Walory turystyczne Dolnego Śląska

ze szczególnym uwzględnieniem okolic Bolesławca

Dolny Śląsk, dziś pojmowany jako jednolity rejon kulturowy i geograficzny, w

sensie historycznym był obszarem niejednolitym politycznie i gospodarczo.
Geograficznie rzecz biorąc Dolny Śląsk obejmuje teren dorzecza Odry w jej
środkowym biegu.
Skomplikowane dzieje polityczne sprawiły, że architektura Dolnego Śląska
chłonęła wpływy artystyczne regionów europejskich, z którymi łączyły Śląsk związki
personalne i inne polityczne.
W XIII wieku kiedy księstwo Henryka Brodatego stało się jednym z najbardziej
prężnych obszarów Europy był Śląsk największym "poligonem urbanistycznym"
Europy.
Na dorobek kulturowy składają się wszystkie okresy historii Dolnego Śląska -
Piastów Śląskich, czeskich Luksemburczyków, austriackich Habsburgów, Prus i
Niemiec, Polski powojennej.
Historyczną stolicą Dolnego Śląska jest Wrocław, dziś czwarte pod względem
liczby ludności miasto Polski, wielkie ponadregionalne centrum przemysłu, nauki i
kultury. Wrocław posiada bogate i zróżnicowane walory turystyczne - liczne zabytki
architektury i budownictwa, interesujące muzea i wystawy, wysokie walory
krajobrazowe i przyrodnicze. Do obiektów o znaczeniu europejskim zaliczono 5
obiektów lub ich zespołów tj.:Ostrów Tumski - kościół katedralny św. Jana
Chrzciciela, kościół kolegiacki św. Krzyża z kościołem dolnym greko-katolickim św.
Bartłomieja, Ostrów Piaskowy - zespół poaugustiański, kościół NMP i budynek
klasztorny, Stare Miasto - ratusz, dawne kolegium Jezuitów (obecnie Uniwersytet).
Dalsze 14 obiektów o znaczeniu ogólnokrajowym to Dom kapituły na Ostrowie
Tumskim oraz na Starym Mieście: katedra kościoła polski-katolickiego św. Marii
Magdaleny, kościół Garnizonowy św. Elżbiety, klasztor krzyżowców z Czerwoną
Gwiazdą (obecnie biblioteka Osolineum), kościół Franciszkanów św. Stanisława, Sw.
Wacława i św. Doroty, D. Stara Giełda, kamienice w rynku: Pod Gryfami, Pod Złotym
Słońcem, Siedmiu Elektorów - Pod Srebrnym Hełmem, pl. Solny nr 4.
Wśród 12 obiektów muzealnych najliczniej odwiedzane są: Panorama
Racławicka, Muzeum Narodowe, Muzeum Historyczne w zabytkowym ratuszu i
Muzeum Przyrodnicze.
 Walory krajobrazowe wiążą się m.in. z położeniem miasta nad Odrą i jej
dopływami, dużą liczbą malowniczych mostów, z Mostem Grunwaldzkim na czele
oraz dużą ilością zieleni. Wśród 23 parków szczególne miejsce zajmuje Park
Szczytnicki, czwarty pod względem różnorodności i obfitości drzewostanu
park w Europie. Duże walory przyrodnicze posiadają Ogród Zoologiczny i Ogród
Botaniczny.
Z turystycznego punktu widzenia najciekawszą jednostkę krajobrazową
stanowią Sudety. Ich atrakcyjność polega na bardzo zróżnicowanej rzeźbie terenu,
wynikającej z różnorodności formacji geologicznych ( bogactwo form skalnych,
urwisk, przełomów rzecznych, wodospadów ), wysokim stopniu zalesienia, walorach
antropogenicznych ( zabytkowe miasta, zamki i ich ruiny, kościoły) i dobrym
zagospodarowaniem turystycznym.
Najatrakcyjniejszą grupą górską Sudetów są Karkonosze, chronione jako park
narodowy, których najwyższy szczyt sięga strefy roślinności alpejskiej.
Równorzędnym, pod względem atrakcyjności turystycznej, choć o mniejszej skali
rejonem, są Góry Stołowe z rzadkimi formami rzeźby erozyjnej skał piaskowcowych,
od 1993 roku posiadające również status parku narodowego.
Ciekawe pod względem krajobrazowym są pozostałe grupy górskie - Góry
Izerskie, Kaczawskie, Wałbrzyskie, Kamienne, Sowie, Bystrzyckie, Masyw Śnieżnika,
Góry Złote i Bardzkie. Na ich obszarze utworzono 10 parków krajobrazowych
(Książański,"Chełmy", Doliny Bobru, Gór Opawskich, Gór sowich, Góra św. Anny,
Rudawski, Ślężański, Śnieżnicki, Dolina Jezierzycy).
