Miesięcznik Linux+ (11 numerów w roku) jest wydawany

przez Software-Wydawnictwo Sp. z o. o.

Dyrektor wydawniczy:
Anna Adamczyk, anna.adamczyk@software.com.pl
Redaktor naczelna:
Iwona Chwedoruk, iwona.chwedoruk@software.com.pl
Kierownik produkcji:
Marta Kurpiewska, marta.kurpiewska@software.com.pl

Opracowanie DVD:
Tomasz Kostro, tomasz.kostro@software.com.pl
Korekta:
Tomasz Łopuszański
Dział reklamy:
reklama@lpmagazine.org, tel.: (22) 427 36 91 W bieżącym numerze
Obsługa prenumeraty: EuroPress Polska
software@europress.pl

Okładka: Aktualności
Agnieszka Marchocka, Łukasz Pabian

DTP:
Monika Grotkowska, monika.grotkowska@software.com.pl
6 News
Tomasz Bednarski
Stali współpracownicy:
Piotr Brzózka, Leszek Konka, Przemysław Prytek,
Staszek Bujok Opis płyty
Wydawca:
Software-Wydawnictwo Sp. z o. o.,
02-682 Warszawa, ul. Bokserska 1 8 Fedora 10
Getting Started with Linux: Novell's Guide to CompTIA's Linux+
e-mail: redakcja@lpmagazine.org,
tel. (22) 427 36 91

Redakcja dokłada wszelkich starań, aby publikowane w piśmie i na

towarzyszących mu nośnikach informacje i programy były poprawne,
jednakże nie bierze odpowiedzialności za efekty ich wykorzystania.
Redakcja Linux+ pracuje na sprzęcie dostarczonym przez firmę
Device Polska
Płyty uszkodzone podczas wysyłki wymienia dział prenumeraty.
Wszystkie znaki firmowe zawarte w piśmie są własnością
odpowiednich firm i zostały użyte wyłącznie w celach
informacyjnych.
Nakład: 10 000 egz.
Rozwiązania
10 LDAP – idea, główne pojęcia,
konfiguracja i testowanie
Janusz Bielec
Artykuł ten jest pierwszą częścią cyklu poświęconego OpenLDAP.
Poszczególne części dotyczyć będą następujących obszarów: idei
i głównych pojęć, konfiguracji oraz testowania, bezpieczeństwa
w OpenLDAP, OpenLDAP-u jako źródła informacji oraz źródła
uwierzytelnienia, OpenLDAP-u w praktyce administracyjnej – tutaj
weźmiemy pod uwagę m.in. sambę, postfix, apache.

Redakcja używa systemu automatycznego składu

Druk:
101 Studio, Firma Tęgi
Płyty dołączone do magazynu przetestowano programem
AntiVirenKit firmy G DATA Software Sp. z o.o.
Sprzedaż aktualnych lub archiwalnych numerów pisma po innej
cenie niż wydrukowana na okładce – bez zgody wydawcy – jest
działaniem na jego szkodę i skutkuje odpowiedzialnością sądową.
Linux ® jest zarejestrowanym znakiem towarowym należącym
do Linusa Torvaldsa.
Pismo ukazuje się w następujących wersjach językowych:
polskiej ,
francuskiej ,
hiszpańskiej .
18 System z piekła rodem
Łukasz Ciesielski
Określany jest systemem dla maniaków i pasjonatów, którzy znają
się na szeroko pojmowanych zagadnieniach informatyki. Wiele osób
nawet nie wie o jego istnieniu, a szczytem współczesnej rewolucji na
wąskim rynku systemów operacyjnych stało się rozpowszechnienie
Linuksa w jego dziesiątkach odmian. Tymczasem jest jeszcze jeden
kandydat do miana rewelacyjnego systemu – FreeBSD.
24 Webmin i Usermin
Rafał Kułaga
Istnieje wiele narzędzi służących do zdalnego zarządzania systemem
za pomocą przeglądarki internetowej. Dwa z nich – Webmin oraz
Usermin – pozwalają na konfigurację najważniejszych parametrów
pracy systemu oraz udostępniają wygodny interfejs, w którym
użytkownicy mogą zdalnie wykonywać najczęstsze zadania.

4 maj 2009

Temat miesiąca Urządzenia mobilne
32 Współpraca telefonów z systemem Linux
Michał Sobczak
Obsługę telefonów komórkowych w Linuksie można krótko
podsumować – nie zawsze działa, nie posiada oficjalnego wsparcia
producentów aparatów, lecz jeśli działa, to sprawia dużą radość.
34 Synchronizacja urządzeń mobilnych
Sylwester Zdanowski
Współcześnie dużą popularność zdobyły komputery kieszonkowe
nazywane elektronicznymi asystentami czy mądrymi telefonami.
Jednym z warunków ich pełnego wykorzystania jest możliwość
zarządzania danymi poprzez podłączenie do komputera. Pozwala
ono na tworzenie kopii zapasowych, wygodne przeglądanie notatek
czy kalendarza. Czynności te wymagają jednak synchronizacji z
systemem, której wykonanie nie tylko z Linuksem może przyprawić
o ból głowy.
Sprzęt
38 Test modemów gprs
Wojciech Zając
Każdy z operatorów sieci gsm świadczy swoim klientom usługę
mobilnego dostępu do internetu w oparciu o pakietową transmi-
sję danych. W tym celu zazwyczaj dostarcza modem wraz z kartą
SIM, które umożliwiają podłączenie się do sieci komórkowej,
jednak na pytanie czy ten zestaw zadziała pod Linuksem więk-
szość sprzedawców dziwnie wzrusza ramionami.
48 Linux na urządzeniach mobilnych
Grzegorz Madajczak
Większości osób Linux kojarzy się co najwyżej z systemem
przeznaczonym na komputery klasy PC, co i tak jest dobrym
punktem widzenia wobec tych, którzy postrzegają Linuksa jako
system tylko do zastosowań serwerowych. Wielu zapewne zdziwi
się informacją, że system ten na dobre rozgościł się w urządzeniach
www.lpmagazine.org
Spis treści
mobilnych, takich jak komputery PDA czy telefony komórkowe,
zwłaszcza te określane mianem smartfonów. Niedowiarkom, którzy
nadal w to powątpiewają, postaram się przedstawić wybrane modele
telefonów komórkowych pracujących pod kontrolą Linuksa, a także
przedstawić najważniejsze dystrybucje Linuksa na urządzenia
mobilne.
58 Linux kontra iPod
Grzegorz Madajczak
Codziennie chodząc po ulicach każdego z miast Polski, Europy i świata,
niemalże na każdym kroku spotyka się ludzi słuchających muzyki przez
charakterystyczne białe słuchawki. Wielu z nich należy do wielkiej
rodziny posiadaczy iPoda. Ja sam do nich należę, więc poniższy
artykuł – o wzajemnych relacjach Linuksa i iPodów będzie – wybitnie
subiektywny.
64 Mobilny Linux
Purnima Singh
Na podstawie raportu Embedded Software Market Intelligence,
23% ankietowanych wykorzystywało systemy typu Open Source w
swoich projektach – w tym 18% z nich system Linux.
Programowanie
68 Android, czyli Linux na komórki
Marek Sawerwain
Od kilku lat system Linux nieustannie zyskuje na popularności.
Przyszłe lata także rysują się bardzo obiecująco, ponieważ system
ten może znaleźć uznanie wśród użytkowników netbook'ów,
gdyż względem konkurencyjnego systemu Windows Linux
oferuje lepszą wydajność na mniej zaawansowanych platformach
sprzętowych. Również na komputerach normalnych użytkowników
Linux gości coraz częściej. Jest jednakże jeszcze jeden typ
urządzeń, gdzie Linux również zyskuje dużą popularność: są to
telefony komórkowe.
Recenzja
74 Teeworlds
Maciej Mroziński
Każdy, kto spędza przy grach komputerowych chociaż trochę
więcej czasu niż tak naprawdę powinien, doskonale wie, iż
rzadko się zdarza, aby gra miała grywalność plasującą ją
powyżej średniej gatunku. Na szczęście tak właśnie jest w
przypadku Teeworlds, niewielkiego rozmiarowo projektu, który
zdążył zyskać sobie ogromną popularność i setki oddanych
graczy. Co złożyło się na ogromną popularność opisywanego
tytułu? Miła oku grafika, prostota i intuicyjność, czy może coś
jeszcze? Spójrzmy.
5
 aktualności
Mandriva dział prowadzi: Tomasz Bednarski tomasz.bednarski@mandriva.pl

Mandriva Linux 2009.1 Spring hybrydowe ISO, które można łatwo zrzucić daniu RC 1 nie możemy jeszcze cieszyć oka
– kandydat do podium? na pamięć USB. W wydaniu RC1 przygoto- nową szatą graficzną. Pojawi się ona dopie-
Ukazała się pierwsza wersja kandydująca naj- wano ISO z GNOME. ro w RC 2. Namiastkę możemy jednak zoba-
nowszego wydania Mandrivy. Czy jest to kan- Aby zrzucić hybrydowe ISO, należy po- czyć w elementach gfxboot, bootsplash i tło.
dydat do podium w kategorii dystrybucja da- stąpić zgodnie z tym procedury: K menu zostało odnowione.
jąca użytkownikowi największy wybór śro-
dowisk graficznych? To się okaże, ale moje • włóż urządzenie USB przeznaczone do Ciekawsze zmiany
pierwsze wrażenia dają mocne podstawy do uruchomienia systemu w narzędziach Mandrivy
odpowiedzi TAK!. • odmontuj wszystkie punkty montowania Zgodnie z zapowiedziami narzędzia Mandri-
tego USB vy są sukcesywnie rozwijane. W tym wydaniu
Wybierz środowisko dla siebie • jako root uruchom na tapętę inżynierowie wzięli DrakX, msec,
W każdym wydaniem Mandrivy pojawiają Drakguard, Rpmdrake, Draksnapshot. Wię-
nowe możliwości w zakresie wyboru środo- dd if=mandriva-linux-one-2009.1-rc1- cej na temat planowanych zmian pisałem w w
wiska pracy. Użytkownik nie jest ograniczo- GNOME-int-cdrom-i586.iso of=/dev/sdX przedostatnim numerze. W RC 1 pojawiły się
ny do wyboru jednego dobrze dopracowane- bs=8M następujące zmiany:
go środowiska. Może wybrać jedno z czterech
– zależnie od preferencji osobistych i/lub moż- gdzie gdzie /dev/SDX jest ścieżką do Twojego • DrakX (installer) – wykonano wie-
liwości komputera. Osoby, które cenią środo- urządzenia USB le usprawnień w instalatorze, aby mógł
wiska o bardzo rozbudowanej funkcjonalności używać urpmi w domyślnym ustawieniu.
mogą wybrać: • kiedy zakończy uruchom sync Główne zalety:
• odłącz urządzenie • mniejsza skala duplikacji kodu
• KDE w wersji (KDE 4.2.1) (więcej infor- • i wczytaj do przetestowania • łatwiejsze utrzymanie i rozwój instla-
macji poniżej) lub tora
• GNOME Zastosowano GNOME 2.25.92 W niektórych systemach, wyświetlacz rozru- • możliwość wykorzystania łat jedno-
czyli wersję kandydującą GNOME 2.26. chu może się zawiesić w lewym górnym rogu cześnie w instalatorze, urpmi i narzę-
okna. W tym konkretnym przypadku, kilka ra- dziach One
Osoby stawiające na szybkość i wydajność zy naciśnij enter i wypełnij raport o błędzie ze • Draksnapshot – dodano nowy wpis
mogą zdecydować się na XFCE lub LXDE. szczegółami o swoim systemie. w instalatorze mediów (ekran gfxbo-
ot). Korzystając z niego będzie moż-
• XFCE w wersji finalnej 4.6, które zawie- Estetyka na przywrócić stan systemu z dane-
ra wsparcie dla standardu freedesktop.org Mandriva przyzwyczaiła nas już, że każ- go dnia, pod warunkiem, że masz uru-
(które jest używane przez Mandriva), no- de wydanie wiąże się ze zmianami wyglą- chomiony system tworzenia kopii za-
wą konfigurację systemu wraz z kilkoma du. Mandriva ma specyficzną estetykę – mu- pasowych całego systemu. Rozwiąza-
nowymi ustawieniami aplikacji oraz no- szę przyznać, że od samego początku przypa- nie jest w tej chwili intensywnie testo-
wy dźwięk miksera. Mimo że jest mniej dła mi do gustu, ale jest coraz lepiej. W wy- wane.
rozbudowane niż KDE czy GNOME to i
tak pozwala na wykonanie wszystkich co-
dziennych zadań na komputerze.
• LXDE – lekkie środowisko graficzne. Do-
myślnie lekkim środowiskiem jest teraz
LXDE (Lightweight X11 Desktop Envi-
ronment) zamiast icewm. Dostępne jest
we wszystkich dostępnych obrazach ISO.
Szczególnie przydatne dla użytkowników
małych netbooków. Środowisko jest do-
stosowane do ich specyfiki – mniejszej
wydajności oraz ekranów o niewielkich
rozmiarach.

Wybór jest spory i wcale się nie wyklucza.

Każde środowisko można zainstalować w
każdej chwili z internetowych repozytoriów
i używać w zależności od potrzeb.

Hybrydowe ISO
Począwszy od systemu Mandriva Linux 2009
Spring RC1 zastosowano eksperymentalne Rysunek 1. KDE 4.2 w One

6 maj 2009
 aktualności
dział prowadzi: Tomasz Bednarski tomasz.bednarski@mandriva.pl Mandriva

Nowy system • powiadomienia systemu i aplikacji są wy- ści. Użytkownicy mogą instalować Mandri-
bezpieczeństwa Mandrivy – MSEC świetlane w ujednolicony sposób przez va Linux 2009 Spring na partycjach Ext4 po-
Mandriva Security Framework znany ja- tackę systemową, nieważ instalator DrakX zyskał wsparcie tego
ko MSEC został bardzo mocno unowocze- • W celu zaoszczędzenia wolnego miejsca systemu plików.
śniony. Wbudowano system wtyczek, któ- istnieje możliwość ukrycia ikon na tacce
ry umożliwia łatwe rozszerzanie możliwo- systemowej, a panel może być teraz ukry- Kernel 2.6.29 RC 6
ści MSEC. Dodano obsługę AppArmor. Wy- wany automatycznie, W tym wydaniu wykorzystywana jest wer-
posażono go także w nowy interfejs użyt- • nowe narzędzia do zarządzanie energią sja RC 6 jądra 2.6.29. Na stronie Heise On-
kownika. Zadaniem MSEC jest kontrola i za- laptopów, line [1] znajduje się seria artykułów Ker-
rządzanie bezpieczeństwem systemu. Po raz • narzędzia drukowania pozwalają na efek- nel Log na temat nowych funkcji w wersji
pierwszy światło dziennie ujżał w Mandrake tywniejsze zarządzanie zadaniami druko- 2.6.28. Najbardziej widoczne zmiany doty-
8 i był to w owym czasie pierwszy system te- wania. czą obsługi sprzętu, w tym systematyczne
go rodzaju. poprawki w obsłudze wielu urządzeń dźwię-
Zmiany te znacznie zwiększają wygodę korzy- kowych HDA firmy Intel oraz wielu kamer
Ulepszone narzędzia sieciowe stania z komputera. internetowych.
Narzędzia sieciowe Mandrivy zyskały kil- Oprócz poprawy produktywności, sta-
ka ciekawych usprawnień tj. lepsza obsłu- bilności i możliwości samego środowiska Syslinux - HDT
ga 3G, mniejsze zużycie pamięci, możli- twórcy udoskonalili Dolphina, Kmaila i Ko- Zaktualizowano do najnowszej wersji. Sy-
wość edycji ogólnych ustawień sieci (ob- nquerora. slinux 3.73 zawiera kilka nowych funkcji.
sługa Ipv6, skalowanie okna TCP), obsługę Dodano nowy moduł: HDT (Hardware De-
mostkowania ATM dla PPPOE przez mo- Rzut oka pod maskę tection Tool – Narzędzie Detekcji Sprzę-
dem USB xDSL. tu). Moduł ten jest dostępny z menu in-
Obsługa EXT4 stalacji. Po wybraniu opcji z menu będzie
Co nowego w KDE 4.2 Mandriva Linux 2009 Spring obsługuje sys- możliwe wyświetlenie informacji na temat
Najnowsza wersja tego wspaniałego środo- tem plików Ext4 – najnowsza wersja najczę- sprzętu dla komponentów zgodnych z x86
wiska wydaje się być przełomową – pierw- ściej wykorzystywanego w Linuksie syste- takich jak:
sze wrażenia dotyczące stabilności i funk- mu plików Ext3. Ext4 niesie większe zmia-
cjonalności są bardzo obiecujące. Zgodnie ny w stosunku do Ext3 niż Ext3 w stosun- • PCI
z deklaracjami twórców KDE 4.2 powin- ku do Ext2. • DMI
no spełnić oczekiwania większości użyt- W Ext3 największą zmianą było dodanie • CPU
kowników, a to dzięki następującym no- dziennika do Ext2. Jednak Ext4 zawiera waż- • dyski (prace trwają)
wościom: ne modyfikacje w strukturze danych systemu • Syslinux
plików. W rezultacie otrzymaliśmy system pli- • moduły jądra systemu Linux wymagane
• nowe i ulepszone aplety m. in. szybkie- ków oparty na lepszym projekcie, o większej na danym hoście
go uruchamiania, prostego współdzielenia wydajności, niezawodności i funkcjonalno- • środowisko PXE
plików itd.
• tradycyjny pulpit umożliwiający zarzą-
dzanie plikami za pomocą ikon w stylu
KDE 3,
• menedżer zadań na panelu potrafi teraz
grupować zadania oraz posiada tryb wie-
lowierszowy,
• nowa tacka systemowa pozwala śledzić
długo trwające zadania takie jak pobiera-
nie plików,

Rysunek 2. Nowy interfejs MSEC Rysunek 3. KDE 4.2 zainstalowany w Xtreme 3

www.lpmagazine.org 7
 opis DVD
DVD

Fedora 10
Tym razem specjalnie dla Was zamieściliśmy na uth zastępujące przestarzałe i wolne RHGB Zmiany dotknęły również instalatora Ana-
naszej płycie długo wyczekiwaną Fedorę 10. oparte o serwer X. Przyspieszono także skryp- conda. Obecnie korzysta on z D-bus, a konfigu-
ty startowe. racja sieci odbywa się poprzez NetworkManage-
Zmiany, aktualizacje, nowości... Fedora została oparta o jądro 2.6.27. Ser- ra. Dodano również narzędzie do automatyczne-
Środowiska graficzne zostały zaktualizowa- wer graficzny doczekał się kilku istotnych go odzyskiwania systemu – First Aid Kit.
ne do najnowszych wersji, Gnome 2.24, KDE zmian. Za obsługę urządzeń wejścia (myszki, Od teraz Fedora 10 potrafi przeszukiwać
4.1.2 oraz użyto w nich schematu graficznego touchpady, klawiatury) odpowiada teraz no- zewnętrzne repozytoria w poszukiwaniu kode-
Solar. Przystosowano także bardzo lekkie śro- wy sterownik xf86-input-evdev który wykry- ków obsługiwanych poprzez GStreamera. In-
dowisko oparte na GTK+, LXDE do pracy w wa i konfiguruje urządzenia w serwerze bez stalując repozytorium RPMFusion i odtwarza-
Fedorze. Do wydania dołączono najnowsze- konieczności restartu. Poza wprowadzeniem jąc kolekcję audio/video odtwarzacz oparty o
go OpenOffice.org 3.0. Wprowadzono rów- sterownik wejścia przeniesiono również cię- GStreamer sam zaproponuje instalację odpo-
nież nowe niskopoziomowe narzędzie służą- żar aktywowania trybu graficznego z serwera wiednich wtyczek.
ce do graficznego ładowania systemu Plymo- X.org do Kernel Modesetting. Bardzo poważnie potraktowano rozwój
popularnej ostatnio wirtualizacji. Narzędzia
wirtualizacyjne lepiej współpracują z SELi-
nuksem. Usprawniono administrację prze-
strzenią dyskową maszyn wirtualnych, którą
można zarządzać zarówno dla maszyn lokal-
nych jak i zdalnych. Możliwa stała się także
zdalna instalacja na maszynie wirtualnej.
Programiści również znajdą coś dla siebie.
Zaktualizowano Eclipse Fedory do wersji 3.4
oraz dodano NetBeans IDE.
Inne ważne zmiany w systemie to:

• udostępnianie połączenia bezprzewodowe-

go ad hoc za pomocą NetworkManagera;
• usprawniona konfiguracja i obsługa urzą-
dzeń drukujących, ulepszenie narzędzi za-
rządzających systemem drukowania;
• zarządzanie przestrzenią dyskową maszyn
wirtualnych zostało uproszczone;
• wprowadzono narzędzie SecTool, którego
zadaniem jest audyt bezpieczeństwa oraz
system detekcji intruzów;
• zaktualizowano RPM do wersji 4.6;
• usprawniono wydajność PulseAudio po-
przez przepisanie plannera audio;
• ulepszono obsługę kamer internetowych;
• ulepszono wsparcie dla zdalnego sterowa-
nia za pomocą podczerwieni
• ścieżki /usr/local/sbin:/usr/sbin:/sbin zo-
stały dodane do PATH dla normalnych
użytkowników co usprawnia administra-
cję poprzez konta zwykłych użytkowni-
ków.

Więcej informacji znajdziecie na stronach pro-

jektu Fedora:

• http://fedoraproject.org/wiki/Releases/10/
ReleaseSummary
• https://fedoraproject.org/wiki/Tours
• http://fedoraproject.org/wiki/Releases/10/
FeatureList

8 maj 2009
 opis DVD
DVD

Getting Started with Linux: Novell's Guide to CompTIA's Linux+

Kurs Wstęp do linuksa: przewodnik Novella do • lokalizowanie i używanie zasobów pomo- Wymagana
CompTIA poświęca uwagę podstawowym umie- cy w systemie Linux; wiedza podstawowa/wstępna
jętnością jakie są niezbędne do wykonywania • używanie narzędzia administracyjnego Zanim rozpoczniesz ten kurs sugerujemy byś
czynności administracyjnych w systemie SUSE YaST do administracji systemem; zdobył trochę doświadczenia w pracy z system
LINUX Enterprise Server 9 (SLES 9). Zakres • zarządzanie plikami i folderami w syste- Linux w wersji Desktop lub Serwer w pełnym
materiału zamieszczony w tym kursie pokrywa mie Linux; środowisku komputerowym (takim jak przed-
cele podane przez CompTIA dla egzaminu Li- • pracowanie w powłoce systemu linux siębiorstwo lub otoczenie akademickie).
nux+. W celu adekwatnego przygotowania się oraz edytowanie plików tekstowych;
do egzaminu powinieneś przeczytać podręcznik • używanie interfejsu poleceń w celu admi- Plan zajęć
i przećwiczyć zawarte w nim ćwiczenia. Zdol- nistracji systemem; Stosując się do planu działania z Tabeli 1,
ności nabyte dzięki temu kursowi, oraz te naby- • zrozumienie procesów, zadań i poziomów zrobienie kursu nie powinno zająć Ci wię-
te w kursach SUSE Linux Enterprise Server 10 wykonywania w systemie Linux; cej niż 5 dni.
Administration (3072) (Administracja) oraz SU- • zarządzanie ustawieniami sieci;
SE Linux Enterprise Server 10 Advanced Admi- • zarządzanie usługami sieciowymi; Certyfikaty Novell Linux
nistration (3073) (Zaawansowana Administra- • zarządzanie bezpieczeństwem; Ten kurs pozwala ci na przygotowanie się na eg-
cja) przygotują cię do wzięcia udziału w teście • podstawy sprzętowe. zamin praktyczny Novell Certified Linux Pro-
praktycznym w celu uzyskania certyfikatu No- fessional 10 (CLP 10). Certyfikat ten jest wy-
vell Certified Linux Professional (Novell CLP) Zrozumienie tych założeń jest niezbędne magany by móc ubiegać się o wyższy poziom
w celu nauczenia się zdolności niezbęd- certyfikatu Novell CLE 10. By móc go uzyskać
Cele kursu nych dla średnio-zaawansowanego admi- musisz najpierw uzyskać Novell CLP 10 .
Niniejszy kurs uczy następujących zdolności oraz nistratora systemu Linux lub pracownika Egzamin praktyczny Novell CLP 10 jest
koncepcji będących podstawą zrozumienia syste- pomocy technicznej w środowisku przed- oparty na scenariuszach podczas realizacji któ-
mu SUSE Linux Enterprise Server 9 (SLES 9): siębiorstwa. rych masz zastosować zdobytą wiedzę by roz-
wiązać problem spotykany w codziennym ży-
• podstawy linuksa oraz instalacji SLES 9; Zamierzona ciu – demonstrując tym samym iż rozumiesz
• używanie linuksa; publika/słuchacze/audytorium co trzeba zrobić i jak należy to zrobić. Oprócz
Kurs skierowany jest do studentów przygoto- celów omawianych w niniejszym kursie egza-
wujących się do egzaminu CompTIA Linux+. min ten sprawdza również twoją znajomość z
YaST Aktualni kandydaci do uzyskania statusu certy- zagadnień omawianych w następujących kur-
YaST jest integralną częścią systemu SU- fikowanych inżynierów Novella (Novell CNE) sach:
SE, dlatego też jest o tym wspomniane w z doświadczeniem w innych systemach opera-
różnych częściach kursu – jednakże na cyjnych mogą również skorzystać z tego kur- • SUSE Linux Enterprise Server Admini-
egzaminie CompTIA Linux+ nie ma żad- su w celu przygotowania się do egzaminu prak- stration (Course 3072)
nych pytań z nim związanych. tycznego Novell CLP (Certified Linux Profes- • SUSE Linux Enterprise Server Advanced
sional). Administration (Course 3073)
Tabela 1. Plan zajęć
Sekcja Dzień Czas
(hh:mm)
Wprowadzenie 1 00:30
Podstawy Linuxa i instalacja SLES 9 1 02:00
Używanie systemu Linux 1 00:45
Lokalizacja i używanie zasobów pomocy systemu Linux 1 00:45
Używanie narzędzia YaST do administracji systemem 1 02:00
Zarządzanie plikami i katalogami w systemie Linux 2 03:00
Praca z powłoką systemu Linux oraz edytowanie plików tekstowych 2 03:00
Używanie interfejsu poleceń do zarządzania systemem 3 04:00
Procesy, zadania i poziomy uruchomień w systemie Linux 3 02:00
Zarządzanie ustawieniami sieciowymi 4 02:00
Zarządzanie usługami sieciowymi: DNS, udostępnianie plików i drukarek 4 02:00
Zarządzanie usługami sieciowymi: NIS, poczta oraz xinetd 4 02:00
Zarządzanie zabezpieczeniami 5 03:00
Podstawy sprzętowe 5 02:00

www.lpmagazine.org 9
 Rozwiązania
Po co komu LDAP?
LDAP
– idea, główne pojęcia, konfiguracja i testowanie
Janusz Bielec
Artykuł ten jest pierwszą częścią cyklu poświęconego OpenLDAP. Poszczególne części dotyczyć będą
następujących obszarów – idei i głównych pojęć, konfiguracji oraz testowania, bezpieczeństwa
w OpenLDAP, OpenLDAP-u jako źródła informacji oraz źródła uwierzytelnienia. OpenLDAP-u w praktyce
administracyjnej – tutaj weźmiemy pod uwagę m.in. sambę, postfix, apache.
P
rzez wiele lat w patrzeniu na LDAP (Lightweight
linux@software.com.pl
Directory Access Protocol) przez pryzmat linuk-
sa dominowało podejście, które można określić po-
krótce: ja i mój komp. Usługi katalogowe, dla zde-
cydowanej większości użytkowników systemów open source
jawiły się jako niepotrzebne, a przede wszystkim obce.
W myśleniu tym nie ma nic dziwnego, usługi katalogo-
we były rozwijane w organizacjach zhierarchizowanych, jak
wojsko, albo rozbudowanych korporacjach. W organizacjach
tych potrzeba porządkowania relacji jest bardzo silna, nato-
miast Linux stał się ikoną ruchu wolnego oprogramowania.
To dwa różne światy...
Jednak w ciągu ostatnich kilku lat Linux przestał być po-
strzegany, jako system, na którym informatycy stawiali so-
bie na zapleczu serwer WWW, albo pocztę. Jest ważnym ele-
mentem biznesu informatycznego. Wiele czołowych firm in-
formatycznych traktuje linuksa, jako jedną z równorzędnych
platform uruchamiania swoich usług. O wyborze platformy
coraz częściej decyduje klient.
Czy w takim razie zmieniło się w ciągu tych lat patrze-
nie na usługi katalogowe na platformie linuksowej? Moim
zdaniem zmiany są kosmetyczne. LDAP jest niedocenia-
10 maj 2009
ny, traktowany powierzchownie, a przede wszystkim nie-
rozumiany. A przecież jest to najlepsze rozwiązanie proble-
mu uwierzytelnienia w sieciach heterogenicznych, w których
mamy komputery z różnymi systemami operacyjnymi. Dzię-
ki LDAP możemy łatwo uporządkować zarządzanie kontami
użytkowników, maszyn etc. W przypadku wirtualnych skrzy-
nek pocztowych nie musimy wprowadzać dodatkowej ba-
zy kont czy aliasów. Bazę LDAP możemy wykorzystać ja-
ko bazę adresów e-mail, źródło uwierzytelnienia dla Radiusa,
samby, systemów pocztowych... to tylko kilka przykładów.
LDAP jest praktycznie niezastąpiony tam, gdzie potrzebne
są rozbudowane systemy uprawnień, np. w dużych organiza-
cjach gdzie działają systemy pracy grupowej
DNS i LDAP – cechy wspólne
Najpopularniejszą bazą hierarchiczną jest DNS Doma-
in Name System (System Nazw Domenowych). Przypatrz-
my się bliżej strukturze DNS – pozwoli nam to łatwiej zro-
zumieć pojęcia używane w opisie LDAP, ze względu na roz-
liczne analogie. Na szczycie struktury znajduje się 13 głów-
nych serwerów (root servers) obsługujących domeny naj-
wyższego poziomu (TLD – top level domains). Zagłębiając

się w strukturę możemy dostrzec domeny (np.
edu.pl), w obrębie których możemy dostrzec
poddomeny (np. uj.edu.pl), hosty rzeczywiste
(np. www.uj.edu.pl) i wirtualne (np. www.in-
ib.uj.edu.pl). Te pierwsze ograniczone są na-
szymi możliwościami przydziału adresów IP,
te drugie stanowią dowiązania do tych pierw-
szych – możemy to wszystko sprawdzić pole-
ceniem dig. W bazach DNS mamy także do-
datkowe informacje, np. dotyczące poczty dla
domeny.
DNS to nie tylko pliki z opisem rekor-
dów. Częścią DNS jest także protokół komu-
nikacyjny opisujący sposób łączenia się klien-
tów z serwerami DNS oraz zalecenia dotyczą-
ce sposobu aktualizacji wpisów w bazach do-
men internetowych. Wypunktujmy teraz istot-
ne cechy DNS:
• abstrakcyjny wierzchołek (top), który speł-
nia rolę porządkującą;
• kontenery (domeny), które mogą zawierać
obiekty o konkretnych atrybutach (np. ho-
sty o konkretnym adresie IP) albo dalsze
kontenery (poddomeny);
• sformalizowany opis poszczególnych
obiektów w rekordach różnego typu;
• system zapewnienia unikatowości nazwy
– uzyskiwane to jest przez formalną dele-
gację obsługi domen.
Te cechy możemy dostrzec także w bazach
LDAP. Zresztą strukturę DNS-u można by pro-
sto zbudować w bazie LDAP. Jednak LDAP zo-
stał stworzony z zamiarem opisywania różnego
typu obiektów, więc sensowniej jest tu mówić o
klasach obiektów:
• klasa obiektów abstrakcyjnych – służy
ona zasadniczo do wprowadzania innych
obiektów;
• klasa obiektów strukturalnych – definiują
one jakie typu wpisy będą zawierać rekor-
dy. Te obiekty nie zmieniają się podczas
edycji, są kośćcem szkieletu;
• klasa obiektów dodatkowych – mają one
za zadanie rozbudowywać opis bez naru-
szania obiektów strukturalnych;
• unikatowość nazw – została w LDAP
osiągnięta przez wprowadzenie OID-ów
(Object Identifier Definitions). OID to
sekwencja liczb całkowitych oddzielo-
nych kropkami. Składają się z części ba-
zowej, określenia typu oraz określenia
obiektu. Część bazowa jest przydzielana
przez Internet Assigned Number Autho-
rity (IANA). Na stronie: http://www.oid-
info.com/get/ możemy wyszukać kto za-
rezerwował odpowiednią część bazową
Rozwiązania
Po co komu LDAP?
OID. Wpisując np. 1.3.6.1.4.1.23 jako ba- robocza może wtedy odpytywać AD czy eDi-
zową część OID-u dostajemy informację, rectory o adres IP czy inne właściwości kon-
że została ona zarezerwowana przez fir- kretnego hosta.
mę Novell.
LDAP – budowanie struktury
Organizacja Internet Assigned Number Autho- Wspomnieliśmy już o klasach obiektów oraz
rity jest dodatkowym punktem zbieżności DNS ich unikatowym opisie za pomocą OID-ów. Jak
i LDAP, odpowiada bowiem za główne serwe- to się odbywa? Otóż wykorzystuje się do tego
ry nazw. tekstowe pliki opisujące grupę konsystentnych
DNS to jakby przypadek szczególny obiektów. Taki opis jest określany mianem
LDAP i hosty w sieci mogą być opisane w ba- ,schema. Weźmy konkretny przykład. Podsta-
zie LDAP. Takie rozwiązania istnieją od wielu wowym plikiem tego typu jest core.schema. Na
lat , np. Active Directory czy eDirectory. Stacja początku pliku znajdziemy istotne informacje
Listing 1. Odwołania do RFC w pliku core.schema
# RFC 2252/2256 (LDAPv3)
# Select standard track schema items:
# RFC 1274 (uid/dc)
# RFC 2079 (URI)
# RFC 2247 (dc/dcObject)
# RFC 2587 (PKI)
....
Listing 2. Definicja simpleSecurityObject w tymże pliku
objectclass ( 0.9.2342.19200300.100.4.19 NAME 'simpleSecurityObject'
DESC 'RFC1274: simple security object'
SUP top AUXILIARY
MUST userPassword )
Listing 3. Definicja inetOrgPerson
# inetOrgPerson
objectclass ( 2.16.840.1.113730.3.2.2
NAME 'inetOrgPerson'
DESC 'RFC2798: Internet Organizational Person'
SUP organizationalPerson
STRUCTURAL
MAY ( audio $ businessCategory $ carLicense $ departmentNumber $
displayName $ employeeNumber $ employeeType $ givenName $
homePhone $ homePostalAddress $ initials $ jpegPhoto $
labeledURI $ mail $ manager $ mobile $ o $ pager $
photo $ roomNumber $ secretary $ uid $ userCertificate $
x500uniqueIdentifier $ preferredLanguage $
userSMIMECertificate $ userPKCS12 ) )
Listing 4. Prosty sposób sprawdzenia, jakie programy narzędziowe zawiera pakiet openldap-servers
#_ rpm -ql openldap-servers | grep bin
/usr/sbin/slapacl
/usr/sbin/slapadd
........
/usr/sbin/slapindex
/usr/sbin/slappasswd
/usr/sbin/slaptest
Podobnie dla pakietu klienckiego:
#_ rpm -ql openldap-clients | grep bin
/usr/bin/ldapadd
...........
/usr/bin/ldapsearch
/usr/bin/ldapwhoami
www.lpmagazine.org 11
 Rozwiązania
Po co komu LDAP?

dodatkowe podane w zakomentowanych wier- Plik wskazuje na konkretne dokumenty dzanych obiektów, ale ich definicja na potrzeby
szach tak jak na Listingu 1. RFC, w których możemy znaleźć opis wprowa- bazy LDAP jest zawarta w naszym pliku. Popa-
trzmy na Listing 2.
Listing 5. W bazie RPM zawarte są także informacje o plikach konfiguracyjnych poszczególnych pakie- Mamy tu wprowadzony obiekt o nazwie
tów oprogramowania simpleSecurityObject, należący do klasy
#_ rpm -qc openldap-servers obiektów dodatkowych, którego jedynym wy-
/etc/logrotate.d/ldap maganym atrybutem jest userPassword.
/etc/openldap/schema/local.schema Proszę zwrócić uwagę na OID. Sprawdź-
/etc/openldap/slapd.access.conf my, czy jest on poprawny, tzn. na jaką organizację
/etc/openldap/slapd.conf wskazuje w tym przypadku baza organizacji IA-
/etc/rc.d/init.d/ldap NA. Na stronie http://www.alvestrand.no/objectid/
/etc/sysconfig/ldap 0.9.html możemy znaleźć, że OID-y z częścią ba-
/var/lib/ldap/DB_CONFIG zową 0.9.2342 zostały zarezerwowane na potrzeby
RFC. Oznacza to, że zdefiniowane w core.schema
Listing 6. Bardzo istotne wiersze konfiguracji OpenLDAP: typ bazy, umiejscowienie, nazwa konta zarzą- obiekty mogą być wykorzystywane do różnych
dzającego i~stowarzyszone z nim hasło zastosowań i na różnych platformach bez ryzyka
database bdb konfliktu opisu, czy problemów prawnych. W od-
suffix "dc=example,dc=com" wołaniech do obiektu możemy użyć zarówno je-
rootdn "cn=Manager,dc=example,dc=com" go nazwy, jak i OID-u. Oprócz core.schema także
rootpw {crypt}ijFYNcSNctBYg pliki: cosine.schema oraz inetorgperson.schema są
traktowane jako standardowe. Zawierają one naj-
Listing 7. Gdzie zdefiniowany jest „dc”... częściej wykorzystywane obiekty. Np. inetorgper-
#_ grep dc /usr/share/openldap/schema/* son.schema zawiera opis obiektu inetOrgPerson
. . . . . . . . . zaprezentowany na Listingu 3.
/usr/share/openldap/schema/core.schema~: NAME ( 'dc' Obiekt typu inetOrgPerson jest bardzo
'domainComponent' ) często wykorzystywany ponieważ umożliwia
/usr/share/openldap/schema/core.schema~:objectclass ( 1.3.6.1.4.1.1466.344 (pole MAY) określenie wielu danych przydatnych
NAME 'dcObject' w zarządzaniu ludźmi natomiast nie zmusza do
. . . . . . . . . wpisywania dodatkowych informacji (puste, a
właściwie brak pola MUST). Ogólnie przy budo-
Listing 8. Co to jest ,,cn''? wie struktury takie klasy obiektów, które posze-
attributetype ( 2.5.4.3 NAME ( 'cn' 'commonName' ) rzają możliwość opisu nie zmuszając do wpisy-
DESC 'RFC2256: common name(s) for which the entity is known by' wania zbędnych informacji, są mile widziane.
SUP name ) Dla naszego wywodu ważne jest jednak to, że
do każdego obiektu znajdziemy opis w plikach
Listing 9. Generowanie hasła na potrzeby OpenLDAP schem i wskazanych dokumentach RFC.
#_ slappasswd
New password: LDAP –
Re-enter new password: implementacja OpenLDAP
{SSHA}iXMvNmiaBzKSCd+R6gXvlTEc7Qfwf1ZA Podstawą tej, powszechnie dostępnej, implemen-
tacji jest serwer LDAP (Standalone demon ldap
Listing 10. Przykładowy plik struktura.ldiff czyli slapd). Jest to centralna część projektu, ale
dn: dc=firma,dc=pl jego nieodłącznymi częściami są odpowiednie bi-
description: To nasza firma blioteki wraz z API umożliwiającym pisanie wła-
dc: firma snego oprogramowania na bazie slapd bez ko-
o: Firma nieczności grzebania w jego kodzie źródłowym
objectClass: top oraz zestaw programów klienckich i narzędzi li-
objectClass: dcObject nii poleceń. Rysunek 2 pokazuje schematycznie
objectClass: organization te zależności. Proszę zwrócić uwagę, że narzędzia
klienckie zgodnie z nazwą działają w architektu-
Listing 11. Miejsce, gdzie określono, że dla ,,dc'' powinniśmy podać pojedynczą wartość rze klient-serwer wykorzystując protokół ldap czy
# RFC 1274 + RFC 2247 ldaps natomiast narzędzia typu slapcat pozwalają
attributetype ( 0.9.2342.19200300.100.1.25 na bezpośredni dostęp do danych. Diagram wska-
NAME ( 'dc' 'domainComponent' ) zuje także na pliki konfiguracyjne, które wpływa-
DESC 'RFC1274/2247: domain component' ją na zachowanie serwera i narzędzi.
EQUALITY caseIgnoreIA5Match OpenLDAP wykorzystuje jako silnik ba-
SUBSTR caseIgnoreIA5SubstringsMatch zy danych różne technologie, najczęściej jest
SYNTAX 1.3.6.1.4.1.1466.115.121.1.26 SINGLE-VALUE ) to Berkeley Data Base czyli BDB. Dla dużych
baz informacyjnych sensowne jest wykorzysta-

12 maj 2009
 Rozwiązania
Po co komu LDAP?

nie odmiany optymalizowanej pod hierarchicz-

ne bazy danych, czyli HDB.
OpenLDAP okiem administratora
Testowałem OpenLDAP na kilku dystrybucjach
Linuksa oraz na FreeBSD. Do opisu wybrałem
popularną dystrybucję Mandriva. Myślę, że wy-
bór jest w miarę uniwersalny ponieważ istnieją
silne związki Mandrivy z RedHatem, a z kolei
użytkownicy SuSE znajdą silne oparcie w narzę-
dziu YAST. Z drugiej jednak strony wybór dys-
trybucji jest sprawą drugorzędną, chociaż wła-
śnie Mandriva, pomimo często przyprawianej
jej opinii dystrybucji typowo desktopowej, ma
bardzo bezpieczną konfigurację domyślną de-
monów sieciowych. Ale do rzeczy. Ta część ar-
tykułu jest pomyślana, jako wyjaśnienia do pra-
cy przy konsoli administracyjnej! Poleceniem:
Listing 12. Definicja objectclass organization
objectclass ( 2.5.6.4 NAME 'organization'
DESC 'RFC2256: an organization'
SUP top STRUCTURAL
MUST o
MAY ( userPassword $ searchGuide $ seeAlso $ businessCategory $
x121Address $ registeredAddress $ destinationIndicator $
preferredDeliveryMethod $ telexNumber $ teletexTerminalIde
ntifier $
telephoneNumber $ internationaliSDNNumber $
facsimileTelephoneNumber $ street $ postOfficeBox $
postalCode $
postalAddress $ physicalDeliveryOfficeName $ st $ l $
description )
)
Listing 13. Przeszukiwanie bazy LDAP

#_ urpmi ldap-servers ldap-clients #_ ldapsearch -x -W -D "cn=Admin,dc=firma,dc=pl" -b "dc=firma,dc=pl"

Enter LDAP Password:
instaluję potrzebne pakiety. Początkowy hash # extended LDIF
wskazuje tu na linię komend. Mogę sprawdzić #
jakie programy zawierają zainstalowane pakie- ..........
ty – Listing 4. Dla pewności sprawdźmy jesz- dn: dc=firma,dc=pl
cze pliki konfiguracyjne – Listing 5. description: To nasza firma
Na pierwszy rzut oka trochę tego dużo, ale dc: firma
pierwszy z nich służy do zarządzania dzienni- o: Firma
kami, dwa inne tworzą skrypt startowy a ostat- objectClass: top
ni określa konfigurację bazy BDB na potrze- objectClass: dcObject
by OpenLDAP. Te pliki mogą w pewnej mie- objectClass: organization
rze zależeć od dystrybucji, ale okażemy im na
początku odrobinę zaufania, natomiast prze- # search result
analizujemy pliki z /etc/openldap, tzn. /etc/ ..........
openldap/schema/local.schema, /etc/openldap/
slapd.access.conf, /etc/openldap/slapd.conf. Listing 14. Przykładowy plik z definicja jednostek organizacyjnych

#_ cat /etc/openldap/schema/ #Definicja jednostek organizacyjnych

local.schema dn: ou=Marketing,dc=firma,dc=pl
# This is a good place to put your ou: Marketing
schema definitions description: Grupa handlowa
objectClass: organizationalUnit
Widać, że local.schema może się przydać do-
piero w przyszłości. Zajmijmy się więc głów- dn: ou=Finanse,dc=firma,dc=pl
nym plikiem konfiguracyjnym: /etc/openldap/ ou: Finanse
slapd.conf. description: Grupa finansowa
objectClass: organizationalUnit
include /usr/share/openldap/schema/
core.schema dn: ou=Produkcja,dc=firma,dc=pl
include /usr/share/openldap/schema/ ou: Produkcja
cosine.schema description: Ludzie na Produkcji
objectClass: organizationalUnit
To oczywisty fragment – wczytywane są pliki z
definicjami obiektów. dn: ou=IT,dc=firma,dc=pl
ou: IT
include /etc/openldap/schema/ description: Informatycy
local.schema objectClass: organizationalUnit
include /etc/openldap/
slapd.access.conf

www.lpmagazine.org 13
 Rozwiązania
Po co komu LDAP?

