ/mln zł PKB) i odpadochłonność gospodarki
(o 0,038 tony/tys. zł PKB). Trudne do oceny są trendy zmian w zakresie poboru wody zarówno na cele
przemysłowe, jak i komunalne. Co prawda wielkość poboru w 2006 roku jest w obu przypadkach
mniejsza niż w 2003 roku, to jednak w odniesieniu do lat poprzednich wydaje się, że w 2006 roku
zaobserwowano niekorzystne z punktu widzenia ochrony środowiska załamanie spadkowego trendu
wielkości poboru wody.
Również wskaźniki presji nie tworzą jednoznacznego obrazu zmian. Potwierdzenie znajduje w
nich wzrost negatywnego wpływu na środowisko motoryzacji: udział transportu samochodowego w
przewozach towarowych w latach 2003 – 2006 wzrósł o ponad 1,5%. Nadal jest on dominującą formą
transportu dla przewozów pasażerskich, tym niemniej odnotowano spadek tego udziału o 0,7%. Presja
urbanizacji i motoryzacji znajduje potwierdzenie we wzroście powierzchni gleb corocznie
97
wyłączanych z użytkowania na cele nierolnicze i nieleśne, głównie pod infrastrukturę drogową i
tereny budownictwa mieszkaniowego. W omawianym okresie wzrosła ilość wytwarzanych co roku
odpadów niebezpiecznych, co jest konsekwencją zarówno wzrostu produkcji przemysłowej, jak i
stosowania w niej nowych, nie zawsze bezpiecznych dla środowiska technologii. Niestety w dalszym
ciągu ponad 90% odpadów komunalnych jest unieszkodliwianych przez składowanie.
Tym niemniej nie we wszystkich przypadkach wskaźników presji w latach 2003 – 2006 zanotowano
negatywne zmiany. W okresie tym znacząco wzrósł poziom odzysku odpadów opakowaniowych i
akumulatorów, co jednoznacznie powinno łączyć się z wpływem wprowadzonych w badanym okresie
instrumentów polityki ekologicznej, np. opłaty produktowe i depozyty. O około 0,8 mln ha
zmniejszyła się powierzchnia ugorów, zmniejszył się udział ścieków komunalnych odprowadzanych
do odbiorników bez oczyszczania, a w konsekwencji spadła wielkość ładunku BZT5 odprowadzanego
do środowiska z tymi ściekami. Nie są w pełni jasne trendy zmian w wielkości ładunku
zanieczyszczeń odprowadzanego do powietrza atmosferycznego. Choć w odniesieniu do badanych
wskaźników stwierdzono spadek wielkości emisji w 2006 roku w odniesieniu do roku 2003, to w
odniesieniu do 2005 roku wielkość tej emisji była wyższa. Konieczne jest wobec tego uważne
śledzenie zmian tego trendu w nadchodzących latach, aby stwierdzić, czy nie nastąpiło odwrócenie
dotychczasowych, pozytywnych tendencji zmian w wielkości emisji do powietrza.
Również w odniesieniu do stanu środowiska brak jest jednoznacznych trendów. Odnotowano
w latach 2003-2006 wzrost lesistości kraju i średniego wieku drzewostanów w lasach, zmniejszyła się
liczba dzikich wysypisk odpadów. Ustabilizowanie, a nawet niewielki wzrost, odnotowano w
odniesieniu do Farmland Bird Index – wskaźnika różnorodności biologicznej. Jeśli ta pozytywna
tendencja utrzyma się w nadchodzących latach, to może to świadczyć o zatrzymaniu procesu utraty
różnorodności biologicznej w naszym kraju. Wydają się to potwierdzać wskaźniki oddziaływania,
według których w latach 2003 – 2006 nastąpiło niewielkie odbudowanie populacji ssaków uznanych
za szczególnie zagrożone w naszym kraju takich, jak ryś, kozica, niedźwiedź brunatny. Nie
stwierdzono natomiast poprawy w zakresie jakości wód i powietrza. Jakość wody zarówno
powierzchniowej, jak i podziemnej w Polsce nadal nie jest zadowalająca. Stwierdzono niewielki
wzrost w odniesieniu do ilości azotu i fosforu odprowadzanego przez polskie rzeki do Morza
