Laboratorium

Bazy danych
mgr inż. Piotr Kaczyński
Wydział Matematyczno-Przyrodniczy
Szkoła Nauk Ścisłych
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Podstawy pracy z RDMBS Oracle
Piotr Kaczyński Bazy danych

Wprowadzenie
SQL*Plus
Język SQL
Część I
Proste operacje na bazie danych

Wprowadzenie
SQL*Plus
Język SQL
Plan prezentacji
1 Wprowadzenie
Bazy danych
Baza Oracle
Podstawy Administracji
2 SQL*Plus
Łączenie z bazą
Wykonywanie poleceń
3 Język SQL
Polecenie wyboru SELECT
Wybór wierszy WHERE
Sortowanie ORDER BY

Wprowadzenie Bazy danych
SQL*Plus Baza Oracle
Język SQL Podstawy Administracji
Baza danych
System przechowujący i udostępniający dane

Kartoteka, notatnik itp
Pliki tekstowe na dysku
Pliki na dysku o specyficznym formacie
Pliki Excel
Skomplikowane systemy zarządzania danymi
Wymagania
Trwałość danych
Spójność danych
Wielodostęp

System zarządzania bazą danych
SZBD System Zarządzania Bazą Danych (DBMS)

SZRBD System Zarządzania Relacyjną Bazą Danych
(RDBMS)
„SZBD = Baza Danych”

Zalety
Zapewnia trwałość, spójność i wielodostęp
Umożliwia szybkie wyszukiwanie i dostęp do danych
Niegraniczona ilość danych
Optymalizacja
Wady
Rozwiązanie ciężkie
Wymaga instalacji i działania dodatkowego programu
Dane bez niego są bezużyteczne

Architektura 2-warstwowa
Aplikacja korzysta z bazy danych bezpośrednio

Większa kontrola nad zapytaniami
Mniejsza optymalizacja
Mniejsze bezpieczeństwo

Architektura 3-warstwowa
Aplikacja korzysta z serwera aplikacyjnego

Serwer aplikacyjny komunikuje się z bazą danych
Mniejsza kontrola komunikacji z bazą danych
Centralizacja dostępu
Wieksza optymalizacja
Większe bezpieczeństwo
Konieczny serwer aplikacyjny

Podział baz danych
Strukturalny
Relacyjne
Obiektowe
Relacyjno-obiektowe
Funkcjonalny
OLTP On Line Transaction Processing
OLAP On Line Analytical Processing
Liczba węzłów
Bazy rozproszone
Bazy scentralizowane

Relacyjne bazy danych
Oparte o model relacji

Definition (Relacja)
Niech dane będą zbiory X1 , X2 , . . . , Xn . Relacją n-członową ρ
nazywamy dowolny podzbiór ich iloczynu kartezjańskiego
ρ ⊂ X1 × X2 × . . . × Xn
Rekord danych to jeden element relacji

Zbiór rekordów = relacja = tabela
Kolumna tabeli (typ) - zbiór Xi

Tabela
Tabela to nazwany zbiór rekordów (wierszy)

Tabela posiada kolumny o zadanych typach danych
Kolumny mają nazwy
Example (Tabela dane osobowe)

Imię Nazwisko Płaca
Grzegorz Schytyna 20000
Donald Tesk 15000
Lew Rewin 2500
Piotr Kaczyński 500

Operacje na tabelach
Sumowanie
Odejmowanie
Przecinanie
Selekcja kolumn
Selekcja wierszy
Łączenie
Example
Id Imię Nazwisko Id Płaca
1 Grzegorz Schytyna 1 20000
2 Donald Tesk 2 15000
3 Lew Rewin 3 2500
4 Piotr Kaczyński 4 500

Obiektowe bazy danych
Model relacyjny jest ubogi i niezgodny z reczywistością

Brak hermetyzacji
Obiekt identyfikowany przez dane
Brak metod
Niezgodność z obiektowym językami programowania
Obiektowe bazy danych pozbawione są tych wad
Język OQL
Brak komercyjnych obiektowych SZBD
Brak standardów
Rozwiązania łączone (moduły obiektowe w RDBMS)
Specjalne biblioteki (np. hibernate)

RDBMS Oracle
Korporacja Oracle ma 30 lat

RDBMS jest głównym produktem
Rozwiązanie stricte komercyjne
Oracle 10g Express Edition (XE) - do celów deweloperskich i
szkoleń
Oracle 11g
Jeden z pionierów w dziedzinie relacyjnych baz danych
Szeroko stosowany w praktyce
Zalety: duże wsparcie, optymalizacja, szybka, wydajna
Wady: cena

Startowanie i stopowanie bazy

Po instalacji dostępne są skróty
Start Database
Stop Database

Baza danych a usługi Windows

Pod systemem Windows RDBMS Oracle instalowany jest jako
usługa
Można wyłączyć automatyczny start
Microsoft Windows Vista wymaga uprawnień administratora
do startowania i zatrzymywania bazy danych

Wyłączanie automatycznego startu




Kopie zapasowe
Dostarczane jako skróty w menu start

Backup Database
Restore Database
Składowani e w standardowym katalogu instalacyjnym
Odzyskiwanie z ostatnio zrobionej kopii zapasowej
Produkcyjnie bardzo ważna funkcja!

Wprowadzenie
Łączenie z bazą
SQL*Plus
Język SQL
Program SQL*Plus
Standardowy porogram do komunikacji z RDBMS

Stanardowa ścieżka działania
Podłączenie do bazy danych (logowanie)
Wykonanie poleceń
Wyjście
Ważne klawisze
Strzałka ↑ - przywołanie ostatniego i poprzednich poleceń
Strzałka ↓ - przywołanie następnych poleceń
W starych wersjach nie działał delete ani backspace!
Uruchamiany z menu start
Run SQL Command Line
Wywołanie z linii poleceń: sqlplus

Wprowadzenie
Łączenie z bazą
SQL*Plus
Język SQL
Podłączanie do bazy
Polecenie connect
Należy podać użytkownika (user) i hasło (password)
Wyjście poleceniem exit
Standardowy użytkownik i hasło w laboratorium
Użytkownik: student
Hasło: bd
Podłączanie bez interaktywnego logowania
connect user/password
Example (Logowanie nieinteraktywne)

connect student/bd

Wprowadzenie
Łączenie z bazą
SQL*Plus
Język SQL
Polecenia SQL
Polecenia w języku zapytań SQL lub administracyjne
Każde polecenie musi być zakończone ”;”
Brak średnika przenosi do kolejnej linii
Example
SQL> s e l e c t ∗ from a s d f g
2 where k = 2
3 ;
Każde zapytanie zwraca informację o wierszach

zwróconych/zmodyfikowanych
Ćwiczenie
Podłącz się do bazy danych i wykonaj zapytanie
s e l e c t t a b l e n a m e from a l l t a b l e s ;

Wprowadzenie
Łączenie z bazą
SQL*Plus
Język SQL
Wykonywanie skryptów
sqlplus umożliwia wykonywanie poleceń wsadowo

Skrypt musi być zapisany w pliku
Skrypt wykonywany linia po linii, aż do napotkania błędu
Wyowołanie
sqlplus user/password @plik
Ćwiczenie
Wykonaj skrypt sql createdb.sql

Wprowadzenie Polecenie wyboru SELECT
SQL*Plus Wybór wierszy WHERE
Język SQL Sortowanie ORDER BY
Język SQL
Structured Query Language
Język deklaratywny a nie proceduralny
Mówimy co chcemy zobaczyć, a nie jak
Miał być bliski językowi naturalnemu
Czasami rozróżnia, czasami nie rozróżnia wielkich liter (zależy
od RDBMS)
Polecenia dzielimy na trzy grupy
DML Data Modification Language - polecenia
modyfikujące lub wyszukujące dane (SELECT,
INSERT, UPDATE, DELETE)
DDL Data Definition Language - polecenia definiujące
dane (CREATE, DROP, ALTER)
DCL Data Control Language - polecenia określające
dostęp do danych (GRANT, REVOKE)
Język SQL przykład
Example
SELECT p e n s j a FROM p r a c o w n i c y ;
GRANT c o n n e c t TO p k a c z y n s k i ;
CREATE TABLE s t u d e n c i ( I m i e VARCHAR( 2 0 ) , N a z w i s k o VARCHAR( 3 0 ) ) ;

Polecenie SELECT
Podstawowe polecenie SQL, wybiera dane z tabeli
Możliwe określenie kolumn, które zostaną wybrane
Wynikiem jest tabela
Składnia
SELECT kolumna1, kolumna2, ... FROM tabela
Wybranie wszystkich kolumn: znak *
Wybranie tylko różnych wierszy: klauzula DISTINCT
Zmiana nazw kolumn w tabeli wynikowej (aliasy)
SELECT kol1 alias1, kol2 alias2 , ... FROM tabela
Example
SELECT ∗ FROM p r a c o w n i c y ;
SELECT n a z w i s k o , p l a c a FROM p r a c o w n i c y ;
SELECT n a z w i s k o surname , p l a c a s a l a r y FROM p r a c o w n i c y ;
SELECT DISTINCT ∗ FROM s t u d e n c i ;

Polecenie SELECT - ćwiczenie
Ćwiczenie
Wybierz wszystkie dane z tabeli studenci
Wybierz tylko imiona z tabeli studenci
Wybierz wszystkie dane z tabeli studenci tak, aby kolumna z
imieniem nazywała się ”name”
Ile różnych imion jest wśród studentów w tabeli studenci?

Klauzula WHERE
Klauzula dodawana na końcu polecenia SELECT

Zawęża ilość wierszy w tabeli wynikowej
Po klauzuli pojawia się warunek logiczny na dane w kolumnie
Warunek logiczny może być złożony
Koniunkcja AND i alternatywa OR
Nawiasy działają w warunku logicznym
AND ma wyższy priorytet niż OR
Możliwe operatory
=, <>, <, >, <=, >=
Warunek na daty between
Wyszukiwanie szablonu LIKE i znak zastępujący dowolny ciąg
”%” lub dowolny znak ” ”

Klauzula WHERE przykład

Example
SELECT ∗ FROM p r a c o w n i c y WHERE i m i e = ’ P i o t r ’ ;
SELECT i m i e name FROM p r a c o w n i c y WHERE name = ’ P i o t r ’ ;
SELECT i m i e name FROM p r a c o w n i c y WHERE i m i e = ’ P i o t r ’ ;
SELECT ∗ FROM p r a c o w n i c y WHERE p l a c a < 1 0 0 0 ;
SELECT ∗ FROM p r a c o w n i c y WHERE n a z w i s k o LIKE ’R% ’ AND p l a c a > 1 0 0 0
Ćwiczenie
Wybierz wszystkich studentów o imieniu Piotr
Wybierz wszystkich studentów, których imię zaczyna się od
litery P lub dalszej (w alfabecie)
Ile imion wśród studentów zaczyna się od litery ’P’ lub dalszej
(w alfabecie)
Ilu jest studentów, których nazwisko zaczyna się na ”B” lub
”D”?
Klauzula ORDER BY
Sortuje wiersze według kolumn
Dodawana na koniec polecenia SELECT (już po WHERE, o ile
jest)
Kolejne kolumny wymieniane w liście oddzielanej przecinkami
Kolejność kolumn dyktuje priorytet sortowania
Najpierw sortuj po x potem po y
Po każdej kolumnie można dodać ASCENDING (rosnąco) lub
DESCENDING (malejąco)
Example
SELECT ∗ FROM p r a c o w n i c y ORDER BY n a z w i s k o , i m i e ;
SELECT i m i e FROM p r a c o w n i c y ORDER BY n a z w i s k o ;
SELECT i m i e name FROM p r a c o w n i c y ORDER BY name ;
SELECT ∗ FROM p r a c o w n i c y WHERE i m i e = ’ P i o t r ’ ORDER BY n a z w i s k o ;

Klauzula ORDER BY ćwiczenie
Ćwiczenie
Wypisz listę studentów posortowaną po nazwiskach i imionach
Wypisz listę studentów któych nazwiska zaczynają się na ’A’
posortowaną po imionach

