Micha Waliski

Z dziejw II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu. Szkic nieuporzdkowany

W sierpniu 2008 roku II Liceum Oglnoksztacce im. Emilii Plater w Sosnowcu jedna z najstarszych i najbardziej zasuonych placwek owiatowych w woj. lskim ukoczya 100 lat. Popularna i ceniona nie tylko w Sosnowcu i Zagbiu Plater, (bo tak si j dzisiaj na co dzie nazywa) poszczyci si moe niezwykle bogat i chwalebn histori, kultywowan z pietyzmem przez kolejne pokolenia nauczycieli, uczniw i absolwentw tradycj. Jest rzecz zadziwiajc, jak szybko niegdysiejsza niewielka pensja dla dziewczt wrosa w pejza miejski, stajc si w okresie 20-lecia midzywojennego obok powstaego 10 lat wczeniej Gimnazjum Realnego (mskiego) im. St. Staszica (obecne IV LO) autentyczn dum mieszkacw Sosnowca. Ale te ju wwczas wiele si w tej szkole poytecznych rzeczy dziao. W swojej wypowiedzi skoncentruj si na najwaniejszych datach i momentach z bogatej historii szkoy zwaszcza tych, ktre pomija w swoim szkicu P. ur1 oraz na najbardziej charakterystycznych rysach dziaalnoci placwki i jej efektach w ostatnich dekadach2. Oficjalne pocztki szkoy, ktrej obecna, trzecia z kolei siedziba mieci si w stylowym, pooonym nieopodal Przemszy, w uroczym zaktku Parku Sieleckiego budynku, datowane s na 1 sierpnia 1908 r., kiedy to przeoon 7-klasowej pensji dla dziewczt W. Mojkowskiej, powstaej w 1906 r. (w miejsce zlikwidowanej przez wadze rosyjskie siedmioklasowej pensji eskiej O. Radliczowej), z siedzib w budynku przy ul. Modrzejowskiej 22, zostaa Jzefa Siwikowa. Bdzie ona dyrektorowaa szkole nieprzerwanie do 1934 r.3 W pierwszym roku dziaania uczyo si tu 90 panien w piciu oddziaach; szkoa jeszcze przez
1

P. ur, Szkice z przeszoci liceum im. Emilii Plater w Sosnowcu, w: Ksiga Pamitkowa wydana z okazji 90lecia II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, pod red. M. Waliskiego, Sosnowiec 1998, s. 23-36. Por. materiay rdowe w bibliografii. 2 Szkic niniejszy we fragmentach nawizuje do artykuu M. Waliskiego, Szkoa zawsze twrcza, Wiadomoci Historyczne 2002 r. nr 3, s.35-45. Podstawowe rda, z ktrych korzysta autor, to wydawnictwa ksikowe dotyczce szkoy (por. wykaz publikacji na kocu), informacje zebrane w: M. Waliski, II Liceum Oglnoksztacce im. Emilii Plater w Sosnowcu Kalendarium 1908-2008 w: Ksiga Pamitkowa wydana z okazji 100-lecia II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, pod red. M. Waliskiego i A. Szczepanek, Sosnowiec 2008, s. 15-60, a ponadto materiay prasowe (M. Waliski, Bibliografia prasowa II LO im. E. Plater w Sosnowcu za lata 1989-2009 [plik komputerowy zawierajcy ponad 800 odnotowanych pozycji). 3 Postaci J. Siwikowej jest w duej mierze powicony obszerny artyku M. Kolwas-Soczyskiej, Nasza Szkoa, Ksiga pamitkowa -2008, op. cit., s. 97-116.

wiele lat bdzie si borykaa z trudnociami kadrowymi (wykadao w niej jeszcze stare grono ze szkoy p. Radliczowej) i lokalowymi.4 Do jej powstania przyczyni si take znany dziaacz spoeczny ks. W. Musielewicz.5 W 1910 roku J. Siwikowa wykupia za kilka tysicy rubli placwk na wasno. Jako szkoa w zaoeniu handlowa gimnazjum podlegao Ministerstwu Przemysu i Handlu, co byo oczywicie pewnym wybiegiem cenzuralnym wobec Ministerstwa Owiaty, ktre utrudniao powstawanie placwek owiatowych z polskim jzykiem nauczania W tyme roku przeniesiono j si do obszerniejszego lokalu przy ul. Fabrycznej 7 (obecnie Maachowskiego 5). W roku 1918 placwka zostaa uspoeczniona; staa si ona omioklasowym Gimnazjum Filologicznym eskim Koa Polskiej Macierzy Szkolnej przekazujc j Macierzy, p. Siwikowa chciaa uatwi szkole zdobycie wasnego, wygodnego locum6. Inna sprawa, a zarazem przyczynek do cech charakteru przeoonej: raczej nie zarabiaa ona na swojej placwce edukacyjnej, wkadajc w ni wszystkie niemal rodki prywatne, jak czytamy w wielu wspomnieniach absolwentek. Zacieniaa si stopniowo wsppraca z rodzicami. Koo PMSZ, w ktrym dziaali ci ostatni, przez trzy lata faktycznie utrzymywao szko. W 1921 r. opracowany zosta statut koa, a jego prezesem bdzie do 1932 r. ks. Fr. Plenkiewicz, potem in. Sosnowski. Koo przez szereg lat praktycznie wyposaao szko we wszystkie pomoce naukowe, bez jego inicjatywy trudno te wyobrazi sobie budow nowego gmachu. W licie do wadz miasta z dn. 30 maja 1919 r. (z prob o dotacj) J. Siwikowa podaje, e w szkole uczy si rednio 350 dzieci z Sosnowca, a 25% zwalnia si wpisw (w kolejnym licie z 9 VIII 1919 r. jest mowa o 19% zwolnionych).7 Dowodzi to zapewne, e ilo wychowanek powikszaa si, a placwka przezwyciya kryzys z czasw I wojny, kiedy to np. w roku 1916/17 wiadectwo dojrzaoci otrzymao zaledwie 10 uczennic8. Jako placwka prywatna, chocia uspoeczniona, gimnazjum nadal borykao si z trudnociami materialnymi i aczkolwiek przyjmowao dzieci z rodzin biedniejszych (ten wtek przewija si w wielu wspomnieniach), to jednak bya to w jakim sensie szkoa elitarna. W roku 1919, z inicjatywy J. Siwikowej, Rada Pedagogiczna postanowia, e szkoa obierze profil humanistyczny i dostosuje si do nowych wymaga programowych Minister-

4 5

P. ur, Szkice..., op. cit., s.24 i in. Szkoa W. Mojkowskiej istniaa faktycznie od 1906 r. by moe tego roku siga waciwa geneza II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu; wypada zgodzi si w tym wzgldzie z logicznym tokiem argumentacji P. ura, ibid., s. 23-24. 6 Powstanie i rozwj szkoy, w: Nasza Szkoa, op. cit., s.5. 7 Za P. urem, ibid., s. 26-27. 8 Ibid., s. 26.

stwa. Mimo kopotw placwka moga poszczyci si coraz lepszymi wynikami nauczania i wzrastajc liczb absolwentek, ktre w pierwszym okresie istnienia szkoy skoczyy studia wysze bd studioway, wyksztaconym i kompetentnym gronem nauczycielskim (przeoona nie do, e sama podnosia swoje kwalifikacje zawodowe i dydaktyczne, to wymagaa tego od nauczycieli), coraz lepiej wyposaonymi salami lekcyjnymi oraz co podkrela si niemal we wszystkich wspomnieniach absolwentek rodzinn, domow atmosfer. 1 sierpnia 1921 r. jest dat upastwowienia placwki9, co jej zaoycielka przyja godnie i ze zrozumieniem; od tego roku szkoa nosi oficjaln nazw Gimnazjum Pastwowe im. Emilii Plater w Sosnowcu. Dziki staraniom rodzicw zdobyto plac pod nowy budynek na wczesnych peryferiach Sosnowca, ofiarowany przez Towarzystwo Przemysowe. 8 listopada 1931 r., po zebraniu odpowiednich funduszy, uroczycie pooono kamie wgielny pod budow, na innej wszake dziace przy ul. Parkowej, uzyskanej drog skomplikowanych wymian10. W dniach 1112. kwietnia 1931 r. zorganizowany zosta pierwszy zjazd koleeski absolwentek, zainicjowany przez powstae w 1930 r. Koo Byych Wychowanek11 (inicjatywa J. Siwikowej) z jego i Koa Opieki Rodzicielskiej inicjatywy zawiza si Komitet Jubileuszowy obchodw 25lecia szkoy, ktre odbyy si 23 kwietnia 1933 r. Z tej okazji dwa lata pniej ukae si nakadem sosnowieckiej drukarni Antoniego Mazurkiewicza jubileuszowe wydawnictwo Nasza Szkoa 1908193312 i jest to pierwsze znane oficjalne ksikowe wydawnictwo szkolne. W 2009 r. liczba ksiek przypisanych szkole, w wikszoci sygnowanych przez Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu,

Uwaga P. ura, i w pewnym sensie szko upastwowiono dwukrotnie, jest suszna, op. cit., s.29-30. Czy zachowaa si jaka dokumentacja dotyczca dziaki przy ul. Parkowej 1? Czy do II LO im. E. Plater w Sosnowcu naley dzisiaj cay ten teren? 11 Koo to prowadzio take dziaalno towarzysko wycieczkow, owiatowo-odczytow, porednictwa pracy, w sekcji spoecznej - charytatywn (wykraczajc poza mury szkoy; fundusze pozyskiwano organizujc imprezy kulturalno-rozrywkowe), inicjowano kursy stenografii i gimnastyki, spotykano si na herbatkach koleeskich. W pierwszym roku istnienia liczyo 186 czonki, w drugim 216. rda podaj, e inicjatywy Zarzdu nie spotykay si z naleytym poparciem ze strony ogu koleanek Informacje te podaj za maszynopisem konspektem (arch. szkolne) pracy powiconej wybranym aspektom dziejw szkoy sporzdzonym prawdopodobnie przez dyr. I. lenzakow lub przez nauczycieli z grona pedagogicznego w czasie jej kadencji; ze rda tego korzystali zapewne P. ur i in.; wykorzystaa je w b. zwizym zakresie sama I. lenzakowa, Z historii gimnazjum eskiego im. E. Plater w Sosnowcu, oprac. absolwenci z r. 1963/64 A. Brzzka i J. urek, w: Ksiga pamitkowa 1988, s.25-39. 12 Nasza Szkoa 1908-1933, Wydawnictwo Komitetu Obchodu Jubileuszu 25-cio lecia [sic] Gimnazjum im. E. Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 1935 [Drukarnia i Introligatornia Antoni Mazurkiewicz, Sosnowiec, ul. Dbliska 1].
10

bdzie liczy 30 pozycji. Znaczna ich cz ujrzaa wiato dzienne po roku 1992 w czasie dyrektury Mirosawy Soczyskiej.13 Interesujca sama w sobie jest historia szkolnych organizacji. Wan rol patriotyczn po likwidacji w 1905 r. przez wadze carskie i andarmw organizacji modzieowych dziaajcych w Szkole Realnej w Sosnowcu (dzisiejszy Staszic) i Szkole Grniczej w Dbrowie Grniczej (Sztygarka) odegra ruch krajoznawczoturystyczny, Propagoway ten ruch w odniesieniu do modziey szkolnej Orze, Zarzewie i in. organizacje polityczne. 3 kwietnia 1911 r. w Dbrowie Grniczej powstaa kadra dowolna druyny skautowej, co doprowadzio do powstania druyny mskiej im. R. Traugutta przy Szkole Handlowej w Sosnowcu.14 W grudniu 1913 r. Ewa Tauzowska zorganizowaa w miecie drugi skautowy zastp eski, skadajcy si z dwunastu dziewczt z Gimnazjum pani J. Siwikowej, ktre zbieray si potajemnie na spotkania i wiczenia w piwnicach, na cmentarzu, poza miastem. Wczujmy si w atmosfer psychologiczn owych eskapad: strach przed okupantem niemieckim, postpowanie wbrew woli rodzicw, ktrzy wyraali niech do tego typu aktywnoci crek (w obawie przed konsekwencjami w postaci np. aresztowa), zdecydowana dezaprobata przeoonej J. Siwikowej, w modelu wychowawczym kreowanym przez ni nie miecia si raczej zbyt wielka samodzielno i emancypacja dziewczt, patriotyzm staraa si im wpaja na inne sposoby. Skauting kojarzy si z mskoci. Mona wic podziwia determinacj tych dziewczyn. Pierwsz ich zastpow zostaa Cecylia Santerwna. Zbirki odbyway si konspiracyjnie w jej prywatnym mieszkaniu na Ostrej Grce. Mski i eski ruch skautowy inicjowany by w Zagbiu m. in. przez Tajn Organizacj Niepodlegociow Zarzewie.15 W 1914 roku dwadziecia dziewczt stworzyo w szkole kolejny zastp skautek; bya wrd nich Zofia Stachlewska; i w tym wypadku zastp zbiera si w jej mieszkaniu na Sielcu. W tajnym harcerstwie dziaay m.in. Zofia Stachurska (komendantka), Iza Wasilewska, Bogna Krasnodbska, Ala Krakociakwna, Irena Jung, Irena Grabkowska, Maria Wenrdin. Skautki realizoway program BadenPowella, przygotowyway si do walki o niepodlego i wiczyy w sposobach udzielania pomocy ludnoci cywilnej.16 22 wrzenia 1916 r. cytujemy protok Rada Pedagogiczna wypowiada si za poczeniem 2 istniejcych organizacji skautowych, o ile za do dnia 1 XI poczenie to nie nastpi, szkoa wznawia swj

13

23 z tych publikacji zredagowa, zoy komputerowo i wyedytowa w czynie spoecznym polonista M. Waliski wraz z uczniami. 14 Por. cyt. maszynopis. 15 Inf. za St. Dbrowiak, Pocztki eskiego skautingu w Zagbiu, Wiadomoci Zagbia 2000 r. nr 32. 16 Maszynopis, op. cit..

dawny skauting i przycza go do ZHP, jako organizacji odpowiadajcej potrzebom modziey zwizanej z domem i szko, co za do POS, moe by nieuznan po przeprowadzeniu odpowiednich reform17. W listopadzie tego roku w gmachu pniejszego Domu Kultury Metalowiec nastpio poczenie trzech organizacji skautowych: ZHP, POS, ZSP w jedn organizacj modzieow ZHP. Druyn harcersk obja absolwentka Gimnazjum Jadwiga Strzakowa. Zamknicie na terenie szkoy sprawio, e ruch harcerski straci w oczach gimnazjalistek na atrakcyjnoci, jego szeregi topniay. Rada Pedagogiczna zatem zawiesia w 1917 r. druyn, postanawiajc prowadzi w szkole zastp szar bez prawa naleenia do innych, pozaszkolnych druyn. Powd oficjalny: troska o postpy w nauce, ale wspomnienia nie kami: w miecie pojawili si przystojni, modzi legionici i tym bardziej dziewczta zapragny samodzielnoci i dorosoci, a takie marzenia wyranie o czym bya ju mowa kolidoway ze sposobem mylenia przeoonej18). Po uzyskaniu przez Polsk niepodlegoci druyna harcerska po jej legalizacji przyja imi Emilii Plater, ktra pniej staa si patronk szkoy, co jest, zwaajc opory J. Siwikowej wobec dziaalnoci skautowsko-harcerskiej uczennic, pewnym paradoksem. Od 1920 r. Izba Harcerska zaja gocinnie pomieszczenie na plebani, druyna utrzymywaa cisy kontakt ze szko. Na przeomie lat 1917/18 w szkole zaczo dziaa KKMP (Konspiracyjne Koo Modziey Polskiej) do niego ucieky niektre ze starszych harcerek. Dziewczta pieway piosenki strzeleckie, uczyy si wraz z chopcami z innych szk, a jake regulaminu onierza piechoty, zasad strzelania z karabinu, sygnalizacji Morseem, strzelania z rewolweru. Musztry odbyway w opuszczonym folwarku na Syberce. Organizacja przestaa istnie, gdy jej twrcy przeszli do POW.19 Jak wida, wychowanki na rne sposoby prboway przeama inspirowan przez Przeoon tendencj do zamykania si w murach szkoy i rnymi sposobami wychodziy jednak na zewntrz, wycigajc jakby waciwe wnioski z biografii dzielnej, ale krnbrnej przecie garncej si do powstania wbrew woli wszystkich panny Emilii Plater20. W roku 1915 powstaa w szkole (wwczas pod osobist opiek J. Siwikowej), prnie dziaajca przez cay okres 20-lecia, Samopomoc uczennic, a w latach nastpnych

17 18

Maszynopis, op. cit. Taki model mylenia pedagogicznego, wyniesiony z tradycji XIX-wiecznych, bdzie charakterystyczny dla szkolnictwa w okresie 20-lecia midzywojennego, o czym przekonuje nie tylko jego groteskowo-karykaturalne zobrazowanie w Ferdydurke W. Gombrowicza. 19 Maszynopis, op. cit. 20 Obraz Emilii w znanym wierszu A. Mickiewicza jest typowo romantyczn stylizacj na nazw to niezbyt oryginalnie - portretowanie znanych postaci w brzie.

Sekcja Oszczdnociowa i Pomocy Potrzebujcym oraz Koa: LOPP i Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju. Z organizacji tych wyoni si w 1931 roku pierwszy Samorzd szkolny (z podziaem na gminy klasowe). Wracajc do Samopomocy w padzierniku 1919 r. postanowiono poczy poszczeglne koa Samopomocy w szkoach Zagbia. Rzecz charakterystyczna: Rada Pedagogiczna Gimnazjum im. E. Plater nie wyrazia zgody na przynaleno szkolnej Samopomocy do zrzeszenia, tumaczc to trosk o postpy dziewczt w nauce i dowodzc, e wszelka samodzielno i inicjatywno jest podana, ale na terenie szkoy. Zadaniem i zasug Samopomocy uczniowskiej funkcjonujcej w szkole do 1939 roku byo m.in. udzielanie pomocy niezamonym koleankom, take absolwentkom, organizowanie loterii fantowych, wieczorkw artystycznych, prowadzenie sklepiku szkolnego. W midzywojniu dziaay ponadto w Gimnazjum: bardzo prna Sekcja oszczdnoci (prowadzca m. in. zasugujc na szacunek dziaalno charytatywn), LOPP, Kko Krajoznawcze, Kko Sportowe. Nie cieszya si popularnoci uczennic propagowana przez wadze pastwowe Stra Przednia. Najwiksze znaczenie mia i najszersz dziaalno rozwija Samorzd Uczniowski naleay do niego wszystkie uczennice.21 Osobne wspomnienie naley si istniejcej od 1934 r. Sodalicji Mariaskiej (w tyme roku liczcej 20 sodalistek, 2 kandydatki i 34 aspirantki ich opiekunem by ks. Zdzisaw ugowski), dziaajcej rwnie przez krtki okres po II wojnie. Sowo o sprawie nadzwyczaj wanej wsppracy szkoy z rodzicami. W okresie zaborw, ze wzgldu na zarzdzenia wadz carskich, niemoliwe byy zgromadzenia oglne w rodzaju dzisiejszych spotka rodzicw z dyrekcj szkoy i rad pedagogiczn czy tzw. wywiadwek. Ju jednak w 1916 roku powsta Komitet Porozumiewawczy zoony z nauczycieli i rodzicw (prototyp dzisiejszej Rady Szkoy, lecz bez uczniw). Niemniej jeszcze w 1919 roku, tak jak w okresie zaborw, kontakty szkoy z rodzicami utrzymywane byy gwnie w tzw. niedziele wywiadowcze, organizowane dla poszczeglnych oddziaw. I w tej dziedzinie zauwaalna jest pewnego rodzaju niech przeoonej do tego typu wsppracy to do szkoy miay nalee priorytety wychowawcze. W 1919 r. Rada Pedagogiczna nie zezwalaa np. podobno zbyt pobaliwym rodzicom na usprawiedliwianie nieprzygotowania crek do lekcji o usprawiedliwieniu decydowa nauczyciel wykadajcy dany przedmiot. Warto nadmieni, e 25-31 wrzenia 1932 r. miaa miejsce w ramach edukacji patriotycznej pierwsza wycieczka Plateranek nad polskie morze, z ktrej wzruszajce relacje
21

Zauwamy: uczniowski, a nie: szkolny. Zauwamy ponadto, e obejmowa jak obecny Samorzd wszystkich uczniw.

znajdziemy we wspominanej pierwszej ksidze pamitkowej.22 Rwnie wzruszajce wspomnienia wi si z rokiem 1938 i wycieczk uczennic na Kresy Szlakiem Mickiewiczowskim oraz wystpami teatru szkolnego w Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Wilnie, w dworku w Czarnkowie i in. miejscach pobytu poety. Wycieczki w funkcji edukacyjnej, kulturalnej, naukowo badawczej jako istotny element pracy dydaktyczno-wychowawczej szkoy bd przedmiotem troski kolejnych dyrekcji przez kilkadziesit nastpnych lat; ich funkcj w yciu liceum drastycznie zmodyfikowano dopiero w ostatnich latach23. Wrmy jednak do lat 30. XIX wieku W 1934 r. dyrektor J. Siwikowa przesza na emerytur (poegnano j uroczycie w szkole 18 wrzenia 1934 r.). Jedne rda mwi o przyczynach politycznych odejcia, inne powiadaj o rezygnacji ze wzgldu na dobro szkoy. Oba okrelenia brzmi niele w jzyku dyplomatycznym i prawdopodobnie w obu jest co na rzeczy. Nowa dyrektorka miaa zapewni realizacj linii edukacyjnej rzdu. Niewtpliwie zaoycielka szkoy zasuya z nawizk na tablic j upamitniajc, odsonit w holu Liceum w dniach jubileuszu 100lecia placwki (14 listopada 2008 r.). Wiele z przedstawionych i pominitych w tym szkicu faktw wskazuje na jej wielkie zasugi w kontekcie ju nie tylko szkoy, ale dziejw zagbiowskiego szkolnictwa. Potrafia, wraz z gronem pedagogw, zdoby si niejednokrotnie na nowoczesny sposb mylenia ju w roku szkolnym 1912/13 Rada Pedagogiczna kada nacisk na wpajanie wychowankom zasad twrczego mylenia i takich cech, jak obowizkowo, systematyczno, punktualno, rzetelno. Inny przykad (poza przytoczonymi wczeniej): w 1919 roku Rada Pedagogiczna przeprowadzia ankiet na temat obcie uczennic pracami domowymi. Wprowadzono dzienniczki dla lektury nadobowizkowej. Lektur do jzyka polskiego i in. przedmiotw nauczyciele byli zobowizani podawa na okres wakacyjny. Wytyczono plan wycieczek na cay rok obejmowa on wycieczki naukowe, krajoznawcze i do zakadw przemysowych. Zobowizano ponadto nauczycieli, aby wykady na lekcjach jzykw obcych prowadzili w jzyku obcym, eliminowali metody pamiciowe, kadli nacisk na mwienie. Niewtpliwie, kiedy omawiamy dzieje placwki edukacyjnej wedug chronologii dyrektorskiej, zapominamy o nauczycielach, a to przecie oni w gwnej mierze, obok najwaniejszego podmiotu uczniw, tworzyli szko. Zesp pedagogiczny zbudowaa p. Siwikowa wietny, co take byo jej zasug (wyjtki istniej zawsze) take i w tym zakresie
22 23