Bałtyckiego. W tym kontekście interesująca jest zmiana wartości wskaźnika oddziaływania,
świadcząca o malejącym udziale wód nie spełniających wymagań dla kategorii A1 - A3. Może to
świadczyć o skoncentrowaniu działań w zakresie ochrony wód na obszary, gdzie zlokalizowane są, na
wodach powierzchniowych, ujęcia wody. Tym niemniej stan wód w Polsce nie jest zadawalający, a
brak istotnej poprawy tego stanu w ostatnich latach wskazuje, że zagrożona może być realizacja
podstawowego celu Ramowej Dyrektywy Wodnej, a mianowicie uzyskania dobrego stanu wszystkich
wód w 2015 r.
Nie stwierdzono zasadniczych zmian w średniej liczbie dni w roku z przekroczeniami stężenia
dopuszczalnego ozonu oraz średniorocznego stężenia pyłu zawieszonego PM10, w wybranych 3
miastach: Warszawie, Łodzi i Gdańsku. Wskazuje to, że pomimo generalnego obniżenia emisji
zanieczyszczeń, jakość powietrza nadal nie jest wystarczająco dobra i brak jest istotnej poprawy w
tym zakresie. Należy mieć nadzieję, że rozpoczęcie w latach 2005 – 2006 przygotowywania i
wdrażania lokalnych programów ochrony powietrza na obszarach, gdzie jakość powietrza nie jest
właściwa, zmieni tę sytuację. Tym niemniej, ze względu na przygotowywanie przez UE nowych
norm jakości powietrza w odniesieniu, m.in. do drobnego pyłu zawieszonego, uzyskanie poprawy w
tym zakresie należy w nadchodzących latach uznać za szczególnie ważny cel polityki ekologicznej
państwa.
Z punktu widzenia oceny realizacji polityki ekologicznej szczególne znaczenie ma zmiana
wartości wskaźników reakcji, gdyż to właśnie one opisują działania podejmowane przez różne
podmioty, instytucje i jednostki organizacyjne dla zapewnienie właściwego stanu i ochrony zasobów
przyrodniczych. Dlatego za bardzo ważną informację trzeba uznać, że zmiana w latach 2003-2006
wartości wskaźników tej grupy niemal we wszystkich przypadkach wskazuje na istnienie
pozytywnych trendów.
Co prawda w ocenianym okresie, w niewielkim stopniu, zmniejszyła się powierzchnia terenów
objętych różnymi formami ochrony przyrody (130 tys. ha), nastąpił jednak wzrost powierzchni
o najwyższym statusie ochronnym – parków narodowych i rezerwatów. Stwierdzono także niewielki
wzrost udziału lasów ochronnych w całkowitej powierzchni lasów.
98
W omawianym okresie ponad dwukrotnie zwiększyła się powierzchnia upraw ekologicznych, wzrosła
liczba składowisk odpadów komunalnych, na których zamontowano instalacje od odgazowywania.
Zwiększyła się ilość odpadów komunalnych poddanych odzyskowi i unieszkodliwianych w
kompostowniach.
W okresie tym nastąpił także wzrost udziału OZE w całkowitym zużyciu nośników energii.
Niezmiernie ważnym trendem zmian w latach 2003 – 2006 był stały wzrost nakładów inwestycyjnych
na ochronę środowiska i gospodarkę wodną. Choć w okresie tym udział tych nakładów w PKB wzrósł
jedynie o 0,1%, to ze względu na stały, szybki wzrost PKB, w wartościach bezwzględnych wielkość
nakładów zwiększyła się o ponad 2 mld zł.
Należy jednak jednoznacznie stwierdzić, że pomimo tych pozytywnych trendów w finansowaniu
ochrony środowiska, ilość środków przeznaczanych na wsparcie działań w tym zakresie była
niewystarczająca i znacząco niższa niż planowana na lata 2003-2006 w dokumencie „Polityka
ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”.
Należy także pamiętać, że większość z wyżej wskazanych, pozytywnych efektów w ochronie
środowiska osiągnięto dzięki wdrażaniu instrumentów polityki ekologicznej i realizacji programów
ochrony środowiska oraz, że część z zachodzących w Polsce trendów ma charakter długofalowy.