Wczytywane są dodatkowe pliki konfiguracyj- i skupmy się na ostatnich czterech wierszach. ma, cosine.schema oraz inetorgperson.schema
ne. Jest to raczej zabieg organizacyjny ułatwia- Określają one po pierwsze silnik bazy danych, znajdziemy tam definicję tego obiektu – Li-
jący grupowanie pewnych opcji i nie ma dodat- którą będzie wykorzystywał OpenLDAP, jej sting 7.
kowego znaczenia. abstrakcyjne umiejscowienie oraz obiekt wy- Jak widać dc to atrybut obiektu domain-
korzystywany do zarządzania budowanym ka- Component i zdefiniowany jest w core.schema.
pidfile /var/run/ldap/slapd.pid talogiem i hasło wymagane do jego uwierzytel- Mamy jeszcze atrybut cn – Listing 8.
argsfile /var/run/ldap/ nienia. Proszę zwrócić uwagę, że obiekt, któ- Pozostała nam fraza „rootdn” = "cn=Ma-
slapd.args ry będzie właścicielem katalogu, jest tworzo- nager,dc=example,dc=com" Otóż dn to skrót
modulepath /usr/lib64/openldap ny przez wpis w pliku konfiguracyjnym, inne od Distinguished Name – nazwa wyróżnial-
# database backend modules available: obiekty będą istniały już w samej bazie. Niekie- na. Oznacza to unikatową nazwę, która jed-
#moduleload back_dnssrv.la dy wyjątkiem jest obiekt używany do replikacji noznacznie identyfikuje obiekt w bazie LDAP.
#moduleload back_ldap.la katalogu, a to z tego powodu, że pozwala po- Fraza dn używana jest w różnych zbitkach: ro-
brać replikę do pustej bazy – Listing 6. otdn – nazwa wyróżnialna obiektu tworzącego
Informacja o położeniu pliku, w którym zapisa- Jednak aby zrozumieć co oznaczają po- katalog, binddn – nazwa wyróżnialna używana
ny jest numer procesu oraz informacja o dodat- szczególne określenia musimy jeszcze pew- do podłączenia się klienta do bazy, etc.
kowych modułach ładowanych podczas star- ne terminy wyjaśnić. Otóż suffix wskazuje Umiejscowienie wierzchołka struktury
tu... Pomińmy na razie kwestie certyfikatów na obiekty „dc”. Sprawdźmy co to za obiekt, katalogu LDAP w punkcie typu: dc=firma-
TLS oraz dostępu do poszczególnych obiektów i czy odwołując się tylko do plików: core.sche- ,dc=pl jest wygodne, wiele automatycznych
instalacji sugeruje takie rozwiązanie (np.
Listing 15. Sprawdzenie, czy plik ou.ldiff został poprawnie zaimportowany. Powinny tu być widoczne Yast), ale ogólnie chodzi o to, że na szczycie
wszystkie obiekty i atrybuty zdefiniowane we wczytywanym pliku struktury musi się znaleźć obiekt typu kon-
# ldapsearch -x -W -LLL -D "cn=Admin,dc=firma,dc=pl" "ou=*" tener i wybór powinien być przemyślany.
Ponieważ firma wprowadzająca usługi ka-
Enter LDAP Password: talogowe z reguły dysponuje jakąś domeną
dn: ou=Marketing,dc=firma,dc=pl to takie rozwiązanie często bywa sensowne
ou: Marketing bo stanowi odwołanie się do istniejącej już
description: Grupa handlowa struktury. Wykorzystamy więc tę sugestię w
objectClass: organizationalUnit naszych eksperymentach.
........... Przyjmijmy, że suffix = dc=firma,d-
c=pl a rootdn = cn=Admin,dc=firma,dc=pl
Listing 16. Przykładowy plik definiujący konta użytkowników i sprawdźmy, czy nasza konfiguracja jest po-
dn: uid=kuba,ou=IT,dc=firma,dc=pl prawna.
ou: IT
uid: kuba #_ slaptest -v -f /etc/openldap/
sn: Kowalski slapd.conf
cn: Kuba Kowalski config file testing succeeded
givenName: Kuba
displayName: Kuba Kowalski Zadbajmy teraz o porządne hasło dla obiek-
mail: kubak@firma.pl tu rootdn – Listing 9. Zapiszmy je w pliku
userPassword: {SSHA}t8lz47CuWX7LYvhlbAv+5SWoh9QjwvMS slapd.conf.
# to co powyżej uzyskujemy slappasswd
objectClass: person rootpw {SSHA}iXMvNmiaBzKSCd+R6gXvlTE
objectClass: organizationalPerson c7Qfwf1ZA
objectClass: inetOrgPerson
Teraz mogę uruchomić serwer ldap:
dn: uid=jas,ou=IT,dc=firma,dc=pl
ou: IT #_ /etc/init.d/ldap start
uid: jas
sn: Nowak Polecenie:
cn: Jan Nowak
givenName: Jan #_ netstat -vat
displayName: Jan Nowak
mail: jasn@firma.pl powinno uwidocznić otwarte porty ldap (389)
userPassword: {SSHA}Nyw9uBC4pkWg18iGa/CgTD9/FN+K5hcc oraz ldaps (636). Jeżeli tak jest, możemy zabrać
# to co powyżej uzyskujemy slappasswd się do przygotowania struktury.
objectClass: person
objectClass: organizationalPerson Struktura wzorcowa
objectClass: inetOrgPerson Przygotujmy wzorcowy plik struktura.ldiff o
następującej zawartości – Listing 10.

14 maj 2009
 Rozwiązania
Po co komu LDAP?

Dlaczego podajemy tylko dc: firma, a nie

obydwa komponenty, tzn. dc: firma, dc: pl?
Otóż zerkając do opisu dcObject znajdziemy, iż
powinna być podana pojedyncza wartość ,dc.
tak ja na Listingu 11.
Skąd to wynika? Otóż zamysł jest taki, że
za wyżej położony katalog być może odpowia-
da inna baza i będzie możliwość dołączenia się
do takowej, przynajmniej nie jest blokowana.
Popatrzmy jeszcze na objectClass: organi-
zation – Listing 12.
Wymaga ona tylko jednego atrybutu, po-
dania nazwy ,o:, ale umożliwia podanie wie-
lu innych atrybutów opisujących firmę. Wyda-
je się, że nasz wzorcowy plik jest poprawny. W
takim razie możemy go wykorzystać do budo-
wy struktury. Poleceniem:
#_ ldapadd -x -D "cn=Admin,dc=firma,dc
=pl" -W -f struktura.ldiff
Enter LDAP Password:
adding new entry "dc=firma,dc=pl"
wprowadzamy dane z pliku do struktury ba-
zy LDAP.
Przeanalizujmy składnię tego polecenia:
• -x oznacza, że hasło jest przesyłane otwar-
tym tekstem. W przypadku Mandrivy au-
tomatycznie tworzone są certyfikaty TLS,
ale w innych dystrybucjach trzeba je utwo-
rzyć. Bezpieczeństwo LDAP będzie jedna-
kowoż opisane w odrębnym artykule, w
którym omówimy także tworzenie certy-
fikatów;
• -D to wskazanie na Distinguished Name
(binddn) obiektu, który łączy się do bazy;
• -W wymusza interaktywne przesłanie ha-
sła;
• -f wskazuje na plik, który ma zostać wy-
korzystany do budowy czy rozszerzenia
struktury.
Polecenie z Listingu 13 nie powinno już spra-
wiać problemów.
Dodając -LLL pozbędziemy się dodatko-
wych informacji:
Listing 17. Zależność pomiędzy „person”, „organizationalPerson” i „InternetOrganizationalPerson”
objectclass ( 2.5.6.6 NAME 'person'
DESC 'RFC2256: a person'
SUP top STRUCTURAL
MUST ( sn $ cn )
MAY ( userPassword $ telephoneNumber $ seeAlso $ description ) )
objectclass ( 2.5.6.7 NAME 'organizationalPerson'
DESC 'RFC2256: an organizational person'
SUP person STRUCTURAL
MAY ( title $ x121Address $ registeredAddress $ destinationIndicator $
preferredDeliveryMethod $ telexNumber $ teletexTerminalIdentifier $
telephoneNumber $ internationaliSDNNumber $
facsimileTelephoneNumber $ street $ postOfficeBox $ postalCode $
postalAddress $ physicalDeliveryOfficeName $ ou $ st $ l ) )
objectclass ( 2.16.840.1.113730.3.2.2
NAME 'inetOrgPerson'
DESC 'RFC2798: Internet Organizational Person'
SUP organizationalPerson
STRUCTURAL
MAY (
audio $ businessCategory $ carLicense $ departmentNumber $
displayName $ employeeNumber $ employeeType $ givenName $
homePhone $ homePostalAddress $ initials $ jpegPhoto $
labeledURI $ mail $ manager $ mobile $ o $ pager $
photo $ roomNumber $ secretary $ uid $ userCertificate $
x500uniqueIdentifier $ preferredLanguage $
userSMIMECertificate $ userPKCS12 )
)
Listing 18. W katalogu /var/lib/ldap/ mamy pliki bazy BDB, w których zawarte są informacje bazy LDAP
#_ ll /var/lib/ldap/
-rw-r--r-- 1 ldap ldap 2048 2009-03-08 17:19 alock
. . . . . . . . . . . . . . . .
-rw------- 1 ldap ldap 8192 2009-03-08 17:24 uid.bdb
Listing 19. Po usunięciu plików z katalogu /var/lib/ldap/ serwer LDAP posiada tylko informacje zawarte w
pliku konfiguracyjnym
#_ ldapsearch -x -W -D "cn=Admin,dc=firma,dc=pl"
Enter LDAP Password:
# extended LDIF
.......
search: 2
result: 32 No such object
# numResponses: 1

#_ ldapsearch -x -W -LLL -D "cn=Admin

,dc=firma,dc=pl" -b "dc=firma,dc=pl"
���
������������������
Jeszcze bardziej możemy ułatwić sobie pracę
edytując plik /etc/openldap/ldap.conf. Proszę
nie ruszać pliku /etc/ldap.conf ponieważ jego
rola jest zupełnie inna. Dopiszmy więc dwa na- ������� ������������ ��������������������
stępujące wiersze: ������������������ ������������������ ��������������������������

BASE dc=firma,dc=pl
HOST localhost Rysunek 1. Relacja pomiędzy obiektami strukturalnymi a dodatkowymi

www.lpmagazine.org 15
 Rozwiązania
Po co komu LDAP?

i możemy uprościć poprzednie polecenie wpi- LDAP jest wrażliwy na literówki, zdarza się Jeżeli widzimy tam nasze wpisy, będziemy mo-
sując poniższy kod: podanie kropki zamiast przecinka, etc. Dlate- gli je z powrotem odtworzyć. Usuńmy pliki ba-
go sprawdźmy najpierw czy nasz plik jest po- zy danych.
#_ ldapsearch -x -W -LLL -D "cn=Admin prawny.
,dc=firma,dc=pl" #_ rm -rf /var/lib/ldap/*
#_ slapadd -v -u -c -f /etc/openldap/
Rozbudowa struktury slapd.conf -l ludzie-it.ldiff Restartujmy serwer LDAP
Firmy mają często bardzo rozbudowaną struk-
turę organizacyjną. Popatrzmy na podstawowe Jeżeli plik jest poprawnie zbudowany rozbuduj- #_ /etc/init.d/ldap restart
obiekty przydatne do opisu rzeczywistości fir- my katalog LDAP w znany już nam sposób.
mowej. I sprawdźmy zawartość bazy LDAP – Listing
#_ ldapadd -x -v -D "cn=Admin,dc=firma 19. Właściwie nie ma tu żadnych obiektów. Mo-
Jednostki organizacyjne ,dc=pl" -W -f ludzie-it.ldiff żemy teraz wczytać nasz plik all.ldif standardo-
Załóżmy, że nasza firma ma kilka działów: mar- wym poleceniem.
keting, finanse, produkcję oraz dział informa- Sprawdźmy teraz naszą bazę.
tyki. W jaki sposób możemy to uwzględnić w #_ ldapadd -x -v -D "cn=Admin,dc=firma
LDAP? Wykorzystajmy do tego objectClass #_ ldapsearch -x -W -LLL -D "cn=Admin ,dc=pl" -W -f all.ldiff
organizationalUnit. Stwórzmy plik ou.ldiff ,dc=firma,dc=pl"
zawierający zapis jak na Listingu 14. Wczytaj- Jeżeli nic się nam po drodze nie udało sknocić
my przygotowany plik: Szybki backup LDAP (np. nadpisać plik all.ldiff) baza powinna zo-
Serwer LDAP działa w systemie linuksowym z stać odtworzona. Czytelnikowi pozostawiam
#_ ldapadd -x -D "cn=Admin,dc=firma,dc uprawnieniami specjalnie utworzonego konta: sprawdzenie.
=pl" -W -f ou.ldiff
#_ grep ldap /etc/passwd Backup inaczej
i sprawdźmy czy informacja została umiesz- ldap:x:80:422:system user for Dociekliwy czytelnik zapewne zwrócił uwagę,
czona w katalogu – Listing 15. openldap:/var/lib/ldap:/bin/false że w katalogu /var/lib/ldap zawarte są wszyst-
kie pliki bazy BDB, to znaczy plik konfigu-
Ludzie Widzimy tutaj, że /var/lib/ldap jest katalogiem racyjny, pliki indeksów, dzienniki transakcji.
Dodajmy teraz choćby jednego informatyka domowym tego użytkownika. W tym katalogu Oznacza to, że skopiowanie tych plików w in-
do jednostki organizacyjnej IT. Plik, dajmy na znajdziemy pliki bazy – Listing 18. Zapiszmy ne miejsce można traktować jako kopię bezpie-
to ludzie-it.ldiff mógłby mieć postać jak na Li- wyniki wyszukiwania w bazie LDAP do pliku: czeństwa. Ponieważ bazy LDAP najczęściej są
stingu 16. Dlaczego mamy te trzy klasy przy- odpytywane, a zdecydowanie rzadziej zmie-
toczone? Proszę zerknąć na załączone frag- #_ ldapsearch -x -W -LLL -D "cn=Admin niane, zwykle wystarcza skopiowanie plików
menty definicji tych obiektów, a dokładniej na ,dc=firma,dc=pl" > /root/ldap/all.ldiff działającej bazy, bez konieczności jej zatrzy-
wyróżnione fragmenty. Widać, że inetOrg- mywania. Można się przy tym posłużyć stan-
Person wymaga organizationalPerson, a Sprawdźmy zawartość tego pliku. dardowymi narzędziami jak:
ten z kolei obiekt korzysta z atrybutów per-
son – Listing 17. Powiedzmy sobie uczciwie, #_ less /root/ldap/all.ldiff • tar (#_ tar cf /nazwa-archiwum.tar /var/
lib/ldap);
����������������������� • tar + gzip (#_ tar zcf /nazwa-archiwum.tgz
/var/lib/ldap).
���������������
����� ����������
���������� Możemy też wykorzystując program rsync czy
������������������������ ssh i przesłać dane do innego hosta. Ale o tym
będziemy jeszcze rozmawiać.
������������� ���������� �������
����������������� ���������� I to byłoby na tyle. Zapraszam za miesiąc.

�������������������
�������� O autorze
Janusz Bielec – z wykształcenia biofizyk.
����������������������� �������������� Pracuje jako administrator sieci III Kampu-
����������� �����������
���������������� su UJ w Sekcji Usług Sieciowo-Serwero-
��������������� wych Uniwersytetu Jagiellońskiego, jest też
konsultantem ds. systemów open source w
Compendium Centrum Edukacyjne sp. z o.o.
Więcej informacji można znaleźć na stronie
Rysunek 2. Schemat ideowy działania serwera slapd oraz narzędzi dodatkowych rozwijanych w projekcie domowej http://awe.mol.uj.edu.pl/~jjb/.
OpenLDAP

16 maj 2009
 Jeśli nie możesz odczytać
zawartości płyty CD/DVD,
a nie jest ona uszkodzona
mechanicznie, sprawdź ją na
co najmniej dwóch napędach CD/DVD

5/2009
 Rozwiązania
System z piekła rodem
System z piekła rodem
Łukasz Ciesielski
Określany jest systemem dla maniaków i pasjonatów, którzy znają się na szeroko pojmowanych
zagadnieniach informatyki. Wiele osób nawet nie wie o jego istnieniu, a szczytem współczesnej rewolucji
na wąskim rynku systemów operacyjnych stało się rozpowszechnienie Linuksa w jego dziesiątkach
odmian. Tymczasem jest jeszcze jeden kandydat do miana rewelacyjnego systemu – FreeBSD.
P
rzez wiele lat był odsuwany na dalszy plan co w
linux@software.com.pl
efekcie spowodowało, że współcześnie otacza go
spora doza tajemniczości. Nie wpłynęło to jednak
na pracę licznego grona developerów, którzy do-
prowadzili FreeBSD do doskonałości, stabilności i funkcjo-
nalności. System z założenia miał pozostać wolnym od ogra-
niczających licencji. Nie można jednak pozostawić tak roz-
budowanego projektu bez uprzedniego określenia jego sta-
tusu. Na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley opraco-
wano specjalną licencję BSD, która miała określać charak-
ter tworzonego systemu operacyjnego i dzięki temu stabilizo-
wać go od strony prawnej. Jest ona całkowicie zgodna z za-
sadami Wolnego Oprogramowania, ale co najważniejsze sku-
pia się na prawach użytkownika. Licencja ta pozwala na mo-
dyfikowanie kodu systemu, a nawet rozprowadzanie wyni-
ków tej pracy. Co ciekawe, istnieje także możliwość włącza-
nia fragmentów kodu źródłowego do innych projektów. Wy-
starczy jedynie zamieścić informację o twórcach oryginalne-
go kodu oraz treść licencji. Takie podejście autorów systemu
i jego licencji daje nie tylko ogromne możliwości, ale umoż-
liwia także prowadzenie badań nad kodem źródłowym, któ-
ry w przypadku wielu systemów operacyjnych jest skrzętnie
18 maj 2009
skrywany przed światem. Nasuwa się pytanie, dotyczące ce-
lu jaki przyświecał twórcom Projektu FreeBSD. Kluczową
myślą było dostarczenie takiego oprogramowania, które mo-
głoby być wykorzystywane bez opłat i zobowiązań. Nieskrę-
powanego wszechobecnymi prawami autorskimi. Develope-
rzy nie otrzymują stałych wynagrodzeń, choć pracują ciężko
nad swoim dziełem. Oczywiście zdarzają się dofinansowa-
nia, jednak nie są one celem pracy. Należy pamiętać, że twór-
cami systemu są entuzjaści, którzy pragną jedynie dostarcze-
nia darmowego kodu każdemu użytkownikowi. Czy moż-
na pomóc w tworzeniu FreeBSD? Każdy, kto posiada pew-
ne umiejętności i dużo chęci ma prawo do współpracy z sze-
rokim gronem aktualnych developerów. Podstawowe drzewo
źródłowe znajduje się w repozytorium CVS (ang. Concurrent
Version System – System kontroli Wersji) znajdującym się na
komputerze w Kalifornii (USA). Z tego miejsca jest rozsyła-
ne na serwery lustrzane na całym świecie.
Aby lepiej wczuć się w klimat niewątpliwie towarzyszą-
cy FreeBSD, warto prześledzić jego historię. Pomimo chę-
ci i ogromnej determinacji jego twórców początki tego sys-
temu nie były bezproblemowe. Momentami nawet burzli-
we. Trudno określić dokładną datę powstania projektu, po-

nieważ jego początki są związane z nieoficjal-
nym zestawem łat dla systemu 386BSD (tzw.
patchkit). Początkowo autorzy chcieli stwo-
rzyć rodzaj prezentacji ukazującej postęp roz-
woju 386BSD. Problem tej dystrybucji pole-
gał na tym, że oprócz rosnącej ilości łat, rozwój
dystrybucji zastygł. Trzej twórcy – Nate Wi-
liams, Rod Grimes oraz Jordan Hubbard – po-
stanowili ożywić projekt Billa Jolitza. Ten jed-
nak w ostatniej chwili zdecydował, że nie po-
prze pomysłu na nadanie tempa rozwoju sys-
temu 386BSD. Prace nad zestawem łat zaszły
jednak na tyle daleko, aby trzech zapaleńców
kontynuowało rozwój. Od tej pory ich dzieło
przestało być patchkitem, uzupełnieniem. Sta-
ło się czymś więcej, samodzielnym i samoist-
nym projektem. Dla podkreślenia tej sytuacji
w 1993 roku David Greenman wymyślił na-
zwę, która doskonale się przyjęła – FreeBSD.
Kolejnym krokiem było ustalenie ogólnych za-
łożeń i celów. Wiele aspektów było już goto-
wych, a fundamenty nowej dystrybucji zosta-
ły opracowane. Z drugiej jednak strony prekur-
sorzy FreeBSD doszli do momentu, w którym
miały się rozegrać losy tego systemu. Albo uzy-
skają pomoc z zewnątrz i sfinalizują dzieło, al-
bo projekt zostanie zepchnięty na boczny tor i
stopniowo ulegnie degradacji. Odpowiedź na-
suwa się sama, Jordan Hubbard skontaktował
się z firmą Walnut Creek CDROM w celu na-
wiązania współpracy. Pomysł na FreeBSD zo-
stał przyjęty niezwykle ochoczo, dzięki czemu
jego twórcy otrzymali odpowiedni sprzęt oraz
szybkie łącze z Internetem. Bez tego wspar-
cia prawdopodobnie prace nie zaszłyby tak da-
leko w tak krótkim czasie. Ponadto system był
rozprowadzany nie tylko w sieci, lecz także w
postaci płyt CD. W grudniu 1993 roku wyda-
no pierwszą oficjalną wersję opatrzoną nume-
rem 1.0. Bazowała ona na 4.3BSD-Lite Net/2,
który wywodził się z Uniwersytetu Kalifornij-
skiego w Berkeley. Dla usprawnienia dystrybu-
cji dodano sporą dawkę świeżego oprogramo-
wania. Prace nad systemem ruszyły pełną parą,
aż do roku 1994. Przyczyną kłopotów był pro-
ces pomiędzy firmą Novell a Uniwersytetem
Listing 1. Zawartość pliku rc.conf.
font8x8="iso02-8x8"
font8x14="iso02-8x14"
font8x16="iso02-8x16"
keymap="pl_PL.ISO8859-2"
Listing 2. Zawartość pliku /etc/login.conf.
userspl:\
:charset=pl_PL.ISO8859-2:\
:lang=pl_PL.ISO8859-2:\
:tc=default:
Kalifornijskim, twórcą systemu BSD. Sprawa
tyczyła się powielania fragmentów kodu sys-
temu UNIX (którego właścicielem była firma
Novell) w kodzie BSD. Zawarcie ugody umoż-
liwiło prace nad 4.4BSD-Lite. Dlaczego jest to
takie istotne w odniesieniu do FreeBSD? Otóż
na skutek wspomnianego procesu projekt ten
miał zostać zamknięty do końca lipca 1994 ro-
ku. Przyczyną był fakt, że FreeBSD bazowa-
ło na 386BSD i 4.3BSD Net/2. Uniwersytet w
Berkeley rozpoczął pracę nad usuwaniem z ko-
du fragmentów rzekomo powielonych. Wyda-
na wersja 4.4BSD-Light okazała się znacznie
wyszczuplona, co nie ułatwiało prac nad Fre-
eBSD. W listopadzie 1994 roku zakończono
prace nad FreeBSD 2.0, natomiast w styczniu
ukazał się system oznaczony numerem 2.0.5.
Poprawiono, a właściwie uproszczono w nim
proces instalacji. Kolejne lata to okres nieustan-
nego dopracowywania kodu, łatania odnalezio-
nych luk i tworzenia dodatkowego oprogra-
mowania. Warto jednak wspomnieć, że obec-
nie dostępne są dwie wersje stabilne. Pierwsza
opatrzona numerem 6.4 została wydana 28 li-
stopada 2008 roku, natomiast druga – oznaczo-
na jako 7.1 – ujrzała światło dzienne 5 stycznia
bieżącego roku.
Aktualnie FreeBSD jest systemem wprowa-
dzającym wiele nowinek i udogodnień. Projekt
prężnie się rozwija dzięki czemu nie pozostaje
bierny w stosunku do sytuacji na rynku syste-
mów operacyjnych. Poniżej przeanalizujemy ce-
chy FreeBSD i prześledzimy kto z niego korzy-
sta. Pozwoli to na zrozumienie przyświecającej
dzisiaj idei całego przedsięwzięcia, a także rzuci
odrobinę światła na charakter systemu.
Dlaczego FreeBSD?
Ciężko byłoby odpowiedzieć na postawione
pytanie w jednym zdaniu. Na początek spraw-
dzimy co potrafi ten system, a następnie zasta-
nowimy się do czego można go wykorzystać.
Rysunek 1. Menu powitalne FreeBSD pozwala na uruchomienie go z określonymi parametrami
www.lpmagazine.org
Rozwiązania
System z piekła rodem
Pierwszą i wydawałoby się najbardziej prymar-
ną cechą jakiej doszukujemy się we współcze-
snych systemach operacyjnych jest oczywi-
ście wielozadaniowość. Oznacza to, że zasoby
komputera, np. pamięć operacyjna jest równo-
miernie i – chciałoby się powiedzieć sprawie-
dliwie – dzielona pomiędzy wszystkimi uru-
chomionymi aplikacjami i dostępnymi użyt-
kownikami. FreeBSD dzięki specjalnym me-
chanizmom radzi sobie z tym niezwykle trud-
nym zadaniem bez najmniejszych problemów.
Zastosowano tu dynamiczną regulację priory-
tetów dzięki czemu nawet w sytuacjach maksy-
malnego obciążenia systemu, zasoby są odpo-
wiednio rozdzielone. Dzięki ochronie pamię-
ci, awaria jednego programu nie wpływa na po-
zostałe. Oznacza to, że zarówno programy jak
i użytkownicy nie mają prawa do ingerencji w
działanie reszty oprogramowania. A co jeżeli
zapotrzebowanie na pamięć jest w danej chwi-
li większe niż oferowane zasoby? Opracowano
w tym celu tzw. stronicowaną pamięć wirtualną
oraz współdzielenie pamięci podręcznej. Opcja
ta pozwala na ciągłość pracy, kiedy rozmiar pa-
mięci RAM okazuje się zbyt mały.
Kolejnym elementem jest wieloużytkowni-
kowość. Ponieważ najczęściej zdarza się, że na
jednym komputerze pracuje kilka, a nawet kil-
kanaście osób, umożliwienie im posiadania wła-
snego konta w systemie stało się koniecznością.
W przypadku FreeBSD pojęcie wieloużytkow-
nikowości pojmowane jest znacznie szerzej. To
właśnie dzięki niej możliwe jest poprawne stwo-
rzenie np. kolejki do takich urządzeń jak drukar-
ka, czy skaner. Ponadto nie chodzi już jedynie o
użytkowników lokalnych, lecz także sieciowych.
Jest to jedna strona medalu. Z drugiej natomiast,
system ten pozwala na ograniczenie dostępu do
urządzeń określonym grupom. Fakt ten powodu-
je wzrost bezpieczeństwa i prywatności.
Dodatkowym atutem FreeBSD jest sze-
roka gama obsługiwanych standardów siecio-
19
 Rozwiązania
System z piekła rodem
wych. Dzięki temu system doskonale nadaje
się nie tylko dla komputerów osobistych, np.
PC czy laptopy. Idealnie wkomponował się
w zapotrzebowanie współczesnego rynku, na
niezwykle stabilny, nie sprawiający proble-
mów system operacyjny pracujący w charak-
terze serwera. Okazało się, że FreeBSD spraw-
dza się w tej roli doskonale. Nie chodzi tu już o
niewielki serwer w firmie, lecz również rozbu-
dowany jak np. http://www.yahoo.com. Obsłu-
ga sieci TCP/IP nikogo już nie zaskakuje. Jeżeli
jednak dołączymy do tego pełną obsługę takich
standardów jak SLIP, PPP, DHCP i NIS funk-
cjonalność systemu staje się niepodważalna.
Dodatkowo FreeBSD umożliwia zdalny dostęp
do plików, dzięki takim funkcjom jak NFS. Po-
zwala to nie tylko na przesyłanie plików na ser-
wery firmy, obsługę poczty, ale również skonfi-
gurowanie systemu jako zaporę ogniową.
Niezwykle ważną kwestią jest wspomnia-
ny już kod systemu o charakterze otwartym i
ogólnie dostępnym. Wiąże się to z możliwością
dostosowania FreeBSD do rozmaitych projek-
tów np. naukowych. Jest to doskonały sposób
na poznawanie istoty systemów operacyjnych,
sposobów funkcjonowania oraz mechanizmów
wewnętrznych. Dystrybucja dostarcza ogrom-
ne ilości darmowego oprogramowania pozwa-
lającego na zrobienie niemalże wszystkiego.
Najczęściej jedynym ogranicznikiem okazuje
się wyobraźnia użytkowników. Jak nietrudno
się domyśleć FreeBSD dostarcza szereg narzę-
dzi programistycznych. Pozwala to na tworze-
nie własnych aplikacji w najpopularniejszych
językach oraz kompilowanie dostępnych ko-
dów źródłowych dostosowując je tym samym
do posiadanego sprzętu. Dzięki temu możemy
zmaksymalizować prędkość działania systemu
i oprogramowania.
Nadal uważasz, że FreeBSD jest mało po-
pularny i zastanawiasz się, czy można zain-
stalować ulubione oprogramowanie rodem
Rysunek 2. Wskazanie regionu i kraju
20
z Linuksa? Jest to całkowicie błędne podej-
ście. Wystarczy przeanalizować listę najwięk-
szych potentatów internetowego świata wspie-
ranych właśnie przez FreeBSD, aby skutecz-
nie rozwiać wątpliwości. Kto się do nich zali-
cza? Wspomnieliśmy już o Yahoo!, ale znajdu-
ją się tam również Apache, Blue Mountain, We-
atchernews, Netcraft oraz New York Internet.
Oczywiście to zaledwie początek długiej li-
sty, której przytoczenie w całości jest niemożli-
we. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku
oprogramowania przeznaczonego dla systemu
Linux. Dzięki zgodności binarnej uruchomimy
wszystkie aplikacje, których używaliśmy na Li-
nuksie. Sytuacja taka ma miejsce raczej rzad-
ko, ponieważ większość z nich dostępna jest w
portach systemu. Wystarczająco przekonujące i
atrakcyjne? To może na koniec warto też wspo-
mnieć, że FreeBSD dostarcza aż 19.000 pakie-
tów. Wszystkie one są bezpłatne, a do tego każ-
dy ma możliwość przeglądania ich kodów źró-
dłowych. Czy jest sens zaczynać poznawanie
nowego systemu operacyjnego? Trzy argumen-
ty: przygoda i zabawa, rozwijanie umiejętności,
maksymalne wykorzystanie zasobów kompute-
ra. Rozpoczynamy instalację?
Godzina na poważnie
Instalację należy rozpocząć od pobrania obra-
zu płyty zawierającej system. Najpewniejszym
miejscem jest oczywiście strona domowa pro-
jektu, czyli http://www.freebsd.org. W dziale
Getting FreeBSD użytkownik może zdecydo-
wać jaka wersja będzie dla niego najodpowied-
niejsza. Aktualnie Projekt FreeBSD wspiera
dwie wersje stabilne: 6.4 (tzw. Legacy) oraz
7.1. Druga z wymienionych została wydana
5 stycznia bieżącego roku. Pomimo towarzy-
szącej jej świeżości, wersja ta została doskona-
le opracowana. Po dokonaniu odpowiedniego
wyboru, pobieramy obraz płyty instalacyjnej
np. poprzez FTP lub za pośrednictwem BitTor-
maj 2009
rent. I tu kolejna niespodzianka. Obrazów jest
kilka, w zależności od potrzeb użytkowników.
Jeżeli posiadamy stałe łącze z Internetem, wy-
starczy pierwsza płyta CD. Druga i trzecia za-
wierają jedynie dodatkowe pakiety, natomiast
czwarta dokumentację. Developerzy dokona-
li takiego podziału z myślą o użytkownikach,
którzy nie mogą cieszyć się stałym dostępem
do sieci. Istnieje także możliwość pobrania ca-
łości w formie obrazu płyty DVD. W rzeczy-
wistości znajduje się tam zawartość wspomnia-
nych czterech płyt CD.
Proces instalowania systemu rozpoczyna
się od uruchomienia płyty. Już po chwili przy-
wita nas ekran powitalny wraz z menu (Rysu-
nek 1). Ważna uwaga! Pierwsza instalacja Fre-
eBSD nie należy do najłatwiejszych, dlatego
zawsze warto się chwilę zastanowić i dokład-
nie przeczytać wyświetlane komunikaty zanim
przystąpieniem do kolejnego etapu. Przyjrzyj-
my się jednak pierwszemu menu. Składa się
ono z siedmiu pozycji. Najczęściej wybiera-
my pierwszą z nich zatwierdzając ją klawiszem
[Enter]. Jeżeli z jakichkolwiek względów opcja
ta będzie stwarzać problemy, warto sprawdzić
pozycje od 2 do 5. Jednak w większości przy-
padków wszystko działa bez zarzutu. Dla po-
czątkujących pewną niedogodnością może oka-
zać się krótki czas na dokonanie wyboru (dzie-
sięć sekund). Można jednak zatrzymać odlicza-
nie poprzez wciśnięcie Spacji. Drugim etapem
będzie określenie kraju oraz układu klawiatury
(Rysunek 2, Rysunek 3). Dopiero po tych czyn-
nościach zostaniemy przeniesieni do głównego
okna programu sysinstall (Rysunek 4). To wła-
śnie on jest odpowiedzialny za przeprowadze-
nie instalacji systemu. Należy jednak zwrócić
uwagę na fakt, że wykonywane czynności są
dopiero przygotowaniem właściwego proce-
su instalacji. Oznacza to, że ustawienia, które
wprowadzimy można dowolnie modyfikować.
Jak posługiwać się programem sysinstall? Do
poruszania się po nim służą strzałki oraz Tabu-
lator. Zaznaczenia w nawiasach kwadratowych
dokonujemy za pomocą Spacji. Podjęte decyzje
akceptujemy klawiszem [Enter].
Użytkownik ma do wyboru dwa sposoby
przeprowadzenia instalacji. Pierwszy to wersja
standardowa, czyli po prostu polecenie Stan-
dard. Jest on zalecany zwłaszcza początkują-
cym użytkownikom. Druga przeznaczona jest
dla osób, które wcześniej już przeprowadzały
instalację FreeBSD. Zdecydowanie odradza się
ją, jeżeli użytkownik nie posiada wystarczają-
cej wiedzy i doświadczenia (oczywiście wyłą-
czając sytuację, kiedy formatujemy całą zawar-
tość dysku twardego). Teraz czeka nas określe-
nie miejsca, w którym ma zostać zainstalowany
nowy system. Automatycznie zostaniemy prze-

niesieni do programu Fdisk. Zanim dokonamy
tu jakichkolwiek zmian, koniecznie należy je
przemyśleć. Zauważmy, że dysk twardy jest
oznaczony inaczej niż w systemie Linux, za-
miast np. hd0 widzimy ad0. Gdybyśmy chcie-
li przeznaczyć cały dysk na potrzeby naszego
nowego systemu, sprawa byłaby prosta. Wy-
starczyłoby usunąć odnalezione partycje kla-
wiszem D (jeżeli takie istnieją). Następnie po
wciśnięciu klawisza A dostępne miejsce zosta-
łoby automatycznie rozdysponowane (ang. Use
Entire Disk). Najczęściej jednak sytuację kom-
plikuje fakt współdzielenia dysku z innymi sys-
temami operacyjnymi. Co zrobić w takim wy-
padku? Nie stanowi to problemu, należy jedy-
nie zachować większą ostrożność. Na począt-
ku należy wskazać odpowiednią partycję i usu-
nąć ją (klawisz [D]) aby uzyskać miejsce dla
instalowanego FreeBSD. Kiedy program po-
informuje nas o dostępności wolnego miejsca,
zaznaczamy je za pomocą strzałek i wciskamy
[C] w celu stworzenia nowej partycji. Akcep-
tujemy sugerowaną wielkość i gotowe. Jeżeli
się pomylimy, nic złego się nie stanie. Wszel-
kie operacje w programie Fdisk można cofnąć
przy pomocy klawisza [U] (ang. Undo). W po-
równaniu do systemu Linux, FreeBSD ma do-
syć specyficzny sposób przydzielania miejsca,
ponieważ tworzy rodzaj subpartycji wewnątrz
wskazanej partycji podstawowej. Doskonale
widać to podczas pracy z programem Diskla-
bel Editor. Stworzona wcześniej partycja zosta-
je podzielona na mniejsze fragmenty, np. party-
cja systemowa (FS) i wymiany (Swap). Zanim
jednak przystąpimy do określania poszczegól-
nych partycji, należy określić zachowanie pro-
gramu ładującego. Sysinstall oferuje trzy moż-
liwości: BootMgr, Standard oraz None. Regu-
ła jest prosta. Jeśli na dysku twardym posiada-
my inne systemy operacyjne wybieramy No-
ne, czyli wersję bez ingerencji w MBR (ang.
Master Boot Record). W pozostałych przypad-
kach korzystamy z opcji BootMgr lub Stan-
dard. Wróćmy jednak do określania partycji
w programie Disklabel Editor. Zapewne każ-
dy zastanawia się nad sposobem podziału wol-
nej przestrzeni. Zasadniczo istnieją trzy rozwią-
zania. Pierwszym i najprostszym jest pozwole-
nie, aby program sam zadecydował jakie party-
cje stworzyć i jakie rozmiary im przypisać. Słu-
ży do tego wspomniany już klawisz [A]. Dru-
ga metoda to stworzenie dwóch partycji, a mia-
nowicie Swap i FS. Doświadczeni użytkowni-
cy zapewne wiedzą, że ta pierwsza nie jest wy-
magana, jednak zasadniczo lepiej ją stworzyć.
Trzecie rozwiązanie to stworzenie kilku par-
tycji, np. oddzielnie dla kluczowych katalo-
gów /var, /usr itd. Jest to doskonała metoda na
przystosowanie systemu dla własnych potrzeb.
Problem pojawia się w momencie, kiedy przy-
chodzi do ustalenia rozmiarów poszczególnych
partycji. Zacznijmy od Swap. Jeśli system po-
siada 1 GB pamięci RAM – lub więcej – to bę-
dzie ona mało wykorzystywana. W przypad-
ku zasobów poniżej tej wartości, dobrą prak-
tyką jest utworzenie partycji Swap o rozmiarze
minimum 512 MB. Starsze dokumentacje po-
dają, że powinna ona być dwu- lub trzykrotnie
większa od dostępnej pamięci RAM. Zwróć-
my jednak uwagę na fakt, że w tamtych cza-
sach pamięć ta wynosiła np. 64 MB, 128 MB,
czyli nieporównywalnie mniej niż współczesne
standardy. W odniesieniu do pozostałych ka-
talogów trudno jest jednoznacznie określić ja-
ką powinny mieć wielkość. Dla /var może to
być około 150 MB (choć oficjalna dokumenta-
cja systemu podaje 50 MB), natomiast dla /tmp
350 MB. Należy jednak wziąć pod uwagę, że
większość plików będzie instalowana w kata-
logu /usr. Przed ustaleniem rozmiarów party-
cji, należy dokładnie przeanalizować przezna-
czenie przyszłego systemu.
Nadszedł czas na wybór odpowiednich
komponentów. FreeBSD oferuje kilka zbiorów,
podzielonych w zależności od zapotrzebowania
użytkownika, np. dla programisty będzie to De-
veloper oraz X-Developer. Z wiadomych wzglę-
dów twórcy doradzają, aby początkujący wybra-
li opcję All, czyli instalacja wszystkiego. Na-
stępnie można oczywiście usunąć zbędne opro-
gramowania. Metoda ta jest raczej mało eduka-
cyjna. Zaleca się wybór najbardziej pasującego
profilu, a następnie doinstalowanie potrzebnego
oprogramowania. Co mamy do wyboru? Oso-
by interesujące się programowaniem mogą wy-
brać wersję Developer, która zawiera pełne źró-
dła, binaria oraz dokumentację. Usunięto z niej
gry uznając je za zbyteczne. Jak widać braku-
je również środowiska graficznego. Jej rozsze-
rzoną wersją jest X-Developer. Zawiera te sa-
me składniki co Developer a dodatkowo X-Win-
Rysunek 3. Wybór odpowiedniego układu klawiatury
www.lpmagazine.org
Rozwiązania
System z piekła rodem
dow. Użytkownicy, którzy prowadzą, lub chcie-
liby rozpocząć badania nad jądrem systemu po-
winni koniecznie wypróbować Kern-Developer.
Zawiera on pełne binaria, dokumentację i co naj-
ważniejsze źródła jądra. Podobnie jak dwie po-
przednie wersje stworzono także opcję z X-Win-
dow, a dokładniej X-Kern-Developer. Zarówno
programowanie jak i poznawanie tajemnic tzw.
kernela to pasjonująca przygoda. Nie wolno jed-
nak zapominać, że FreeBSD jest również do-
skonałym systemem dla użytkowników, którzy
się tym nie zajmują. Wystarczy wybrać zestaw
User lub X-User (z X-Window). Osobom mają-
cym doświadczenie z FreeBSD zaleca się wybór
wersji minimalistycznej, czyli okrojonej do bazy
systemowej – Minimal. W międzyczasie instala-
tor zapyta nas, czy chcemy zainstalować kolek-
cję portów. Dzięki niej będziemy mogli w pro-
sty sposób dodawać nowe oprogramowanie. Nie
należy jednak mylić jej z zestawem kodów źró-
dłowych. Są to jedynie pliki, które automatyzu-
ją proces pobierania programów, ich kompilo-
wania i wreszcie instalowania. Warto się zasta-
nowić, ponieważ kolekcja portów zajmuje oko-
ło 450 MB. Jest pewnym uproszczeniem, jednak
zamiast tracić cenne miejsce na dysku, można
pobrać ją na płytach CD lub DVD.
Kolejnym etapem jest wybór nośnika, czyli
miejsca z którego instalator będzie pobierał da-
ne. Jeżeli posiadamy CD lub DVD z pakieta-
mi i systemem, możemy wskazać te nośniki ja-
ko bazowe. Nie oznacza to jednak, że jest to je-
dyna metoda. FreeBSD oferuje znacznie więcej.
Użytkownik może zdecydować się na instalację
za pośrednictwem tzw. aktywnego FTP (Install
from an FTP server, działa jeśli nie mamy usta-
wionej zapory ogniowej), pasywnego FTP (In-
stall from an FTP server through a firewall, dzia-
ła pomimo istniejącej zapory) oraz wielu innych,
włączając w to dyskietki i partycje DOS.
Teraz jesteśmy już przygotowani do roz-
poczęcia właściwej instalacji na dysk twar-
21
 Rozwiązania
System z piekła rodem
dy. Sysinstall wyświetli jeszcze komunikat
ostrzegając, że jest to ostatnia chwila na zre-
zygnowanie. Oczywiście nie jesteśmy zain-
teresowani. Na pytanie, czy chcemy konty-
nuować odpowiadamy twierdząco. W zależ-
ności od ilości wybranego oprogramowania
proces instalacji może potrwać od kilkuna-
stu do kilkudziesięciu minut. Po zakończeniu
naszym oczom ukaże się stosowny komuni-
kat: Gratuluję! Masz już zainstalowany sys-
tem FreeBSD.
Rysunek 4. Trzy warianty instalacji oferowane w programie sysinstall
22
Tak jak ja chcę!
Po instalacji nadszedł czas na konfigurację. Jest
to proces prawdopodobnie najważniejszy, po-
nieważ odpowiednie ustawienia kluczowych
elementów systemu stanowią o jego stabilno-
ści, funkcjonalności i współdziałaniu z podze-
społami komputera. Na początek dobrze jest
odpowiednio ustawić połączenie sieciowe. Po-
zwoli to na uzyskanie niezbędnego wsparcia z
Internetu i instalację dodatkowego oprogramo-
wania. Aby skonfigurować sieć, skorzystamy z
maj 2009
dobrze znanego nam programu sysinstall oraz
jego submenu Configure. Na pytanie, czy chce-
my ustawić urządzenie sieciowe należy odpo-
wiedzieć twierdząco. Następnie instalator za-
pyta o protokół IPv6. W większości wypad-
ków wystarczy Ipv4, więc bez problemu może-
my z tej opcji zrezygnować. Kolejnym krokiem
będzie określenie DHCP (ang. Dynamic Host
Configuration Protocol). Korzystnie jest odpo-
wiedzieć twierdząco na pytanie o uruchomie-
nie programu dhclient. Jeśli będzie to możliwe,
karta sieciowa będzie automatycznie skonfigu-
rowana i zostanie nawiązane połączenie. Oczy-
wiście należy także wskazać odpowiednie urzą-
dzenie, czyli np. kartę Ethernet. Jeżeli DHCP
wykryje odpowiednie ustawienia, zostanie wy-
świetlona odpowiednia ramka z informacjami.
W przeciwnym razie będziemy zmuszeni do sa-
modzielnego wypełnienia poszczególnych pól,
a zwłaszcza bramy, numeru IP, DNS i maski
sieciowej. Można oczywiście uzyskać ten sam
efekt uzupełniając odpowiednie pliki konfigu-
racyjne w systemie, jednak wykorzystanie w
tym celu sysinstall pozwala zaoszczędzić czas.
Drugim etapem przygotowywania syste-
mu do codziennej pracy, jest oczywiście po-
lonizacja. Dlaczego warto jej dokonać? Po-
nieważ zapewni to obsługę polskiej czcion-
ki przez system. W przypadku części progra-
mów pojawi się również dokumentacja w języ-
ku polskim i spolonizowane opisy przycisków.
Na początek należy edytować plik /etc/rc.conf,
a następnie zmodyfikować jego zawartość tak
jak pokazano na Listingu 1. Polecenia te usta-
wiają czcionkę, obsługującą takie znaki jak ą,
ę czy ź. To jednak nie koniec. W kolejnym pli-
ku, a dokładniej /etc/ttys trzeba odnaleźć linij-
kę: ttyv1 "/usr/libexec/getty Pc" con-
s25l2 on secure. Jeżeli takiej nie ma, ko-
nieczna będzie zamiana już istniejącego do
przedstawionej postaci. Postępujemy tak aż
do ttyv7. Nie wolno zmieniać linii oznaczo-
nej ttyv8. Ostatnim krokiem jest dopisanie na
końcu pliku /etc/login.conf zawartości jak na
Listingu 2. Kiedy wszystkie pliki są już odpo-
wiednio zmodyfikowane, należy przebudować
bazę systemową wpisując w konsoli cap_mkdb
/etc/login.conf. Jeśli w systemie zostały
założone konta użytkowników, koniecznie mu-
simy zmienić przypisaną im klasę default na
userspl. W tym celu wystarczy wpisać pole-
cenie: pw user mod nazwa_użytkownika -L
userspl i gotowe!
Trzecim z podstawowych problemów jest
problem z montowaniem pamięci przenośnych,
czego doskonałym przykładem jest pendri-
ve. Można temu zaradzić na kilka sposobów.
Najbardziej oczywistym jest użycie polece-
nia mount z określonymi parametrami. Przed