H. Stefanowska, Wycieczka nad morze od 25 do 31 IX 1932 r., w: Nasza Szkoa, op. cit., s. 29-33. W niniejszym szkicu staram si raczej unika odniesie do ministerialnych reform i reformatorw w szkolnictwie polskim w ostatnich latach i ich praktycznych w yciu szk - konsekwencji.

istniaa wic w szkole cigo pracy i inicjatyw w nastpnych latach. Wydaje si jednak, e sposb mylenia i dziaania dyr. J. Siwikowej w latach 30. ub. wieku cechowa si ju w pewnym zakresie wyran archaicznoci, nie przystawa do nowych czasw i wymogw, zwaszcza gdy chodzi o odgradzanie szkoy i wychowanek od ycia spoecznego, model edukacji obywatelskiej24 (nie da si ukry dostrzegamy w tym modelu pewn doz hipokryzji). Ta na pewno nietuzinkowa kobieta, ktra uplasowaa si na 196 miejscu w rankingu najwybitniejszych w XX w. lzakw i Zagbiakw,25 staje si bardziej ludzka i bliska, kiedy oceniajc j, rezygnujemy z koturnw. Postaci, ktra bez wtpienia rwnie zasuguje na tablic pamitkow w Liceum, jest Janina Strczyska. Obja ona dyrekcj szkoy od roku szkolnego 1934/35. Okres jej dziaalnoci odzwierciedla, jak sdz, formua: rzetelno obywatelsko demokratyzm patriotyzm heroizm (i tyrteizm), przypada on na ostatnie, brzemienne lata II Rzeczypospolitej, okres II wojny i okupacji oraz pierwsze jake trudne lata powojenne (do 1948 r.). 1 padziernika tego roku szkoa przeniosa si do obecnego budynku przy ul. Parkowej 1, wystawionego kosztem 325.665 z, w znacznej mierze z inicjatywy spoecznej (poczone fundusze Koa Opieki przy Gimnazjum oraz Koa Opieki przy Seminarium Nauczycielskim, poyczka z Funduszu Pracy oraz dotacja Kuratorium). Przejmowaa budynek jeszcze J. Siwikowa, co byo aktem jej uhonorowania. Dzieje planw budowy szkoy i samej budowy, wykupu placu pod t budow i jego zamiany to odrbna frapujca historia, a jej zacztek datuje si na rok 1914, kiedy to powsta pierwszy projekt utworzenia konsorcjum na rzecz budowy nowego gmachu (inicjatywa jednej z matek p. Mrokowskiej), ktry upad z powodu wybuchu I wojny wiatowej. Ostatecznie obecny gmach szkoy wybudowano wedle Projektu budynku Gymnazjum im. E. Plater w Sosnowcu autorstwa in. R. Wilkowskiego z 1931 r. W roku 1934 placwka przyja nazw: Pastwowe Gimnazjum im. E. Plater. Trzeba zauway, e nowa dyrektorka niezbyt chtnie zostaa powitana przez grono pedagogiczne. Jednak jej autentyczna inicjatywno i niepospolite cechy charakteru sprawiy, e szybko miaa nauczycieli po swojej stronie, przekonujc ich do nowatorskich planw dydaktyczno-wychowawczych i chocia obca zdobya te rycho szacunek rodowiska

24

Publikacje Plateranek w Modzi id wskazuj take na zainteresowania polityk, chocia mocarstwowy ton wypowiedzi po aneksji Zaolzia rnie dzisiaj mona ocenia; por. artyku M. Rzepkiewiczwnej, Po zwycistwie, Modzi Id 1938 r. nr 37 z listopada, s. 2-4 i wiersz pseudonim Jaskki Witajcie nam Bracia, tame, s. 16. 25 b.a., Stu najwybitniejszych, Gazeta Katowice (Gazeta Wyborcza) 1999 r. nr 285 z 7 grudnia r. W tyme rankingu byy nauczyciel II LO im. E. Plater w Sosnowcu i ceniony redaktor Wiadomoci Zagbia (i in. gazet)

sosnowieckiego.26 Jedn z jej najwikszych zasug w krtkim okresie lat 1935-1939 jest zmiana skadu socjalnego uczennic, demokratyzacja szkoy, udana prba przezwycienia funkcjonujcej w Sosnowcu opinii o elitarnoci szkoy, ktra to opinia zreszt w odniesieniu do lat wczeniejszych bya w duej mierze prawdziwa. Otwarcie placwki na wiat obrazuje rwnie proces rozbudzania spoecznego i intelektualnego uczennic Jerzy Kram uznaje zwaszcza okres 1934-36 za lata aktywizacji humanistycznej rodowiska pensjonarek, aczkolwiek te prby otwarcia nastpoway ju wczeniej.27 Dua w tym zasuga doborowego, wysoko wykwalifikowanego grona nauczycielskiego, skadajcego si w ponad 90 procetach z pa (samych nauczycieli etatowych w r. szk. 1938/39 liczyo ono 20 osb; cz z nich straci ycie w czasie wojny i okupacji, cz wrci do szkoy po wojnie. W tyme ostatnim przed wojn roku szkolnym roku egzamin dojrzaoci zoyy 24 uczennice (wiksza cz gimnazjalistek, tych z tzw. ma matur, kontynuowao ksztacenie w szkoach zawodowych).28 We wrzeniu 1939 r. dyr. J. Strczyska, wiziona pniej w obozie koncentracyjnym w Ravensbrck, wraz z grup nauczycieli podejmuje heroiczne prby uratowania najcenniejszych dokumentw szkolnych i pomocy naukowych. W akcji tej zasuy si take wony Jan Kek.29 Prba przewiezienia ich na polecenie wadz miejskich do Sanoka nie udaa si, ale dziki bohaterstwu nauczycieli cz dokumentw uratowano. Rwnie heroiczne byy prby ratowania ksigozbioru szkolnego przez nauczycielki (m.in. P. Wittenberg, S. Krzakow i E. Hartmanow), rodzicw i uczennice. W czasie okupacji w szkole miecia si kolejno siedziba policji niemieckiej i stray poarnej, a nastpnie szkoy podstawowej i redniej dla modziey niemieckiej i dzieci volksdeutschw. Wielu nauczycieli prowadzio tajne nauczanie (m.in. Maria Falarzwna, Halina Grodecka, Irena Kruczyska, Stanisawa Krzakowa, Marian ukowicz, Maria Oborska, Maria Polaska, Zofia Stechmachowa, Janina Strczyska, Zofia Towtkiewicz, Paulina Wittenberg, Wadysawa Wyderko, Barbara Zawadzka),30 wielu przebywao w obozach koncentracyjnych i wizieniach, wielu zgino zamordowanych przez hitlerowcw. Wrd ofiar byli te uczniowie i absolwenci. Zginli m. in.: Wanda Bieniewska,

oraz historyk Zagbia J. Przemsza-Zieliski zaj miejsce 114, a jej absolwenci, a dzisiaj znani artyci Jacek Cygan i
Krzysztof Materna miejsca 223 oraz 227.
26

S. Luchowiec, Ksiga pamitkowa wydana z okazji 80-lecia II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, 1988, Zesp redakcyjny: E. Gorzkowska, A. Kierkowski, J. Kram, E. Morawska, I. lenzak, M. Waliski, s 189-190. 27 J. Kram, Plateranki w Modzi id, ibid., s. 186-187. 28 Za: P. ur, op. cit., s. 30-31. 29 Wywiad z J. Kekiem w Trybunie Robotniczej z 1973 r. (odbitka w archiwum niej podpisanego, brak inf. o dacie).

Maksymilian Bikiewicz, Teresa Burdziska, Danuta Faliska, p. Faryaszewska, Lilka Fortunko, Anna Gsiewska, Wanda Grtler, Anna Jodowska, Zofia Kalabiska-Engelking, Irena Klassa, Maria Krauze, Eugeniusz Senkowski, Anna Stefanowska. Po wyzwoleniu miasta w marcu 1945 r. rozpocz si nowy, bardzo skrcony (80 dni do 15 VII) rok szkolny w murach szkoy przy ul. Parkowej. 19 marca odbyo si w mieszkaniu prywatnym dyr. J. Strczyskiej pierwsze po wojnie posiedzenie Rady Pedagogicznej. Po powrocie z obozu w Ravensbrck, przy pomocy wychowanek i dawnych nauczycieli, prbowaa ona wszelkimi siami zorganizowa prac w ogooconym doszcztnie budynku. Komitet Rodzicielski powiela teksty, aby zastpi brak podrcznikw. Ju w pierwszych dniach prac zakcia jednak naga decyzja wadz o zorganizowaniu w gmachu przy Parkowej 1 szpitala wojennego. Nastpia popieszna (24 godziny!) ewakuacja szkoy do budynku Liceum Mskiego im. B. Prusa. Do koca pierwszego roku szkolnego biblioteka szkolna startujc praktycznie od zera wzbogacia si o ok. 600 tomw (dokadnie: 548 dzie). W tyme roku szkolnym w szkole uczyo si w 22 oddziaach 800 uczennic (!). 42 spord nich przystpiy do matury. W sierpniu 1945 r. szkoa powrcia do wasnego budynku, przybierajc nazw: Pastwowe Gimnazjum i Liceum Oglnoksztacce im. Emilii Plater. Pod presj wadz dziaalno organizacyjn w szkole rozpoczy organizacje ZMW, OH TUR, nastpnie ZWM. Wczeniej jednak wedug zasad przedwojennych zaczy dziaa harcerstwo i Sodalicja Mariaska. W 1948 r. dyr. J. Strczyska31 przeywszy gehenn okupacyjn i wojenn, wykonawszy heroiczn prac w trudnym trzyleciu powojennym zostaje zmuszona do rezygnacji ze stanowiska; w tym wypadku przyczyny maj niewtpliwie charakter polityczny w nowych pryncypiach ustrojowych dokonywano jake czsto bezwzgldnych roszad personalnych, aczkolwiek uwaga ta nie jest absolutnie jakkolwiek ocen tak szlachetnej postaci, jak dyr. Anna Bagiska. Jak podsumowa na tle dziejw szkoy okres 20-lecia? Lektura wspominanego wielokrotnie okolicznociowego wydawnictwa Nasza Szkoa 19081933, zawartych w nim sprawozda i relacji, lektura kolejnych Ksig pamitkowych, wspomnie nauczycieli i absolwentw oraz wielu innych dokumentw i materiaw z historii szkoy przysparza wsp30

Trzeba tu uwzgldni take tych, ktrzy prac w szkole podjli po wojnie, m.in. S. Bomski, Z. Frank, R. Indelak, M. Kotliska, I. Kruczyska, M. Oborska, M. Polaska, Z. Towtkiewicz, B. Zawadzka, H. urekRafalska. Por. P. ur, op. cit., s. 34.
31

por. H. Grodecka, Moja dyrektorka, w: Ksiga pamitkowa 1988, op. cit., s. 80-81; A. Bargie-Pakuowa, Wspomnienie o pani dyrektorce Janinie Strczyskiej, ib., s.82-83; A. Strzakowska-Zieliska, Moi bliscy, ib., s.175-177.

10

czesnemu czytelnikowi, szczeglnie temu mocno z ni zwizanemu, wielu niekamanych wzrusze, dajc jednoczenie asumpt do przemyle i refleksji na temat spraw take bardziej uniwersalnych, np. kwestii cigoci tradycji polskiej myli pedagogicznej, roli tradycji w spoecznociach lokalnych, godnych przypominania dzisiaj, nie tylko modziey szkolnej, wzorw osobowych. Co wydaje si rysem najbardziej charakterystycznym dla dziaalnoci szkoy w okresie 20-lecia midzywojennego, to bardzo wysokie poczucie odpowiedzialnoci nie tylko przeoonych, ale caej kadry nauczycielskiej za wzorowe wychowanie modziutkich gimnazjalistek, ich nienagann moralnie postaw, wpojenie im uniwersalnego systemu wartoci, ktre byy swoistym posagiem jak wynika z licznych materiaw wspomnieniowych na cae ycie. Budzi szacunek znakomity poziom nauczania; znaczny odsetek absolwentek szkoy koczy wwczas uniwersytety. Poza tym wysoki poziom identyfikacji nauczycieli, uczennic, absolwentw ze szko, ale te co szczeglnie godne podkrelenia utosamiania z i coraz cilejszej wsppracy rodzicw ze szko. Nie zaczynali od pytania, co szkoa moe da ich crkom, ale najpierw pytali, co oni sami mog zaofiarowa szkole. I zaofiarowali np. niebanalny w sensie architektonicznym obecny budynek szkoy, ktry powsta z autentycznej inicjatywy spoecznej. Symbolem wizi absolwenckich z Plater moe by jedna z najwybitniejszych a wybitnych absolwentw liceum posiada bardzo wielu! absolwentek prof. Alicja Dorabialska, uczennica Marii Curie-Skodowskiej, ktra co prawda matur zdawaa ju w Warszawie, ale do koca swojego ycia w licznych wypowiedziach i listach podkrelaa swj zwizek ze szko sosnowieck.32 Co jeszcze zwraca uwag w klimacie tamtych lat, to niekamany, spontaniczny patriotyzm przedstawicieli spoecznoci szkolnej. No i nade wszystko nieustanny wymg rzetelnej pracy. A przecie nie uczszczay do tej szkoy, zwaszcza pod koniec lat 30., li tylko panienki z tzw. dobrych domw; dziki rozmaitym stypendiom i in. rodkom nauk w szkole pobieraa wcale liczna grupa dziewczt z rodzin uboszych. Atmosfera panujca w szkole w tamtych latach sprawia, jak mona sdzi ze wspomnie, e nie dotkny jej kolejne fale antysemityzmu, tak silne w niektrych rodowiskach uniwersyteckich i szkolnych w tamtym okresie.33 Ide tolerancji, wrog antysemityzmowi, wpajaa uczniom

32

W roku 1968 w szkole odbya si sesja popularnonaukowa powicona yciu i pracy M. Skodowskiej-Curie. Prof. A. Dorabialska wystosowaa z tej okazji do modziey list ze wspomnieniami o noblistce (marzec) i ufundowaa jednorazow nagrod dla najlepszej tegorocznej absolwentki liceum, ktr otrzymaa M. Sokoowska. Por. W hodzie Wielkiej uczonej, Wiadomoci Zagbia 1968 r. nr 12 z 22 marca.
33

Wiele istotnych informacji dotyczcych szkoy z lat 30 XX w. znajdziemy we wspomnieniach nauczycielek: Marii Falarz-Korczyskiej, Zofii Stechmanowej, Marii Czarneckiej, Haliny Rabsztyn, w: Ksiga pamitkowa 1988, op. cit., s. 151-162.

11

ju J. Siwikowa, zajrzyjmy do bardzo szczerych w tym wzgldzie wspomnie A. Dorabialskiej.34 Ale przecie przepiknymi i heroicznymi kartami (m.in. udzia w AK) wypeniona bya biografia Anny Bagiskiej, rodowitej lwowianki, absolwentki geografii Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1938 r.), kiedy obja dyrekcj szkoy po J. Strczyskiej35. Od 1949 r. szkoa zacza nosi nazw: Pastwowa Szkoa Oglnoksztacca eska Stopnia Licealnego im. E. Plater.36 W roku 1952 dyrekcj przeja Irena lenzak, ktra bdzie ni kierowa przez 21 lat. Lata 194856 (posumy si w tym wypadku cezur polityczn, a nie chronologi kadencji dyrektorskich) w yciu szkoy charakteryzoway si z jednej strony cechami i poczynaniami typowymi dla tego okresu historycznego w dziejach kraju, z drugiej prowadzono przecie normaln, wynikajca z powinnoci szkoy w ogle, prac dydaktycznowychowawcz. Odnotowujemy zatem fakt zapocztkowania od roku szkolnego 1948/49 dziaalnoci ZMP. Pocztkowo organizacja bya jakby bojkotowana przez wychowanki, w kocu roku 1949 liczy ju jednake 266 czonki na 556 uczennic. Zetempwki wiody prym w zarzdzie wietlicy szkolnej, zaoyy kiosk uczciwoci, wychodziy w teren z referatami, a najbardziej wiadome uczszczay do Wieczorowej Szkoy Partyjnej. W 1950 roku brygada 50 plateraskich ZMP-wek ochotniczo zgosia si do udziau w akcji niwnej. Szkoa wczya si do walki z analfabetyzmem, ZMP inspirowao prace szkolnego koa TPPR, ktre nawizao kontakty z przodujc modzie radzieck. Niezbyt aktywnie dziaa SKOW. W 1954 r. uczennice wyraziy dum z faktu, e szkoa zajmuje czoowe miejsce wrd wszystkich szk sosnowieckich, i meldoway, i przepracoway 1540 godzin przy budowie Parku Kultury i Wypoczynku midzy Sosnowcem a Szopienicami, Zarzd Szkolny ZMP skary si za na Zarzd Miejski ZMP, ktry mimo wielu prb, nie przysya do szkoy instruktora.37 (Inne tego typu fakty, np. dotyczce akcji niwnych, wykopkowo-kartoflanych, przodownictwa w zbirce zomu, masowego udziau w biegach narodowych odnotowuje

34

A. Dorabialska, W polskiej szkole lata 1908-1913, w: Ksiga pamitkowa 1988, s. 40 i n. Myl, e mao kogo sta na tego typu szczero wobec wasnych bdw modoci. I klas. 35 Por. E. Bagiska-Wartak, Ocali od zapomnienia, Ksiga pamitkowa - 2008, op. cit., s. 124-127. Bardzo ciepo wspomina dyr. A. Bagisk wybitna nauczycielka H. Grodecka, Pani Dyrektor Anna Bagiska, w: Ksiga
pamitkowa 1988, op. cit., s. 84.
36 37

ibid. Gos uczennic: Chcemy dorwna innym, Dziennik Zachodni z dn. 11 VI 1954 r. Ten apel-interwencja uczennic zawiera m.in. prob (a raczej danie) do KM ZMP w Sosnowcu o przydzielenie szkole koniecznie zdolnego i energicznego instruktora, ktry pokierowaby prac kulturalno-owiatow w wietlicy szkolnej.

12

Kalendarium38). Pod koniec lat 50. czytamy w reporterskiej nocie Zaszczyt przechowywania sztandaru [przechodniego] w oglnopolskim szkolnym wspzawodnictwie SFOZ przypad w udziale wanie liceum im. E. Plater.39 Badacz tzw. nowomowy zauway znamienny fakt. W latach 1953-55. XX wieku w sprawozdaniach dyrekcji i in. dokumentach szkolnych spotykamy si z retoryk typu: Od roku szkolnego 1951/5240 produkcja szkoy na wszystkich odcinkach przebiega planowo i rytmicznie. lub (...) szkoa wesza na waciwe drogi wychowania socjalistycznego tak modziey, jak rodzicw. (1954 r.).41 Po roku 1956 jzyk sprawozda i dokumentw normalnieje, tzn. przybiera na og urzdowo-biurokratyczn form, aczkolwiek na przeomie XX i XXI w. zaznacz si na posiedzeniach Rady Pedagogicznej pewne prby zapoycze z jzyka (a za nim etyki) biznesu. Lansowane pojcia w rodzaju poda, oferta, klienci (w odniesieniu do uczniw i rodzicw) na szczcie nie znajd si w powszechnym uyciu, wypaczaj albowiem sens wychowania i edukacji (zgdmy si co do tego, e adna szkoa nie jest marketem). Zmiana zatem zwyczajw jzykowych jest symptomem normalnienia pracy szkoy i wracania bo bdzie to proces trwajcy jeszcze wiele lat po 1956 r. do wasnej, narodowej tradycji, aczkolwiek pryncypia ustrojowe typowe dla PRL bd wpywa na jzyk komunikacji i dziaalno wychowawczo-edukacyjn szk polskich a po lata stanu wojennego, dlatego niektrzy z absolwentw odwzajemni si po latach swojej szkole yk klasztornego dziegciu, zaprawionego policyjno-wizienn metaforyk, podajc j z rozbawieniem i nawet odrobin litoci 42. Metaforyka wizienna w odniesieniu do szk jest czytelna w kontekcie folkloru uczniowskiego,43 czy za klasztorom damskim znane byy tajniki wytwarzania dziegciu wtpi. Niektrzy z autorw wspomnie, nieliczni zreszt, ci o tempe-

38 39 40

M. Waliski, Kalendarium 1908-2008, op. cit.

Plateranki Warszawie, w: Ksiga pamitkowa 1988, s. 191 (sztandar zdobyo woj. katowickie). Nastpia wtedy zmiana dyrektora [przyp. M.W.]. 41 Maszynopis, op. cit. 42 P. Walewski, yka klasztornego dziegciu, w: Ksiga pamitkowa wydana z okazji 90-lecia II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, pod. red. M. Waliskiego, Sosnowiec 1998, s.77-79 (notabene od lat lektur Polityki zaczynam od kompetentnych i ze swad pisanych artykuw powiconych medycynie tego dziennikarza). Jake rne moe by spojrzenie na t sam rzeczywisto szkoln, wykae zestawienie wspomnie rnych autorw w cytowanych Ksigach, jak i wywiadw z absolwentami zamieszczonych na Stronie powiconej wybitnym absolwentom II LO im. E. Plater w Sosnowcu (http://www.plater.edu.pl/absolwenci/index.html). Przy okazji zauwamy, e w nazewnictwie szkoy pojawia si take sowo Klasztor, co wykorzystywali ci bardziej byskotliwi dziennikarze, np. JG, Klasztor nad Przemsz, Gazeta Wyborcza w Sosnowcu 1993 r. nr 6 z 23 listopada. 43 Od wielu lat funkcjonuje ona doskonale w Internecie na stronach szkolnych i in. fejsbukach; obrazem jednak szkoy we wspczesnym folklorze internetowym przyjdzie zaj si w innym miejscu.