Niektóre zmiany jednakże, np. wzrost powierzchni upraw ekologicznych, czy zmiana w wielkości
zużycia nawozów azotowych były spowodowane innymi przyczynami. Tym niemniej należy śledzić te
zmiany, gdyż w przypadku odwrócenia pozytywnych tendencji konieczne będzie podjęcie działań na
rzecz wzmacniania pozytywnych zmian i niedopuszczenia do powstania trendów niekorzystnych dla
środowiska przyrodniczego Polski.
3. Wnioski
W latach 2003 – 2006 wdrożono w całości jedynie część z zakładanych w dokumencie pt. „Polityka
ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” celów,
działań i zadań i w związku z tym nie udało się powstrzymać wszystkich negatywnych dla środowiska
przyrodniczego zjawisk i trendów. Wskazuje to na konieczność zintensyfikowania działań na rzecz
ochrony środowiska w kolejnym, planowanym na lata 2007 – 2010 okresie programowania polityki
ekologicznej, szczególnie w zakresie:
− zwiększenia ilości środków finansowych przeznaczanych na wspieranie działań w zakresie
ochrony środowiska oraz efektywności wydatkowania tych środków. Konieczny jest przynajmniej
2 - 3 krotny wzrost nakładów na ochronę środowiska. Tylko w takim przypadku Polska będzie w
stanie na czas wypełnić wszystkie zobowiązania akcesyjne, oraz wdrażać priorytety krajowej
polityki ekologicznej,
− zapewnienia, że planowanie przestrzenne będzie pełniło rolę instrumentu ochrony środowiska,
− wzmocnienia służb i organów ochrony środowiska i zapewnienia stabilności kadry tych instytucji.
Wzmocnienie instytucjonalne powinno także dotyczyć wzrostu potencjału eksperckiego instytucji
publicznych odpowiedzialnych za stan środowiska przyrodniczego,
− niezbędnych działań dla powstrzymania wzrastającej presji motoryzacji na stan środowiska
przyrodniczego. W szczególności dotyczy to obszarów zurbanizowanych, na których najczęściej
dochodzi do naruszania dopuszczalnych norm jakości powietrza,
− niezbędnych działań na rzecz poprawy efektywności wykorzystania energii i jej pozyskiwania ze
źródeł odnawialnych. Pomimo odnotowanej poprawy w tym zakresie, działania te należy uznać za
szczególnie ważne, gdyż są niezbędne dla uzyskania dalszego obniżenia emisji gazów
cieplarnianych z terenu naszego kraju,
− nadal częste są przekroczenia dopuszczalnych stężeń ozonu i pyłu zawieszonego w powietrzu
(zwłaszcza na obszarach zurbanizowanych). Ze względu na bezpośredni wpływ na zdrowie i
jakość życia ludzi, a także zdrowie roślin i zwierząt poprawa sytuacji w tym zakresie powinna być
traktowana jako jeden z podstawowych priorytetów polityki ekologicznej,
− pomimo redukcji wielkości ładunku zanieczyszczeń odprowadzanego do wód nie uległa poprawie
jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Dlatego należy intensyfikować działania w tym
obszarze, w przeciwnym wypadku zagrożone będzie osiągnięcie celów Ramowej Dyrektywy
Wodnej,
99
− zapewnienia warunków do planowej realizacji Programu usuwania azbestu i wyrobów
zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski, a w szczególności stworzenia
systemowego wsparcia finansowego dla usuwania azbestu, zapewnienia współpracy gmin z
Wojewódzką Bazą Danych o Azbeście (WBDA) i zintensyfikowania nadzoru organów
kontrolnych nad działaniami przewidzianymi w ww. Programie.
Działania w odniesieniu do wyżej wymienionych zagadnień są niezwykle istotne i powinny być jako
priorytetowe realizowane w następnym okresie programowania polityki ekologicznej w latach 2007-
2010.
100
101
102