montowaniem naszego nośnika danych, musi-
my sprawdzić jak jest on oznaczony w syste-
mie, a następnie przygotować miejsce w kata-
logu /mnt. Aby stworzyć katalog wystarczy wy-
dać polecenie np. mkdir /mnt/pendrive. Te-
raz za pomocą polecenia ls /dev sprawdza-
my zawartość katalogu /dev. Ponieważ pamięć
flash najprawdopodobniej będzie oznaczona ja-
ko np. da0s1, da0s2, można uzupełnić polece-
nie do postaci ls /dev | grep da. Teraz zo-
staną wyświetlone jedynie te pozycje, któ-
re zawierają zwrot da. Na koniec wydajemy
polecenie mount -t msdosfs /dev/da0s1
/mnt/pendrive. Jest to podstawowa metoda.
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby zautomatyzo-
wać ten proces, dodając chociażby odpowiedni
wpis do pliku /etc/fstab.
W podrozdziale tym przedstawiono jedy-
nie trzy kluczowe i najczęściej spotykane trud-
ności konfiguracyjne. Nietrudno się domyśleć,
że sytuacji takich jest znacznie więcej. Opisa-
nie wszystkich jest niemożliwe chociażby dlate-
go, że nie można ich przewidzieć. W zależności
od sprzętu, na którym FreeBSD jest zainstalowa-
ny po konfigurację przyczyn powstania określo-
nych trudności może być bardzo dużo. Warto za-
poznać się z doskonałą i rozbudowaną dokumen-
tacją dostępną aktualnie także w języku polskim
(http://www.freebsd.org). Wiele interesujących
artykułów można również znaleźć na polsko-
języcznych stronach internetowych takich jak:
http://www.bsd4u.org, http://freebsd.therek.net,
http://www.freebsd.kie.pl oraz http://www.bsd-
guru.org.
Jak zainstalować program?
Jest to pierwsze pytanie, które zawsze zostaje
zadane tuż po instalacji i konfiguracji nieznane-
go wcześniej systemu lub dystrybucji. Oczywi-
ście jest ono jak najbardziej na miejscu, ponie-
waż dodawanie i usuwanie dodatkowego opro-
gramowania to umiejętność kluczowa. Pozwala
to nie tylko na codzienną pracę ale też na zarzą-
dzanie systemem. W przypadku FreeBSD na-
leży najpierw wyjaśnić czym są pakiety i tzw.
porty. Są to zagadnienia kluczowe. Otóż insta-
lacja oprogramowania może odbywać się dwo-
jako. Pierwsza metoda to pobranie binarnej
paczki, a następnie zainstalowanie jej w sys-
temie. Druga to skompilowanie źródeł danego
programu. Proces ten jednak został zautomaty-
zowany dzięki wykorzystaniu wspomnianych
portów. Nie ma potrzeby szukania i pobierania
źródeł z Internetu.
Przygodę z dodawaniem i usuwaniem pro-
gramów rozpocznijmy jednak od wspomnia-
nych pakietów. Nie wymaga to żadnej wiedzy
o kompilowaniu kodu. Ich niewątpliwą zaletą
jest proste zarządzanie. Ponadto kompilowanie
dużych projektów, jak np. środowiska graficz-
ne (GNOME czy KDE) ze źródeł zajmowałoby
mnóstwo czasu i zasobów systemowych. Dzię-
ki pakietom wystarczy chwila. Jak wygląda
składnia przykładowego polecenia? Załóżmy,
że chcemy zainstalować GNOME. W konso-
li wpisujemy pkg_add -r -v gnome2. Analo-
gicznie postępujemy instalując inne programy.
Usuwanie jest równie proste. Wystarczy użyć
pkg_delete nazwa_programu. Warto również
wspomnieć, że skompresowany plik jakim jest
każdy pakiet zajmuje znacznie mniej miejsca
niż kompletny kod źródłowy. W przypadku kil-
ku tego typu paczek nie miałoby to znaczenia,
jednak mając do czynienia z kilkoma tysiącami
różnica jest zdecydowanie odczuwalna.
Drugi sposób na rozszerzenie zbioru opro-
gramowania zainstalowanego w systemie opie-
ra na tzw. drzewie portów. Czym są tajemnicze
porty? Mówiąc krótko, jest to zbiór instrukcji i
wskazówek dla systemu, mówiących skąd ma-
ją zostać pobrane źródła danego programu oraz
w jaki sposób powinny zostać skompilowane i
zainstalowane. Podczas instalacji sysinstall py-
ta użytkownika, czy chce zainstalować por-
ty na dysku twardym. W praktyce jest to ka-
talog (/usr/ports), w którym znajdują się kolej-
ne katalogi odpowiadające poszczególnym pro-
gramom. Wewnątrz każdego zostaje stworzony
plik Makefile (czasem Configure). To właśnie
one określają warunki instalacji. Dodatkowo w
niektórych przypadkach można spotkać plik di-
stinfo informujący jakie pliki muszą zostać po-
brane, aby kompilacja danego portu przebie-
gła pomyślnie. Z mniej istotnych plików moż-
na wymienić chociażby pkg-plist (lista zainsta-
lowanych przez port plików), pkg_descr (opis)
i katalog files (łaty bezpieczeństwa).
Jeżeli podczas instalacji systemu nie za-
akceptowaliśmy kolekcji, wystarczy wywo-
łać w konsoli sysinstall i wybrać odpowied-
nią opcję. Alternatywnym sposobem jest sko-
rzystanie z programu portsnap. Instalujemy go
poleceniem pkg_add -r -v portsnap. Skompre-
sowaną migawkę kolekcji portów pobieramy z
Internetu poleceniem portsnap fetch. Następ-
nie musimy ją rozpakować: portsnap extract i
można kompilować dodatkowe oprogramowa-
nie. W bardzo prosty sposób można aktualizo-
wać listę portów. Wystarczy wpisać w konsoli
portsnap update.
W jaki sposób zainstalować określony
program, np. htop za pomocą portów? Na po-
czątek należy zlokalizować odpowiadający
mu port za pomocą polecenia whereis htop.
Kiedy zostanie wyświetlony katalog, przecho-
dzimy do niego (cd /usr/ports/ścieżka/htop) i
wpisujemy make install clean. Po odczy-
taniu Makefile oraz pliki konfiguracyjne zosta-
www.lpmagazine.org
Rozwiązania
System z piekła rodem
ną pobrane źródła, które następnie będą skom-
pilowane, a wyniki zainstalowane. Na koniec
polecenie clean usunie pozostałości po kom-
pilacji.
Pewnie każdy zauważył, że metoda ta nie
jest doskonała. Zajmuje sporo czasu, obciąża
procesor, a same porty zajmują około 450 MB
miejsca na dysku twardym. Jaki jest zatem
sens używania portów? Otóż obok tych nie-
licznych wad, istnieje wiele zalet. Jedną z naj-
ważniejszych jest możliwość kompilacji ko-
du z własnymi parametrami, co często pozwa-
la zoptymalizować działanie programu, przy-
spieszyć je i uczynić wydajniejszym. Dru-
ga kwestia dotyczy licencji. Choć zdarza się
to sporadycznie, niektóre programy nie mogą
być rozprowadzane jako pliki binarne. Można
w takiej sytuacji skompilować kod samemu.
Ponadto porty umożliwiają zaawansowanym
użytkownikom modyfikację kodu źródłowe-
go, nakładanie własnych łat, usprawnień itp.
Jest to niezwykle zaawansowana i wydajna
metoda zarządzania oprogramowaniem. Zde-
cydowanie warto ją chociażby wypróbować,
a zalety zostaną niewątpliwie dostrzeżone w
trakcie pracy.
Podsumowanie
FreeBSD zdecydowanie nie jest kolejnym po-
wieleniem istniejącego wcześniej systemu,
choć na bazie takiego właśnie powstał. Wy-
różniają go nie tylko takie cechy jak oryginal-
ność, stabilność czy funkcjonalność. Jest sys-
temem dojrzałym, ukoronowanym specyficzną
licencją, dzięki której każdy może poznać zaka-
marki kodów źródłowych. Choć jest to kontro-
wersyjne można spotkać się z opinią, że Linux
jest doskonałym systemem dla młodych użyt-
kowników, ale dopiero FreeBSD zaspokaja po-
trzeby doświadczonych użytkowników w śred-
nim wieku. Czy jest to prawdą? Trudno osą-
dzić. Jedno jest pewne, FreeBSD nie jest sys-
temem na miesiąc czy rok, to system na długie
lata. Każdy kto go pozna, z pewnością zostanie
oczarowany i poczuje magię BSD. Czy warto?
Zainstaluj FreeBSD i zobacz jaki powinien być
system zmierzający do doskonałości, skromny
lecz potężny. Taki właśnie jest!
O autorze
Autor jest dziennikarzem, którego pasją
stało się programowanie (C/C++, Java,
Pascal, Qt, Gtk+) oraz systemy spod zna-
ku pingwina (Slackware, Debian).
Kontakt z autorem:
lucas.ciesielski@gmail.com
23
 Rozwiązania
Webmin i Usermin – zdalna administracja
Webmin i Usermin
Rafał Kułaga
Istnieje wiele narzędzi służących do zdalnego zarządzania systemem za pomocą przeglądarki
internetowej. Dwa z nich – Webmin oraz Usermin – pozwalają na konfigurację najważniejszych
parametrów pracy systemu oraz udostępniają wygodny interfejs, w którym użytkownicy mogą zdalnie
wykonywać najczęstsze zadania.
W
prawie każdym środowisku korpora-
Rozwiązania
cyjnym istnieje potrzeba zapewnienia
możliwości zdalnej konfiguracji syste-
mu. Wynika to nie tylko z faktu, iż bar-
dzo często serwer fizycznie znajduje się w odległym miej-
scu, ale jest również skutkiem tego, że większość admi-
nistratorów jest odpowiedzialnych za wiele sieci i serwe-
rów. Bardzo wygodne byłoby w takim razie posiadanie na-
rzędzia, które umożliwiałoby szybką konfigurację podsta-
wowych aspektów pracy systemu oraz uruchomionych na
nim usług.
Omawiane kilka miesięcy temu narzędzia, takie jak
Zenoss i David, umożliwiają monitorowanie stanu sieci
oraz jej konfigurację (w ograniczonym stopniu). Są one
bardzo dobrym rozwiązaniem, kiedy jesteśmy odpowie-
dzialni za zarządzanie siecią o złożonej strukturze, zarów-
no pod względem liczby użytkowników, jak i stosowane-
go sprzętu.
Narzędzia, których obsługa i wykorzystanie zosta-
nie przeze mnie przedstawione w tym artykule, prezen-
tują inne podejście do zagadnienia zdalnej administra-
cji – umożliwiają konfigurację parametrów pracy kom-
24 maj 2009
putera, na którym są zainstalowane. Nie są one wyposa-
żone w rozbudowane narzędzia, służące do monitorin-
gu całej sieci – stawiają za to na możliwość wprowadza-
nia dowolnych zmian w konfiguracji komputera w stop-
niu, który odpowiada możliwościom, jakie mielibyśmy
siedząc przed nim.
Większość dostępnych obecnie narzędzi do zdalnej ad-
ministracji posiada interfejs graficzny. Upraszcza to znacz-
nie obsługę oraz skraca czas potrzebny na wykonanie naj-
częstszych zadań. Webmin i Usermin – dwa narzędzia oma-
wiane przeze mnie w tym artykule, posiadają wygodny i
czytelny interfejs graficzny, podzielony na przejrzyste ka-
tegorie. Co więcej, obydwa programy dają również możli-
wość zdalnego wykonywania poleceń trybu konsolowego.
Można śmiało powiedzieć, że stanowią doskonałą alterna-
tywę dla narzędzi takich jak SSH, szczególnie dla mniej za-
awansowanych użytkowników.
Omawiając rozwiązania dla zdalnej administracji nie
sposób nie wspomnieć o kwestiach bezpieczeństwa. Oby-
dwa opisywane przeze mnie narzędzia standardowo uży-
wają szyfrowanego protokołu HTTPS, przez co zapewnia-
ją bezpieczeństwo porównywalne do SSH. Pokażę dodat-
 Rozwiązania
Webmin i Usermin – zdalna administracja

kowo, jak wykorzystując mniej znane funk- jesz się na instalację bez wykorzystania pa- kacji (Rysunek 2). Na samym dole znajduje
cje tych programów, jeszcze bardziej zwięk- kietów, to nie zapomnij o instalacji języka się przycisk Start at boot time, umożliwia-
szyć poziom bezpieczeństwa. Perl oraz biblioteki OpenSSL, co pozwo- jący ustawienie, czy Webmin ma być uru-
li na pełne skorzystanie z możliwości za- chamiany przy starcie systemu (domyślnie
Webmin a Usermin bezpieczenia połączeń, jakie daje Webmin aktywne).
Pomiędzy dwoma narzędziami, których wy- i Usermin.
korzystanie jest tematem tego artykułu, istnie- Zarówno Webmin, jak i Usermin posia- Konfiguracja interfejsu
je bardzo istotna różnica. Webmin jest progra- dają wbudowane serwery HTTP, co sprawia, Webmin udostępnia szereg sposobów zmiany
mem służącym do zdalnego wykonywania za- że ich instalacja jest bardzo prosta i pro- wyglądu i interfejsu. Możliwa jest również
dań administracyjnych, takich jak: gram jest gotowy do pracy zaraz po insta- zmiana języka interfejsu na język polski,
lacji. Po zainstalowaniu pakietów, jeżeli na jednak nie polecam tego rozwiązania – tłu-
• zarządzanie kontami użytkowników i gru- komputerze uruchomiony jest firewall, pa- maczenie jest zdecydowanie w dość wcze-
pami; miętaj aby otworzyć porty wykorzystywane snej fazie rozwoju i brakuje w nim większo-
• monitorowanie pracy sprzętu; przez aplikacje – 10000 (Webmin) i 20000 ści podpisów.
• zarządzanie pakietami, instalacja dodat- (Usermin). Poszczególne ikony modułu Webmin Con-
kowego oprogramowania; Po zakończeniu instalacji programu mo- figuration umożliwiają:
• konfiguracja i monitorowanie pracy ser- żesz skierować swoją przeglądarkę interne-
werów, takich jak: Apache, Samba i FTP; tową pod adres https://adres.ip.komputera: • User Interface – zmiana kolorów w me-
• konfiguracja i monitorowanie pracy urzą- 10000/ w celu otwarcia interfejsu progra- nu, rozmiaru ramek itp.;
dzeń i połączeń sieciowych; mu Webmin lub https://adres.ip.komputera: • Language – zmiana języka interfejsu;
• konfiguracja i przeglądanie plików lo- 20000/, jeżeli chcesz sprawdzić działanie • Index Page Options – konfiguracja menu
gów. aplikacji Usermin. głównego Webmin;
Za każdym razem, gdy będziesz logo- • Reassign Modules – zmiana modułów
Widzimy, że są to zadania często wykonywa- wał się do nowej instalacji dowolnego z pre- przypisanych do poszczególnych katego-
ne przez każdego administratora. Co więcej, zentowanych programów, przeglądarka in- rii;
Webmin umożliwia tworzenie tzw. klastrów, ternetowa poinformuje Cię o nieprawidło- • Edit Categories – zmiana nazw kategorii;
za pomocą których możemy jednocześnie wy- wym certyfikacie, którego używa zdalny in- • Module Titles – zmiana nazw modułów;
konywać to samo polecenie na wielu serwe- terfejs. Dzieje się tak, ponieważ jest on pod- • Webmin Themes – zmiana motywów gra-
rach. Jest to szczególnie użyteczne w dużych pisany przez jednostkę certyfikującą progra- ficznych interfejsu, import i instalacja no-
sieciach komputerowych. mu Webmin, a nie przez zaufaną instytucję. wych;
Usermin, będący mniej rozbudowanym Nie przejmuj się tym jednak – nie powodu- • Mobile Device Options – zmiana moty-
narzędziem, świetnie uzupełnia takie rozwią- je to wyłączenia szyfrowania, które jest pod- wów graficznych używanych przy połą-
zanie, dając użytkownikom dostęp do funk- stawą bezpiecznej komunikacji. Więcej in- czeniu z urządzeń mobilnych, takich jak
cji, takich jak: formacji o certyfikatach używanych przez palmtopy, smartfony.
program Webmin znajdziesz w dalszej czę-
• obsługa poczty elektronicznej za pomocą ści artykułu. Nie będziemy opisywać znaczenia poszcze-
przeglądarki internetowej (tzw. webmail); Przejdźmy teraz do następnego kroku, gólnych opcji znajdujących się w wymie-
• zmiana hasła, konfiguracji sesji SSH i którym jest konfiguracja zainstalowanych nionych menu – jeżeli masz wątpliwości co
Telnet, zdalny dostęp do wiersza poleceń; przez nas narzędzi. do znaczenia którejś z nich, możesz skorzy-
• zdalne zarządzanie plikami, przy użyciu stać z dokumentacji programu dostępnej na
bardzo wygodnego apletu Javy; Konfiguracja aplikacji Webmin głównej stronie projektu (adres strony w ta-
• monitorowanie procesów uruchomionych Zanim będziemy mogli w pełni wykorzystać belce W Sieci).
przez danego użytkownika. możliwości udostępniane przez program We-
bmin, musimy go skonfigurować. W tym pa- Konfiguracja portów i adresów
Podsumowując – Webmin jest narzędziem ragrafie skupimy się na kwestiach związa- Zarówno Webmin, jak i Usermin zawierają
przeznaczonym głównie dla administratorów nych z ustawieniami interfejsu oraz adresami wbudowane serwery, umożliwiające prak-
systemu, natomiast Usermin umożliwia zdal- i portami, pod którymi będzie dostępny inter- tycznie bezkonfiguracyjne uruchomienie
ne wykonywanie najczęstszych zadań przez fejs programu. aplikacji. Należy jednak zwrócić uwagę na
użytkowników. Po otworzeniu interfejsu programu We- kilka ważnych problemów związanych ze
bmin w oknie przeglądarki pojawi się stro- zdalnym dostępem do interfejsów progra-
Instalacja programów na z informacjami na temat systemu, na mów.
Webmin i Usermin którym uruchomiony jest serwer programu Domyślnie Webmin oczekuje połączeń
Najnowsze wersje programów Webmin Webmin, takimi jak wykorzystanie pamię- na porcie 10000, na adresach przypisanych
i Usermin są dostępne na stronie http:// ci operacyjnej i przestrzeni dyskowej (Ry- wszystkim interfejsom sieciowym zainstalo-
webmin.com/. Gorąco polecam instalację z sunek 1). W menu znajdującym się po lewej wanym w komputerze. Z pewnych względów
wykorzystaniem pakietów binarnych prze- stronie interfejsu, z kategorii Webmin wy- możesz chcieć zmienić te ustawienia, np. w
znaczonych dla Twojej dystrybucji – me- bierz moduł Webmin Configuration. Twoim celu uniemożliwienia zdalnego dostępu do in-
nedżer pakietów zadba bowiem o spełnie- oczom ukaże się szereg ikon przedstawia- terfejsu aplikacji, poprzez powiązanie progra-
nie wszystkich zależności. Jeżeli decydu- jących rozmaite aspekty konfiguracji apli- mu z adresem localhost (127.0.0.1).

www.lpmagazine.org 25
 Rozwiązania
Webmin i Usermin – zdalna administracja

Odpowiednie opcje konfiguracyjne Bezpośrednio po instalacji Webmin posia- do wskazania ścieżki dostępu do pliku ze ścią-
znajdziesz w menu dostępnym pod ikoną da bardzo szeroką listę modułów, za pomocą gniętym modułem, lub wybrania modułu z li-
Ports And Addresses. W celu ustawienia których będziemy mogli skonfigurować każ- sty dostępnych modułów.
interfejsu i portu, na którym Webmin ma dy aspekt pracy systemu i najczęściej używa- Jeżeli chcesz zainstalować nowy moduł,
oczekiwać połączeń, zmień wartości zapi- nych serwerów sieciowych. Pokażemy teraz, w menu wybierz kategorię Webmin, następnie
sane w polach Bind to IP address – opcja jak konfigurować, instalować i zarządzać mo- Webmin Configuration oraz Webmin Modules.
Any address spowoduje nasłuchiwanie na dułami. Pokaże się strona, na której będziesz mógł wy-
wszystkich adresach konfigurowanego ser- brać źródło danych (Rysunek 3):
wera, Only address... – jedynie na określo- Konfiguracja modułów
nym adresie IP. Zmiana wartości zapisa- Niemal za każdą z opcji, dostępnych w me- • From local file – instalacja pliku znajdu-
nej w polu Listen on port spowoduje zmia- nu programu Webmin, odpowiada osobny jącego się na maszynie, na której urucho-
nę portu, na którym Webmin będzie oczeki- moduł. Część z nich jest po instalacji nieak- miony jest Webmin;
wał połączeń. tywna, ponieważ w systemie nie wykryto ser- • From uploaded file – instalacja pliku
Inną ważną opcją konfiguracyjną, znaj- werów, za których konfigurację odpowiadają, znajdującego się na komputerze, za po-
dującą się w menu Ports and addresses, jest lub ich błędna konfiguracja uniemożliwia po- mocą którego łączysz się z interfejsem
Listen for broadcasts on UDP port. Do- prawne działanie. programu Webmin;
myślnie jest ona aktywowana na tym sa- Każdy z modułów posiada swój własny • From FTP or HTTP URL – instalacja
mym porcie, na którym aplikacja oczekuje panel konfiguracyjny, dostępny po kliknię- modułu dostępnego pod wskazanym ad-
połączeń z interfejsem przeglądarkowym. ciu etykiety Module Config w lewym górnym resem URL;
Aktywowanie tej opcji umożliwi nam ła- rogu ekranu. Nie sposób opisać tu znaczenia • Standard module from www.webmin.com
twe skonfigurowanie funkcji zarządzania opcji konfiguracyjnych dla wszystkich modu- – instalacja jednego ze standardowych
grupowego, opisywanego w następnych pa- łów, ograniczymy się więc do porad, jak ra- modułów. Po jej wybraniu pojawi się li-
ragrafach. dzić sobie w sytuacji, gdy któryś z modułów sta dostępnych modułów wraz z ich krót-
Po wprowadzeniu zmian w menu Ports nie działa prawidłowo. kimi opisami;
and Addresses zawsze pamiętaj o sprawdze- Jeżeli problemy sprawia moduł odpo- • Third party module – instalacja jednego
niu konfiguracji ściany ogniowej systemu i wiadający za konfigurację serwera, powi- z nieoficjalnych modułów. Po jej wybra-
zezwoleniu na połączenia przychodzące na nieneś przede wszystkim sprawdzić popraw- niu pojawi się lista dostępnych modułów
określonych adresach. ność ścieżek dostępu do plików konfiguracyj- niestandardowych wraz z ich krótkimi
nych danego serwera. Następnie upewnij się, opisami.
Moduły że użytkownik programu Webmin, na które-
Spośród wielu zalet programu Webmin jedną go koncie jesteś zalogowany, ma odpowied- Po wskazaniu źródła, z którego Webmin ma
z najważniejszych jest możliwość rozszerza- nie prawa dostępu do modułu sprawiające- pobrać dodatkowy moduł, możesz ustawić fla-
nia za pomocą modułów. Dają one możliwość go problemy. gę ignorowania zależności (Ignore dependen-
dodania nowych funkcji do aplikacji oraz po- cies), oraz wybrać użytkownika, który będzie
zwalają na łatwe określanie praw dostępu Instalacja i aktualizacja modułów miał do niego dostęp po instalacji (Grant ac-
użytkowników do poszczególnych obszarów Instalacja dodatkowych modułów programu cess only to users and groups), lub włączyć
konfiguracji systemu. Webmin jest niezwykle prosta i sprowadza się udostępnianie modułu wszystkim użytkowni-
kom (Grant access to all Webmin users).
Warto okresowo przeprowadzać aktu-
alizacje zainstalowanych modułów progra-
mu Webmin. Informacja o dostępności now-
szych wersji modułów pojawia się na ekra-
nie startowym aplikacji. Za pomocą menu
Upgrade Webmin, znajdującego się w mo-
dule Webmin Configuration, możesz ręcznie
przeprowadzić aktualizację pakietów. Aktu-
alizację programu Webmin przeprowadza się
podobnie jak instalację nowych modułów. W
tym celu na zakładce Upgrade Webmin wy-
bierz źródło danych, a następnie kliknij przy-
cisk Upgrade Webmin.
Webmin umożliwia również skonfiguro-
wanie automatycznej aktualizacji programu.
Aby aktywować tę opcję, przejdź na zakładkę
Scheduled update, a następnie zaznacz opcję
Scheduled updating currently enabled oraz
wybierz źródło, z którego mają być pobierane
pakiety (domyślnie jest to główna strona pro-
Rysunek 1. Strona, którą wita nas Webmin po zalogowaniu jektu Webmin).

26 maj 2009
 Rozwiązania
Webmin i Usermin – zdalna administracja

Inne operacje na modułach
W menu Webmin Modules możesz dodatko-
wo usuwać, klonować oraz eksportować ist-
niejące moduły.
Aby odinstalować dowolny z modułów,
kliknij zakładkę Delete, a następnie z listy
modułów wybierz moduł (ewentualnie wy-
muszając ignorowanie zależności pomiędzy
modułami – Ignore module dependencies
when deleting) i kliknij przycisk Delete Se-
lected Modules.
Klonowanie modułów może być przy-
datne, jeżeli chcesz mieć kilka kopii dane-
go modułu, o różnych ustawieniach, np. w
sytuacji, gdy na zarządzanej maszynie dzia-
ła wiele instancji danego serwera. W ce-
lu sklonowania istniejącego modułu, na za-
kładce Clone wybierz moduł do sklonowa-
nia (Module to clone), nazwę kopii modułu
(Cloned module name), jego kategorię (As-
sign to category) oraz flagę powodującą po-
wrót do domyślnej konfiguracji (Reset confi-
guration to default).
Opcja eksportowania modułów (zakład-
ka Export) może okazać się użyteczna, kie-
dy będziemy chcieli szybko przenieść mo-
duły (wraz z ustawieniami) pomiędzy wielo-
ma instalacjami programu Webmin. Aby zapi-
sać eksportowany moduł na serwerze, wybierz
opcję File on server, natomiast aby ściągnąć
go na dysk komputera, z którego się logujesz
– Download in browser.
na sieć bezprzewodowa. Domyślnie, jeżeli w nieczność ponownego utworzenia certyfika-
systemie zainstalowane są odpowiednie pa- tów użytkowników – pamiętaj o tym, jeżeli
kiety, Webmin korzysta z połączeń szyfrowa- w przyszłości będziesz chciał stworzyć nową
nych za pomocą protokołu kryptograficznego konfigurację CA programu Webmin.
SSH, zapewniającego bardzo wysoki poziom Utworzenie certyfikatu CA wymaga wy-
bezpieczeństwa. pełnieniu kilku pól:
W tym paragrafie pokażemy, jak zmak-
symalizować bezpieczeństwo zarządzanego • Authority name – nazwa nowego CA;
przez nas serwera, zapobiegając nieuprawnio- • Email address – adres e-mail CA;
nemu dostępowi i podsłuchaniu sesji. • Department – nazwa wydziału organizacji;
• Organisation – nazwa organizacji;
Konfiguracja CA • State – stan (województwo);
Jeżeli Webmin został zainstalowany na sys- • Country Code – kod kraju, np. PL.
temie z dostępną biblioteką OpenSSL, to
domyślnie posiada skonfigurowaną jednost- Oprócz tego musisz wybrać rozmiar klucza
kę certyfikującą. Możesz jednak łatwo zmie- RSA dla nowego certyfikatu. Domyślnie ma
nić jej parametry korzystając z menu Certifi- on długość 512 bitów i jest to wartość zapew-
cate Authority, dostępnego w module Webmin niająca dostateczne bezpieczeństwo. Jeżeli
Configuration. Wprowadzenie spersonalizo- jednak chcesz zwiększyć długość klucza, mo-
wanych ustawień oraz wybranie odpowied- żesz to zrobić podając odpowiednią wartość w
niej długości klucza spowoduje jednak ko- polu Custom size.

Logi modułów
Większość modułów programu Webmin two-
rzy logi, w których zapisywane są zmiany do-
konywane za ich pośrednictwem, wraz z data-
mi i nazwami użytkowników, z których kont
zostały one wprowadzone.
Aby zobaczyć logi wyświetlanego wła-
śnie modułu, kliknij przycisk View Module-
’s Logs, znajdujący się w lewym dolnym ro- Rysunek 2. Moduł Webmin Configuration, za pomocą którego zmieniamy ustawienia aplikacji
gu interfejsu przeglądarkowego. Zauważ, że
każdy moduł tworzy własny log, tak więc
aby obejrzeć zapis czynności wykonanych
w danym module, musisz go najpierw wy-
wołać.

Zwiększamy bezpieczeństwo
Kiedy mówimy o aplikacjach służących do
zdalnej administracji, nie sposób nie wspo-
mnieć o zagadnieniach związanych z bezpie-
czeństwem. Błędy w aplikacji lub zła konfigu-
racja (co w praktyce zdarza się znacznie czę-
ściej), mogą sprawić, że przyjdzie nam słono
zapłacić za większą wygodę administracji.
Webmin należy do narzędzi bardzo do-
brze przygotowanych do pracy w niezaufa-
nych środowiskach, takich jak np. publicz- Rysunek 3. Instalacja dodatkowych modułów Webmin

www.lpmagazine.org 27
 Rozwiązania
Webmin i Usermin – zdalna administracja

Po podaniu wszystkich parametrów klik-i ustanawiania szyfrowanego połączenia po- umożliwia również użycie odrębnych plików
nij przycisk Setup certificate authority. Po
między klientem a serwerem. kluczy dla połączeń z różnymi adresami IP
chwili zostanie wygenerowany nowy certy- Plik klucza możemy wygenerować przy wy- – odpowiednie opcje odnajdziesz na zakładce
korzystaniu menu SSL Encryption, znajdującego
fikat, którego podgląd dostępny będzie w po- Per–IP certificates. Więcej informacji na te-
lu tekstowym poniżej. Naciśnięcie przyci- się w module Webmin Configuration. Na zakład- mat tej opcji znajdziesz w dokumentacji pro-
sku Shutdown certificate authority spowodu-ce Create Certificate należy wypełnić pola ana- gramu Webmin.
je wyłączenie jednostki certyfikującej – ist-
logicznie jak dla certyfikatu CA, pamiętając przy
niejące certyfikaty nie będą uwzględniane, a
tym, aby jako nazwy serwera użyć nazwy dome- Certyfikaty klientów
użytkownicy korzystający z nich będą musie-nowej lub adresu IP, zaś w przypadku, gdy ad- Oprócz standardowej metody uwierzytelnia-
li logować się przy użyciu nazwy użytkow- res serwera jest zmienny, zaznaczyć opcję Any nia, jaką jest nazwa użytkownika i hasło, We-
nika i hasła. hostname. Pole Days before expiry określa waż- bmin pozwala na użycie w tym celu certyfi-
ność certyfikatu podaną w dniach, zaś zaznacze- katów. Jest to wygodne i bezpieczne rozwią-
Certyfikat serwera nie opcji Use new key immediately powoduje na- zanie, jednak przy jego wykorzystaniu nale-
Następnym krokiem jest wygenerowanie cer- tychmiastowe użycie klucza po wygenerowaniu. ży pamiętać o niebezpieczeństwie uzyskania
tyfikatu dla serwera. Webmin będzie używał Utworzony certyfikat możemy obej- przez osobę niepowołaną dostępu do pliku z
go w celu przedstawiania się użytkownikom rzeć na zakładce Current certificate. Webmin kluczem – może się to zdarzyć np. w sytuacji,
gdy laptop, z którego korzysta użytkownik,
zostanie ukradziony.
Jeżeli zdecydujesz się na ten sposób
uwierzytelniania użytkowników, narzędzie
do generowania certyfikatów znajdziesz w
module Webmin Users, pod przyciskiem Re-
quest an SSL certificate. Proces generowania
klucza dla użytkownika odbywa się bardzo
podobnie jak w przypadku tworzenia certy-
fikatu serwera, i sprowadza się do wprowa-
dzenia kilku parametrów i określenia długo-
ści klucza.
Po wygenerowaniu certyfikatu możesz
zainstalować go w przeglądarce interneto-
wej. Proces logowania będzie teraz odbywał
się automatycznie, bez potrzeby wprowadza-
nia nazwy użytkownika lub hasła. Certyfi-
katy można przypisywać konkretnym użyt-
kownikom przy pomocy karty właściwo-
ści konta.

Rysunek 4. Ustawienia kont użytkownika Konta użytkowników

Bezpośrednio po instalacji, w interfejsie
Webmin możemy zalogować się przy użyciu
konta użytkownika root systemu, na którym
uruchomiony jest serwer. Nic nie stoi jed-
nak na przeszkodzie, aby utworzyć dodat-
kowe konta o określonych uprawnieniach.
Rozwiązanie to okaże się szczególnie do-
godne, gdy za zarządzanie serwerem odpo-
wiada kilka osób lub gdy chcemy pozwo-
lić użytkownikom na zmiany opcji związa-
nych np. z działaniem serwera Samba syste-
mu. Pokażemy również, jak używać certyfi-
katów, służących jako alternatywny sposób
uwierzytelniania.
Zmiany w zakresie konfiguracji kont użyt-
kowników dokonujemy za pomocą modu-
łu Webmin Users. Opcje konfiguracyjne kont
użytkowników prześledzimy na przykładzie
tworzenia nowego konta.
Aby utworzyć nowe konto kliknij przy-
Rysunek 5. Lista serwerów z zainstalowanym programem Webmin cisk Create a new Webmin user. W przeglądar-

28 maj 2009
 Rozwiązania
Webmin i Usermin – zdalna administracja

ce otworzy się strona, na której musisz wpro- dać do listy mają aktywną funkcję nasłu- tokołu kryptograficznego, oraz nazwy użyt-
wadzić parametry nowego konta (Rysunek 4). chiwania połączeń rozgłoszeniowych (Bro- kownika Webmin i hasła. Po kliknięciu przy-
W grupie ustawień Webmin user access rights adcast), to możesz z niej skorzystać, naci- cisku Save, serwer zostanie dodany do listy
należy podać podstawowe parametry konta, skając przycisk Broadcast for servers. Mo- zarządzanych serwerów.
takie jak nazwa użytkownika (pole Userna- żesz również przeszukać całą sieć przy po-
me) i hasło (Password). Wybranie opcji Set mocy opcji Scan for servers i podając da- Narzędzia administracji grupami
to... spowoduje wymuszenie używania wybra- ne logowania. Moduły służące do zarządzania grupami ser-
nego hasła, zaś Unix authentication spowodu- W większości przypadków serwery bę- werów znajdują się w kategorii Cluster. Omó-
je wykorzystanie hasła istniejącego w syste- dziesz dodawał ręcznie, przy pomocy opcji wimy teraz krótko najciekawsze możliwości,
mie. Ustawienie flagi Force change at next lo- Register a new server. W oknie, które poja- jakie oferują.
gin spowoduje wymuszenie zmiany hasła przy wi się po kliknięciu tego przycisku, zostaniesz W środowiskach sieciowych, w których
pierwszym logowaniu. poproszony o podanie informacji, takich jak działa wiele serwerów, często istnieje potrze-
W kategorii User interface options może- adres zdalnego serwera oraz port, na którym ba, aby utworzyć nowe konto użytkownika na
my wybrać certyfikat, którym będzie posłu- należy nawiązać połączenie. Możesz dodać każdym z nich. Umożliwia to moduł Cluster
giwał się użytkownik (SSL certificate name) serwer do istniejącej grupy lub utworzyć no- Users and Groups. Aby dodać nowe konto
oraz skonfigurować interfejs, zmieniając je- wą, podając jej nazwę w polu New group. Bar- użytkownika dla wybranych serwerów, klik-
go język (Language) i motyw graficzny (Per- dzo ważne jest, aby aktywować opcję SSL se- nij przycisk Add User i w wyświetlonym for-
sonal UI theme). rver, jeżeli zdalny system korzysta z tego pro- mularzu wprowadź wymagane dane, na ko-
Ważne ustawienia wpływające na bezpie-
czeństwo znajdują się w grupie Security and
limits options. Możemy tutaj ustawić godzi-
ny oraz dni tygodnia, w których dany użyt-
kownik będzie mógł się zalogować (Allowed
days/times of the week/day) oraz skonfiguro-
wać parametry takie jak minimalna długość
hasła (Minimum password length) i maksy-
malny dozwolony czas bezczynności (Inac-
tivity logout time). Szczególnie duże znacze-
nie ma opcja IP access control, pozwalają-
ca na określenie adresów z których użytkow-
nik może się logować (Only allow from listed
addresses).
Każdemu z użytkowników możemy przy-
pisać uprawnienia dostępu do określonych
modułów. Lista wszystkich modułów znajdu-
je się na samym dole strony, za pomocą której
tworzymy konto użytkownika. Rysunek 6. Moduł Cluster Software Packages, służący do zarządzania pakietami grup serwerów
Po wybraniu odpowiednich modułów
kliknij przycisk Create. Możesz już spróbo-
wać zalogować się na nowe konto.

Zarządzanie grupami serwerów

Webmin umożliwia zarządzanie nie tylko po-
jedynczymi serwerami, ale również tzw. kla-
strami – grupami komputerów z zainstalowa-
nym programem Webmin. Dzięki temu może-
my skrócić czas potrzebny na wykonanie ope-
racji, które musielibyśmy powtarzać dla każ-
dej maszyny.

Tworzenie grupy serwerów

Aby utworzyć nową grupę serwerów,
przejdź do modułu Webmin Servers Index.
Otworzy się strona (Rysunek 5), na któ-
rej możesz dodawać serwery Webmin w
celu zarządzania nimi za pomocą narzę-
dzi do wprowadzania zmian w konfigu-
racji grup serwerów (kategoria modułów
Cluster). Jeżeli serwery, które chcesz do- Rysunek 7. Moduł Samba Windows File Sharing, służący do konfiguracji serwera Samba

www.lpmagazine.org 29
 Rozwiązania
Webmin i Usermin – zdalna administracja
niec wybierając serwery, na których ma zo-
stać utworzone zdefiniowane konto (Servers
to create on). Bardzo podobnie przebiega pro-
ces tworzenia grup na wielu serwerach jedno-
cześnie (Add Group).
Moduł Cluster Cron Jobs pozwala na jed-
noczesne zaplanowanie zadań Cron dla wielu
serwerów. Po kliknięciu etykiety Create a new
cluster cron job i wypełnieniu zestawu pól po-
nownie będziesz musiał wybrać serwery, na
których powinno zostać dodane owe zadanie.
Ciekawym narzędziem jest moduł Cluster
Software Packages (Rysunek 6). Umożliwia
on zarządzanie pakietami zainstalowanymi
na wielu serwerach, jednoczesne przeprowa-
W Sieci
• Strona główna programów Webmin i Usermin – www.webmin.com
Rysunek 8. Aplet File Manager, umożliwiający wygodny dostęp zdalny do plików znajdujących się na serwerze
Rysunek 9. Przykładowe zastosowanie programu Usermin – proste rozwiązanie webmail
30
dzanie aktualizacji oraz porównywanie wer-
sji oprogramowania dostępnego na poszcze-
gólnych serwerach. Aby dokonywać tych ope-
racji, musisz najpierw dodać serwery do wi-
doku tego narzędzia, wybierając z listy roz-
wijalnej nazwy komputerów i klikając przy-
cisk Add server. Aby porównać pakiety za-
instalowane na serwerach, użyj opcji Compa-
re Servers. Za pomocą funkcji Installed Pac-
kages możesz wyszukiwać określone pakiety,
zaś przy użyciu narzędzia Install a New Pac-
kage możesz zainstalować nowy pakiet z do-
wolnego źródła.
Moduły Cluster Usermin Servers oraz Clu-
ster Webmin Servers pozwalają na zarządzanie
maj 2009
ustawień programów Webmin i Usermin dla
grup serwerów. W szczególności umożliwiają
jednoczesną instalację i aktualizację modułów
oraz zarządzanie użytkownikami programów.
Zastosowania
programu Webmin
Program Webmin jest już w pełni skonfiguro-
wany. Po wprowadzeniu opisanych zmian sta-
nowi bezpieczne i wygodne narzędzie do zdal-
nego przeprowadzania prac administracyjnych,
zarządzania uruchomionymi usługami, konta-
mi użytkowników oraz umożliwia monitoro-
wanie pracy sprzętu i przeglądania logów sys-
temowych.
Nie sposób opisać, nawet w kilku artyku-
łach, wszystkich możliwości konfiguracji sys-
temu, jakie dają moduły programu Webmin.
Jednak dzięki łatwości ich obsługi oraz bar-
dzo dobrej dokumentacji, dostępnej na stronie
głównej programu, nawet początkujący użyt-
kownicy nie będą mieli problemu z wykorzy-
staniem możliwości, jakie daje skonfigurowana
przez nas aplikacja. Jest jeszcze jeden powód,
dla którego nie opisuję tu sposobu wykorzysta-
nia poszczególnych modułów – ich wykorzy-
stanie wymaga zazwyczaj chociaż podstawo-
wej wiedzy z zakresu sposobu działania danego
serwera, lub mechanizmu systemu, za którego
konfigurację dany moduł odpowiada.
Zamiast opisu poszczególnych modułów
przedstawię teraz domeny zastosowań progra-
mu Webmin wraz z przykładowymi moduła-
mi, służącymi do ich realizacji.
Monitorowanie pracy serwera
Standardowe moduły programu Webmin
umożliwiają monitorowanie wielu aspektów
pracy serwera – począwszy od podstawowych
informacji o wykorzystaniu zasobów aż do
zaawansowanych statystyk połączeń siecio-
wych. Najważniejsze moduły służące do wy-
konywania zadań z tej kategorii to:
• System Logs – moduł umożliwiający
przeglądanie plików z logami systemu
(głownie z katalogu /var/log);
• Webalizer Logfile Analysis – moduł służą-
cy do analizy plików z logami i tworzenia
na ich podstawie raportów;
• System and Server Status – moduł umoż-
liwiający monitorowanie rozmaitych
aspektów pracy systemu, takich jak uru-
chomione usługi oraz dający możliwość
powiadamiania administratora o proble-
mach za pomocą poczty e-mail;
• Bandwidth Monitoring – moduł służący
do analizy ruchu sieciowego i wykorzy-
stania łącza sieciowego;
 Rozwiązania
Webmin i Usermin – zdalna administracja

• Partitions on Local Disks – moduł służą- nego zarządzania serwerami. Usermin, będą- Usermin a urządzenia mobilne
cy do zarządzania partycjami serwera; cy bardzo podobnym narzędziem, prezentuje Usermin umożliwia szybkie tworzenie
• Printer Administration – moduł służący podejście do problemu pracy zdalnej od stro- wygodnych rozwiązań dostępu zdalnego
do zarządzania drukarkami podłączony- ny użytkownika (Rysunek 9). Nie udostęp- dla urządzeń mobilnych, takich jak PDA
mi do serwera; nia złożonych opcji konfiguracyjnych serwe- i smartfony. Opcje umożliwiające dostoso-
• SMART Drive Status – moduł służą- rów ani nie pozwala na dokonywanie zmian w wanie interfejsu do obsługi urządzeń tego
cy do odczytu danych diagnostycznych ustawieniach systemu (co w tym wypadku by- typu znajdują się w module Usermin Confi-
SMART dysku twardego. łoby niepożądane), lecz stanowi wygodne na- gurations, w menu Mobile Devices Options.
rzędzie do odbierania i wysyłania poczty, za- Dla wolniejszych urządzeń mobilnych war-
Konfiguracja serwerów rządzania plikami oraz zdalnego wykonywa- to wybrać jak najprostszy motyw graficzny
Webmin posiada wiele modułów, które umoż- nia poleceń trybu tekstowego. interfejsu.
liwiają wygodną konfigurację i zarządzanie
serwerami najpopularniejszych usług siecio- Konfiguracja Usermin Podsumowanie
wych. Najczęściej używane moduły z tej ka- Konfiguracja programu Usermin jest bardzo Z artykułu dowiedziałeś się, jak zainstalować,
tegorii to: prosta i odbywa się za pomocą specjalnego mo- skonfigurować i korzystać z dwóch bardzo do-
dułu programu Webmin – Usermin Configura- brych programów do zdalnej pracy i admini-
• Apache Webserver – moduł służący do tion. Niestety, nie jest on dostępny od razu po stracji – Webmin i Usermin. Wiesz już rów-
konfiguracji serwera Apache. Udostępnia instalacji, tak więc będziesz musiał zainstalo- nież, jak rozszerzać możliwości tych aplika-
narzędzia do konfiguracji wszystkich naj- wać go na własną rękę. cji za pomocą dodatkowych modułów i jak
ważniejszych funkcji serwera WWW oraz Aby zainstalować moduł Usermin Confi- prawidłowo zadbać o bezpieczeństwo two-
umożliwia tworzenie i zarządzanie wirtu- guration, otwórz w przeglądarce interfejs pro- rzonych rozwiązań. Chciałbym, abyś pamię-
alnymi hostami; gramu Webmin, a następnie za pomocą narzę- tał, że artykuł ten pokazuje jedynie, jak zbu-
• BIND DNS Server – moduł ułatwiający dzia służącego do instalowania modułów, po- dować szkielet rozwiązania zdalnego dostępu
konfigurację serwera DNS; bierz i zainstaluj wspomniany moduł korzysta- dla użytkowników – w rzeczywistych środo-
• MySQL Database Server – moduł służą- jąc ze standardowego repozytorium modułów wiskach istnieje bowiem bardzo duża różno-
cy do konfiguracji, zarządzania i przeglą- http://www.webmin.com (opis instalacji modu- rodność problemów, którym sprostać muszą
dania baz danych MySQL uruchomionych łów znajduje się w jednym z poprzednich pa- systemy tego typu, a których nie sposób opi-
na serwerze; ragrafów). Po zakończeniu instalacji (która od- sać w jednym artykule.
• SSH Server – moduł umożliwiający konfi- bywa się w pełni automatycznie) odśwież listę Na stronie głównej programu Webmin
gurację serwera SSH; modułów, klikając przycisk Refresh Modules znajdziesz również inną aplikację – Virtualmin,
• Samba Windows File Sharing – moduł słu- w lewym dolnym rogu interfejsu przeglądar- usprawniającą zarządzanie serwerami w zło-
żący do konfiguracji serwera Samba, umoż- kowego. W kategorii Webmin powinna poja- żonych środowiskach wykorzystujących wir-
liwiającego współdzielenie plików z syste- wić się dodatkowa pozycja – moduł Usermin tualizację.
mami Microsoft Windows (Rysunek 7); Configuration. Jeżeli zainteresował Cię temat zdalne-
• Sendmail Mail Server – moduł służący do Po uruchomieniu zainstalowanego modu- go zarządzania serwerami przy użyciu pro-
konfiguracji serwera Sendmail. łu z pewnością zauważysz bardzo duże podo- gramów Webmin i Usermin, to zachęcam
bieństwo do narzędzia używanego przy kon- do poszukiwania dodatkowych informacji
Zdalny dostęp figuracji programu Webmin. Po aktywowa- na stronach internetowych. Znajdziesz na
do systemu plików i terminala niu poszczególnych opcji okaże się, że różni- nich nie tylko wiele porad dotyczących za-
Webmin zawiera bardzo wygodne narzędzie ce sięgają jeszcze głębiej – proces konfigura- awansowanych aspektów konfiguracji oma-
służące do przeglądania plików i folderów cji programu Usermin w zasadzie nie różni się wianych aplikacji, ale również wiele dodat-
znajdujących się na zdalnej maszynie – Fi- niczym od konfiguracji, którą przeprowadzili- kowych modułów, które mogą znacznie uła-
le Manager (Rysunek 8). Jest to aplet Javy, śmy w poprzednich punktach. twić Ci pracę. Czytelnikom zajmującym się
posiadający bardzo duże możliwości, udo- Zwróć tylko uwagę na fakt, iż w przy- zarządzaniem większymi sieciami szczegól-
stępniający interfejs bardzo podobny do te- padku programu Usermin konfiguracja wy- nie polecam dokładne zapoznanie się z moż-
go, który wszyscy znamy ze standardowych glądu interfejsu nabiera znacznie większego liwościami zarządzania grupowego, udo-
menadżerów plików dostępnych w KDE i znaczenia – odpowiednie pogrupowanie mo- stępnianymi przez program Webmin.
Gnome. dułów, wraz ze zmianą ich nazw, może znacz-
Drugim wartym uwagi narzędziem jest nie poprawić wygodę obsługi systemu zdalne-
zdalny terminal – Command Shell. Umożli- go dostępu.
wia on szybkie wydawanie poleceń, bez po- O autorze
trzeby ustanawiania sesji SSH pomiędzy dwo- Zastosowania programu Usermin
Autor interesuje się bezpieczeństwem
ma maszynami. Usermin również może być rozszerzany za
systemów informatycznych, programo-
pomocą modułów, dając możliwość zbudo-
waniem, elektroniką, muzyką rockową,
Usermin wania wydajnego systemu pozwalającego na-
architekturą mikroprocesorów oraz za-
– konfiguracja i zastosowanie szym użytkownikom na wykonywanie pro-
stosowaniem Linuksa w systemach wbu-
Webmin jest programem przeznaczonym stych zadań, takich jak obsługa poczty elek-
dowanych.
głównie dla administratorów poszukujących tronicznej lub zdalne zarządzanie plikami za
Kontakt z autorem: rkulaga89@gmail.com
bezpiecznego i wydajnego narzędzia do zdal- pomocą apletu znanego z programu Webmin.

www.lpmagazine.org 31
 Rozwiązania
Współpraca telefonów komórkowych z systemem Linux

Współpraca telefonów
z systemem Linux
Michał Sobczak

Obsługę telefonów komórkowych w Linuksie można krótko podsumować – nie zawsze działa, nie
posiada oficjalnego wsparcia producentów aparatów, lecz jeśli działa, to sprawia dużą radość.