13

ramencie IPN-wskim, po 1989 r. wypominaj szkole obowizek noszenia tarcz i mundurkw, pantofli na zmian, dyury nauczycielskie w szatni, apele. Takie to byy szykany Ducha tamtych czasw oddaje znakomicie pewien dokument jest to 32-kartkowy, zapisany w poowie, zeszycik w kratk w brudnozielonej (upyw czasu) okadce. Jego zawarto stanowi co w rodzaju zbiorowego autorstwa scenariusza przedstawienia na odwilow akademi szkoln, ktra miaa by zapewne krytyk szkolnych apeli i organizacyjnych zebra typowych dla minionych lat. Cao rozpoczyna si przemwieniem przedstawicielki (aktywistki) kl. Xa: Zaledwie przed kilkoma dniami zakoczy swe obrady XX Zjazd KPZR. Wszystkie zapewne ledziymy z zainteresowaniem przebieg tych obrad i doskonale wiemy, e jednym z najwaniejszych, omawianych problemw bya sprawa krytyki i samokrytyki. Ze wzgldu na aktualno tego zagadnienia postanowiymy przenie to zagadnienie z teren naszej klasy. Ot sytuacja w kl. Xa nie jest zadowalajca. Wielkim minusem dla klasy jest brak powanego stosunku ucz. do nauki.44 Itd., itp. Wypowied utrzymana jest na og w stylu charakterystycznym dla ZMP-wskich przemwie wiecowych, ale jej istota sprowadza si do krytyki klasowego zarzdu i koa ZMP; ostatecznie przecie XX Zjazd wzywa do krytyki i samokrytyki... Nie tylko, w zestawieniu z wyej cytowanym za Dziennikiem Zachodnim gosem uczennic, odbieramy wystpienie pierwszej mwczyni jako prb celowo (efekt dramaturgiczny!) niemiaej parodii. Intencje autorek kolejnych wystpie s ju zdecydowanie karykaturalno-przemiewcze: w komiczny sposb zestawiaj typowe, potoczne dialogi nastolatek z patosem nowomowy partyjnej, niby krytykujc koleanki za brak ideowego zaangaowania. Nieprzystajcy do jedynie susznej linii partii styl ycia i zachowania uczennic w szkole, na lekcjach i w yciu pozaszkolnym demaskuj komiczno-satyryczne wierszyki (talentw poetyckich w Plater nigdy nie brakowao). Autorki scenariusza wyywaj si na jaki adny parodystyczny niuans - bdach i niedocigniciach, realizacji planw, zwrotach w kierunku umacniania postawy ideowej, likwidacji bdw, budownictwie, wrogu klasowym, wydobyciu, realizmie socjalistycznym, produkcji, domagajc si od zarzdu ZMP, aby na zebraniach i szkoleniach zrezygnowa z mitologizacji rzeczywistoci za pomoc swoistego metajzyka, jakim bya nowomowa. Wzywaj zatem: Koleanki! Demaskujmy w naszym kolektywie dwulicowo, obud, fasz, zakamanie. Walczmy o czysto i pikno naszych szeregw zetempowskich. W zgranym i rozsdnym kolektywie ksztatujmy swoje charaktery.

44

Zachowuj walory oryginau, jego jzyk wskazuje na parodystyczne intencje; M.W.

14

Rnie mona ocenia talent literacki (w aspekcie zwaszcza parodii) autorek scenariusza, ale w zapiskach trafiamy na prawdziwe pereki kabaretowe. Ich przykadem jest scenka utrzymana w tonie totalnej parodii zebrania i protokou z zebrania ZMP-owskiego w klasie n, ktrego jedynym punktem by wybr i analiza tekstu pieni na oglnoszkolny konkurs pieni masowych. Kol. Storczyk przeczytaa tekst wybranej przez ni pieni: Polay si zy me czyste, rzsiste/ Na me dziecistwo sielskie, anielskie etc. W trakcie burzliwej dyskusji powiconej analizie uytej przez autora pieni leksyki, w ktrej gos zabieray kol. Fioek, kol. Daktyl, kol. Mak, kol. Szparagus, kol. Burak i kol. Heje, zbadano i oceniono intencje poety, zgodzono si, co do faktu, e sowa tej pieni nie mieszcz si w ramach pojcia o budownictwie socjalistycznym i chocia wiek autora usprawiedliwia taka postaw, jednake dzisiaj jest ona nie do przyjcia. Ostatecznie dziki kolektywnemu wspudziale45 przyjto jednogonie, e pie otrzyma nastpujce brzmienie: Popyn miech mj zdrowy, ludowy, Na me dziecistwo polne, bezrolne, Na moj modo chwack, junack, Na mj dziarski wiek robociarski. Popyn miech mj zdrowy, ludowy I tekst w tej wersji zakwalifikowano na konkurs. Znakomity jest take skecz, w ktrym dwie koleanki z awki szkolnej zakadaj spdzielni produkcyjn, przyrzekajc uroczycie, e od dnia dzisiejszego bd codziennie dzieli si buk z kiebas, serem, czym to ktra przyniesie do szkoy. Wnioski z tych anegdot? Wrc do Ducha Czasu. Toczyy si zapewne i w szkole spory ideologiczne (we wspomnieniach nie znajdziemy na ten temat za wiele informacji), ale dziewczyny zachoway najwyraniej zdrowy rozsdek i poczucie humoru, o czym wiadczy, zaznaczony parodystycznym narzdziem, dystans wobec obowizujcych pryncypiw. Ich kulturze literackiej nie zaszkodzia obowizujca lektura spod znaku socrealizmu (obmianego przez autorki jako sokrealizm) z jednej, i lektura wasna (Trdowata, Krwawa pani na Czachcicach) z drugiej strony do jednej i drugiej czyni aluzje w scenariuszu. Za kultur literack naley im si bez wtpienia najwysza nota. Czy wystawiy spektakl wedug tego scenariusza?
45

Tym razem gramatyczny niuans parodystyczny.

15

W latach 1952-55 budynek szkoy zosta gruntownie wyremontowany i zradiofonizowany. 6 czerwca 1953 r. w dokumentacji szkolnej pojawia si nazwa: II Liceum Oglnoksztacce im. Plater w Sosnowcu.46 W tyme roku zaczyna si pasmo sukcesw olimpijskich w Olimpiadzie Chemicznej podopiecznych wybitnej pedagoki i nauczycielki mgr Haliny Grodeckiej (A. Ziaja, w pniejszych latach E. Fiszer, J. Gbicka, B. Przybylik47), co byo faktem symbolicznym i znaczcym w kontekcie dalszych osigni szkoy i nauczycieli: chemia kojarzy si przecie z wybitn uczennic szkoy prof. A. Dorabialsk to raz, a dwa od przeomu lat 80. i 90. XX w. prasa jake czsto bdzie nazywa Plater Szko olimpijczykw48. W roku szkolnym 1956/1957 Liceum zgodnie z nowymi trendami pedagogicznymi przeksztacone zostao w placwk koedukacyjn, do dnia dzisiejszego istnieje tu jednake dua przewaga liczebna dziewczt. Rok 1959 by rokiem II Zjazdu absolwentek z okazji 50-lecia szkoy (18-19 kwietnia), Przybyy na rwnie jako gocie honorowi J. Siwikowa49 oraz J. Strczyska. Ukazao si z tej okazji wydawnictwo Po latach. Jednodniwka Zjazdu Koleeskiego B. Wychowanek Gimnazjum i Liceum im. E. Plater w Sosnowcu, Sosnowiec, 18-19 kwietnia 1959 r.50 W 1960 r. nastpio uroczyste otwarcie piknego i dobrze pomylanego, jak na owe czasy, stadionu szkolnego, ktry przebudowany i unowoczeniony zosta dopiero kilka lat temu, za dyrektury M. Soczyskiej. Liceum stao si placwk znan w regionie, torujc nowe szlaki w dziaalnoci innowacyjnej, noszc wszelkie znamiona szkoy twrczej. Novum w skali wojewdzkiej stanowia zmiana zaj z systemu zaj z klasowo-lekcyjnego na system zaj w pracowniach dokonana w roku szkolnym 1964/1965. W kolejnym powstaj klasy z poszerzonym programem nauczania jzyka polskiego, jzyka rosyjskiego i historii (antycypowano tym samym o wiele pniejsz koncepcj tzw. klas profilowanych), a w roku szkolnym 1969/1970 klasy o profilu biologiczno-chemicznym, ponadto zaczynaj odbywa si zajcia fakultatywne z jzyka polskiego, z chemii i biologii. W padzierniku 1968 r.
46 47

ibid.

(Made), W chemicznych szrankach. Olimpiada w paacu Modziey, Trybuna Robotnicza z 9 czerwca 1954 r.; II Oglnopolska Olimpiada Chemiczna zakoczy si dzisiaj, Dziennik Zachodni z 23 marca 1956 r.; (kr), Alicja i Basia najlepsze chemiczki, Trybuna Robotnicza z 23 maja 1956 r. Por. te [spis] Laureaci, finalici i uczestnicy eliminacji centralnych olimpiad przedmiotowych szczebla centralnego (III st.) w latach 1953-2008, Ksiga pamitkowa 2008, op. cit., s. 318-324. Spis ten wymaga korekt, przyp. M.
W.
48

Np. E. Tkacz-Magner, Olimpijczycy z Plater, Wiadomoci Zagbia 1988 r. nr 24 z 14 czerwca; jew, Szkoa olimpijczykw, Dziennik Zachodni 1993 nr 26 z 1lipca. 49 Zmara rok pniej 21 VII 1960 r. 50 Brak danych o redakcji.

16

dziki staraniom dyr. I. lenzak oddano do uytku bardzo nowoczesne, jak na owe czasy, laboratorium jzykw obcych51. Dziki nauczycielowi PO Bolesawowi Kuci powstaje szkolne koo LOK, modzie >>rozsmakowuje si<< w pracy na terenie organizacji, zdobywa wysokie lokaty w spartakiadach kociuszkowskich Zagbia.52 W tych latach dziaalno eksperymentaln (jak to wtedy chtnie nazywano) w zakresie dydaktyki prowadzili wybitni pedagodzy i nauczyciele m.in. mgr J. Kram (j. polski)53, mgr Bogusaw Kabaa (historia)54, mgr Wiesawa Malczewska (j. rosyjski) oraz mgr Halina Grodecka55 i mgr Bogdan Rudzki w klasach biologiczno-chemicznych. Owocowao to opracowaniami dydaktycznymi i podrcznikami dla szk (J. Krama, H. Grodeckiej). Zwikszaa si ilo uczniw docierajcych do etapu III st. olimpiad przedmiotowych: szkoa doczekaa si pierwszych laureatw w Olimpiadzie Literatury i Jzyka Polskiego byli nimi uczniowie mgr Emilii Morawskiej56 (Joanna abu w 1972 r.) i Magorzata Sabosz w 1973 r. J. Krama, wsptwrcy zreszt tej olimpiady przedmiotowej, w Olimpiadzie Biologicznej mgr B. Rudzkiego, w Olimpiadzie Astronomicznej mgr. Karola Kochanka, regularnie w eliminacjach III st. Olimpiady Wiedzy o Sztuce uczestniczyli wychowankowie mgr Ewy Olesiak, Olimpiady Fizycznej K. Kochanka i mgr. Wodzimierza Kalabiskiego, Astronomicznej mgr Wandy Hazler. Barbara Gaziowska, laureatka Olimpiady Chemicznej z 1969 r., uczennica mgr Zofii Oleksy, zostaa pierwsz w dziejach szkoy laureatk olimpiady midzynarodowej ( II m. w II Midzynarodowej Olimpiadzie Chemicznej). Zdobywano cenne dowiadczenia z pracy z uczniem zdolnym, co stao si jednym z istotnych elementw tradycji liceum po dzi dzie.

51

W wybitnym stopniu pomogli rodzice: in. S. Gaziowski wykona w czynie spoecznym projekt i dokumentacj techniczn caej sali i kabin, a in. J. Landesberg zaprojektowa cz elektroniczn oraz nadzorowa wykonanie robt. Por. te: (), Laboratorium lingwistyczne w Liceum im. E. Plater, Trybuna Robotnicza z 4 grudnia 1968 r.; Z. Wudkiewicz, Gawaritie pa ruski? Nowoczesna technika w subie nauki jzykw obcych, Wiadomoci Zagbia z 1968 r. [wycinek].
52

T. Heller, Powoanie i pasja. Nauczyciel wychowawca dziaacz, Czata z 25 kwietnia 1964 r. (spory szkic powicony sylwetce B. Kuci); formua nauczyciel wychowawca dziaacz mieci si idealnie w pojciu osobowych wzorw pedagogicznych lansowanych przez pras jeszcze w latach 60. XX wieku. 53 Por. M. Sznicer, Wspomnienie o Profesorze Jerzym Kramie, Ksiga pamitkowa 1998, op. cit., s.44-45; tame: E. Gorzkowska, Pan Profesor Jerzy Kram, s. 46-47; B. Kabaa, Jerzy Kram nauczyciel idealny. Sosnowiczanin stulecia, Kurier Miejski 2000 r. nr 18 z 31 padziernika. 54 Z nauczycielem historii Kilka sw o humanistyce, Dziennik zachodni z 27 grudnia 1966 r. (wywiad z B. Kaba). 55 Dla znajomoci dziejw szkoy wany jest obszerny szkic Jej autorstwa, por. Egzamin z patriotyzmu. Ze wspomnie nauczycielki. Miesic Pamici Narodowej, Wiadomoci Zagbia z 10 kwietnia 1981 r. 56 Pani prof. Emilii Morawskiej powicony jest niezwykle sympatyczny i w kadym calu prawdziwy artyku Wychowawcom kwiaty i yczenia (prawdopodobnie Trybuna Robotnicza z padziernika 1975 r. ). Jej wychowankiem by m. in. zwycizca Oglnopolskiego Konkursu Recytatorskiego Krzysztof Materna. Wielkiemu sercu Pani E. Morawskiej zawdziczam przejcie pracowni polonistycznej w sali 32, tak szczliwej nie tylko dla mnie - i tak przeklinanej przez wielu moich uczniw, zwaszcza tych, ktrym szlaczki w zeszytach czyni kazaem; M.W.

17

W roku szk. 1971/72 w II LO im. E. Plater w Sosnowcu, znw wyprzedzajc histori pniejszych reform edukacyjnych Polsce, wprowadzono eksperyment dwukrotnej oceny uczniw systemem semestralnym na wzr wyszej uczelni. Ucze musia uzyska ocen z kadego przedmiotu co najmniej raz w miesicu. Duy nacisk zosta pooony na preorientacj zawodow, wspprac z psychologiem, zatem standardy obowizujce wspczenie.57 W 1968 roku odbyy si obchody jubileuszu 60-lecia szkoy. W uroczystoci w Domu Kultury Metalowiec wzili udzia m. in. I sekretarz KM PZPR S. Gobiowski i przew. Prezydium MRN K. Nowak. Wykad o tajnym nauczaniu wygosia znana absolwentka szkoy, wybitna etyczka doc. dr Alicja Gliska.58 Zastpca dyr. DOKP przekaza szkole ufundowany przez kolejarzy nowy sztandar, przed ktrym modzie zoya uroczyste lubowanie (12 V).59 Jednak w gabinecie dyrektora szkoy przechowywany jest pieczoowicie przedwojenny (ufundowany w 1933 r.) sztandar szkoy z wizerunkiem Matki Boskiej Czstochowskiej i napisem Ojczyzna. Nauka. Cnota, ktry odnowiony zosta w roku 2000 i ktry cigle jest reprezentacyjnym sztandarem szkoy (wystpienia Pocztu Sztandarowego w czasie najwaniejszych wit szkolnych i in. uroczystoci). Dwa lata wczeniej Rada Ochrony Pomnikw i Mczestwa i Gwna Kwatera Zwizku Harcerstwa Polskiego naday Liceum Oglnoksztaccemu im. Emilii Plater w Sosnowcu tytu i odznak Opiekuna Miejsc Pamici Narodowej (9 V 1966 r.). W 1973 r., po odejciu dyr. Ireny lenzak na emerytur60, prowadzenie zasuonej dla regionu placwki przej mgr Adam Kierkowski polonista, wkrtce od 20 XII 1974 r. doktor pedagogiki. Zapocztkowane zostay pewne nowe istotne kierunki dziaalnoci Liceum, kontynuowane w latach nastpnych, aczkolwiek mwi w tym wypadku naley raczej o ewolucji ni o rewolucji. W 1973 r. podjto mianowicie prb pedagogiczn, ktrej celem byo nawizanie wsppracy z wyszymi uczelniami (Wydzia Farmaceutyczny lskiej Akademii Medycznej). W 1974 r. w szkole zorganizowano liczcy 23 uczniw eksperymentalny oddzia o profilu biologiczno-chemicznym dla wybitnie uzdolnionej modziey. To, co w latach 60. i 70. traktowane byo jako eksperyment, weszo wspczenie do codziennej praktyki. Szkoa nawizaa take trwae jak si okazuje kontakty z Uniwersytetem lskim (Wydzia Biologii i Ochrony rodowiska, Instytut Filologii Polskiej). Dziki nim od 1976 r. kon57

(), Kolejny eksperyment pedagogiczny w Liceum im. E. Plater, Trybuna Robotnicza z 27 padziernika 1971 Zmara 29 kwietnia 1999 roku. (), 60-lecie Liceum im. Emilii Plater. DOKP ufundowaa sztandar, Trybuna Robotnicza z 14 maja 1969 r.

r.
58 59 60

Dyrektor Agata Irena lenzak zmara 23 wrzenia 2003 r. W uroczystociach pogrzebowych w dniu 26 IX uczestniczya caa spoeczno szkoy. Por. E. Gorzkowska, Nasza Pani Dyrektor, w Ksiga pamitkowa 1998, s. 85-86.

18

tynuowano eksperyment biologiczny, prowadzony od trzech lat dziki porozumieniu z Wydziaem Farmacji AM i Wydziaem Biologii i Ochrony rodowiska Ul. W szkole zaczy funkcjonowa w kadym roczniku po dwie klasy o profilu biologiczno-chemicznym, przy czym jedna, tzw. uniwersytecka, bya mniejsza liczebnie, miaa program powikszony o kilka godzin i wykadali w niej pracownicy naukowi obu Wydziaw61. Profil biologicznochemiczny sta si na dosy dugi czas wiodcym profilem w szkole, co jest zasug wybitnych pedagoek i nauczycielek mgr Lucyny Horoniowej i mgr Anny Korusiewicz. Wysoki poziom prezentowa take profil matematyczno-fizyczny (pedagodzy W. Kalabiski, K. Kochanek). W roku 1975 liceum odwiedzia, co traktowano jako wyrnienie, delegacja Sejmowej Komisji Owiaty. W tyme roku, 15. VII, Kwatera Gwna ZHP wrczya szkole Akt nadania tytuu Druyny Sztandarowej 5 Druynie Harcerskiej Suby Polsce Socjalistycznej przy II LO w Sosnowcu.62 W owym roku wyrazy podzikowania i wdzicznoci za dugie lata pracy otrzyma od Dyrekcji, Rady Pedagogicznej, Komitetu Rodzicielskiego i modziey wspomniany ju wony Jan Kek odchodzcy na emerytur. Pracowa w szkole od lat 30. W pniejszym czasie ikonami szkoy stan si lubiane przez modzie i nauczycieli wone: m. in. p. Stasia, pani Siejeska, pani Edyta Pako. W roku szkolnym 1978/1979 obchodzony by jubileusz 70-lecia. Placwk odwiedzi wiceminister owiaty gen. Zygmunt Huszcza, Szkoa odznaczona zostaa Medalem Komisji Edukacji Narodowej.63 Medalami tymi odznaczonych zostao rwnie 11 wsppracujcych z ni naukowcw oraz nauczycieli, o ktrych dokonaniach wspomniaem wyej. W holu odsonito paskorzeb Emilii Plater duta M. Kiciskiego i tablic pamitkow tego artysty z napisem: W roku 70-lecia istnienia szkoy dla upamitnienia jej patriotycznych tradycji. Liceum zostao ponadto organizatorem grupy problemowej Seminarium Wychowania 79.

61

Por. A. Kierkowski, Wspdziaanie liceum oglnoksztaccego z wyszymi uczelniami, Ksiga pamitkowa 1988, op. cit., s.56-64; E. Wanacka, Licealista na uczelni. Nowatorstwo pedagogiczne, Trybuna Robotnicza z 18 czerwca 1974 r.; E. Kozik, Licealici na Uniwersytecie. Partnerskie wspdziaanie szkoy redniej i wyszej uczelni, Trybuna Robotnicza z listopada 1975 r. W. Kociski, Nowoczesno w starych murach, Trybuna Robotnicza z listopada 1975 r.; J. Karkoszka, Jak rozwin talent? Ucze na Uniwersytecie, Trybuna Robotnicza z wrzenia 1976 r. 62 Harcerstwo prnie dziaao w szkole jeszcze w dekadach lat 60. i 70.; w latach 80. funkcjonuje raczej w szcztkowej postaci (por. np. wypowied uczennicy kl. 3c i druynowej stanicy Chorgwi Katowickiej Magorzaty Pozor, Wrci w Bieszczady, Prometei z padziernika 1978 r. (Dzieje skautingu i harcerstwa w szkole nad Przemsz mogyby by kolejnym wdzicznym tematem do opracowania; por te: M. Pobog-Dmochowskiej, Wspomnienie z dziejw druyny harcerskiej w Gimnazjum im. E. Plater w Sosnowcu, w: Ksiga pamitkowa 1998, s. 51-52). 63 Medal Komisji Edukacji Narodowej dla Liceum im. Emilii Plater, Wiadomoci Zagbia z 11 maja 1979 r.