Proste operacje na bazie danych - przypomnienie
Baza danych - co to jest

Relacyjne bazy danych
Narzędzie SQL*Plus
Podłączanie do bazy danych (connect student/bd)
Najprostsze zapytania do bazy danych
Klauzula SELECT
Filtrowanie wierszy WHERE
Warunek LIKE
Sortowanie ORDER BY
Example
SELECT ∗ FROM STUDENCI WHERE Imie LIKE ’A\%’ORDER BY Nazwisko;

Funkcje
Konwersja typów
Agregacje
Część II
Funkcje i agregacje

Funkcje
Konwersja typów
Agregacje
Plan prezentacji
4 Funkcje
Funkcje znakowe
Funkcje liczbowe
Funkcje czasu
5 Konwersja typów
6 Agregacje
Funkcje agregujące
Podgrupy
Filtrowanie podgrup

Funkcje Funkcje znakowe
Konwersja typów Funkcje liczbowe
Agregacje Funkcje czasu
Funkcje
Funkcje przyporządkowują argumentom pewne wyniki

Działają na wynikach zapytania
Modyfikują wyniki zapytania
Działają na każdym wierszu zapytania wynikowego
Kolumny, które są wynikiem funkcji nie mają nazwy
Nazwa taka, jak wyrażenie definiujące
Najlepiej nadawać aliasy

Funkcje znakowe
Konkatenacja ciągów - operator ||
Example
SELECT I m i e | | N a z w i s k o t x t FROM s t u d e n c i ;
lower - przekształca litery na małe

Example
SELECT l o w e r ( N a z w i s k o ) n a z w i s k o FROM s t u d e n c i ;
upper - przekształca litery na duże

Example
SELECT u p p e r ( I m i e ) i m i e FROM s t u d e n c i ;

Funkcje znakowe c.d.
initcap - zamienia pierwsze litery wyrazów na wielkie,

pozostałe małe
Example
SELECT i n i t c a p ( I m i e || ’ ’ | | N a z w i s k o ) i m i e FROM s t u d e n c i ;
trim({leading|trailing|both} znak from Przycina

wybrany znak z początku lub końca innego ciągu znaków
Example
SELECT t r i m ( l e a d i n g ’A ’ FROM I m i e ) FROM s t u d e n c i
WHERE i m i e l i k e ’A% ’ ;
SELECT t r i m ( both ’A ’ FROM u p p e r ( I m i e ) ) FROM s t u d e n c i
WHERE i m i e l i k e ’A% ’ ;

substr(ciąg, m[, n]) Wybranie podciągu znaków o

długości n od znaku m
Example
SELECT s u b s t r ( Nazwisko , 2 , 5 ) FROM S t u d e n c i ;
SELECT s u b s t r ( Nazwisko , 2 ) FROM S t u d e n c i ;
replace(ciąg, x, y) zamienia wystąpienia x na y

Example
SELECT r e p l a c e ( u p p e r ( N a z w i s k o ) , ’A ’ , ’ x ’ ) FROM S t u d e n c i ;

translate(ciąg, x, y) zamienia znaki x na y (liczy się

pozycja w ciągu)
Example
SELECT t r a n s l a t e ( u p p e r ( N a z w i s k o ) , ’AB ’ , ’BA ’ ) FROM S t u d e n c i ;
length zwraca długość ciągu znaków

Example
SELECT N a z w i s k o FROM S t u d e n c i WHERE l e n g t h ( N a z w i s k o ) > 1 0 ;

Funkcje znakowe - ćwiczenia
Ćwiczenia
1 Wypisz imiona i nazwiska studentów tak, aby pierwsza litera
imienia była zastąpiona pierwszą literą nazwiska

2 Dla każdego studenta wygeneruj hasło składające się z
pierwszych trzech liter imienia (pisanych dużymi literami),
dwóch ostatnich liter nazwiska i liczby znaków w imieniu
(Przykład: Piotr Kaczyński -¿ PIOki5)

Funkcje liczbowe
Można stosować operatory arytmetyczne
abs - wartość bezwzględna
ceil - sufit
floor - podłoga
mod(m,n) - reszta z dzielenia m przez n
power(m,n) - mn
round(m,n) - zaokrągla m do n miejsc po przecinku
trunc(m,n) - obcina m do n miejsc po przecinku
sign - zwraca znak liczy (−1,0 lub 1)
√
sqrt(n) - n
Example
SELECT r o u n d ( 2 ∗ s q r t ( l e n g t h ( N a z w i s k o ) ) +
3∗ s i g n ( l e n g t h ( I m i e ) ) , 2 ) l i c z b a FROM S t u d e n c i ;

Funkcje liczbowe - ćwiczenia
Ćwiczenia
1 Wypisz wszystkich studentów, którzy mają ocenę 4 lub 4.5
Wykorzystaj warunek logiczny

Wykorzystaj funkcję zaokrąglającą
2 Wyświetl oceny studentów podwyższone o 10%

Czas
Czas zapisywany jest w 2 możliwych „prezycjach”

DATE - z dokładnością do dni
TIMESTAMP - z dokładnością do ułamków sekundy
Przedziały czasowe INTERVAL
Lata do miesięcy
Dni do sekund
Uwaga na zmiany czasu!
Example
09/10/29 21:57:01,552000 +01:00

Odczyt czasu
Funkcje służące do pobrania aktualnego czasu

current date zwraca datę w formacie DATE
current timestamp zwraca datę w formacie TIMESTAMP
Zwracany czas jest czasem ustawionym na serwerze
Example
SELECT c u r r e n t d a t e , c u r r e n t t i m e s t a m p FROM S t u d e n c i ;

Znaczniki czasu
Literały czasowe
Poprzedzone DATE i podawane jako ciąg znaków
Poprzedzone TIMESTAMP i podawane jako ciąg znaków
Example
SELECT I m i e , N a z w i s k o FROM s t u d e n c i WHERE
d a t a u r o d z e n i a >= DATE ’ 1989−01−01 ’ ;
SELECT I m i e , N a z w i s k o FROM s t u d e n c i WHERE
o s t a t n i e l o g o w a n i e >= TIMESTAMP ’ 2009−10−29 2 3 : 0 0 : 0 0 ’ ;

Przedziały czasu
Definiowane słowem kluczowym INTERVAL

Służą do określenia okresu czasu a nie jednej chwili
Umożliwiają określanie relacji między znacznikami czasowymi
Określane przez INTERVAL okres początek TO koniec
Początek i koniec mogą określać
YEAR
MONTH
DAY
HOUR
MINUTE
SECOND
Każdy z typów może określać w () precyzję

Przedziały czasu c.d.
Example
INTERVAL ’ 25 ’ YEAR
INTERVAL ’ 19−3 ’ YEAR TO MONTH
INTERVAL ’ 1 2 : 1 6 ’ DAY TO MINUTE
INTERVAL ’ 2 3 : 1 2 : 1 2 . 1 5 ’ HOUR TO SECOND

Działania na czasie
Chwile czasowe i przedziały czasu można dodawać i

odejmować
Wynik jest logiczną konsekwencją wybranych argumentów
Znacznik czasowy - znacznik czasowy = przedział czasu
Znacznik czasowy + przedział czasu = znacznik czasowy
Przedziały czasowe można mnożyć i dzielić przez liczbę
Przedizał czasowy odpowiednio dłuższy i krótszy
Uwaga na zmianę czasu!
Example
SELECT ( c u r r e n t t i m e s t a m p − INTERVAL ’ 168 ’ HOUR)
FROM S t u d e n c i ;

Ekstrakcja elementów daty
Można wybrać dowolny element znacznika czasowego

Funkcja extract(typ FROM data)
Typem może być YEAR, MONTH, DAY, HOUR, MINUTE,
SECOND
Example
SELECT e x t r a c t (DAY FROM c u r r e n t t i m e s t a m p ) FROM S t u d e n c i ;
SELECT ( e x t r a c t (YEAR FROM c u r r e n t t i m e s t a m p ) +
e x t r a c t (MONTH FROM c u r r e n t t i m e s t a m p ) +
e x t r a c t (DAY FROM c u r r e n t t i m e s t a m p ) ) AS n r
FROM s t u d e n c i ;

Funkcje czasu - ćwiczenia
Ćwiczenia
1 Wypisz wszystkich studentów, którzy urodzili się przed
pierwszym czerwca 1989

2 Wypisz studentów, którzy urodzili się w czerwcu
3 Wypisz studentów, których dzień urodzenia jest liczbą
podzielną przez 3
4 Wypisz tych studentów, którzy urodzili się w ostatnim dniu
miesiąca
5 Każdemu studentowi oblicz numer potrzebny do wróżb
numerologicznych

Funkcje
Konwersja typów
Agregacje
Konwersja typów
Funkcja cast(wyr AS typ)

Wyrażeniem może być dowolny typ (ciąg znaków, liczba etc)
Typ na który rzutujemy może być np.
TIMESTAMP
DATE
NUMBER
Example
SELECT c a s t ( ’ 2009−01−01 ’ AS DATE) d a t a FROM S t u d e n c i ;
SELECT c a s t ( e x t r a c t (YEAR FROM c u r r e n t d a t e ) | |
e x t r a c t (MONTH FROM c u r r e n t d a t e ) | |
e x t r a c t (DAY FROM c u r r e n t d a t e ) AS NUMBER) l i c z b a

Funkcje
Konwersja typów
Agregacje
Wyrażenie CASE
Zastępuje wyrażenie jednym z wyników

Odpowiednik klauzuli switch w języku C++
Składnia
CASE w y r a z e n i e
WHEN x1 THEN y1
WHEN x2 THEN y2
[ ELSE y3 ]
END

Funkcje
Konwersja typów
Agregacje
Wyrażenie CASE
Example
SELECT CASE s u b s t r ( I m i e , 1 , 1 )
WHEN ’A ’ THEN ’OK! ’
WHEN ’B ’ THEN ’NOT OK ’
ELSE ’MAYBE OK ’
END FROM S t u d e n c i ;
SELECT CASE s u b s t r ( I m i e , 1 , 1 )
WHEN ’A ’ THEN c u r r e n t d a t e
WHEN ’B ’ THEN ’AHA ’
END FROM S t u d e n c i ;

Funkcje
Konwersja typów
Agregacje
Operatory zbiorowe
Tabele są relacjami a relacje zbiorami
Można wykonać operacje teoriomnogościowe
UNION - Suma zbiorów z eliminacją powtórzeń
UNION ALL - Suma wszystkiego
MINUS - Różnica zbiorów
INTERSECT - Przecięcie zbiorów
Operacje muszą być wykonywane na tabelach o tej samej
liczbie kolumn i takich samych typów
Example
SELECT ∗ FROM s t u d e n c i WHERE I m i e LIKE ’A% ’
UNION
SELECT ∗ FROM s t u d e n c i WHERE I m i e LIKE ’B% ’ ;
SELECT ∗ FROM s t u d e n c i WHERE I m i e LIKE ’A% ’

INTERSECT
SELECT ∗ FROM s t u d e n c i WHERE N a z w i s k o LIKE ’A% ’ ;

Funkcje
Konwersja typów
Agregacje
Operatory zbiorowe - ćwiczenia
Ćwiczenia
1 Wypisz studentów, których imie zaczyna się na ’A’, ale druga
litera imienia to nie ’n’

Funkcje Funkcje agregujące
Konwersja typów Podgrupy
Agregacje Filtrowanie podgrup
Agregacje
Służą do wyliczania „statystyk”
Grupują wiersze według zadanej kolumny (kategorii)
Dostępne funkcje agregujące
COUNT(*) - liczba wierszy
COUNT(distinct wyr) liczba niepustych wystąpień wyr
MAX, MIN, AVG - wartość maksymalna minimalna, średnia
SUM - suma elementów
Example
SELECT COUNT( ∗ ) FROM S t u d e n c i ;
SELECT MIN( Ocena ) , MAX( Ocena ) , AVG( Ocena )

SELECT MIN( Ocena ) , MAX( Ocena ) , AVG( Ocena )

FROM S t u d e n c i
WHERE I m i e l i k e ’M% ’ ;

Grupy i podgrupy
Można agregować dla więcej niż jednej grupy
Tworzona jest „hierarchia” ze względu na kolumny
Klauzula GROUP BY
Każda kolumna, która znajdzie się w wyrażeniu SELECT musi
albo być wewnątrz funkcji agregującej albo w klauzuli GROUP
BY
Example
SELECT I m i e , AVG( Ocena ) FROM S t u d e n c i
GROUP BY( I m i e ) ;
SELECT s u b s t r ( I m i e , 1 , 1 ) im , AVG( Ocena ) FROM S t u d e n c i