O
bsługa telefonów komórkowych w systemie jest Symbian (z drobnymi wyjątkami), Palm OS ani żaden
linux@software.com.pl

Linux jest zupełnie odmienna od obsługi tele- mobilny Linux – to są kwestie osobne.
fonów w innych systemach, a głównie w Win-
dows. W przeważającej większości producen- Nokia
ci sprzętu zostawiają użytkowników Linuksa bez odpowied- Wśród oprogramowania dla telefonów marki Nokia, prym wie-
niego oprogramowania, które będzie oficjalnie wspierane. Z dzie aplikacja Gnokii, obecnie zarządzana m. in. przez polskie-
ekonomicznego i racjonalnego punktu widzenia jest to cał- go programistę. Jest to oprogramowanie przenośne, w sen-
kiem rozsądne działanie, ponieważ koszt produkcji komer- sie obsługi wielu systemów operacyjnych, np. Linux, Solaris,
cyjnego oprogramowania musi być odpowiednio uzasadnio- otwarte BSD oraz Windows. Gnokii to aplikacja z interfejsem
ny. W przypadku użytkowników systemu Linux, producen- tekstowym, jednakże posiada także wiele interfejsów graficz-
ci zapewne twierdzą, że środowisko jeśli będzie oprogramo- nych, takich jak Xgnokii oraz Gnocky.
wania potrzebowało, to go stworzy. Z drugiej jednak strony
utrzymywanie specyfikacji sprzętu i protokołów komunika-
cyjnych jako tajemnicę handlową, jest czynnikiem spowal-
niającym rozwój tego typu aplikacji. Na szczęście wiele te-
lefonów działa w sposób ustandaryzowany i nie ma proble-
mów tego typu.
Wśród otwartego oprogramowania wyróżniamy obecnie
kilka tytułów, które są warte kilku minut uwagi. W zależno-
ści od tego, jaki telefon komórkowy posiadamy, potrzebuje-
my innych aplikacji. Warto również zwrócić uwagę, że mó-
wimy tutaj o telefonach, których systemem operacyjnym nie Rysunek 1. Interfejs graficzny oprogramowania Gnokii – Gnocky

32 maj 2009

Projekt rozpoczął się w 1998 roku jako opro-
gramowanie obsługujące telefony Nokia 3810/
3110/8110. Umożliwia komunikację z telefonem
za pomocą kabla szeregowego, USB, podczer-
wieni oraz Bluetooth. Pozwala na wysyłanie i
odbieranie wiadomości SMS wraz z potwierdze-
niami dostarczenia. Warto wspomnieć, że obsłu-
giwana jest opcja WAP Push. Ponadto uzyskuje-
my dostęp do książki adresowej, kalendarza oraz,
co chyba najciekawsze, możliwości wykonywa-
nia i odpowiadania na rozmowy głosowe. Wśród
obsługiwanych aparatów znajdują się m. in. se-
rie 51xx, 60xx, 61xx, 62xx, 63xx oraz telefony
z systemem Symbian, tj. 6600 i 6260. Szczegó-
łowa lista obsługiwanych aparatów znajduje się
pod adresem http://wiki.gnokii.org.
Siemens
Dla posiadaczy aparatów marki Siemens został
przygotowany projekt SieFS, który jest wirtual-
nym systemem plików, umożliwiającym dostęp
do pamięci telefonu. Pamięć taka, z wykorzysta-
niem SieFS, może być podmontowana jako nor-
malne urządzenie za pomocą kabla transmisyjne-
go lub podczerwieni. SieFS dostarczą ciekawą
opcję konwertera wiadomości głosowych (vmo-
2wav). Ponadto posiada narzędzie do obsługi linii
poleceń (slink) oraz moduł edycji systemu plików
(siefs). Autor podaje na stronie internetowej na-
stępującą sekwencję poleceń. Można ją uzupełnić
opcjami w miejsce nawiasów kwadratowych.
mount -t siefs [-o options] /dev/ttyS0
/mnt/mobile
fusermount /mnt/mobile siefs /dev/
ttyS0 [options]
vmo2wav [-o output_file.wav] input_
file.vmo
Rysunek 2. Aplikacja BitPim
Współpraca telefonów komórkowych z systemem Linux
SieFS został oparty o FUSE (ang. Filesystem
in USErspace). Obsługiwanymi telefonami są:
S45, ME45, C65, SL55 oraz kilka innych. Pełną
listę funkcjonujących połączeń można znaleźć
pod adresem http://chaos.allsiemens.com/siefs.
Ostatnia jednak aktualizacja SieFS miała miej-
sce w 2005 roku, zatem można stwierdzić, że za-
interesowanie projektem jest coraz mniejsze.
LG, Samsung, Sanyo
Właściciele aparatów LG, Samsung oraz Sanyo
mogą korzystać z programowania BitPim. Sze-
roka lista obsługiwanych aparatów znajduje się
pod adresem http://www.bitpim.org. Projekt wy-
daje się być całkiem aktywnym, gdyż ostatnia
jego aktualizacja miała miejsce 15 grudnia 2008
roku. Świetnie ponadto prezentuje się system
pomocy umieszczony na stronie internetowej,
który zawiera listę testowanych modeli aparatów
wraz ze znanymi problemami z ich obsługą.
BitPim to aplikacja umożliwiająca podgląd
oraz manipulację danymi znajdującymi się w
pamięci telefonu komórkowego. Możliwy jest
m.in. dostęp do: książki adresowej, kalenda-
rza, tapet, dzwonków oraz wbudowanego sys-
temu plików. BitPim działa na systemach Li-
nux, Mac OS X oraz Windows. Oprogramowa-
nie obsługuje generalnie telefony oparte o chip-
set Qualcomm CDMA. Projekt funkcjonuje od
2003 roku.
Motorola
Popularne ostatnio telefony marki Motoro-
la mają także oprogramowanie specjalnie dla
nich napisane – moto4lin. Aparaty typu: Razr
V3, Rokr E1 oraz m.in. A630, E815 są ozna-
czone jako współpracujące z moto4lin. Peł-
na lista aparatów znajduje się na stronie http:
www.lpmagazine.org
Rozwiązania
//moto4lin.sf.net. Projekt działa od 2005 roku,
jednakże od dłuższego czasu nie miała miejsce
żadna znacząca jego aktualizacja.
Pozostałe projekty
Poza najbardziej charakterystycznym oprogra-
mowaniem pokroju Gnokii istnieje cała gama
aplikacji, które w mniejszym lub większym
stopniu obsługują różne aparaty. Są to także bi-
blioteki oraz interfejsy użytkownika dla wcze-
śniej wymienionych aplikacji. Możemy tutaj
wymienić m.in. KMobileTools, floAT's Mobi-
le Agent, Funambol, Gammu, Wammu i kil-
ka innych.
Podsumowanie
Po krótkim przeglądzie możemy stwierdzić, że
wprawdzie oficjalne wsparcie dla systemu Li-
nux nie istnieje ze strony producentów apara-
tów, ale prywatna inicjatywa skutecznie temu
zapobiega. Dostarczane oprogramowanie cza-
sami wymaga większej ilości czasu, aby po-
prawnie obsługiwało dany model aparatu. Za-
wsze jest jednak możliwość, aby we własnym
zakresie przygotować i opublikować odpo-
wiednie moduły oprogramowania, rozwijając
tym samym społeczność otwartego oprogra-
mowania.
Rysunek 3. Oprogramowanie KMobileTools
O Autorze
Michał Sobczak. Projektant oprogramowa-
nia, autor literatury informatycznej. Właści-
ciel firmy Septerion zajmującej się produk-
cją i sprzedażą oprogramowania wspoma-
gania zarządzania. Specjalizuje się projek-
towaniu portali społecznościowych.
Kontakt z autorem:
michal.sobczak@septerion.com.
33
 Rozwiązania
Synchronizacja urządzeń mobilnych
Synchronizacja
urządzeń mobilnych
Sylwester Zdanowski
Współcześnie dużą popularność zdobyły komputery kieszonkowe nazywane elektronicznymi
asystentami czy mądrymi telefonami. Jednym z warunków ich pełnego wykorzystania jest możliwość
zarządzania danymi poprzez podłączenie do komputera. Pozwala ono na tworzenie kopii zapasowych,
wygodne przeglądanie notatek czy kalendarza. Czynności te wymagają jednak synchronizacji
z systemem, której wykonanie nie tylko z Linuksem może przyprawić o ból głowy.
P
rzenośne urządzenia mogące współpracować
linux@software.com.pl
z komputerem mogą być wyposażone w jeden
z kilku konkurujących systemów. Przede wszyst-
kim funkcjonuje cała rodzina systemów Win-
dows Mobile, do tego mamy Palm OS czy Symbiana. Jak na-
kazuje tradycja, najbardziej problematyczny we współpracy
jest produkt firmy Microsoft Windows Mobile. To, co w je-
go przypadku jest jedynie początkiem drogi do synchroniza-
cji, w pozostałych przypadkach powinno być niemal wszyst-
kim co należy zrobić.
Pierwszym krokiem do wykonania będzie zapewnienie
systemowi możliwości wykrycia i komunikowania się z pod-
łączonym urządzeniem. Zależnie od urządzenia i systemu,
jaki ono wykorzystuje, należy zacząć od modułów jądra. Ich
ewentualne uzupełnienie mogą stanowić dodatkowe sterow-
niki do pobrania w formie źródeł.
Kiedy już system wykrywa urządzenie, pozostaje kwe-
stia programu, poprzez który można zarządzać urządzeniem
oraz jego możliwości. Istnieje wiele tego typu narzędzi za-
równo graficznych, jak i tekstowych. Różnią się one znacz-
nie pod kątem synchronizacji, jak i późniejszych możliwo-
ści działania.
34 maj 2009
Na koniec pozostaje problem o znacznie większej wadze
niż codzienne korzystanie z elektronicznego asystenta. Przeno-
śne urządzenia, podobnie jak komputery z systemem pewnej fir-
my, czasem wymagają ponownego wgrania całego oprogramo-
wania. W sytuacji takiej, przy największej chęci unikania sys-
temów komercyjnych, Windows jest najpewniejszym i najbez-
pieczniejszym rozwiązaniem. Alternatywą pozostaje urucho-
mienie na urządzeniu Linuksa, o ile jest to w ogóle możliwe.
Kernel
Urządzenia PDA, takie jak Tungsten E, po podłączenia po-
przez USB wykorzystują asynchroniczną transmisję szerego-
wą. Z tego powodu potrzebna jest obsługa asynchroniczne-
go protokołu PPP (ang. point to point protocol). Dodanie tych
elementów w jądrze systemu wraz z odpowiednim sterowni-
kiem dla urządzenia wykorzystującego system Palm OS nie-
mal załatwia problem synchronizacji. W przypadku wspo-
mnianego Tungsten E potrzebny jest również sterownik vi-
sor. Położenie w drzewie jądra potrzebnych elementów wi-
doczne jest na Listingach 1 i 2.
W przypadku urządzeń z systemem WM należy postępować
zgodnie z wymaganiami projektu Synce dla własnej dystrybucji.
 Rozwiązania
Synchronizacja urządzeń mobilnych

W przypadku dystrybucji Debian konieczna jest zależnie od systemu. Dla systemu PalmOS utwo- stwierdzenia, do jakiego urządzenia mają się od-
instalacja ze źródeł sterowników USB; usb-mdis- rzone zostanie urządzenie znakowe /dev/ttyUSB0 woływać programy synchronizujące dane. Minus
lite. Bez tych sterowników system nie będzie w i /dev/ttyUSB1. Takie działanie ma zarówno plu- polega na kłopotach z kolejnością czynności po-
stanie odczytać nawet numeru seryjnego urządze- sy, jak i minusy. Zasadniczym plusem jest łatwość trzebnych do synchronizacji. Powstaje paradoks.
nia. Stanowią one podstawę do współpracy syste-
mu z urządzeniem. Pomimo iż instalacja ze źródeł Listing 1. Położenie modułów jądra dla PPP
tego sterownika sprowadza się do dwóch komend, Device Drivers --->
kryje pewien haczyk. Jeżeli system jest wyposażo- Network device support --->
ny w skompilowane i odchudzone jądro, możliwy <M> PPP (point-to-point protocol) support
jest brak wymaganych elementów. <M> PPP support for async serial ports
Najprostszym działającym rozwiązaniem
jest wykorzystanie domyślnie zainstalowane- Listing 2. Położenie modułów jadra dla transmisji szeregowej
go przez system jądra. W przypadku systemu <M>USB Serial Conventer support --->
Debian Lenny instalowane jądro 2.6.26-1-686 ...
sprawdza się bez zastrzeżeń. Na Rysunku 1 wi- <M> USB PocketPC PDA Driver
dać jednak jak duża ilość modułów jest instalo- ...
wana wraz z tym jądrem. <M> USB Handspring Visor / Palm m50x / Sony Clie Driver
Dalsze elementy potrzebne do komunikacji
z urządzeniem również zapewnia Synce. W je- Listing 3. Tworzenie urządzeń znakowych
go skład wchodzą trzy protokoły: 1: # mknod /dev/ttyUSB0 c 188 0
2: # mknod /dev/ttyUSB1 c 188 1
• RemoteReplicationAgent – protokół wyko- 3: # ln -s /dev/ttyUSB1 pilot
rzystywany do synchronizacji wszystkich
urządzeń z systemami wcześniejszymi niż
Windows Mobile 2005. Obecnie wykorzy-
stywany częściowo dla synchronizacji pli-
ków, multimediów i notatek;
• RemSync – protokół wykorzystujący port
999 do przekazywania informacji o statu-
sie etapów synchronizacji;
• DesktopPassThrough – protokół wykorzy-
stywany do udostępniania urządzeniu po-
łączenia internetowego komputera.

Dla systemu Symbian do wersji 6.1 konieczna

jest obsługa protokołu PLP. W wersjach kolej-
nych został on zastąpiony przez protokół PPP.

Wykrywanie urządzeń
Do sprawdzenia jak zachowuje sie urządzenie,
oraz usunięcia ewentualnych problemów potrzeb-
ne jest kilka poleceń. Przede wszystkim dmesg
oraz tail, dzięki którym możliwe jest obserwo-
wanie co właściwie dzieje się w systemie. Naj-
lepszą możliwością jest wykorzystanie polecenia
tail -f /var/log/messages, które spowoduje
Rysunek 1. Nadmiarowe moduły domyślnego jądra
wyświetlanie informacji systemu w konsoli.
W przypadku WM system zakomuniku-
je podłączenie zaraz po podłączeniu urządzenia.
System PalmOS przed zakomunikowaniem obec-
ności wymaga wciśnięcia przycisku synchroniza-
cji. Najgorszą możliwością jest brak jakiejkol-
wiek reakcji lub informacja o podłączeniu urzą-
dzenia, ale bez podania żadnych jego danych. Sy-
tuacja taka oznacza problem z fizycznym połącze-
niem lub ze sterownikami. Jeżeli system wyposa-
żony jest we wcześniej wskazane oprogramowa-
nie, nie powinna ona mieć miejsca. Wyświetlone
przez system informacje będą się znacznie różniły Rysunek 2. Wykrycie WM przez Linuksa

www.lpmagazine.org 35
 Rozwiązania
Synchronizacja urządzeń mobilnych
Aby odwołać się do urządzenia, należy rozpocząć
na urządzeniu synchronizacje, jednak po rozpo-
znaniu urządzenia program doprasza się o jej roz-
poczęcie po raz drugi. Pamiętając, że urządzenie
znika wraz z jego odłączeniem, konieczne jest
ręczne tworzenie urządzenie znakowego. O tym
jednak później przy właściwym programie syn-
chronizującym. Dla systemu WM powstaje urzą-
Rysunek 3. Lista urządzeń USB
Rysunek 4. Konfiguracja KPilot
Rysunek 5. Synchronizacja Evolution
36
dzenie znakowe USB, które można zidentyfiko- zarówno dla środowisk KDE, GNOMA, jak i
wać przez polecenie lsusb. konsoli. Do podstawowych narzędzi można za-
liczyć KPilot. Program użyteczny dla urządzeń z
Programy dla PalmOS systemem PalmOS.
W ostatnim kroku do wymiany danych pomię- Jego użycie jest raczej bezproblemowe, wy-
dzy komputerem a urządzeniem potrzebne jest starczy w konfiguracji wybrać właściwe urzą-
oprogramowanie synchronizujące i przekazują- dzenie oraz prędkość. Należy jednak pamiętać, iż
ce dane. Istnieje wiele tego rodzaju programów urządzenie ttyUSB zostanie utworzone dopiero po
naciśnięciu przycisku HotSync. Dlatego też mo-
gą pojawić się kłopoty z nawiązaniem połączenia.
Skutecznym rozwiązaniem powinno być utworze-
nie urządzeń znakowych, następnie uruchomienie
programu KPilot. Dzięki temu program będzie
myślał, że urządzenie istnieje, chociaż synchro-
nizacja nie została jeszcze rozpoczęta. Do utwo-
rzenia urządzeń znakowych potrzebne jest polece-
nie mknod widoczne na Listingu 3. Polecenie w li-
nii 3 Listingu 3 tworzy dowiązanie symboliczne
do urządzenia. Dzięki niemu niepotrzebne powin-
no być zmienianie urządzenia w konfiguracji pro-
gramu KPilot, wystarczy jedynie ustawienie wła-
ściwej prędkości. Korzystajac z takiego rozwiąza-
nia należy pamiętać o uprawnieniach dostępu do
urządzenia. Po udanej synchronizacji dane z urzą-
dzenia dostępne będą poprzez program Kontact, z
którym KPilot jest połączony.
Innym programem do prostego wykorzy-
stania z systemem PalmOS jest Evolution. Pro-
gram ten wyposażony został w kreator konfigu-
racji pozwalający na połączenie z urządzeniem.
Jego elementem jest gpilot. W przypadku proble-
mów z automatycznym wykryciem lub zgłosze-
niem problemu związanego z tą aplikacja, moż-
na ja wywołać za pośrednictwem konsoli. Na Ry-
sunku 5 widoczne są wywołane z konsoli progra-
my gpilot oraz Evolution, które pozwoliły na wy-
konanie synchronizacji. Po jej zakończeniu, gdy
urządzenie automatycznie kończy połączenie,
pojawia sie błąd, również widoczny na Rysunku.
Programy dla Windows Mobile
W przypadku oprogramowania Microsoft moż-
liwości synchronizacji są dużo mniej komforto-
we. Podstawowe oprogramowanie stanowi Syn-
ce. Jego instalacja jest związana z każdą dystry-
Ważne uwagi praktyczne:
Wszystkie opisane czynności były wykony-
wane w trakcie pisania artykułu. W przypad-
ku braku ich skuteczności należy korzystać z
informacji systemu, których sposób odczytu
podany jest w artykule. Przed rozpoczęciem
prób synchronizacji należy również wykonać
kopię zapasową danych. Jej brak niesie ry-
zyko utraty synchronizowanych informacji.
Sytuacja taka miała miejsce w czasie prób
synchronizacji podczas pisania artykułu.
maj 2009
 Rozwiązania
Synchronizacja urządzeń mobilnych

bucją, czego opis można znaleźć na stronach Próby ominięcia tego ograniczenia na chwi- Inne programy, inne systemy
projektu podanych na końcu artykułu. Po za- lę obecną prowadzą do wykorzystania serwera Świat przenośnych urządzeń jest znacznie
instalowaniu oprogramowania należy zwrócić Exchange, z którym WM potrafi się porozumieć. większy niż WM czy PalmOS. Również ilość
uwagę na kilka podstawowych elementów: Rozwiązanie takie oferuje Google, pozwalając na dostępnych programów obsługujących takie
kopiowanie zawartości asystenta na swoje serwe- urządzenia jest znacznie większa niż już przed-
• odccm – jest to demon pozwalający utrzy- ry Exchange. Z kolei program Evolution może stawione. Jako uniwersalne narzędzie do syn-
mać połączenie z systemami WM. Musi on działać jako klient tych serwerów. Z jednej strony chronizacji różnych rodzajów telefonów moż-
zostać uruchominy w sposób właściwy dla daje to kopię zapasową danych, z drugiej zaś wy- na wymienić Wammu. Obsługuje on połącze-
dystrybucji; syła w internetowy chaos bardzo prywatne dane. nie poprzez kabel USB, podczerwień, kabel
• synce-sync-engine – porozumiewa się z Należy jednak dobrze zrozumień idee tego szeregowy i Bluetooth. Daje możliwość wyko-
WM za pomocą protokoły ActiveSync; rozwiązania. Urządzenie przesyła dane na ser- rzystania jednego z czterech protokołów:
• synce-Kpm/synce-Gnome – narzędzia gra- wer znajdujący się w sieci po czym pobieramy
ficzne odpowiednio dla środowiska KDE i je z powrotem na komputer. Akceptując tą ideę • bazującego na AT;
Gnom. należy się pogodzić z wypuszczeniem prywat- • OBEX i IrMC;
nych informacji w internetową dzicz. • Nokia;
Po uruchomieniu wszystkich powyższych ele- Alternatywą dla powyższych zmagań jest • Symbian Gnapplet.
mentów synchronizacja odbędzie się automatycz- zainstalowanie na urządzeniu systemu Linux.
nie. Narzędzie graficzne pozwoli na wyświetlenie Rozwiązania takie oparte są na różnych dys- Zasadniczo powinien być w stanie obsłużyć
stanu baterii instalacji oprogramowania, jednak trybucjach Linuksa. Wadą ich są braki w ob- większość urządzeń, których nie można zakla-
nie sposób pobrać i wykorzystać jakiekolwiek da- słudze wszystkich funkcji telefonu. Niezależ- syfikować do szerzej omówionych grup Pal-
ne z urządzenia. Synce oferuje kilka narzędzi kon- nie od modelu i wersji oprogramowania nale- mOS i WM.
solowych do wykonywania czynności takich jak ży spodziewać się problemów z obsługą apara- Podobnym programem posiadającym po-
kopiowanie czy usuwanie plików oraz uruchamia- tu czy sieci bezprzewodowej. Jako punkt wyj- kaźną listę obsługiwanych telefonów jest Bit-
nie programów. Dla poleceń widocznych w Tabe- ścia można przyjąć rozwiązania takie jak Open- PIM. Obsługuje on telefony LG, Ericsson czy
li 1 ważna jest wersja oprogramowania; nowsze Moko, który można zainstalować w formie do- Samsung.
wersje nie wymagają przedrostka synce-. datkowego oprogramowania, czy systemy Tit- OpenOBEX to program przydatny dla no-
Nie daje jednak rzeczywistej możliwości chy, OPIE, Qtopia oraz IMOHO. W przypad- wych telefonów Nokia. Wykorzystując protokół
odczytania kalendarza czy kontaktów z WM6, ku prób ich instalacji konieczne jest wykonanie OBEX (ang. Object Exchange) protokół ten ma
jak było to możliwe dla PalmOS. kopii zapasowych wszystkich dancyh. znacznie szersze możliwości niż komunikacja z te-
lefonami. Pozwala na komunikację między kom-
Tabela 1. Polecenia Synce puterami czy przesyłanie zdjęć przez kamery.
polecenie funkcja
synce-pcp kopiowanie plików Podsumowanie
synce-pls Wraz z postępem miniaturyzacji urządzenia
wyświetlenie zawartości katalogu
przenośne w formie telefonów czy dedyko-
synce-pmv tworzenie katalogu
wanych asystentów są coraz popularniejsze.
synce-prm usuwanie pliku
Ich współpraca z systemem Linux jest możli-
synce-prmdir uruchamianie programu wa zawsze przy poświęceniu odpowiedniej ilo-
synce-pstatus wyświetlenie statusu podłączonego urządzenia ści czasu na znalezienie właściwego rozwiąza-
synce-install-cab instalacja plików cab nia. Niestety, w przypadku WM, a szczególnie
WM6, rozwiązania takie maja skutki uboczne.
Zasadniczo znaczną część urządzeń mobil-
nych można bez większych problemów zsynchro-
Czego się dowiesz: nizować z jednym z kilku programów: Evolution,
Wammu, BitPIM czy OpenOBEX. Podejmując
• Jakie sterowniki leżą u podstaw synchronizacji;
jakiekolwiek działania należy pamiętać o różni-
• Jakie są możliwości synchronizacji;
cach między dystrybucjami Linuksa oraz bezpie-
• Jak dużo można zrobić z PalmOS;
czeństwie danych zapisanych na urządzeniu.
• Jak dużo można zrobić z Windows Mobile.

O autorze
Absolwent technikum policealnego na kierun-
W Sieci
ku informatyki w Szczecinie. Obecnie student
• http://www.synce.org/moin/ – główna strona projektu Synce; 2 roku Europeistyki na Uniwersytecie Szcze-
• http://www.gentoo.org/doc/en/pda-guide.xml – instrukcja podłączenia PDA użyteczna cińskim. Od ponad roku pracownik firmy
nie tylko dla Gentoo; świadczącej usługi internetowe w Gryfinie.
• http://www.linuxtogo.org/~htcpxa/htcuniversal/images/OpenMoko/ – program Kontakt z autorem:
OpenMoko w formie pliku CAB. sylwesterzdanowski@o2.pl

www.lpmagazine.org 37
 Sprzęt
Test modemów gprs
Test modemów gprs
Wojciech Zając
Każdy z operatorów sieci gsm świadczy swoim klientom usługę mobilnego dostępu do internetu
w oparciu o pakietową transmisję danych. W tym celu zazwyczaj dostarcza modem wraz z kartą SIM,
które umożliwiają podłączenie się do sieci komórkowej, jednak na pytanie czy ten zestaw zadziała pod
Linuksem większość sprzedawców dziwnie wzrusza ramionami.
W
internecie można znaleźć szereg aplika-
autorzy@lpmagazine.org
cji ułatwiających konfigurację modemu
w różnych dystrybucjach Linuksa. Wy-
brałem kilka programów graficznych, któ-
re zostaną poniżej zaprezentowane. Test przeprowadziłem na
dystrybucji Ubuntu 8.10.
W tabeli zostały przedstawione podstawowe parametry
potrzebne do zestawienia połączenia z internetem w zależno-
ści od operatora sieci komórkowej. Informacje jakie potrze-
bujemy to: APN, numer na jaki dzwonił będzie modem, na-
zwa użytkownika i hasło, czasami przydatne będą IP serwe-
rów DNS (informacje w Tabeli 1).
Nie należy zapomnieć o kosztach jakie wiążą się z trans-
misją pakietów przez sieć gsm dla poszczególnych ofert ope-
ratorów. Rozbieżności cen są tak duże, że chwila satysfak-
cji z dostępu do internetu może spowodować wytrzeszcz ga-
łek ocznych po sprawdzeniu stanu konta (np.: TAK-TAK),
tym bardziej, że Ubuntu jak każdy nowy przyjazny system
po uzyskaniu dostępu do swoich serwerów sprawdza czy do-
stępne są nowe uaktualnienia.
W przypadku Ubuntu ze środowiskiem Gnome typo-
wym konfiguratorem sieci jest NetworkManager, którego
38 maj 2009
obsługa jest bardo intuicyjna. Pierwszym etapem usta-
wiania połączenia jest kliknięcie prawym przyciskiem
myszy na ikonkę sieci i wybór opcji: Modyfikuj połącze-
nia > Komórkowe > Dodaj (Rysunek 1). W oknie Se-
rvice Provider (Rysunek 2) program poprosi o wybranie
dostawcy internetu z listy, po czym następuje potwier-
dzenie wraz z wybraniem nazwy. W ten sposób może-
my mieć zdefiniowanych wielu dostawców różnych sie-
ci, których będziemy wybierać z listy. Na liście braku-
je operatora Play, ale nie stanowi to problemu ponieważ
wystarczy wybrać innego dowolnego operatora (np. Po-
lkomtel), a później poprzez edycję zmienić wartość pa-
rametru APN na internet. Wszystko jest proste i intuicyj-
ne, ale nie zawsze operacja ta może zakończyć się suk-
cesem, dlatego poniżej przedstawiam konfigurację pakie-
tów ppp oraz wvdial, które są odpowiedzialne za konfi-
gurację modemu i obsługę połączenia.
Programem, który bardzo dobrze radził sobie
z konfiguracją modemów gprs, niezależnie od ro-
dzaju interfejsu (PCMCIA, USB, ExpressCard)
jest global3g (Rysunek 3) dostępny na stronie http:
//www.global3g.strony.pl/. Jak widać jest to program
 Sprzęt
Test modemów gprs

polski. Z licencji dowiadujemy się, że mo-
żemy go swobodnie przetestować, jednak
by bez ograniczeń cieszyć się jego funk-
cjonalnością musimy wykupić niedrogą li-
cencję (29zł). Aplikacja nie wymaga insta-
lacji, ale korzysta z programów, które mu-
szą być zainstalowane w naszej dystrybucji:
ppp oraz wvdial. Posiada przejrzyste intu-
icyjne menu (Rysunek 4), wsparcie dla wie-
lu urządzeń oraz dane potrzebne do połą-
czenia z operatorami gsm. Parametry jakie
należy ustawić to: dostawca internetu, mo-
del urządzenia, port (urządzenie) i PIN je-
żeli modem wymaga tego (Rysunek 5). Pro-
gram posiada również opcje, dzięki którym
łatwiej możemy sprawdzić model używane-
go przez nas modemu oraz urządzenie gdzie
modem został wykryty. Przydatny jest także
bieżący wykres ilości przesyłanych bajtów
przez modem (Rysunek 6).
Trzecim programem jaki przetestowałem
jest pGPRS (Rysunek 7) dostępny na stronie
http://przemkalicki.pl/?page_id=262. Umoż-
liwia on wybranie operatora, portu i podanie
PIN (Rysunek 8). Bardzo prosty w konfigura-
cji. Jednak nie był w stanie poradzić sobie z
każdym modemem.

Listing 1. /etc/wvdial.conf wvdial

[Dialer Defaults] Jednak co robić gdy żaden z wymienionych
Init1 = ATZ wyżej programów nie działa, albo nie korzysta-
Init2 = ATQ0 V1 E1 S0=0 &C1 &D2 +FCLASS=0 my z interfejsu graficznego?
Modem Type = Analog Modem W takiej sytuacji korzystamy z wvdial oraz
Modem = /dev/ttyUSB0 ppp. W wielu dystrybucjach programy te są do-
Dial Command = ATD
ISDN = 0
Baud = 115200

Listing 2. Uruchomienie programu wvdial

# wvdial
--> WvDial: Internet dialer version 1.60
--> Cannot get information for serial port.
--> Initializing modem.
--> Sending: ATZ
ATZ
Rysunek 1. Network Manager
OK
--> Sending: ATQ0 V1 E1 S0=0 &C1 &D2 +FCLASS=0
ATQ0 V1 E1 S0=0 &C1 &D2 +FCLASS=0
OK
--> Modem initialized.
--> Sending: ATD*99***1#
--> Waiting for carrier.
ATD*99***1#
CONNECT
--> Carrier detected. Waiting for prompt.
--> Don't know what to do! Starting pppd and hoping for the best.
--> Starting pppd at Mon Mar 9 19:24:21 2009
--> Pid of pppd: 8069
--> Using interface ppp0
--> pppd: ��%[08]8�%[08]
--> pppd: ��%[08]8�%[08]
--> pppd: ��%[08]8�%[08]
--> pppd: ��%[08]8�%[08]
--> pppd: ��%[08]8�%[08]
--> pppd: ��%[08]8�%[08]
--> local IP address 94.254.129.148
--> pppd: ��%[08]8�%[08] Rysunek 2. Dodanie operatora w Network Manager
--> remote IP address 10.64.64.64
--> pppd: ��%[08]8�%[08]

Listing 3. W poszukiwaniu procesu demona ppp

# ps uax | grep ppp
root 8069 0.0 0.2 3000 1164 pts/3 S 19:24 0:00 /usr/
sbin/pppd 115200 modem crtscts defaultroute usehostname -detach user play
noipdefault call wvdial usepeerdns idle 0 logfd 7

Rysunek 3. Global3g

www.lpmagazine.org 39
 Sprzęt
Test modemów gprs

stępne jako pakiety. Wvdial jest programem ob- /dev/ttyUSB0), prędkość transmisji (baud oraz model urządzenia i prędkość trans-
sługującym modem. rate), sekwencja znaków inicjalizująca mo- misji.
Może on być zastosowany na dwa spo- dem, itp. Nie zawsze te dane są zgodne z prawdą.
soby: Wykryta konfiguracja zostaje dopisa- Dla tego modemu spokojnie możemy zwięk-
na do /etc/wvdial.conf w głównej sekcji [Dia- szyć prędkość transmisji do 460800bps. Tak
• bezpośrednio wywołany z linii komend ler Defaults]. Program uruchamiamy bez pa- wygląda wygenerowany (i poprawiony przez
inicjalizuje modem i uruchamia demona rametrów. nas) plik /etc/wvdial.conf. Prezentuje to Li-
pppd; sting 1.
• użyty w pliku konfiguracyjnym demona # wvdialconf W konfiguracji tej widzimy ciągi znaków
pppd będzie pełnił funkcję pośrednika w inicjujące modem: Init1 oraz Init2, czasami
komunikacji komputera z modemem. Gadatliwy program wylewa z siebie co tyl- jest ich więcej w zależności od modemu. W
ko może nam powiedzieć, a my analizujemy
W pierwszym przypadku po wywołaniu z li- wyniki.
nii komend wvdial odczytuje konfigurację
/etc/wvdial.conf, którą wykorzystuje do na- ttyS1<*1>: ATQ0 V1 E1 -- and failed
wiązania połączenia przez modem, a następ- too at 115200, giving up.
nie uruchamia pppd.
W tym drugim przypadku wywołany Ta linijka wskazuje nam, że tu program rezy-
jest w konfiguracji ppp z opcją --chat i jest gnuje z próby wykrycia modemu (i ma racje,
to istotna opcja, ponieważ to ona mówi mu, tu go nie ma).
że ma pełnić rolę negocjatora pomiędzy mo-
demem a demonem pppd. Dla tego przypad- ttyUSB0<*1>: ATQ0 V1 E1 S0=0 &C1 &D2
ku z linii poleceń wywołujemy pppd call +FCLASS=0 -- OK
play, gdzie play jest plikiem konfiguracyj- ttyUSB0<*1>: Modem Identifier: ATI --
nym dla ppp. Manufacturer: huawei
W pakiecie wvdial dostępne jest rów- ttyUSB0<*1>: Speed 9600: AT -- OK
nież narzędzie do generowania konfigu-
racji dla tego programu: wvdialconf. Za- Tu natomiast otrzymujemy informacje, że
daniem tego programu jest uzyskanie ta- modem został wykryty jako /dev/ttyUSB0,
kich informacji jak nazwa urządzenia (np.: pojawia się inicjująca sekwencja znaków Rysunek 4. Menu w Global3g

Listing 4. Wyświetlenie konfiguracji interfejsu ppp0

# ifconfig ppp0
ppp0 Link encap:Point-to-Point Protocol
inet addr:89.108.223.74 P-t-P:10.64.64.64 Mask:255.255.255.255
UP POINTOPOINT RUNNING NOARP MULTICAST MTU:1500 Metric:1
RX packets:27 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0
TX packets:23 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
collisions:0 txqueuelen:3
RX bytes:1397 (1.3 KB) TX bytes:1137 (1.1 KB

Listing 5. Wyświetlenie tablicy routingu

# route -n
Kernel IP routing table
Destination Gateway Genmask Flags Metric Ref Use Iface
10.64.64.64 0.0.0.0 255.255.255.255 UH 0 0 0 ppp0
0.0.0.0 0.0.0.0 0.0.0.0 U 0 0 0 ppp0

Listing 6. Wykryty kontroler USB

# lspci
00:0b.0 USB Controller: VIA Technologies, Inc. VT82xxxxx UHCI USB 1.1 Controller (rev 50)
00:0b.1 USB Controller: VIA Technologies, Inc. VT82xxxxx UHCI USB 1.1 Controller (rev 50)
00:0b.2 USB Controller: VIA Technologies, Inc. USB 2.0 (rev 51)

Listing 7. Wykryte urządzenie USB

# lsusb
Bus 003 Device 003: ID 12d1:1003 Huawei Technologies Co., Ltd. E220 HSDPA Modem / E270 HSDPA/HSUPA Modem

40 maj 2009
 Sprzęt
Test modemów gprs

przypadku numeru na jaki będzie dzwonił mo-
dem czasami może być wartość *99#.
Typ modemu oraz urządzenie pod jakim
został wykryty modem: /dev/ttyUSB0, ale w
zależności od modelu może być przypisa-
nych więcej niż jeden plik np. /dev/ttyUSB0 i
/dev/ttyUSB1. W dalszej części pliku zapisa-
na jest komenda, która rozpocznie dzwonie-
nie (Dial Command) oraz prędkość transmi-
sji (Baud).
Dodatkowo należy dopisać odpowied-
nie ustawienia operatora. W przypadku ope-
ratora Play parametry Username i Password
są dowolne.
Phone = *99***1#
Username = play
Password = play
W zależności od potrzeb dopisujemy jeszcze Program nie przerwie działania, gdy otrzyma
dodatkowo: informację od modemu linia zajęta, tylko bę-
dzie ponawiał próbę.
Carrier Check = no
Abort on no Dialtone = no
Niektóre modele modemów nieprawidłowo
wskazują stan online, wtedy należy ustawić Program nie przerwie działanie, gdy otrzyma
parametr Carrier Check = no. informację od modemu brak sygnału.
Wvdial nie będzie sprawdzał czy modem jest Dialt Attempts =10
online.
Ustawienie tego parametru oznacza, że program
Check DNS = yes przerwie działanie dopiero po 10 nieudanych
próbach nawiązania połączenia. Aby próbował
Oznacza, że po nawiązaniu połączenia ma usta- cały czas, należy ustawić Dialt Attempts =0
wić parametry serwerów DNS. Uruchamiamy program poleceniem wvdial.
Na ekranie widzimy kolejne etapy działa-
Abort on Busy = no nia programu – Listing 2.

Listing 8. Uzyskanie informacji o module usbserial

# modinfo usbserial
filename: /lib/modules/2.6.27-9-generic/kernel/drivers/usb/serial/usbserial.ko
license: GPL
description: USB Serial Driver core
author: Greg Kroah-Hartman, greg@kroah.com, http://www.kroah.com/linux/
srcversion: 96219212FFE058A93C12C85
depends: usbcore
vermagic: 2.6.27-9-generic SMP mod_unload modversions 586
parm: vendor:User specified USB idVendor (ushort)
parm: product:User specified USB idProduct (ushort)
parm: debug:Debug enabled or not (bool)

Listing 9. Fragment logów wskazujący na wykrycie nowo podłączonej komórki

usb 4-1: new full speed USB device using uhci_hcd and address 3
usb 4-1: configuration #1 chosen from 1 choice
cdc_acm 4-1:1.1: ttyACM0: USB ACM device
usbcore: registered new interface driver cdc_acm
cdc_acm: v0.26:USB Abstract Control Model driver for USB modems and ISDN adapters

Listing 10. Opcje dla wybranych modułów w make menuconfig

Device Drivers ---> USB support --->
usb_storage = USB Mass Storage support
cdc_acm = USB Modem (CDC ACM) support
Device Drivers ---> USB support ---> USB Serial Converter support --->
usbserial = USB Serial Converter support
option = USB driver for GSM and CDMA modems

Listing 11. Opcje dla ppp w make menuconfig

Device Drivers ---> Network device support
slhc = CSLIP compressed headers
ppp_generic = PPP (point-to-point protocol) support
ppp_async = PPP support for async serial ports
bsd_comp = PPP BSD-Compress compression
ppp_deflate = PPP Deflate compression
Library routines --->
crc-ccitt = CRC-CCITT functions
zlib_deflate

www.lpmagazine.org 41
 Sprzęt
Test modemów gprs

• inicjalizację modemu,
• nawiązywanie połączenia,
• start demona pppd, który otrzymuje dane z
modemu,
• konfigurację interfejsu ppp0
(IP 94.254.129.148)
• konfigurację routingu (brama 10.64.64.64).
Domyślnie program nie działa w tle, tylko ca-
ły czas jest podłączony do terminala, w którym
został wywołany. Działa do czasu wyłączenia
go sekwencją [Ctrl-C]. Aby wiedzieć co dzieje
się w naszym systemie i poradzić sobie z ewen-
tualnymi problemami należy sprawdzić w pro-
cesach czy demon pppd wystartował. W tym
celu wpisujemy polecenie z Listingu 3.
W procesach widzimy działającego de- stać nadpisany gdy podłączymy komputer pod
mona pppd z odpowiednimi parametrami. Na- inną sieć. Dla przykładu podaje adresy serwe-
stępnie sprawdzamy, czy interfejs sieciowy jest rów DNS:
ustawiony. Prezentuje to Listing 4.
Utworzony został interfejs ppp0 i przydzie- • opendns.com
lony dla niego publiczny adres IP, po którym nameserver 208.67.222.222
będziemy identyfikowani na wszelkich serwe- nameserver 208.67.220.220
rach. Sprawdzamy czy do tablicy routingu do- • task.gda.pl
dane zostały wpisy dla interfejsu ppp0. Od tego nameserver 153.19.250.101
zależy gdzie będą wysyłane pakiety, w zależno- nameserver 212.77.96.123
ści od adresu IP przeznaczenia (DST). Prezen- • icm.edu.pl
tuje to Listing 5. nameserver 212.87.14.39
DNS-y często nie zostają ustawione, dla-
tego lepiej je samemu dodać. Zapisujemy je W przypadku błędów, wskazówek nale-
w pliku /etc/resolv.conf. Warto zrobić sobię ko- ży szukać w /var/log/syslog lub /var/log/
pię takiego pliku, ponieważ niekiedy może zo- messages.

Tabela 1. Parametry wybranych operatorów

Wykrycie sprzętu
Operator APN numer użytkownik hasło DNS Testy przeprowadzałem na modemach: Hu-
Play internet *99***1# dowolny dowolny 89.108.195.20 awei E220 podłączany przez USB; Huawei
89.108.195.21 E620 złącze PCMCIA oraz komórce Nokia
iplus www.plusgsm.pl *99# dowolny dowolny 212.2.96.51 6230i.
212.2.96.52 Powyższe urządzenia wykrywane są au-
heyah heyah.pl *99***1# heyah heyah tomatycznie po podłączeniu do komputera ja-
ERA erainternet *99***1# erainternet erainternet 213.158.199.1 ko urządzenia USB, a za ich obsługę odpowie-
213.158.199.5 dzialne są standardowe sterowniki (moduły) z
pakietu jądra systemu.
Orange internet *99# internet internet 194.9.223.79
Aby wykryć sprzęt warto posłużyć się ty-
powymi narzędziami Linuksa, dostępnymi do-
myślnie w wielu dystrybucjach. Dodatkowo
można informacje odczytać z katalogu /proc,
jednak skorzystanie z gotowych narzędzi uwa-
żam za wygodniejsze niż suche dane proc-sys-
temu.
Warto upewnić się, że mamy wykryty kon-
troler USB – Listing 6.
Szukamy urządzenia zidentyfikowa-
nego jako USB Controller, oczywiście
nie oznacza to, że mamy załadowane ste-
rowniki do niego, dlatego wyświetlamy li-
stę załadowanych modułów i szukamy od-
powiednio modułu uhci_hcd, ehci_hcd,
ohci_hcd lub innego w zależności od ty-
pu kontrolera USB oraz urządzenia do nie-
go podłączonego:

# lsmod
ehci_hcd 43276 0
uhci_hcd 30736 0
usbcore 148848 2 ehci_
hcd,uhci_hcd

Następnie komendą lsusb wyświetlimy urzą-

dzenia wykryte przez kontroler – Listing 7.
Uzyskujemy informacje o wykrytych
urządzeniach USB (ewentualnie PCMCIA).
Warto zwrócić uwagę na numery ID 12d1:
1003, są to numery vendor i product mogą
Rysunek 5. Konfiguracja w Global3g one przydać się w przypadku błędnego wy-

42 maj 2009
 Sprzęt
Test modemów gprs

krycia urządzenia. Jeżeli tak jest, podczas za- modemy są takimi urządzeniami. Wiele istot- W wielu dystrybucjach Linuksa do zarządzania
ładowania modułu usbserial musimy po- nych informacji o module możemy uzyskać podłączonymi urządzeniami wykorzystywany
dać parametry: za pomocą modinfo również o parametrach ja- jest hal (Hardware Abstraction Layer). Dzięki
kie możemy ustawiać dla wybranego modułu temu po poprawnym wykryciu modemu zosta-
# modprobe usbserial vendor=12d1 – Listing 8. nie utworzony odpowiedni plik urządzenia np.:
product=1003 Dla testowanych modemów Huawei po- /dev/ttyUSB0, co jest sygnałem dla nas, że urzą-
trzebny jest jeszcze sterownik modemu o na- dzenie zostało pomyślnie wykryte, a sterownik
Moduł usbserial jest wykorzystywany gdy zwie option: załadowany.
podłączane urządzenie jest pewnym typem Jeżeli modem posiada dodatkowo pa-
urządzenia szeregowego, a wszelkiego rodzaj # modprobe option mięć flash, to modułem odpowiedzialnym
za dostęp do takiej pamięci jest usb_sto-
Listing 12. Konfiguracja dla ppp /etc/ppp/peers/play rage.
115200 A jak jest w przypadku komórek? Do
modem laptopa podłączyłem kablem USB nokię
crtscts 6230i. Po wyświetleniu listy urządzeń ja-
connect "/usr/bin/wvdial --chat --config /etc/ppp/peers/wvdial-chat.conf" kie zidentyfikowane zostały przez kontro-
user play ler USB widzimy model telefonu.
-detach
nopcomp Bus 003 Device 005: ID 0421:0428
defaultroute Nokia Mobile Phones 6230i Modem
noipdefault
usepeerdns Gdy zajrzymy do logów (/var/log/syslog), na
/dev/ttyUSB0 końcu znajdziemy wpisy podobne do poniż-
logfile /var/log/pppd.log szych – Listing 9.
idle 0 Wyczytać stąd możemy że modem w te-
debug lefonie został rozpoznany. Automatycznie
załadowany został moduł cdc_acm określa-

R E K L A M A

www.lpmagazine.org 43
 Sprzęt
Test modemów gprs

ny jako sterownik modemów usb oraz ada-

pterów ISDN. W katalogu urządzeń utworzo-
ny został /dev/ttyACM0. Cała konfiguracja za
pomocą wvdialconf przebiegła bez problemu
i tak samo uruchomienie programu wvdial.
Należy pamiętać, by nie zapomnieć włączyć
odpowiednich opcji w telefonie. W przypad-
ku zablokowanego dostępu do przesyłania
danych GPRS na telefonie pojawił się komu-
nikat informujący, że należy włączyć trans-
misję GPRS.