19

Przybywao znaczcych osigni olimpijskich. Tytuy laureatw zdobywali podopieczni A. Korusiewicz i L. Horo w Olimpiadzie Biologicznej, mgr. Andrzeja Kubiskiego i Z. Oleksy w Olimpiadzie Chemicznej,64 mgr Marii Polaskiej w Olimpiadzie Jzyka Francuskiego65; uczennica najmodszej w wczesnym gronie opiekunw olimpijczykw mgr Bogusawy ak zostaa laureatk Olimpiady Jzyka aciskiego, co sygnalizowao zmian pokoleniowej warty olimpijskiej. Do eliminacjach III st. Olimpiady Chemicznej docierali uczniowie mgr Marii Leniewskiej. Znami czasu oraz przyczynek do bada nad semantyczn rozcigliwoci pojcia olimpiada: 12 XI 1979 r. w rejonowych eliminacjach Olimpiady Wiedzy o Partii i Socjalistycznej Ojczynie po dogrywce zwyciya druyna z Plater, ktra reprezentowaa Sosnowiec na konkursie wojewdzkim.66 W burzliwych latach 1980-81 i w latach stanu wojennego szkoa funkcjonowaa normalnie. Nie interesuj nas tu wybory polityczne czy zwizkowe nauczycieli, niewiele wiemy o pozazwizkowej dziaalnoci modziey.67 W 1983 r. uroczycie obchodzony by jubileusz 75-lecia szkoy, materiay przygotowywane do druku w Ksidze jubileuszowej pozostay jednak w rkopisie; wykorzystywano je czciowo w pniejszych wydawnictwach. Trzy lata pniej ukaza si pierwszy numer Antidotum pierwszego (prawdopodobnie) czasopisma Samorzdu Szkolnego (opiekowaa si nim matematyczka Liliana Tymiska, pismo wychodzio do 1994 r.). I ta inicjatywa miaa swoj kontynuacj: w 1994 wychodzi jeden numer gazetki Mirror (opiekun mgr Elbieta Gorzkowska), w 1995 r. jednonumerowa efemeryda Sinusoida (opiekun mgr Piotr Bajer), w latach 1996-7 w miar regularnie ukazywaa si Gazeta Obiecana (opiekunowie mgr Krzysztof Kacuga i mgr P. Bajer), Potem, w latach 1997-9 rwnie regularnie Wydanie Drugie Poprawione (opiekun mgr P. Bajer). Najduej obok Antidotum wychodzcym pisemkiem szkolnym bya E!milka (powstaa w 2000 r. z pomysu Martyny Olszowskiej, uczennicy klasy klasycznej autorskiej); ukazao si co najmniej 58 numerw pisma, ostatni wyszed wiosn 2009 r. Opiekunem gazetki by (jest?) mgr Micha Waliski, pismo najprawdopodobniej zakoczyo swj ywot w

64 65

A. Morga, Laur dla olimpijczyka [J. Ws], Wiadomoci Zagbia z 8 czerwca 1979 r. Olimpijczyk [C. urada], Wiadomoci Zagbia z 18 maja 1979 r.; sylwetk mgr Marii Polaskiej omawia obszernie artykuu Zawsze wrd modziey. Wpisani do Ksigi Ludzi Zasuonych dla Wojewdztwa Katowickiego, Trybuna Robotnicza z 1980 r. [wycinek]. 66 Przygotowa druyn historyk mgr Wiesaw Hajkowski, por. (jz), Olimpiada Wiedzy o Partii i Socjalistycznej Ojczynie w jej 35-lecie, Wiadomoci Zagbia, listopad 1979; M. Ponczek, Wiedza o Partii, Wychowanie Obywatelskie ze stycznia 1980 r.

20

2009 r.)68. Pomijam w tym miejscu gazetki nieoficjalne, podziemne, bo i takie, ku uciesze uczniw i zmartwieniu innych czytelnikw, ukazyway si od czasu do czasu. Pniej dziaalno tego typu przeniosa si do Internetu, rnych Naszych Klas i Zielonych czek i warto by dokona jej gruntownej kwerendy, zwaszcza e niektrym Anonimom anonimowo i Internet kojarz si przede wszystkim z niczym nieokieznan wolnoci wypowiedzi. W roku 1987, po przejciu dr. A. Kierkowskiego na emerytur69, dyrekcj szkoy obja na pi lat polonistka mgr Maria Bomska. Warto wspomnie, e wczeniej Rada Pedagogiczna odrzucia co odbio si gonym echem w miecie kandydatur narzucan przez wadze partyjne. Stosunkowo krtka kadencja dyr. M. Bomskiej zaznaczya si bardzo pozytywnie wieloma dokonaniami. W roku szk. 1990/1991 powstaa w II LO im. E. Plater w Sosnowcu pierwsza klasa tzw. autorska o profilu klasycznym.70 Ta innowacja, pomylana przez mgr Ann Jdrosz (nauczycielk j. aciskiego, j. greckiego i j. angielskiego), M. Waliskiego (j. polski, filozofia i wiedza o kulturze) oraz B. ak (j. aciski i grecki), z ktr wie si mnstwo istotnych osigni olimpijskich i in. sukcesw szkoy71, zachowaa cigo przez 13 rocznikw. Pomysy w niej realizowane wyprzedziy, mona rzec, epok pniejszej reformy szkoy (program korelacji midzyprzedmiotowych, wiedzy o kulturze, edukacja filozoficzna72). W roku szk.1991/1992 powstaa pierwsza klasa autorska o profilu biologicznochemicznym (pomysu mgr Wandy Kruszyskiej); i owa innowacja miaa swoj udan i obfitujca w sukcesy olimpijskie (cay poczet finalistw Olimpiady Biologicznej i Chemicz67

Pod koniec kwietnia 2010 r. przekazaem Miejskiej Bibliotece Publicznej im. G. Daniowskiego kolejn parti rnych wydawnictw, a wrd nich spor teczk z materiaami ruchu Wolno i Pokj, oddanymi mi w latach 80. ub. wieku na przechowanie przez absolwenta szkoy, wwczas studenta socjologii. 68 Por. P. Bajer, Czasopisma szkolne, Ksiga pamitkowa 1998, op. cit., s. 211-213; L. Tymiska, Wspomnienie opiekunki Samorzdu Szkolnego i gazetki szkolnej, Ksiga pamitkowa 2008, op. cit., s. 285-286; A. Szczepanek, Od Antidotum do E!milki. Gazetki szkolne w latach 1986-2008, ibid., s.287-292. Na Wojewdzkim Przegldzie Pism Uczniowskich Szpalta 2008 zorganizowanym przez X LO im. I. J. Paderewskiego w Katowicach E!milk pochwalono za Ciekawe recenzje ksiek. Dobrze przeprowadzony wywiad. Por. http://www.xlo.pl/szpalta/index.php?Str=szpalta2008.
69

Ten zasuony pedagog zmar 14 marca 1998 r. W pogrzebie uczestniczya caa szkoa. Por. B. Wnk, Przemwienie na pogrzebie dr. Adama Kierkowskiego, byego Dyrektora II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, w: Ksiga pamitkowa 1998, op. cit., s. 48-50; M. Kaczmarczyk, Wspomnienie o dyrektorze Adamie Kierkowskim,

Wiadomoci Zagbia 1999 nr 44 z 2 listopada 1999 r.

70

Klasy te, zwane potocznie autorskimi, byy formalnie rzecz biorc innowacjami dydaktycznymi. Programy stricte autorskie z filozofii i wiedzy o kulturze realizowa w nich polonista mgr M. Waliski. 71 Omawiam je w innym miejscu.
72

Por. A. Opacka, Przeamywanie barier, Ksiga pamitkowa 1998, op. cit., s. 107-110; B. ak, M. Waliski, Zaoenia programowe i organizacyjne klas autorskich o profilu klasycznym, Ksiga pamitkowa wydana z okazji 85-lecia II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, zesp redakcyjny: E. Lizak, M. Soczyska, M. Waliski, B. ak,. Sosnowiec 1994, s. 63-74; M. Waliski, Klasy klasyczne autorskie w II Liceum Oglnoksztaccym im. Emilii Plater w Sosnowcu (1990-1998). Nauczanie jzyka polskiego, filozofii i wiedzy o kulturze w tych klasach, Ksiga pamitkowa 1998, op. cit., s.111-136.

21

nej) i inne kontynuacj (1 oddzia co 4 lata)73. Tzw. klasy autorskie zakoczyy dziaalno ostatecznie wiosn 2004 r.; kolejne roczniki uczniw od 2002 r. byy przyjmowane ju po gimnazjach do liceum 3-letniego; tym samym w jednym liceum dziaay przez pewien okres jakby dwie szkoy ponadpodstawowa i ponadgimnazjalna. Czy w latach postgimnazjalnych wykorzystano tkwicy w pomyle klas autorskich, zwaszcza klasycznych i biologiczno-chemicznych potencja intelektualno-kreatywny, to rzecz do odrbnego rozwaenia. W roku 1991 ukonstytuowaa si pierwsza Rada Szkoy, a w roku szk. 1991/1992 w liceum odbyy si pierwsze z kilku Prezentacje artystyczne modziey, ktrym towarzyszya galeria malarstwa i grafiki (pomys i organizacja mgr W. Kruszyska). Jednoczenie w klasach klasycznych autorskich uczniowie wystawiali w auli lub pracowni nr 32 przygotowane w formie teatralnej scenki miosne74, z udziaem kolegw i rodzicw, co z kolei zaowocowao powstaniem teatru Lauru Plateranki. Trwaa dobra passa szkoy w olimpiadach przedmiotowych, take midzynarodowych. Kolejnych uczniw do tytuu laureata i finalisty doprowadzia w Olimpiadzie Jzyka aciskiego B. ak, podopieczni mgr E. Gorzkowskiej i M. Waliskiego uzyskali tytuy laureatw Olimpiady Literatury i Jzyka Polskiego, mgr Doroty Sobczyskiej Olimpiady Jzyka Niemieckiego. Mgr Bogdan Raszewski i mgr Zofia Baca wychowali finalistw Olimpiady Jzyka Angielskiego. Roman Sosnowski jako pierwszy Polak zosta zwycizc Konkursu Cyceroskiego w Arpino we Woszech. W 1988 r. szkoa odznaczona zostaa przez Stronnictwo Demokratyczne w 50. rocznic utworzenia Klubu Demokratycznego Zagbia Dbrowskiego medalem im. Witolda Wyspiaskiego oraz 22 X tego roku wyrniona Zot Odznak Zasuonego w Rozwoju Wojewdztwa Katowickiego. W roku szkolnym 1988/1989 uroczycie obchodzono jubileusz jej 80-lecia, co upamitniono wydaniem drugiej w historii placwki Ksigi Pamitkowej.75 Zwraca uwag jeszcze jeden rys charakterystyczny lat 60., 70., 80. i 90. XX w. do szkoy na spotkania z modzie i nauczycielami przybywao bardzo wielu wybitnych przedstawicieli wiata literatury, teatru, filmu, muzyki, co potwierdzaj wpisy do ksigi pamitkowej caa plejada najwybitniejszych twrcw i artystw!76 Przypomnijmy, e jednym

73

W. Kruszyska, Informacje o klasie autorskiej o profilu biologiczno-chemicznym, Ksiga pamitkowa 1993, op. cit., s.74-76; W. Kruszyska, Klasa biologiczno-chemiczna autorska, Ksiga pamitkowa 1998, op. cit., s.137-138. 74 Pod opiek niej podpisanego.
75 76

Ksiga Pamitkowa 1988, op. cit.

Z ksigi pamitkowej Liceum, w: Ksiga pamitkowa 1988, op. cit., s. 204206. Por. M. Waliski, Kalendarium, op. cit.

22

z pierwszych goci szkoy by te nie byle kto, bo znakomity historyk literatury z Uniwersytetu Jagielloskiego prof. I. Chrzanowski (cykl wykadw w 1913 r.). Po przemianie ustrojowej tego rodzaju goci zawita do szkoy stosunkowo niewielu. W roku 1992 dyrektorem II LO im. E. Plater w Sosnowcu szkoy zostaa polonistka mgr Mirosawa Soczyska (wicedyrektor w kadencji M. Bomskiej, obok wczeniej sprawujcej t funkcje matematyczki mgr Barbary Wnk) i ona to kieruje placwk do dnia dzisiejszego. Jej dugoletnim najbliszym wsppracownikiem bya do 2008 r., kiedy to zastpia j na tym stanowisku mgr Beata Lubieniecka, wicedyrektor mgr Elbieta Lizak rusycystka. Jest rzecz trudn, ze wzgldu na moliwe zbyt subiektywne spojrzenie,77 jak i fakt, e jest to cigle rozdzia otwarty, pisa o najnowszych dziejach Liceum. W tym wypadku spraw komplikuj ponadto kopoty bogactwa dua ilo dziaa i inicjatyw dydaktycznych, wychowawczych i kulturalnych wychodzcych od dyrekcji, zespou nauczycielskiego i uczniw, wielo przedsiwzi, osigni i sukcesw.78 Swoj dziaalno nowa dyrekcja zacza od zaatwienia sprawy wanej, lecz zaniedbanej, jak by kolejny gruntowny remont szkoy, naprawa szkd grniczych, zmiana elewacji (do szkoy przylgno miano Rowej79). Kolejna seria gruntownych remontw szkoy i jej otoczenia przypadnie na lata 20052009 i trzeba to podkreli zarwno budynek (wewntrz i na zewntrz), jak i jego otoczenie, np. boiska szkolne i dziedziniec, zdecydowanie wypikniay. Opracowano i zatwierdzono Statut Szkoy80, przygotowano lub zmodyfikowano cay szereg wewntrznych regulaminw i dokumentw wewntrznych, umoliwiajcych codzienn prac szkoy.81 Od 1996 r. zasadnicze kierunki pracy placwki wytyczaj dokumenty Misja Szkoy i Model Absolwenta powstae z inspiracji dyr. M. Soczyskiej, dyr. E. Lizak i polonisty Mirosawa Auguciaka. A oto inne istotne fakty.

77 78

Wynikajce te z faktu pewnego zaangaowania w prac i ycie szkoy niej podpisanego. Ibid. 79 Co zreszt w jaki sposb korelowao z kolorow symbolik Sosnowca lansowan przez wczesne wadze miejskie. Nazwa Rowa przebia popularn dotd nazw Klasztor. W odniesieniu do szkoy, o ktrej piszemy, funkcjonoway potocznie inne jeszcze nazwy. 80 Zmiany w Statucie i Regulaminie Szkoy nastpiy w roku szk. 1997/98; Statuty wszystkich szk w Polsce bd od tego czasu ulega permanentnym turbulencjom, a to za spraw modyfikowanych nieustannie ustaw i rozporzdze ministerialnych. Gdyby kto pokusi si o napisanie rozprawy pt. Dzieje jednego Statutu (na przykadzie wybranej szkoy statutowej w Polsce, w ktrej dba si o porzdek w dokumentacji), byby to kapitalny przyczynek do historii reform edukacyjnych w kraju po roku 1989. 81 Ich wybr zawiera broszurka O czym uczniowie wiedzie powinni. Przewodnik po prawie wewntrzszkolnym. Pod. red.
E. Lizak i M. Waliskiego, Wydawnictwo II LO im. E. Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2001.

23

Aktem notarialnym z dnia 23 padziernika 1993 r. w Pastwowym Biurze Notarialnym w Dbrowie Grniczej Oddzia w Sosnowcu ustanowiono Fundacj "Plateranie",82 ktra dziaaa do 2008 r. W 2000 r. sosnowieccy dyrektorzy: II LO im. E. Plater mgr Mirosawa Soczyska, IV LO im. S. Staszica mgr Tomasz Szyjkowski (skdind absolwent Plater) i Gimnazjum nr 18 mgr Magorzata Sok stworzyli projekt Midzyszkolnej Akademii Krzewienia Edukacji (MAKE), zakadajcy cis wspprac tych placwek. Projekt finansowo wspara znana ze wspomagania spoecznych inicjatyw w miastach europejskich Fundacja Rodziny Timken, co ogoszono 9 maja 2000 r. Chodzio o niebagateln kwot 138 tys. dolarw, z czego na oba licea przypado po 38%83. Dziki tej inicjatywie II LO im. im. E. Plater wzbogacio si o nowoczenie wyposaone laboratoria biologiczne i chemiczne oraz rwnie nowoczesn sal medialn (otwarte 24 kwietnia 2001 r.).84 W ramach Akademii modzie z Plater przedsiwzia badania w zakresie biologii (pod kier. mgr W. Kruszyskiej i mgr Teresy Wieczorek) i chemii (pod kier. mgr B. Lubienieckiej) na terenie miasta oraz zaja si opracowaniem dokumentacji i arcyciekawej historii sosnowieckich cerkwi (pod kierunkiem mgr E. Lizak i mgr M. Soczyskiej)85, uczestniczya (i uczestniczy) w zajciach k m. in. filozoficznego, humanistycznego. 16 X 2006 r. dyr. M. Soczyska odebraa przyznany II LO im. E. Plater w Sosnowcu certyfikat lskiej Szkoy Jakoci wydany na podstawie decyzji lskiego Kuratora Owiaty z dn. 4 padziernika 2006 r. Od 15 padziernika 2007 r. szkoa posiada peny certyfikat lskiej Szkoy Jakoci. 9 padziernika 2002 r. uchwa Rady Miasta Sosnowca II LO im. E. Plater w Sosnowcu przeksztacia si w szko ponadgimnazjaln. W roku 2004 dyrekcja wprowadzia (na wzr bodaj szwajcarski czy belgijski) nowy system wycieczek przedmiotowych. Na ekskursje modzie moga jedzi raz w semestrze, i to w z gry okrelonych tygodniach; od paru
82

Dziaaa ona na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach (Dz. U. 1984 r. Nr 21, poz. 97 z pn. zm.) oraz Statutu Szkoy.
83

Raska E., Zielone dla Stasia i spki, Gazeta Wyborcza Katowice 2000 r. nr 13 z 16 maja; (Ziel), Czek dla MAKE, Wiadomoci Zagbia 2000 r. nr 44 z 13 padziernika; JOR, Timken w Sosnowcu, Gazeta Wyborcza Katowice 2001 r. nr 61 z 13 marca; PS, Prezent od Timkenw, Trybuna lska 2001 r. nr 79 z 3 kwietnia; A. Staczyk, Z uporu dyrektorw. Midzyszkolna Akademia Krzewienia Edukacji, Gazeta Wyborcza Katowice 2001 r. nr 79 z 3 kwietnia.
84 85

Pracownia chemiczna otrzymaa w tym dniu imi prof. Alicji Dorabialskiej.

(jew), Dzieje sosnowieckich cerkwi, Dziennik Zachodni w Zagbiu 2001 r. nr 18 z 22 stycznia; . Podlejski, Uczniowski projekt badawczy, Wiadomoci Zagbia 2001 r. nr 5 z 30 stycznia; AST, Cerkwie w komputerze. Licealici na tropie historii, Gazeta Wyborcza Katowice 2001 r. nr 110 z 12 maja; . Podlejski, Projekt "cerkiew" zakoczony, Wiadomoci Zagbia 2001 r. nr 26 z 26 czerwca; T. Szczepanek, Dzieje sosnowieckich cerkwi, Nowe Zagbie 2001 r. nr 43 z 25 padziernika (autorka pomija badania uczniw).

24

lat zreszt tylko raz w roku w I semestrze. W tyme roku szko skoczy ostatni rocznik trzech klas autorskich, a w szkole oddano do uytku nowoczesn pracowni komputerow (s. 27). Oglnodostpne stanowiska komputerowe z dostpem do Internetu dziaay od paru lat w Bibliotece Szkolnej i pokoju nauczycielskim. (Tradycji stao si zado na podkrelenie zasuguje pomoc w internetyzacji liceum rodzica p. Leszka Kluszczyskiego.) W grudniu 2007 r. w Bibliotece Szkolnej powstao Internetowe Centrum Informacji Multimedialnej wspfinansowane przez Europejski Fundusz Spoeczny. 13 czerwca 2008 r. w szkole zacza funkcjonowa zupenie nowa, wyposaona ze rodkw Unii, pracownia komputerowa; komputery z poprzedniej trafiy do innych pracowni. Od 1992 r. Liceum obchodzio trzy jubileusze. W roku szk.1993/94 jubileusz 85-lecia.86 W ramach obchodw wykad wygosi prof. dr hab. Ireneusz Opacki z Instytutu Nauk o Literaturze Uniwersytetu lskiego; odby si III Zjazd absolwentw, zorganizowano sesj powicon tradycji szkoy, wydana zostaa kolejna Ksiga pamitkowa.87 Bardziej okazae uroczystoci jubileuszu 90-lecia, poczone z IV Zjazdem absolwentw, odbyy si 19-20 wrzenia 1998.88 Tym razem wykad inauguracyjny wygosi prof. dr hab. Jan Miodek z Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocawskiego, ktrego Matka ( jak i jej siostra) bya absolwentk naszej szkoy z okresu midzywojnia.89 W uroczystociach bray udzia wadze miasta z prezydentem Michaem Czarskim i przewodniczcym Rady Miasta Bogusawem Kaba, wadze owiatowe i przedstawiciele duchowiestwa z ks. biskupem Adamem migielskim90 (dodajmy, e Jego Ekscelencja przez lata goci na szkolnych wigiliach; w 2009 roku w okresie przedwitecznym zaszczyci Liceum swoj obecnoci Jego Ekscelencja ks. dr Grzegorz Kaszak drugi w historii biskup ordynariusz diecezji sosnowieckiej). Nakadem Wydawnictwa II LO im. Emilii Plater w Sosnowcu ukazaa si

86

JG, Klasztor nad Przemsz, op. cit.; Wit, Jubileusz "Plater", Dziennik Zachodni 1994 r. nr 81 z 26 kwietnia; (tal), 85 lat mino... Liceum im. E. Plater, Wiadomoci Zagbia 1994 r. nr 17 z 26 kwietnia. 87 Ksiga pamitkowa 1994, op. cit. 88 Czarski M., ...dalszych lat dla Ciebie Szkoo wierna miastu!, Sejmik Samorzdowy Katowice nr 3 (96) z 1 marca 1998 r.; J. Waksmaski, Jubileusz "Platerwki". Szkoa olimpijczykw, Dziennik Zachodni w Zagbiu1998 r. nr 249 z 3 marca; B. Hrapkowicz, Z Sokratesem do Europy. Jest taka szkoa..., Trybuna lska 1998 r. nr 110 z 12 maja; (kaj), Sdziwa "Plateranka". 90-lecie II LO w Sosnowcu, Wiadomoci Zagbia1998 r. nr 38 z 22 wrzenia; D. Trzaska., Szybujce berety. Urodziny Plater, Gazeta Wyborcza Katowice 1998 r. z 22 wrzenia; (jew), Jubileuszowa ksiga, Dziennik Zachodni w Zagbiu 1998 r. nr 363 z 24 wrzenia; J. Biniecka, Listy z caego wiata, Trybuna lska z 22 lutego 1999 r. [o listach do szkoy mwi dyr. M. Soczyska]; A. Zikowski, Szkoy na medal. "Emilka" - szkoa wyjtkowa, Puls Zagbia 1999 nr 14 z 25 marca; (ula), Warto naladowa, Kurier Miejski1998 r. nr 20 z 23 listopada. 89 J. Miodek, Wspomnienie o Matce, w: Ksiga pamitkowa 1998, op. cit. s. 63. 90 Zm. 7 padziernika 2008 w Sosnowcu.

