Michał Waliński

Nasz teatr1

(II Liceum Ogólnokształcące im. Emilii Plater w Sosnowcu)

W wiekowej historii II Liceum Ogólnokształcącego im. Emilii Plater w Sosnowcu

znaczącą rolę odgrywał uczniowski teatr. Pierwsza wzmianka, na jaką udało mi się natrafić,
pochodzi z roku 1927, kiedy to teatr szkolny wystawił w gmachu Staszica sztukę O Jagusi i
jagódkach. Szacowne grono pedagogiczne zdawało sobie sprawę z ważkości dydaktycznych i
pedagogicznych funkcji szkolnej zabawy w teatr (odkryło je polskie Oświecenie), bo w latach
30. ub. wieku młodzi platerańscy aktorzy odnoszą sukcesy nie tylko w na terenie Sosnowca,
ale grając także na rubieżach Polski. Po wojnie taką znaczącą
datą wydaje się rok 1962 – rozpoczyna się kilkuletnia historia
„Teatrzyku Żaczków’, przemianowanego później na Szkolny
Teatr Poezji „Żaczek”. Jego animatorami i opiekunami byli
poloniści mgr Henryka Włusek oraz mgr Jerzy Kram. Pod
koniec lat 70. (od lutego
Aktorzy Teatru Naszego – 2001 r.

1977 r.) w liceum działa zespół dramatyczny prowadzony przez aktorkę Teatru Zagłębia
Martę Kotowską, dając jedną bodaj premierę. Na przełomie lat 80. i 90. zespół uczniowski
pod opieką polonisty mgr. Mirosława Auguściaka wystawił w Teatrze Zagłębia Kartotekę wg
T. Różewicza z Jackiem Borusińskim – później liderze kabaretu „Mumio” – w roli głównej.
Łacinniczka Bogusława Żak przygotowała wraz z uczniami klas klasycznych m.in. Lekcję
według E. Ionesco. Na osobną uwagę zasługują liczne spektakle przygotowywane i
wystawiane w ramach akcji charytatywnych dla dziecięcej publiczności z domów dziecka czy
też inscenizacje jasełkowe.2 W pamięci niżej podpisanego zachowały się obrazy z pewnych
szkolnych happeningów – akcji funeralnych we wczesnych klasach autorskich klasycznych,
jak i tych animowanych przez szkolną Amnesty International. Zachowały się zresztą także na

1 Artykuł (tu: skorygowany) pochodzi z publikacji: Księga pamiątkowa wydana z okazji 100-lecia II Liceum
Ogólnokształcącego im. Emilii Plater w Sosnowcu, pod red. Michała Walińskiego i Anny Szczepanek,
Wydawnictwo II Liceum Ogólnokształcącego im. Emilii Plater
w Sosnowcu, Sosnowiec 2008.
2
Garść informacji na temat szkolnego teatru w „Plater” znajdzie Czytelnik w materiałach zamieszczonych w
kolejnych wydawnictwach jubileuszowych, tomikach poetyckich z „Laurów Plateranki”, prasie regionalnej oraz
w Kalendarium szkolnym w niniejszym tomie.

1
fotografiach

.
Scenki miłosne IX 2001

2
 Historia działającego w II Liceum
Ogólnokształcącym im. Emilii Plater w Sosnowcu
szkolnego teatru, który nosi nazwę „Teatr Nasz”, a którym
mam przyjemność od lat się opiekować, wiąże się ściśle z
organizowanym w szkole od 16 lat Ogólnopolskim
Turniejem Jednego Wiersza o Laur Plateranki, a także
zmodyfikowanym na potrzeby klas klasycznych autorskich
programem z języka polskiego i autorskim programem
wiedzy o kulturze realizowanym przeze mnie w kilkunastu
rocznikach klas. W wielu tych klasach w ramach edukacji
Scenki miłosne V 2001