Dla zaawansowanych
Moduły niezbędne do działania tego typu mo-
demów są dostarczone w standardowym kata-
logu /lib/modules/<kernel_version>/kernel/
drivers/usb/serial/. Jednak dla posiadaczy wła-
snoręcznie kompilowanego kernela przydatna
będzie wskazówka gdzie szukać odpowiednich
opcji w menuconfig – Listing 10.
W pliku konfiguracyjnym kernela (.config)
zostaną ustawione parametry:

CONFIG_USB_STORAGE=m
CONFIG_USB_SERIAL=m
CONFIG_USB_SERIAL_OPTION=m
CONFIG_USB_ACM=m

Oprócz tego muszą być dodane moduły obsłu-

gi protokołu ppp łącznie z kompresją, które ła-
Rysunek 6. Wykres wykorzystania łącza w Global3g dują się dopiero po uruchomieniu pppd – Li-
sting 11.
Listing 13. Konfiguracja dla wvdial użytego przez ppp /etc/ppp/peers/wvdial-chat.conf Powyżej omówione zostały tylko wy-
[Dialer Defaults] brane modele modemów oraz kilka sterow-
Init1 = ATZ ników do nich. Należy pamiętać, że spośród
Init2 = ATQ0 V1 E1 S0=0 &C1 &D2 +FCLASS=0 wielu modemów, sterowniki nie wszystkich
Phone = *99***1#
Username = dowolny
Password = dowolne
Dial Command = ATD

Listing 14. Uruchomienie demona ppp

# pppd call play
--> WvDial: Internet dialer version 1.60
--> Initializing modem.
--> Sending: ATZ
Rysunek 7. pgprs
ATZ
OK
--> Sending: ATQ0 V1 E1 S0=0 &C1 &D2 +FCLASS=0
ATQ0 V1 E1 S0=0 &C1 &D2 +FCLASS=0
OK
--> Modem initialized.
--> Sending: ATD*99***1#
--> Waiting for carrier.
ATD*99***1#
CONNECT
--> Carrier detected. Waiting for prompt.
--> Don't know what to do! Starting pppd and hoping for the best.
Rysunek 8. Konfiguracja pgprs

44 maj 2009
 Sprzęt
Test modemów gprs

mogą się znaleźć w źródłach kernela. Nie- Drugim sposobem uruchomienia jest wy- wać tej opcji w przypadku gdy urządzenie
które mogą być dostępne jako pakiety dys- wołanie pppd ze wskazaniem mu pliku, z któ- nie posiada tego typu funkcji. Analogicz-
trybucyjne albo po prostu jako zewnętrz- rego ma przeczytać opcje do konfiguracji mo- nie dotyczy opcji crtscts odpowiedzialnej
ne programy do pobrania z internetu. Nie- demu. Plik ten musi znajdować się w katalogu za sprzętową kontrolę sterowania przepły-
stety zdarza się, że napotykamy na sprzęt, /etc/ppp/peers. Tworzymy go o dowolnej na- wem. W następnej kolejności wskazany jest
do którego nie ma przewidzianych sterow- zwie (np.: play) – Listing 12. Dzięki temu nie skrypt, który ma posłużyć do skonfigurowa-
ników dla Linuksa. Nie życzę tego żadnemu będziemy mieli problemów w przypadku ko- nia połączenie do serwera zanim pppd za-
Linuksiarzowi. rzystania z różnych operatorów lub modemów. cznie działać. W naszym przypadku wyko-
Inne przydatne polecenia do analizy Zawartość tego pliku będą stanowić opcje opi- rzystany jest w tym celu wvdial, jednak czę-
sprzętu: sane w man pppd. sto w tym miejscu używany jest program
Wartość liczbowa stanowi prędkość chat (pakiet ppp). Parametr user ustawia na-
• lshal – wyświetlają urządzenia rozpoznane transmisji danych (baud), ten parametr nale- zwę użytkownika do uwierzytelnienia. Aby
na liście jaką posiada HAL; ży ustawić w zależności od modemu. Opcja demon ppp nie przeszedł w tło ustawiamy
• lshw – wyświetla informacje o sprzęcie modem odpowiedzialna jest za wykorzysta- nodetach. Opcja nopcomp wyłącza negocja-
(paczka lshw). nie sygnału Carrier Detect, nie należy uży- cję kompresji pól protokołu dla transmisji.

pppd
Ppp jest protokołem służącym m.in. do zestawie-
nia połączenia z internetem przez różnego rodza-
ju modemy lub inne urządzenia obsługujące pro-
tokół point-to-point (punkt-punkt). Demon pppd
współpracuje ze sterownikami kernela w celu ze-
stawienia i utrzymania łączności z docelowym
punktem zwanym peer lub po prostu serwer. W
celu zestawienia połączenia wykonywane są pro-
cesy uwierzytelnienia, konfiguracji interfejsu ppp
oraz dodania wpisu do tablicy routingu.
W Sieci
• manuale: wvdial, wvdialconf, wvdial.conf, pppd, chat.
• http://linux.msstudio.com.pl/Howto/ppp/PPP-HOWTO.pl.html
• http://www.debian.one.pl/index.php?url=20
• http://www.global3g.strony.pl/
• http://przemkalicki.pl/?page_id=262 - program pgprs
• http://www.linux.rk.edu.pl/
• http://www.faqs.org/docs/Linux-HOWTO/PPP-HOWTO.html
• http://www.docmirror.net/pl/linux/howto/networking/PPP-HOWTO/

R E K L A M A

www.lpmagazine.org 45
 Sprzęt
Test modemów gprs

Opcja defaultroute ustawi domyślny gate- padku rozłączenie. Aby uzyskać szczegóło- fig,a konfigurację zamieścić w pliku /etc/ppp/
way, jest to konieczne dla poprawnego prze- we logi dodajemy debug. peers/wvdial-chat.conf – Listing 13.
syłania pakietów. Stosujemy noipdefault Należy zwrócić uwagę, że przy nawią- Zamiast programu wvdial można wyko-
aby IP zostało przyznane przez zdalny ser- zywaniu połączenia musi zostać wykonany rzystać program chat dostarczony w pakie-
wer. Dla uzyskania adresów DNS ustawia- skrypt inicjujący modem. Mamy do wybo- cie ppp, jednak skrypt jaki dla niego należy
my usepeerdns. Parametr /dev/ttyUSB0 ru użycie jednego z dwóch programów chat przygotować jest bardzo skomplikowany, ra-
jest oczywiście urządzeniem pod jakim zo- oraz wvdial. Wykorzystamy do tego celu zo- czej polecany dla zaawansowanych użytkow-
stał wykryty modem. Jeżeli chcemy aby lo- stał wvdial ze względu na łatwość konfigu- ników. Rozbudowany opis składni polecenia
gi znajdowały się w oddzielnym pliku wpi- racji. Istotny w tym przypadku jest parametr chat i budowy skryptu znajduje się w man
sujemy logfile ze ścieżką do pliku. Jeżeli --chat dla tego programu, bo on mówi mu, chat, a przykłady dostępne są w plikach pa-
chcemy by modem rozłączył się po określo- że ma pełnić rolę pośrednika w komunikacji z kietu (/usr/share/doc/ppp/examples). Następ-
nym czasie bezczynności, wykorzystujemy modemem. Potrzebujemy również podać kon- nie wywołujemy demona pppd z opcją call
opcję idle z liczbą określającą czas w se- figurację modemu dla programu wvdial. Po- po której podajemy plik z utworzoną konfi-
kundach, dla zera nie następuje w tym przy- stanowiłem wykorzystać do tego opcję con- guracją – Listing 14.
Do tego momentu wykonywane są za-
Listing 15. Wynik działania ppp dania przez wvdial, który inicjalizuje mo-
Serial connection established. dem, dzwoni na ustawiony numer, zestawia
using channel 3 połączenie – Listing 15. Następnie przepro-
Using interface ppp0 wadzony zostaje proces uwierzytelniania
Connect: ppp0 <--> /dev/ttyUSB0 CHAP, a po poprawnym procesie uwierzy-
sent [LCP ConfReq id=0x1 <asyncmap 0x0> <magic 0xb087136b> <accomp>] telniania przez serwer przyznany zostaje lo-
rcvd [LCP ConfReq id=0x8 <asyncmap 0x0> <auth chap MD5> <magic 0x1bf5883> kalny adres IP oraz ustawiane są pozostałe
<pcomp> <accomp>] parametry sieci.
sent [LCP ConfRej id=0x8 <pcomp>] Zadaniem wywołanego skryptu /etc/
rcvd [LCP ConfAck id=0x1 <asyncmap 0x0> <magic 0xb087136b> <accomp>] ppp/if-up jest wpisanie serwerów DNS w
rcvd [LCP ConfReq id=0x9 <asyncmap 0x0> <auth chap MD5> <magic 0x1bf5883> pliku /etc/resolv.conf oraz wykonanie wszel-
<accomp>] kich dodatkowych zadań jakie są potrzebne
sent [LCP ConfAck id=0x9 <asyncmap 0x0> <auth chap MD5> <magic 0x1bf5883> już po ustawieniu połączenia do internetu.
<accomp>] Jest to ostatni etap, po którego zakończeniu
sent [LCP EchoReq id=0x0 magic=0xb087136b] powinniśmy cieszyć się mobilnym podłą-
rcvd [LCP DiscReq id=0xa magic=0x1bf5883] czeniem do internetu. Połączenie zakańcza-
rcvd [CHAP Challenge id=0x1 <cec74916d0b0dc45844bdc9b0c17e29b>, name = my sekwencją [Ctrl-C] – Listing 16.
"UMTS_CHAP_SRVR"] W przypadku gdy nie działa, wskazówek
sent [CHAP Response id=0x1 <1300d803e83363deba7c0d36e3de7e37>, name = należy szukać w logach. Jeżeli wysyłamy lo-
"play"] gi do /var/log/pppd.log, to tam należy zacząć,
rcvd [LCP EchoRep id=0x0 magic=0x1bf5883 b0 87 13 6b] w przeciwnym przypadku /var/log/syslog i
rcvd [CHAP Success id=0x1 ""] /var/log/messages. Powinniśmy sprawdzić
CHAP authentication succeeded ustawienia w /etc/resolv.conf, interfejs ppp0,
CHAP authentication succeeded tablicę routingu, firewalla.
rcvd [IPCP ConfNak id=0x9 <addr 89.108.226.138>] Logi generowane podczas uruchamiania dla
sent [IPCP ConfReq id=0xa <addr 89.108.226.138>] przetestowanych sieci można znaleźć na stronie
rcvd [IPCP ConfAck id=0xa <addr 89.108.226.138>] magazynu: http://www.lpmagazine.org
Could not determine remote IP address: defaulting to 10.64.64.64
Cannot determine ethernet address for proxy ARP
local IP address 89.108.226.138
remote IP address 10.64.64.64
Script /etc/ppp/ip-up started (pid 19004)
O autorze
Script /etc/ppp/ip-up finished (pid 19004), status = 0x0 Magister inżynier wydziału Fizyki Politech-
niki Warszawskiej. Od 2002 posługuję się
Listing 16. Wynik wyłączania ppp Linuksem. Prowadzę firmę zajmującą się
Terminating on signal 2 instalacją Linuksa na serwery i desktopy.
Connect time 6.7 minutes. Administruję własnymi serwerami Debian,
Sent 120 bytes, received 120 bytes. Gentoo i Opensuse. Udzielam porad doty-
Script /etc/ppp/ip-down started (pid 24890) czących Linuksa, testuję dostępne na ryn-
sent [LCP TermReq id=0x2 "User request"] ku oprogramowanie, także piszę skrypty
rcvd [LCP TermAck id=0x2] oraz strony internetowe. Od 2004 do 2008
Connection terminated. prowadziłem szkolenia w Szkole Linuxa.
Script /etc/ppp/ip-down finished (pid 24890), status = 0x0 Kontakt z autorem: wojtek@reunix.eu

46 maj 2009
 Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych
Linux na
urządzeniach mobilnych
Grzegorz Madajczak
Większości osób Linux kojarzy się co najwyżej z systemem na komputery klasy PC, co i tak jest dobrym
punktem widzenia wobec tych, którzy Linuksa widzą jedynie przez pryzmat zastosowań serwerowych.
Osoby te zdziwią się więc informacją, że Linux na dobre rozgościł się w urządzeniach mobilnych, takich jak
PDA czy smartfony. W artykule postaram się przedstawić wybrane modele smartfonów pracujących pod
kontrolą Linuksa oraz dystrybucje Linuksa na urządzenia mobilne.
P
rzeciętny użytkownik telefonu komórkowego
autorzy@lpmagazine.org
nie zaprząta sobie głowy tak nieistotnym drobia-
zgiem, jakim jest system operacyjny pod kontro-
lą, którego działa jego telefon. Jednocześnie wie-
lu użytkowników Linuksa zapewne bardzo zdziwiłoby się,
gdyby dowiedziałoby się, że ich komóra działa na właśnie
Linuksie. Wbrew powszechnemu wyobrażeniu wiele mul-
timedialnych nowoczesnych aparatów, zaliczanych do gru-
py smartfonów (Ramka Co to jest smartfon), działa na odpo-
wiednio spreparowanej dystrybucji Linuksa.
Dlaczego Linux
W przeciągu kilku ostatnich lat rynek smartfonów systema-
tycznie wzrastał na wartości, osiągając w trzecim kwartale
2008 roku rekordowo wysoki pułap – prawie 40 mln USD,
co oznaczało ponad 27% wzrost w porównaniu do tego same-
go okresu poprzedniego roku. Jednocześnie szacuje się, że ry-
nek ten do końca 2010 roku wzrośnie niemal dwukrotnie. Pro-
gnozy analityków finansowych przewidują, że liczba sprzeda-
nych smartfonów może być wyższa niż tradycyjnych PC-ów,
co oznacza, że torcik smartfonów jest dość duży i warto w nie-
go inwestować. Każdy bowiem będzie mógł coś dla siebie z
48 maj 2009
niego wykroić. Jednym ze sposobów ukrojenia większego ka-
wałka jest redukcja kosztów poniesionych na produkcję sprze-
dawanego asortymentu. Część firm produkujących omawia-
ne urządzenia podjęło decyzję o opracowaniu własnego sys-
temu operacyjnego dla produkowanych przez siebie aparatów,
co uniezależni ich od kaprysów zewnętrznych firm sprzedają-
cych software. Bardzo dobrze zrozumiała to firma Apple opra-
cowując zmodyfikowaną wersję MacOS X na potrzeby iPone-
'ów i iPodów Touch, dzięki czemu uniezależniła się od innych
firm, zachowała kontrolę nad rozwojem systemu i oprogramo-
wania dla niego przeznaczonego, co przyniosło dodatkowe zy-
ski. Model ten, reprezentowany szczególnie za pośrednictwem
Apple AppStore, zaczął być powielany przez innych produ-
centów systemów mobilnych.
Motorola jako jedna z pierwszych zrozumiała, iż Linux jest
bardzo dobrym materiałem na tworzenie nowego systemu na
potrzeby smartfonów. Przede wszystkim, w większości przy-
padków jest za darmo, a narzędzia do pracy nad systemem są
powszechnie dostępne. Dodatkowym atutem są rzesze entuzja-
stów skupionych w środowiskach zainteresowanych danym te-
matem, pracujących nad elementami systemu, oprogramowa-
niem i testujących nowe oprogramowanie. Przede wszystkim
 Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych

powinienem jednak napisać, że największym
atutem Linuksa są jego niemalże nieograniczone
możliwości. Prawie ten sam Linux znajduje się
zarówno w telefonie, palmtopie, telewizorze, czy
nagrywarce DVD, jak i w komputerze i w samo-
locie. Archimedes powiedział: Dajcie mi punkt
podporu, a poruszę Ziemię, ja zaś strawestuję
to powiedzenie i napiszę – Dajcie mi hackera i
urządzenie, ja uruchomię na nim Linuksa.
Właśnie ta wszechstronność w połączeniu z
niskimi kosztami sprawiła, że Linux stał się ide-
alnym kandydatem do budowania nowego sys-
temu operacyjnego na urządzenia mobilne.
Nieco historii
Pierwsze próby zastosowania Linuksa jako sys-
temu operacyjnego urządzeń, które możemy za-
liczyć do telefonów, mają miejsce w 1999 ro-
ku. Wtedy to gigant (jak na tamte czasy), fir-
ma Ericsson rozpoczęła prace nad urządzeniem
określanym roboczo symbolem HS210 o na-
zwie Cordless Screen Phone (Rysunek 1). Pro-
totyp tego urządzenia został zaprezentowany na
targach CeBIT w 2000 roku. W założeniu mia-
ło to być domowe bezprzewodowe urządzenie
do korzystania z Internetu, wyposażone dodat-
kowo w funkcję rozmów telefonicznych. Całość
pracowała pod kontrolą procesora w architektu-
rze StrongAMR, taktowanego 200 MHz zega-
rem, przy współudziale 32 MB pamięci DRAM
oraz 32 MB pamięci typu Flash. Urządzenie to
składało się z dwóch części – bazy, oraz prze-
nośnej części z dotykowym ekranem, pomiędzy
którymi komunikacja odbywała się za pośred-
nictwem raczkującego jeszcze wtedy standardu
Bluetooth. Ericsson zastosował w tym przypad-
ku własne rozwiązania, pozwalające na zwięk-
szenie zasięgu transmisji z 10 do 100 m, co by-
ło jak na tamte czasy bardzo dobrym wynikiem.
HS210 łączył się z Internetem przy użyciu wbu-
dowanego modemu analogowego lub modemu
DSL. Ericsson do prac nad oprogramowaniem
dla tej hybrydy zaprosił firmy RedHat, która do-
starczyła wbudowaną wersję Linuksa, Trolltech
z ich środowiskiem graficznym QT/Embedded,
a także firmę Opera, dostarczającą przeglądar-
ki internetowej. Niestety HS210 nigdy nie prze-
kroczył bariery prac konceptualnych i nie został sunku do poprzedników procesor Intel XScale
przekazany do produkcji seryjnej. PXA271 taktowany 312 MHz zegarem (w archi-
tekturze ARM) oraz 48 MB pamięci wbudowa-
Motorola rządzi nej oraz dodatkowo 48 MB na wymiennych kar-
Tak naprawdę pierwszym telefonem komór- tach pamięci typu TransFlash. Dodatkowo apa-
kowym z Linuksem, który został wprowadzo- rat ten posiadał 1,3 MPx kamerę oraz wbudowa-
ny do masowej produkcji i sprzedaży, jest Mo- ny układ nawigacji GPS. Ponadto Motorola po
torola A760 (Rysunek 2). Model ten trafił na ry- raz pierwszy wprowadziła do tego telefonu złą-
nek chiński w lutym 2003 roku. Od tego mo- cze mini-USB, które służyło zarówno do trans-
mentu Motorola stała się niekłamanym lide- misji danych, jak i ładowania. Pozwolę sobie na
rem, jeśli chodzi o komercyjne, seryjne zasto- małą dygresję w tym miejscu – większość czoło-
sowanie Linuksa jako platformy systemowej w wych producentów komórek do tej pory nie mo-
multimedialnych telefonach komórkowych. Pi- gą zrobić tego, co zrobiła Motorola – ujednoli-
kanterii dodaje fakt, iż Motorola jest jednym z cić wtyczki do ładowarek. Na całe szczęście Ko-
członków założycieli inicjatywy rozwoju syste- misja Europejska nakazała, aby po 2012 roku
mu Symbian – najpoważniejszego, obok Win- wszystkie komórki ładowane były przez złącze
dows CE, konkurenta Linuksa w branży syste- mini-USB. Motorola w tym względzie jest daw-
mów wbudowanych. na do przodu przed wszystkimi. Wracając jednak
Motorola A760 jak ta tamte czasy była za- do A780, telefon ten w porównaniu do poprzed-
awansowanym technologicznie połączeniem ników wprowadzono na inne rynki niż tylko Chi-
PDA z telefonem – czyli czymś, co obecnie jest ny, gdzie znalazł szerokie grono nabywców.
standardem i nazywa się smartfonem. A760 była Mniej więcej w tym samym czasie Motorola
dwuzakresowym telefonem (GSM 900/1800), z wypuściła drugą linię telefonów, które w założe-
dotykowym kolorowym wyświetlaczu ciekłokry- niu miały być kombajnami multimedialnymi, te-
stalicznym, o rozdzielczości 320x240 Px. Dodat-
kowo telefon ten wyposażony był w kamerę CIF
z matrycą o rozdzielczości 352 x 288 Px. Tele-
fon komunikował się z innymi urządzeniami po-
przez port Bluetooth, IrDA oraz port RS-233. Ca-
łość pracowała pod kontrolą 206 MHz procesora
i 32 MB pamięci. Telefon ten oferował wszystko,
w co powinien być wyposażony nowoczesny apa-
rat – dzwonki MP3, odtwarzacz wideo, obsługę
MMS. Funkcje PDA spełniało dość bogato wbu-
dowane oprogramowanie PIM oraz klient e-mail.
Linia A76x telefonów Motorola została od-
świeżona rok później w postaci modelu A768, Rysunek 1. Pierwszy „telefon” pod kontrolą Linuksa
przeznaczonego dla wymagających klientów – Cordless Screen Phone HS210 firmy Ericsson
rynku chińskiego. W porównaniu do poprzedni-
ka model ten wyposażony został w 96 MB pa-
mięci (z czego 56 MB dostępnych dla użytkow-
nika), a także w moduł rozpoznawania pisma od-
ręcznego (język angielski i chiński). Ostatni z tej
linii – model A780 (Rysunek 3) był prawdzi-
wym przebojem, utwierdzającym firmę Moto-
rola w słuszności co do postawienia na Linuksa.
Model A780 zaopatrzony w mocniejszy w sto-

Co to jest smartfon
Nie ma precyzyjnej definicji tego urządzenia, jednak wiele osób podświadomie czuje, ja-
kie urządzenia można obdarzyć tym określeniem. Za Wikipedią podam, że jest to urządze-
nie mobilne łączące w sobie wiele funkcji. Poza podstawowym zadaniem – wykonywania
połączeń głosowych (oraz wysyłania/odbierania SMSów, MMSów), urządzenie to posiada
funkcje odtwarzacza multimedialnego, aparatu fotograficznego (kamery wideo), a zwłasz-
cza spełnia rolę PDA (Portable Digital Assistant). Smartfony charakteryzują się ponadto
systemem operacyjnym umożliwiającym modyfikację (wprowadzanie, usuwanie) oprogra-
Rysunek 2. Pierwszy prawdziwy smartfon pod kon-
mowania.
trolą Linuksa – Motorola A760

www.lpmagazine.org 49
 Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych

lefonami nastawionymi na rozrywkę – głównie
odtwarzanie muzyki. Pierwszym przedstawicie-
lem tej linii był telefon E680 (Rysunek 4). Tele-
fon ten, również pracujący pod kontrolą Linuk-
sa, wyposażony był w wysokiej jakości ekran
o rozdzielczości 240x320 Px, głośniki stereo, 1
GB wbudowanej pamięci, którą można było do-
datkowo rozszerzyć dzięki slotowi dla kart Secu-
reDigital, a także kamerę VGA z ośmiokrotnym
powiększeniem cyfrowym. Nowinką w tym mo-
delu był wbudowany odtwarzacz RealPlayer
oraz radio FM, co nadawało mu multimedialny
charakter. Motorola E680 dostępna była głównie
na rynku azjatyckim. Niedługo później Motorola
wypuściła na rynek azjatycki odświeżoną wersję
tego aparatu – model E680i (Rysunek 5). Literka
i w nazwie kodowej modelu pochodziła od sło-
wa improved, co w tym przypadku polegało na
zwiększeniu pamięci do 2 GB. Istotną zmianą w
stosunku do pierwowzoru było zastąpienie od-
twarzacza RealPlayer OpenSource-ową wersją
tego samego – odtwarzaczem Helix.
Motorola ze swoimi telefonami z Linuksem
na pokładzie nie była wyspą na oceanie szczę-
śliwości. Konkurencja w tej branży jest bardzo
ostra i kto nie idzie do przodu, ten ginie. Przykła-
dem na to może być na przykład Ericsson – nie-
gdyś czołowy producent telefonów, dziś nieist-
niejąca w tej branży firma (dział telefonii ko-
mórkowej został kupiony przez koncern Sony). panuje szczególnie ostra konkurencja i szcze-
Dlatego też oprócz opisanych wyżej telefonów gólnie szybki postęp technologiczny. Nie bez
muzycznych E680 i E680i, na rynku amerykań- przyczyny właśnie w Chinach Motorola umie-
skim Motorola wypuściła telefony z linii ROKR. ściła swoje laboratorium badawczo-rozwojowe,
Pierwszy ROKR E1 zbudowany został na bazie skąd pochodzą telefony wyposażone w Linuk-
modelu E398. Model ten nie działał pod kontro-
lą Linuksa, więc nie będziemy specjalnie zaprzą-
tali sobie nim głowy. Ważne jest jednak to, że zo-
stał wyposażony w dostarczony przez Apple od-
twarzacz iTunes, dzięki czemu telefon ten mógł
pełnić funkcję iPoda. Motorola nie zapomnia-
ła jednak o użytkownikach, którzy nie posiada-
ją iTunes na swoim PC-cie. Dla nich Motorola
wypuściła model ROKR E2 (Rysunek 6), któ-
ry posiadał tradycyjny odtwarzacz MP3, a syste-
mem operacyjnym tego modelu był oczywiście
Linux. Model ten wyróżniał się jeszcze jedną ce-
chą – posiadał nowy interfejs graficzny, który za-
debiutował w modelu A910 (działającym rów-
nież pod kontrolą Linuksa). Interfejs ten nadal
jest wykorzystywany w telefonach Motoro- Rysunek 5. Następca Motoroli E680 – model E680i
li. Starsze linuksowe modele wykorzystywały
środowisko EZX, nowe natomiast – Chamele-
on UI (Rysunek 7), które nadal bazowało na sil-
niku graficznym QT/Embedded dostarczanym
przez Trolltech.
Jak widać z pewnością z powyższych przy-
kładów Motorola bardzo dużą wagę przywią-
zywała do rynków azjatyckich. W obszarze tym

Rysunek 6. Motorola ROKR E2 – alternatywa dla

iPoda z odtwarzaczem iTunes

Rysunek 3. Ostatnia Motorola z linii 76x – A780 Rysunek 4. Ostatnia Motorola z linii 76x – A780

Wyświetlacze OLED
Wyświetlacze OLED (Organic Light-Emitting Diode) oparte są na technologii diod elektro-
luminescencyjnych (LED) wytwarzanych ze związków organicznych. Wyświetlacz OLED
składa się z kilku kolejnych warstw: anody, warstwy przewodzącej, organicznej warstwy
emisyjnej oraz katody. Przyłożenie napięcia do OLED powoduje przepływ elektronów od
Rysunek 7. Nowe środowisko Chameleon UI w
katody do anody przez warstwę emisyjną, co powoduje wzbudzenie emisji światła.
ROKR E2

50 maj 2009
 Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych

sa. Dlatego też w tym samym roku, gdy w USA
ukazał się aparat ROKR E2, na rynku azjatyc-
kim wprowadzono do sprzedaży nową hybry-
dę telefon/PDA – model E690, będący równo-
cześnie połączeniem popularnej linii A76x oraz
modelu E680 (Rysunek 9). Ostatecznie mo-
del ten otrzymał nazwę ROKR E6. Motorola
ROKR E6 (a dokładniej rzecz ujmując MO-
TOROKR E6) była nowoczesnym smartfonem
wyposażonym w duży wyświetlacz dotykowy
262K QVGA TFT, kamerę o 2 MPx matrycy,
slot dla kart MMC/SD oraz wszystko to co po-
winien mieć normalny telefon. Należy rów-
nież przypomnieć, że telefon ten, podobnie jak
wszystkie inne smartfony Motoroli, wyposażo-
ny był w moduł rozpoznawania pisma odręcz-
nego w języku chińskim i angielskim. Tej drob-
nostki nie dorobiło się wiele innych PDA (poza
Palmami) czy innych smartfonów.
Linia ROKR była dalej reprezentowana
przez przedstawicieli obsługiwanych przez sys-
tem Linux, np. MOTOROKR E8. Nowinką w
tym modelu był interfejs MMI (Man-Machi-
ne-Interface), który polega na możliwości zmia-
ny interfejsu (układu klawiszy) telefonu w zależ-
ności od aktualnej funkcji (Rysunek 8). Następ-
cą tego telefonu jest model MOTOROKR EM30
(także wyposażony w interfejs MMI), a także je-
go uboższa (tańsza) wersja z rozsuwaną obudo-
wą MOTOROKR EM35 (bez interfejsu MMI).
W branży telefonów muzycznych produko-
wanych przez Motorolę prawdziwym przebojem
okazał się model MOTOROKR Z6 (Rysunek
10), wprowadzający do rodzinki Motoroli opar-
tej na Linuksie sporo nowości. Pierwsza z nich
to typ aparatu. Model ten był pierwszą komór-
ką na Linuksie z rozsuwaną obudową. Najważ-
niejszą jednak zmianą było zastosowanie nowe-
go skalowalnego procesora i.MX31L w archi-
tekturze ARM, taktowanego zegarem o zmien-
nej częstotliwości od 532 do 665MHz. Zmiana
ta podyktowana była między innymi lepszym
wsparciem dla nowych formatów kodowania
multimediów. MOTOROKR Z6 obsługiwał bo-
wiem ponad 200 nowych formatów związanych
z Windows Media Player. Jest to więc pierwsze
urządzenie pracujące pod kontrolą Linuksa, któ-
re posiadało pełne wsparcie dla multimedialnych
formatów obsługiwanych przez WMP 11, a tak-
że zabezpieczeń praw autorskich Janus DRM.
Zmiana procesora z kolei pociągnęła za sobą
zmianę dotychczasowego jądra systemowego z
serii 2.40 na nowe – 2.6.10. Model ten, dzięki
zmianie procesora, wspierał także nową usługę
mobilnej telewizji przez sieć WiFi – V-Cast. Ko-
lejną nowością w tym modelu była implemen-
tacja K-JAVA – wirtualnej maszyny JAVA prze-
znaczonej dla urządzeń z systemem wbudowa-
nym, dostarczonej przez firmę SUN.
Motorola nie zasypuje gruszek w popiele,
pozostawiając nawet najbardziej udane modele
bez zmian. Każdego roku ukazują się ulepszone
wersje poprzednich hitów. Przykładem na to mo-

Rysunek 8. MOTOROKR E8 – pierwsza Motorola z interfejsem MMI

Rysunek 9. MOTOROKR E6

Firma MontaVista
MontaVista to amerykańska firma specjalizującej się w tworzeniu dystrybucji Linuksa – sys-
temów operacyjnych czasu rzeczywistego przeznaczonych dla szerokiego zakresu urzą-
dzeń z wbudowanym systemem. W dystrybucję tę wyposażone są produkty wielu znanych
firm, takich jak np.: NEC, D-Link, Panasonic, Yamaha i inne. Najbardziej znanym dewelo-
perem tej dystrybucji (i pracownikiem firmy MontaVista w latach 2002-2003) jest hacker
Robert Love, znany z aktywnego udziału w pracach nad rozwojem jądra Linuksa, środowi-
ska graficznego Gnome i wielu innych projektów. On to wniósł do MontaVista (bazującej na
nieistniejącej już dystrybucji HardLinux) wiele poprawek właśnie w zakresie jądra systemo-
wego, które to później pozostały w upublicznionym kodzie jądra. W 2008 roku ilość kodu
wprowadzonego przez MontaVista do powszechnie dostępnego kodu jądra Linuksa sięga-
ła 1.2%, co czyniło tę firmę dziewiątym co do wielkości korporacyjnym udziałowcem prac
nad kernelem. Tak więc można powiedzieć, że MontaVista w pewnym stopniu przyczyniła
się do rozwoju Linuksa. Obecnie dystrybucja lub samo jądro systemowe z firmy MontaVista
Rysunek 10. MOTOROKR Z6 – Motorola z syste-
znajduje się w 90% wszystkich smartfonów pracujących pod kontrolą Linuksa.
mem po zmianach

www.lpmagazine.org 51
 Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych
że być model MOTOZINE ZN5 (Rysunek 11).
Ten czterozakresowy aparat został wyposażony
w 2,4 calowy wyświetlacz TFT o rozdzielczości
QVGA, obsługę sieci WiFi oraz opisany powy-
żej interfejs MMI. Jednak największym atutem
tego telefonu jest aparat cyfrowy, w który zo-
stał wyposażony – z 5 MPx matrycą dostarczo-
ną przez firmę KODAK. Dodatkowo ZN5 posia-
da wysokiej jakości ksenonową lampę błyskową,
autofokus i bardzo krótki czas reakcji. Połączenie
to sprawia, że ZN5 jest połączeniem komórki z
wysokiej jakości kompaktowym aparatem cyfro-
wym. Wszystko to zaś pod kontrolą systemu ope-
racyjnego Linux.
Równie ciekawą propozycją, w porówna-
niu do powyżej opisanych, jest model MOTO
U9 (Rysunek 12). Cechą charakterystyczną tej
komórki jest specyficzny design – obudowa z
klapką, w zaokrąglonym kształcie i intrygują-
cych kolorach. Ciekawym rozwiązaniem za-
stosowanym w tym telefonie jest wyświetlacz
OLED (Organic Light Emitting Diode – wię-
Rysunek 11. MOTOZINE ZN5 – telefon powstały we
współpracy z firmą Kodak
Rysunek 12. MOTO U9 – ciekawy design i wyświe-
tlacz OLED na obudowie
52
cej na ten temat w Ramce Wyświetlacze OLED) nastu lat. Wiele się w tym czasie zmieniło – za-
umieszczony na zewnętrznej obudowie telefonu. równo w zakresie sprzętu, jak i oprogramowania.
Telefon ten również obsługuje kodeki charakte- Pierwsze telefony Motorola z Linuksem wypo-
rystyczne dla WMP 11. sażone były w dystrybucję EZX, która zawierała
Jedną z nowszych propozycji firmy Motoro- jądro systemowe o zamkniętym kodzie, pocho-
la jest telefon Motorola Krave ZN4 wyposażony dzące z firmy MontaVista (Ramka Firma Mon-
w 2,8 calowy dotykowy ekran o rozdzielczości taVista) oraz silnika graficznego Qt/Embedded
240x400 Px (Rysunek 13), który operuje się pal- dostarczonego przez Trolltech. Dodatkowo Mo-
cem. Charakterystycznym dla tego modelu ele- torola dostarczyła własne biblioteki – zarówno w
mentem jest półprzezroczysta klapka wyposa- zakresie sterowników, jak i środowiska graficz-
żone w strefy dotykowe, umożliwiające szybki nego (również o niejawnym kodzie). W skład
dostęp do wybranych funkcji. Telefon ten obsłu- dystrybucji EZX wchodziło więcej zamknięte-
guje standard mobilnej telewizji V-Cast. Jednak go oprogramowania: przede wszystkim oprogra-
najciekawszym elementem tego modelu jest od- mowanie odpowiedzialne za podstawową funk-
mienna dystrybucja Linuksa, którą zainstalowa- cjonalność – korzystanie z połączeń głosowych,
no w tym modelu – nic innego jak Android. a także oprogramowanie PIM, odtwarzacz Real-
Większość pisanych powyżej modeli tele- Player, przeglądarka internetowa Opera, opro-
fonów nie trafiła do Polski oficjalnymi kanała- gramowanie do nawigacji CoPilot oraz wirtual-
mi. Są one jednak do zdobycia dzięki szerokie- na maszynę JAVA – wtedy jeszcze o zamknię-
mu gronu miłośników produktów tej marki spro- tym kodzie. Ponadto w telefonach z EZX wystę-
wadzających do naszego kraju najlepsze mode- pował specyficzny rodzaj portu mini-USB EMU
le. Jednak jedna z komórek Motoroli z systemem (Enhaced Mini USB). Jego niezwykłość polega-
operacyjnym Linux zdobyła uznanie nie tylko na ła na połączeniu wielu funkcji w jednym porcie,
szeroko pojętym rynku europejskim, lecz nawet tj: transmisji danych w standardzie USB, port
w Polsce. Mam na myśli Motorolę RAZR V8 USB host, serial port, transmisja sygnału au-
(Rysunek 14). Model ten – z klapką – wyposa- dio stereo (słuchawki stereo muzyczne), trans-
żony jest w zewnętrzny dotykowy wyświetlacz misja dźwięku audio mono (proste zestawy słu-
oraz 480MB lub 2 GB wewnętrznej pamięci. chawkowe), ładowanie akumulatora telefonu, a
Model ten zachwycał przede wszystkim perfek- także port zestawu samochodowego. Ten dość
cyjnym wykonaniem – metalową obudową oraz skomplikowany koktajl obsługiwany był rów-
wyświetlaczami pokrytymi szkłem. Atrakcyjno- nież za pomocą zamkniętych sterowników do-
ści przydaje mu również łatwy w obsłudze, intu- starczonych przez Motorolę. Jednocześnie na-
icyjny system operacyjny Linux. leży mieć świadomość, że dystrybucja EZX za-
wierała wiele elementów o otwartym kodzie, np.
Dystrybucje Motoroli zasadnicza część kernela, a także niektóre spe-
System operacyjny Linux na wybranych mode- cjalistyczne sterowniki (np. obsługa GPRS, czy
lach komórek firmy Motorola gości już od kilku- ekranu dotykowego). Ponadto cały kod kompi-
Rysunek 13. Motorola Krave ZN4 – pierwsza Moto- Rysunek 14. Motorola RAZR V8 – popularny w Pol-
rola z Androidem sce model działający pod kontrolą Linuksa
maj 2009
 Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych

lowany był przy użyciu standardowych biblio-
tek gcc i glibc.
Firma Motorola popełniła jednak zasadniczy
błąd nie udostępniając zestawu narzędzi dewelo-
perskich do tworzenia aplikacji dla telefonów z
systemem Linux, zachęcając w zamian do ko-
rzystania z API J2ME. Tak się jednak nie stało.
W odpowiedzi na brak otwartych narzędzi dewe-
loperskich, społeczność sympatyków telefonów
Motorola z Linuksem powołała do życia w 2005
roku projekt OpenEZX, który miał na celu stwo-
rzenie dystrybucji, który zastąpi oryginalny sys-
tem. Cele OpenEZX były następujące:
• zbieranie i publikowanie informacji na te-
mat sprzętu i oprogramowania telefonów
Motorola z systemem EZX;
• przeportowanie wszystkich sterowników
z jądra 2.4.20 do bieżącego jądra z linii
2.6.x;
• ostatecznie – dostarczenie firmware te- rany przez Motorolę, a nadal systematycznie
lefonów, które będzie w 100% oparte na się rozwija.
otwartym kodzie i jednocześnie całkowi- Mniej więcej w 2005 roku Motorola zro-
cie działające. zumiała, że nie da się dalej tworzyć wydajne-
go oprogramowania dla nowoczesnych telefo-
Ostatni cel został podzielony na dwa etapy. nów bazując na starzejących się technologiach.
Pierwszy ma na celu stworzenie kodu jądra Li- Dlatego też po raz pierwszy w telefonie MO-
nuksa. Później zaś przyjdzie czas na pracę nad TOROKR Z6 zastosowała całkiem nowy sys-
oprogramowaniem przestrzeni użytkownika. tem operacyjny nazwany L-J (od Linux-JAVA)
Obecne prace skupiają się nad trzema mode- lub częściej MotoMAGX, który, jak już wcze-
lami Motoroli: A780, E680 oraz E680i, które śniej wspomniałem przy okazji opisywania tego
w przyszłości posłużą jako odskocznia do now- telefonu, zawierał jądro 2.6.10 (ponownie dostar-
szych telefonów. Aktualny stan pracy, pomimo czone przez MontaVista) oraz oryginalną, dostar-
wytężonej pracy deweloperów i stałego postę- czaną przez Sun wirtualną maszynę JAVA spe-
pu, pozostawia jeszcze wiele do życzenia, także cjalnie przygotowaną dla urządzeń z systemem
OpenEZX nie może być używany zamiennie z wbudowanym. Ponownie za środowisko graficz-
oryginalnym systemem – projekt ten nadal jest ne odpowiadały biblioteki Qt/Embedded, lecz w
we wczesnej fazie rozwojowej. Należy jednak odświeżonej wersji. Razem z nowym systemem
pogratulować deweloperom OpenEZX zapału, Motorola stworzyła portal opensource.motoro-
gdyż projekt ten nie jest w żaden sposób wspie- la.com, mający na celu promowanie Wolnego

������������������������������ ��������

�������������

���������

������������
�������������� ������������� ������������ �������
�����������
������ ��������� ������������ �������� ����������
�������������� ��������� ���� ������������
���� ���� �������� ������������ �������� �������
�����������
���� ������������� ����� ���������������
���� ������������
���������� ������ �����������

����������
������ ���������
�������� ���������
���
���������� ��������
����������� ������ ������� ������ �������� �������� �������� �������
���������
����������������

������ ������� ������� ������������ ������� ������� ����������

�������� �������� ��������
������
������������������

��������
�������� ���������
��������
���������

����������
����

������� ������ ���������� ��� ���

���� �� �������� ������ ������������� ��������
���� ���������
������� ����������
����� �������� ���������
��� �������
�������
�������������������� ��� ��������������
���������
��������� ������������ �������� ��������������� �����
���������
�������

������
����

����������
�������� ���������
� ������� �������� �������
���� ����� ��� ���������
��������� ������
������ ����������� ����� ������ ��������
������
������ ������� ����� ��� ������� �������
������� ���� ������ �������
����������������

�������������������������������������

��������������� ����������������
���������� ��������
������ ���������� ����� ���� ������
��� ���������
���������� ������� ������� ������ ������� �����������
����� ��������������� ������
���������� ������������������
��������

������������� ���������� ����� �����������������������

��� ��� ��� ���� ���
������� �������� ������ ��������������������������������

����������� ������ ����������� ������������������������� ������������

Rysunek 15. Schemat obrazujący architekturę systemu ALP 3.0

www.lpmagazine.org 53
 Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych
Oprogramowania, a także wypuściła narzędzia
deweloperskie potrzebne do tworzenia oprogra-
mowania dla tego systemu – MOTODEV Stu-
dio. Różne wersje tego programu umożliwia-
ją tworzenie aplikacji dla systemów Linux, jak
i Symbian UIQ, a także w dla K-JAVA. Kolej-
na wersja MOTODEV Studio dostarcza narzędzi
do tworzenia aplikacji w postaci wigetów siecio-
wych. Narzędzia te powstały na bazie OpenSour-
ce'owego projektu IDE Eclipse.
System MotoMAGX nie był jednak w peł-
ni otwartym systemem, choćby ze względu na
jądro dostarczone przez firmę MontaVista, któ-
re zawierało zamknięte sterowniki. Motorola dą-
żąc więc do całkowitego otwarcia kodu swoje-
go oprogramowania, w 2007 roku wraz z firma-
mi NEC, NTT DOCOMO, Panasonic, Samsung
oraz Vodafone, powołała do życia fundację Li-
Mo (od Linux Mobile), która miała na celu stwo-
rzenie w pełni otwartego systemu operacyjnego
bazującego na Linuksie (nie tylko opracowanie
standardów), przeznaczonego dla telefonów ko-
mórkowych. Z czasem do fundacji dołączyły in-
ne firmy robiące interesy na rynku telefonii ko-
mórkowej – operator Orange, SK Telecom, a tak-
że firma ACCES – właściciel systemu operacyj-
nego PalmOS, który od dłuższego czasu praco-
wał nad własną wersją dystrybucji Linuksa dla
urządzeń z systemem wbudowanym (WebOS).
Fundacja opracowała gotowy system operacyjny,
który wykorzystany został na dzień dzisiejszy w
ponad trzydziestu modelach telefonów komórko-
wych trzech różnych firm (NEC, Panasonic oraz
oczywiście Motorola). Innowacyjność LiMo w
stosunku do poprzednich systemów wykorzysty-
Rysunek 16. Telefon HTC G1 (źródło: Wikipedia)
54
wanych przez Motorolę polegała między innymi
na całkowitej rezygnacji z zamkniętego kodu. W
zamian stosowane są w pełni otwarte i powszech-
nie dostępne rozwiązania. Kernel pochodzi oczy-
wiście z linii 2.6 – bezpośrednio z projektu jądra
dla architektury ARM, zostało uzupełnione jed-
nak dodatkowymi sterownikami, często mają-
cymi otwarte pochodzenie. Przykładem tu mo-
że być obsługa Bluetooth – zaimplementowana
w systemie dzięki oprogramowaniu pochodzące-
mu z projektów Bluez oraz OpenOBEX.
Generalnie rzecz ujmując, wizja LiMo po-
lega na maksymalnym skupieniu się na war-
stwie pośredniczącej systemu, pozostawiając
rozwój jądra środowisku OpenSource, a war-
stwę aplikacji firmom będącym członkami fun-
dacji. Podejście takie jest uzasadniane chęcią
uniknięcia konfliktów na tle biznesowym. In-
aczej mówiąc, firmy wchodzące w skład fun-
dacji LiMo, nie chcąc wchodzić sobie w para-
dę, wspólnie pracują nad rozwiązaniami, któ-
re przysłużą się wszystkim, nie przeszkadzając
robić samodzielnych interesów.
Na ostatnim kongresie Mobile World Con-
gress fundacja LiMo zaprezentowała najnow-
szą wersję swojego systemu oznaczonego sym-
bolem R2. Jednocześnie firma Access – jeden
z członków założycieli LiMo, zaprezentowa-
ła trzecią wersję swojego systemu ALP (Access
Linux Platform – ALP 3.0) będącego implemen-
tacją założeń LiMo (Rysunek 15). ALP-3.0 jest
nowoczesną dystrybucją Linuksa występują-
cą w dwóch odmianach – dla smartfonów oraz
urządzeń typu PDA. System ten oferuje wspar-
cie dla wszystkich obecnie obowiązujących stan-
maj 2009
dardów w telefonii mobilnej, a także dla takich
usług jak obsługa GPS/A-GPS. Zaimplemento-
wano w nim obsługę ekranu dotykowego za po-
mocą palca, jak i rysika, a także obsługę klawia-
tury. ALP-3.0 obsługuje również akcelerometr
oraz czujnik zbliżenia. System ten posiada za-
awansowane funkcje PIM, pełną obsługę wielo-
rakich standardów multimedialnych (w tym tych
z Windows). Wszystko to pracuje wykorzystu-
jąc biblioteki GTK+ oraz wiele innych OpenSo-
urce-owych rozwiązań, np. takich jak biblioteki
BlueZ i OpenObex czy silnik baz banych SQLite.
Na stronach internetowych firmy Access zapre-
zentowano liczne zdjęcia oraz filmy prezentujące
możliwości tej platformy. Trzeba przyznać, że ro-
bią wrażenie. Szczególną uwagę należy zwrócić
na przeglądarkę internetową wchodzącą w skład
ALP-3.0 – NetBrowser 3.5. Zgodnie ze specyfi-
kacją obsługuje ona wszystkie popularne standar-
dy spotykane na stronach internetowych, łącznie
z obsługą Flash. Niestety nie maiałem możliwo-
ści nigdy zetknąć się z tym produktem. Moje do-
świadczenia zakończyły się na NetBrowser 3.1na
platformie PalmOS. Niestety, przeglądarka ta nie
zrobiła na mnie dużego wrażenia. Mam nadzieję,
że pomimo nieznacznej zmiany numeracji, prze-
glądarka NetBrowser z APL zmieniła się diame-
tralnie. W przeciwnym przypadku całość skaza-
na jest na porażkę.
Nie tylko Motorola
Z powyższego tekstu wydawałoby się, że jedy-
nym graczem na rynku smartfonów działających
pod kontrola Linuksa jest Motorola. Nic bardziej
błędnego. Jak wspomniałem wcześniej, w skład
fundacji LiMo weszły jeszcze inne firmy produ-
kujące sprzęt – Panasonic, Samsung oraz mniej
Rysunek 17. Zrzut ekranowy z aplikacji AndroidMarket
 Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych

znana (lecz obecna) na rynku polskim firma
NEC. Wszyscy ci producenci wyprodukowa-
li telefony, które sprzedawane są przez japoń-
skiego operatora telefonii komórkowej (i innych
usług mobilnych, np. telewizji) – DoCoMo.
Przodownikiem okazuje się jednak fir-
ma Samsung, która z powodzeniem od kilku
lat wypuszcza na rynek (niestety, nie europej-
ski) smartfony pracujące pod kontrolą Linuksa
– SCH-i819, SGH-i858, SGH-i859. Telefony te
(poza i859) pracują pod kontrolą dystrybucji
Prizm 2.5, będącej dziełem koreańskiej firmy
Mizi Research (oddział firmy WindRiver). Cie-
kawostką tej dystrybucji jest to, że jej środowi-
sko graficzne oparte jest na serwerze X-ów Ti-
nyX, w połączeniu z QT/Embedded. W 2007
oku Mizi Research wypuściła nową wersję
swojej dystrybucji – Prizm 3.0, która znalazła
zastosowania w telefonie Samsung SGH-i859.
W dystrybucji tej całkowicie porzucono QT/
Embedded na rzecz środowiska GTK+.
Pod kontrolą Linuksa działa zdecydowanie
więcej smartfonów niż te zaprezentowane powy-
żej. Wszystkie one jednak są absolutnie nie do
zdobycia w Polsce. Jedynym wyjątkiem są tele-
fony OpenMoko – powstałe w ramach projektu o
tej samej nazwie, o którym będę pisał w dalszej
części artykułu. Telefony te są jednak bardziej
narzędziem do pracy dla deweloperów chcących
tworzyć oprogramowanie dla mobilnego Linuk-
sa niż codziennym aparatem telefonicznym.
Android – Google jest wszędzie
Kolejnym aparatem telefonicznym pracującym
pod kontrolą Linuksa jest HTC G1 z systemem
operacyjnym Android. Gdybym w artykule tym
nie wspomniał o projekcie Android, popełnił-
bym ciężki grzech zaniedbania. Android bo-
wiem, niezależnie od tego, czy nam się to po-
doba, czy nie (są bowiem różne opinie na temat
tego projektu), dał Linuksowi na smartfonach
mocnego kopniaka wybijając Linuksa daleko
do przodu. Innym Linuksom na urządzenia mo-
bilne pozostało jedynie gonić ten projekt. Stało
się tak między innymi za sprawą mentora pro-
jektu – firmy Google, która wyłożyła niewy-
obrażalnie duże pieniądze na ten cel.
Sam aparat – HTC G1 (a właściwie HTC
Dream) jest pierwszym urządzeniem seryjnie
produkowanym, na którym pierwotnie zainsta-
lowano system Android (Rysunek 16). Po raz
pierwszy telefon ten został wprowadzony do
sprzedaży w 2008 roku w sieci T-Mobile. Jest to
pięciozakresowy telefon wyposażony w 3,2-ca-
lowy dotykowy wyświetlacz o rozdzielczości
320x480 Px (180 ppi) oraz zminiaturyzowaną
pełną klawiaturę w standardzie QWERTY. Tele-
fon ten wyposażony jest w procesor Qualcomm
MSM7201A ARM11 o częstotliwości 528MHz
oraz 192 MB pamięci DDR SDRAM, oraz 256
MB pamięci Flash, którą można rozbudować
maksymalnie do 8 GB za pomocą kart mikro-SD
(w zestawie z telefonem znajduje się karta 1 GB
lub 2 GB w UK). Ponadto telefon ten obsługuje
Bluetooth 2.0 oraz sieci bezprzewodowe w stan-
dardzie 802.11 b/g. Z dodatkowego wyposażenia
G1 zawiera kamerę 3,2 MPx z autofokusem, in-
terfejs A-GPS, dwa akcelerometry oraz czujnik
zbliżenia i natężenia światła. Telefon ten pracuje
pod kontrolą systemu Android w wersji 1.1
��������������������������������
Historia systemu Android rozpoczęła się w
2005 roku, kiedy to Google kupiło niewielką fir-
mę Android Inc., tworzącą oprogramowanie dla
urządzeń mobilnych. Współzałożyciel tej firmy,
jednocześnie pracownik Google, po wykupieniu
firmy na jej bazie utworzył zespół, którego ce-
lem miało być opracowanie systemu operacyjne-
go dla urządzeń mobilnych opartego na Linuk-
sie. Ważną datą w historii systemu Android jest
5 listopada 2007 roku, kiedy to założono Open
Handset Alliance – konsorcjum z następujący-
mi członkami-założycieami: Google, HTC, In-
tel, Motorola, Qualcomm, T-Mobile, Sprint Ne-
xtel oraz NVIDIA. Przewodnim celem OHA był
rozwój otwartych standardów dla telefonii mo-
bilnej. W tym samym czasie po raz pierwszy za-
prezentowano nową platformę systemową An-
droid. Tydzień później po raz pierwszy opubliko-
wano SDK dla systemu Android, w skład które-
go wchodziły narzędzia programistyczne, doku-
mentacje, emulator systemu oraz wtyczka do je-
dynego obsługiwanego IDE – Eclipse w wersji
3.2. Pomimo wielu skarg programistów, pierwsze
aplikacje na platformę Android pojawiły się w ty-
dzień po opublikowaniu IDE. Nikogo chyba nie
zdziwi fakt, że pierwszym programem była gra
– Wąż. Jednocześnie Google ogłosiło konkurs
na najbardziej innowacyjne rozwiązanie progra-
mistyczne dla systemu Android, w którym na na-
grody przeznaczono aż 10 mln dolarów. Do dnia
zakończenia konkursu – w kwietniu 2008, do
Google wpłynęło ponad półtora tysiąca aplikacji
ze 170 krajów. Wśród 50 prac finałowych 10 ze-