25

tradycyjnie, tym razem bardzo obszerna i bogato ilustrowana zdjciami z historii i wspczesnoci szkoy, Ksiga pamitkowa.91 W pracy szkoy nadal przywizywano wielk wag do dziaa innowacyjnych (kontynuacje i nova). W roku szk. 1993/1994 powstaa z inicjatywy mgr Marianny Baskiej (matematyczki), mgr E. Lizak i mgr Lidii Musia (informatyczki) pierwsza klasa autorska o profilu matematycznoinformatycznym (obja ona 10 rocznikw). Modzie z mat-fizu zdobywaa m.in. laury w organizowanym przez Wydzia Techniki Ul Konkursie Wiedzy Technicznej (K. Ligza, B. Brzska), konkursie Kangur matematyczny i in. Klasy te charakteryzowaa jedna z najwyszych w szkole rednich wynikw nauczania92, dua aktywno spoecznokulturalna na terenie liceum, np. w Samorzdzie Uczniowskim; uczniowie z tych klas byli twrcami pierwszych witryn internetowych szkoy, pomagali aktywnie w organizacji Turniejw Jednego Wiersza O Laur Plateranki, take w przygotowaniu ich oprawy artystycznej, wczyli si czynnie w program bada nad histori cerkwi w Sosnowcu. Nie odnieli sukcesw w olimpiadach z przedmiotw kierunkowych (dwukrotnym finalist Olimpiady Matematycznej bdzie dopiero ucze M. Baskiej z klasy matematyczno-informatycznej pogimnazjalnej), ale mgr Magorzata Augustyn doprowadzia uczennic z tego profilu do tytuu finalistki Olimpiady Jzyka Rosyjskiego,93 a ks. mgr Andrzej Grka Olimpiady Wiedzy Religijnej. W roku szkolnym 1994/1995 z inicjatywy mgr T. Wieczorek utworzona zostaa klasa autorska o profilu biologiczno-chemicznym z ukierunkowaniem ekologicznym94. Kontynuowana bya praca w autorskich klasach biologiczno-chemicznych zaprojektowanych przez W. Kruszysk, autorka wychowaa grup kilkunastu finalistw Olimpiady Biologicznej, a dr Bogna Hodyk-Kobia i mgr Jolanta Kozielska Olimpiady Chemicznej. Uczniowie z tych klas zdobywali i zdobywaj czoowe lokaty w licznych konkursach przedmiotowych. Wychowanek W. Kruszyskiej Marcin Kierczak zdoby II nagrod Komitetu Integracji Europejskiej w Polskich Eliminacjach XI Konkursu Prac Modych Naukowcw Unii Europejskiej i

91 92

Ksiga pamitkowa 1998, op. cit.

Wyjtkiem bya m. in. klasa 4e klasyczna autorska koczca szko w roku 1998 ze redni 4,51, z ktrej wywodzi si 2 laureatw i kilka finalistek olimpiad.

93

M. Baska, E. Lizak, L. Musia, Klasy autorskie o profilu matematyczno-informatycznym, Ksiga pamitkowa 1998, op. cit., s.139-142. 94 T. Wieczorek, Sprawozdanie z dziaalnoci klasy autorskiej o profilu biologiczno-chemicznym z ukierunkowaniem ekologicznym za lata 1994/98, ibid, s. 143-145.

26

uzyska rekomendacj do reprezentowania Polski w wiatowym Konkursie Prac Modych Naukowcw w dziedzinie Ochrony rodowiska, Hanower 200095. W roku 1995/1996 A. Jdrosz, M. Waliski i B. ak, przy wspudziale mgr Anicety Kubickiej (wspautorki innowacji w dwch z 11 dotychczasowych oddziaw), stworzyli now formu klas autorskich klasycznych, zaopiniowan pozytywnie przez Rad Pedagogiczn, pracownikw Instytutw Nauk o Literaturze Polskiej i Filozofii oraz Katedry Filologii Klasycznej Uniwersytetu lskiego, metodykw przedmiotowych, jak i wadze owiatowe Sosnowca oraz Kuratorium. Klasy klasyczne, funkcjonujce od roku szk.1990/1991 do roku szk. 2003/2004, mog poszczyci si imponujcym dorobkiem olimpijskim: 109 uczniw dotaro do eliminacji centralnych III st. Olimpiad Literatury i Jzyka Polskiego, Jzyka aciskiego, Filozoficznej96, Historycznej, Wiedzy o wiecie Wspczesnym. 16 z nich uzyskao tytu laureata, a 45 finalisty olimpiady. Modzi adepci humanistyki z tych klas odnieli szereg sukcesw w prestiowych konkursach przedmiotowych i artystycznych, take na szczeblu centralnym byli laureatami i finalistami Konkursu Mickiewiczowskiego zorganizowanego przez KG OLiJP w 1998 r., Oglnopolskiego Konkursu na interpretacj wiersza A. Mickiewicza zorganizowanym przez redakcj Polonistyki (opiekun M. Waliski, 1998 r.; brali w nim udzia take studenci i nauczyciele), III Oglnopolskim konkursie na recenzj filmow w r. szk. 2000/2001, Oglnopolskiego Konkursu Wiedzy o Filmie w Gdasku (opiekun B. ak), Oglnopolskiego Turnieju Jednego Wiersza O Laur Plateranki.97
95

JK, Internauta i biolog. Stypendysta. Gazeta Wyborcza Katowice 1999 r. nr 75 z 30 marca; (red), Modzi naukowcy z "Plater", Wiadomoci Zagbia 1999 r. nr 14 z 6 kwietnia; (red), Z "Plater" do Hanoweru, Wiadomoci Zagbia1999 r. nr 15 z 13 kwietnia [M. Kierczak, . Teister]; (ziel), Nagrody dla najlepszych, Wiadomoci Zagbia1999 r. nr 27 z 6 lipca; ER, Judoka od Mozarta, Gazeta Wyborcza Katowice 1999 r. nr 274 z 24 listopada; SP, Mody czowiek i chrom, Trybuna lska 2000 r. nr 14 z 17 stycznia; Kaczmarczyk M., Z Sosnowca do Hanoweru, Wiadomoci Zagbia 2000 r. nr 3 (2162) z 25 stycznia. 96 Pierwsz w dziejach szkoy laureatk Olimpiady Filozoficznej bya A. Misiak (opiekun mgr M. Waliski) ona te zostaa te pierwsz z Plater laureatk nagrody Rady Miasta Sosnowca dla zwycizcw olimpiad przedmiotowych. 97 O uczniach tudzie opiekunach olimpijczykw z tych klas traktuje wiele artykuw i not prasowych. Por. np. jew, Szkoa olimpijczykw, op. cit.; (jew), Droga na Olimp, Dziennik Zachodni 1994 r. nr 125 z 29 czerwca; (jew), Plateranki" na Olimpie, Dziennik Zachodni 1995 r. nr 127 z 4 lipca; (jew), Laur Agnieszki [Latos], Dziennik Zachodni 1995 r. nr 127 z 4 lipca; KB, Talenty '96, Gazeta Wyborcza Katowice z 18 czerwca 1996 r. [K. Walotek, A. Charczyska, S. Raczyska]; J. Waksmaski, Szkoa olimpijczykw, Dziennik Zachodni 1997 r. nr 44 z 20 lutego; (L.T.), Laury dla championw, Dziennik Zachodni 1997 r. nr 110 z 23 czerwca; (jew), Z matur w kieszeni, Dziennik Zachodni 1997 r. nr 111z 24 czerwca [E. Marzec]; KAT, KAB, Talenty '97, Gazeta Wyborcza Katowice 1997 nr 145 z 24 czerwca [D. Baraska, K. Ligza, K. Skrka., E. Marzec, Magorzata Eder, J. Krzysztonek]; (kaj), Nagroda dla Olimpijczykw, Wiadomoci Zagbia 1997 r. nr 26 z 1 lipca; J. Waksmaski, Szkolne Olimpy, Dziennik Zachodni 1997 r. nr 198 z 26 listopada; (lud), Nagrody dla najlepszych, Trybuna lska 1997 r. nr 281z 3 grudnia; (FIL), Uczniowie na medal. Dyplom i pienine nagro-

27

Kilkoro z nich uczestniczyo w konkursach midzynarodowych. Ewa Marzec (opiekun M. Waliski) zostaa laureatk V Midzynarodowej Olimpiady Filozoficznej w Warszawie (1997 r.). Picioro uczniw uczestniczyo w Konkursie Cyceroskim w Arpino: zwycizca IX Konkursu Roman Sosnowski, Roman Sapota, Agnieszka Latos, Krzysztof Laskowski (opiekunka B. ak) i Dorota Klich (opiekunka A. Jdrosz). Z inicjatywy eglarskiej A. Jdrosz popynli nawet na Islandi.98 Klasycy wnieli ogromny wkad w organizacj Turniejw Jednego Wiersza O Laur Plateranki (praca w Biurze Turnieju, wystpy teatralne i artystyczne, reyseria sztuk), redakcji tomikw poturniejowych i in. wydawnictw szkolnych; ich nazwiska jako wspredaktorw, korektorw widniej na stronach tytuowych. Do dnia dzisiejszego wielu z nich zdobyo tytuy doktorw nauk humanistycznych na rnych kierunkach, uniwersytetach i wyszych uczelniach. Po reformie (wprowadzenie gimnazjw i 3-letniego liceum) innowacje prowadzone w szkole dotyczyy m.in. tzw. klas profilowanych czy rozszerze.99 We wrzeniu 2005 r. we wsppracy z Instytutem Filozofii Uniwersytetu lskiego rozpocza si realizacja eksperymentu pedagogicznego obejmujcego przedmiot filozofia w klasie 1aa (rozszerzenie politologiczne). Opiek nad inicjatyw sprawowali Dyrektor Instytutu Filozofii prof. dr hab. A. Kiepas i dr D. Bben z IF Ul. oraz Dyrektor Szkoy mgr M. Soczyska i nauczyciel j. polskiego tudzie filozofii i etyki oraz wiedzy o kulturze mgr M. Waliski (autor projektu, ktry w klasach politologicznych i socjologicznej bdzie odwoywa si do pewnych dowiadcze dydaktycznych wyniesionych przez niego z klas autorskich). Z tej klasy wywodz si laureatka OLiJP oraz dwukrotny finalista Olimpiady Filozoficznej. Innowacj programow Sztuka prezentacji dla kl. 1 przygotowa dr P. Bajer (2006 r.), dotyczc nauki jzyka angielskiego w klasie jzykowej mgr Monika Filipek i mgr Boena Kantor (2007 r.), z kolei innowacj programow od Homera do wspczesnej greki A. Jdrosz i B. ak. Innowacyjny program nauczania przedmiotu wiedza o rodzinie opracowaa nauczycielka wychowania fizycznego mgr Marzena Zbalska. Certyfikaty lskiego Kuratorium Owiaty uzyskay in-

dy, Dziennik Zachodni 1997 r. nr 281 z 3 grudnia; D. lizak, Najlepsi z najlepszych, Dziennik Zachodni 1997 r. nr 203 z 14 grudnia; (kaw), Trzy pery w koronie. Przed jubileuszem 90-lecia LO im. E. Plater, Kurier Miejski 1998 r. z 14 stycznia [te trzy pery to E. Marzec, Magorzata Eder i Iga Gaczarczyk]; J. Waksmaski, Jubileusz "Platerwki". Szkoa olimpijczykw, Dziennik Zachodni w Zagbiu 1998 r. nr 249 z 3 marca; M. Soczyska, Platerka" na medal. Listy do redakcji, Kurier Miejski 1998 r. nr 9 z 8 maja; (mal), Olimpijczycy z "Plater", Wiadomoci Zagbia 1998 r. nr 19 z 12 maja. Dziesitki in. artykuw odnotowuj we wspomnianej Bibliografii prasowej II LO, op.cit. 98 J. Szczepanik, Kurs na Islandi, Gazeta Wyborcza w Sosnowcu 1993 r. nr 1 (245) z 19 padziernika.

28

nowacje zaplanowane w kl. 1. od roku szkolnego 2009/10, a dotyczce klasy prawniczej (M. Soczyska i mgr Katarzyna Uliniarz) oraz kulturowo-filozoficznej (M. Waliski). Gwnie dziki dziaalnoci innowacyjnej w trzech typach klas autorskich zacienia si od przeomu lat 80. i 90. ub. wieku wsppraca szkoy z uczelniami wyszymi; obecnie obejmuje ona wydzia Techniki Ul, Instytuty Matematyki, Biologii, Nauk o Literaturze Polskiej, Filozofii Uniwersytetu lskiego, Wydzia Farmacji lAM (do niedawna, czyli do momentu, kiedy zmieniono zasady organizowania wycieczek w szkole take przez kilkanacie lat Instytut Filologii Polskiej i Instytut Filologii aciskiej Uniwersytetu Wrocawskiego). 9 maja 2008 r. parafowana zostaa umowa o wsppracy dydaktycznej pomidzy Uniwersytetem lskim, reprezentowanym przez Prorektor ds. Ksztacenia prof. Ul dr hab. Ann abno, i II Liceum Oglnoksztaccym im. Emilii Plater w Sosnowcu, reprezentowanym przez Dyrektora mgr Mirosaw Kolwas-Soczysk. Jej celem miao by objcie przez Uniwersytet lski w Katowicach patronatu naukowego nad II LO im. E. Plater (umowa czeka na zdyskontowanie)100 Wsppraca z wyszymi uczelniami przybieraa take form regularnych, niemal obligatoryjnych wycieczek naukowych narzdzia pracy dydaktycznej i wychowawczej tak potnego, jak Adobe Photoshop CS5 w obrbce artystycznej fotografii. Klasy klasyczne (autorskie i profilowane) oraz filozoficznopolitologiczne i socjologiczne odbyy w sumie 16 wycieczek naukowo-kulturalnych do Wrocawia, organizowanych przez M. Waliskiego i nauczycielk j. aciskiego i greckiego mgr Magorzat Bugaj, uczestniczc w wykadach naukowych w Instytucie Filologii Polskiej (doroczne spotkania z prof. J. Miodkiem i jego wykady, wykady z historii i teorii literatury, poetyki, filozofii) i Instytucie Filologii Klasycznej Uniwersytetu Wrocawskiego (czowka polskich filologw klasycznych), Orodku Bada Twrczoci Jerzego Grotowskiego we Wrocawiu, na wrocawskiej ASP (tu m.in. spotkanie z wybitn artystka i absolwentk szkoy prof. Magorzat Dajewsk 101 (ten cykl zosta ju, wydaje si, definitywnie zamknity), Instytucie Filologii Klasycznej i Teatrologii Uniwersytetu Jagielloskiego (wycieczki organizowane przez B. ak). Imponujco przedstawia si lista wycieczek przyrodniczych organizowanych przez mgr W. Kruszysk w klasach autorskich

99

13 maja 2002 r. wykad na temat reformy szkolnictwa wygosia w auli szkoy minister dr Krystyna ybacka kierujca resortem Edukacji Narodowej i Sportu.
100 101

b.a., Porozumienie z uniwersytetem, Polska-Dziennik Zachodni Sosnowiec 2009 r. nr 20 z 16 maja. (WOW), Naukowa eskapada. Uczniowie klas klasycznych na uniwersytecie, Dziennik Zachodni Sosnowiec 2004 r. nr 9 z 27 lutego; AS, OD), Naukowo i kulturalnie, Wiadomoci Zagbia 2005 r. nr 22 z 31 maja; A. Szczepanek, A na wycieczk pojedziemy do..., Wiadomoci Zagbia 2006 r. nr 26 z 27 czerwca; Wszyscy je-

29

biologiczno-chemicznych, na ktrych staym od lat gociem jest prof. dr hab. Krzysztof Jdrzejko ze lskiego Uniwersytetu Medycznego (dawniej LAM). Od przeomu lat.80. i 90. w ramach edukacji teatrologicznej odbywaj si regularne wycieczki modziey do teatrw krakowskich. prowadzone niegdy przez M. Waliskiego, pniej mgr. Jacka Bajera. Setki pozycji liczy lista wykadw naukowych w szkole, na uczelniach wyszych w regionie i poza regionem i innych instytucjach, w ktrych uczestniczyli uczniowie szkoy w latach 90. XX w. i w pierwszej dekadzie XXI w. Na podkrelenie zasuguje poza wizytami na wyszych uczelniach i wykadami pracownikw naukowych w szkole zwaszcza staa wsppraca z Miejsk Bibliotek Publiczn im. G. Daniowicza w Sosnowcu udzia w sesjach literackich, naukowych, dniach literatury, wystawach, wernisaach, dziki ktrym realizowano program nie tylko edukacji regionalnej. W roku szkolnym 2008/2009 lista wszystkich od 1953 r. uczestnikw eliminacji III st. liczya 267 uczniw, w tym 38 laureatw i 108 finalistw olimpiad przedmiotowych, z czego ogromna wikszo sukcesw przypada na dwie ostatnie dekady. O dokonaniach nauczycieli poprzednich generacji bya ju mowa. Najwaniejsze dokonania w olimpiadach przedmiotowych nauczycieli uczcych w szkole do dzisiaj (z jednym wyjtkiem)102 przedstawiaj si nastpujco: Micha Waliski103 by opiekunem 110 uczestnikw eliminacji centralnych III st., z ktrych 13 zdobyo tytu laureata, a 47 tytu finalisty Olimpiady Literatury i Jzyka Polskiego lub Olimpiady Filozoficznej; Bogusawa ak104 opiekunk 38 uczestnikw eliminacji centralnych III st., z ktrych 8 zdobyo tytu laureata, a 22 tytu finalisty Olimpiady Jzyka aciskiego lub Olimpiady Przedsibiorczoci;
stemy z Maopolski. Z profesorem Janem Miodkiem rozmawia I. Pawowska, Wiadomoci Zagbia 2007 r. nr 41 z 9 padziernika. 102 Osignicia wcznie z rokiem szk. 2008/2009. 103 (jew), Nauczyciel olimpijczykw. "Mam szczcie do zdolnych", "Dziennik Zachodni 1996 r. nr 52 z 13 marca; AST, Cienie i wiejskie poty, Gazeta Wyborcza Katowice z 16 listopada 2002; J. Talarczyk, Kochany belfer!, Dziennik Zachodni 2002 r. nr 240 z 14 padziernika; A. Szczepanek, Cogito ergo sum, Wiadomoci Zagbia 2006 r. nr 7 z 14 lutego; D. Nowacka, Micha Waliski (Nagrody Miasta Sosnowca za wybitne osignicia w 2007 roku), Sosnart. Sosnowiecki Magazyn Kulturalny 2008 r. nr 3 z 1 kwietnia; Haso Micha Waliski, w: Pisarze i badacze literatury w Zagbiu Dbrowskim. Sownik biobibliograficzny, t. 3, Sosnowiec 2006, s. 204-208; A. Makarska, Micha Waliski laureat Nagrody Miasta Sosnowca za upowszechnianie kultury, Rocznik Sosnowiecki 2007.T. XVI Spoeczestwo obywatelskie, pod red. M. Baraskiego, Muzeum w Sosnowcu, Sosnowiec 2008, s. 153-154; Uczniom ycz wiatych pedagogw. Rozmowa z Michaem Waliskim(red. G. Kolano), Kurier Miejski 2008 r. nr 8 z wrzenia.
104

Rj, Bez sztywnych programw, Trybuna lska 1993 r. nr 271z 25 listopada; (TESS), Grad nagrd. Gratulacje, yczenia, wyrnienia, Dziennik Zachodni Sosnowiec nr 43 z 22 padziernika 2004 [B. ak, M. Soczy-

30

Elbieta Gorzkowska105 opiekunk 7 uczestnikw eliminacji centralnych III st., z ktrych 2 zdobyo tytu laureata, a 4 tytu finalisty Olimpiady Literatury i Jzyka Polskiego lub Olimpiady Filozoficznej; Jacek Bajer106 opiekunem 5 uczestnikw eliminacji centralnych III st., z ktrych 2 zdobyo tytu laureata, a 3 tytu finalisty Olimpiady Literatury i Jzyka Polskiego lub Olimpiady Filozoficznej; Aniceta Kubicka107 opiekunk 5 uczestnikw eliminacji centralnych III st., z ktrych 2 zdobyo tytu laureata Olimpiady Historycznej lub Olimpiady Wiedzy o wiecie Wspczesnym, a 1 tytu finalisty Olimpiady Wiedzy o Rodzinie; Anna Jdrosz108 opiekunk 6 uczestnikw eliminacji centralnych III st., z ktrych 1 zdoby tytu laureata, a 2 tytu finalisty Olimpiady Jzyka aciskiego; Wanda Kruszyska109 opiekunk 11 finalistw Olimpiady Biologicznej. Po 1969 r. (sukces uczennicy mgr Zofii Oleksy) dwoje nauczycieli z II LO im. E. Plater w Sosnowcu B. ak (Roman Sosnowski Konkurs Cyceroski w Arpino, 1988 r.) i M. Waliski (Ewa Marzec V Midzynarodowa Olimpiada Filozoficzna, 1997 r.) przygotowao laureatw konkursw i olimpiad midzynarodowych. W latach 80. ub. wieku Liceum miao w rodowisku opini szkoy wiodcej w przygotowaniu uczniw z nauk przyrodniczych. T tradycj podtrzymuje przede wszystkim mgr W. Kruszyska. W ostatnim 20-leciu nastpia preorientacja na kierunki humanistycznoklasyczne. Czy moe: powrt do starszych tradycji, kiedy to humanistyczne Plateranki konkuroway ze cisymi Staszicakami? Proces ten niewtpliwie ma swoje rda w powstaniu i funkcjonowaniu przez kilkanacie lat klasycznych klas autorskich. Efektem pracy z uczniami zdolnymi bya niejednokrotnie wysoka (najwysza w roku szk. 1999/2000. 25 miejsce w kraju, a 3 w woj. lskim) pozycja II Liceum w rankingu szk

ska - Nagrody MEN]; (Ste, jew, A.Z.), Nauczycielskie laury, Dziennik Zachodni w Zagbiu 2001 nr 238 z 11 padziernika [B. ak - Nagroda Kuratora]. 105 K.Witkowski, Jubileusz "Plateranki", Kurier Miejski 1998 nr 17 z 25 padziernika; J. Talarczyk, Na los szczcia, Dziennik Zachodni 2000 nr 118 z 22 maja. 106 Janka, Jubileuszowa olimpiada, Kurier Miejski 2005 nr 5 z 1 czerwca. 107 P. Strk, Maturzyci na start! Dziennik Zachodni w Zagbiu nr 108 z 10 maja 2000 r.; A. Staczyk, niadanie przed egzaminem, Gazeta Wyborcza Katowice z 15 kwietnia 2003 r. 108 .Podlejski, Uczniowska antologia sztuki, Wiadomoci Zagbia 2001 nr 7 z 13 lutego; ASA, Marceli i jego lipa, Gazeta Wyborcza Katowice z 9 kwietnia 2002. 109 K. Witkowski, Nagrody dla najlepszych. Dzie Edukacji Narodowej, Kurier Miejski 1998 nr 18 z 19 padziernika; J. Talarczyk, Olimpiady dodaj skrzyde, Dziennik Zachodni 2001 nr 26 z 31 stycznia [W. Kruszyska - Medal KEN], W. Wacawek, Medale i czeki, Dziennik Zachodni w Zagbiu 2003 nr 240 z 14 padziernika [jw.].

