Z encyklopedią i słownikiem na co dzień

- konspekt lekcji w klasie IV.

Cel główny: Uczeń poznaje rodzaje wydawnictw informacji bezpośredniej

i zasady korzystania z nich.

Treści nauczania:
- encyklopedie ogólne i szczegółowe
- słowniki językowe i rzeczowe
- encyklopedie i słowniki multimedialne
- hasło, układ haseł, rodzaje haseł

Cele operacyjne

Uczeń:
- rozpozna i nazwie encyklopedie, słowniki
- wyszuka w encyklopedii lub słowniku hasło odpowiadające
konkretnej potrzebie informacyjnej

Metody: pokaz, obserwacja, ćwiczenia praktyczne, "burza mózgów".

Formy pracy: zespołowa, grupowa, indywidualna

Pomoce :
- plansze: "Rodzaje encyklopedii", "Rodzaje słowników"
- słowniki i encyklopedie dla każdego ucznia
- krzyżówka
- ankiety ewaluacyjne

Przebieg zajęć :

I. Część wstępna.

Zabawa na powitanie przypominająca konieczność poszanowania książek.

Powiedzcie: Jak należy postępować z książką, aby służyła nam jak
najdłużej?

II. Część główna.

Wydawnictwa informacyjne.

1. Sformułowanie pojęcia "wydawnictwa informacyjne":

Po jakie książki sięgamy, gdy chcemy znaleźć jakąś informację?
- nazwy encyklopedii
- nazwy słowników
Wydawnictwa informacyjne - wydawnictwa, zawierające wiadomości z
różnych dziedzin życia i nauki, opracowane w układzie umożliwiającym
szybkie dotarcie do poszukiwanej informacji.

2. Pojęcia: słownik - zbiór wyrazów ułożonych według pewnej zasady

(najczęściej alfabetycznie) z objaśnieniem znaczeń.

Słownik językowy - zawiera wyrazy występujące w danym języku, bądź

podaje tłumaczenia na inny język.

Słownik rzeczowy - podaje informacje o terminach z określonej

dziedziny (specjalistyczny), bądź z wielu dziedzin (encyklopedyczny), np.
leksykon.

3. Pojęcie - encyklopedia - jest to dzieło obejmujące zbiór wiadomości

ze wszystkich dziedzin wiedzy (ogólna, uniwersalna) lub z jednej
dyscypliny (specjalistyczna). Układ haseł może być alfabetyczny lub
rzeczowy (systematyczny).

4. Zapoznanie uczniów ze słownikami i encyklopediami wyłożonymi na

stolikach, sposobami dotarcia do potrzebnej informacji.

a) Informacje w słownikach i encyklopediach opatrzone są hasłami,

które oznaczone są tłustym drukiem i ułożone alfabetycznie.

b) Pomocą w odszukiwaniu potrzebnego hasła jest:

- żywa pagina - wiersz nad kolumną druku zawierający skrót treści
stronicy, powtórzenie tytułu dzieła, a w encyklopedii powszechnej trzy
pierwsze litery wyrazów znajdujących się na tej stronie,
- indeks - skorowidz, spis pomocniczy, wykaz terminów, rejestr, wykaz
haseł ,nazw, zestawiający według określonej kolejności
(przeważnie alfabetycznie) elementy treściowe i odsyłające do właściwego
miejsca w tekście ,
- układ haseł - alfabetyczny lub rzeczowy.

Uczniowie przeglądają książki, szukają żywej paginy, porównują układ

haseł.

III. Ćwiczenia:

Uczniowie otrzymują karty pracy dostosowane do

odpowiedniego słownika lub encyklopedii:

I RZĄD: słowo dom.

II RZĄD - słowo rachunek.

IV. Zakończenie .
1. Porządkowanie wydawnictw informacyjnych zgodnie z poleceniem:
Odłóżcie książki na wyznaczone miejsca wg ich rodzajów:

- encyklopedie ogólne
- encyklopedie specjalne
- słowniki językowe
- słowniki rzeczowe

2. Notatka z lekcji w formie krzyżówki - wspólnie rozwiązanej – karta

pracy.

3. Ewaluacja:

1. Czy nauczyłeś się korzystać ze słowników i encyklopedii?

mało trochę dobrze bardzo dobrze

2. Czy atmosfera zajęć sprzyjała pogłębianiu Twoich umiejętności?

tak nie

Opracowanie: Teresa Prokowska

 Karta pracy ucznia.

1. Odszukaj słowo dom i uzupełnij dane:

1. Słownik języka polskiego - 1 - tomowy.

2. Słownik frazeologiczny - 2 zwroty.
3. Słownik poprawnej polszczyzny.
4. Słownik etymologiczny.
5. Słownik wyrazów bliskoznacznych.
6. Słownik synonimów.
7. Szkolny słownik ortograficzny.
8. Słownik polsko - niemiecki.
9. Słownik terminów plastycznych.
10. Encyklopedia przyrody i techniki.
11. Encyklopedia PWN - 6 - tomowa - tom II.

Dom - …………………………………………………………………………………………………………………….

..............................................................................................................

źródło: …………………………………………………………………………………………………………………..

2. Rozwiąż krzyżówkę.

1. Jest nią słownik i encyklopedia.

2. Wyraz oznaczony tłustym drukiem, decydujący o zaszeregowaniu słowa w
słowniku lub encyklopedii.
3. Układ haseł może być alfabetyczny lub .............
4. Spis pomocniczy, wykaz terminów, odsyłający do odpowiedniego miejsca
w książce.
5. Dzieło, obejmujące zbiór wiadomości ze wszystkich dziedzin wiedzy
lub jednej dyscypliny.
6. Inaczej - skorowidz.
7. Miejsce w szkole, gdzie znajdziesz najwięcej informacji na każdy temat.
 Karta pracy ucznia.

1. Odszukaj słowo rachunek i uzupełnij dane:

1. Słownik języka polskiego - 1 - tomowy.

2. Słownik frazeologiczny - 2 zwroty.
3. Słownik poprawnej polszczyzny.
4. Słownik wyrazów bliskoznacznych.
5. Słownik synonimów.
6. Słownik polsko - niemiecki.
7. Słownik poprawnej wymowy polskiej.
8. Ilustrowany leksykon techniczny.
9. Encyklopedia popularna PWN – jednotomowa.
10. Encyklopedia szkolna - matematyka.
11. Leksykon szkolny. To trzeba wiedzieć.

Rachunek - …………………………………………………………………………………………………………….

..............................................................................................................

źródło: …………………………………………………………………………………………………………………..

2. Rozwiąż krzyżówkę.

1. Jest nią słownik i encyklopedia.

2. Wyraz oznaczony tłustym drukiem, decydujący o zaszeregowaniu słowa w
słowniku lub encyklopedii.
3. Układ haseł może być alfabetyczny lub .............
4. Spis pomocniczy, wykaz terminów, odsyłający do odpowiedniego miejsca
w książce.
5. Dzieło, obejmujące zbiór wiadomości ze wszystkich dziedzin wiedzy
lub jednej dyscypliny.
6. Inaczej - skorowidz.
7. Miejsce w szkole, gdzie znajdziesz najwięcej informacji na każdy temat.