Z pozostałych obszarów dolnego Śląska na wyróżnienie zasługują m.in. Masyw
Ślęży, wznoszący się samotnie ponad Nizinę Śląską, Wzgórza Trzebnickie, dolina
Baryczy i Góra św. Anny.
Ważniejsze osobliwości przyrody na Dolnym Śląsku o szczególnej
atrakcyjności to: Stawy Milickie, Błędne Skały, Szczeliniec Wielki i Mały w Górach
Stołowych, wodospady Wilczki, Kamieńczyka i Szklarki, Jaskinia Niedźwiedzia,
Śnieżne Kotły w Karkonoszach.
Ważniejsze zabytki architektury i budownictwa na Dolnym Śląsku, które
zaklasyfikowane zostały w "Planie kierunkowym zagospodarowania turystycznego
Polski" do dłuższego zwiedzania niż jeden dzień to: Brzeg - zamek książąt brzeskich,
Jelenia Góra - kamienice podcieniowe, Kłodzko - twierdza bastionowa, most
kamienny, Legnica - zamek książąt legnickich, Akademia Rycerska, Nysa - pałac
biskupów wrocławskich, Paczków - mury miejskie z basztami i bramami, Świdnica -
ewangelicki Kościół Pokoju.
Dolny Śląsk obfituje również w liczne muzea, z których największa ilość
znajduje się we Wrocławiu (Archidiecezjalne, Narodowe, Poczty i Telekomunikacji,
Sztuki Medalierskiej, Panorama Racławicka, Przyrodnicze Uniwersytetu
Wrocławskiego, Archeologiczne, Etnograficzne). Na uwagę zasługują ponadto
muzea: Piastów Śląskich Brzegu, Śląska Opolskiego w Opolu, Filumenistyczne w
Bystrzycy Kłodzkiej, Przyrodnicze w Cieplicach, Karkonoskiego Parku Narodowego w
Sobieszowie, Papiernicze w Dusznikach Zdroju, Tkactwa Dolnośląskiego w
Kamiennej Górze, Kryształów w Piechowicach, Dawnego Kupiectwa Śląskiego w
Świdnicy.
Na Dolnym Śląsku do obszarów o najwyższej atrakcyjności turystycznej
zaliczono: Karkonoski park narodowy i Park Gór Stołowych, z miast - Wrocław,
Karpacz i Szklarska Poręba oraz uzdrowiska Ziemi Kłodzkiej - Duszniki Zdrój,
Kudowa Zdrój i Polanica Zdrój. Za obiekty o najwyższej atrakcyjności uznano:
Krzeszów (opactwo cystersów), Książ (zamek Hochbergów), Legnickie Pole
(opactwo benedyktynów), Lubiąż (opactwo cystersów) oraz z obiektów
przyrodniczych - Stawy Milickie.
Również Bolesławiec i jego okolice zasługują na uwagę. Miasto to położone na
skraju Pogórza Kaczawskiego, nad Bobrem jest ośrodkiem przemysłu ceramicznego
( wyroby kamionkowe). Pomimo dużych zniszczeń w czasie ostatniej wojny,
zachowały się liczne zabytki: późnogotycki kościół parafialny Wniebowzięcia NMP i ś.
Mikołaja, późnogotycki ratusz z a525 -35, fragmenty murów miejskich z XIV -XVI w.,
Muzeum Ceramiki (m.in. zbiory ceramiki artystycznej, zwłaszcza kamionki
bolesławieckiej), pomnik marszałka wojsk rosyjskich - Kutuzowa, który zmarł w
Bolesławcu w 1813 roku.
Podstawą do rozwoju Dolnego Śląska jest bogate i różnorodne dziedzictwo
kulturowe. W strategii rozwoju planuje się stopniową rewaloryzację na
wszystkich obszarach, na których zachowały się wartości kulturowe. Działania
rewaloryzacyjne mają dwa cele: z jednej strony ochrona, utrzymanie i przywrócenie
wartości samych w sobie, których nośnikami są obiekty zabytkowe i ich zespoły, z
drugiej strony stworzenie atrakcyjnych ofert przestrzennych dla instytucji,
przedsiębiorstw, mieszkańców i turystów. Tylko zabytki przyciągające
przedsięwzięcia gospodarcze mają szansę na ochronę i utrzymanie swojej
żywotności.

Literatura:

1. J. Wyrzykowski "Atrakcje turystyczne Dolnego Śląska dla turystyki zagranicznej"

Wrocław 1996.

2. J. Wyrzykowski "Strategia rozwoju produktu turystycznego na Dolnym Śląsku i

Śląsku Opolskim", Warszawa 1997.

3. "Dziedzictwo kulturowe Dolnego Śląska". Polski Towarzystwo Ludoznawcze,

Warszawa 1996.

4. M. Olczak, J. Moniatowicz "Bolesławiec. Przewodnik historyczny", Jelenia Góra -

Bolesławiec 1998.

Kazimiera Kozak -Głowacka

Bolesławiec, 22.10.2000r.