GROUP BY( s u b s t r ( I m i e , 1 , 1 ) )
ORDER BY im ;
SELECT s u b s t r ( I m i e , 1 , 1 ) , s u b s t r ( Nazwisko , 1 , 1 ) , AVG( Ocena )

GROUP BY( s u b s t r ( I m i e , 1 , 1 ) , s u b s t r ( Nazwisko , 1 , 1 ) ) ;
Filtrowanie grup
Klauzula WHERE odfiltrowuje na podstawie wartości kolumn

Filtrowanie na podstawie wyników agregacji klauzulą HAVING
Użycie klauzuli HAVING nie wyklucza użycie WHERE
WHERE jest stosowane „wcześniej”
Example
SELECT I m i e , COUNT( ∗ ) FROM S t u d e n c i
WHERE COUNT( ∗ ) >= 3 GROUP BY I m i e ; −− Błąd ! !
SELECT I m i e , COUNT( ∗ ) FROM S t u d e n c i

GROUP BY I m i e HAVING COUNT( ∗ ) >= 3 ;

Ćwiczenia
Ćwiczenia
1 Wyświetl maksymalną ocenę uzyskaną przez studentów,
których nazwisko zaczyna się na ’K’

2 Wyświetl statystyki ocen: ile jakich ocen było
3 Wyświetl ile osób urodziło się w danym miesiącu
4 Wyświetl średnią ocen dla kobiet i dla mężczyzn z podziałem
na miesiąc, w którym są urodzeni
5 Wyświetl średnią ocen według miesiąca urodzenia studenta
biorąc pod uwagę oceny zaliczające (3 i więcej) oraz te
miesiące, dla których osób w nich urodzonych jest więcej niż 2.

Złączenia
Część III
Złączenia

Złączenia
Plan prezentacji
7 Złączenia
Złączenia wewnętrzne
Połączenia zewnętrzne
Wiele tabel

Złączenia Połączenia zewnętrzne
Wiele tabel
Złączenia tabel
Dane mogą znajdować się w wielu tabelach

Różne rodzaje relacji między tabelami
Jeden do jednego
Jeden do wielu
Wiele do jednego
Wiele do wielu
Złączenia umożliwiają wybór z wielu tabel jednocześnie
Różne możliwości złączeń
Wewnętrzne
Zewnętrzne
Wyniki złączeń można filtrować (WHERE), sortować ( SORT BY
i grupować (GROUP BY) tak, jak zapytania z jednej tabeli.

Wiele tabel
Iloczyn kartezjański
Tabele są relacjami
Relacje są zbiorami
Można wykonać iloczyn kartezjański zbiorów
Każdy wiersz jednej tabeli łączony jest z każdym wierszem
drugiej
Można wykonać iloczyn więcej niż dwóch tabel
Wynik może mieć bardzo dużo wierszy
Łączone tabele wymieniane po przecinku
Example
SELECT ∗ FROM S t u d e n c i , P r z e d m i o t y ;

Wiele tabel
Aliasy tabel
Mogą zdażyć się konflikty nazw kolumn tabel

Można poprzedzać nazwy kolumn nazwami tabel
Example
−− Błąd , kolumna I d j e s t w obu t a b e l a c h
SELECT ∗ FROM P r z e d m i o t y , K s i a z k i WHERE I d = 4 ;
−− P o p r a w n i e
SELECT ∗ FROM P r z e d m i o t y , K s i a z k i WHERE K s i a z k i . I d = 4 ;
Tabelom podobnie jak kolumnom można nadawać aliasy

Example
SELECT ∗ FROM P r z e d m i o t y p , K s i a z k i k WHERE p . I d = 3 ;

Wiele tabel
Połączenia równościowe
Tabele najczęściej łączy się „po kolumnie”
Jedna z tabel zawiera informacje uzupełniające do infromacji
w drugiej
Wartości w danej kolumnie muszą być równe
Klauzula JOIN tabela ON warunek złączenia
W obu tabelach muszą istnieć odpowiadające wiersze
Jeśli możliwych połączeń jest wiele, zwielokrotnione zostaną
wiersze w tabeli wynikowej.
Warunek złączenia podobny ja w klauzuli WHERE)
Example (Złączenie równościowe)

SELECT k . T y t u l , s . I m i e , s . N a z w i s k o
FROM K s i a z k i k
JOIN S t u d e n c i s ON k . W y p o z y c z a j a c y = s . I n d e k s ;

Wiele tabel
Połączenia naturalne
Kolumny, po których wykonywane jest łączenie często

nazywają się tak samo
Złączenie naturalne jest skróconym zapisem złączenia
wewnętrznego
Klauzula NATURAL JOIN tabela bez podania
Example (Złączenie naturalne)

SELECT Nazwa , I n d e k s , Ocena FROM P r z e d m i o t y p
JOIN Oceny o ON
p . Id przedmiotu = o . Id przedmiotu ;
SELECT Nazwa , I n d e k s , Ocena
FROM P r z e d m i o t y
NATURAL JOIN Oceny ;

Wiele tabel
Ćwiczenia
1 Wypisz wszystkich studentów i ich oceny

2 Wypisz pary studentów, którzy mają tak samo na imię
3 Wypisz pary studentów, których nazwiska zaczynają się na tą
samą literę
4 Wypisz wszystkich studentów oraz średnią ich ocen ze
wszystkich przedmiotów
5 Wypisz wszystkich studentów i średnią ich ocen z algebry i
baz danych (id przedmiotu 4 oraz 1)
6 Wypisz wszystkich studentów i ich średnią z algebry i baz
danych któych średnia z tych przedmiotó jest większa niż 4.0
7 Wypisz dane jak do punktu poprzedniego sortując po średniej.

Wiele tabel
Połączenia wewnętrzne
Pasujące wiersze muszą istenieć w obu tabelach
W jednej z tabel nie musi istnieć wiersz pasujący
Odpowiadają zapytaniom typu
Wypisz dane o pracownikach i ich żonach (o ile mają żonę)
Klauzule
LEFT JOIN
RIGHT JOIN
FULL JOIN

Wiele tabel
LEFT JOIN
W składni podobne do JOIN

Uwzględniają wszystkie wiersze z tabeli pierwszej i tylko te
wiersze z tabeli dołączanej, które pasują
Example (LEFT JOIN)

Wypisz wszystkich studentów i tytuły książek, które wypożyczyli, o
ile mają wypożyczoną książkę.
SELECT I m i e , Nazwisko , T y t u l FROM S t u d e n c i s
LEFT JOIN K s i a z k i k ON ( s . I n d e k s=k . W y p o z y c z a j a c y ) ;

Wiele tabel
RIGHT JOIN

Uwzględniają wszystkie wiersze z tabeli dołączanej i tylko te
wiersze z tabeli pierwszej, które pasują
Example (RIGHT JOIN)

Wypisz wszystkie książki i nazwiska studentów, którzy je
wypożyczyli (o ile ktoś wypożyczył daną książkę).
RIGHT JOIN K s i a z k i k ON ( s . I n d e k s=k . W y p o z y c z a j a c y ) ;

Wiele tabel
FULL JOIN

Uwzględniają wszystkie wiersze z tabeli pierwzej i wszystkie
wiersze z tabeli drugiej
Jeśli jakieś wiersze pasują, to są one wypisywane jako jeden
Example (FULL JOIN)

Wypisz wszystkie książki i wszystkich studentów, którzy je
wypożyczyli (lub nie wypożyczyli nic).
FULL JOIN K s i a z k i k ON ( s . I n d e k s=k . W y p o z y c z a j a c y ) ;

Wiele tabel
Łączenie wielu tabel
Możliwe jest kaskadowe łączenie wielu tabel

Wynik złączenia jest argumentem kolejnego złączenia (jako
tabela „lewa”)
Wykorzystywane np. w złączeniu wiele do wielu
Możliwe jest łączenie tabel samych ze sobą
Example (Many to many)

Wypisz studentów, przedmioty oraz oceny jakie z nich dostali.
SELECT I m i e , Nazwisko , Nazwa , Ocena
FROM S t u d e n c i s
JOIN Oceny o ON s . I n d e k s = o . I n d e k s
JOIN P r z e d m i o t y p ON o . I d p r z e d m i o t u = p . I d p r z e d m i o t u
WHERE I m i e l i k e ’A% ’ ;

Wiele tabel
Ćwiczenia
1 Wypisz wszystkich studentów, którzy mają wypożyczoną choć

jedną książkęd
2 Wypisz wszystkich studentów i ich ocenę z przedmiotów,
których nazwa zaczyna się na ’A’, o ile takową dostali
3 Dla każdego studenta wypisz, ile ma pożyczonych książek;
4 Wypisz nazwę przedmiotu, średnią ocen z niego w zależności
od tego, na jaką literę zaczyna się nazwisko osoby

Podzapytania
Część IV
Podzapytania

Podzapytania
Plan prezentacji
8 Podzapytania
Podzapytania jako źródło zapytań
Podzapytania filtrujące
Podzapytania skorelowane

Podzapytania Podzapytania filtrujące
Podzapytania
Zapytania umieszczone wewnątrz innych zapytań

Zawsze umieszczone w nawiasach
Możliwe do umieszczenia w
Klauzuli FROM
Klauzuli WHERE, HAVING
Klauzuli SELECT
Używane w zależności od ilości zwracanych wierszy
Wierszowe
Tablicowe
Możliwe użycie wyników zapytania nadrzędnego

Zapytania jako źródło zapytań

Podzapytania można umieszczać jako tabelę źródłową
zapytania
Po klauzuli FROM
Jako prawy element złączenia
Aliasy kolumn podzapytania stają się nazwami kolumn tabeli
źródłowej
Obowiązują te same zasady co w zwykłych zapytaniach
Example (Podzapytanie FROM)
SELECT ∗ FROM (SELECT I m i e , Nazwisko , AVG( Ocena ) s r e d n i a
NATURAL JOIN Oceny
GROUP BY I m i e , N a z w i s k o ) ;
−− Błąd p o n i ż e j , z ł a nazwa kolumny
SELECT Nazwisko , AVG( Ocena )
FROM (SELECT I m i e , Nazwisko , AVG( Ocena ) s r e d n i a
NATURAL JOIN Oceny
GROUP Piotr
BY Kaczyński
I m i e , N aBazy
z w idanych
sko ) ;
Podzapytania wierszowe
Zwracają pojedynczy wiersz (może być klika kolumn)
Możliwe do użycia w klauzuli WHERE
Jako wrunek z operatorem logicznym (=, <= itd)
Warunek = i <> może być używany do wielu kolumn
Liczy się kolejność kolumn w podzapytaniu
Można również użyć bezpośrednio w klauzuli SELECT
Definiuje wartość kolumny
Example
SELECT I m i e , N a z w i s k o FROM S t u d e n c i
NATURAL JOIN Oceny
WHERE Ocena = ( SELECT MIN( Ocena )
FROM Oceny
NATURAL JOIN S t u d e n c i
WHERE I d P r z e d m i o t u = 1 )
AND I d P r z e d m i o t u = 1 ;

Podzapytania wierszowe - Przykład

Example
Wypisz wszystkich studentów, którzy mają na imię Piotr i ich
numer indeksu jest równy średniej wartości wszystkich indeksów.
WHERE ( I m i e , I n d e k s ) =
(SELECT ’ P i o t r ’ , AVG( I n d e k s ) FROM S t u d e n c i ) ;
Example
Wybierz wszystkich studentów, których średnia ocen jest mniejsza
niż średnia ocen wszystkich studentów ze wszystkich przedmiotów.
SELECT I m i e , Nazwisko , AVG( Ocena )
NATURAL JOIN Oceny
GROUP BY I m i e , N a z w i s k o
HAVING AVG( Ocena ) < (SELECT AVG( Ocena ) FROM S t u d e n c i
NATURAL JOIN Oceny ) ;

Podzapytania tablicowe
Podzapytania zwracają więcej niż jeden wiersz

Możliwe wykorzystanie
W klauzuli WHERE
W klauzuli HAVING
Porównywanie elementu wiersza zapytania głównego z
wieloma wierszami podzapytania
Operatory logiczne
ALL
ANY

Operatory ALL i ANY
Operator ANY
Warunek jest spełniony jeśli zachodzi dla dowolnego wiersza
podzapytania
Operator ALL
Warunek jest spełniony jeśli zachodzi dla każdego wiersza
podzapytania
Jeśli operatorem porównującym jest = to porównania można
robić dla wielu kolumn.