teatralnej uczniowie obowiązkowo przygotowywali i

wystawiali w auli szkolnej (dla kolegów, a później również coraz liczniej ściągających na
przedstawienia rodziców) tzw. scenki miłosne. Uczniowie samodzielnie dzielili się na
zespoły, które wybierały lidera i tekst (był to fragment sztuki teatralnej lub scenariusz
zbudowany na podstawie prozy, czasem montaż poetycki), przygotowywały kostiumy i często
efektowną scenografię, odbywały próby, by ostatecznie zmierzyć się z własną tremą w
odważnej nieraz miniscence. Ileż przy tym było zabawy! Ileż talentów się ujawniało!
Niektóre z tych teatrzyków to były prawdziwe arcydzieła, że wspomnę genialnie odegraną
przez Igę Gańczarczyk (dzisiaj już reżysera teatralnego) do spółki z Agatą Dudek scenkę z
gumą do żucia zaadaptowaną z Tomka Sawyera M. Twaina czy spektakl poezji dekadenckiej
wedle scenariusza i w reżyserii Magdy Krzciuk (dzisiaj pracownika TVP „Kultura”). Z
wykonawców tych scenek rekrutowali się na początku aktorzy późniejszego teatru szkolnego.
Co do finałów Laurów
Plateranki (w latach 1993–1997),
odbywały się w kwietniu, a od 1998
r. do dzisiaj w listopadzie), zawsze
stanowiły one wielkie święto poezji i
kultury w szkole, a prezentacje
wyróżnionych i nagrodzonych
utworów poetyckich przeplatane
były występami artystycznymi

Scenki miłosne 1 VI 1999 1 uczniów II LO w Sosnowcu, czasem

3
zaprzyjaźnionych szkół (młodzieżowe grupy wokalno–muzyczne, muzyka klasyczna, taniec,
balet, występy solistów, kabaret).
Na finale VI Lauru Plateranki
(1998) świeżo upieczony absolwent
Łukasz Wolny wraz z grupą młodziutkich
wykonawców z Plater ożywił na chwilę
w murach szkoły – wykonanymi we
wspaniałym stylu tekstami (piosenka,
skecz) – ducha Piwnicy pod Baranami. Z
genialnym monologiem o Szale
Podkowińskiego włącznie. Rok później,
wśród imprez towarzyszących finałowi
VII Lauru, znalazł się spektakl teatralny
oparty na fragmentach dramatów J.
Słowackiego Rozmówki polsko–
Słowackie w reż. Ł. Wolnego,
zrealizowany przez szkolny teatr Apricot Scenki miłosne 7 V 1999 1

(taką „jednorazową” nazwę nadali mu

młodzi wykonawcy). W tymże roku zresztą znakomity występ dał prowadzony przez Michała
Kaczmarczyka (dzisiaj doktora i rzecznika prasowego Wyższej Szkoły Humanitas w
Sosnowcu) szkolny kabaret „Różowy Młoteczek”.
W listopadzie 2000 roku prezentacje poetyckie na
Laurze Plateranki poprzedził spektakl teatralny oparty na
motywach Snu nocy letniej Szekspira w reż. Daniela
Karpały i Barbary Żbik–Badek. „Era” D. Karpały,
zdolnego reżysera, aktora i olimpijczyka, ucznia klasy
klasycznej autorskiej, zaowocowała kilkoma dokonaniami.
Platerańska grupa teatralna przyjęła nazwę, pod którą
występuje do dnia dzisiejszego, i już jako „Teatr Nasz”
wystawiła owacyjnie przyjętego przez szczelnie

Aktorka. Teatr Nasz wypełniającą (jak zwykle) aulę szkolną publiczność

Orfeusza w piekle według K.I. Gałczyńskiego. (IX 2001).
Na tymże finale bardzo udaną namiastkę baletu stworzyła, według własnej koncepcji

4
choreograficznej, Martyna Olszowska, a w roli ponętnej, opadającej i podnoszącej się kurtyny
wystąpiła Kasia Gebel (obie dziewczyny to koleżanki Daniela z klasy klasycznej autorskiej).
Na jubileuszowy X Laur Plateranki (2002 r.) wyreżyserował D. Karpała swój ostatni spektakl
szkolny, a był to Sejm kobiet według Arystofanesa. On też (a teatr prowadził żelazną ręką)
wprowadził zasadę, że każdą próbę teatralną czy przedstawienie poprzedzać musiały
obowiązkowe ćwiczenia
Aktorka. Próba. XII 1997

ruchowo–głosowe
całego zespołu (na
rozgrzanie gardła, i nie
tylko gardła). I tak do
dzisiaj, zebrawszy się,
wszyscy młodzi aktorzy
podają sobie na początek
swego rodzaju „mantrę”:
„Szedł Sasza suchą szosą
i niósł stół z
powyłamywanymi
nogami, na którym leżały
korale koloru koralowego
i spotkał rewolwerowca,
który rozrewolwerował
swój narewolwerowany
rewolwer i powiedział:
Jola lojalna, Jola
nielojalna, najlojalniejsza
ze wszystkich Jol. Na co
ten odrzekł: No to cóż, że
ze Szwecji! No to cóż, że
ze Szwecji! No to cóż, że
ze Szwecji! Aktorzy. Próba 1997

