Ćwiczenie 8

Wyznaczanie stałej dysocjacji wskaźnika metodą spektrofotometryczną

1. Cel
Wyznaczenie stałej dysocjacji błękitu bromotymolowego z wykorzystaniem metody
spektrofotometrycznej
2.Aparatura i odczynniki
pH-metr, spektrofotometr, roztwór błękitu bromotymolowego o stęż. 6,41⋅ 10-4 M, roztwory
buforowe o różnym pH, pipety: 5 cm3 i 0,5 cm3

3.Wykonanie
Przygotowano 7 roztworów błękitu bromotymolowego o różnych wartościach pH. W tym
celu 0,5 ml wyjściowego roztworu błękitu o stężeniu 6,41·10-4M rozcieńczono 4,5 ml
odpowiedniego roztworu buforowego (bufor wg Brittona i Robinsona). Dla tak przygotowanych
roztworów zmierzono pH.
Na podstawie załączonego widma absorbancji wyznaczono długość fali, przy której różnica
absorbancji jest największa i przy takiej długości fali (λ=615 nm) zbadano absorbancję dla
wszystkich roztworów. Uzyskane wyniki pomiarów zestawiono w Tabeli.1 (Tab.1)

Tab.1 Wyniki pomiarów poszczególnych roztworów

4. Opracowanie wyników
Na podstawie uzyskanych dla każdego roztworu wartości absorbancji obliczono molowe
współczynniki absorbancji. Do obliczeń wykorzystano zależność: A= εlc gdzie: A – absorbancja,
ε – molowy współczynnik absorpcji, l – grubość warstwy przez którą przechodzi wiązka światła
( 1cm w przypadku tego doświadczenia). Stężenie roztworu obliczono z

gdzie: C2 – stężenie roztworu błękitu bromotymolowego

C1 – stężenie wyjściowego roztworu błękity bromotymolowego
V1 – objętość wyjściowa roztworu błękitu bromotymolowego
Vr – objętość roztwru
Przykładowe obliczenie dla roztworu nr 1
6,41⋅10−4⋅5⋅10−4
C= −3 =6,41⋅10−5
5⋅10
 1
0,015 =M −1⋅cm−1
ε 1= =243,009 jednostka M⋅cm
6,41⋅10−5⋅1
¿
Wyniki obliczeń zestawiono w Tabeli.2 (Tab.2)

Nr r-ru ε [M-1• cm-1]

1 234,010
2 234,020
3 780,031
4 904,836
5 17940,718
6 23400,936
7 23759,750
Tab.2 Wartości molowego współczynnika absorpcji dla poszczególnych roztworów
Na podstawie załączonego widma absorpcji wyznaczono współrzędne punktu izobestycznego
(punkt który ma taką samą absorpcję dla roztworów o różnym pH), który znajduje się przy
λ=500nm i A=0,3527
Na podstawie uzyskanych danych i korzystając ze wzoru obliczono wartość stałej dysocjacji błękitu
bromotymolowego

gdzie: pH – pH badanego roztworu błękitu bromotymolowego

εHA – molowy współczynnik absorpcji w środowisku kwaśnym (forma niezdysocjowana) –
w doświadczeniu jest to roztwór nr 1
εA- - molowy współczynnik absorpcji w środowisku zasadowym (forma zdysocjowana) –
w doświadczeniu jest to roztwór nr 7
ε - molowy współczynnik absorpcji dla danego roztworu

Wyniki obliczeń zestawiono w Tabeli.3 (Tab.3)

Nr r-ru pH ε [M-1cm-1] lgK K

1 3,48 234.01 - -
2 4,34 234.02 -10,68 2,07•10-11
3 5,28 780,03 -6,90 1,25•10-7
4 6,83 9048,36 -7,05 8,86•10-8
5 7,60 17940,72 -7,12 7,64•10-8
6 9,59 23400,94 -7,78 1,66•10-8
7 10,48 23759,75 - -
Tab.3 Wartości stałej dysocjacji dla poszczególnych roztworów
Z uzyskanych danych dla tych 5 roztworów wyliczono wartość średnią lgK a następnie wartość K
które wyniosły odpowiednio lgK= -7,91 i K= 6,13•10-8

5. Wnioski
Celem ćwiczenia było wyznaczenie stałej dysocjacji błękitu bromotymolowego. Wskażnik ten to
słaby kwas który dysocjuje w roztworze wodnym wg równania: HA+H2O=H3O++A-. Obie postaci
związku (HA i A-) różnią się zabarwieniem w związku z czym można zastosować metodę
spektrofotometryczną do oznaczenia stałej dysocjacji
Stała dysocjacji wyliczona na podstawie wykonanego doświadczenia K = 6,13·10-8 natomiast stała
dysocjacji podawana przez literaturę wynosi K=6,03·10-8 (Tablice chemiczne, Wyd. Adamantan,
W-wa 2003), otrzymana wartość nieznacznie różni się od danych literaturowych jednakże
rozbieżność ta jest bardzo mała zatem można uznać, że wykorzystana metoda jest dobra do
oznaczania stałej dysocjacji barwnych roztworów jakim jest błękit bromotymolowy. Różnica ta
może wynikać ze zbyt wolnej dysocjacji wskaźnika w uzyskanym roztworze, jak również różnic w
wartości pH przy której dokonywano pomiarów.