Operatory ALL i ANY przykład

Example (Operator ANY)
Wypisz wszystkich studentów którzy mają średnią ocenę większą
niż dowolna z ocen z przedmiotu o id 1
SELECT I m i e , N a z w i s k o FROM S t u d e n c i NATURAL JOIN OCENY
HAVING AVG( Ocena ) > ANY ( SELECT Ocena FROM Oceny
WHERE I d P r z e d m i o t u = 1 ) ;
Example (Operator ALL)

Wypisz wszystkich studentów którzy mają średnią ocenę większą
niż średnia z ocen z poszczególnych przedmiotów.
SELECT I m i e , N a z w i s k o FROM S t u d e n c i NATURAL JOIN OCENY
HAVING AVG( Ocena ) > ALL (SELECT AVG( Ocena ) FROM Oceny
GROUP BY I d P r z e d m i o t u ) ;

Zagnieżdżanie podzapytań
Każde podzapytanie może mieć podzapytania
Zagnieżdżeń może być nieskończenie wiele
Uwaga na wydajność takich zapytań!
Example
Wypisz tych studentów, którzy mają pożyczoną książkę o tytule,
który zaczyna się na tą samą literę, co książka wypożyczona przez
studenta o największym numerze indeksu wśród studentów
wypożyczających książki.
JOIN K s i a z k i ON S t u d e n c i . I n d e k s = K s i a z k i . W y p o z y c z a j a c y
WHERE s u b s t r ( T y t u l , 1 , 1 ) =
(SELECT s u b s t r ( T y t u l , 1 , 1 ) FROM K s i a z k i
WHERE W y p o z y c z a j a c y =
(SELECT MAX( W y p o z y c z a j a c y ) FROM K s i a z k i ) ) ;

Ćwiczenia
z1 Wypisz studenta o najdłuższym nazwisku

z2 Wypisz imiona, nazwiska oraz średnią ocen tych studentów,
którzy mają średnią o 10% lepszą niż średnia wszystkich
studentów
z3 Wypisz kto dostał najlepszą ocenę z Algebry (id przedmiotu =
1)
z4 Wypisz imię i nazwisko studenta, który wypożyczył najwięcej
książek oraz ile tych książek pożyczył

Podzapytania mogą mieć jako parametr wartość zapytania

nadrzędnego
Uwaga na wydajność i aliasy
Example
Wypisz studentów (imię i nazwisko), którzy mają wypożyczoną
książkę o tytule, który zaczyna się na literę większą niż pierwsza
litera tytułu dowolnej książki autora, którego nazwisko zaczyna się
na tą samą literę co nazwisko studenta.
SELECT I m i e , N a z w i s k o FROM S t u d e n c i s
JOIN K s i a z k i ON s . I n d e k s = K s i a z k i . W y p o z y c z a j a c y
WHERE s u b s t r ( T y t u l , 1 , 1 ) > ALL (SELECT s u b s t r ( T y t u l , 1 , 1 )
FROM K s i a z k i
WHERE s u b s t r ( Autor , 1 , 1 ) =
s u b s t r ( s . Imie , 1 , 1 ) ) ;

Operator EXISTS
Operator sprawdzający czy isnieje choć jeden odpowiadający

wiersz
Podzapytanie obliczane dla każdego wiersza
Example (Exists)
Wypisz wszystkich studentów, dla których da się znaleźć innego
studenta o nazwisku zaczynającym się na te same trzy pierwsze
litery.
SELECT I m i e , N a z w i s k o FROM S t u d e n c i s
WHERE EXISTS ( SELECT ∗ FROM S t u d e n c i
WHERE s u b s t r ( Nazwisko , 1 , 3 ) =
s u b s t r ( s . Nazwisko , 1 , 3 )
AND s . I n d e k s <> I n d e k s ) ;

Ćwiczenia
x1 Wypisz nazwy przedmiotów oraz imiona i nazwiska tych

studentów, którzy mają największą średnią w danym
przedmiocie.
x2 Wypisz imiona i nazwiska oraz średnie tych studentów, których
średnia jest najwyższa wśród studentów o tym samym imieniu.
x3 Wypisz imiona i nazwiska tych studentów, którzy mają imię
takie, którego nie ma żaden inny student
x4 Wypisz tych studentów, którzy mają wszystkie oceny niższe
niż średnia tych studentów, którzy mają tak samo na imię.

Definiowanie tabel
Modyfikacja danych
Część V
Manipulacja danymi

Definiowanie tabel
Modyfikacja danych
Plan prezentacji
9 Definiowanie tabel
Typy danych
Polecenia DDL
10 Modyfikacja danych
Wstawianie
Zmiana
Usuwanie

Definiowanie tabel Typy danych
Modyfikacja danych Polecenia DDL
Typy liczbowe
Typ Opis Max

NUMBER(n,p) Liczba o precyzji n, p p=38, s=-84− >127
INTEGER Synonim NUMBER(38) 38 cyfr
FLOAT Zmiennoprzecinkowy
Bez podania precyzji NUMBER oznacza liczbę
zmiennoprzecinkową o maksymalnie 9 cyfrach po przecinku.
n oznacza liczbę wszystkich cyfr w liczbie
Podając tylko n oznacza liczbę całkowitą o n cyfrach
p oznacza ilość cyfr „po przecinku” (wśród n wszystkich)
Podając ujemne p liczba jest zaokrąglana do dziesiątek (-1),
setek (-2), tysięcy (-3) itd.

Typy liczbowe - przykłady
Example
Liczba 12345678.89
NUMBER → 12345678.9
NUMBER(5) → nie wyświetli się (za mała precyzja)
NUMBER(9,1) → 12345678.9
NUMBER(8,1) → nie wyświetli się (za mała precyzja)
NUMBER(7,-1) → 123456780
NUMBER(7,-2) → 123456700

Typy znakowe
Typ Opis Max

VARCHAR2 Ciąg znaków zmiennej długości 4000
NVARCHAR2 Ciąg znaków narodowych zmiennej długości 4000
CHAR Ciąg znaków stałej długości 2000
NCHAR Ciąg znaków narodowych stałej długości 2000
CLOB Bardzo długi ciąg znaków 4GB
Pola o zmiennej szerokości będą zajmować tylko tyle znaków,

ile przechowywany tekst
Pola o stałej szerokości wypełniane są znakami pustymi, jeśli
tekst nie zajmuje całości
Nadają się do kodów, symboli etc.

Daty i czas
Typ Opis Max

DATE Data (do dni) 31.12.9999
TIMESTAMP Dokładny czas
INTERVAL YEAR TO MONTH Przedział czasowy
INTERVAL DAY TO SECOND Przedział czasowy
Typ TIMESTAMP można opatrzeć WITH TIME ZONE -
dodatkowo przesunięcie czasowe
Każdy z typów można opatrzeć precyzją
TIMESTAMP(n) ilość cyfr na ułamki sekundy
INTERVAL YEAR(n) TO MONTH ilość cyfr dla roku
INTERVAL DAY(n) TO SECOND(p) n cyfr dla dni i p dla
ułamka sekund

Binarne
Typ Opis Max

RAW Ciąg bajtów 2000
BLOB Bardzo długi ciąg bajtów 4GB
XMLType Dane w XML 4GB
Typy binarne są mało przenośne
Mało wydajne przy wyszukiwaniu
Należy używać z wielką ostrożnością

Wartości puste
Wartość pustą reprezentuje literał NULL

Dana kolumna może zawierać wartość pustą o ile definicja na
to pozwala
Identyfikuje wartość „nie znana”
W zapytaniach można sprawdzać czy dana kolumna jest NULL
Oparator logiczny IS NULLL oraz IS NOT NULL
Nie można stosować = NULL
W Oracle pusty ciąg znaków jest identyfikowany jako NULL, a
nie ’’
Example
SELECT ∗ FROM S t u d e n c i WHERE P e s e l I S NOT NULL ;

Tworzenie tabeli
Polecenie CREATE TABLE nazwa

Po nim następuje w nawiasach lista nazw kolumn i ich typów
Lista oddzielana przecinkami
Można podać wartość dimyślną kolumny DEFAULT
Example
CREATE TABLE S t u d e n c i ( I m i e VARCHAR2( 3 0 ) ,
N a z w i s k o VARCHAR2( 3 0 ) ,
Ocena NUMBER( 2 , 1 ) ) ;
Ocena NUMBER( 2 , 1 ) DEFAULT 2 ) ;

Ograniczenia
Domyślnie wszystkie kolumny mogą przyjąć wartość NULL

Przy definicji można dodać NOT NULL po typie kolumny
Można dodać ograniczenie na wartość liczbową
Przy definicji kolumny podajemy warunek po słowie CHECK
Na końcu definicji kolumn jeśli obejmuje więcej niż jedną
kolumnę
Example
CREATE TABLE S t u d e n c i ( I m i e VARCHAR2( 3 0 ) NOT NULL ,
N a z w i s k o VARCHAR2( 3 0 ) NOT NULL ,
Ocena NUMBER( 1 , 1 )
CHECK ( Ocena >= 2 AND Ocena <= 5 ) ;
CREATE TABLE P r a c a (Od DATE NOT NULL ,
Do DATE NOT NULL ,
CHECK (Od <= Do ) ;

Modyfikacja tabeli
Właściwości tabeli i kolumn można zmieniać

Polecenie ALTER TABLE nazwa
DROP COLUMN nazwa - usuwa kolumnę (niezalecane!)
ADD nazwa typ - dodaje kolumnę o zadanym typie
MODIFY nazwa typ - zmienia typ kolumny
RENAME TO nazwa - zmienia nazwę tabeli
RENAME COLUMN nazwa TO nazwa2 - zmienia nazwę kolumny
Example
ALTER TABLE DROP COLUMN Ocena ;
ALTER TABLE S t u d e n c i ADD P e s e l NUMBER( 1 1 ) ;
ALTER TABLE S t u d e n c i MODIFY Ocena NUMBER( 4 , 2 ) ;
ALTER TABLE S t u d e n c i RENAME TO W y n i k i ;
ALTER TABLE S t u d e n c i RENAME COLUMN Ocena RENAME TO Wynik ;

Usuwanie tabeli
Wykonywane polecenien DROP TABLE nazwa

Operacja niepolecana
Szczególnie, gdy są ważne dane
Operacja nieodwracalna
Usuwa, jeśli tabela nie jest przez kogoś używana
Example
DROP TABLE S t u d e n c i ;

Wstawianie
Definiowanie tabel
Zmiana
Modyfikacja danych
Usuwanie
Transakcyjność
Każda operacja wykonywana jest w ramach transakcji

Transakcje powinny być ACID
Atomicity - niepodzielność
Consistency - spójność
Isolation - izolacja
Durability - trwałość
Zatwierdzanie transakcji COMMIT
Cofanie transakcji ROLLBACK
Operacje DDL wykonują COMMIT automatycznie
Wszystkie inne należy zatwierdzać ręcznie

Wstawianie
Definiowanie tabel
Zmiana
Modyfikacja danych
Usuwanie
Wstawianie proste
Wiersz wstawiany jest przez
INSERT INTO nazwa tabeli VALUES(wartości)
Wartości podawane są w kolejności takiej, jak definicja
kolumny
Można podać do których kolumn i w jakiej kolejności
INSERT INTO nazwa tabeli(kolumny) VALUES(wartości)
Nie trzeba podawać wszystkich kolumn (wtedy wstawione
zostaną NULLe)
Example
Ocena NUMBER( 2 , 1 ) ) ;
INSERT INTO S t u d e n c i VALUES( ’ P i o t r ’ , ’ K a c z y n s k i ’ , 5 ) ;
INSERT INTO S t u d e n c i ( Nazwisko , I m i e )
VALUES( ’ P i o t r ’ , ’ K a c z y n s k i ’ ) ;

Wstawianie
Definiowanie tabel
Zmiana
Modyfikacja danych
Usuwanie
Wstawianie z zapytania
Wartości wstawiane do tabeli mogą pochodzić z zapytania