5
 Wyindywidualizowaliśmy się z rozentuzjazmowanego tłumu wyindywidualizowanych
indywidualistów. Czy tata czyta cytaty Tacyta?” A że mantra to – obowiązkowo – bardzo
głośna, nie obywało się bez interwencji władz szkolnych i nauczycieliprowadzących w
późniejszych godzinach zajęcia.
Rok później w „Teatrze Naszym” dominowały
ostatni i przedostatni już roczniki klas klasycznych
autorskich – Daria Gosek, obecnie studentka teatrologii na
UJ, opracowała scenariusz i wyreżyserowała spektakl
Abstrakcja rzeczywistości oparty na motywach liryki Mirona
Białoszewskiego (IX Laur, 2003 r.). Współpracował z nią
Jarosław Piwowar, a scenografię opracowali Lech
Kolasiński, Iwona Bartela i Anna Kargul. W czasie tego
wieczoru zaprezentowano także premierę pantomimy 3 razy
P – była to absolutnie samodzielna inicjatywa Pauliny
Sawicz i Weroniki Tofilskiej, które opracowały i
Aktork.Teatr Nasz 1 reżyserowały widowisko, świetnie zresztą – podobnie jak
Abstrakcja – przyjęte przez publiczność. W roku 2004 „Teatr
Nasz” wystawił spektakle pt. Tak trzeba na motywach Iwony, księżniczki Burgunda W.
Gombrowicza w reżyserii: Magdaleny Kłębek z kl. 2e (współpraca Katarzyna Targońska,
scenariusz Marek Brandt) i (bardzo odważnie) Uriel według scenariusza Magdaleny Radko i
w reżyserii Mateusza Wrony, w którym ponadto wystąpili Anna Dusza oraz Michał Załęcki.
Finał XIII Lauru Plateranki (2005 r.) stali goście i
bywalcy imprezy zapamiętali m.in. za sprawą nostalgiczno–
komediowego przedstawienia Trzeba kochać, czyli miłość nie do
końca na serio (scenariusz i reżyseria: Magdalena Radko i Anna
Dusza), a kolejnego (2006 r.) – brawurowo wykonanej
Dżjokondy na podstawie scenariusza Ewy Walewskiej i w
reżyserii Małgorzaty Targońskiej, z muzyką Adama Chmury.
Na XV Laurze Plateranki szkolna trupa teatralna
wystawiła spektakl według S. Grochowiaka pt. Zuzanna i starcy.

Aktorki Teatru Naszego Poemat przewrotny (scenariusz Małgorzata Targońska, Anna

Zdankiewicz, reżyseria: M. Targońska, A. Zdankiewicz oraz
Kamila Kania).

6
Scenki miłosne IX 2001

Przejmującą muzykę do spektaklu skomponował – gościnnie – Krzysztof Pankiewicz z VIII

Liceum Profilowanego w Zespole Szkół Technicznych w Sosnowcu. Na tymże wieczorze
znakomitą próbkę kabaretu dali Albert Pyśk i Tomasz Kazanecki z klasy politologicznej.

7
 Przedstawienie. Teatr Nasz

Finał XVI Lauru Plateranki aktorzy Teatru Naszego przywitali premierą Jaskini filozofów na
podstawie dramatu Zb. Herberta w rez. Aleksandry Krogulskiej i Kamili Kani, z muzyką
Patrycji Mineckiej i Marka Radwańskiego. XVII Laur zaowocował wystawieniem kilku
scenek z Zielonej Gęsi K. I. Gałczyńskiego w reż. Anny Kaźmierczak, z muzykąPiotra Kulika
i Alberta Janoty. Tym razem artystami opiekowała się przede wszystkim mgr Anna
Baczyńska–Jach z Biblioteki Szkolnej.
Warto podkreślić, że wszystko w tym teatrze jest dziełem młodzieży platerańskiej
(scenariusze, reżyseria, muzyka, kostiumy), a udział w próbach, przygotowywaniu spektakli
wyzwala – zwłaszcza w ostatnich dniach przed premierą – Himalaje inwencji i ferie,
znakomitych najczęściej, pomysłów. Niektóre projekty scenografii cechował w opinii
znawców bardzo wysoki poziom artystyczny, jak np. te, które wymyśliły do
szekspirowskiego Snu zaprzyjaźnione z Laurem uczennice Liceum Sztuk Plastycznych w
Katowicach (m. in. Ewa Mrowiec, obecnie studentka malarstwa na katowickiej Akademii
Sztuk Pięknych).
„Teatr Nasz” można by nazwać „Teatrem dwóch spektakli”, a to dlatego, że na ogół
daje w szkole dwa przedstawienia. W przeddzień finału kolejnego Lauru Plateranki odbywa