Druk NR 848

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Druk NR 848

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Druk nr 848

Warszawa, 21 lipca 2008 r.

Szanowny Panie Marszałku

Przekazuję przyjęty przez Radę Ministrów dokument:

- Raport z realizacji polityki ekologicznej

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra

(-) Donald Tusk

BAT - Najlepsze Dostępne Techniki (od ang. Best Available Techniques),

SPO WKP - Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw,

I. OCENA OPISOWA REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA..............................7

1. Cele i zadania o charakterze systemowym..................................................................................7

2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody................29

3. Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii...................................46

5 Przeciwdziałanie zmianom klimatu.................................................................................................74

6 Monitoring i kontrola realizacji polityki ekologicznej.....................................................................79

7 Nakłady na realizację polityki ekologicznej państwa w latach 2003-2006.....................................82

II. OCENA WSKAŹNIKOWA REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA...............88

Obowiązek przygotowania i przedkładania przez Radę Ministrów Sejmowi RP raportu z

− opisowej, w której przedstawiono informacje opisujące stopień wypełnienia działań

Na schemacie przedstawiono podejście metodologiczne do oceny realizacji polityki ekologicznej

Układ D-P-S-I-R ( Driving Force - Pressure- State – Impacts - Response)

1.1 Ocena ogólna

Założone cele i działania w wyżej wymienionych obszarach, w okresie programowania, zostały

1.2 Ocena szczegółowa

Podstawowym warunkiem skutecznej realizacji polityki ekologicznej państwa jest respektowanie

1.2.2 AKTYWIZACJA RYNKU DO DZIAŁAŃ NA RZECZ ŚRODOWISKA

Zgodnie z polityką ekologiczną państwa jednym z podstawowych rozwiązań służących ochronie

Wprowadzono system certyfikatów potwierdzających jakość wyrobów drzewnych i ich

Wprowadzono mechanizm promujący nabywanie energii ze źródeł odnawialnych tzw. Zielone

Na zlecenie Ministra Środowiska opracowany został przewodnik dotyczący możliwości

Został stworzony i wdrożony w praktyce system wspierający rozwój rolnictwa ekologicznego i

Wraz z partnerami niemieckimi (analiza i ocena doświadczeń niemieckich), a także samodzielnie

Rozwój systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi i poużytkowymi spowodował wzrost

Wprowadzenie systemu handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku siarki i dwutlenku azotu

W latach 2003 – 2006 kontynuowana była, rozpoczęta w latach dziewięćdziesiątych, praktyka

B/ Kształtowanie postaw konsumentów

Wspieranie programów edukacji ekologicznej, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, z

Wprowadzenie, zgodnie z Konwencją z Aarhus podstaw prawnych dostępu do informacji.

Wprowadzanie systemów wspierających rozwój odnawialnych źródeł energii, rolnictwa i

Popieranie programów i działań, realizowanych głównie przez pozarządowe organizacje

Publikowanie przez Ministerstwo Infrastruktury (b.Ministerstwo Transportu) informacji o zużyciu

Wprowadzenie zobowiązania opomiarowania wszystkich punktów poboru wody w budynku,

Kluczowym instrumentem kształtowania proekologicznych podstaw konsumentów są środki

C/ Ograniczanie subsydiów szkodliwych dla środowiska

D/ Ekologizacja sektora finansowego

Kontynuowanie w latach 2003-2006 przez NFOŚiGW i fundusze wojewódzkie finansowania

Dobrowolne systemy zarządzania środowiskowego są jednym z ważniejszych instrumentów realizacji

Z inicjatywy Ministra Środowiska realizowano szeroko zakrojone działania mające na celu

W ramach realizacji projektów finansowanych ze środków unijnych stworzono zaplecze

W latach 2003-2006 znacznie zwiększyła się w Polsce liczba przedsiębiorstw posiadających

Z inicjatywy Ministra Infrastruktury – w celu przygotowania procesu wdrażania w sektorze

Były rozwijane w kraju systemy zarządzania środowiskowego oparte na strategii „Czystszej

W latach 2005-2006 Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji zrealizowało dofinansowaną

F/ Odpowiedzialność za skutki środowiskowe realizowanych przedsięwzięć

Odpowiedzialność sprawcy za skutki środowiskowe jest praktycznym wdrożeniem zasady

Minister Gospodarki, w ramach przedsięwzięć ukierunkowanych na przeciwdziałanie skutkom

1.2.3 MECHANIZMY EKONOMICZNE I SYSTEMY FINANSOWANIA

Członkostwo w Unii Europejskiej wiąże się z koniecznością poniesienia znaczących nakładów

Została przeprowadzona pogłębiona analiza systemu opłat za korzystanie ze środowiska przez

Po przeprowadzonych analizach zrezygnowano z wprowadzenia opłat środowiskowych dla

Wprowadzono stosowanie sankcji ekonomicznych wobec przewoźników eksploatujących głośne

Przygotowano wytyczne dla przedsiębiorców w odniesieniu do odzwierciedlenia w

Zróżnicowano opłaty za korzystanie ze środowiska przez podmioty użytkujące środki transportu