Obie wersje INSERT dozwolone (z podaniem kolumn i bez)
Można tworzyć tabelę od razu uzupełniając ją danymi
Polecenie CREATE TABLE nazwa AS SELECT FROM ...
Można podać nazwy kolumn i ich typy (ale muszą być zgodne)
Example
INSERT INTO Oceny SELECT ∗ FROM Oceny ;
INSERT INTO Oceny ( Ocena ) SELECT Ocena ∗2 FROM Oceny ;
CREATE TABLE W y n i k i AS SELECT ∗ From Oceny ;
CREATE TABLE W y n i k i ( N a z w i s k o VARCHAR2( 3 0 ) ,
Wynik NUMBER( 3 , 1 ) )
AS SELECT Nazwisko , Ocena ∗3 FROM Oceny ;

Wstawianie
Definiowanie tabel
Zmiana
Modyfikacja danych
Usuwanie
Zmiana wierszy
Polecenie UPDATE nazwa tabeli SET

Po tym następuje lista kolumna = wartość
Na końcu klauzula WHERE aby wyselekcjonować, które
weirsze mają być zmienione
Wartość może być przypisana z podzapytania wierszowego
Example
UPDATE Oceny SET Ocena = 2 ;
UPDATE Oceny SET Ocena = 2∗ Ocena ;
UPDATE Oceny SET Ocena = 2 ,
Uwagi = ’ I m i e na A ’
WHERE I m i e LIKE ’A% ’ ;
UPDATE Oceny o SET Ocena = ( SELECT AVG( Ocena ) FROM Oceny )
WHERE EXISTS (SELECT Ocena FROM Oceny
WHERE Ocena > o . Ocena ) ;

Wstawianie
Definiowanie tabel
Zmiana
Modyfikacja danych
Usuwanie
Usuwanie proste
Usuwanie poleceniem DELETE FROM nazwa tabeli

Można (w zasadzie powinno się) podać klauzulę WHERE
Klauzula WHERE ogranicza wiersze, które mają być skasowane
Można stosować podzapytania
Example
DELETE FROM S t u d e n c i ;
DELETE FROM S t u d e n c i WHERE I m i e LIKE ’A% ’ ;
DELETE FROM S t u d e n c i s
WHERE s . o c e n a <
SELECT AVG( Ocena ) FROM S t u d e n c i ;

Wstawianie
Definiowanie tabel
Zmiana
Modyfikacja danych
Usuwanie
Ćwiczenia
Ćwiczenia
Napisz skrypt, który
1 Utworzy tabelę Pracownicy z kolumnami Imie, Nazwisko,
PESEL, Pensja
2 Wstawi 5 pracowników do tej tabeli (wymyśl dane)
3 Doda kolumnę Kod o takim samym rozmiarze jak PESEL
4 Zakuduje numery PESEL dodając do każdej cyfry 2 (modulo
10) i wstawi wartości do kolumny Kod
5 Usunie wszystkich pracowników, których Kod PESEL kończy
się na 0
6 Podwyższy pozostałym pracownikom pensję o 20%
7 Podwyższy o 10% pensję tym pracownikom, którzy mają
pensję większą niż średnia pensja wszystkich pracowników
Model pojęciowy
Model logiczny
Normalizacja
Część VI
Projektowanie bazy danych

Model pojęciowy
Model logiczny
Normalizacja
Plan prezentacji
11 Model pojęciowy
Diagramy związków encji
Związki
Identyfikacja encji
12 Model logiczny
Przekształcanie modelu pojęciowego
Ograniczenia integralności
Indeksy
13 Normalizacja
Zależności
Postacie normalne

Model pojęciowy Diagramy związków encji
Model logiczny Związki
Normalizacja Identyfikacja encji
Cele projektowania pojęciowego
Model konceptualny
Precyzyjne określenie zakresu projektu
Określenie wymagań użytkownika
Modelowanie informacji
Niezbędne dla działania systemu
Niezależne od implementacji
Według określonego modelu danych
Kierujemy się potrzebami użytkownika
Odpowiada na pytanie co? a nie jak?

Diagramy związków encji
Przykład modelu pojęciowego

Entity Relationship Diagram (ERD)
Elementy diagramu
Encje
Atrybuty encji
Związki
Unikalne identyfikatory
Kilka konwencji diagramów
Wyamagana konsekwencja!

Diagram związków encji - przykład

Encje
Model rzeczy, osób itp.

O których chcemy przechowywać informacje
Które mają tożsamość
Nazwa: rzeczownik w l.poj., wielkie litery
Example (Przykłady encji)

produkt (towar), przedmiot
osoba, pracownik, klient
dokument, pozycja dokumentu
...

Atrybuty
Określają cechy rzeczy, osób itp.
Identyfikują
Opisują
Podają ilości
Klasyfikują
Są typu prostego (atomowego, nie są tablicami)
Muszą mieć precyzyjne nazwy
Rodzaje atrybutów
Należące do unikalnego identyfikatora (znak #)
Obowiązkowe (znak *)
Opcjonalne (znak o)
Example (Przykłady atrybutów)

Kod towaru, nazwa
Nr identyfikacyjny, imię, nazwisko, adres
Cena, wartość, rodzaj płatności
Związki
Pokazują zależności między encjami

Powinny być obustronnie nazwane
Nie zapisuje się sposobu realizacji
Cechy związków
Opcjonalność (po każdej stronie)
Opcjonalny (linia przerywana)
Obowiązkowy (linia ciągła)
Stopień (po każdej stronie)
Jeden (1, pojedyncza linia)
Wiele (n, kurza łapka)
Pierwotna unikalność identyfikatora (pozioma kreska)
Transferowalność (związek nietransferowalny zaznacza )
Rekurencyjność

Błędny projekt pojęciowy

Uwzględnianie identyfikatorów uwzględnia implementację

Transferowalność i rekurencyjność
Związek tranferowalny
Tą samą instancję związku można przenieść na inne encje
Example
Relacja Producent → Towar nietransferowalna
Relacja Towar → Właściciel transferowalna
Związek rekurencyjny
Jedna instancja encji jest w relacji z inną instancją tej samej
encji
Drzewa, grafy
Example
Każdy pracownik ma szefa, który również jest pracownikiem
Relacja Pracownik → Pracownik

Poprawność związków
Związki muszą sensownie odzwierciedlać rzeczywistość
Związki 1-1 są podejrzane
Związki obustronnie obowiązkowe są podejrzane (zbytnie
obostrzenie)
Związki rekurencyjne muszą być obustronnie opcjonalne
Rozbicie związków n-m (wiele do wielu)

Związki wykluczające się

Stosujemy, gdy dana encja może być w związku z jedną z
dwóch różnych encji
Zapisywana w konwencji „łuku”
Łuk może być
Obowiązkowy (zachodzi dokładnie jeden związek)
Opcjonalny (zachodzi jeden lub żaden)

Związki rekurencyjne
Drzewa
Związek obustronnie opcjonalny
Modelują hierarchię
Grafy
Rekurencyjny związek n-m
Ostatecznie - dwa związki 1-n

Identyfikacja encji
Każda encja powinna mieć unikalny identyfikator
Możliwe składniki identyfikatora
Atrybuty
Związki
Atrybuty i związki
Example
Pozycję faktury identyfikuje numer pozycji i związek z odpowiednią
fakturą.
Pierwotny unikalny identyfikator
Identyfikuje wszystkie wystąpienia encji
Wszystkie składniki obowiązkowe
Powinien być niezmienny, łatwy do wyznaczenia, czytelny,
słabo złożony (mała ilość znaków)
Wtórny unikalny identyfikator
Do celów kontrolnych
Pola mogą być opcjonalne
Model pojęciowy Przekształcanie modelu pojęciowego
Model logiczny Ograniczenia integralności
Normalizacja Indeksy
Cele projektu logicznego
Zaprojektowanie
Struktur dcanych
Ograniczeń integralności
Obudowy proceduralnej (wyzwalacze)
Perspektyw
Rozwiązań dla przetwarzania rozproszonego
Brany pod uwagę konkretny SZBD
Projekt logiczny jest podstawą do stworzenia fizycznej bazy
danych

Przekształcenie modelu pojęciowego w logiczny
Encje → tabele
Nazwy tabel w liczbie mnogiej
Bez znaków narodowych etc.
Atrybuty → kolumny
Typy dostępne w SZRBD
Obowiązkowość → NOT NULL
Pierwotne identyfikatory unikalne → klucze główne
Wtórne identyfikatory unikalne → ograniczenia unikalności
Związki → klucze obce
Obowiązkowość → NOT NULL
Nietransferowalność → niezmienność klucza

Ograniczenia integralności
Deklaratywne
Wykonywane przezn serwer bd
Dotyczą wszystkich operacji
Dotyczą wszystkich wierszy
Wykonywane bezbłędnie i zoptymalizowane
Proceduralne
Wykonywane przez serwer (dla wszystkich operacji) lub
aplikację
Dotyczą tylko zmienianych danych
Kod może zawierać błędy (pisane przez developerów)
Realizowane przez wyzwalacze (tzw. triggers)
Należy dążyć do ograniczeń deklaratywnych

Wyzwalacze
Procedury rezydujące w serwerze b.d.

Automatycznie wyzwalane przez:
Wstawienie wiersza
Usunięcie wiersza
Modyfikację określonych kolumn
Służą do
Wymuszania nietypowych reguł integralności
Nietypowych zabezpieczeń dostępu
Śledzenia zmian w b.d.
Wymuszania integralności referencyjnej w rozproszonych b.d.
Nietypowej replikacji danych
Klauzla CREATE TRIGGER

Ograniczenia deklaratywne
Kolumny: NOT NULL, CHECK

Wiersza: CHECK
Tabeli: Klucz główny (PRIMARY KEY), unikalność (UNIQUE)
Referencyjne: Klucz obcy (FOREIGN KEY
Example (Ograniczenie UNIQUE)

CREATE TABLE STUDENCI ( I m i e VARCHAR( 3 0 ) ,
N a z w i s k o VARCHAR( 3 0 ) ,
P e s e l NUMBER( 1 1 ) ,
UNIQUE( I m i e ) ) ;

Klucz główny
Funkcja: jednoznaczna identyfikacja wiersza
Tworzenie ograniczeniem deklaratywnym PRIMARY KEY
Dla idetyfikatora z samych atrybutów: odpowiednie kolumny
Dla identyfikatora z atrybutów i związków: kolumny atrybutów
i kolumny kluczy obcych
Sztuczne klucze główne
Klucz numeryczny
Generowane z sekwencji
Klucz główny tworzy indeks
Example
CREATE TABLE STUDENCI ( I m i e VARCHAR( 3 0 ) ,
N a z w i s k o VARCHAR( 3 0 ) ,
Ocena NUMBER( 1 , 1 ) ,
PRIMARY KEY( I m i e , N a z w i s k o ) ) ;

Klucz obcy
Realizują związki
Implementacja:
Dodanie kolumn klucza obcego odpowiadających kolumnom
wskazywanego klucza głównego
Ograniczenie deklaratywne REFERENCES
Sposób obsługi modyfikacji/usuwania wskazywanego klucza
głównego
Kaskada - ON DELETE CASCADE (kasuje/modyfikuje się razem
z kluczem głównym)
Restrykcja - bez klauzuli (usuwanie/modyfikacja niemożliwa,
gdy jest choć jedna instancja encji podrzędnej)
Reprezentacja łuku
Dwa osobne klucze obce opcjonalne
Warunek wykluczania (CHECK)
Na każdy klucz obcy powinien być nałożony indeks
Klucz obcy - przykłady
Example
CREATE TABLE F a k t u r y ( i d f a k t u r y NUMBER PRIMARY KEY ) ;
CREATE TABLE P o z y c j e ( i d p o z y c j i NUMBER,
i d f a k t u r y REFERENCES F a k t u r y ( i d f a k t u r y )
ON DELETE CASCADE ) ;

Indeksy
Specjalne struktury w bazie danych

Przyspieszają wyszukiwanie danych
Przyspieszają złączenia tabel
Ich użycie musi być uzasadnione
Przy częstych zmianach tabeli są mało wydajne
Zajmują miejsce na dysku
Tworzenie poleceniem CREATE INDEX
Example
CREATE INDEX n a z w a i n d e k s u ON t a b e l a ( kolumny ) ;
CREATE INDEX f k i n d e x p o z y c j e ON P o z y c j e ( i d f a k t u r y ) ;

Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Zależności funkcyjne
Definition
Mówimy, że zbiór atrybutów Y jest zależny funkcyjnie od zbioru
atrybutów X tej samej relacji, gdy z każdą konfiguracją wartości
atrybutów z X jest związana co najwyżej jedna konfiguracja
wartości w Y . Zależność tą oznaczamy X → Y .
Example
Imię zależy funkcyjnie od id pracownika
Id pracownika nie zależy funkcyjnie od imienia
Imię nie zależy funkcyjnie od nazwiska

Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Zależność tranzytywna
Definition
Mówimy, że istnieje zależność tranzytywna A do X jeśli istnieje
zbiór Y zależny funkcyjne od X oraz zbiór A jest zależny
funkcyjnie od Y . Przy czym X nie jest zależne funkcyjnie od X
oraz A nie jest podzbiorem sumy X i Y .

Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Zależności wielowartościowe
Definition
Mówimy, że zbiór atrybutów Y jest zależny wielowartościowo od
zbioru X gdy z każdą konfiguracją wartości atrybutów z X jest
związany zbiór konfiguracji wartości z Y niezależnie od wartości
pozostałych atrybutów. Zależność tą oznaczamy X →→ Y .
Example
Zajęcia Wykładowca Podręcznik
BD Kaczyński XYZ
BD Kwasowiec XYZ
BD Kaczyński UVW
Podręczniki nie zależą od wykładowców
Nie ma zależności funkcyjnych
Zależności wielowartościowe Z →→ W oraz Z →→ P
Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Pierwsza postać normalna (1NF)
Definition
Relacja jest w 1NF gdy wszystkie atrybuty są atomowe – prostych
typów
1NF jest wymogiem dla rachunku relacyjnego, a więc i

języków zapytań
Kontrprzykłady:
Atrybut tablicowy
Zbiór

Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Druga postać normalna (2NF)

Definition
Relacja jest w 2NF gdy każdy atrybut niekluczowy (nie należący do
klucza właściwego) jest zależny funkcyjnie od całego klucza
właściwego
Przyczyną braku 2NF jest zwykle błędne połączenie danych

Naruszenie 2NF polega na istnieniu zależności funkcyjnej od
fragmentu klucza właściwego
Kontrprzykład: spis przepustek
Tabela z kolumnami #Id prac,#Budynek,Nazwisko
Nazwisko zależy funkcyjnie od id prac, czyli od fragmentu
klucza
Należy rozłożyć na dwie tabele:
#Id prac,#Budynek
#Id prac,Nazwisko
Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Trzecia postać normalna
Definition
Relacja jest w 3NF gdy każdy atrybut niekluczowy jest
bezpośrednio zależny funkcyjnie od całego klucza właściwego
Możliwe przypadki naruszenia 3NF

Naruszenie 2NF
Istnienie zależności tranzytywnej (a więc niebezpośredniej) od
klucza właściwego
3NF jest zazwyczaj wystarczająca dla usunięcia praktycznie
ważnych anomalii
Każdy schemat można doprowadzić do 3NF zachowując
Zależności
Odwracalność rozkładu

Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Trzecia postać normalna - przykład
Example
Dana jest następująca relacja
#Id pracownika Nazwisko Stanowisko Pensja
Relacja jest w 2NF (klucz jednoatrybutowy)
Isnieje zależność tranzytywna I → S → P
Rozkład na INS oraz SP sprowadza do 3NF

Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Postać normalna Boyce’a-Codda (BCNF)
Definition
Relacja jest w BCNF gdy każda nietrywialna zależność funkcyjna
jest zależnością od klucza (niekoniecznie właściwego)
W BCNF zależności tranzytywne nie istnieją w ogóle

Nie każdy schemat można doprowadzić do BCNF z
zachowaniem zależności
Najczęściej skutki wynikające z braku BCNF nie są istotne z
punktu widzenia projektu

Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Postać normalna BC - przykład
Example
Miasto Ulica Kod pocztowy
Istnieją tu klucze MU, UK (nazwy ulic mogą się powtarzać w
różnych miastach)
Występują zależności MU → K , K → M
Anomalie: usuwając ulicę możemy utracić informację o mieście
Relacja jest w 3NF: brak atrybutow niekluczowych
Relacja nie jest w BCNF: K nie jest kluczem
Relacja jest nierozkładalna do BCNF bez utraty zależności

Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Czwarta postać normalna (4NF)
Definition
Relacja jest w 4NF gdy jeśli każda nietrywialna zależność
wielowartościowa jest zależnością od klucza (niekoniecznie
właściwego)
Example
Zajęcia Wykładowca Podręcznik
Istnieją zależności Z →→ W oraz Z →→ P
Nie ma zależności funkcyjnych, a więc jest BCNF
Występuje nadmiar informacji: powtórzone dane dla
podręczników i wykładowców
Rozkład ZW , ZP doprowadza do 4NF
Model pojęciowy
Zależności
Model logiczny
Postacie normalne
Normalizacja
Wymagania
Struktury relacyjne w systemach transakcyjnych powinny być

co najmniej w 3NF
Odstępstwa
Poważne problemy wydajnościowe
Projekt musi być znormalizowany, dopiero później można
denormalizować
Konsekwencje odstępstw
Redundancja i anomalie
Ryzyko utraty spójności danych
Komplikacja kodu

PL/SQL - Wstęp
Kursory
Programy składowane
Część VII
PL/SQL

PL/SQL - Wstęp
Kursory
Plan prezentacji
14 PL/SQL - Wstęp
Podstawy
Zmienne i typy danych
Instrukcje sterujące
15 Kursory
Tworzenie i podstawowe użycie kursora
Kursor a pętla FOR
16 Programy składowane
Procedury i funkcje
Wyzwalacze

PL/SQL - Wstęp Podstawy
Kursory Zmienne i typy danych
Programy składowane Instrukcje sterujące
Język PL/SQL
Język Proceduralny a nie deklaratywny,

Mówimy jak a nie co
W tym sensie podobny do C czy C++
Specyficzny dla SZRBD Oracle
Wykorzystywany do zadań specjalnych
Nietypowe zapytania
Wykonywanie skomplikowanych zadań administracyjnych
Migracja danych
...
Preferowany język deklaratywny

Blok języka PL/SQL

Program składa się z bloków (odpowiedniki {...} w C)
Bloki mogą być zagnieżdżane
/ uruchamia ostatnio wprowadzony blok w SQL*Plus
Blok PL/SQL - podstawowy
BEGIN
polecenia
END;
Blok PL/SQL - rozszerzony

DECLARE
deklaracje
BEGIN
polecenia
EXCEPTION
o b s ł u g a błędów
END;
Typy danych
Te same co w SQL
Dodatkowo
Typ logiczny BOOLEAN (TRUE lub FALSE)
Typ RECORD
Możliwa deklaracja tablic
Deklaracja zmiennych w sekcji DECLARE
Widoczność zmiennych podobnie jak w C (zagnieżdżanie
bloków)
Stałe deklarowane z CONSTANT
Example
DECLARE
i m i e VARCHAR2 ( 2 0 ) ;
p o c z a t e k DATE ;
p o p r a w n i e BOOLEAN ;

Inicjalizacja zmiennych
Inicjalizacja przez przypisanie :=

Zmienne mogą przyjmować wartość NULL
Zmienne domyślnie przyjmują NULL
Można dodać ograniczenie NOT NULL
Stałe trzeba zainicjalizować
Example
DECLARE
i m i e VARCHAR2( 2 0 ) := ’ P i o t r ’ ;
p o c z a t e k DATE NOT NULL := ’ 2010−01−01 ’ ;
p o p r a w n i e BOOLEAN := TRUE ;
s t a l a CONSTANT VARCHAR2( 1 0 ) := ’ Moja S t a l a ’ ;
BEGIN
NULL ;
END;
/

Rekordy
Odpowiednik struktury w C++
Definicja typu
TYPE nazwa typu IS RECORD(lista pól)
Deklaracja zmiennej
nazwa typu nazwa zmiennej
Odwołanie do pól przez kropkę
Example
DECLARE
TYPE ADRES I S RECORD( U l i c a VARCHAR2( 2 0 ) , Numer NUMBER( 3 ) ) ;
m o j a d r e s ADRES ;
BEGIN
m o j a d r e s . U l i c a := ’ D e w a j t i s ’ ;
m o j a d r e s . Numer := ’ 5 ’ ;
END;
/

Sufiksy typów
Sufiks %TYPE wyciąga typ atrybutu do którego jest doklejony

Sufiks %ROWTYPE wyciąga typr rekordu jednego wiersza tabeli
Example
DECLARE
imie studenta s t u d e n c i . i m i e%TYPE ;
dane studenta s t u d e n c i%ROWTYPE;
BEGIN
imie studenta := ’ P i o t r ’ ;
dane studenta . i m i e := ’ P i o t r ’ ;
dane studenta . n a z w i s k o := ’ K a c z y n s k i ’ ;
END;
/

printf i scanf w PL/SQL

Pobranie od użytkownika
Zmienna z &
Zostanie zastąpiona przed wywołaniem procedury
Wypisanie na ekran
Funkcja dmbs output.putline
Należy odpowiednio ustawić SQL*Plus
SET SERVEROUTPUT ON
Example
SET SERVEROUTPUT ON;
DECLARE
x NUMBER( 2 ) := &x ;
BEGIN
DBMS OUTPUT . PUT LINE ( ’ Kwadrat t e j l i c z b y to ’ | | x∗x ) ;
END;
/

Operatory w PL/SQL
Arytmetyczne
+, -, *, /, **
** oznacza potęgowanie
Logiczne
AND, OR
Porównania
=, <, >, <=, >=, <>, !=
IS NULL, IS NOT NULL, LIKE

Instrukcja IF
Wykonuje instrukcje jeśli warunek jest prawdziwy (do END IF)
Możliwa klauzula ELSE
Dodatkowe warunki ELSIF
Example
DECLARE
x NUMBER( 2 ) := &x ;
BEGIN
I F x < 0 THEN
x := −1;
ELSIF x = 0 THEN
x := 0 ;
ELSE
x := 1 ;
END I F ;
END;
/

Instrukcja CASE
Sprawdzanie wielu warunków (porównanie do wielu wartości)
Example
DECLARE
x NUMBER( 2 ) := 2 ;
BEGIN
CASE
WHEN x > 2 THEN
x := −x ;
WHEN x < 2 THEN
x := 2∗ x ;
ELSE
x := x ∗∗ x ;
END CASE ;
CASE x
WHEN 3 THEN
x := 4 ;
WHEN 4 THEN
x := 5 ;
END CASE ;
END; Piotr Kaczyński Bazy danych
Pętla LOOP
Podobna do pętli do-while w C
Wyjście z pętli
Po napotkaniu EXIT
EXIT może być z warunkiem (EXIT WHEN)
Example
DECLARE
x NUMBER( 2 ) ;
BEGIN
x := 0 ;
LOOP
x := x +1;
d b m s o u t p u t . p u t l i n e ( ’X = ’ | | x ) ;
I F x = 5 THEN
EXIT ;
END I F ;
EXIT WHEN x = 5 ;
END LOOP ;
END;
/
Pętla WHILE
Podobna do pętli while w C

Wyjście z pętli EXIT i EXIT WHEN
Warunek pętli musi być spełniony
Example
DECLARE
x NUMBER( 2 ) ;
BEGIN
x := 0 ;
WHILE x <= 5 LOOP
x := x +1;
END LOOP ;
END;
/

Pętla FOR
Podobna do pętli for w C
Wyjście z pętli EXIT i EXIT WHEN
Iterator zmienia się w zadanym zakresie
Iteratora nie można zmieniać
Można iterować od końca (REVERSE)
Example
DECLARE
x NUMBER( 2 ) ;
BEGIN
FOR x IN 1 . . 5 LOOP
END LOOP ;
FOR x IN REVERSE 1 . . 5 LOOP
END LOOP ;
END;
/
Użycie SELECT
Można wartość zwróconą z zapytania podstawić do zmiennej