8
Scenki miłosne IX 2001

9
 się regularnie prapremiera dla
rodziców, kolegów,
gimnazjalistów (sala pęka w
szwach, tego dnia prapremierę
mają zresztą wszyscy
wykonawcy finałowych
wieczorów), a następnego dnia
(zawsze w piątki o godz. 17.00)
premiera. Jakoś nie było

Przygotowania do występu 1 (niestety) w szkole specjalnych

warunków do powtarzania
spektakli, na ogół dzień po spektaklu trzeba było zwijać najpiękniejsze nawet dekoracje, życie
w liceum toczy się swoim pryncypialno–kalendarzowym rytmem. Pewnym wyjątkiem są
sytuacje, kiedy „Teatr Nasz” występuje na przeglądach, konkursach. Bez fałszywej
skromności można powiedzieć, że tam, nawet jeśli nie zdobywał pierwszych nagród, był na
ogół doceniany: wyróżnienia na przeglądach w Dąbrowie Górniczej i w Piekarach Śląskich, I
miejsce w dwóch kategoriach w konkursie organizowanym przez X Gimnazjum w Sosnowcu
i wyróżnienia tamże – i ostatnie sukcesy: bezdyskusyjne I miejsce w Przeglądzie Szkolnych
Zespołów Artystycznych Szkół i Placówek z Terenu Delegatury Sosnowiec do XXXIII
Wojewódzkiego Przeglądu Szkolnych Zespołów Artystycznych CZĘSTOCHOWA 2008 w
kategorii zespołów ponagimnazjalnych (za spektakl Zuzanna i starcy) oraz I m. (wspólnie z
zespołem z II LO im. S. Staszica w Sosnowcu) na terenie Delegatury Sosnowieckiej w
XXXIV Przeglądzie. Występy w eliminacjach wojewódzkich w Częstochowie nie przyniosły
sukcesów: spektakle reprezentowane przez Teatr Nasz, jak i zespół ze Staszica, są po prostu
zbyt ambitne i za trudne dla odbiorców spod jasnej Góry. Słów uznania z ust uczestniczących
od lat w spektaklach premierowych przedstawicieli sosnowieckich elit politycznych,
kulturalnych, uczelnianych pod adresem młodych aktorów było za to aż nadto.
Atmosfera prób jest niepowtarzalna. Lubię uczestniczyć w tych popołudniowych lub
wieczornych próbach. Najpierw (wrzesień) jest to atmosfera leniwa, spokojna, z biegiem
czasu gęstnieje, staje się coraz bardziej nerwowa, próby odbywają się – dosłownie – w piątki,
świątki i w niedziele. Zdarzają się momenty zniechęcenia – miesiąc przed premierą
nagrodzonej później Zuzanny zespół był bliski rezygnacji. Zawsze jednak udawało się jakoś

10
 Kabaret Łukasza Wolnego. Próby

zmobilizować i zmotywować do wysiłku wykonawców, wyeliminować usterki (dykcja, ruch).

Entuzjazm udziela się także opiekunowi trupy, który przypomina sobie swoje własne, szkolne
i studenckie, doświadczenia teatralne, udział w znakomitym lektoracie prowadzonym na I
roku wrocławskiej polonistyki (1966/67) przez wybitną reżyserkę Krystynę Skuszankę. Nic

11
ponadto nie jest w stanie zastąpić widoku umordowanej, ale niemożebnie uradowanej i