31

rednich Perspektyw i Rzeczypospolitej, chocia w roku poprzedzajcym jubileusz 100 lecia liceum znalazo si dopiero w trzeciej setce110. Prac uczniw doceniano, o czym wiadczy ogromna ilo stypendiw: MEN, Prezydenckiego A. i J. Kwaniewskiej, Premiera, Marszaka woj. lskiego, Rady Miasta Sosnowca, Rady Miasta Dbrowa Grnicza, Funduszu na Rzecz Dzieci, b. nauczycielki Plater H. Grodeckiej oraz absolwenta szkoy prof. Andrzeja Bargiey z The University of Manchester. W roku szk.1995/1996 Komitet Okrgowy Olimpiady Literatury i Jzyka Polskiego w Katowicach, ktremu przewodniczya wwczas bdca czstym gociem w szkole prof. dr hab. Anna Opacka, przyzna II Liceum organizacj zawodw pisemnych II stopnia i od tego roku zawody te odbywaj si w tym miejscu regularnie. W szkole przeprowadzono take zawody okrgowe pisemne i ustne prestiowego Konkursu Mickiewiczowskiego zorganizowanego przez KG OLiJP w 200lecie urodzin Poety. Zauwamy, e ju wczeniej placwka wyrniana bya organizacj zawodw olimpijskich w 1968 r. odbyy si w niej np. eliminacje miejskie I Olimpiady Jzyka Rosyjskiego. Bardzo wysokie na og s podstawowe wskaniki znamionujce rozwj szkoy, co jest w tej placwce stuletni tradycj.111 Zdecydowana wikszo uczniw podejmuje i koczy studia. W roku szk. 1995/1996 Liceum przystpio do eksperymentu Matura 2000 jako jedna z 12 szk z wojewdztwa i przeprowadzio matury prbne z jzyka polskiego, matematyki i biologii wedug nowych zasad. W marcu 2001 r. wytypowani uczniowie pisali przeprowadzony przez OKE w Jaworznie pilotaowy egzamin maturalny z kilku wybranych przedmiotw. Nie dziwi fakt, e wskaniki zdawalnoci poszczeglnych przedmiotw na maturach nowego typu (po reformie), w zdecydowanej wikszoci przedmiotw maturalnych, znacznie przekraczay do 2009 r. podawane przez CKE rednie miejskie, wojewdzkie i krajowe. Znaczce moe by pod tym wzgldem zestawienie zdawalnoci matur w szkoach sosnowieckich w roku 2009: w IV LO zdao matur 98,4% uczniw, w II LO 98,2%, w najsabszym z licew 56,8, a w najsabszej sosnowieckiej szkole 25%.112 21 kwietnia 2008 r.

110

W 2010 r. - miejsce 131 w kraju i 17 w woj. lskim [w rankingu licew za 2011 r. ogoszonym przez Rzeczpospolit 10 I . 2012 r. miejsce 270; w podrankingu maturalnym szkoa znalaza si poza odnotowanymi 200 liceami; w podrankingu olimpijskim zaja miejsce 129].
111

Por. M. Soczyska, Kierowanie II Liceum Oglnoksztaccym im. Emilii Plater w Sosnowcu (19921997), s. 99107 oraz Aneksy, s. 219255, w: Ksiga pamitkowa - 1998 r.; A. Zikowski, Szkoy na medal. "Emilka" - szkoa wyjtkowa, Puls Zagbia 1999 r. nr 14 z 25 marca [w artykule tym pominito dane o Dyrekcji szkoy]; D. Szczuka, Odwaga bycia mdrym. Fenomen "Plater", Puls Zagbia 2000 r. nr 41/42 z 24 listopada. 112 Wyniki matur w Sosnowcu, KR / sosnowiec. info.pl, http://www.sosnowiec.info.pl/informacje/sosnowiec/wyniki-

matur-w-sosnowcu,1,4,16034. Inna sprawa, e tak pomylane matury s po prostu zbyt atwe i zdaniem nie tylko niej podpisanego wynik procentowy, jaki uczniowi gwarantowaby zdanie matury z okrelonego przedmiotu, powinien wynosi 51. (Ewentualna zmiana tego wskanika wydaje si by w Polsce spraw polityczn.) Dla-

32

matur pilotaow z filozofii przeprowadzan przez CKE w wybranych szkoach w Polsce pisao 10 naszych uczniw, nie dziwi zatem fakt, e na prawdziwej maturze w 2009 r. uczniowie osignli niemal 100% z testw (podkrelmy, e od kadencji dyr. M. Bomskiej filozofia i etyka s przedmiotami stale obecnymi w edukacji uczniw w szkole; rozpocz ich nauczanie wg programw autorskich M. Waliski pniej doczy mgr J. Bajer). Przyjrzyjmy si krtko przedsiwziciom, ktre obok sukcesw olimpijskich stay si w ostatnim 20leciu wizytwk szkoy, przyczyniajc do jej prestiu. Najbardziej znanym z nich take w wielu krajach Europy (tam, gdzie istniej due skupiska polonijne, a wic gwnie na Wschodzie) jest Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, adresowany do modziey szk rednich, ktry odbywa si w szkole od 1993 roku. Jego pomysodawc i organizatorem (wraz z kolejnymi ekipami Samorzdu Uczniowskiego) by polonista M. Waliski; od kilku lat wsppracuje on w tym ogromnym przedsiwziciu z mgr Ann Baczysk z Biblioteki Szkolnej. Gwnym sponsorem imprezy jest od zawsze Wydzia Kultury i Sztuki (wczeniej Kultury, Sportu i rekreacji) Urzdu Miasta w Sosnowcu. Przez kilka lat wydatnej pomocy udzielaa organizatorom sosnowiecka Wysza Szkoa Humanitas.113 Na 17 dotychczasowych Turniejw napyno wiele tysicy wierszy z Polski oraz krajw europejskich (zwaszcza ze Wschodu), poziom utworw finaowych by zwykle wedug oceny jury wysoki. Rang konkursu podnosi niewtpliwie regularny udzia w komisji konkursowej wielu cieszcych si autorytetem pracownikw uniwersyteckiej polonistyki lskiej, wieloletnimi jej przewodniczcymi byli prof. Anna Opacka114 i prof. Marian Kisiel z Ul, zasiadali w niej m.in. prof. dr hab. Tomasz Stpie, prof.. dr hab. Anna Wgrzyniak, prof. dr hab. Dariusz Pawelec, prof. dr hab. Romuald Cudak, dr Pawe Majerski, dr hab. Elbieta Dutka, poeci Tadeusz Kijonka, Jarosaw Michalak. Zwyciali w konkursie znani dzisiaj twrcy: K. Siwczyk, T. Puka, M. Antoniuk. Od 1. edycji najlepsze wiersze trafiaj do tomikw poetyckich, ukadajcych si w charakterystyczn seri 17 ksieczek.115 O ile sam Laur Plateranki wyrs z pomysw niej podpisanego na program klas klasycznych autorskich, o tyle w sposb niejako naturalny animowa on powstanie i regularne od lat premiery wspominanego wyej teatru turniejowego Teatru Naszego, ale i wielu

tego bardzo niepokoi niska pozycja II LO w Sosnowcu w ostatnich rankingach Rzeczpospolitej i Perspektyw. W 13. rankingu (ogoszonym w styczniu 2011 r.) szkoa zaja 270 miejsce; nie znalaza si ponadto w osobnym rankingu maturalnym. W 14. rankingu (stycze 2012 r.) - miejsce 432; poza rankingiem maturalnym. 113 Za co jej Kanclerzowi i wadzom organizatorzy raz jeszcze dzikuj. 114 Por. w tomikach z serii poetyckiej m.in. A. Opacka, Sowo wstpne, w: IV Turniej jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod. red. M. Waliskiego i . Wolnego, Sosnowiec 1996, s. 7-15. 115 Por. zestawienie bibliograficzne na kocu.

33

szkolnych zespow muzyczno-wokalnych, tanecznych, kabaretowych. Organizatorzy od pocztku staraj si uhonorowa wszystkich uczestniczcych w przedsiwziciu modych twrcw i artystw teatralnych, kabaretowych, muzykw i wokalistw, grafikw, malarzy i fotografikw (wystawy towarzyszce turniejowi116) ze szkoy i spoza Plater, wpisami do Kroniki personalnej zamieszczanej w wydawnictwach poetyckich. Laurowe wieczory finaowe przy wiecach niegdy kwietniowe, od ponad 10 lat listopadowe przycigaj do szkoy wiele znanych osobistoci reprezentujcych wadze Miasta, uczelnie, rodowiska artystyczne, instytucje kulturalne, ale take od 1. edycji tumy absolwentw szkoy; w tym wzgldzie zastpuj (niestety nieistniejce w Plater) stowarzyszenie absolwentw. Chciaoby si powiedzie, e Laur Plateranki na trwale wszed w tradycj szkoy. Ma on liczc ogromn ilo pozycji (uwzgldniajc take noty o tomikach poetyckich) bibliografi prasow117, doczeka si pracy magisterskiej i pracy doktorskiej napisanych w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej Uniwersytetu lskiego pod kierunkiem prof. A. Opackiej przez Dorot Nowack.118 Doceniaj imprez, jej znaczenie dla promocji miasta wadze Sosnowca.119 Duym prestiem i popularnoci cieszyy si organizowane od 1994 r. Turnieje Jzykowe, przeznaczone dla modziey szk rednich Sosnowca, a odbywajce si w kategoriach: j. angielskiego, j. francuskiego, j. niemieckiego, j. rosyjskiego, j. aciskiwgo, wczeniej take j. woskiego. W 15 Turniejach, ktrych pomysodawczyni i gwn organizatork bya wicedyrektor mgr E. Lizak (we wsppracy z nauczycielami jzykw obcych), uczestniczyo ponad 1000 uczniw, a satysfakcjonujce nagrody fundowa Urzd Miejski w Sosnowcu. I ta impreza (ostatnia edycja w 2008 r.) przyczynia si dobitnie do promocji szkoy, posiadaa
116

Co byo take na kilku turniejach zasug dyr. mgr Elbiety Guliskiej i jej wsppracownikw z Orodka Pracy Pozaszkolnej nr 1 w Sosnowcu). 117 M. Waliski, Bibliografia prasowa, op. cit. Por. np. wywiady prasowe: aga, Laur Plateranki, Trybuna lska 1995 r. nr 30 z 4 lutego; Wiersz jak protest. Z polonist i folkloryst z II LO im. Emilii Plater w Sosnowcu Michaem Waliskim, twrc Turnieju Jednego Wiersza O Laur Plateranki rozmawiaj Micha Kaczmarczyk i Micha Wasik, Wiadomoci Zagbia 1998 r. nr 44 z 3 listopada; S. Reca, Coraz wicej poetw, Polska Dziennik Zachodni Sosnowiec 2007 r. nr 49 z 7 grudnia; Poezja dobrze suy klimatowi miasta [Micha Waliski opowiada o Laurze Plateranki, poetach i Teatrze Naszym w rozmowie z Pawem Baraskim], Nowe Zagbie. Czasopismo spoeczno-kulturalne z grudnia 2008 r., s. 52-53 lub szkice, np. M. Kaczmarczyk, Laur po raz sidmy, Wiadomoci Zagbia 1999 r. nr 35 z 31 sierpnia. Wybr artykuw i not z prasy dotyczcych Lauru Plateranki por. zaczona bibliografia. 118 Tytu pracy doktorskiej D. Nowackiej brzmi: Wspczesna twrczo poetycka uczniw szk rednich na przykadzie Turnieju Jednego Wiersza o Laur Plateranki (obrona 28 lutego 2006 r., Uniwersytet lski w Katowicach, Wydzia Filologiczny).Wywiady z autork pracy doktorskiej, por. np. A. Szczepanek, Doktorat o Laurze Plateranki, Wiadomoci Zagbia 2006 nr 15 z 11 kwietnia; A. Szczepanek, Szukaam niebanalnego tematu, Magazyn Szkolny [lskie Kuratorium Owiaty] 2006 r. nr 9 (291) z 1 maja; por. te D. Nowacka, Laur Plateranki 2006 - na rok przed jubileuszem, ArtAnons z grudnia 2006 r. 119 Zagbiowscy modzi poeci wyrnieni na Laurze Plateranki kilkakrotnie prezentowali si na Sosnowieckich Jesieniach Poetyckich, przyjmowani yczliwie przez publiczno, por. np. toko, piewany wieczr poetycki, Kurier Miejski 2005 nr 11 (298) 1 grudnia.

34

poza tym due walory dydaktyczno-wychowawcze, cieszc si zasuonym uznaniem wadz miejskich i owiatowych.120 Niezwyk wag i atmosfer maj organizowane od kilkunastu lat przez modzie platerask i ks. katechetw (we wsppracy z IV LO im. St. Staszica) Zaduszki Jazzowe.121 Wreszcie impreza, z ktrej szkoa rwnie moe by dumna, aczkolwiek bya to inicjatywa Dyrektora Staszica T. Szyjkowskiego (jak ju wspomnielimy, absolwenta Plater122): Regaty Plater - Staszic. W rozgrzewce startuj ekipy kajakarskie, czasem rowerzyci, najwaniejsz jednak kategori jest zawsze wycig czen wiolarskich ze sternikiem. Od 1997 roku odbyo si 13 zawodw (pierwsze w Maczkach, pniejsze na tzw. Stawikach), na kadych emocje tumnie zgromadzonych kolegw zawodnikw sigay zenitu. Wynik oglny jest mniej wany istotne, e sportowa rywalizacja obu szk jest tak naprawd symbolem ich wsppracy.123 Imponujco przedstawia si rwnie dorobek modziey plateraskiej w konkursach przedmiotowych i artystycznych szczebla oglnopolskiego, wojewdzkiego i regionalnego.124 Omwienie tych i szeregu innych konkursw, kierowanych np. do modziey gimnazjalnej, pozostawi trzeba na inn okazj. W ostatnich latach szkoa prowadzi oywion wymian zagraniczn. Na rocznych pobytach w USA, Holandii, Niemczech, Szwajcarii przebywao od 1990 r. ok. 40 uczniw. Grupy uczniw uczestniczyy w wymianach ze szkoami w Niemczech, Woszech, Anglii. We wrzeniu 1998 r. szkoa zacza realizowa 4-letni program Socrates przygotowujcy uczniw do ycia w zjednoczonej Europie. Partnerami II LO im. E. Plater w Sosnowcu s: Impington
120

AGB, Turniej poliglotw, Trybuna lska 2000 r. nr 85 z 10 kwietnia; AGB, W piciu jzykach wiata, Trybuna lska 2000 r. nr 87 z 12 kwietnia; (MIK), Turniej Jzykowy w II LO, Wiadomoci Zagbia 2001 r. nr 16 z 17 kwietnia; 121 BE, Ku pamici nauczycieli, Trybuna lska 1999 r. nr 271z 20 listopada; M. Kaczmarczyk, Zaduszki jazzowe" w Sosnowcu, Wiadomoci Zagbia 1999 r. nr 48 z 30 listopada; (RAS), Zaduszki Jazzowe, Dziennik Zachodni w Zagbiu, 2000 r. nr 273 z 23 listopada; BE, Zaduszki Jazzowe, Trybuna lska, 2000 r. nr 276 z 27 listopada; (MIK), Zaduszki Jazzowe" ju po raz czwarty, Wiadomoci Zagbia, 2000 r. nr 48 z 28 listopada; J. Piwowar, Zaduszki jazzowe, Kurier Miejski, 2002 r. nr 21 z 15 grudnia. 122 Tote jedna z hipotez gosi, e zamys pomysu zorganizowania regat wyklu si w pewnego dnia w przyjaznej atmosferze auli w Plater i zwizany by z blisk sercom sosnowiczan rzek Przemsz. 123 Por. np. GC, Cambridge przed Oxfordem. Puchar nie przeszed, Gazeta Katowice (Wyborcza) 1998 r. nr 124 z 28 maja; J. Grabowski, Stawiki jak Tamiza. Plater wygrywa ze Staszicem, Gazeta Katowice (Wyborcza) 1999 r. nr 125 z 31 maja; BE, Szybciej wiosowali uczniowie z Plater, Trybuna lska 2000 r. z 5 czerwca; P. Purzyski, Sternik na dopingu, Gazeta Katowice (Wyborcza) 2001 r. nr 129 z 4 czerwca; M. Wsowicz, Puchar VI Regat dla "Staszica", Wiadomoci Zagbia 2002 r. nr 23 z 4 czerwca; A. Szczepanek, Regaty "Staszic-Plater", Wiadomoci Zagbia 2005 r. nr 25 z 21 czerwca; (PAS), Historia zatoczya koo. Licealici ze szkoy im. Emilii Plater wygrali jubileuszowe regaty na Stawikach, Dziennik Zachodni w Zagbiu 2006 r. nr 143 z 21 czerwca; JM, Staszic wygra licealne regaty na Stawikach, Gazeta Katowice (Wyborcza) 2007 r. z 19 czerwca. Mam kopoty z waciw nazw Regat: Staszic Plater czy Plater Staszic? W kadej z zaprzyjanionych szk odpowiadaj na to pytanie inaczej.

35

Village College Cambridge (Wielka Brytania), Liceo Classico Europeo Statale w Rzymie (Wochy), Gymnasium Luisenstift k. Drezna (Niemcy) i Kungsholmes Gymnasium/Stockholms Music Gymnasium w Sztokholmie (Szwecja). Wiosn 2000 r. A. Jdrosz opracowaa w ramach Socratesa szkolny projekt Comenius 1 pod nazw Przeamywanie barier, w ktrym partnerami II LO w Sosnowcu stay si: Merewade College (Gorinchem Holandia), Gimnazjum w Poraju, SintJanscollege (MeldertHoegaarden, Belgia), 2nd General Lyceum of Chaidari (ChaidariGrecja), I.E.S. Lucas Mallada (Huesca Hiszpania), Liceo Europeo c/o Convito Nazionale Vittorio Emanuelle II (Rzym Wochy), GimnazjumLiceum z Kavakla w Macedonii, ivilska ola Maribor (Sowenia), 14th Gymnasium of Peristerii (Peristerii Grecja), St Luis Secondary School (Carrickmacross Irlandia). Gwnym celem projektu jest uksztatowanie postawy Europejczyka otwartego na inne kultury, przezwyciajcego uprzedzenia, odrzucajcego stereotypy. Zapocztkowano take projekt Comenius 2, a w 2008 r. w ramach Comeniusa Partnerskie Projekty Szk A. Jdrosz przygotowaa projekt dwustronny Kalokagathia (harmony between the mind and the body) ancient Greek idea of education in modern times, ktry bdzie realizowany we wsppracy z ITCG Enrico Fermi (Wochy, Pontendera).Efektem dotychczasowej wsppracy ze szkoami europejskimi byo m.in. midzynarodowe wydawnictwo Connect. An anthology of creative writing and art by students from three European schools.125 W rozwaaniach musz pomin szereg wanych aspektw pracy szkoy w ostatnich dziesicioleciach, jak np. efektywn prac Samorzdu Uczniowskiego prowadzonego od kilkunastu lat przez A. Kubick, ktra przeja t funkcj po matematyczce L. Tymiskiej (wczeniej nauczycielka geografii i astronomii mgr Wanda Hazler,126 innych organizacji szkolnych, jak np. Amnesty International (mgr Anna Mi127), rol Plateran w utworzeniu Modzieowej Rady Miasta i dziaalno w teje128, dziaalno innych (poza teatrem) zespo124 125

Por. zbiory dyplomw w gabinecie Dyrektora Szkoy.