Zapytanie musi zwrócić jeden wiersz
Zmienna musi być typu rekordowego o tych samych
atrybutach
Instrukcja SELECT INTO
Obowiązują te same zasady co w normalnym SELECT
Example
DECLARE
d a n e a g e n t a a g e n c i%ROWTYPE;
BEGIN
SELECT ∗ INTO d a n e a g e n t a FROM A g e n c i WHERE ID = 1 ;
END;
/

Użycie DML
DELETE identyczne jak deklaratywne;
Można używać zmiennych PL/SQL
Przy UPDATE można użyć pseudokolumny row jeśli zmieniamy
cały wiersz
Example
DECLARE
d a n e a g e n t a A g e n c i%ROWTYPE;
BEGIN
SELECT ∗ INTO d a n e a g e n t a FROM A g e n c i WHERE ID = 1 ;
d a n e a g e n t a . I m i e := ’ A r t u r ’ ;
UPDATE A g e n c i SET row = d a n e a g e n t a ;
d a n e a g e n t a . i d := 1 0 0 ;
INSERT INTO A g e n c i VALUES d a n e a g e n t a ;
END;
/

PL/SQL - Wstęp
Kursory
Kursor a pętla FOR
Kursor
Specjalny twór w pamięci SZRBD

Przechowuje aktualny wiersz z listy
Lista tworzona dowolnie np. zapytaniem
Zachowuje się podobnie jak iterator w C++
Rodzaje kursorów
Jawne, deklarowane przez programistę
Niejawne przez wywołanie poleceń UPDATE, INSERT, DELETE i
SELECT

PL/SQL - Wstęp
Kursory
Kursor a pętla FOR
Deklarowanie kursora
W sekcji DECLARE
Aby go użyć należy
1 Otworzyć kursor (wykona się zapytanie z nim związane)
2 Pobrać kolejny rekord
3 Zamknięcie
Kursory mogą mieć argumenty (tak jak funkcje)
Example
DECLARE
CURSOR c u r a g e n c i I S SELECT ∗ FROM A g e n c i ;
CURSOR c u r a g e n c i 2 ( i d a NUMBER( 2 ) ) I S
SELECT ∗ FROM A g e n c i WHERE i d = i d a ;

PL/SQL - Wstęp
Kursory
Kursor a pętla FOR
Używanie kursora
Otwieranie poleceniem OPEN
Można podać ew. argumenty kursora
Zamykanie poleceniem CLOSE
Pobieranie kolejnego rekordu FETCH
Example
DECLARE
CURSOR c u r a g e n c i ( i d a g e n t a a g e n c i . i d%TYPE)
I S SELECT ∗ FROM A g e n c i WHERE i d < i d a g e n t a ;
a g e n t a g e n c i%ROWTYPE;
BEGIN
OPEN c u r a g e n c i ( 5 ) ;
FETCH c u r a g e n c i INTO a g e n t ;
dbms output . p u t l i n e ( agent . nazwisko ) ;
CLOSE c u r a g e n c i ;
END;
/

PL/SQL - Wstęp
Kursory
Kursor a pętla FOR
Atrybuty kursora
%ISOPEN zwraca, czy kursor jest otwarty
%FOUND zwraca prawdę, jeśli ostatnie pobranie zwróciło
cokolwek
%ROWCOUNT zwraca ile wierszy zostało pobranych
Example
DECLARE
a g e n t a g e n c i%ROWTYPE;
BEGIN
OPEN c u r a g e n c i ( 5 ) ;
d b m s o u t p u t . p u t l i n e ( ’ Pobrano ’ | | c u r a g e n c i%ROWCOUNT) ;
FETCH c u r a g e n c i INTO a g e n t ;
d b m s o u t p u t . p u t l i n e ( ’ Pobrano ’ | | c u r a g e n c i%ROWCOUNT) ;
END;

PL/SQL - Wstęp
Kursory
Kursor a pętla FOR
Użycie kursora w pętli FOR

Pętla przebiega wiersze
Automatyczne pobieranie kolejnego wiersza
Nie trzeba zamykać czy otwierać kursora
Iterator jest „wskaźnikiem” na wiersz
Zamiast kursora można użyć podzapytania
Example
DECLARE
BEGIN
FOR a g e n t IN c u r a g e n c i ( 1 5 ) LOOP
dbms output . p u t l i n e ( agent . nazwisko ) ;
END LOOP ;
END;

PL/SQL - Wstęp
Kursory
Kursor a pętla FOR
Użycie kursora do zmiany danych
Użycie z klauzulą WHERE CURRENT OF

Kursor musi być zadeklarowany z opcją FOR UPDATE
Otwartyu kursor blokuje możliwość zmiany innym
Example
DECLARE
I S SELECT ∗ FROM A g e n c i WHERE i d < i d a g e n t a
FOR UPDATE ;
BEGIN
FOR a g e n t IN c u r a g e n c i ( 1 5 ) LOOP
UPDATE a g e n c i SET N a z w i s k o = ’AA ’
WHERE CURRENT OF c u r a g e n c i ;
DELETE FROM A g e n c i WHERE CURRENT OF c u r a g e n c i ;
END LOOP ;
END;

PL/SQL - Wstęp
Procedury i funkcje
Kursory
Wyzwalacze
Przechowywane na serwerze bazy danych

Skompilowane
Nazwane
Możliwe do użycia w dowolnym (sensownym) miejscu kodu
Napisane w PL/SQL
Typy programów
Procedury
Funkcje
Pakiety
Wyzwalacze
Po błędnej kompilacji show errors

PL/SQL - Wstęp
Procedury i funkcje
Kursory
Wyzwalacze
Procedury
Wykonanie bez zwracania

Mają parametry
Nie mogą być używane w zapytaniach
Blok PL/SQL poprzedzony CREATE PROCEDURE
Wywołanie
Z innego programu/zapytania jak funkcję
Jako argument execute
Są to polecenia DDL - Uwaga na auto commit

PL/SQL - Wstęp
Procedury i funkcje
Kursory
Wyzwalacze
Tworzenie procedury
Example
DROP PROCEDURE z m i e n a g e n t a ;
CREATE PROCEDURE z m i e n a g e n t a ( i d a g e n t a IN NUMBER) I S
CURSOR c u r a g e n c i ( i d a g e n t a a a g e n c i . i d%TYPE)
I S SELECT ∗ FROM A g e n c i WHERE i d < i d a g e n t a a
FOR UPDATE;
BEGIN
FOR a g e n t IN c u r a g e n c i ( i d a g e n t a ) LOOP
UPDATE a g e n c i SET N a z w i s k o = ’AA ’ | | N a z w i s k o
WHERE CURRENT OF c u r a g e n c i ;
END LOOP ;
END;
/
execute zmien agenta ( 1 0 ) ;

PL/SQL - Wstęp
Procedury i funkcje
Kursory
Wyzwalacze
Funkcje
Zwracają wartość
Mogą być używane w zapytaniach
Blok PL/SQL poprzedzony CREATE FUNCTION
Deklaracja zwracanego typu po RETURN
Wywołanie tylko z zapytań lub innych procedur
Example
CREATE FUNCTION p o l i c z l i t e r y a g e n t o w ( i d a g e n t a IN NUMBER)
RETURN NUMBER I S
x NUMBER := 0 ;
BEGIN
FOR a g e n t IN (SELECT ∗ FROM A g e n c i WHERE i d < i d a g e n t a ) LOOP
x := x + l e n g t h ( a g e n t . n a z w i s k o ) ;
END LOOP ;
RETURN x ;
END;
/
s e l e c t p o l i c z l i t e r y a g e n t o w ( 1 0 ) FROM DUAL ;
PL/SQL - Wstęp
Procedury i funkcje
Kursory
Wyzwalacze
Wyzwalacze
Procedura wywoływana niejawnie

Przez zajście zdarzenia w bazie danych
Zmiana danych
Usunięcie danych
Tworzenie lub modyfikacja tabel
Zalogowanie/wylogowanie użytkownika itp
W wybranym momencie zdarzenia
Przed
Po
Dla różnych zestawów danych
Jednokrotnie dla polecenia
Jednokrotnie dla każdego rekordu w poleceniu

PL/SQL - Wstęp
Procedury i funkcje
Kursory
Wyzwalacze
Tworzenie wyzwalacza
CREATE TRIGGER
Wyzwalacz musi mieć nazwę
Kiedy: BEFORE lub AFTER
Wybór zdarzenia UPDATE, INSERT, DELETE
Example
DROP TRIGGER p o u s u n i e c i u ;
CREATE TRIGGER p o u s u n i e c i u
AFTER DELETE ON A g e n c i
BEGIN
d b m s o u t p u t . p u t l i n e ( ’USUNALES AGENTA ! ! Powiadamiam CBA ! ’ ) ;
END;

PL/SQL - Wstęp
Procedury i funkcje
Kursory
Wyzwalacze
Wyzwalacz wierszowy
Wykonywany dla każdego wiersza

wstawianego/modyfikowanego
Można odwoływać się do starej i nowej wartości
:OLD i :NEW
Dodatkowa klauzula FOR EACH ROW
Example
DROP TRIGGER p o u s u n i e c i u 2 ;
CREATE TRIGGER p o u s u n i e c i u 2
AFTER DELETE ON A g e n c i
FOR EACH ROW
BEGIN
d b m s o u t p u t . p u t l i n e ( ’ Usuwasz a g e n t a ’ | | : OLD . n a z w i s k o ) ;
END;

PL/SQL - Wstęp
Procedury i funkcje
Kursory
Wyzwalacze
Ćwiczenia
Ćwiczenia
1 Wypisz nazwiska tych agentów, którzy mają nazwisko dłuższe
niż nazwisko agenta przed nim na liście agentów posortowanej

alfabetycznie (po nazwiskach).

Użytkownicy i schematy
Zarządzanie bazą danych
Zagadnienia dodatkowe
Część VIII
Administracja bazą danych

Plan prezentacji
17 Użytkownicy i schematy
Schematy
Użytkownicy
Przywileje
18 Zarządzanie bazą danych

Uruchamianie i zatrzymywanie
Kopie zapasowe
Metadane
19 Zagadnienia dodatkowe
Widoki
Przestrzenie tabel

Użytkownicy i schematy Schematy
Zarządzanie bazą danych Użytkownicy
Zagadnienia dodatkowe Przywileje
Schematy
Schemat to wydzielony zbiór obiektów bazy danych

Tabel
Indeksów
Funkcji
Wyzwalaczy
...
Posiada nazwę
Jest własnością jednego użytkownika
W Oracle nazwa schematu jest tożsama z nazwą użytkownika
Pełna nazwa obiektu poprzedzana nazwą schematu

Dostęp do obiektów
Pełne odwołanie do obiektu

SCHEMAT.Obiekt
Nie trzeba poprzedzać nazwą schematu jeśli to nasz schemat
W różnych schematach mogą istnieć obiekty o tych samych
nazwach
Dostęp do różnych schematów może być różny
Użytkonik może określać zakres dostępu do swojego schematu
Example
SELECT ∗ FROM A g e n c i ;
SELECT ∗ FROM PIOTREK . A g e n c i ;
SELECT ∗ FROM PIOTREK . A g e n c i NATURAL JOIN A g e n c i ;

Użytkownicy
Osoba lub aplikacja uprawniona do dostępu do danych

Użytkownik ma nazwę
Uwierzytelnianie (weryfikacja tożsamości)
Przez SZBD
Przez system operacyjny
Przez usługę sieciową
Każdemu użytkonikowi przysługują określone prawa
System przywilejów

Tworzenie i usuwanie użytkowników
Tworzenie użytkownika
CREATE USER nazwa
Metody identyfikacji (IDENTIFIED)
Lokalna (BY hasło)
Zewnętrzna (IDENTIFIED EXTERNALLY)
Globalna (IDENTIFIED GLOBALLY as nazwa)
Blokowanie użytkonika
ACCOUNT LOCK/UNLOCK
Zmuszenie użytkownika do zmiany hasła
PASSWORD EXPIRE
Usuwanie użytkownika
DROP USER nazwa