Spektakl

szczęśliwej młodzieży chwilę po udanej premierze. Być może właśnie opiekun takiej grupy
najlepiej, bo naocznie postrzega i „sprawdza” walory wychowawcze przedsięwzięcia pod
nazwą szkolny teatr. Uczy on solidarności i odpowiedzialności. Sztuki ogromnej, rzetelnej
roboty, wysiłku, który owocuje nie materialną nagrodą, lecz ogromną satysfakcją mierzoną
skalą imponderabiliów. Integruje ludzi – można podziwiać znakomitą, bo pełną sporów i
kłótni współpracę klasyków i politologów z informatykami, którzy jeszcze nigdy nie zawiedli
jako obsługa techniczna spektakli (i Laurów) i dokonują, biorąc pod uwagę skromną bazę
techniczną sceny szkolnej, cudów, aby wszystkie światła, kolumny, komputery, adaptery,
subwoofery i mikrofony zadziałały.
Pożytki z przedsięwzięcia pod nazwą teatr szkolny długo by można wyliczać. Czynny
udział w kulturze żywego słowa. Otwartość aksjologiczna. Jak to rozumieć? Nie dobiera się w
tym teatrze tekstów według jednego aksjologiczno–estetycznego klucza (zdarza się, że to, co
„Teatr Nasz” proponuje, komuś nie bardzo się podoba lub ktoś inny tego nie rozumie i trzeba
mu przetłumaczyć, jednakże de gustibus…). Dzięki temu młodzież uczy się – jest to wartość
sama w sobie – otwartości i tolerancji w sferze nie tylko kultury. Interesuje ją i Krym, i
12
Scenki miłosne IX 2001

13
 Rzym. I Tasmania. Klasyka i awangarda. Estetyka spod znaku Platona i spod znaku
turpizmu. Najważniejsze dla opiekuna jest: nie przekroczyć pewnych subtelnych granic
między złym a dobrym smakiem, bo wszystko, jak przekonująco to powiedział Herbert, jest
kwestią smaku. Jest tu zatem miejsce i dla Słowackiego, i dla Arystofanesa, Szekspira i
Grochowiaka, Białoszewskiego i Gałczyńskiego. „Teatr Nasz” nie jest teatrem prowadzonym
przez zakonnice. Te wszystkie wartości wiążące się ze współdziałaniem w estetycznym
wysiłku dostrzec może zwłaszcza ktoś, kto angażuje się w to przedsięwzięcie, uczestniczy w
nim od środka. Posiada świadomość, że to pewnego rodzaju a k c j a. Event. I – przede
wszystkim – świetna zabawa.

Miła niespodzianka dla niżej podpisanego

W ciągu tych lat przez szkolny teatr w liceum „nad Przemszą” przewinęło się ponad
150 uczniów. Część z nich jest już po studiach, niektórzy ukończyli lub studiują teatrologię,
reżyserię, filmoznawstwo, kulturoznawstwo, polonistykę. Ci, którzy kontynuują tradycję,
uczniowie obecnych klas zaangażowani w przygodę teatralną, myślą już o spektaklu na

14
finałowy wieczór XVIII Lauru Plateranki 26 listopada 2011 r. Niewątpliwie, jak co roku od
lat, na próby od września przychodzić będą byli aktorzy, teraz już absolwenci, aby pomagać,
współreżyserować, czasem grać, a przede wszystkim jeszcze pobyć z nami.3

Scenki miłosne IX 2003

3
Informacje o wszystkich wykonawcach spektakli i wielu szczegółach Czytelnik znajdzie w tomikach
poetyckich z serii „Lauru Plateranki”.

15
Scenki miłosne IX 2001

16
Scenki miłosne IX 2002

17
Scenki miłosne IX 2003

18
Scenki miłosne IX 2001

19
Teatr Nasz w akcji

VI Laur Plateranki 1998

VIII Laur Plateranki - 2001 1

20
 Teatr Apricot XI 1998

Teatr Apricot na VI Laurze Plateranki

Teatr Nasz - spektakl

21
Teatr Nasz – IX Laur Plateranki

Teatr Nasz na XI Laurze Plateranki

Teatr Nasz VIII. Laur Plateranki 2000

22
Teatr Nasz - huczne brawa nie tylko Dyrekcji po przedstawieniu

Historia teatru uczniowskiego w naszej szkole prosi się o szersze, udokumentowane –

zdjęcia, nagrania video prób i spektakli, scenariusze, afisze teatralne, Kroniki Lauru
Plateranki4 – opracowanie.

Różowa

Różowa 1

4
Archiwum w prac. polonistycznej nr 32 niżej podpisanego.

23