Red. G. Snapper (ze strony polskiej A. Jdrosz), Liceo Classico Europeo Statale Roma, II LO im. E. Plater w Sosnowcu, Impington Village College Cambridge, England. 2000. Por. te np. b.a., Angielscy gocie, Puls Zagbia 1999 r. nr 19 z 29 kwietnia; (ula), Socrates i Plater, Kurier Miejski 1999 r. nr 8 z 30 kwietnia; SAL, Nagroda prezydenta dla nauczycieli Kurier Miejski 2000 r. nr 18 z 31 padziernika; . Podlejski, Uczniowska antologia sztuki, Wiadomoci Zagbia 2001 r. nr 7 z 13 lutego. 126 Por. A. Jodeka i . Wolny, Samorzd Uczniowski w Plater, w: Ksiga pamitkowa 1998, s. 216. Praca Samorz-

du oznacza w praktyce ca oficjaln dziaalno modziey szkolnej; akcji i dziaa inspirowanych przez kolejne wadze samorzdowe i opiekunw Samorzdu (od lat 30. XX w.), take tych odnotowanych przez lokalna pras, byo tak wiele, e wymagaoby to osobnego opracowania. Por. fakty i dane w: M. Waliski, Kalendarium, op. cit. 127 Por. np. . Podlejski, O prawa czowieka. Licealici w obronie winiw reimu, Dziennik Zachodni 2003 r. z 15 stycznia. 128 Por. np. AGB, Chc zosta radn! Trybuna lska 2000 r. nr 76 z 22 czerwca; B. bik-Badek, Pomc Alinie, Nowe Zagbie 1999 r. nr 36 z 9 wrzenia; /af/, W poniedziaek wybory, Nowe Zagbie 2000 r. nr 13 z 30

36

w artystycznych, k naukowych (zwaszcza filmowego, prowadzonego przez B. ak, i humanistycznego Kopitka przez niej podpisanego129). Na inn okazj trzeba pozostawi omwienie dziesitkw sukcesw sportowych szkoy w bardzo wielu dyscyplinach (pierwsze z waniejszych po roku 1945, a odnotowanych, sigaj czasw prof. Zofii Krasiskiej,130 mgr Zofii Moskwy131 i mgr Krzysztofa Grynia; kontynuowali dobr pass m.in. mgr Agnieszka Bujaczek, mgr M. Zbalska, mgr Marcin Galas, mgr P. Didkowski, mgr A. Dziewior i najduej spord wymienionych pracujcy w szkole mgr Mieczysaw Szafarski, a gabloty na parterze od dawna nie mieszcz wszystkich zdobytych pucharw)132. Osobne miejsce naleaoby powici bogatym tradycjom rajdowym i rekreacyjnym szkoy; tak popularne jeszcze w latach 80. XX w. rajdy, np. witokrzyski czy beskidzki, ze staymi bywalcami z grona pedagogicznego (m.in. Raszewski, ak, Bogdan Korban, Waliski), odeszy w niepami.133 Inna sprawa, e i nauczyciele dawno ju przestali wyjeda w plener w dniu swojego wita, a niegdysiejsze, i w jakim sensie urokliwe, akademie z okazji (po prostu) Dnia Nauczyciela, a nie: wita Komisji Edukacji Narodowej, zostay zastpione innymi rnymi formami witowania, w ktrych pojawio si na dodatek bardzo brzydkie sowo katering. I tak pewien miy sercu idea dotkn moe nie bruku, ale zapachu udawanego postsowieckiego szampana i tuczonej w mule delty Mekongu krewetki. W tym miejscu zauwamy jeszcze jeden istotny element pracy wychowawczej szkoy, ktry wpisuje si zreszt w polskie tradycje edukacji modziey od XVIII i XIX w., o jakim
marca; AGB, Przewodniczca z liceum, Trybuna lska 2000 r. nr 109 z 11 maja; A. Bronowicka, Krok do kariery. Rozmowa z Barbar bik-Badek, Trybuna lska 2000 r. z 15 maja; DAR, Rada Modzieowa ju dziaa, Kurier Miejski 2000 r. nr 9 z 15 maja; M. Kaczmarczyk, Modzieowa Rada Sosnowca ju funkcjonuje, Wiadomoci Zagbia 2000 r. nr 21 z 23 maja i szereg inny artykuw. 129 Jedynie chyba te dwa koa dziaay w szkole stabilnie przez ostatnich dwadziecia lat (jako koa prowadzone wycznie spoecznie, z nieprzymuszonej woli nauczycieli). Skrt Kopitek powsta dziki obciciu, przez mionikw przychodzenia na dodatkowe zajcia do szkoy w soboty, brzytw (Ockhama) nazewniczego wa: Koo Ogldu, Percepcji i Interpretacji Tekstw Kultury. Nazwy Kopitek nie naley myli zatem z kopytkami, aczkolwiek burczenie w brzuchach w sobotnie dugie przedpoudnia zapewne nie raz i nie dwa zbaczao myli z paszczyzny kartezjaskiej (o ekwiwalentw) na paszczyzn stou z talerzem kopytek, zacierk, fitk czy innym ulubionym daniem Zagbiakw (o wyboru). W roku szkolnym 2008/2009 Kopitek podj intensywn wspprac ze studenckim Koem Naukowym Polonistw Uniwersytetu lskiego, por. strona internetowa Koa Polonistw: http://sabinakwak.fm.interii.pl/KNP/dorobek.html. 130 Por. Z. Koleska, Nasza opiekunka, w: Ksiga pamitkowa 1988, s. 96. 131 (G), Zaley mi, eby polubili sport. Nasi wychowawcy, Trybuna Ludu z 12 kwietnia 1978 r. [wywiad z prof. Z. Moskw]. 132 Wczeniej po roku 1952 - mielimy do czynienia z epok przede wszystkim socjalistycznych spartakiad i masowych biegw. Interesujcy wydaje si fakt, e sowo spartakiada w odniesieniu do sportu szkolnego po epoce realnego socjalizmu zamienio si w gimnazjad. W pierwszych kilku gimnazjadach dla modziey licew sosnowieckich (pierwsza w 1993 r.; pomys i organizacja IV LO im. S. Staszica w Sosnowcu) zdecydowanie zwyciali uczniowie z Plater. Gimnazjw wwczas nie byo, by to wic pomys w jakim sensie proroczy. 133 Nie da si ukry, e znakomita frekwencja na rajdach 1-Majowych wizaa si ze zwolnieniem od coraz bardziej przykrego obowizku uczestniczenia w pochodach.

37

nie zapominali nauczyciele przedmiotw humanistycznych w czasach dyrektur J. Siwikowej i J. Strczyskiej i ich kontynuatorzy teatr szkolny. Pierwsza wzmianka o fakcie istnienia takiego teatru w szkole w opublikowanych wspomnieniach absolwentek datuje si na rok 1927. Dziewczta, nie dysponujc odpowiedni sal w szkole, wystawiy sztuk O Jagusi i jagdkach w gmachu Gimnazjum Realnego im. St. Staszica w Sosnowcu134. Teatr szkolny wystpowa jak ju wspomniaem w latach 30. na Kresach. Kolejne informacje dotyczce jego dziejw pochodz dopiero z roku 1962, kiedy to szkolny zesp recytatorski przeksztaci si w Teatrzyk aczkw i pod opiek polonistw mgr Henryki Wusek oraz dr. J. Krama wystawi na Dzie Nauczyciela premier skadanki satyrycznej Pod kaktusem oraz przygotowa odnotowany przez pras spektakl pt. Dialogi romantyczne.135 Teatrzyk aczkw dziaa do roku 1964, da wtedy trzeci premier (Trzy razy o mioci w re. p. Janiny Chorzewskiej). W 1978 w liceum dziaa zesp dramatyczny prowadzony od lutego 1977 r. przez aktork Teatru Zagbia Mart Kotowsk. W czerwcu odbya si premiera lubw panieskich Fredry. Sukcesem okaza si spektakl Non omnis moriar na podstawie tekstw poety zagbiowskiego W. Nowiny-Stacherskiego.136 Prbowano jeszcze inne sztuki, ale czy je wystawiono?137 Na przeomie lat 80.i 90. polonista M. Auguciak przygotowa wraz z grup modziey pokazan na deskach Teatru Zagbia Kartotek T. Rewicza (z Jackiem Borusiskim pniej znanym i cenionym aktorem kabaretowym w roli gwnej, z ktr to rol poradzi sobie znakomicie). W tym samym okresie acinniczka B. ak wystawiaa z uczniami klasy klasycznej m. in. Lekcj wg E. Ionesco i in. sztuki. W 1998 r. modzie pod kierunkiem ks. katechety S. Litwy przygotowaa Jaseka (tradycja jasekowa w szkole jest zreszt starsza). Dochd z przedstawienia przeznaczony zosta na cel charytatywny.138 Wspczenie od wielu ju lat dziaa w szkole pod opiek polonisty M. Waliskiego powizany z konkursem poetyckim O Laur Plateranki szkolny Teatr Nasz, ktry kilkakrotnie uczestniczy w finaach wojewdzkich Przegldw Zespow Artystycznych w Czstochowie, zdobywa wyrnienia i nagrody w innych konkursach. Jego dziaalno na finaach Lauru poprzedziy premiery powstaego z inicjatywy ucznia . Wolnego139 teatru
134 135

H. Ptakowska, Przedstawienie (1927 r.), w: Nasza Szkoa, op. cit., s.24-28. (ata), Dobry przykad. Teatrzyk aczkw w Liceum im. E. Plater, Wiadomoci Zagbia 1962 r. nr 48 z dn. 30 XI-6. XII; Trzy razy o mioci, Wiadomoci Zagbia z 20 maja 1964 r. 136 Uczniowski teatr w Liceum im. E. Plater. Komedie Fredry i poezja Nowiny-Stacherskiego, Dziennik Zachodni z 2 stycznia 1978 r. 137 (jal), Uczniowski teatr w Liceum im. E. Plater, Dziennik Zachodni z 2 I 1978 r. 138 (ks.jb), Z myl o niepenosprawnych, Wiadomoci Zagbia 1998 r. nr 3 z 20 stycznia. 139 . Wolny jest take wspautorem projektw okadek do Ksig jubileuszowych 1998 i 2008. Dziaa aktywnie jako przewodniczcy Samorzdu Uczniowskiego.

38

Apricot (w sumie odbyo si 11 premier). Poza kilkoma wyjtkami (wystawienie Abstrakcji rzeczywistoci wg M. Biaoszewskiego w Centrum Kultury w Zamku Sieleckim140, Plater Day-2009 r., kiedy sztuk Obrona Sokratesa obejrzao 107 gimnazjalistw, i Plater Day2010, gdy gimnazjalistom pokazano scenki z Zielonej Gsi K. I. Gaczyskiego141), modzi aktorzy prezentowali przedstawienia niemal wycznie w pitkowych dorocznych finaach Lauru Plateranki i poprzedzajcych je czwartkowych prapremierach (skupiajcych skdind tumy widzw), a ponadto na przegldach i konkursach.142 Z Laurem by te zwizany zaoony przez M. Kaczmarczyka, P. Rut i M. Wasika kabaret Rowy moteczek nagradzany na przegldach wojewdzkich (1998-1999 r.).143 Mona mwi o cigoci tradycji teatru ywego w szkole.144 Jako folklorysta, ale i czowiek peen nieustannego podziwu dla gbi myli i przenikliwoci Norwida, musz na moment zatrzyma si przy tradycjach szkolnego witowania, obyczaju i zwyczaju. Niegdysiejsze groszki, noszone obowizkowo przez dziewczta jeszcze za czasw dyr. M. Bomskiej, jak i odpowiednie mundurki mskie, funkcjonuj od dawna wycznie w bycie kruchej pamici. Moe szkoda. Ocalaa, ale przesza w inny rodzaj dorjanowego, arcykiczowego (wybr uczniw i rodzicw) bytu sympatyczna tradycja studniwek szkolnych jako imprez organizowanych w szkole. Odnotujmy tedy niektre nowe zwyczaje. W szkole od kilkunastu lat obchodzi si hucznie tzw. walentynki rekordy popularnoci bije poczta walentynkowa. Inne, mniej oficjalne, zwyczaje modzieowe? Przez kilka lat po zmianie ustroju niejak popularnoci wrd cieszyy si obchody halloween (lansowany przez niektre anglistki z gorliwoci neofitek zwyczaj... umar w liceum mierci naturaln, wiadomo nam skdind, e wdraa si go dzieciom w przedszkolach sosnowieckich). Niezmienn popularnoci cieszy si wrd uczniw Dzie Kobiet (socjalistyczny relikt?), jak i Dzie Chopca. Dzie Dziecka od dawna przesta si kojarzy, niestety, z dniem sportu szkolnego. W okolicach 6 grudnia w szkole roi si od Mikoajw. Tradycja topienia marzanny z mostu na pobliskiej Przemszy ywa jeszcze na przeomie lat 80. i 90. XX w. zagina.
140

(SR), Nie tylko o mioci. Widowisko artystyczne w Centrum Sztuki, Dziennik Zachodni Sosnowiec 2004 r. nr 6 z 6 lutego; (SR), Prawie wszystko o mioci. W zamku Sieleckim zaprezentowali si modzi artyci, Dziennik Zachodni 2004 r. nr 33 z 9 lutego; (SR), Modzieowy teatr. By teatr, poezja, balet i pantomima, Dziennik Zachodni Sosnowiec 2004 r. nr 7 z 13 lutego. 141 W reyserii uczennicy A. Kamierczak, pod opiek mgr A. Baczyskiej-Jach z Biblioteki Szkolnej. 142 Por. np. z wielu not: A. Witek, Teatr dwch spektakli. Przygotowuj artystyczn niespodziank na obchody 100-lecia szkoy, Polska. Dziennik Zachodni Sosnowiec 2008 nr 23 z 6 kwietnia. 143 (paw), Kabaretowy fina, Kurier Miejski 1999 r. nr 7 z 15 kwietnia; . Podlejski, Ogniem i mieczem" w szkolnych kabaretach, Wiadomoci Zagbia 1999 r. nr 14 z 6 kwietnia. 144 M. Waliski, Nasz teatr, w: Ksiga pamitkowa 2008, s.281-284. Wystpy Teatru Naszego w rnych latach odnotowyway wielokrotnie gazety nie tylko lokalne.

39

Dzie Wagarowicza, obchodzony w pierwszym dniu wiosny, od dawna nie wzbudza emocji. Na uroczystoci Ostatniego Dzwonka pojawi si ceremonia przekazywania ogromnego klucza do szkoy przez abiturientw klasom trzecim (obecnie drugim); klasy drugie obdarowuj maturzystw in spe kwiatami i drobnymi upominkami, maskotkami. Oficjalnym rytuaem w tym Dniu jest zmiana pocztw sztandarowych i odpiewanie hymnu narodowego (o poczet sztandarowy dba si w szkole nadzwyczaj, i susznie; przez wiele lat o odpowiedni poziom zabiega mgr Wojciech Fajfer i jemu zawdziczamy pewien rodzaj pozytywnego stylu pocztowego). Z pasowaniem kotw nie byo w szkole na szczcie wikszych problemw. Wprowadzenie wsplnej wigilii szkolnej wyeliminowao niemal cakowicie wigilie klasowe, ktre cieszyy si popularnoci jeszcze na przeomie lat 80. i 90. Niektrzy uczestnicy eliminacji centralnych Olimpiady Literatury i Jzyka Polskiego nie przestrzegaj ju zapocztkowanego w latach 90. ub. wieku zwyczaju cyckania Emilki, ktry na og prognozowa sukcesy w Warszawie. Pikna i ogromna z wielu zapisanych karta szkoy to rozmaite dziaania charytatywne, zwaszcza na rzecz dzieci w tej dziedzinie od dawna doskonale koegzystuj w Liceum inicjatywy wieckie z katechetycznymi; sowa uznania nale si tu od zawsze Samorzdowi Uczniowskiemu (niegdy Szkolnemu), a w ostatnich kilkudziesiciu latach nauczycielom animujcym rne formy dziaania (m. in. na rzecz domw dziecka), np. Z. Oleksy, W. Hazler, A. Kubickiej, anglistce A. Mi, romanistce mgr Ewie udzie. No i ksiom. Zagadnieniu temu powica uwag w swoim artykule Olga Soczyska-Kalarus.145 Obchodzony 14-16 listopada 2008 roku jubileusz 100-lecia szkoy146 skania do wielu refleksji; z jego okazji wydana zostaa kolejna obszerna Ksiga pamitkowa.147 Dla niej podpisanego najwaniejszym akcentem tej uroczystoci obok wyrnienia II LO im. Emilii Plater odznak Zasuonego dla Miasta Sosnowca byy wykady naukowe dla modziey, ktre wygosiy wybitne absolwentki szkoy i jej absolwenci, reprezentujcy profesur uniwersytetw i wyszych uczelni i rne kierunki i in. instytucje: prof. zw. Janina Kraupe z Aka145

O. Soczyska-Kalarus, Dziaalno charytatywna tradycja i wspczesno, Ksiga pamitkowa 2008, op. cit., s. 120-123. Niej podpisany odsya ponadto do wielu artykuw i not prasowych, por. M. Waliski, Bibliografia prasowa, op. cit. 146 Recepta na sukces jest prosta. Rozmowa z Mirosawa Soczysk, dyrektor II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu (red. G. Kolano), Kurier Miejski 2008 r. nr 11 z grudnia. 147 Jubileusz 100-lecia przeszed prawie bez echa w prasie lokalnej i lokalnych mediach. Dzieem ekipy TV Katowice, ktra przez trzy dni filmowaa uroczystoci, by 15-minutowy film powicony niemal w caoci K. Maternie i J. Cyganowi (ktrzy ze swad prowadzili uroczysto oficjaln w auli Wydziau Nauk o Ziemi Uniwersytetu lskiego, a w auli szkolnej spotkali si z kolegami i modzie. Por. M. Kobusek, Stulecie Plater, Wiadomoci Zagbia 2008 r. nr 47 z 18 listopada; J. Madeja, Materna i Cygan s z Platerki, Gazeta Wyborcza Katowice z 17 listopada 2008 r.

40

demii Sztuk Piknych w Krakowie (ycie artysty Grupy Krakowskiej), prof. dr hab. Renarda Ocieczek z Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej Uniwersytetu lskiego (T. Tassa Jerozolima wyzwolona orygina a przekad Piotra Kochanowskiego), prof. dr hab. Magorzata Wona-Stankiewicz z Zakadu Estetyki i Recepcji Muzyki w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagielloskiego (Podre muzyczne i nie tylko), prof. dr hab. Mirosawa Sokoowska-Mikoajczyk z Wydziau Hodowli i Biologii Zwierzt Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie (Kontrolowany rozrd ryb w akwakulturze), prof. dr hab. Zofia Drzazga z Instytutu Fizyki Uniwersytetu lskiego (Perspektywy rozwoju fizyki medycznej), prof. dr hab. Halina Rusek z Wydziau Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytet lskiego filia w Cieszynie (Kultura w globalnym wiecie), dr in. arch. Jacek Owczarek ze lskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach (Dziedzictwo kulturowe regionu lskiego), dr Pawe Jdrzejko z Instytutu Kultury i Literatury Brytyjskiej i Amerykaskiej Uniwersytetu lskiego (Eurocentrism and literature towards postcolonial studies - wykad w jzyku angielskim), dr Wojciech Halarewicz - dyrektor generalny Mazda Motor Logistics Europe oddzia w Polsce (Rzecz o tajnikach biznesu). Szkoa o stuletniej tradycji, pozbawiona ywych, konkretnych, naocznych wizi ze

swoimi absolwentami, tymi najstarszymi i tymi modszymi, byaby szko w jakiej mierze nieautentyczn, pust. Peno nas, a jakoby nikogo nie byo. Take i nauczyciele, ongi uczcy w szkole, pojawiajc si w niej na chwil, najczciej niemiao i jakby chykiem przemykajcy wrd tumu po korytarzach, (co niechccy utrwaliem na kilku fotografiach), usankcjonowali przynajmniej na moment wito tradycji niczym oywione churinga. To dobrze, e s i takie okazje jak zaduszki jazzowe, kiedy Ci, ktrzy odeszli, oywiaj przynajmniej na moment luki w ludzkiej pamici. I wyobrani. Gdyby pokusi si o znalezienie cech wsplnych znamionujcych funkcjonowanie szkoy w rnych okresach po roku 1945, to znalazyby si wrd nich: troska o jej zaplecze materialne, baz naukowo-dydaktyczn, nowoczesne pracownie, laboratoria jzykowe, aparatur audiowizualn, pniej pracownie komputerowe, ale te warunki pracy i funkcjonowania uczniw i nauczycieli, nieraz otwarto na nowe sensowne pomysy i projekty, co cile wizao si i wie z trosk o wysoki poziom nauczania. Niewtpliwie liceum naley cigle m. in. dziki wysoko kwalifikowanej kadrze pedagogicznej148 do czowki miejskiej i wojewdzkiej; pozycji jakiejkolwiek szkoy nie mona mierzy wycznie rankingami. Istnieje te w myli pedagogicznej i organizacyjnej dyrektorw i ludzi zaangaowanych w ycie szkoy szczliwie dla szkoy wyrana cigo, t za wymusza niejako

148

Wielu doktorw, znaczny procent to nauczyciele dyplomowani, specjalici od dwch (i wicej) przedmiotw, kwalifikowani egzaminatorzy maturalni. Idea nieustannego samoksztacenia, poddana szkole przez J. Siwikow, jest tu cigle ywotna.

41

chlubna tradycja plateraska. Ona sprawia, e tak jak ustalaa Rada Pedagogiczna ju w roku szk. 1912/13 za czasw J. Siwikowej, cigle cytuj po raz drugi przesanie z pocztkw ub. wieku kadzie si nacisk na wpajanie wychowankom zasad twrczego mylenia i takich cech, jak obowizkowo, systematyczno, punktualno, rzetelno. Ale bo te do tej szkoy czsto trafiali pokazuj to niezbicie materiay wspomnieniowe w Ksigach pamitkowych nauczyciele z tzw. osobowoci, ogromn wiedz popart niejednokrotnie publikacjami naukowymi i dydaktycznymi, a czsto i charyzm pedagogiczn. Widzimy ich w midzywojniu, widzimy pord tych, ktrzy w marcu 1945 przywracali szko do ycia, porywajc za sob uczennice i rodzicw, widzimy w pokoleniach H. Grodeckiej, J. Krama, Z. Oleksy, L. Horoniowej, K. Kochanka czy A. Korusiewicz. Jest jaki ciekawy symbolizm w zestawieniu takich faktw: nad tablic z lat 70. w holu szkoy, upamitniajc tradycje ruchu robotniczego Zagbia, wmurowano w grudniu 2000 r. logo millenijne, powicone przez ks. biskupa sosnowieckiego Adama migielskiego, a na jubileuszu 100-lecia odsonito tablic ku czci zaoycielki szkoy J. Siwikowej. Temu wszystkiemu przyglda si z paskorzeby w tyme holu, z naprzeciwka, ni to powanie, ni filuternie, ale z dystansem, dziewica bohater Emilija Plater. Jake podna dziewica. W tym momencie dotykamy czego, co mona nazwa filozoficznie plateraskim obiektywnym paradoksem. Prbujc docieka istoty fenomenu Plater, nie czymy tego klczc przed tradycj, bo jak powiada rzetelny filozof do istoty jakiej rzeczy naley to, bez czego rzecz nie moe ani istnie, ani by pojta () istot jakiej rzeczy stanowi koniecznie to, co, gdy jest dane, zakada rzecz z koniecznoci, gdy za zostanie usunite, to i rzecz zostanie usunita, czyli to, bez czego rzecz, i odwrotnie, co bez rzeczy nie moe ani istnie, ani by pojte.149 Rozwizanie tego paradoksu pozostawiam przyszoci, wszak nie jestem Zenonem Eleat. Take nie Spinoz niestety. *** Wszystkie rzeczy swj kres maj. egnajc si powoli, chocia definitywnie ze szko, do ktrej trafiem przypadkiem w trudnym nie tylko dla mnie roku 1983150 (z gbokim przekonaniem, e trafiem do niej jedynie na rok), a ktrej opuci wiadomie i o wasnych siach ju potem nie potrafiem, wyraam gbok nadziej na pomyln, mdr i jednak!

149

B. Spinoza, Etyka w porzdku geometrycznym dowiedziona, przeoy I. Mylicki, na nowo opracowa L. Koakowski, Warszawa 2010, s. 73. 150 Zawsze byem wdziczny Dyrektorowi A. Kierkowskiemu, e zechcia mnie, z ulicy, przyj do pracy w tak renomowanej szkole.