Użytkownicy - przykład
Example
CREATE USER k r e c i k IDENTIFIED BY c z e c h y ;
DROP USER k r e c i k ;
CREATE USER k r e c i k IDENTIFIED e x t e r n a l l y ;
CREATE USER k r e c i k IDENTIFIED g l o b a l l y a s ’ A l a J a n o s z ’ ;
CREATE USER k r e c i k IDENTIFIED BY c z e c h y PASSWORD EXPIRE ;
ALTER USER k r e c i k IDENTIFIED BY s l o w a c j a ;
ALTER USER k r e c i k PASSWORD EXPIRE ;
ALTER USER k r e c i k ACCOUNT LOCK ;
ALTER USER k r e c i k ACCOUNT UNLOCK ;

Przywileje
Przywileje pozwalają na wykonywanie poszczególnych

czynności na bazie danych
Rodzaje przywilejów
Systemowe (do działań na bazie danych)
Obiektowe (do działań na obiektach bazy danych)
Przywileje mogą być pogrupowane
Grupa przywilejów to rola
Jeden użytkonik może mieć wiele ról

Przyznawanie i usuwanie przywilejów
Przyznanie przywilejów
GRANT przywileje TO użytkownik
Odebranie przywileju
REVOKE przywileje FROM użytkownik
Nadanie uprawnień do przekazywania uprawnień
Przywileje można wymieniać jako listę oddzieloną przecinkami
Dla uprawnień systemowych WITH ADMIN OPTION
Dla uprawnień obiektowych WITH GRANT OPTION
Example
GRANT CONNECT, SELECT ANY TABLE TO k r e c i k ;
REVOKE SELECT ANY TABLE FROM k r e c i k ;

Przywileje systemowe
CREATE SESSION Pozwala podłączyć się do bazy danych

CREATE Pozwala na tworzenie obiektów we własnym
schemacie
TABLE, PROCEDURE, TRIGGER, USER
CREATE ANY Pozwala na tworzenie obiektów w dowolnym
schemacie
ALTER Pozwala na zmianę obiektów
codeUSER, SESSION
ALTER ANY Pozwala na zmianę obiektów w dowolnym
schemacie
INDEX, ROLE, TABLE, TRIGGER
SELECT ANY TABLE Pozwala na zapytania do tabel w dowolnym
schemacie
Przywileje systemowe c.d.

DROP Pozwala na usuwanie obiektów
USER
DROP ANY Pozwala na usuwanie obiektów w dowolnym
schemacie
TABLE, ROLE, INDEX, ROLE
GRANT ANY ROLE Pozwala nadawać role innym
EXECUTE ANY Pozwala wywoływać procedury
PROCEDURE
SYSDBA Uprawnienia administratora bazy danych
Example
GRANT CREATE SESSION TO k r e c i k ;
GRANT CREATE ANY TABLE TO k r e c i k WITH ADMIN OPTION ;
REVOKE CREATE ANY TABLE FROM k r e c i k ;

Przywileje obiektowe
Przyznawane dla konkretnych obiektów bazy danych

Tabel
SELECT, ALTER, INSERT, UPDATE, DELETE
Procedur i funkcji
EXECUTE
GRANT uprawnienie TO użytkownik ON obiekt
Można przyznać wszystkie uprawnienia na raz (ALL)
Do obiektów utworzonych przyznawane jest ALL dla twórcy

Role
Rola to zbiór uprawnień
Tworzenie/usuwanie ról
CREATE/DROP ROLE nazwa
Dodawanie i odejmowanie uprawnień rolom identyczne jak
użytkownikom
Dodawanie i odbieranie ról użytkownikom identyczne jak
uprawnień
Zmiana roli wpływa na uprawnienia wszystkich użytkowników
ją posiadających
Example
CREATE ROLE p r z e g l a d a c z ;
GRANT SELECT ANY TABLE TO p r z e g l a d a c z ;
GRANT p r z e g l a d a c z TO k r e c i k WITH ADMIN OPTION ;
GRANT SELECT , DELETE ON s t u d e n c i TO k r e c i k ;
DROP ROLE p r z e g l a d a c z ;

Użytkownicy i schematy Uruchamianie i zatrzymywanie
Zarządzanie bazą danych Kopie zapasowe
Zagadnienia dodatkowe Metadane
Tryby pracy bazy danych ORACLE

CLOSED Baza danych zamknięta poprawnie (nie
pracuje)
CRASH CLOSED Baza danych zamnięta po awarii (nie
pracuje)
NOMOUNT SZRBD wystartowany, żadna baza danych
nie zamontowana
MOUNTED Zamontowana baza danych, ale pliki
kontrolne nie są otwarte
OPENED W pełni otwarta baza danych.
Zamykanie bazy danych SHUTDOWN/ALTER DATABASE CLOSE
Bez czekania na użytkowników z opcją IMMEDIATE
Podwyższanie poziomu działania STARTUP/ALTER DATABASE

Example
SHUTDOWN;
STARTUP NOMOUNT;
ALTER DATABASE MOUNT;
ALTER DATABASE OPEN ;
ALTER DATABASE CLOSE ;
SHUTDOWN IMMEDIATE ;

Kopie zapasowe
Kopie zapasowe umożliwiają odtworzenie stanu bazy danych

po awarii
Możliwe sposoby tworzenia
Export - Logiczna ekstrakcja danych do pliku (stworzenie
skryptu SQL)
Zimny backup - backup po zamknięciu bazy danych
Ciepły backup - backup w trakcie pracy bazy danych
Możliwe cofnięcie do dowolnego stanu w przeszłości
Baza danych musi pracować w trybie ARCHIVELOG
Example
RECOVER DATABASE UNTIL TIME ’ 2010 −10 −01:00:00:00 ’ ;

Tryb ARCHIVELOG
Praca w tym trybie wymaga zapisu informacji o każdej
transakcji do dziennika
Pozwala na wykonywanie ciepłych backupów
Spowalnia pracę bazy danych
Umożliwia cofanie i przywracanie zmian (roll back i roll
forward)
Przełączanie trybu tylko przy zamkniętej bazie danych
(MOUNTED)
Po nieudanej próbie odtworzenia otwarcie z opcją RESETLOGS
Example
CONNECT s y s AS SYSDBA ;
STARTUP MOUNT;
ALTER DATABASE ARCHIVELOG ;
ARCHIVE LOG START ;
SHUTDOWN;
STARTUP MOUNT;
Piotr Kaczyński ;
ALTER DATABASE OPEN RESETLOGS Bazy danych
Zimny backup
Nie wymaga trybu archivelog

Wymaga całkowitego zamknięcia bazy danych
Wymagane skopiowanie odpowiednich plików
Konieczne jest zbackupowanie pliku kontrolnego (bardzo
ważny!)
ALTER DATABASE BACKUP CONTROLFILE TO ’nazwapliku’
Dane przechowywane są w plikach dbf
instalacja oracle/oradata/XE

Ciepły backup
Wymaga trybu ARCHIVELOG
Nie wymaga zamknięcia bazy danych
Można kolejno backupować przestrzenie tabel lub całą bazę
danych
Należy również backupować
Plik kontrolny
Pliki dziennika logu
Example
ALTER TABLESPACE x y z BEGIN BACKUP ;
−− K o p i o w a n i e p l i k u
ALTER TABLESPACE x y z END BACKUP ;
ALTER DATABASE BEGIK BACKUP ;
−− K o p i o w a n i e w s z y s t k i c h p l i k ó w
ALTER DATABASE x y z END BACKUP ;

Odzyskiwanie bazy danych
Odzyskiwanie z zimnego backupu

Zatrzymanie bazy danych
Przegranie plików danych
Ewentualnie przegranie pliku kontrolnego
Odzyskiwanie z ciepłego backupu
Zatrzymanie bazy danych
Przegranie plików danych
Przegranie plików logów
Ewentualnie przegranie pliku kontrolnego

Metadane
Oracle zapisuje dane o przechowywanych danych w tabelach

Najbardziej interesujące to:
ALL OBIEKT - przechowuje informacje o obiektach bazy danych
(TABLES, USERS, INDEXES itd)
DBA ROLES - role w systemie
DBA ROLE PRIVS - uprawnienia ról
ALL TAB COLUMNS - informacje o kolumnach w tabelach
Opis istniejącej tabeli - polecenie desc
Example
SELECT column name from ALL TAB COLUMNS
WHERE t a b l e n a m e = ’ S t u d e n c i ’ ;
d e s c ALL TAB COLUMNS ;

Widoki
Przestrzenie tabel
Widoki
Widok to zapisane zapytanie

Tworzone dla uproszczenia pracy z bazą danych
Dane można modyfikować w widokach
Nie mogą zawierać DISTINCT, GROOUP BY, ORDER BY i
agregatów
Tworzenie widoku
CREATE VIEW AS definicja
Example
CREATE VIEW n a j l e p s i AS SELECT ∗ FROM S t u d e n c i
WHERE Ocena = 5 ;

Widoki
Przestrzenie tabel
Przestrzenie tabel
Przestrzeń tabel to logiczny element bazy danych grupujący
Każdy schemat należy dokładnie do jednej przestrzeni tabel
Każda przestrzeń tabel skojarzona jest z jednym plikiem dbf
Różne typy przestrzeni (zwykła, tymczasowa i undo)
Przy tworzeniu tabeli opcja TABLESPACE;
Tworzenie nowej przestrzeni CREATE TABLESPACE
Example
create tablespace jakas
logging
d a t a f i l e ’d :/ t s s t h . dbf ’
s i z e 32m
a u t o e x t e n d on
n e x t 32m m a x s i z e 2048m
e x t e n t management l o c a l ;
CREATE USER k r e c i k i d e n t i f i e d by c z e c h y DEFAULT TABLESPACE j a k a s ;
CREATE TABLE STUDENCI ( I m i e VARCHAR( 3 0 ) , N a z w i s k o VARCHAR( 3 0 ) ,
Ocena NUMBER( 1 , 1 ) ) TABLESPACE j a k a s ;

Laboratorium

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Laboratorium

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bazy danych

mgr inż. Piotr Kaczyński

Podstawy pracy z RDMBS Oracle

Piotr Kaczyński Bazy danych

Proste operacje na bazie danych

Piotr Kaczyński Bazy danych

Piotr Kaczyński Bazy danych

System przechowujący i udostępniający dane

Piotr Kaczyński Bazy danych

System zarządzania bazą danych

SZBD System Zarządzania Bazą Danych (DBMS)

„SZBD = Baza Danych”

Piotr Kaczyński Bazy danych

Aplikacja korzysta z bazy danych bezpośrednio

Piotr Kaczyński Bazy danych

Aplikacja korzysta z serwera aplikacyjnego

Piotr Kaczyński Bazy danych

Podział baz danych

Piotr Kaczyński Bazy danych

Relacyjne bazy danych

Oparte o model relacji

Rekord danych to jeden element relacji

Piotr Kaczyński Bazy danych

Tabela to nazwany zbiór rekordów (wierszy)

Example (Tabela dane osobowe)

Piotr Kaczyński Bazy danych

Piotr Kaczyński Bazy danych

Obiektowe bazy danych

Model relacyjny jest ubogi i niezgodny z reczywistością

Piotr Kaczyński Bazy danych

Korporacja Oracle ma 30 lat

Piotr Kaczyński Bazy danych

Startowanie i stopowanie bazy

Piotr Kaczyński Bazy danych

Baza danych a usługi Windows

Piotr Kaczyński Bazy danych

Wyłączanie automatycznego startu

Piotr Kaczyński Bazy danych

Wyłączanie automatycznego startu

Piotr Kaczyński Bazy danych

Wyłączanie automatycznego startu

Piotr Kaczyński Bazy danych

Wyłączanie automatycznego startu

Piotr Kaczyński Bazy danych

Dostarczane jako skróty w menu start

Piotr Kaczyński Bazy danych

Standardowy porogram do komunikacji z RDBMS

Piotr Kaczyński Bazy danych

Example (Logowanie nieinteraktywne)

Piotr Kaczyński Bazy danych

Każde zapytanie zwraca informację o wierszach

Piotr Kaczyński Bazy danych

sqlplus umożliwia wykonywanie poleceń wsadowo

Piotr Kaczyński Bazy danych

Język SQL przykład

Piotr Kaczyński Bazy danych

Piotr Kaczyński Bazy danych

Polecenie SELECT - ćwiczenie

Piotr Kaczyński Bazy danych

Klauzula dodawana na końcu polecenia SELECT

Piotr Kaczyński Bazy danych

Klauzula WHERE przykład

Piotr Kaczyński Bazy danych