���������������

����� ����� ����������� ���� ���

������ ��� ��� ���������� ������

����������������

��������� ���������
��� ������� �������
���� ����������

������������������

Rysunek 18. Smartfon Neo FreeRunner działający

pod kontrolą OpenMoko (tu 2007.1) Rysunek 19. Architektura FSO

www.lpmagazine.org 55
 Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych
społów otrzymało nagrody po 275 tys. USD, 10
zespołów – po 100 tys USD.
Aplikacje tworzone dla Android pisane są
w języku JAVA, jednak nie są w systemie uru-
chamiane za pomocą wirtualnej maszyny JA-
VA, lecz wirtualnej maszyny Davlik. Co to ta-
kiego? To nic innego jak odpowiednio spreparo-
wana JVM okrojona przez zespół tworzący An-
droid na potrzeby tego konkretnego systemu. W
trakcie tworzenia aplikacji dla systemu Android
kod źródłowy, powstały w Eclipse, kompilowa-
ny jest przy zastosowaniu klasycznego kompi-
latora JAVA (program javac). Następnie binar-
ne klasy (pliki .class w JAVA) oraz pakiety jar
zawierające takie pliki za pomocą narzędzia dx
przekształcane są do kodu binarnego Davlik, za-
pisanego w plikach o rozszerzeniu dex. Brak kla-
sycznej JVM dla JAVA ME programiści Andro-
ida tłumaczyli lepszym zarządzaniem zasobami
mobilnego urządzenia przez maszynę w porów-
naniu do klasycznej JVM. Krążą jednak plotki,
że prawdziwą przyczyną był brak zgody Google
na licencję, na podstawie której rozpowszech-
niana była JVM ME. Podsumowując, można
powiedzieć, że aplikacje pisane dla systemu An-
droid wykorzystują API dostarczone przez de-
weloperów Android. Napisane są w języku JA-
VA, a wykonywane za pośrednictwem wirtual-
nej maszyny Davlik.
Aplikacje napisane dla Android można roz-
powszechniać za pomocą AndroidMarket – plat-
formy rozpowszechniania programów, powstałej
w odpowiedzi na AppStore (Rysunek 17). Oby-
dwa przedsięwzięcia jednak więcej dzieli niż łą-
czy. Największą różnicą jest to, że każdy dewe-
loper może przesłać swoją aplikacje do Android-
Market. Aplikacja ta w żaden sposób nie jest we-
ryfikowana – pod względem bezpieczeństwa czy
sprawności działania itp. Z jednej strony jest to
niesamowita zaleta wobec AppStore, gdzie na-
wet bardzo dobre aplikacje nie mają szansy za-
istnieć, bo są niezgodne z polityką Apple. Z dru-
giej zaś strony w AppStore nie pojawiła się do-
Rysunek 20. Smartfon Pam Pre
56
tychczas aplikacja, która narażałaby na niebez- sprawdza. To nie jest jednak jedyna przyczyna
pieczeństwo dane użytkownika. Sytuacja taka krytyki systemu Android. Platformie tej zarzuca
miała miejsce w przypadku programu Memo- się między innymi niepełną zgodność ze standar-
ryUp Personal z AndroidMarket. Program, któ- dami OpenSource. Przede wszystkim część sys-
ry miał służyć zwiększeniu wydajności telefonu, temu Android nadal pozostaje zamknięta (kod
w rzeczywistości kasował wszelkie zapisane na własnościowy), w tym fragmenty wirtualnej ma-
nim dane. W AppStore taka sytuacja jest nie do szyny Davlik oraz biblioteki GUI – Skia. Ponad-
pomyślenia... W sieci znalazłem również donie- to oprogramowanie dla Android musi być pisane
sienia na temat niezbyt ciekawych poczynań An- tylko w Javie i wykonywane za pośrednictwem
droidMarket wobec darmowych odpowiedników wirtualnej maszyny Davlik, przez co programi-
płatnych aplikacji – są one zwyczajnie usuwane. ści nie mają dostępu do niższych warstw API.
Przykładem na to może być program Gadudro- Ponadto programiści Android unikają jakichkol-
id – program obsługujący sieć Gadu-Gadu. Po wiek rozwiązań, które pozwoliłyby pracować te-
wprowadzeniu płatnego programu – ta darmo- mu systemowi w trybie serwera. Niemożliwe jest
wa została usunięta. W AppStore takie rzeczy się więc połączenie się z Androidem przez ssh (kie-
nie dzieją... Jedyną rzeczą, która przemawia zde- dyś był telnet, lecz i tą możliwość usunięto) czy
cydowanie na korzyść AndroidMarket jest moż- http. Brak zdalnego dostępu do powłoki w syste-
liwość zwrotu zakupionego programu w ciągu 24 mie pochodzącym od Linuksa mocno zdumiewa.
h od zakupu. Dzięki temu każdy ma możliwość Nawet Apple, które mocno broni swoich praw do
przekonania się, czy aplikacja, za którą zapłacił, oprogramowania, a dla MacOS na iPhone czy
na pewno mu się podoba. W AppStore taka moż- iPod Touch powstał serwer OpenSSH – co praw-
liwość jest nie do pomyślenia... Użytkownik po- da do instalacji przez Jailbareake, ale zawsze. Ta-
dejmując decyzje o zakupie programu skazany kie ograniczenia mocno podważają wiarygod-
jest jedynie na opinie zamieszczone przez innych ność systemu Android.
kupujących. Jak dla mnie jest to mało wiarygod-
ne źródło informacji. Sytuację ratują jedynie apli- OpenMoko
kacje w wersji lite i full. – przede wszystkim wolność
System Android ma zapewne tyle samo Jak wcześniej pisałem, Android miał być Open-
przeciwników co i zwolenników. Głównym za- Source-owym systemem na urządzenia mobilne.
rzutem jest zastosowanie Davlik VM zamiast Co z tego wyszło – sam Czytelniku już wiesz...
JVM, gdyż zmniejsza to przenośność aplikacji Zupełnie inaczej rzecz przedstawia się z plat-
JAVA – te przygotowane dla Android mogą być formą OpenMoko. Jest to projekt mający na ce-
uruchamiane tylko na tej platformie. Rozwiąza- lu stworzenie systemu operacyjnego oraz opro-
nie to dziwi o tyle, że na wielu innych mobilnych gramowania na urządzenia mobilne całkowicie
platformach (Symbian, Windows Mobile, a na- zgodnego ze standardami OpenSource. Podstawą
wet Linux) mobilna wersja JVM doskonale się działania projektu OpenMoko jest smartfon Neo
W Sieci
• http://kandalaya.org/Docs/A760.html – szczegółowe informacje na temat współpracy
A760 z Linuksem;
• http://www.motorola.com – strona firmy Motorola. Źródło zdjęć opisywanych
telefonów Motorola i informacji na temat telefonów;
• http://www.mvista.com – strona firmy MontaVista;
• https://opensource.motorola.com – strona projektu OpenSource Motorola;
• http://developer.motorola.com/docstools/motodevstudio – strona projektu MOTODEV
Studio;
• http://www.limofoundation.org – adres witryny internetowej fundacji LiMo;
• http://alp.access-company.com – witryna firmy Access;
• http://www.android.com – oficjalna witryna systemu Android;
• http://googleandroid.blox.pl/html – ciekawy blog w języku polskim na temat Google
G1 i systemu Android;
• http://www.androidal.pl – polski portal poświęcony systemowi Android;
• http://www.openmoko.com – strona firmy OpenMoko, gdzie można dowiedzieć się
więcej na temat telefonu Neo FreeRunner;
• http://www.openmoko.org – strona projektu dystrybucji OpenMoko;
• http://www.freesmartphone.org/ – strona projektu FSO;
• http://www.tuxbrain.com/fdom_en.html – strona projektu FDOM.
maj 2009

FreeRunner (Rysunek 18). Telefon ten wyróżnia
przede wszystkim niespotykana gdzie indziej sty-
listyka: owalny kształt z otworem w dolnej czę-
ści. FreeRunnera cechuje ponadto duży 2,8'' do-
tykowy wyświetlacz o rozdzielczości 480x640 Px
(VGA), co jest w tej klasie telefonów raczej nie-
spotykanym zjawiskiem. Urządzenie pracuje pod
kontrolą procesora ARM9 @ 400 MHz ze wspar-
ciem dla akceleracji grafiki 2D/3D przy udziale
128MB pamięci SDRAM oraz 256MB NAND
Flash, która może być rozszerzona za pomocą
kart mikro-SD. Ponadto Neo FreeRunner wypo-
sażony jest w interfejs sieci Wi-Fi (802.1 1b/g),
AGPS, Bluetooth 2.0, a także akcelerometr.
Telefon ten charakteryzuje się pełną otwar-
tością. Wraz z zakupionym urządzeniem dostaje-
my pełną specyfikację sprzętu, a także zainstalo-
waną oficjalną dystrybucję OpenMoko. Dystry-
bucja ta jest jednak jedną z wielu, które powstały
z przeznaczeniem na ten telefon. Pierwsza wersja
– OM – 2007.1 – została obecnie całkowicie za-
rzucona. Jej kolejna odsłona OM 2007.2 znajduje
się standardowo na telefonie FreeRunner. Jej in-
terfejs został zaprojektowany tak, aby mógł być
obsługiwany za pomocą palca. Jako środowi-
sko graficzne OM 2007.2 wykorzystuje biblio-
teki GTK+ pochodzące z projektu Gnome mobi-
le. Kolejna wersja tej dystrybucji została opubli-
kowana w sierpniu 2008 roku (oznaczona nume-
rem 2008.8). Interfejs użytkownika wykorzystu-
je biblioteki Qtopia działające pod kontrolą ser-
wera X-ów, z możliwością uruchomienia aplika-
cji napisanych z zastosowaniem bibliotek GTK+.
Wersja ta charakteryzuje się wieloma zmianami
w stosunku do poprzedniego wydania. Wprowa-
dza między innymi graficzny instalator aplikacji
czy możliwość zmian tematów graficznych. Za-
uważone w tej dystrybucji błędy po części zosta-
ły usunięte w kolejnym wydaniu opatrzonym nu-
merem 2008.9 oraz 2008.12.
Kolejną dystrybucją działającą na FreeRun-
nerze jest FSO. Skrót ten pochodzi od nazwy pro-
jektu freesmartphone.org. Zastosowanie FSO na
FreeRunnerze jest przykładem podziału pracy
nad dystrybucją Linuksa. Deweloperzy skupie-
ni wokół OpenMoko zajmują się pracami nad
interfejsem użytkownika, zaś deweloperzy FSO
– warstwą pośrednią systemu (Rysunek 19). Po-
szczególne wersje FSO wydawane są w postaci
punktów milowych (milestone) – różnie w zależ-
ności od realizacji zamierzonych celów. Ostatnie
wydanie – milestone 5 – opublikowane zostało
w lutym 2009 roku. Pod koniec marca tego roku
planuje się wydanie kolejnej edycji FSO.
Produktem będącym kompilacją OM oraz
FSO jest SHR (Stable Hybrid Release). SHR
jest projektem środowiska skupionego wokół
projektów OpenMoko oraz FSO. Różnica po-
między FSO a SHR polega na tym, iż FSO bę-
dzie wiecznie rozwijającym się projektem, któ-
rego celem jest stworzenie jak najlepszej war-
stwy pośredniej systemu. SHR natomiast ma
na celu stworzenie kompletnego stabilnego śro-
dowiska pozwalającego na pełne korzystanie z
funkcji oferowanych przez aparat Neo FreeRun-
ner. Tak więc wydaje się, że najbardziej oczywi-
stym wyborem będzie dla przeciętnego użyt-
kownika zastosowanie SHR.
Kolejną dystrybucją przeznaczoną na tę
platformę jest FDOM (Fat and Dirty OpenMo-
ko). Dystrybucja ta bazuje na bieżącym wyda-
niu dystrybucji OM, do której dołączono licz-
ne poprawki i aplikacje zaproponowane przez
użytkowników i deweloperów OM.
Poza powyżej opisanymi dystrybucjami, na
FreeRunnera powstało wiele innych dystrybucji,
w tym portów dystrybucji znanych z PC-tów, np.
Debian czy Gentoo. Możliwa jest również insta-
lacja opisanej powyżej dystrybucji Android.
Palm rusza do boju
Na sam koniec chciałbym zaprezentować jed-
no z nowszych urządzeń pracujących pod kon-
tolą Linuksa – smartfon Palm Pre, którego pre-
miera odbyła się na ostatnim kongresie Mobile
World Congress (Rysunek 20). Telefon ten od
razu został okrzyknięty kolejnym iPhone kil-
lerem – jak każdy nowy smartfon z dotyko-
wym ekranem, nieco przypominającym iPho-
ne'a, wyznaczającego obecnie trend w tym seg-
mencie rynku. Jednak obydwa urządzenia bar-
dzo wiele dzieli. Przede wszystkim Palm Pre
posiada wszystkie te funkcje, których zabra-
kło w iPhone'ie: możliwość pracy programów
w tle, funkcja kopiuj/wklej, pełna obsługa stan-
dardu Bluetooth, funkcja modemu czy wreszcie
banalna obsługa MMS-ów. Nie zabrakło nato-
miast w Palm Pre funkcji, na które patent ma
Apple, np. wyświetlacz dotykowy multitouch,
który w Palm działa nieco inaczej, lecz w rze-
czywistości jest tym samym. Dodatkowym atu-
tem w Palm Pre jest wysuwana klawiatura w
standardzie QWERTY.
Urządzenie to działa pod kontrolą systemu
operacyjnego WebOS powstałego na bazie Li-
nuksa – dzieła firmy Access, co jak dla mnie jest
wyśmienitą rekomendacją. Firma ta stworzyła
opisany wcześniej system ALP 3.0, a także jest
właścicielem praw do systemów PalmOS. Z za-
powiedzi wiem, że WebOS odziedziczył po Pal-
mOS najlepsze jego cechy – dynamiczne zarzą-
dzanie pamięcią, wielowątkowość. Dzięki inno-
wacyjnym rozwiązaniom w PalmOS programy
działały zdecydowanie szybciej niż na window-
sowych odpowiednikach, nie mówiąc już o nie-
mal natychmiastowym ich uruchamianiu. Zasa-
da działania GUI w WebOS na Palm Pre opie-
ra się na wykorzystaniu HTML i AJAX. Pul-
www.lpmagazine.org
Sprzęt
Linux na urządzeniach mobilnych
pit jest więc formą strony internetowej, napisa-
ną we wspominaych technologiach. Rozwiąza-
nie to ma swoje zalety i wady. Niewątpliwą zale-
tą jest JavaScript – język znany i sprawdzony o
bardzo dużym potencjale (zwłaszcza w połącze-
niu z XML w AJAX), pozwalający na tworzenie
szybkich, niezawodnych aplikacji. Język ten jest
na tyle łatwy, że pozwoli to na tworzenie apli-
kacji niemal każdemu, zwłaszcza jeżeli WebOS
dostarczy dobre API. Wadą powyższego rozwią-
zania są same wady JavaScript – przede wszyst-
kim jest język interpretowany, słabo zoriento-
wany obiektowo, co może utrudniać pisanie dla
WebOS skomplikowanych aplikacji. Telefon ten
ma być wprowadzony do sprzedaży w drugiej
połowie roku, więc Palm ma jeszcze trochę cza-
su, aby usprawnić swój produkt. Ja w każdym
razie już nie mogę się doczekać.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że udało mi się przedstawić
możliwości, jakie daje Linux zastosowany na
smartfonach w roli systemu operacyjnego. Po-
ziom zaprezentowanych urządzeń, a także sys-
temów operacyjnych, jest bardzo zróżnicowa-
ny – od systemów będących w fazie rozwojo-
wej do gotowych w pełni działających rozwią-
zań. Tak więc pytanie, czy Linux może być sto-
sowany na urządzeniach mobilnych jest całko-
wicie bezzasadne, gdyż stan ten w tej chwi-
li ma już miejsce, co postarałem przedstawić
się w tym artykule. Zamiast tego chciałbym
na sam koniec postawić pytanie, które wypły-
nęło zaraz na początku artykułu – co przecięt-
ny Kowalski, nie programista, lecz szary użyt-
kownik, ma z tego, że Linux steruje jego smart-
fonem? Możnaby odpowiedzieć, że nic nie ma,
co byłoby bardzo błędnym podejściem. Prze-
ciętny użytkownik korzysta bowiem poprzez
ruch OpenSource i ostrą konkurencję wymu-
szającą ciągły postęp oprogramowania – i co za
tym idzie, sprzętu. W konsekwencji oznacza to,
że Kowalski za niższą cenę otrzymuje lepszy
produkt. Chyba już tylko z tego powodu, kupu-
jąc nową komórę, warto wybrać tę – działającą
pod kontrolą Linuksa.
O autorze
Grzegorz Madajczak jest z wykształcenia le-
karzem weterynarii i mikrobiologiem. Linuk-
sem i ogólnym oprogramowaniem OpenSo-
urce pasjonuje się od 2001 roku. Na co dzień
używa Linuksa zarówno w pracy, jak i w do-
mu. Jego ulubione dystrybucje to Gentoo i
Slackware.
Kontakt z autorem: madajczak@gmail.com
57
 Sprzęt
Linux kontra iPod
Linux kontra iPod
Grzegorz Madajczak
Codziennie chodząc po ulicach każdego z miast Polski, Europy i świata, niemalże na każdym kroku
spotyka się ludzi słuchających muzyki przez charakterystyczne białe słuchawki. Wielu z nich należy
do wielkiej rodziny posiadaczy iPoda. Ja sam do nich należę, więc poniższy artykuł – o wzajemnych
relacjach Linuksa i iPodów będzie - wybitnie subiektywny.
iPod
P
omimo tak znacznej liczby użytkowników iPodów
autorzy@lpmagazine.org
firma Apple ma w głębokim poważaniu tą część
społeczności użytkowników odtwarzaczy Apple,
która nie chce lub nie może używać PC-tów z Win-
dowsem lub Maców. Do prawidłowego działania urządzenia te
bowiem wymagają zainstalowanego na komputerze programu
iTunes, który dotychczas nie powstał w wersji na Linuksa. Po-
dejście to dziwi mnie bardzo, gdyż przeportowanie z MacOS
(potomek Unixa) na Linuxa nie powinno stanowić problemów.
Władze Apple nie chcą jednak nawet słyszeć o takim rozwiąza-
niu. Nie stanowi to jednak przeszkody dla miłośników iPodów i
Linuksa, powstało bowiem wiele projektów, których zadaniem
jest albo zastąpienie iTunes alternatywnym linuksowym pro-
gramem, albo nawet uruchomienie Linuksa na iPodzie.
Alternatywny firmware
Przeciętny iPod to nic innego jak wyspecjalizowany mini-kom-
puter, nastawiony na odtwarzanie multimediów. Działa on pod
kontrolą wbudowanego systemu operacyjnego – firmware, co
oznacza, że może być ono (z mniejszym lub większym trudem)
zastąpione innym, alternatywnym firmware. W tym też celu
powstał projekt iPodLinux, mający na celu stworzenie alterna-
58 maj 2009
Linux
tywnego dla oryginalnego, dostarczonego przez Apple, firmwa-
re, opartego oczywiście na Linuksie. Projekt ten wspiera wy-
brane modele iPodów. Niestety, nawet w przypadku najlepiej
wspieranych iPodów Classic nie udało się uzyskać pełnej ob-
sługi sprzętowej. Niezależnie od modelu i generacji iPoda, pro-
jektowi iPodLinux nie udało się dodać do budowanego firmwa-
re zarządzania zasilaniem z możliwością trybu uśpienia.
Projekt ten całkowicie nie wspiera iPodów Nano od drugiej
generacji włącznie, co spowodowane jest zmianami w sposobie
szyfrowania firmware, wprowadzonymi przez Apple. Rozszy-
frowanie firmware jest procesem niezbędnym, gdyż prace nad
obsługą sprzętową iPodów w znacznej mierze opierają się na
technice reverse engineering – inżynierii wstecznej (Ramka).
Niezależnie od opisywanego projektu powstała inicjatywa, ma-
jąca na celu zebranie maksymalnej ilości danych na temat iPo-
dów Nano, w celu stworzenia alternatywnego firmware. Projekt
iPodLinux nie zajmuje się również iPhonem oraz iPodem touch,
wskazując, że alternatywne oprogramowanie na tych urządze-
niach może być instalowane poprzez zdjęcie zabezpieczeń me-
todą Jailbreake.
Projekt iPodLinux korzysta z jądra systemowego w wer-
sji 2.4.24 pochodzącego z projektu μClinux. Ponadto w ramach
 Sprzęt
Linux kontra iPod

projektu iPodLinux rozwijany jest podprojekt W poprzednich akapitach tego artykułu Jailbreake
GUI o nazwie Podzilla, działającego pod kontrolą wspomniałem, iż deweloperzy projektu iPodLi- – włamanie do więzienia?
silnika graficznego Hotdog. iPodLinux wykorzy- nux nie zamierzają w najbliższym czasie wspie- Przygotowanie alternatywnego firmware dla pro-
stuje również alternatywny bootloader, który po- rać iPodów Touch i iPhone'ów, zalecając stoso- stych odtwarzaczy iPod – zwłaszcza tych starszej
zwala na wybór systemu do uruchomienia. Dzię- wanie Jailbreake. Mimo wszystko w sieci zna- generacji - z pewnością jest projektem, który ska-
ki temu na iPodzie nadal możemy mieć zainstalo- leźć można kilka niezależnych projektów ma- zany jest na sukces, czego dowodzi przykład opi-
wany oryginalny firmware Apple, iPodLinux, czy jący na celu stworzenie dystrybucji Linuksa na sanego również projektu RoxBox. Nieco inaczej
każde inne firmware, np. RoxBox (Rysunek 1). iPhona. Dlaczego bowiem nie możnaby było wygląda sprawa z iPhonem czy iPodem Touch.
Proces instalacji iPodLinuksa jest zróżni- uruchomić Linuksa na iPhonie? Przyjemna wi- Na dzień dzisiejszy marne są szanse, aby udało
cowany w zależności od tego, czy będzie odby- zja. Zadaniu temu mają zamiar sprostać dewe- się uruchomić jakikolwiek funkcjonalny system
wał się za pośrednictwem komputera z systemem loperzy projektu iPhoneLinux. Projekt ten na na tych urządzeniach. Nie należy się tym jednak
Windows, czy z systemem MacOS. Różnice te dzień dzisiejszy jest w bardzo wczesnej fazie specjalnie martwić, gdyż deweloperzy z projektu
wynikają z obsługi systemów plików przez oba rozwojowej. Z diagramu przedstawionego na Dev-Team opracowali system Jailbreake, który
OSy. iPodLinux wymaga bowiem do działania stronie projektu wynika, iż na razie udało się je- pozwala na złamanie zabezpieczeń systemu Ma-
systemu plików wspieranego przez Linuksa. W dynie uruchomić system na iPhonie, bez obsłu- cOS w iPhonie lub iPodzie Touch. Złamanie tych
przypadku instalacji za pośrednictwem Windows, gi większości jego komponentów, jak na przy- zabezpieczeń konieczne jest, aby uzyskać dostęp
pamięć Flash iPoda dzielona jest na partycję z kład funkcję ekranu dotykowego. Pomimo bar- do systemu plików hackowanego urządzenia. To
systemem plików FAT32 oraz partycję bardziej dzo wczesnej fazy rozwoju projektu należy po- zaś umożliwi instalację oprogramowania dostęp-
odpowiednią dla Linuksa – czyli ext2 lub ext3. chwalić jego twórców, gdyż nie ma co liczyć na nego poza osławionym iTunes AppStore.
Partycja FAT32 wykorzystywana jest jako po- to, aby uzyskali oni kiedykolwiek wsparcie po- Nie trzeba być geniuszem, aby domyśleć
średnik do instalacji oraz miejsce przechowywa- ważniejszych (finansowo) instytucji, co przy- się, że nie podoba się to Apple... Przez długi czas
nia danych, plików muzycznych. Firmware iPo- śpieszyłoby prace. Więcej, w przypadku powo- kwestia jailbreakowania iPhona/iPoda Touch by-
dLinux zlokalizowane jest na właściwej partycji dzenia projektu należy spodziewać się sankcji ze ła ze strony prawnej kwestią bardzo dyskusyjną.
sformatowanej w systemie ext2/ext3. W przypad- strony Apple, które na pewno na zgodzi się na Jedna ze stron twierdziła, że proces ten – łamią-
ku instalacji z użyciem MacOSa, pamięć iPoda alternatywny system na ich sztandarowym pro- cy zabezpieczenia systemu – co najwyżej pozba-
podzielona jest ponownie na dwie partycje – obie dukcie. Jak na razie użytkownikom iPhone'ów, wia użytkownika gwarancji. Z drugiej zaś strony
sformatowane w systemie HFS+. Dalsze etapy in- a także iPodów Touch pozostało łamanie zabez- dowodzono, że Jailbreake umożliwia jego użyt-
stalacji na systemie Linux i Windows przebiegają pieczeń metodą Jailbreake. kownikom nie tylko łamanie zabezpieczeń so-
z wykorzystaniem graficznego instalatora.
Oprócz projektu iPodLinux dostępne jest
przynajmniej jeszcze jedno alternatywne firmwa-
re na wybrane modele iPodów – RoxBox. Firm-
ware ten swój początek wzięło z prac nad alter-
natywnym OpenSource-owym firmware dla od-
twarzaczy plików muzycznych Archos. RoxBox
nie jest dystrybucją Linuksa, lecz odrębnym sys-
temem, jednak również spełniającym założenia Rysunek 2. Wygląd jednego z tematów RoxBox na iPodzie
OpenSource, dlatego więc warto powiedzieć na
jego temat kilka słów. Z czasem rodzina obsługi-
wanych odtwarzaczy zaczęła wzrastać, obejmu-
jąc również niektóre z iPodów. Podobnie jak w
przypadku iPodLinuksa, RoxBox nie obsługuje
odtwarzaczy Nano 2 i nowszej generacji, iPod
Touch oraz iPhonów. W systemach Windows
i MacOS instalacja RoxBox na tych odtwarza-
czach odbywa się za pomocą graficznego insta-
latora. Niesamowitą zaletą firmware RoxBox jest
możliwość stosowania tematów, które w ciekawy
sposób potrafią diametralnie zmienić wygląd od-
twarzacza (Rysunek 2).

Rysunek 1. Bootloader w systemie iPodLinux Rysunek 3. iTunes 8 w Ubuntu przez Wine. iTunes 8 w Ubuntu poprzez Wine

www.lpmagazine.org 59
 Sprzęt
Linux kontra iPod
ftwarowych systemu, lecz także do zdejmowania
blokady SIM-Lock, a także umożliwia instalację
pirackiego oprogramowania – w tym kradzione-
go z iTunes AppStore – co z pewnością nie było
legalne. Podsumowując, przez długi czas istnia-
ło przekonanie, że sam Jailbreake nie jest niele-
galny. Dopiero jego użycie niezgodnie z prawem
sprawiało, że stawał się on nielegalny.
Na przełomie stycznia/lutego 2009 roku Ap-
ple wytoczyła na jailbreakowiczów ciężką artyle-
rię. Opublikowany w tym czasie raport Copyright
Office (CO), powstały na zamówienie Apple, ana-
lizuje sytuację prawną jailbreakowania powołu-
jąc się na obowiązujące w USA prawo – Digital
Millennium Copyright Act (DMCA). Raport ten
stwierdza, że modyfikacja systemu w ramach jail-
breakowania jest nielegalna, ale pod pewnymi wa-
runkami... Przede wszystkim umowa licencyjna
iPhone/Ipod Touch zakazuje modyfikacji jakiej-
kolwiek części systemu operacyjnego tych urzą-
dzeń. Jednak legalność tego zapisu została podwa-
żona we wspomnianym raporcie. Nie zmienia to
jednak faktu, iż akceptując umowę licencyjną zga-
dzamy się na jej warunki. Ważną przyczyną nie-
legalności procesu łamania zabezpieczeń jest fakt,
że użytkownik końcowy nie dokonuje tych mody-
fikacji samodzielnie, lecz korzysta z oprogramo-
wania stworzonego przez osoby trzecie. DMCA
dopuszcza zaś samodzielną modyfikację opro-
gramowania – na własne potrzeby. Kolejnym ar-
gumentem CO przeciwko Jailbreake było stwier-
dzenie, iż proces ten powoduje zwiększoną ilość
uszkodzeń iPhonów, przez co naraża firmę Apple
na nieuzasadnione koszty związane z serwisowa-
niem takiego sprzętu. Jednak najważniejszą przy-
czyną stwierdzenia nielegalności tego procesu jest
sytuacja, o której pisałem już wcześniej – Jailbre-
Rysunek 4. Program GtkPod
60
ake umożliwia instalację nielegalnego oprogramo-
wania, przez co naraża na straty finansowe nie ty-
ko dystrybutora oprogramowania, które podlega
kradzieży, lecz także twórców – właścicieli praw
do tego oprogramowania. Powyższe argumenty są
jedynie nieznacznym wyrywkiem wspomnianego
wyżej raportu, w którym CO ostatecznie stwierdza
nielegalność modyfikacji OSa iPhona poprzez ja-
ilbreakowanie. Złamanie przepisów DMCA w
tym zakresie powoduje możliwość ukarania oso-
bę popełniającą takie wykroczenie i naraża na karę
grzywny w wysokości do 2500 USD oraz pozba-
wienia wolności do pięciu lat.
Na całe szczęście DMCA jest prawem obo-
wiązującym w USA, nie zaś w Polsce czy Euro-
pie, co sprawia, że na razie Jailbreake jest u nas
legalny (choć przyznam, sprzeczny moralnie).
Myślę również, że sytuacja ta nie powinna w Eu-
ropie ulec zmianie ze względu na odmienne po-
dejście do praw autorskich w EU. Przykładem na
te różnice była sytuacja z patentami w zakresie
oprogramowania – w USA przepisy takie obo-
wiązują, pozwalając na bzdurne patentowanie
pomysłów w zakresie oprogramowania kompu-
terowego. W Europie zaś, między innymi dzię-
ki stanowczemu sprzeciwowi Polski, patenty na
oprogramowanie nie obowiązują. Cieszmy się
więc jeilbreakowanymi iPhonami/iPodami To-
uch i dodatkowym oprogramowaniem instalo-
wanym przez program Cyndia.
Ja osobiście uważam, że miałem i mam nie-
zbywalne prawo do jailbreakowania uczciwie za-
kupionego iPoda Touch. Odtwarzacz ten kupiłem
jeszcze ze starą wersją (1.4) oprogramowania i
wkrótce po zakupie zapłaciłem za upgrade syste-
mu do wersji 2.x. Od czasu do czasu zdarza mi się
kupić jakiś program w iTunes AppStore. Jedno-
maj 2009
cześnie korzystam z legalnego oprogramowania
zainstalowanego przez Cyndia. Przede wszystkim
jednak iPoda jailbreakowałem, aby zainstalować
na nim serwer SSH. To zaś daje mi możliwość ko-
rzystania z iPoda pod Linuksem, między innymi
dzięki ominięciu konieczności posiadania iTunes.
Alternatywa dla iTunes
Co prawda posiadam MacBooka z iTunes, lecz
nie przeszkadza mi to chcieć korzystać z iPoda
pod Linuksem. Niestety, pomimo apelu użyt-
kowników Linuksa wysłanego do Apple, firma ta
nie zamierza stworzyć wersji iTunes dla tego sys-
temu. Niezależni deweloperzy starają się rozwią-
zać ten problem dwiema drogami: poprzez próby
instalacji windowsowej wersji programu pod Li-
nuksem lub poprzez stworzenie alternatywnego
oprogramowania. Postaram się teraz przedstawić
oba podejścia. Od razu jednak uprzedzam, że wy-
niki powyższych starań nie są zachęcające.
Pierwszym sposobem rozwiązania problemu
niekompatybilności iTunes z Linuksem jest próba
zmuszenia działania tego programu za pośrednic-
twem Wine. Przeglądając bazę danych aplikacji
obsługiwanych przez Wine, iTunes w wersji 8.x
uzyskało status srebrny, co oznacza, że zainstalo-
wana aplikacja powinna działać z błędami, któ-
re jednak nie powinny wpływać na jej normalne
użytkowanie. Zaleca się w tym celu instalację Wi-
ne w wersji min. 1.0 oraz iTunes w wersji 8.x. Po-
nadto należy tak skonfigurować program (z uży-
ciem programu Winecfg), aby emulował on sys-
tem Windows XP. Na Gentoo z jądrem 2.6.28-he-
lium0 i Wine-1.12 niestety nie udało mi się te-
go dokonać. Również instalując Wine w niższej,
Inżynieria odwrotna
(za Wikipedia)
Technika inżynierii wstecznej (programowa-
nia zwrotnego, ang. reverse engineering) to
proces badania produktu (także oprogra-
mowania) w celu ustalenia, jak on dokład-
nie działa, a także w jaki sposób został wy-
konany. Proces ten zazwyczaj prowadzony
jest w celu zdobycia informacji niezbędnych
do skonstruowania odpowiednika. Inżynieria
wsteczna oprogramowania może być stoso-
wana w celu zapewnienia obsługi nieudoku-
mentowanym standardom zapisu, protoko-
łom komunikacyjnym czy też urządzeniom
peryferyjnym. Procesu tego, w przypadku
oprogramowania, dokonuje się z zastoso-
waniem deasemblacji i dekompilacji – czyli
przekształcania kodu maszynowego na kod
zrozumiały dla człowieka. Legalność pro-
gramowania wstecznego podlega dyskusji,
a wielu krajach jest niezgodna z prawem.
 Sprzęt
Linux kontra iPod

jak i wyższej, a także różne wersje iTunes ( z li- włączenie obsługi systemu plików w przestrzeniw pierwszej linijce wyświetlonego komunika-
nii 6.x, 7.x a także 8.x) nie udało mi się doprowa- użytkownika (moduł FUSE), a także instalacja tu. Wartość GUID należy zapisać w pliku /var/
dzić do poprawnej instalacji tego programu. Do- programu sshfs (systemu plików przez SSH). Po mobile/Media/iTunesControl/Device/SysInfo na
piero dłuższe poszukiwania w sieci wykazały, iż spełnieniu powyższych zależności należy zamon-podłączonym iPodzie/iPhone'ie. Standardowo fol-
na standardowej instalacji Wine niemożliwa jest tować urządzenie powyższym poleceniem: der Device i plik SysInfo nie istnieją, należy więc
instalacja iTunes. Istnieje jednak opis, jak tego do- stworzyć właściwy folder i plik w strukturze kata-
konać wraz z niezbędnymi łatkami na kod źródło- # sshfs -o allow_other root@IP_iPoda: logów iPoda (Listing 1). Czynności te pozwolą
wy Wine. Na stronie http://www.huanix.com/ opi- /var/mobile/Media /mnt/ipod na dalsze bezproblemowe korzystanie z iPoda To-
sany jest szczegółowo ten proces, a także dostęp- uch i iPhone'a w opisywanych programach. Pomi-
ne są łatki na Wine i jądro systemowe oraz skryp- Następnie należy podłączyć iPoda/iPhona do mo spadku szybkości transmisji związanej z reali-
ty automatyzujące proces instalacji. Wadą opisy- USB i wydać polecenie: zacją połączenia za pośrednictwem sieci WiFi za-
wanego rozwiązania jest jednak jego ograniczenie miast kabla USB, jest to moim zdaniem wygodne
tylko do jednej dystrybucji – Ubuntu. Zawarty tam # lsusb -v | grep -i iSerial rozwiązanie, którego brak w oryginalnym iTunes.
skrypt (Wine-116-itunes-no-devices.sh ) automa- Przypominam jednak, że do przeprowadzenia po-
tyzuje proces łatania, konfiguracji i instalacji Wi- Powyższe polecenie pozwoli odczytać GU- wyższych czynności wymagane jest złamanie za-
ne 1.16 (wersja rozwojowa), a następnie instalacji ID urządzenia w systemie – pierwszych 16 cyfr bezpieczeń systemu metodą Jailbreake z instala-
iTunes 8.01. Proces ten przeprowadzony na Ubun-
tu kończy się pomyślnie. Jednak zgodnie z ostrze-
żeniami twórcy wspomnianych wyżej łatek do
Wine i skryptu automatyzującego instalację, tak
zainstalowany program nie wykrywa podłączenia
iPhone'a, a także iPoda Touch. Problem ten wyni-
ka z nieprawidłowej obsługi USB przez Wine. Tak
więc w stosunku do tych dwóch urządzeń funkcjo-
nalność tak zainstalowanego programu iTunes jest
zerowa. Spodziewam się jednak, iż już wkrótce
błędy te zostaną usunięte, pozwalając na bezpro-
blemową instalację iTunes poprzez Wine.
Póki co, należy szukać innych rozwiązań pro-
blemu niezgodności iTunes i Linuksa. Najlepszym
sposobem jest instalacja alternatywnego oprogra-
mowania. Wbrew pozorom istnieje spory wybór
w tym zakresie. Większość z nich korzysta z bi-
blioteki libgpod, która powstała jako część projek-
tu GtkPod – programu do obsługi iPodów napisa-
nego z użyciem bibliotek GTK+. Program ten po-
trafi całkowicie zastąpić iTunes w zakresie zarzą-
dzania utworami muzycznymi i innymi mediami Rysunek 5. Amarok obsługujący iPoda
zgromadzonymi na iPodzie. Poza normalnymi
czynnościami związanymi z zarządzaniem media-
mi zgromadzonymi w odtwarzaczu, GtkPod ofe-
ruje również wiele dodatkowych funkcji. Jedną z
nich jest możliwość prostego i zaawansowanego
filtrowania, jak również wyszukiwania utworów
z możliwością masowej modyfikacji tagów ID3.
GtkPod może być użyty również do zainicjowa-
nia iPoda – co może być zwłaszcza wykorzystane
w sytuacji, gdy nie mamy dostępu do komputera z
Windows i zainstalowanym iTunes.
W przypadku większości wersji iPodów pro-
gram nie wymaga jakichkolwiek czynności kon-
figuracyjnych. Jedynie w przypadku iPoda To-
uch, a także iPhone'a wymagane jest wprowadze-
nie pewnych modyfikacji. Związane jest to z bra-
kiem pełnej obsługi obu urządzeń przez bibliote-
kę libgpod – działają jedynie w trybie tylko do
odczytu i nie łączą się z programem przez kabel
USB, a przez sieć WiFi za pośrednictwem SSH.
W celu podłączenia tych urządzeń wymagane jest Rysunek 6. Program Banshee

www.lpmagazine.org 61
 Sprzęt
Linux kontra iPod
cją SSH. W systemie Linux istnieje znaczny wy-
bór aplikacji obsługujących iPody. Kolejny, któ-
ry chciałbym przedstawić, to Amarok – znany
kombajn muzyczny przeznaczony dla środowi-
ska KDE. Program ten również pozwala na peł-
ne zarządzanie plikami muzycznymi na iPodzie,
np. ich synchronizację z komputerem (Rysunek
4). W celu podłączenia iPoda do Amaroka nale-
ży z Menu Ustawienia wybrać pozycję Konfigu-
racja Amarok. Następnie z otwartego panelu kon-
figuracyjnego należy wybrać pozycję Media. Je-
śli podłączone urządzenie nie istnieje wśród wy-
świetlonych na liście, można spróbować ponow-
nie je wykryć lub dodać ręcznie. Po zamknięciu
Rysunek 7. Program RythmBox
Rysunek 8. Program Songbird
62
okna dialogowego, w głównym oknie programu
tuż pod paskiem narzędziowym znajduje się roz-
wijana lista wszystkich przenośnych odtwarza-
czy muzycznych dodanych do programu. Wystar-
czy wybrać właściwe, lub jeśli lista zawiera tylko
jeden element – iPoda, należy nacisnąć przycisk
połącz. Na liście utworów muzycznych po lewej
stronie ukaże się zawartość podłączonego iPoda.
W przypadku odtwarzacza Amarok i iPodów To-
uch oraz iPhone'ów z firmware 2.x należy doko-
nać pewnej modyfikacji ustawień systemowych
iPoda/iPhona, związanych z nieprawidłową obsłu-
gą bazy iTunesDB w wersji 4. Aby ominąć ta nie-
dogodność, w pliku /System/Library/Lockdown/
maj 2009
Checkpoint.xml w Podzie/iPhonie należy odnaleźć
klucz DBVersion i zmienić jego wartość z 4 na 2.
Po restarcie urządzenia i ponownym podłączeniu
do Amaroka wszystko będzie działało bezproble-
mowo. Na koniec dodam, że obie opisane powy-
żej modyfikacje nie wpływają w żaden sposób na
normalne użytkowanie odtwarzaczy z programem
iTunes i każdym innym.
Ciekawym rozwiązaniem programu multi-
medialnego – kombajnu mającego jak najbardziej
zastąpić iTunes – jest odtwarzacz Banshee (Ry-
sunek 6), wykorzystujący biblioteki GTK+. Jako
silnik odtwarzający dźwięk program ten wyko-
rzystuje mikser gstreamer – znany ze środowiska
Gnome. Ta więc osoby pracujące na KDE chcąc
zainstalować Banshee muszą być przygotowane
na konieczność instalacji dużej liczby dodatko-
wych programów w celu spełnienia zależności.
Program ten dzięki bibliotece libgpod oraz od-
powiedniej wtyczce standardowo wchodzącej w
skład programu, potrafi obsługiwać iPody z ogra-
niczeniami wspomnianymi powyżej. Moim oso-
bistym zdaniem, osoby pracujące w środowisku
KDE powinny unikać tego programu, ze względu
na znaczne zależności miksera gstreamer, a także
mniejszą intuicyjność w porównaniu do Amaro-
ka. Aby być sprawiedliwym, muszę dodać, iż pro-
gram ten z kolei jest dobrym rozwiązaniem dla
osób pracujących w Gnome.
Dla osób pracujących w środowisku Gno-
me niemal naturalnym programem do zarządza-
nia plikami muzycznymi iPoda zdaje się być pro-
gram RythmBox (Rysunek 7). Podobnie do opi-
sanych uprzednio programów, RythmBox auto-
matycznie rozpoznaje iPoda i, podobnie do in-
nych opisanych w tym artykule programów, ko-
rzysta on z bblioteki libgpod. Konfiguracja Ry-
thmBox do pracy z iPodem sprowadza się do po-
dania ścieżki dostępu do folderu, w którym iPod
będzie automatycznie ładowany. Dalsza praca z
tym programem nie odbiega od tej w innych opi-
sywanych powyżej programach.
Kolejnym programem obsługującym iPody
pod Linuksem jest SongBird (Rysunek 8) – pro-
gram powstały w ramach prac projektu Mozilla.
Program ten wygląda ciekawie, do obsługi iPo-
dów również używa biblioteki libgpod oraz wła-
Listing 1. Niezbędne modyfikacje w systemie
iPhone'a/iPoda Touch, aby urządzenia te działały
z GtkPod i Amarok
# mkdir /mnt/ipod/var/mobile/Media/
iTunesControl/Device
# touch /mnt/ipod/var/mobile/Media/
iTunesControl/Device/SysInfo
# echo '1234567890123456' >>
/mnt/ipod/var/mobile/Media/
iTunesControl/Device/SysInfo
 Sprzęt
Linux kontra iPod