42

row jej przyszo. A kiedy ni, czsto marz mi si groszki. I tylko groszkw mi al.151 Micha Waliski jesie 2009 roku

151

Nie jest atwo, kiedy przepracowao si w szkole ponad wier wieku, w jakiej mierze animowao pewne przedsiwzicia i byo zaangaowanym w rozmaite dziaania, pisa o dziejach tej wanie szkoy, szczeglnie za w odniesieniu do czasu, ktry si w niej nie tylko fizycznie spdzio. Jeli zatem Czytelnik tego szkicu uzna, e jest zbyt subiektywny, polemizowa nie bd. W pewnych momentach wiadomie dopuszczaem do gosu wtek osobisty. Jeli ten sam lub inny Czytelnik uzna, e autorowi brak skromnoci, przyjm ten zarzut, ale bez specjalnej pokory. W trakcie 28 lat pracy w Plater napotkaem take na bardzo wielu bardzo skromnych ludzi. Jednym z elementw stanowicych o piknie tego wiata jest rnorodno, barwno, niepowtarzalno, o czym jako wielbiciel fraktali gosz z penym przekonaniem. (Autor szkicu przesta z przyczyn niezalenych od siebie - uczy w szkole 1 wrzenia 2009 r.; rozsta si z ni formalnie dwa lata pniej).

43

Wydawnictwa ksikowe II LO im. Emilii Plater w Sosnowcu Nasza Szkoa 1908 1933, Wydawnictwo Komitetu Obchodu Jubileuszu 25lecia Gimnazjum im. E. Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 1935, ss. 5 nlb + 88. Po latach... Jednodniwka zjazdu koleeskiego b. wychowanek Gimnazjum i Liceum im. E. Plater w Sosnowcu, Sosnowiec, 1819 kwietnia 1959 r. Ksiga pamitkowa wydana z okazji 80lecia II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii w Sosnowcu, zesp red. E. Gorzkowska, A. Kierkowski, J. Kram, E. Morawska, I. lenzak, M. Waliski, Sosnowiec 1988, ss. 280 + 4 nlb. I Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego, ilustr. M. Eder, Sosnowiec 1993, ss. 22 + 2 nlb. II Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego i M. Edera, ilustr. K. Borcz, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 1994, ss. 46 + 2 nlb. Ksiga pamitkowa wydana z okazji 85lecia II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii w Sosnowcu, zesp red. E. Lizak, M. Soczyska, M. Waliski, B. ak, Sosnowiec 1994, ss. 103 + 1 nlb. III Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. E. Marzec, M. Waliskiego i M. Edera, ilustr. K. Borcz, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 1995, ss. 61 + 3 nlb. Informator. II Liceum Oglnoksztacce im. E. Plater w Sosnowcu. Rok szkolny 1996/1997, oprac. i red. M. Waliski, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu w Sosnowcu, Sosnowiec 1996, ss. 73 + 2 nlb. IV Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego i . Wolnego, projekt okadki K. Borcz, ilustr. G. Gaa, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 1996, ss. 60. V Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego i . Wolnego, projekt okadki M. Dziubak i . Wolny, ilustr. G. Gaa, Wydawnictwo II LO im. E. Plater, Sosnowiec 1997, ss. 78. VI Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Kierczaka, M. Waliskiego i . Wolnego, ilustr. K. Dzwonek, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 1998, ss. 59 + 1 nlb. Ksiga pamitkowa wydana z okazji 90lecia II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, pod red. M. Waliskiego, Komitet Redakcyjny: A. Kubicka, S. Patek, I. Sikorska, M. Soczyska, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu w Sosnowcu, Sosnowiec 1998, ss. 262.

44

VII Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego, projekt okadki M. Gaczarczyk, ilust. K. Dzwonek i M. Gaczarczyk, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 1999, ss. 41 + 1 nlb. Plater 19082000. Broszura informacyjna dla kandydatw do II LO im. E. Plater w Sosnowcu, oprac. J. Bajer i P. Bajer, Sosnowiec 2000, ss. 12. VIII Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego, wsppraca A. Kostka, K. Trela i W. Pietras, ilustr. B. Dudek, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2000, ss. 40 + 2 nlb. Connect. An anthology of creative writing and art by students from three European schools. Red. G. Snapper, ze strony polskiej A. Jdrosz, Liceo Classico Europeo Statale Roma, II LO im. E. Plater w Sosnowcu, Impington Village College Cambridge, England. 2000. O czym uczniowie wiedzie powinni. Przewodnik po prawie wewntrzszkolnym. II Liceum Oglnoksztacce im. E. Plater w Sosnowcu, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu w Sosnowcu, pod red. E. Lizak i M. Waliskiego, Sosnowiec 2001, ss. 38. Ksika Roku II Liceum Oglnoksztacce im. Emilii Plater w Sosnowcu, red. W. Fajfer i zesp, Wydawnictwo Ksika Roku, Mysowice 2001, ss. 198 + 4 nlb. IX Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego, M. Banasiak i M. Jeewskiej, ilustr. K. Borcz, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2001, ss. 45 + 1 nlb. X Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego, M. Jeewskiej i M. Olszowskiej, ilustr. B. Dudek, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2002, ss. 61+3 nlb. Ksika Roku II Liceum Oglnoksztacce im. Emilii Plater w Sosnowcu, red. W. Fajfer i zesp, Wydawnictwo Ksika Roku, Mysowice 2002, ss. 170 + 2 nlb. Ksika Roku II Liceum Oglnoksztacce im. Emilii Plater w Sosnowcu, red. W. Fajfer i zesp, Wydawnictwo Ksika Roku, Mysowice 2003, ss. 237 + 3 nlb. XI Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego i W. Chabiskiej, ilustr. E. Mrowiec, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2003, ss. 62+2 nlb. XII Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego, M. Wiewiry i K. Targoskiej, ilustr.E. Mrowiec, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2004, ss. 59+1 nlb. XIII Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego i A. Szczepanek, wsppr. M. Kbek i J. Kwiecie, ilustr. J. Czerniak, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2005, ss. 50+2 nlb. 45

XIV Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego i A. Szczepanek, wsppr. K. Baron, A. Czenczek, A. Nowak i M. Skorupa, ilustr. J. Czerniak, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2006, ss. 83+3 nlb. XV Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. M. Waliskiego, A. Czenczek i A. Szczepanek, wsppr. M. Czepczyk i J. Krzysztofik, ilustr. E. Mrowiec, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2007, ss. 76+4 nlb. XVI Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. A. Szczepanek i M. Waliskiego, wsppr. K. Kania, A. Krogulska, M. Czyewska, A. Kamierczak, M. Olszewska i K. Opatowicz, ilustr. K. Dzwonek, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2008, ss. 64. Ksiga pamitkowa wydana z okazji 100-lecia II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, pod red. M. Waliskiego i A. Szczepanek, Komitet Redakcyjny: M. KolwasSoczyska, A. Kubicka, O. Soczyska-Kalarus, M. Waliski, Z. Wyszyska, projekt okadki M. Dziubak i . Wolny, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2008, ss. 350. XVII Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, pod red. A. Szczepanek, A. BaczyskiejJach i M. Waliskiego, wsppr. A. Bazela, M. Czyewska, E. Dugocka, A. Kamierczak, M. Olszewska, K. Opatowicz i K. Rataj, ilustr. K. Stolarska, Wydawnictwo II Liceum Oglnoksztaccego im. Emilii Plater w Sosnowcu, Sosnowiec 2009, ss. 70+2 nlb.

Wybrane artykuy prasowe powicone Oglnopolskiemu Turniejowi Jednego Wiersza O Laur Plateranki T. ak, Poetyckie laury, Kurier Miejski 1993 r. nr 4 z 1 kwietnia. MFK, Jeden Wiersz, Trybuna lska 1993 r. z 4 maja. T. ak, Poetyckie laury, Kurier Miejski 1993 r. nr 4 z 1 kwietnia. B.H., Laury rozdano, Trybuna lska 1994 r. nr 92 z 21 kwietnia. tal, Laur Plateranki, Wiadomoci Zagbia 1994 r. nr 17 26 kwietnia. (KP), Rozdano laury. Uczniowie pisz wiersze, Wieczr 1994 r. nr 82 z 27 kwietnia. b.a., Nagrody dla modych twrcw, Kurier Miejski 1994 r. nr 8 z 1 maja. jew, Poetyckie laury, Dziennik Zachodni 1994 r. nr 85z 2 maja. (tg), Laur "Dla" Czeremchy, Trybuna lska 1995 r. nr 87 z 12 kwietnia. (jew), Laury "Plateranki", Dziennik Zachodni 1995 r. nr 77 z 19 kwietnia. tal, Laur Plateranki" wyjecha z Sosnowca, Wiadomoci Zagbia 1995 r. nr 17 z 25 kwietnia. (jew), Poetycki laur "Plateranki", Dziennik Zachodni 1996 r. nr 77 z 18 kwietnia. (rec), Poet si bywa, Trybuna lska 1996 r. nr 92 z 18 kwietnia. (mal), Przyznano Laur Plateranki, Kurier Miejski 1996 r. nr 16 z 19 kwietnia. MIC, Laur dla Olkusza, Gazeta Wyborcza Katowice 1996 r. nr 94 z 20 kwietnia. (tal.), Laur Plateranki dla Olkusza, Wiadomoci Zagbia 1996 r. nr 17 z 23 kwietnia. (jew), Uczniowskie wiersze, Dziennik Zachodni 1997 r. nr 19 z 8 stycznia. DaMa, Laur Plateranki, Gazeta Wyborcza Katowice 1997 r. z 15 kwietnia.

46

(rec), Pity jubileuszowy, Trybuna lska 1997 r. nr 89 z 16 kwietnia. (jew), Poetyckie laury, Dziennik Zachodni 1997 r. nr 74 z 16 kwietnia. b.a., Jubileuszowy, pity Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki dla licealisty z Krakowa, Kurier Miejski 1997 r. nr 16 z 18 kwietnia. (jok), O Laur "Plateranki", Wiadomoci Zagbia 1997 r. nr 16 z 22 kwietnia. M. Brodowski, Modzi inaczej. S krytyczni wobec wiata, czsto rozmawiaj z Bogiem, Ich orem jest poezja, a nie kij baseballowy, Przegld Tygodniowy 1997 r. nr 23 z 4 czerwca. (jew), Wiersze z laurem, Dziennik Zachodni Zagbie 1998 r. nr 246 z 25 lutego. b.a., Krtko, Przekrj 1998 nr 14 z 5 kwietnia. (jew), Poetyckie laury Plateranki, Dziennik Zachodni Zagbie 1998 r. nr 392 z 17 listopada. (jok), Laur Plateranki przyznany, Wiadomoci Zagbia 1998 r, nr 46 z 17 listopada. (rec), Laury przyznane, Trybuna lska 1998 r. z 18 listopada. A. Flakus, Natchniona zawiercianka. VI fina Lauru Plateranki, Nowe Zagbie 1998 r. nr 5 z 19 listopada. (paw), VI Laur Plateranki, Kurier Miejski 1998 r. nr 20 z 23 listopada. M. Kaczmarczyk, M. Wasik, wiat opisany wierszem, Wiadomoci Zagbia 1998 r. nr 48 z 1 grudnia. (jew), Laureatka Plateranki, Dziennik Zachodni Zagbie 1998 r. nr 400 z 1 grudnia. J. Biniecka, Zielona rdka mioci, Trybuna lska 1999 r. nr 57 z 9 marca. (jew), Poezje Plateranki, Dziennik Zachodni Zagbie 1999 r. nr 459 z 17 marca. b.a., Laur Plateranki", Puls Zagbia 1999 r. nr 14 z 25 marca. b.a., Plon turnieju, Kurier Miejski 1999 r. nr 6 z 31 marca. (KAJ), Literacka rywalizacja, Nowe Zagbie 1999 r. nr 23 z 10 czerwca. M. Kaczmarczyk, Laur po raz sidmy, Wiadomoci Zagbia 1999 r. nr 35 z 31 sierpnia. BIN, O Laur Plateranki, Trybuna lska 1999 r. nr 260 z 6 listopada. b.a., Laur przyznany, Nowe Zagbie 1999 r. nr 45 z 10 listopada. J. Biniecka, Zaprezentowali swe poetyckie talenty, Trybuna lska 1999 r. nr 264 z 12 listopada. (ToN), Laur zdobyty, Dziennik Zachodni Zagbie 1999 r. nr 592 z 15 listopada. M. Kaczmarek, Wielkie wito poezji w Sosnowcu, Wiadomoci Zagbia 1999 r. nr 46 z 16 listopada. T.K., Przyznano "Laur Plateranki", Kurier Miejski 1999 r. nr 19 z 16 listopada. PS, Wiersze w tomiku, Trybuna lska 2000 r. 26 lutego. (jew), Ksika laureatw, Dziennik Zachodni Zagbie 2000 r. nr 49 z 28 lutego. M. Kaczmarczyk, Tomik laureatw "Lauru Plateranki", Wiadomoci Zagbia 2000 r. nr 9 z 29 lutego. DAR, Tomik z Laurem, Kurier Miejski 2000 r. nr 5 z 15 marca. M. Kaczmarczyk, Laur zakwitnie po raz smy, Wiadomoci Zagbia 2000 r. nr 25 z 20 czerwca. (KOS), Nagrody rozdane, Trybuna 2000 r. nr 264 z 13 listopada. M. Kaczamrczyk, Laureaci "Lauru Plateranki", Wiadomoci Zagbia 2000 r. nr 46 z 14 listopada. (jew), Rozdano laury, Dziennik Zachodni Zagbie 2000 r. nr 265 z 14 listopada. BAB, Nagrody dla modych poetw, Trybuna lska 2000 r. nr 266 z 15 listopada. AGB, smy Turniej zakoczony, pora tworzy do dziewitego, Trybuna lska 2000 r. nr 266 z 15 listopada. /Bev/, Nagrody przyznane, Nowe Zagbie 2000 r. nr 46 16 listopada. (HW-M), Laureaci, Dziennik Zachodni 2000 r. nr 269 z 18 listopada. 47

MIC, Poezja nagrodzona, Gazeta Wyborcza Katowice 2000 r. nr 270 z 20 listopada. D. Szczuka, VIII Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, Puls Zagbia 2000 r. nr 41/42 z 24 listopada. ToKo, Laur Plateranki 2000, Kurier Miejski 2000 r. nr 20 z 30 listopada. /Bev/, Pamitka z Lauru, Nowe Zagbie 2001 r. nr 6 z 6 lutego. MB, Srebrny laur dla jednego wiersza. Podsumowanie konkursu poetyckiego, Gazeta Wyborcza Katowice 2001 r. nr 35. (MIK), Pokonkursowy tomik Lauru Plateranki, Wiadomoci Zagbia 2001 r. nr 7 z 13 lutego. (jew), Wiersze laureatw, Dziennik Zachodni Zagbie 2001 r. nr 38 z 14 lutego. M.W., Tomik wydany!, Kurier Miejski 2001 r. nr 3 z 16 lutego. J. Talarczyk, owcy poetw. W Turnieju Jednego wiersza licealici rywalizuj od 9 lat, Dziennik Zachodni 2001 r. nr 54 z 5 marca. J. Waksmaski, Turniej modych poetw. Recytacje przy wiecach, Dziennik Zachodni Sosnowiec 2001 r. nr 264 z 12 listopada. M. Kaczmarczyk, Wieczr poezji w "Platerance", Wiadomoci Zagbia 2001 r. nr 46 z 13 listopada. REG, Nagrody dla modych poetw, Trybuna lska 2001 r. nr 266 z 14 listopada. toko, IX laur Plateranki, Kurier Miejski 2001 r. nr 19 z 16 listopada. J. Talarczyk, Wiersze w blasku wiec, Dziennik Zachodni 2001 r. nr 270 z 19 listopada. b.a., Wierszem, Wiadomoci Zagbia 2001 r. nr 48 z 27 listopada. M. Fortuski, Jeden wieczr. Dla jednego wiersza, Puls Zagbia 2001 r. nr 41/42 z 29 listopada. M. Kaczmarczyk, Orfeusz w Piekle" jedzie do Chorzowa, Wiadomoci Zagbia 2001 r. nr 50 z 11 grudnia. AST, Tomik laurw, Gazeta Wyborcza Katowice 2002 r. nr 52 z 2 marca. toko, Laur Plateranki 2001, Kurier Miejski 2002 r. nr 5 z 16 marca. (jew), Tomik lauretaw. "Laur Plateranki" w publikacji, Dziennik Zachodni Zagbie 2002 r. nr 140 z 18 czerwca. b.a., Tomik wierszy wydany, Puls Zagbia 2002 r. nr 13/14 z 27 czerwca. (tal), Turniej rymw. Sosnowiecki turniej jest coraz popularniejszy poza granicami Polski, Dziennik Zachodni 2002 r. nr 253 z 29 padziernika. A. Staczyk, Na natchnienie nie ma mocnych, Gazeta Wyborcza Katowice 2000 r. z 16 listopada. (R.,EW), Laur Plateranki po raz dziesity, Wiadomoci Zagbia 2002 r. nr 47 z 19 listopada. (A.Z.), Plateranki" rozdane, Dziennik Zachodni Sosnowiec 2002 r. z 19 listopada. b.a., X Laur Plateranki przyznany. Wyjtkowo wysoki poziom jubileuszowego Turnieju, Kurier Miejski 2002 r. nr 20 z 30 listopada. WIOL, Laur za kold, Gazeta Wyborcza Katowice 2003 r. z 15 listopada. (TAL), Laur Plateranki zostanie w Zagbiu. Turniej modych poetw, Dziennik Zachodni 2003 r. nr 267 z 17 listopada. (ANW), Laur dla Grzegorza, Wiadomoci Zagbia 2003 r. nr 46 z 18 listopada. (TAL), Turniej O laur Plateranki". Wiersze nadzeszy nie tylko z caej Polski, ale take z zagranicy, Dziennik Zachodni Sosnowiec 2003 r. nr 6 z 21 listopada. (I.A.), Laur Plateranki, Puls Zagbia 2003 r. nr 21/22 z 27 listopada. J. Talarczyk, Bunt i cierpienie. Po raz 11. w Sosnowcu spotkali si modzi poeci z caego kraju, Dziennik Zachodni 2003 r. nr 278 z 29 listopada.

48

b.a., XI Oglnopolski Turniej Jednego Wiersza O Laur PlaterankI, Puls Zagbia 2003 nr 17/18 z 30 listopada. (ANW), Plon Lauru Plateranki, Wiadomoci Zagbia 2004 r. nr 25 z 22 czerwca. T. Szczepanek, Poetyckie manifesty. Srebrna plakietka z laurem powdrowaa do Opola, Dziennik Zachodni Sosnowiec 2004 r. nr 273 z 22 listopada. (ANW), Poezja modych, Wiadomoci Zagbia 2005 r. nr 13 z 29 marca. (PS), Tomik po turnieju, Dziennik Zachodni 2005 r. nr 96 z 26 kwietnia. T. Bienek, Laur Plateranki zdobyty. Konkurs wygraa licealistka z Jaworzna, Dziennik Zachodni Zagbie 2005 r. nr 270 z 21 listopada. (S), Fina Turnieju O Laur Plateranki, Wiadomoci Zagbia 2005 r. nr 47 z 22 listopada. toko, O Laur Plateranki, Kurier Miejski 2005 r. nr 10 z 30 listopada. A. Szczepanek, Tym razem Pod miedzian tarcz". XIII Turniej jednego Wiersza o Laur Plateranki, Magazyn Szkolny Katowice 2005 r. nr 4 z 1 grudnia. (TB), Tomik wierszy ju wydany, Dziennik Zachodni 2006 r. nr 15 z 14 kwietnia. A. Szczepanek, Szczliwa trzynastka, Wiadomoci Zagbia 2006 r. nr 22 z 30 maja. MON, Niejadalna kobieta. Uczniowie licew te potrafi pisa wietne wiersze, Gazeta Wyborcza Katowice 2006 r. 2 lipca. (MP), Walczyli o Laur. Do finau turnieju zakwalifikowano 29 utworw, w tym jeden z Litwy, Kurier Miejski 2006 r. nr 10 z 1 listopada. T. Bienek, Laur Plateranki zdobyty. Moda poezja ma si coraz lepiej, Dziennik Zachodni Sosnowiec 2006 r. nr 49 z 8 grudnia. b.a., Tomik Plateranki, Kurier Miejski 2007 r. nr 6 z 1 czerwca. (s), Rozstrzygnito Laur Plateranki, Wiadomoci Zagbia 2007 r. nr 48 z 27 listopad (SR), Jubileuszowy turniej, Polska Dziennik Zachodni Sosnowiec 2007 r. nr 48 z 30 listopada. toko, XV Laur Plateranki, Kurier Miejski 2007 r. nr 11 z 1 grudnia. S. Reca, Coraz wicej poetw, Polska Dziennik Zachodni Sosnowiec 2007 nr 49 z 7 grudnia. M. Panek, Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, Sosnart. Sosnowiecki Magazyn Kulturalny 2008 nr 11 z listopada. S. Reca, S modzi, zdolni, Polska Dziennik Zachodni Sosnowiec 2008 r. nr 47 z 21 listopada. WIAN, Wydali wiersze, Polska Dziennik Zachodni Sosnowiec 2009 r. nr 10 z 6 marca. WIAN, Szykuj nastpny turniej, Polska Dziennik Zachodni Sosnowiec 2009 r. nr 22 z 29 maja. W. Wjcik, XVI konkurs na wiersz o Laur Plateranki, Wiadomoci Zagbia 2009 r. nr 17 z 28 kwietnia. U, O Laur Plateranki, Kurier miejski 2009 r. nr 5 z 12 maja. CIS, O Laur Plateranki, Polska Dziennik Zachodni Sosnowiec 2009 r. nr 47 z 20 listopada. CIS, Walczyli O Laur Plateranki, Polska Dziennik Zachodni Sosnowiec nr 48 z 27 listopada. P. Gajda, Crka Rembrandta najlepsza. Laur Plateranki po raz XVII, Wiadomoci Zagbia 2009 r. nr 47 z 24 listopada. red., XVII Turniej O Laur Plateranki, Sosnart. Sosnowiecki Magazyn Kulturalny 2009 r. z grudnia. U, XVII Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki, Kurier miejski 2009 r. z grudnia. G. Kolano, Wydano tomik O Laur Plateranki, Kurier Miejski 2010 nr 3 z marca. 49