snej wtyczki. Muszę jednak przyznać, iż nie uda- Ja osobiście najbardziej lubię stary ale graficznym GNOME bardziej będzie odpowiadał
ło mi się podłączyć do tego programu iPoda To- sprawdzony sposób – pracę w konsoli, jednak dla program Grip – stary ale bardzo dobry program
uch ani nawet iPoda Nano w dystrybucji Gen- osób, które preferują tryb okienkowy proponuję do zgrywania płyt CD. Program ten oczywiście
too, Ubuntu i SuSe. Dlatego nie będę się nad dwa programy. Pierwszy z nich to znany użyt- również można przystosować do współpracy z
nim więcej rozwodził. kownikom KDE KAudioCreator – program stan- kodekiem faac. W tym też celu wybieramy za-
dardowo wchodzący w skład tego środowiska w kładkę Config, a następnie Encode i Encoders. Z
Ostateczne rozwiązanie ramach pakietu kdeultimedia. Program ten me- rozwijanej listy wybieramy pozycję Other, a po-
W przypadkach gdy nie mamy możliwości sko- nu Ustawienia, Konfiguracja: KAudioCreator, w lach tekstowych poniżej wpisujemy właściwe in-
rzystania z opisanych powyżej programów, np. w zakładce Program kodujący daje możliwość wy- formacje: ścieżkę dostępu do programu (standar-
przypadku posiadania iPhone'a/iPoda Touch, za- boru kodeka, który chcemy zastosować do prze- dowo jest to: /usr/bin/faac), parametry enko-
wsze istnieje możliwość obejścia problemów try- kształcenia zripowanego pliku wav do pożądane- dera: -b 128 --title %d --artist %A --al-
bu tylko do zapisu poprzez zainstalowanie na od- go formatu. Jeśli poprzestajemy na mp3, wystar- bum %d --year %y –track %t --genre %g
twarzaczu alternatywnego programu odtwarzają- czy wybrać pozycję MP3 i zatwierdzić wybór -w -o %o %f. W ostatnim polu podajemy zasa-
cego multimedia. W Cyndii jest przynajmniej kil- przyciskiem OK. Jeśli jednak chcemy ambitnie dę tworzenia nazw kodowanych plików, zgodnie
ka takich programów, np. MPlayer czy VLC. Po tworzyć pliki m4a, to należy troszeczkę zmienić z poprzednim wzorcem.
instalacji tych programów dodajemy do odtwarza- ustawienia programu – dodać nowy program ko- Wykorzystując enkoder faac można tworzyć
cza pliki muzyczne, playlisty w miejsca wskazane dujący. W tym celu należy kliknąć przycisk Do- pliki *.m4a dla iPoda we wszystkich opisanych
przez twórców programów, poprzez łącze kana- daj, a w okienku konfiguracyjnym podać nastę- wcześniej programach zarządzających multime-
łem SSH, jak opisałem to powyżej. Niestety, roz- pujące informacje: Nazwa: AAC (lub inna), Li- diami w systemie, jeśli tylko dają one możliwość
wiązanie to sprawia, że nie będziemy mieli możli- nia poleceń: faac -b 128 --title %{title} zgrywania płyt i konfiguracji programów stoso-
wości słuchania muzyki za pomocą oryginalnego --comment %{comment} --artist %{artist} wanych w tym celu. Z pewnością na prowadze-
programu iTunes zainstalowanego na urządzeniu, --album %{albumtitle} --year %{year} nie wysuwa się w tym względzie wspomniany
co jest moim zdaniem wielką stratą. Jednak, jak --track %{number} --genre %{genre} -w uprzednio program RythmBox ze swoimi znacz-
się nie ma co się lubi, to się lubi co się ma... -o %o %f. Po zatwierdzeniu zmian w polu ścież- nymi opcjami konfiguracyjnymi.
ka należy wpisać konfigurację ścieżki, do prze- Nieco trudniej sprawa przedstawia się z pli-
Kodowanie plików dla iPoda chowywanych plików, np.: ~/Moja Muzyka/ kami video. Te iPody, które obsługują Video, są
Programy do zarządzania plikami muzyczny- %{albumartist}/%{albumtitle}/%{number} pod tym względem zdecydowanie bardziej re-
mi i odtwarzania muzyki to jedno. Drugie – trze- - %{title}.%{extension}. Jeśli komuś spra- strykcyjne w porównaniu do plików muzycz-
ba przygotować sobie wcześniej te pliki. Ipody wia kłopoty posługiwanie się znacznikami KAu- nych. Zasadniczo jedynym zalecanym kode-
pod tym względem nie są specjalnie wymagające dioCreatora, może posłużyć się wygodnym asy- kiem video jest H.264, będący częścią standardu
– obsługują większość dostępnych formatów ko- stentem. Niestety program ten nie ma możliwo- MPEG-4, nazywany inaczej AVC (Advanced Vi-
dowania plików muzycznych: MP3, WAV. Jednak ści pobierania okładek – trzeba je dodawać ręcz- deo Codec). Patent na to rozwiązanie posiada fir-
głównym kodekiem stosowanym przez iTunes i nie. Ja aby nieco zautomatyzować ten proces, do- ma Apple, lecz na szczęście powstał jego otwar-
preferowanym przez iPody jest AAC (16 do 320 datkowo do podanej linii poleceń dodaję para- ty odpowiednik – kodek x264. Najlepszym spo-
kb/s). Oczywiście najłatwiej w systemie Linux jest metr --cover-art ze ścieżką dostępu do grafiki sobem użycia tego kodeka jest zastosowanie pro-
kodować pliki muzyczne do formatu mp3, lecz *.jpg z okładką. W tym celu ponownie posługu- gramu HandBrake (www.handbrake.fr) – GUI dla
również format AAC nie powinien sprawić pro- ję się znacznikami programu. Pobrany z interne- wielu kodeków, które zostało zoptymalizowane w
blemu. W tym celu należy zainstalować odpo- tu plik z okładką zapisuję w folderze docelowym ten sposób, aby w możliwie najłatwiejszy sposób
wiednie kodeki. Do dyspozycji mamy OpenSour- w pliku o nazwie cover.jpg. Paramer ten wy- ripować i kodować filmy zoptymalizowane dla
ceową wersję kodeka AAC – FAAC dostępnego gląda więc następująco: --cover-art ~/Moja iPodów, co zostało zrealizowane między innymi
w ramach projektu FAAD2. Odpowiednie pakiety Muzyka/%{albumartist}/%{albumtitle}/ poprzez zastosowanie gotowych schematów ko-
z pewnością znajdą się w każdej dystrybucji. cover.jpg. Osobom pracującym w środowisku dowania przeznaczonych dla konkretnych urzą-
dzeń – w tym różnych iPodów. Alternatywnie do
HandBrake można zastosować program MEnco-
W Sieci der – używany z linii poleceń lub poprzez jeden z
wielu GUI, które powstay do obsługi tego urzą-
• http://www.iPodLinux.org – strona projektu dystrybucji Linuksa na iPoda;
dzenia.
• http://www.rockbox.org – strona OpenSource'owego systemu RoxBox;
• http://home.gna.org/linux4nano – strona projektu iPodNano;
• http://iphonelinux.org – projekt instalacji Linuksa na iPhone'ie;
O autorze
• http://www.vimeo.com/2373142 – wideo demonstrujące działanie Linuksa na iPhone'ie;
• http://blog.iphone-dev.org – strona Dev-Teamu – twórców Jeilbreaka; Grzegorz Madajczak jest z wykształcenia le-
• http://www.eff.org/deeplinks/2009/02/apple-says-jailbreaking-illegal – artykuł w języku karzem weterynarii i mikrobiologiem. Linuk-
angielskim na temat legalności Jailbreake; sem i ogólnym oprogramowaniem Open-
• http://www.copyright.gov/1201/2008/responses/apple-inc-31.pdf – stanowisko Source pasjonuje się od 2001 roku. Na co
amerykańskiego urzędu zajmującego się prawem autorskim w sprawie Jailbreake; dzień używa Linuksa zarówno w pracy, jak
• http://www.huanix.com – strona, gdzie można znaleźć opisane oprogramowanie w i w domu. Jego ulubione dystrybucje to Gen-
zakresie instalacji iTunes na Linuksie; too i Slackware.
• http://www.gtkpod.org – strona projektu GtkPod. Kontakt z autorem: madajczak@gmail.com

www.lpmagazine.org 63
 Sprzęt
Mobilny Linux

Mobilny Linux
Purnima Singh

Na podstawie raportu Embedded Software Market Intelligence, 23% ankietowanych wykorzystywało

systemy typu Open Source w swoich projektach – w tym 18% z nich system Linux.

R
ynek urządzeń mobilnych powoli odchodzi od Generalnie rzecz ujmując, w pierwszym segmencie plat-
linux@software.com.pl

modelu telefonu komórkowego służącego do forma Linux ma poważnego konkurenta – platformę Java w
prowadzenia rozmów głosowych oraz tworze- wersji mobilnej. Szacuje się, że profil MIDP dostępny jest
nia wiadomości tekstowych typu SMS. Telefon już na kilku miliardach urządzeń na całym świecie. Drugi
komórkowy staje się obecnie urządzeniem przenośnym, mo- segment, czyli urządzenia pod nazwą Netbook, to konku-
bilnym komputerem, którego możliwości obliczeniowe bar- rencja na równym poziomie pomiędzy systemem firmy Mi-
dzo szybko wzrastają. Występują jednak pewne ogranicze- crosoft a platformą Linux. Trzeci segment jest zróżnicowa-
nia, wynikające właśnie z jego mobilności – są to: klawiatu- ny ze względu na dużą różnorodność zastosowanych archi-
ra oraz ekran, których rozmiary lub po prostu obecność nie tektur sprzętowych.
jest oczywista. Poniżej przedstawionych jest kilka projek- Poniższe zestawienie odnosi się głównie do pierwsze-
tów opartych o platformę Linux, a także pewne wnioski, któ- go segmentu, czyli do urządzeń charakteryzujących się nie-
re się nasuwają. wielkimi rozmiarami (podobnymi lub będącymi telefona-
mi komórkowymi), zasilaniem głównie z baterii akumula-
Kategoryzacja rynku torowej oraz posiadającymi niezbyt duże możliwości obli-
Linux jako platforma systemowa dla urządzeń przenośnych czeniowe.
dzielony jest na trzy kategorie. Pierwszą z nich jest segment
użytkowników urządzeń osobistych, takich jak telefony komór- MontaVista Mobilinux
kowe oraz PDA (ang. Personal Digital Assistant). Drugim seg- Promowany jako najbardziej zaawansowany mobilny sys-
mentem są urządzenia przypominające komputery typu Laptop, tem w oparciu o platformę Linux. Szacuje się, że obecnie
posiadające dużo mniejsze rozmiary, np. Asus EEE, MSI Wind około 35 milionów telefonów i innych urządzeń mobilnych
itp. Trzecim segmentem są urządzenia wbudowane w różnego pracuje pod kontrolą systemu Mobilinux. Fakt ten czyni
rodzaju maszyny użytkowe, takie jak samochody osobowe. system Mobilinux najbardziej rozpowszechnioną dystrybu-

64 maj 2009

cją platformy Linux w świecie urządzeń prze-
nośnych.
Głównymi atutami MontaVista Mobili-
nux jest niski pobór mocy oraz duża szybkość
uruchamiania. Mobilinux posiada wbudowany
MicroSELinux (ang. Micro Security-Enhan-
ced Linux), odpowiadający za restrykcyjną po-
litykę bezpieczeństwa. Posiada obsługę Blueto-
oth, Wi-Fi, a także Jazelle DBX Java. Pierw-
sza wersja systemu pojawiła się na rynku w ro-
ku 2005.
OpenMoko
Jest to projekt platformy przeznaczonej dla
telefonów typu SmartPhone. W praktyce jest
to platforma systemu Linux z jądrem serii
2.6 wraz z dodatkowym oprogramowaniem.
Urządzenia, które są obecnie sprzedawa-
ne z zainstalowanym systemem to telefony
Neo1973 oraz Neo FreeRunner tajwańskiej
firmy FIC. Ten ostatni posiada ekran o para-
metrach 43x58 mm, 128 MB SDRAM oraz
kartę pamięci 256 MB, a ponadto Bluetooth
i bezprzewodowy dostęp do sieci 802.11b/g.
Telefon pracuje pod kontrolą procesora ARM
o częstotliwości 400 Mhz.
Najnowsza wersja systemu, to Om 2008.8.
Umożliwia ona prowadzenie rozmów, tworze-
nie wiadomości SMS, dostęp do Wi-Fi oraz
Bluetooth. Dodatkowo możemy korzystać z
książki telefonicznej, terminala systemowe-
go, przeglądarki internetowej, klienta poczty
elektronicznej oraz odtwarzacza multimediów.
Wśród dostępnych środowisk uruchomienio-
wych mamy Java w wersji Jalimo a także Py-
thon, Mono (.NET) oraz Ruby.
Android
Produkt konsorcjum Open Handset Allian-
ce przewodzonej przez Google. W 2005 roku
firma Google kupiła przedsiębiorstwo Andro-
id Inc., które zajmowało się przygotowywa-
niem systemu Linux dla urządzeń mobilnych.
W 2007 roku opublikowano zestaw programi-
styczny Android SDK, w którego skład wcho-
dzą podstawowe narzędzia do tworzenia opro-
gramowania na platformę Android.
W Polsce Android dostępny jest w tele-
fonie HTC Dream, znanym jako Era G1 (G1
dostępny jest od 23 września 2008 w sie-
ci T-Mobile). Posiada on dotykowy wyświe-
tlacz o przekątnej 81 mm, procesor ARM o
częstotliwości 528 MHz oraz 192 MB pa-
mięci SDRAM. Android jako system opera-
cyjny umożliwia generowanie grafiki 3D w
oparciu o bibliotekę OpenGL ES, prowadze-
nie rozmów, tworzenie wiadomości SMS oraz
MMS. Posiada także środowisko uruchomie-
niowe Java.
Sprzęt
Mobilny Linux
Główną wadą systemu Android jest war- Z pewnością należy tutaj wspomnieć o pro-
stwa abstrakcji, która uniemożliwia dostęp do jektach: Azingo Mobile Platform, ACCESS Li-
wszystkich opcji urządzenia, przez co cała plat- nux Platform, Purple Labs Linux, LiMo Fo-
forma nie w jest w pełni otwarta. Ponadto kwe- undation, Palm webOS, Maemo Platform, a
stie licencyjne prowadzą do braku całkowitej la Mobile Convergent Linux Solution, Eli-
kompatybilności z platformami J2SE oraz, co nOS, Unison OS, OpenWrt, uCLinux i praw-
dużo bardziej istotne, J2ME. dopodobnie wielu innych, które obecnie dopie-
ro powstają.
Wind River Systems Inc. Na szczególną uwagę z racji rozmachu
Firma założona w 1981 roku w USA, zatrud- działania zasługują: ACCESS Linux Platform,
niająca ponad 1500 pracowników. Od 2004 ro- Palm webOS (z racji popularności rozwią-
ku współpracowała z firmą Red Hat pod ką- zań typu Palm), LiMo Foundation oraz Ma-
tem przygotowania dystrybucji systemu Linux emo Platform.
pracującego pod kontrolą urządzeń wbudowa-
nych. Pierwsza wersja systemu ukazała się w Java ME
2005 roku, jednak wkrótce potem współpraca Platforma Java Micro Edition to obecnie naj-
dobiegła końca. bardziej popularny zestaw programistyczny
Wind River opracowało własną dystrybu- dostępny na największej liczbie telefonów
cję o nazwie Wind River Linux w oparciu o komórkowych. Platforma ta jest ze wzglę-
jądro 2.6.21, która obsługuję wiele architek- du na swoją dużą standaryzację, uniwersalna
tur sprzętowych, m.in. x86, ARM oraz PPC. dla każdego obsługiwanego urządzenia. Jest
W 2008 roku firma współpracowała z Intel i ponadto używana nie tylko w telefonach ko-
BMW, przygotowując platformę opartą o Li- mórkowych, ale także w urządzaniach typu
nux mającą działać w systemach kontroli w sa- PDA, telewizorach, drukarkach itd. Java ME
mochodach osobowych. zawiera zestaw klas, które w okrojony spo-
sób odpowiadają zestawowi Standard Edi-
Ubuntu MID Edition tion. Micro Edition dzieli się na profile i kon-
Najpopularniejsza dystrybucja Linux w wersji figuracje, które odpowiadają za dokładne do-
na komputery osobiste, wchodzi na rynek urzą- pasowanie do urządzeń docelowych oraz ich
dzeń przenośnych. Firma Canonical promuje zastosowań.
skrót MID (ang. Mobile Internet Device) jako
ogólne określenie urządzeń z ekranem o prze-
kątnej od 10 do 17 cm, fizyczną lub ekrano-
wą klawiaturą, obsługą Wi-Fi, 3G, Bluetooth,
GPS oraz WiMAX. Urządzenie MID powinno
posiadać ponadto pamięć nieulotną od 2 do 8
GB, obsługę OpenGL, USB, kamery, mikrofo-
ny oraz słuchawki.
Jak więc widać, MID nie jest telefonem
komórkowym, a małych rozmiarów kompute-
rem przenośnym (raczej jego standardem), któ-
ry działając pod kontrolą Ubuntu MID Edition
będzie pobierał mniejsze ilości energii oraz bę-
dzie dostosowany do mniejszego ekranu. Ni-
weluje to z pewnością problematykę kompa-
tybilności architektury, która w tego rodza-
ju urządzeniach zazwyczaj wiele się nie różni
od większych komputerów x86 lub PPC. Do-
datkowo projekt jest sponsorowany przez fir-
mę Intel.
Pozostałe projekty
Tak samo jak w świecie dystrybucji systemu
Linux przeznaczonych dla komputerów stacjo-
narnych bądź przenośnych typu Laptop, tak w
przypadku urządzeń typu telefony komórkowe
obserwujemy podobną tendencję - dystrybucji
jest coraz więcej. Oczywiście nie zawsze idzie Rysunek 1. Telefon Neo1973 firmy FIC z platformą
za tym jakość. OpenMoko
www.lpmagazine.org 65
 Sprzęt
Mobilny Linux
Za pomocą Micro Edition można two-
rzyć aplikacje z formularzami wprowadza-
nia danych, programy graficzne 2D oraz w
pewnym stopniu 3D. Dostępne jest także
wykorzystanie baz danych w postaci mecha-
nizmu RMS. ME umożliwia dostęp do inter-
fejsów Bluetooth, kamery i aparatu fotogra-
ficznego, odtwarzania plików dźwiękowych
w tym także MP3, MIDI i WAV oraz ręcz-
nie generowanych dźwięków. Dostępne jest
także odtwarzanie plików MPEG. Możliwo-
ści więc są bardzo duże w porównaniu do
systemu Linux, który posiadając maszynę
wirtualną Java Standard Edition, także po-
trafi uruchamiać aplikacji napisane pod tą
platformę.
Rysunek 2. Telefon G1 z platformą Android
Rysunek 3. Ubuntu MID Edition
66
Konkluzje
Warto się zastanowić nad sensownością mo-
delu biznesowego urządzeń z wbudowanym
systemem Linux. Jak wiemy, zbyt duża cen-
tralizacja działań nigdy nie przynosi oczeki-
wanych efektów i jest źródłem zagrożeń. Po-
nadto im więcej funkcji oprogramowanie po-
siada, tym większe ryzyko, że któraś z nich
zawiedzie albo będzie podatna na działa-
nia osób, które nie zawsze działają zgodnie
z prawem.
Większa ilość opcji na pewno przyda się
osobom, które uwielbiają gadżety – mowa tutaj
o urządzeniach osobistych, takich jak telefony
komórkowe, które obecnie przestają być tylko
telefonami, a stają się multimedialnym centrum
maj 2009
rozrywki. Podobnie rzecz się ma w przypadku
urządzeń wbudowanych w maszyny, jakimi są
dla przykładu samochody osobowe. Nawigacja
GPS pod kontrolą Linux – tak, system kontro-
li trakcji – nie.
Niezbyt przekonujący jest również mo-
del marketingowy firm, które z systemu Li-
nux tworzą specyficzne dystrybucje na po-
trzeby różnego rodzaju mniej lub bardziej
kompatybilnych urządzeń. Z drugiej jednak
strony, dostępność oprogramowania, stan-
dardowych interfejsów programistycznych
i wielu innych opcji w systemie Linux jest
dość atrakcyjnym zestawem dla potencjal-
nego, nieco bardziej zaawansowanego, użyt-
kownika takiego urządzenia. Branża wciąż
się rozwija, a w ostatnich 2 latach widzimy
zdecydowany wzrost zainteresowania syste-
mem Linux implementowanym do urządzeń
mobilnych.
Nieco mniejsze zainteresowanie wyka-
zują producenci urządzeń, które mogą ob-
sługiwać system Linux. Dlatego też powstają
konsorcja, stowarzyszenia oraz wyspecyfiko-
wane firmy, które pośredniczą pomiędzy pro-
ducentami sprzętu a twórcami oprogramowa-
nia. Dostarczają oni skompilowane i zopty-
malizowane jądro systemowe pod kątem da-
nych urządzeń, zestaw narzędzi w postaci
SDK, a także dużą dawkę często zbędnej ide-
ologii, która sprawia, że platforma Linux go-
ści w urządzeniach mobilnych.
Kolejną i zarazem ostatnią poruszaną tu-
taj kwestią jest problematyka platformy Ja-
va. Co posiada Linux, czego nie ma Java w
wersji mobilnej? Nie ma wielu rzeczy, jed-
nak czy ze względu na ograniczenia sprzę-
towe jest to aż tak bardzo zauważalne – ra-
czej nie. Pierwszym pytaniem, które należy
sobie zadać jest, co tak na prawdę użytkow-
nik potrzebuje. Czy telefonu do wykonywa-
nia połączeń, tworzenia wiadomości teksto-
wych, zarządzania kontaktami, odtwarzania
multimediów oraz gier 2D i 3D? Jeśli tak,
to dlaczego nie skorzystać z potencjału kil-
ku miliardów urządzeń z dostępną platfor-
mą Java?
O autorze
Purnima Singh. Niezależny konsultant
branży IT/Telecomm oraz kierownik pro-
jektów. Posiada wykształcenie informa-
tyczne. Interesuje się finansami i podró-
żami dookoła świata. Zna wiele języków,
co ułatwia jej kontakt z klientami i współ-
pracownikami.
 Księgozbiór
Recenzje książek

SUSE Linux Enterprise Server.

Administracja usługami serwera. Księga eksperta
Autor: Kazimierz Lal, Tomasz Rak, Seweryn
Kościółek
Tłumaczenie: Zbigniew Szalbot
Seria: Fundamenty informatyki
Wydawnictwo Helion
ISBN: 978-83-246-0582-8
Ocena: 4
Niedawno zainstalowałem na jednym z firmowych serwerów system operacyjny SLES w wersji 10. Nie miał on zapew-
niać żadnych usług dla pracowników firmy, a jedynie służyć mi jako platforma do instalacji testowej pewnego komer-
cyjnego oprogramowania. SLES jak na razie nie sprawia problemów, ale i tak przy nadarzającej się okazji sięgnąłem po
książką „SUSE Linux Enterprise Server. Administracja usługami serwera. Księga Eksperta”, aby poznać go lepiej.
Krótki wstęp przeczytałem w całości, bo to mimo wszystko dobrze przypomnieć sobie, jak powstała ta dystrybucja Linuksa i kto za nią teraz od-
powiada. Część instalacyjną tylko przejrzałem, bo miałem to już za sobą, ale z uznaniem zauważyłem, że autorzy, Kazimierz Lal, Tomasz Rak i Sewe-
ryn Kościółek, przedstawili zarówno interfejs graficzny, jak również tekstowy, instalatora. Dla osób, które wcześniej nie miały styczności z tym syste-
mem, będzie to nieoceniona pomoc, gdyż cały proces instalacji i wstępnej konfiguracji został przedstawiony bardzo szczegółowo. Moją uwagę zwró-
cił jeszcze opis dotyczący usługi katalogowej LDAP oraz centrum autoryzacji (CA), jak również wsparcia dla Kerberosa oraz domeny Windows NT.
Są to rzadko poruszane tematy, gdyż poradniki instalacyjne SUSE najczęściej dotyczą jego wykorzystania w domu, a nie w firmie. Rozczarowała mnie
trochę sekcja dotyczącą uzyskiwania dostępu do Internetu za pomocą łącz typu DSL, gdyż gdybym był abonentem takiej usługi, przedstawione infor-
macje byłyby najprawdopodobniej niewystarczające – brakowało konkretnego przykładu. Najbardziej zainteresowała mnie część druga, która przede
wszystkim zawierała informacje o usługach sieciowych, które można uruchomić na SLES-ie. Dla celów prezentacji poszczególnych technologii przy-
gotowano testową sieć lokalną z dwoma komputerami – serwerem i klientem. W rezultacie wszystkie opisy takich usług, jak DNS, DHCP, WWW,
LDAP, NIS, NFS czy poczty elektronicznej, miały charakter mocno praktyczny, co jest bardzo dobrą stroną publikacji. Każdy istotny aspekt jest ilu-
strowany zrzutką ekranową albo listingiem. Niektóre fragmenty wzbogaciły moją wiedzę i bardzo mnie to cieszy – czas spędzony przy książce mo-
gę uznać za dobrze wykorzystany. Zabrakło mi jedynie opisu pakietu Quagga, odpowiedzialnego za protokoły rutingu dynamicznego, o którym wspo-
mnieli autorzy. Najwidoczniej nie można mieć wszystkiego. Ostatnią część książki poświęcono bezpieczeństwu, dodatkowej konfiguracji i optymali-
zacji systemu, automatycznej instalacji, dodawaniu drukarki, serwerom internetowym oraz kopii zapasowej, ale w mojej opinii były to już zbędne te-
maty, tak jakby na siłę. Godne uwagi mogą okazać się jeszcze dodatki w książce, ale i one mnie nie zainteresowały.
Do książki dołączana jest płyta DVD z 60-dniowa wersją systemu operacyjnego SLES w wersji 10. Bardzo dobre uzupełnienie, wręcz niezbęd-
ne.Publikacja spodobała mi się i mogę ją polecić wszystkim użytkownikom SUSE, którzy chcieliby wykorzystać ten system jako serwer w firmie. Jak
się okazało, nadal posiadam poprzednią książkę tych samych autorów, a dotyczącą znacznie starszej wersji systemu – SuSE 7.2.
Krzysztof Krawczyk

Linux. Niezbędnik programisty

Autor: John Fusco
ISBN: 978-83-246-1485-1
Wydawnictwo Helion
Ocena: 5
Zacznijmy od tego, że książka została napisana dla osób, które miały już styczność z programowaniem, a właściwie – zna-
ją już jakiś język programowania. „Linux. Niezbędnik programisty” pozwala wejść na wyższy poziom wtajemniczenia.
Jest tutaj mowa między innymi o elastyczności kodu, jego wydajności oraz bezbłędności. Poruszono także kwestię do-
boru środowiska programistycznego, systemów kontroli wersji, co bardzo ułatwia zarządzanie kodem, a także sposoby
zwiększające wydajność. John Fusco jest doświadczonym programistą i ma świadomość, że programowanie nie jest je-
dynie „klepaniem kodu”, ale czymś więcej. Pomaga więc dobrać nam w sposób perfekcyjny narzędzia pracy, by ułatwić
nam pracę, dzięki czemu będzie wygodniej i bardziej elastycznie. Własnoręczne przygotowanie środowiska pracy może zająć nam wiele czasu, gdyż
sami musielibyśmy przetestować poszczególne narzędzia. W książce mamy wyłożoną całą wiedzę i doświadczenie autora.
Czego się dowiemy? Poznamy sposoby zarządzania pakietami w Linuksie, sposoby pobierania i instalacji oprogramowania, narzędzi programi-
stycznych. Poza tym poznamy także przebieg procesu kompilacji, błędy i komunikaty kompilatorów. Dzięki tej wiedzy będziemy mogli tworzyć skryp-
ty ułatwiające kompilację. Omówiono tutaj także edytory Vim i Emacs, bez faworyzowania żadnego z nich. Książka pomoże nam także poznać sto-
sunkowo dogłębnie systemy kontroli wersji. Jednymi z najciekawszych rozdziałów moim zdaniem są te, które traktują o jądrze Linuksa. Omówiono
zasady jego funkcjonowania, sposób działania procesów, komunikację między nimi. Następnie, bardzo często porusza się kwestię wydajności i me-
tod diagnozowania problemów z oprogramowaniem. Podsumowując, książka opisuje następujące zagadnienia: zdobywanie i instalacja oprogramowa-
nia open source, proces kompilacji kodu źródłowego, zarządzanie pakietami w różnych dystrybucjach, interpretacja komunikatów o błędach i ostrze-
żeń, edytory plików tekstowych, wykorzystanie systemów kontroli wersji, funkcjonowanie jądra systemu operacyjnego Linux, wykorzystanie proce-
sów, komunikacja między procesami, diagnozowanie problemów z komunikacją pomiędzy procesami, zwiększanie wydajności tworzonych rozwią-
zań, wykrywanie problemów w napisanym oprogramowaniu.„Linux. Niezbędnik programisty” napisano bardzo zrozumiałym językiem, jednak wy-
maga ona już pewnej wiedzy z dziedziny programowania. Polecam ją osobom, które chcą poszerzyć swoją wiedzę i poprawić wydajność swojej pra-
cy, a także wydajność swoich programów.
Roger Zacharczyk

www.lpmagazine.org 67
 Programowanie
Android, czyli Linux na komórki

Android,
czyli Linux na komórki
Marek Sawerwain

Od kilku lat system Linux nieustannie zyskuje na popularności. Przyszłe lata także rysują się bardzo
obiecująco, ponieważ system ten może znaleźć uznanie wśród użytkowników netbook'ów, gdyż względem
konkurencyjnego system Windows Linux oferuje lepszą wydajność na mniej zaawansowanych platformach
sprzętowych. Również na komputerach normalnych użytkowników Linux gości coraz częściej. Jest jednakże
jeszcze jeden typ urządzeń, gdzie Linux również zyskuje dużą popularność – są to telefony komórkowe.

N
a obecną chwilę mamy dwa ogólnie dostęp- datkowych narzędzi, jednak na początku przygody z Andro-
linux@software.com.pl

ne rozwiązania dla telefonów komórkowych. idem ułatwienia są jak najbardziej na miejscu. Dlatego naj-
Pierwszym systemem, obecnym już od pew- lepiej korzystać ze środowiska Eclipse. Pakiet SDK dla sys-
nego czasu, jest OpenMoko oraz telefon Neo temu Android znakomicie integruje się z tym bardzo popu-
FreeRunner. Natomiast drugi system, wspierany przez Go- larnym środowiskiem do tworzenia aplikacji.
ogle, to Android wraz z telefonem G1. Jednakże warto od
razu zaznaczyć, że Android to system operacyjny i można
go uruchomić również na telefonie Neo FreeRunner.
Godne uwagi są obydwa systemy. Ponieważ jednak ra-
my artykułu są ograniczone, dlatego też postaramy się poka-
zać zalety tylko systemu Android. Skupimy się na podstawo-
wych zagadnieniach, które należy opanować, aby rozpocząć
tworzenie własnych aplikacji, w ramach tego systemu.

Instalacja SDK w środowisku Eclipse

Pierwsza czynność to uzyskanie pakietu dla programistów,
czyli tzw. Software Development Kit (w skrócie SDK). Pa-
kiet ten dla systemu Linux ściągamy ze strony systemu An-
droid, naturalnie w wersji dla Linux'a. Aktualnie dostępna
wersja w momencie tworzenia tego artykułu to „1.1_r1”,
a pełna nazwa pliku to: android-sdk-linux_x86-1.1_
r1.zip. Można oczywiście stosować SDK bez żadnych do- Rysunek 1. Nowy projekt dla systemu Android

68 maj 2009
 Programowanie
Android, czyli Linux na komórki

Najpopularniejsze dystrybucje, takie jak Coś łatwego na początek W metodzie tej wywołujemy ponownie me-
Ubuntu czy Fedora Core, oferują pakiety z Ec-Najkrótszy program z gatunku „Witaj Świe- todę onCreate, jednak jest to metoda z dzie-
lipsem, więc instalacja środowiska Eclipse jest
cie!” w przypadku SDK dla systemu Android dziczonej klasy.
bardzo łatwa. Samo SDK trzeba zainstalować napiszemy nie dotykając klawiatury. Po utwo- Jak widać w pierwszej części Listingu 1
samodzielnie, co nie jest jednak zbyt trudne.rzeniu projektu w Eclipse, podstawowy wyge- nie tworzymy nowych obiektów, gdyż korzy-
Przed rozpoczęciem instalacji środowiska Ec- nerowany kod aplikacji realizuje dokładnie to stamy z wygenerowanych zasobów. Plik z za-
lipse w przypadku sześćdziesięcioczterobito- zadanie. Listing 1, a dokładniej pierwszy frag- sobami posiada nazwę main.xml, znajdziemy
wego środowiska należy się upewnić, czy ma- ment, to kod źródłowy aplikacji, jaka powsta- go w katalogu res, a następnie w katalogu lay-
my zainstalowane biblioteki do obsługi pro- je samodzielnie w momencie utworzenia no- out. Natomiast komunikat, który wyświetla-
gramów trzydziestodwubitowych. W przypad- wego projektu. my, znajduje się w innym pliku string.html,
ku Ubuntu, aby spełnić ten warunek, wystarczy Mamy jedną klasę dziedziczącą z klasy plik ten znajduje się w katalogu values. Je-
wydać polecenie: Activity (podstawowa klasa dla aplikacji w śli chcemy zmienić ten komunikat, to trze-
systemie Android) oraz metodę o nazwie on- ba zmienić wartość zasobu o nazwie Hel-
apt-get install ia32-libs Create, która zgodnie z nazwą jest wywoły- loMessage. Nie możemy zmienić wartości
wana po załadowaniu aplikacji i jest odpowie- ciągu znaków na poziomie edycji pliku ma-
Koniecznie trzeba także zainstalować Javę, w dzialna za utworzenie potrzebnych obiektów. in.xml, gdyż w tym pliku opisujemy tylko za-
następujący sposób:

apt-get install sun-java6-bin

Do wygodnej pracy w Eclipse potrzebna jest

wtyczka o nazwie ADT. Wtyczka ta współpra-
cuje z wersją 3.3 albo 3.4. Wybieramy nową
wersję 3.4 o kodowej nazwie Ganymede. In-
stalacja wtyczki wymaga dodania nowego re-
pozytorium, a nowe repozytorium dodamy po-
przez menu Help. Następnie trzeba wybrać
„Software Updates...”. W oknie, które się po-
jawi, wybieramy zakładkę Available Software,
a następnie przycisk „Add Site...”. W nowym
oknie dialogowym wpisujemy adres potrzeb-
nego repozytorium: http://dl-ssl.google.com/
android/eclipse/
Można też skorzystać z protokołu https,
jeśli zależy nam na szyfrowanym połącze- Rysunek 2. Program z listą miast w środowisku Eclipse oraz uruchomiony na emulatorze telefonu
niu. Po dołączeniu nowego repozytorium, w
zakładce Available Software pojawi się no- Listing 1. Najkrótszy program w Androidzie wyświetlający komunikat
we repozytorium powiązane z wtyczką ADT, package com.example.AndT1;
a w nim nowy element Developer Tools i dwie import android.app.Activity;
nowe opcje: Android Development Tools oraz
Android Editors, które trzeba zainstalować w import android.os.Bundle;
środowisku Eclipse. Po kilku chwilach odpo-
wiednie wtyczki oraz potrzebne zależności zo- public class AndST1 extends Activity {
staną samodzielnie zainstalowane. Nie wolno public void onCreate(Bundle savedInstanceState) {
zapomnieć o ponownym uruchomieniu środo-
wiska Eclipse. super.onCreate(savedInstanceState);
Wtyczka ADT nie zastępuje SDK, a tyl- setContentView(R.layout.main);
ko ułatwia współpracę z pakietem SDK, dla- }
tego po ściągnięciu archiwum SDK należy je }
rozpakować. Archiwum jest w formacie ZIP. Nieco zmieniona metoda onCreate:
W środowisku Eclipse należy naturalnie po- public void onCreate(Bundle savedInstanceState) {
dać ścieżkę do katalogu, w którym rozpako-
wane zostało archiwum. Należy przejść do super.onCreate(savedInstanceState);
menu Windows, a następnie do opcji Preferen- TextView tv = new TextView(this);
ces. W oknie, które się pokazało, powinna być
widoczna opcja Android. Po jej wskazaniu zo- tv.setText("Witaj Świecie !!!!");
baczymy pole edycyjne o nazwie SDK Loca- setContentView(tv);
tion. Do tego pola należy wpisać ścieżkę do- }
stępu do SDK.

www.lpmagazine.org 69
 Programowanie
Android, czyli Linux na komórki
wartość interfejsu. Tego typu rozdział na po-
czątku wydaje się utrudnieniem, jednakże z
drugiej strony wymusza, aby dokładnie roz-
ważyć elementy interfejsu użytkownika i po-
prawnie określić niezbędne zasoby, co w przy-
padku systemu, który ma ograniczone zasoby,
jest bardzo ważnym aspektem.
Istotnym jest fakt, iż wymienione pliki są
plikami w formacie XML, które możemy edy-
tować na dwa sposoby. Pierwszy to skorzy-
stać z możliwości środowiska Eclipse, oferu-
jącego dostęp do edytorów wizualnych. Drugi
sposób to bezpośrednia edycja plików XML.
Listing 2. Tworzenie uzupełnienia dla pola edycyjnego
static final String[] CITIES = new String[] {
"Skwierzyna", "Skwierzynka",
"Zielona Góra", "Warszawa",
"Gorzów Wlkp.", "Gorzów Wielkopolski",
"Gorzów Śląski", "Gdańsk" };
public void onCreate(Bundle savedInstanceState) {
super.onCreate(savedInstanceState);
setContentView(R.layout.main);
ArrayAdapter<String> adapter = new ArrayAdapter<String>(this,
android.R.layout.simple_dropdown_item_1line, CITIES);
AutoCompleteTextView textView = (AutoCompleteTextView) findViewById(R
.id.CityEdit);
textView.setAdapter(adapter);
};
Listing 3. Plik XML opisujący interfejs przykładu z listą miast
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<LinearLayout xmlns:android="http://schemas.android.com/apk/res/android"
android:orientation="vertical"
android:layout_width="fill_parent"
android:layout_height="fill_parent">
<TextView
android:layout_width="wrap_content"
android:layout_height="wrap_content"
android:text="Miasto" />
<AutoCompleteTextView android:id="@+id/CityEdit"
android:layout_width="fill_parent"
android:layout_height="wrap_content"/>
<DigitalClock android:id="@+id/DigitalClock"
android:layout_width="wrap_content"
android:layout_height="wrap_content"
android:layout_gravity="center_horizontal">
</DigitalClock>
</LinearLayout>
70
Zwróćmy uwagę na to, iż gdy tworzymy in-
terfejs użytkownika bądź dowolne inne zaso-
by, np.: rysunki, to dostęp do poszczególnych
zasobów jest możliwy dzięki identyfikatorom
tworzonym samodzielnie przez Eclipsa. Defi-
nicje tych identyfikatorów znajdują się w pli-
ku R.java. Dostępne są trzy podstawowe typy
zasobów: rysunki, kontrolki albo ogólnie wid-
gety do budowy interfejsu użytkownika oraz
wartość, np.: liczby, ciągi znaków.
Jeśli jednak z pewnych powodów chce-
my samodzielnie utworzyć interfejs, to może-
my w metodzie onCreate utworzyć odpowied-
maj 2009
ni obiekt, np.: TextView , odpowiedzialny za
wyświetlanie tekstu. To zadanie realizuje dru-
gi fragment znajdujący się na Listingu 1. W ty-
powy sposób dla Javy tworzymy nowy obiekt, a
za pomocą metody setText ustalamy zawartość
kontrolki. Następnie, jak w oryginalnym przy-
kładzie, za pomocą metody setContentView
określamy podstawowy widget aplikacji.
Drugie słowo o interfejsie
Android został wyposażony w dość bogatą
bibliotekę kontrolek (widgetów) do tworze-
nia aplikacji. Mamy naturalnie przyciski, po-
la edycyjne, a także różnego rodzaju widge-
ty do pozycjonowania innych widgetów, np.:
LinearLayout. Ten typ kontrolki rozmiesz-
cza poszczególne widgety w sposób linio-
wy, jeden za drugim. Innym dostępnym spo-
sobem rozmieszczania kontrolek jest tabela:
TableLayout. Widgety tym razem będą roz-
mieszczane w tabeli, w poszczególnych wier-
szach. Do dyspozycji są jeszcze trzy inne wid-
gety: AbsoluteLayout, FrameLayout, Rela-
tiveLayout.
Istnieją także dodatkowe kontrolki, np.:
DigitalClock, czyli zegar cyfrowy, i podob-
nie AnalogClock. Autorzy systemu zadbali o
kontrolki ułatwiające, np.: wprowadzenie daty
DatePicker, czasu TimePicker czy kontrol-
kę odpowiedzialną za utworzenie galerii, np.:
zdjęć – Gallery.
Wielką zasługą autorów Androida jest rów-
nież uproszczenie API. Stało się to możliwe
również dzięki Javie. Android oferuje spory za-
sób widgetów, a autorzy systemu zadbali o ła-
twość użytkowania poszczególnych klas. Do-
brym przykładem będzie zademonstrowanie np.:
listy wyboru. Utworzymy pole edycyjne, gdzie
użytkownik może podać nazwę miasta. Wpro-
wadzimy także przykładową listę miast; po wpi-
saniu początkowych liter nazwy miasta z listy
system będzie samodzielnie podpowiadał na-
zwę pasującego miasta bądź też pasujące nazwy
miast do pierwszych podanych liter.
Listing 2 zawiera najważniejsze dla nas
fragmenty kodu źródłowego, jednakże w
pierwszej kolejności trzeba zadbać o inter-
fejs użytkownika. Możliwości są dwie: może-
my zbudować interfejs za pomocą edytora do-
stępnego w Eclipse. Używamy widgetu Line-
arLayout do poziomowania trzech widgetów.
Pierwszy to TextView. Będzie on pełnić funk-
cję etykiety, dlatego we własności Text wpi-
sujemy słowo „Miasto”. Następny widget to
AutocompleteTextView, w przypadku tego
widgetu zmieniamy także identyfikator (wła-
sność Id) na „@+id/CityEdit”, przy czym
właściwa nazwa widgetu to CityEdit. Ostatni
widget to DigitalClock. Korzystając z edy-

tora możemy go wypośrodkować na ekranie,
zmieniając własność Layout gravity na
center_horizontal.
Edycję interfejsu można również wyko-
nać edytując plik XML. Listing 3 zawiera
kompletny opis interfejsu z naszego przykła-
du. Tworzenie interfejsu poprzez edycję pli-
ku XML jest wbrew pozorom równie wygod-
ne, co znajdzie potwierdzenie w następnym
przykładzie, gdzie będziemy tworzyć kalkula-
tor. Tworzenie opisu XML interfejsu jest nie-
wątpliwie podobne do edycji plików HTML.
Znacznik LinearLayout w naszym przykła-
dzie zawiera trzy pozostałe znaczniki, repre-
zentujące potrzebne nam widgety.
Po przygotowaniu interfejsu musimy wpro-
wadzić kilka zmian w kodzie źródłowym. Li-
sting 2 zawiera najważniejsze fragmenty kodu.
Pierwszy element to lista miast. Tworzymy zwy-
kłą tablicę o nazwie CITIES, dodajmy w typo-
wy dla Javy sposób. Tablica ta staje się argumen-
tem obiektu adaptera, który wykorzystuje wybu-
dowany zasób reprezentujący rozwijaną listę:
ArrayAdapter<String> adapter = new
ArrayAdapter<String>(this,
android.R.layout.simple_dropdown_
item_1line,
CITIES);
Następna linia kodu demonstruje, w jaki spo-
sób uzyskać wskazanie na obiekt interfejsu.
Korzystamy z metody findViewById, której
podajemy za argument stałą wygenerowaną
samodzielnie przez środowisko Eclipse.
AutoCompleteTextView textView =
(AutoCompleteTextView) findViewById(R.
id.CityEdit);
Podłączenie adaptera to zadanie bardzo łatwe;
wykorzystujemy tylko metodę setAdapter:
textView.setAdapter(adapter);
Jak widać, uzyskanie takiego zachowania,
które jest niewątpliwie bardzo przydatne dla
użytkownika, jest bardzo łatwe. Wystarczą do-
słownie trzy linie kodu.
Lepszy, choć
nieco brzydszy kalkulator
Opracowanie bardziej przydatnej aplikacji,
np.: kalkulatora z funkcjami niedostępnymi we
wbudowanym kalkulatorze, wbrew pozorom
nie zabierze nam wiele czasu. Rozpoczniemy
od utworzenia interfejsu użytkownika.
Dane do obliczeń będą wprowadzane przez
trzy pola edycyjne. W odróżnieniu od innych
Programowanie
Android, czyli Linux na komórki
Nowy projekt oraz uruchamianie aplikacji
Po naciśnięciu kombinacji klawiszy CTRL-N pokaże się okno, gdzie wybieramy typ pro-
jektu. Po prawidłowej instalacji wtyczki ADT oraz wcześniejszym wskazaniu położenia
pakietu SDK, zobaczymy, iż mamy do dyspozycji folder Android. Folder ten zawiera tyl-
ko jedną opcję – Android Project, więc to ten typ projektu wybierzemy. Pokaże się no-
we okno, gdzie należy uzupełnić cztery pola. Pierwsze pole to: Project Name, czyli na-
zwa całego projektu. Następne pole to Package name, czyli nazwa pakietu. W przypad-
ku naszego pierwszego przykładu wpisujemy: com.example.AndT1. Trzecie istotne po-
le to nazwa klasy naszej aplikacji Activity name, w naszym projekcie podaliśmy AndT1.
Czwarte pole natomiast to nazwa aplikacji (Application Name), i w przeciwieństwie do
poprzednich pól nazwa powinna być opisowa, gdyż wartość tego pola będzie widocz-
na dla użytkownika.
Jeśli chcemy uruchomić projekt, to należy skorzystać z emulatora telefonu, który jest do-
stępny w pakiecie SDK. Skorzystanie z emulatora to również znakomita okazja, aby zo-
rientować się, co oferuje telefon Google. Jednak my, jak na razie, chcemy uruchomić na-
szą aplikację, dlatego z menu Run wybieramy opcję Run configurations.... Pokaże się okno
dialogowe, gdzie trzeba wybrać opcję Android Application, a w polu Project wybrać pro-
jekt z aplikacją do uruchomienia. Istotna jest również zakładka Target, gdzie możemy okre-
ślić wielkość ekranu, a także szybkość dostępu do sieci. Wbrew pozorom jest to ważne,
gdy chcemy testować np.: aplikacje sieciowe i ich zachowanie w bardziej naturalnych wa-
runkach, np.: w sieci GPRS czy EDGE. Istotny jest jeszcze sposób uruchomienia aplikacji.
Po uruchomieniu emulatora należy na wirtualnym telefonie wybrać ikonę Home (domek),
co uruchomi aplikację. Aby uruchomić nową wersję tworzonej aplikacji nie trzeba zamykać
emulatora, tylko używaną przez nas aplikację, a w Eclipse ponownie uruchomić projekto-
waną aplikację.
Możliwości telefonów G1 oraz Neo Freerunner
Wymiary G1 telefonu to 55,7x117,7x17,1 mm, a waga to 158g. Trzeba pamiętać, iż te-
lefon Google'a posiada klawiaturę. Wymiary telefonu Freerunner są bardzo podobne:
120,7 x 62 x 18,5 mm, ale sam telefon jest lżejszy, bo waży 133g.
Podobne różnice dotyczą ekranu, telefon Neo Freerunner posiada wyświetlacz o roz-
dzielczości 480x640 o wielkości 2.8 cala. Wyświetlacz telefonu Google'a oferuje niższą
rozdzielczość 480x320, ale sam wyświetlacz jest większy, 3.2 cala.
Naturalnie obydwa telefony współpracują z podstawowymi typami sieci jak: GSM, GPRS,
EDGE, przy czym trzeba przyznać, że G1 oferuje w tym zakresie większe możliwości.
Telefon G1 posiada także aparat, którego pozbawiony jest telefon Neo Freerunner. Waż-
nym aspektem jest też dostępna pamięć. Freerunner posiada 128MB pamięci RAM oraz
256MB NAND Flash, czyli tzw. pamięci ROM. Procesor to Samsung 2442B o częstotli-
wości pracy 400Mhz bądź 500Mhz.
Telefon Google posiada więcej pamięci RAM, bo 192 MB RAM, ale wielkość pamięci
ROM jest taka sama. Procesor jest nieco inny, bo Qualcomm MSM7201A o wyższej czę-
stotliwości pracy 528 Mhz. Jednakże obydwa procesory posługują się tym samym pod-
zbiorem instrukcji zgodnej z architekturą ARM.
Obydwa telefony posiadają odbiornik GPS, przy czym trzeba koniecznie wspomnieć, że
telefon Google'a oferuje dostęp do usług Google'a, min. do mapy, co w połączeniu z GPS
daje bardzo interesujące narzędzie.
Obydwa telefony oferują dostęp do kart pamięci, jednak ostatecznie to Neo Freerun-
ner oferuje większą elastyczność. W tym telefonie bez kłopotu można zainstalować
dowolne oprogramowanie, zarówno system OpenMoko albo Android, a nawet wyspe-
cjalizowaną dystrybucję Debiana. Obydwa telefony mają też zasadniczą wadę: dłu-
gość pracy baterii. Jeśli używamy intensywnie aplikacji czy np. odbiornika GPS, to
może się okazać, że telefony na baterii będą pracować tylko od pięciu do sześciu go-
dzin.
www.lpmagazine.org 71
 Programowanie
Android, czyli Linux na komórki

kalkulatorów, będziemy dane wprowadzać zostałych funkcji oferowanych przez nasz kal- cie TableLayout. Poszczególne kontrolki znaj-
do oddzielnych pól, np.: podczas dodawania kulator. Funkcja, która w pełni wykorzysta trzy dują się w tej drugiej kontrolce. Naturalnie są
w pierwszym argumencie znajdzie się pierw- pola argumentów, to funkcja PowerMod, czyli to wymienione wcześniej pola edycyjne oraz
sza wartość, natomiast drugi argument natu- tzw. potęgowanie modularne. przyciski odpowiedzialne za obliczenia. Jed-
ralnie zostanie umieszczony w drugim polu. Listing 4 przedstawia fragmenty pliku nak pola edycyjne podane są bezpośrednio, bez
W przypadku dodawania trzecie pole nie bę- XML, który opisuje interfejs kalkulatora. Ko- żadnych dodatkowych znaczników.
dzie wykorzystywane, jednakże wynik zosta- rzystamy z dwóch kontrolek rozmieszczają- Inaczej postępujemy w przypadku przy-
nie umieszczony w czwartym polu, ponieważ cych inne widgety. Pierwszy widget to Liner- cisków; stosujemy dodatkowy znacznik: Ta-
trzy pierwsze pola to pola argumentów dla po- Layout , zawierający inny widget, a mianowi- bleRow. To powoduje, że poszczególne przy-
ciski ułożą się w postacie tabelki tak jak jest to
Listing 4. Fragmenty opisu interfejsu naszego kalkulatora widoczne na Rysunku 3.
<LinearLayout android:layout_height="wrap_content" xmlns:android="http: W przypadku kontrolek typu TextView
//schemas.android.com/apk/res/android" android:layout_width="fill_parent" zmieniamy wartość własności layout_width
android:id="@+id/LinearLayout"> z wrap_content na fill_parent. Spowoduje
to, że kontrolki będą rozciągnięte na całą sze-
<TableLayout android:id="@+id/TableLayout01" android:layout_height="wrap_ rokość ekranu telefonu.
content" android:layout_width="fill_parent"> Po przygotowaniu interfejsu użytkownika
możemy przystąpić do pisania kodu. W pierw-
<EditText android:id="@+id/DigitText_F1" android:singleLine="true" szej kolejności należy zadeklarować obiekty re-
android:layout_height="wrap_content" android:layout_width="fill_parent"></ prezentujące przyciski czy pola edycyjne, np.:
EditText>
protected Button PlusBTN;
<EditText android:id="@+id/DigitText_F2" android:layout_height="wrap_ protected EditText DigitEdit_F1;
content" android:layout_width="fill_parent"></EditText>
Uzyskanie odniesienia do konkretnego widge-
<EditText android:id="@+id/DigitText_F3" android:layout_height="wrap_ tu uzyskamy za pomocą findViewById. Musi-
content" android:layout_width="fill_parent"></EditText> my także pamiętać o wykonaniu konwersji na
potrzebny typ:
<TableRow android:id="@+id/TableRow04" android:layout_width="wrap_content"
android:layout_height="wrap_content"> PlusBTN = (Button) findViewById(R.id.
PlusBTN);
<Button android:id="@+id/PlusBTN" android:layout_height="wrap_content"
android:text="+" android:layout_width="fill_parent"></Button> DigitEdit_F1 = (EditText) findViewById
... (R.id.DigitText_F1);
</TableRow>
Następny etap to podłączenie obsługi zdarzeń.
<TableRow android:id="@+id/TableRow05" android:layout_width="wrap_content" Nas będzie interesować zdarzenie onClick dla
android:layout_height="wrap_content"> przycisków, np.:

<Button android:id="@+id/SinBTN" android:layout_height="wrap_content" PlusBTN.setOnClickListener( PlusBTN_

android:text="Sin" android:layout_width="fill_parent"></Button> OnClick );
…
</TableRow> Listing 5 zawiera obsługę zdarzenia OnClick dla
<TableRow android:id="@+id/TableRow05" android:layout_width="wrap_content" przycisku sumy oraz potęgowania modularnego.
android:layout_height="wrap_content"> W obydwu przypadkach w pierwszej kolejności
<Button android:id="@+id/ModBTN" android:layout_height="wrap_content" sprawdzamy, czy pola edycyjne nie są puste. Je-
android:text="Mod" android:layout_width="fill_parent"></Button> śli ten warunek jest spełniony, to przechodzimy
… do obliczeń. Odczytujemy ciągi znaków i doko-
</TableRow> nujemy konwersji na odpowiednie typy danych
oraz sumujemy liczby. W przypadku potęgowa-
<EditText android:id="@+id/DigitText_F_OUT" android:layout_height="wrap_ nia modularnego korzystamy z metody modPow
content" android:layout_width="fill_parent"></EditText> klasy BigInterger. Jednakże każdy, kto two-

<TextView android:id="@+id/PrgTitle" android:layout_height="wrap_content"

android:layout_width="fill_parent" android:layout_gravity="center_vertical" Na płycie DVD
android:text="Nieco inny kalkulator V.0.5a"></TextView></TableLayout>
Na płycie DVD znajdują się wykorzystywa-
ne biblioteki, kod źródłowy programu oraz
</LinearLayout>
wszystkie listingi z artykułu.

72 maj 2009
 Programowanie
Android, czyli Linux na komórki

rzy programy w Javie, od razu zauważył, iż kod

zaprezentowany na Listingu 5 niczym szczegól-
nym nie zaskakuje. To spostrzeżenie wbrew po-
zorom stanowi o dużej zalecie Androida. Sprzęt,
na których działa ten system, pozwala na two-
rzenie programów bez uciekania się różnego ro-
dzaju sztuczek. Starsze modele telefonów nie
pozwalały na np.: korzystanie z liczb zmienno-
przecinkowych, a korzystanie z klasy BigInte-
ger nie było możliwe.

Podsumowanie
Android oferuje dostęp także do innych funkcji
telefonu. Będą nimi np.: GPS, akcelerometry
czy wspomniane mapy Google. Ograniczone
miejsce nie pozwala niestety, nawet pobieżne,
przedstawić innych możliwości API. Jednakże
nawet zaprezentowane w artykule proste przy-
Rysunek 3. Kalkulator w Elipse oraz w emulatorze
kłady pokazują, iż tworzenie nowego oprogra-
mowania dla Androida jest procesem dość wy-
Listing 5. Obsługa operacji sumy oraz potęgowania modularnego godnym. Dołączony emulator oraz dobre zinte-
private Button.OnClickListener PlusBTN_OnClick = new growanie SDK z Eclipsem pomaga i niewątpli-
Button.OnClickListener() { wie ułatwia tworzenie nowych aplikacji.
Miejmy nadzieję, że Android jako projekt
public void onClick(View v) { OpenSource spowoduje, iż więcej telefonów bę-
if(DigitEdit_F1.getText().toString() != "" && igitEdit_ dzie wykorzystywać jądro systemu Linux, a osta-
F2.getText().toString() != "") { tecznie to my użytkownicy będziemy mieli dostęp
do bardziej wyrafinowanych programów oraz te-
double f1=Float.valueOf(DigitEdit_F1.getText().toString()); lefonów, które nie będą tylko i wyłącznie urządze-
double f2=Float.valueOf(DigitEdit_F2.getText().toString()); niem do prowadzenia rozmów telefonicznych. Je-
śli pojawi się potrzeba posiadania wyspecjalizo-
double ff=f1+f2; wanej aplikacji, to będzie ją można samodzielnie
opracować i wgrać do własnego telefonu.
DigitEdit_F_OUT.setText(String.valueOf(ff));
}
}
W Sieci
};
• http://www.android.com – podstawowa
private Button.OnClickListener PowerModBTN_OnClick = new strona dotycząca systemu Android;
Button.OnClickListener() { • http://developer.android.com/
– informacje dla programistów, czyli
public void onClick(View v) { tzw. SDK;
if(DigitEdit_F1.getText().toString() != "" && DigitEdit_ • http://www.eclipse.org/ – środowisko
F2.getText().toString() != "" && DigitEdit_F3.getText().toString() != "") { Eclipse;
• http://www.openmoko.comOpenMoko
BigInteger f1 = new BigInteger ( DigitEdit_ – pierwszy system z Linux'em dla
F1.getText().toString() ); telefonów komórkowych;
BigInteger f2 = new BigInteger ( DigitEdit_ • http://www.openmoko.org – materiały dla
F2.getText().toString() ); programistów związane z OpenMoko.
BigInteger f3 = new BigInteger ( DigitEdit_
F3.getText().toString() );

BigInteger ff = f1.modPow(f2, f3); O autorze

Autor zajmuje się tworzeniem oprogramo-
DigitEdit_F_OUT.setText( String.valueOf(ff) );
wania systemów Windows oraz Linux. Za-
}
interesowania: teoria języków programo-
}
wania oraz dobra literatura.
};
Kontakt z autorem: autorzy@linux.com.pl.

www.lpmagazine.org 73
 Recenzje
Teeworlds
Teeworlds
Maciej Mroziński
K
ażdy, kto spędza przy grach kom-
puterowych chociaż trochę wię-
cej czasu niż tak naprawdę po-
winien, doskonale wie, iż rzad-
ko się zdarza, aby gra miała grywalność plasują-
cą ją powyżej średniej gatunku. Na szczęście tak
właśnie jest w przypadku Teeworlds, niewielkie-
go rozmiarowo projektu, który zdążył zyskać so-
bie ogromną popularność i setki oddanych gra-
czy. Co złożyło się na ogromną popularność opi-
sywanego tytułu? Miła oku grafika, prostota i in-
tuicyjność, czy może coś jeszcze? Spójrzmy.
Teeworlds, dawniej znana pod nazwą Te-
ewars, jak piszą autorzy, jest sieciową strzelan-
ką w stylu retro. Szczerze mówiąc nie wiem, czy
określenie gry epitetem retro nie jest tutaj lekką
przesadą. W tym bowiem przypadku odnosi się
ono wyłącznie do wykorzystania w grze grafi-
ki dwuwymiarowej, która to cieszy się niesłab-
nącą popularnością wśród otwartych produkcji.
Zaś jeśli mowa o nurcie Indie Games, przeży-
wa prawdziwy renesans. Co by jednak nie mó-
wić, dwuwymiarowość jest i będzie kojarzona z
grami z dawnych lat. Na dobrą sprawę wszystkie
nowe gry, nawet komercyjne hity w stylu World
of Goo, można z racji zastosowania w nich dwu-
wymiaru (zwłaszcza połączonego z widokiem z
boku) podciągnąć pod określenie retro. Podty-
tuł gry – Jumping the gun – ma dać graczom do
zrozumienia, że rozgrywka w Teeworlds jest nie-
wiarygodnie szybka. Zwrot ten bowiem to nic in-
nego jak angielski idiom opisujący sytuację, gdy
zawodnik rozpocznie bieg przed gwizdkiem star-
towym, lub jakąkolwiek inną, w której coś zosta-
ło wykonane zbyt szybko. Ile w tym prawdy, każ-
dy może ocenić na własną rękę. Mnie tempo gry
szczególnie nie zaskoczyło. Tym bardziej, że jeśli
wziąć pod uwagę przebieg profesjonalnych me-
czy w grach takich jak Quake, tempo gry w Te-
eworlds jest przeciętne, oczywiście wszystko za-
leży od tego, kto z kim walczy.
Po uruchomieniu przywita nas nowator-
sko pomyślane, bardzo wygodne w użyciu me-
nu. Pierwszym zaskoczeniem był dla mnie jego
rozmiar; otóż składa się ono przede wszystkim z
okna głównego i pięciu zakładek u góry ekranu.
Trzy pierwsze, Internet, LAN oraz Favorites to
nic innego jak kryteria wyszukiwania serwerów
74
w sieci. Odpowiednio, w zakładce Internet znaj-
dziemy wszystkie działające w Internecie serwe-
ry gry, w LAN wyłącznie te postawione w obrę-
bie sieci lokalnej do której należymy, natomiast
Favorites wyświetli tylko te, które ręcznie ozna-
czyliśmy i dodaliśmy do tej listy. Czwarta zakład-
ka, Demos, pokaże wszystkie zapisane nagrania
pojedynków. Ostatnia zaś, Settings, jak łatwo się
domyśleć przeniesie nas do rozmaitych ustawień
gry, podzielonych na: Player, Controls, Graphics
i Sound. Opcje wchodzące w skład grupy Player
umożliwiają nam podstawową konfigurację na-
szej postaci, jak również kilku innych opcji. Kon-
figuracja postaci to m.in. wybranie ksywki, skór-
ki oraz pomniejsze opcje jak: włączenie lub wy-
łączenie dynamicznie poruszającej się kamery,
automatycznej zmiany broni po jej zebraniu oraz
wyświetlania nazw graczy. Wybierając skórkę
dla naszej postaci należy pamiętać, że domyślne
skórki możemy dodatkowo modyfikować ręcz-
nie ustawiając kolor tułowia oraz stóp. Każdy
modyfikowalny za pomocą trzech suwaków. Ko-
lejna grupa, Controls, daje nam możliwość zmia-
ny domyślnie wykorzystywanych w grze klawi-
szy. Graphics to z kolei opcje graficzne, takie jak:
wysoki poziom detali, obsługa tekstur w wyższej
rozdzielczości, ewentualna kompresja tychże,
przełączanie się pomiędzy wyświetlaniem peł-
noekranowym a oknem, V-Sync, oraz możliwość
zmiany kolorów interfejsu użytkownika, również
za pomocą suwaków. Ostatnia podgrupa, Sounds,
umożliwia graczowi włączenie bądź wyłączenie
dźwięków w grze, wyciszenie ich, gdy okno gry
jest nieaktywne, wybranie częstotliwości próbko-
wania dźwięku oraz dostosowanie poziomu gło-
śności. Oprócz dotychczas wymienionych, na sa-
mym końcu jest jeszcze niby-zakładka Quit, za
pomocą której opuszczamy grę. Kapitalnym po-
mysłem jest zastosowanie podobnego menu rów-
nież podczas rozgrywki. Otóż naciskając klawisz
[Esc] podczas gry zobaczymy wyłącznie same
górne zakładki, co prawda nieco inne niż w menu
głównym i w postaci nierozwiniętej; tym samym
jednak nie zasłaniające nam ekranu gry. Zapyta-
cie pewnie, co jest takiego nowatorskiego w me-
nu Teeworlds? Odpowiedź brzmi: jego rozmiar i
prostota. Zastosowano w nim bardzo uproszczo-
ny, wręcz minimalistyczny interfejs, zaś wszyst-
maj 2009
kie opcje rozłożone zostały tak, że pogubienie się
w nich jest praktycznie niemożliwe.
Przejdźmy jednak do właściwej rozgryw-
ki. Rozpocznę od przedstawienia dostępnego
uzbrojenia, w którego skład wchodzi: młotek,
pistolet, dubeltówka, granatnik, karabin oraz ka-
tana. Nie radzę szukać tutaj urozmaiceń w stylu
alternatywnych trybów strzelania, ponieważ Wa-
sze poszukiwania spełzną na niczym. Nie zna-
czy to wcale, iż korzystanie z dostępnych narzę-
dzi walki nie daje radości. Rozpocznę od broni
podstawowej, czyli młotka. Zadaje on niewiel-
kie obrażenia i sprawdza się wyłącznie w ata-
ku na przeciwnika, z którym mamy bezpośredni
kontakt. Pistolet jest pierwszą bronią korzystają-
cą z amunicji, a co za tym idzie możemy z nie-
go korzystać w ograniczonym zakresie. Co istot-
ne, w Teeworlds spotkamy się z inną niż w ty-
powych strzelankach pojemnością magazyn-
ku, identyczną dla każdej z dostępnych w grze
broni z wyjątkiem ograniczonej czasowo kata-
ny. Otóż z każdej broni możemy oddać dziesięć
strzałów, nie uświadczymy też porozrzucanych
dookoła paczek z amunicją. Jedynym sposobem
jej uzupełnienia jest odczekanie na ponowne po-
jawienie się i zebranie oręża. Naboje do pistole-
tu wyróżniają się spośród innych broni tym, że
powoli się regenerują. Wynika to z faktu, iż pi-
stolet jest drugą, obok młotka, bronią podstawo-
wą, tym samym nie możemy znaleźć go na ma-
pie, aby uzupełnić amunicję. Posiada on jeszcze
jedną cechę, której nie uświadczymy u pozosta-
łych pukawek; mam tutaj na myśli szybkość ko-
lejnych ataków. Tylko w przypadku tej broni ma-
my na nią wpływ, zależny od szybkości wciska-
nia klawisza odpowiedzialnego za atak. Dubel-
tówka nie różni się od swoich koleżanek, które
mamy przyjemność spotkać w podobnych pro-
dukcjach. Również tutaj posiada spory rozrzut i
strzela kilkoma nabojami jednocześnie, co tyl-
ko cieszy, bo każdy strzał liczony jest pojedyn-
czo. Kolejna broń – granatnik – jest niczym in-
nym jak tutejszym odpowiednikiem rakietnicy.
Nie znaczy to oczywiście, że pociski z granat-
nika lecą przed siebie wbrew prawom grawita-
cji aż napotkają najbliższą ścianę lub przeciwni-
ka. Granaty polecą tylko na określoną odległość,
a grawitacja zadziała nie tak, jak powinna. Nie-
 Recenzje
Teeworlds

których prawdopodobnie zastanowi, co wobec ków grupy, ponieważ wydobycie flagi drużyny liwości zabawy. Nie będę dokładnie opisywał
znaczących różnic łączy tą broń z wszelkiej ma- przeciwnej to jedno, trzeba jeszcze pilnować, wszystkich dostępnych trybów z prostego powo-
ści rakietnicami. Po pierwsze siła, wyróżniająca aby i naszej nikt nie wyniósł. Znaczy, czy trze- du; jest ich zbyt wiele i z racji ograniczonej licz-
granatnik spośród całego arsenału oraz możli- ba? Przecież najwięcej emocji jest właśnie wtedy, by stron na recenzję po prostu nie jestem w sta-
wość wykonywania granade-jumpów, równie gdy dobiegamy do własnej bazy, a... flagi brak; nie wystarczająco szczegółowo wszystkich opi-
skutecznych co rocket-jumpy w podobnych ty- wtedy pozostaje bacznie rozglądać się dooko- sać. Pozwolę sobie jednak wymienić te, do któ-
tułach. Ostatnią z powszechnie dostępnych broni ła i tak dogadać z kolegami, aby np. jeden osła- rych udało mi się dotrzeć. Należą do nich: Space-
jest karabin; aby nie było niedomówień, chodzi niał nas, drugi natomiast, niczym filmowy Ram- ball, Bombing, Conquest (CONQ), Damage sco-
tutaj o karabinek snajperski. Pierwsze skojarze- bo, szturmem wkroczył na teren wroga i odebrał re game (DMG), Domination (DOM), Double
nie po wzięciu go w łapki to Railgun z Quake III co nasze. Wspomniałem na początku akapitu, iż Domination (DDOM), Flyway Capture The Flag
Arena. Drugie skojarzenie, po oddaniu pierwsze- wymienione dotychczas tryby to zestaw standar- (fCTF), Hammer Party Death Match (HpDM),
go strzału, jest dokładnie takie same, z dwoma dowy. Jak przystało na popularną grę sieciową, Hammer Party Team Death Match (HpTDM),
różnicami. Promień, którym strzela Teeworlds'o- również Teeworlds doczekał się pokaźnej licz- Hammer Party Capture the Flag (HpCTF), Ra-
wa snajperka, jeśli zamiast w przeciwnika trafi w by modów oferujących m.in. dodatkowe moż- ce, Hammer Party Race (HpRACE), Run, In-
ścianę, jeden raz się od niej odbije pod kątem za-
leżnym od tego, jak ułoży się on względem jej
powierzchni. Druga różnica polega na ograni-
czeniu jego długości; tym samym, gdy spudłu-
jemy nie trafi on w znacznie oddaloną ścianę, a
skończy się gdzieś pomiędzy. Z racji zastosowa-
nia grafiki dwuwymiarowej i oglądania gry z bo-
ku nie mamy możliwości korzystania z przybli-
żania charakterystycznego dla snajperek w in-
nych tego typu grach; nic dziwnego, tutaj nie
znalazłoby to po prostu zastosowania. Katana
stanowi swego rodzaju przedmiot specjalny, a że
jest on jednocześnie bronią, tak wyszło. Wbrew
pozorom nie jest ona wyłącznie znacznie silniej-
szym odpowiednikiem bazowego młotka. Cechą
szczególną jest w jej przypadku sposób, w jaki
wyprowadzany jest atak. Po wduszeniu klawisza
odpowiedzialnego za cios nasza postać błyska-
wicznie poruszy się w wybranym kierunku (fa-
ni serii Dragonball i Worms z pewnością zrozu-
mieją o co chodzi) zadając obrażenia przeciwni-
kom stojącym nam na drodze. Rysunek 1. Bajeczna pastelowa grafika na długo pozostaje w pamięci
Również w kwestii trybów rozgrywki auto-
rzy postawili wyłącznie na pozycje dobrze zna-
ne ogółowi graczy. Standardowo dostępne są tyl-
ko trzy: Deathmatch (DM), Team Deathmatch
(TDM) oraz Capture the Flag (CTF). Death-
match to jeden z najstarszych trybów gry we
wszystkich niemalże strzelankach sieciowych.
Aby wygrać, musimy jako pierwsi uzyskać wy-
maganą liczbę fragów. Dla wyjaśnienia dodam,
że pod pojęciem frag rozumiemy po prostu zabi-
cie jednego z przeciwników. Team Deathmatch
to drużynowa odmiana tego pierwszego. Różni-
ca polega na tym, że nie walczymy już na zasa-
dach każdy przeciw każdemu, a w zespołach. Ta
z dwóch drużyn, która jako pierwsza uzyska wy-
maganą liczbę fragów, wygrywa. Kolejnym ze-
społowym trybem gry jest Capture the Flag. Tu-
taj też mamy dwie drużyny i ,co istotne, dwie ba-
zy. W centrum każdej z nich znajduje się flaga ze-
społu. Walczymy na punkty, natomiast aby tako-
we zdobyć, należy wykraść flagę przeciwnika i
zanieść ją do tej znajdującej się u nas. Niezwykle
ważna jest tutaj współpraca wszystkich człon- Rysunek 2. Mroczny ninja bez problemów dostrzega swą ofiarę

www.lpmagazine.org 75
 Recenzje
Teeworlds
stagib Death Match (iDM), Instagib Team De-
ath Match (iTDM), Instagib Capture the Flag
(iCTF), Jump 'n Run Death Match (jnrDM),
Jump 'n Run Team Death Match (jnrTDM),
Knockout tournament (K.O.), Rocket Party De-
ath Match (RpDM), Rocket Party Team Death
Match (RpTDM), Rocket Party Capture the Flag
(RpCTF), Teespace Death Match (spaceDM), Te-
espace Team Death Match (spaceTDM) oraz Su-
rvival (SUR). Jak sądzę, Spaceball oraz Bombing
korzystają z tego samego moda – Ball, zoriento-
wanego na rozgrywkach zbliżonych do popular-
nych dyscyplin sportowych. Co ciekawe, gracze
posiadający własne serwery przy wykorzystaniu
Rysunek 3. Menu główne z listą aktywnych serwerów
Rysunek 4. Zabrał flagę i wesoły
76
moda Ball zdołali już stworzyć kilka dodatko-
wych trybów, takich jak Basketball (koszyków-
ka) czy Table Tennis (Tenis stołowy). Dla wyja-
śnienia, Spaceball oraz Bombing przypominają
nic innego jak po prostu piłkę nożną. Osiągnięto
to umieszczając na planszy granat pełniący rolę
piłki, podobnie ma się sprawa z innymi dyscypli-
nami sportu, które możemy spotkać w Teeworlds.
Tryby Domination oraz Double Domination, nie-
obce miłośnikom serii Unreal Tournament, pole-
gają na utrzymaniu kontroli nad kilkoma punk-
tami na mapie. Tryby z rodziny (...) Party, od-
powiednio Hammer Party (...) oraz Rocket Par-
ty (…), mogę omówić jedynie na podstawie wła-
maj 2009
snych przypuszczeń, gdyż nie miałem okazji za-
grać na serwerach dla nich przeznaczonych, a na
stronie Wiki projektu nie zostały opisane. Domy-
ślam się jednak, że chodzi po prostu o ogranicze-
nie arsenału grających wyłącznie do jednej broni,
odpowiednio: młotka lub granatnika. Race i Run
to tryby wyścigowe, jednak zupełnie różne. Oba
niezwykle istotne na scenie Teeworlds, zwłasz-
cza dla graczy myślących o grze na poważnie
w szeregach jednego z aktywnych klanów; nie-
zależnie od tego, jaki tryb gry ich interesuje. Wy-
nika to z prostego faktu, umożliwiają one profe-
sjonalne przeszkolenie w sprawnym poruszaniu
się w grze. Gracze dobrze radzący sobie na ma-
pach przygotowanych tak dla trybu Race, jak i
Run mają większe szanse w każdym z pozosta-
łych; są po prostu szybsi i dostają się dokładnie
tam, gdzie chcieli. Tak więc, bez dwóch zdań
warto się nimi zainteresować. Co zaś tyczy się
trybów z przedrostkiem Instagib, różnią się one
od swoich pierwowzorów tym, że jedyną bronią
gracza jest karabin. Nadal nie mogę się przyzwy-
czaić, że ktoś nie nazwał tej broni po prostu snaj-
perką czy Railem. Broń w tego rodzaju pojedyn-
kach jest zmodyfikowana, wystarczy jeden cel-
ny strzał, aby pozbawić przeciwnika życia. Czy-
ni to rozgrywkę znacznie bardziej emocjonują-
cą. Z jednej strony, posiadając tak silną broń, je-
śli gramy powiedzmy w trybie Capture the Flag,
znacznie łatwiej obronić bazę przed słabo zorga-
nizowanym nieprzyjacielem, z drugiej zaś proszę
sobie tylko wyobrazić, jak czulibyście się, gdyby
po pokonaniu kilku nieprzyjaciół, zaraz po zła-
paniu w łapki flagi drużyny przeciwnej, ktoś zni-
weczył cały trud jednym celnym kliknięciem. Jak
mówię, emocji nie brakuje.
W jednym z pierwszych akapitów odnio-
słem się do podtytułu Teeworlds, mianowicie
Jumping the gun. Proponuję uznać za sprawę
drugorzędną to, czy gra jest niezwykle szybka,
czy też nie i skupić się na tym, co ma ją takową
uczynić, tj. na sposobie poruszania się po paste-
lowo pomalowanych mapach. Przyjemnym za-
skoczeniem dla niektórych może być domyśl-
ne przypisanie klawiszy kierunkowych zgodnie
z panującym już, nie czarujmy się, od kilku lat z
okładem, standardem, w myśl którego porusza-
my się korzystając z klawiszy W, S, A i D , a nie
jak dawniej, strzałek. Dobry to wybór, oszczę-
dzający setkom tysięcy graczy na świecie kil-
ku sekund, które musieliby poświęcić na zmia-
nę domyślnych ustawień. Przejdźmy jednak da-
lej, do haka (ang. hook). Osoby obcujące na co
dzień ze strzelankami znają narzędzie o nazwie
Grappling hook, stosowane w wielu popular-
nych grach FPP. Hak, z którego korzystać bę-
dziemy w opisywanym tytule, bazuje na tym sa-
mym pomyśle, chociaż jest o wiele częściej sto-
sowany. Nie sposób wyobrazić sobie poruszanie

się po mapie bez jego wykorzystania, z kilku po-
wodów. Po pierwsze, nie dostaniemy się samo-
pas w większość miejsc. Po drugie, będziemy
poruszać się niesamowicie wolno. Po trzecie,
na które składają się dwa poprzednie punkty, sta-
niemy się mięsem armatnim, do którego co zło-
śliwsi walić będą jak do, nie przymierzając, stra-
cha na wróble beztrosko stojącego na otwartym
polu. Tak więc pierwszą rzeczą, której będziemy
się musieli nauczyć po rozpoczęciu gry, jest opa-
nowanie podstawowych zasad korzystania z te-
go niezwykle przydatnego narzędzia. Spróbu-
ję pokrótce omówić zasadę jego działania. Otóż
domyślnie przypisany do prawego klawisza my-
szy hak może zostać wystrzelony w dowolnym
kierunku, jeśli trafi na powierzchnię, której mo-
że się uczepić, nasza postać sama zacznie prze-
suwać się w kierunku punktu wbicia. Trzeba
Wam wiedzieć, że korzystanie z haka nie kon-
fliktuje jakkolwiek z posługiwaniem się różne-
go rodzaju orężem. Nierzadko zdarza się spotkać
graczy, którzy w grach zespołowych uczepieni
sufitu pełnią rolę żywych wieżyczek. Warto pa-
miętać, że sprawne korzystanie z tego narzędzia
obejmuje nie tylko celne wybranie miejsca za-
czepienia, przynajmniej niejednorazowe. Z jed-
nego punktu bowiem przejść możemy dalej, do
drugiego i następnych. Tak właśnie dostawać się
będziecie w wyżej położone miejsca. Ostatnią
funkcją haka jest nabieranie prędkości. Polega
ona na takim wycelowaniu ostrzem, aby przesu-
wając się w kierunku punktu wbicia nasza postać
zaczęła przyspieszać. Zwykle gracze podskaku-
ją, celują w ziemię przed sobą, po czym robią to
jeszcze kilkakrotnie. Autorzy oddali do dyspo-
zycji gracza jeszcze jedno: podwójny skok. Tu-
taj sprawa przedstawia się banalnie prosto. Bę-
dąc w powietrzu naciskamy klawisz odpowie-
dzialny za skok, wtedy nasza postać odbije się
od powietrza umożliwiając uniknięcie wymie-
rzonego w nas granatu czy zdobycie wyżej po-
łożonego terenu.
Od strony audiowizualnej gra prezentuje się
znakomicie. Kreskówkowa grafika przesycona
pastelowymi kolorami nikogo, jak sądzę, nie od-
rzuci od ekranu. Nawet jeśli nie przepadamy za
taką paletą barw, przyznać należy, iż poszczegól-
ne obrazki tworzące świat gry wykonane zostały
bardzo przyzwoicie i naprawdę robią dobre wra-
żenie. W kwestii oprawy dźwiękowej jest dobrze,
i na tym musimy poprzestać. Tak się bowiem
składa, że oprócz kilku dźwięków gracz słyszy
niewiele; nie uświadczymy tutaj żadnej melodii,
ani w menu, ani podczas rozgrywki. Już widzę,
jak niektórzy kręcą nosem, lub, co sprytniejsi,
szykują ulubioną playlistę. Sądzę że jeśli aż tak
brakuje im w grze muzyki, jest to dobrym posu-
nięciem. Z mojej strony dodam, iż ciężko spo-
dziewać się po grze, która jakby nie patrzeć aspi-
ruje do miana gry umożliwiającej rozgrywanie
meczy na profesjonalnym poziomie, aby przy-
kładała wagę do oprawy muzycznej. Bo tak na-
prawdę czy grając w gry takie jak Quake, Unre-
al lub którykolwiek z ich otwartych odpowiedni-
ków bądź klonów mamy włączoną muzykę? Nie
wiem jak Wy, ale ja zwykle rezygnuję z tej moż-
liwości. Muzyka zwyczajnie przeszkadza w grze,
no chyba że dla relaksu mierzymy się z botami.
To co innego. Jak widać również na tym polu, Te-
eworlds prezentuje się całkiem nieźle, to co sły-
szymy nie drażni uszu, a to co część graczy i tak
wycisza, zostało pominięte. Może to i dobrze.
Czas na krótkie podsumowanie. Całość zo-
stała wykonana nad wyraz pracowicie i rzetel-
nie. Mówię zarówno o przejrzystości gry oraz
interfejsu, jak i o oprawie audiowizualnej. Za-
stosowanie w grze sprawdzonych rozwiązań
można poczytywać tylko za plus: tak bronie, jak
i tryby rozgrywki gwarantują rozrywkę na dłu-
gie wieczory. Jeśli uznamy, że jest ich zbyt ma-
ło, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby dołączyć
do któregoś z serwerów uzbrojonych w co cie-
kawsze mody. Odnośnie samych modów do-
dać należy, że oprócz tych oferujących nowe try-
by gry są i mniejsze, dodające np. znane z se-
rii Unreal Tournament określenia Killing Spree
i podobne, stosownie do tego, jak poczyna sobie
gracz w czasie walki. Grafika i oprawa dźwięko-
wa nie pozostawiają niesmaku, wręcz przeciw-
nie, naprawdę pozytywnie zaskakują. Gra po-
siada sporą liczbę serwerów oraz aktywną spo-
łeczność, która na bieżąco tworzy nowe skórki
dla postaci, mapy, mody i tym podobne; znajdu-
je ona swój wyraz także w kilku aktywnych fo-
rach poświęconych samej grze czy też niektó-
rym tylko jej modyfikacjom. Dodatkowym plu-
sem jest dołączony do gry edytor map, z braku
miejsca w tej recenzji nieomówiony. Aktywuje-
my go korzystając z kombinacji klawiszy [Ctrl]
+ [Shift] + [E]. Jeśli napotkamy problemy przy
jego obsłudze, to w Internecie łatwo znajdzie-
my poradniki wyjaśniające podstawy. Pozostaje
mi już tylko zachęcić do sięgnięcia po grę. Jeśli
macie chwilę wolnego czasu, aby pobrać te kil-
ka megabajtów – ponieważ tyle właśnie zajmuje
Teeworlds – zachęcam. Gra odróżnia się zauwa-
żalnie od innych strzelanek dostępnych m.in. na
systemy linuksowe i chociażby z tego względu
zasługuje na uwagę. Nawet jeżeli długo przy niej
nie zabawicie, z pewnością zapoznacie się z jed-
ną z ciekawszych pozycji wśród otwartych gier
sieciowych.
Teeworlds dostępny jest na systemy z rodzi-
ny Windows, GNU/Linux oraz MacOS X. Jak
w przypadku wielu otwartych tytułów, możemy
zdecydować, czy pobierzemy wersję binarną, czy
też pokusimy się o kompilację źródeł. W pierw-
szym przypadku cała procedura jest niezwykle
www.lpmagazine.org
Recenzje
Teeworlds
prosta. Otóż ze strony projektu znajdującej się
pod adresem http://www.teeworlds.com pobiera-
my archiwum .tar.gz (~5.2mb dla wersji 0.5.1),
następnie rozpakowujemy i wykonujemy plik o
nazwie teeworlds. Jeżeli natomiast zainteresu-
jemy się kompilacją (przydatną chociażby, gdy
chcemy postawić serwer korzystający z określo-
nego moda, gdyż są one dostępne również jako
łatki na źródła) najpierw będziemy musieli za-
opatrzyć się w system budowy Bam. Możemy go
pobrać że strony http://teeworlds.com/trac/bam
w postaci archiwym .tar.gz albo .zip (~160kb).
Pobierzemy również paczkę ze źródłami gry
(~6mb) dostępnymi, podobnie jak wersja binar-
na, na stronie projektu. Bam do poprawnej kom-
pilacji, jak podają autorzy, potrzebuje jedynie
GCC i pthreads. Aby natomiast kompilacja sa-
mej gry przebiegła pomyślnie, będziemy mu-
sieli spełnić następujące zależności: python, al-
sa (asound), gl, glu oraz x11. Proces budowy
przebiega następująco, zakładając, że w katalo-
gu znajdują się osobno katalogi ze źródłami sys-
temu budowy (nazwijmy go bam) i gry (nazwij-
my go teeworlds-wersja-src): najpierw wcho-
dzimy do katalogu bam i wydajemy polecenie
./make_unix.sh. Następnie zaś udajemy się do
katalogu ze źródłami Teeworlds i w zależności od
tego co chcemy skompilować, wydajemy właści-
we polecenia. Chcąc skompilować wszystko wy-
konujemy ../bam/src/bam release, gdy zaś
interesuje nas sam serwer ../bam/src/bam se-
rver_release.
Ocena gry: 4+/5
Za i przeciw
Za:
• bardzo przyjemna dla oka grafika;
• prostota i przejrzystość interfejsu;
• skromna, ale z dbałością wykonana
oprawa dźwiękowa;
• spora ilość aktywnych serwerów;
• mnogość dodatkowych trybów gry i róż-
nego rodzaju modyfikacji;
• dołączony edytor map.
Przeciw:
• brak
O autorze
Od kilku lat, codzienny, domowy użytkow-
nik GNU/Linuksa. Entuzjasta rozwiązań al-
ternatywnych i wolnego oprogramowania.
Kontakt z autorem: maciej_mrozinski@o2.pl
77
Klub PRO
ARAKS PBU BetaSoft Sp. z o.o.
Polecamy oprogramowanie ERP Jesteśmy producentem systemu
Finansowo-Księgowe, Kadry-Płace, Faktu- eDokumenty realizującego wymagania
ry, Środki trwałe. Zapewniamy: dostosowanie systemów DMS i CRM. System działa na
programów do potrzeb firmy, platformach Linux oraz Windows
i należy do grupy najnowocześniejszych aplikacji
Wdrożenia, doradztwo i serwis, outsourcing IT. webowych działających w technologii AJAX.
www.araks.pl System zintegrowany jest z OpenOffice i Word
oraz wieloma systemami FK.
www.edokumenty.eu
www.betasoft.pl

CPU-Service A. i Z. INFOTEX SP.J

Maryniak spółka jawna
Warszawska spółka, posiadająca również od-
działy w Berlinie i Lwowie dostarcza korpora-
cyjny sprzęt komputerowy firm: IBM, EMC, Hi-
tachi do profesjonalnego zastosowania tj. ser-
wery klasy „mainframe”, pamięci masowe typu
„Enterprise”, wysokonakładowe systemy dru-
kujące, terminale i urządzenia sieciowe.
http://www.cpuservice.pl
Śmietanowski i Wsp.
Dystrybutor XP Unlimited - Serwer Terminali dla
Windows XP i VISTA. Umożliwia łączenie się
z dowolnego klienta Windows, Linux z wyko-
rzystaniem protokołu RDP. Cena wersji Classic
dla 5 użytkowników - 112€, dla nieograniczonej
liczby - 235€. Ponadto oferujemy opiekę serwi-
sową i aplikacje internetowe na zamówienie.
http://www.infotex.com.pl

Invoicer Madar Mobile

To darmowy program do fakturowania przez
przeglądarkę. Umożliwia: wystawianie, ewi-
dencję i wydruk faktury VAT, rachunków, wy-
stawianie PZ, WZ, WDT i WNT a także reje-
strację wpłat i kontrolę niezapłaconych.
PROWADŹ FIRMĘ ZDALNIE, MOBILNIE
I NIEZALEŻNIE OD SYSTEMU OPERA-
CYJNEGO.
http://www.invoicer.pl
 OMEGA SOFT Sp. z o.o.
Oprogramowanie: Zintegrowany System Wspo-
magania Zarządzania „Omega”. Platforma: Li-
nux, Windows. Baza danych: PostgreSQL.
Usługi: Outsourcing sprzętu i oprogramowa-
nia. Sieci: Projektowanie i instalacja sieci kom-
puterowych, systemów CCTV, DVR, RCP, KD i
centrali telefonicznych.
http://www.omega-soft.pl
Systemy bankowe, ISOF
HEUTHES istnieje na rynku od 1989 r. Obok
systemów informatycznych dla banków, ofe-
ruje nowoczesne oprogramowanie do obsługi
firm. System ISOF jest udostępniany klientom
w trybie SaaS lub licencji. Pracuje na platfor-
mie Linux i zawiera m.in. takie moduły jak
CRM, DMS, Magazyn, Sprzedaż, Logistyka
oraz Rachunkowość.
http://www.isof.pl

TTS Company Sp. z o.o. WSISiZ w Warszawie

Sprzedaż i dystrybucja oprogramowania kom-
puterowego. Import programów na zamówie-
nie. Ponad 200 producentów w standardowej
ofercie. Chcesz kupić oprogramowanie i nie
możesz znaleźć polskiego dostawcy? Skon-
taktuj się z nami – sprowadzimy nawet pojedyn-
cze licencje.
www.OprogramowanieKomputerowe.pl
INFORMATYKA ZARZĄDZANIE
studia stopnia I i II (stacjonarne i niestacjonar-
ne) specjalności: inżynierskie, magisterskie i
licencjackie. Szczegółowe plany studiów, opi-
sy poszczególnych specjalności – zaprasza-
my na stronę uczelni.
http://www.wit.edu.pl

Wyższa Szkoła Informatyki

Informatyka, Ekonomia, Fizjoterapia (NO-
WOŚĆ, Pedagogika, Wychowanie Fizyczne,
Artystyczna Grafika Komputerowa, Architek-
tura Wnętrz (NOWOŚĆ) Studia na odległość
e-learning (Informatyka II stopnia) Kompleks
sportowy w Łodzi (hala, basen, siłownia, sau-
na). Wydziały zamiejscowe: Włocawek, Byd-
goszcz, Opatówek.
http://www.wsinf.edu.pl

OFERTA SKIEROWANA DO FIRM

Jeżeli Twoja firma jest prenumeratorem Linux+ DVD,
za comiesięczną dopłatą 50 PLN + VAT możesz dodatkowo otrzymać reklamę.
Wyślij do nas: logo firmy, dane kontaktowe i informacje o firmie.
Reklama przez 11 kolejnych numerów tylko za 550 PLN + VAT.
Jeżeli nie posiadasz prenumeraty, możesz ją zamówić w atrakcyjnej cenie.

Skontaktuj się z nami:

linux@software.com.pl tel. 22 427 36 91
Roczna prenumerata

tylko
199,-
Linux+DVD jest przeznaczony dla początkujących
i zaawansowanych użytkowników Linuksa. Nasi
czytelnicy to w większości użytkownicy Linuksa, jak
również specjaliści IT, technicy, a także ci, którzy szukaj
alternatywy dla MS Windows. Są oni zainteresowani
bieżącymi nowościami ze świata Linuksa, m.in. jądrem
Linuksa, Debianem, Mandrakelinuksem i Auroksem. Dużym
zainteresowaniem wśród czytelników cieszą się stale działy
pisma: Dla Początkujących, Dla Programistów i Sprzęt.
Oprócz nich, w każdym wydaniu znajdują się informacje UWAGA!
dotyczące typowego użycia Linuksa: bezpieczeństwa,
multimediów, narzędzi naukowych, programowania czy
poczty elektronicznej. Zmiana danych
kontaktowych
Kontakt
1. Telefon 3. Adres
+48 22 877 20 80 EuroPress Polska Sp. z o.o.
2. Fax ul. Jana Kazimierza 46/54
+48 22 877 20 70 01-248 Warszawa
2. Online
software@europress.pl
 Zamówienie prenumeraty

Prosimy wypełniać czytelnie i przesyłać faksem na numer:

00 48 22 877 20 70
lub listownie na adres:
EuroPress Polska Sp. z o.o.
ul. Jana Kazimierza 46/54
01-248 Warszawa
Polska
E-Mail: software@europress.pl

Przyjmujemy też zamównienia telefoniczne:

00 48 22 877 20 80

Jeżeli chcesz się dowiedzieć o formach płatności, wejdź na stronę:

www.europress.pl lub napisz na e-mail: software@europress.pl

Imię i nazwisko ...............................................................................

Nazwa firmy.....................................................................................

Dokładny adres ..............................................................................

.........................................................................................................

Zadzwoń Telefon ............................................................................................

0
+48 22 877 20 8
E–mail .............................................................................................

lub ID kontrahenta ................................................................................

zamów Numer NIP firmy .............................................................................

mailowo! Fax (wraz z nr kierunkowym) .........................................................

□ automatyczne przedłużenie prenumeraty

Prenumerujesz
– zyskujesz
l oszczędność
pieniędzy Ilość
Ilość Od
zama- numeru
l szybka dostawa Tytuł nume- wianych
rów
pisma
prenume- lub mie-
Cena

l prezenty Linux+DVD (płyta DVD)

rat siąca

l bezpieczna płatność Miesięcznik o systemie

Linux
11*
199
PLN

on–line
* W lipcu i sierpniu ukazuje się jeden łączony wakacyjny numer
 Głównym tematem numeru czerwcowego Linux+ DVD będzie

Grafika i DTP

W numerze tym planujemy zamieścić między innymi następujące artykuły:

• „Hurtowa” obróbka fotografii

• Analiza obrazu z wykorzystaniem ImageJ
• Beamer – profesjonalne prezentacje
• Inkscape, efekty graficzne
• ImageMagick

Numer w sprzedaży od 18 maja!

Aktualne informacje o najbliższym numerze: http://lpmagazine.org

Redakcja zastrzega sobie możliwość zmiany zawartości pisma.