MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

Stosunki między podmiotami gospodarki światowej, między krajami o różnych ustrojach, o

różnym stopniu rozwoju. Ogólne rozmiary eksportu i importu krajów świata łącznie.
Powiązania gospodarcze krajów z zagranicą, miejsce kraju w produkcji i dochodzie
narodowym. Stosunki ekonomiczne nawiązywane miedzy różnymi podmiotami gospodarki
świata.
1. Korzyści wynikające z wymiany międzynarodowej
2. Struktura handlu międzynarodowego
3. Treść i struktura bilansu płatniczego
4. Czynniki określające kurs walutowy
5. Problemy koordynacji polityki ekonomicznej
6. Międzynarodowy rynek kapitałowy
*Teoria międzynarodowych stosunków gospodarczych – prawa ekonomiczne rządzące
procesami zachodzącymi w gospodarce światowej.
*POLITYKA EKONOMICZNA:
- zagraniczna polityka ekonomiczna – analiza celów, środków i narzędzi stosowanych przez
pojedyncze kraje w procesie rozwoju stosunków międzynarodowych.
- międzynarodowa polityka ekonomiczna – ocena metod koordynacjo stosunków
międzynarodowych przez grupę państw lub w skali globalnej.
Zagraniczna czy międzynarodowa polityka ekonomiczna określa metody i środki osiągania
przez państwo postawionych sobie celów gospodarczych oraz osiągania celów różnych
krajów w drodze współpracy gospodarczej z zagranicą głównie przez zawierzanie
międzynarodowych porozumień gospodarczych, jak też tworzenie wspólnych
międzynarodowych instytucji i organizacji gospodarczych.
Podmioty Gospodarki Światowej
- przedsiębiorstwa krajowe (narodowe)
- przedsiębiorstwa międzynarodowe (korporacje transnarodowe)
- gospodarki narodowe poszczególnych krajów wraz z instytucją państwa
- międzynarodowe (regionalne) ugrupowania integracyjne
- międzynarodowe organizacje gospodarcze
Gospodarka Światowa
Zespół powiązań ekonomicznych między podmiotami uczestniczącymi w międzynarodowym
podziale pracy. (powiązania handlowe, surowcowe, produkcyjne, technologiczne, finansowe,
walutowe).
Międzynarodowy Podział Pracy
Proces kształtowania się gospodarczych struktur w poszczególnych krajach na skutek
określonych warunków naturalnych lub poziomu rozwoju techniki, w rezultacie czego
określone gałęzie gospodarki uczestniczą w wymianie międzynarodowej. Proces obejmujący
specjalizację produkcji w wybranych dziedzinach przetwarzania, ograniczenie lub rezygnację
z produkcji w innych i wymianę handlową. Istotnym jego warunkiem jest wymiana towarów i
usług. Czynniki – strukturalne, techniczne, instytucjonalne i koniunkturalne.
Handel Zagraniczny
Odpłatna wymiana towarów i usług z partnerami mającymi stała siedzibę poza granica
państwa. Odnosi się do dóbr materialnych. Formy to eksport i import. Import polega na
przywozie towarów z zagranicy w celu wykorzystania ich na rynku wewnętrznym oraz na
przyjęciu usług od cudzoziemców. Eksport to wywóz za granicę towarów pochodzenia
krajowego lub w znacznym stopniu przetworzonych w kraju w celu ich sprzedaży oraz
świadczenie usług cudzoziemcom.

1
Specjalizacja Produkcji
- międzygałęziowa – oznacza koncentrację produkcji w całych gałęziach lub działach
gospodarki narodowej z jednoczesną rezygnacją lub ograniczeniem produkcji w innych
gałęziach lub działach.
- wewnątrzgałęziowa - oznacza koncentrację produkcji w pewnych dziedzinach danej gałęzi
oraz rezygnację z produkcji lub jej ograniczenie w innych dziedzinach tej samej gałęzi.
Międzynarodowa Komplementarność Struktur Gospodarczych
Wzajemne dopasowanie się tych struktur gospodarczych, w obrębie dwóch lub większej
liczby krajów. O komplementarności tej mówimy wtedy, gdy gałęzie lub dziedziny produkcji,
w których odbywa się specjalizacja w kraju nie są rozwijane lub nie istnieją w drugim kraju.
- międzygałęziowa – różnice w czynnikach produkcji
- wewnątrzgałęziowa – różnice w wydajności czynników produkcji
Metody zwiększania międzynarodowej komplementarności struktur gospodarczych:
- międzynarodowa specjalizacja produkcji
- międzynarodowa kooperacja w produkcji – porozumienie gwarantujące zbyt dóbr, będących
przedmiotem specjalizacji
- produkcja na wielką skalę
- produkcja wielkoseryjna – dla osiągnięcia najniższych jednostkowych kosztów produkcji
*Gospodarka światowa ma charakter dynamiczny. Tradycyjny międzynarodowy podział
pracy i wymiana pomiędzy: Europą Zachodnią, Stanami Zjednoczonymi oraz krajami
surowcowo rolniczymi. Wymiana bilansowana i równoważona w trójkącie. Jedną z przyczyn
tego załamania był kryzys gospodarczy – załamanie dwustronnej wymiany, załamanie
systemu waluty złotej, wzrost tendencji autarkicznych, następstwa wojen światowych,
rewolucji w Rosji, gwałtowne rozwinięcie postępu technicznego. Obecnie gospodarka
światowa jest dynamiczna, postęp naukowo – techniczny, zintegrowana, prowadzi do
globalizacji, wzrost i zróżnicowane powiązań międzynarodowych, przepływ czynników
produkcji, korporacje transnarodowe, specjalizacja wewnątrzgałęziowa.

2
 BIZNES MIĘDZYNARODOWY
Prowadzenie interesów, w ramach których następuje przekraczanie granic narodowych i
kulturowych.
Logistyka Zarządzanie Międzynarodowa
Międzynarodowe
Finanse Handel Marketing
Międzynarodowe Międzynarodowy Międzynarodowy
(globalny)
*Różnice między handlem krajowym a Międzynarodowym:
- odmienna kultura organizacyjna
- zakres
- różnice kulturowe
- ograniczenia narzucone przez rządy
- kwestie walutowe
Umiędzynarodowienie stwarza niepowtarzalne szanse sprzedaży produktów na rynkach.
Otoczenie
Oddziałuje na przedsiębiorstwo i kraj, jest to zespół wszystkich czynników, wpływających na
przetwarzanie i rozwój przedsiębiorstwa. Czynniki:
- zewnętrzne – niekontrolowane i niezależne od przedsiębiorstwa np. polityka, sytuacja
ekonomiczna, dostępność kapitału – wymuszają procesy dostosowawcze
- wewnętrzne – podlegają kontroli, sterowaniu, kontrolowane przez przedsiębiorstwo:
twarde – odporne na wszelkie zmiany np. materiały, technologia, koszty mogą być bardzo
wysokie i czas też
miękkie – podatne na zmiany np. ludzie, metody pracy, style kierowania
*Inny podział (Ball, McCuloch). Otoczenie:
- wewnętrzne – krajowe, niekontrolowane i kontrolowane czynniki, pochodzące z kraju
macierzystego
- zewnętrzne – zagraniczne, niekontrolowane czynniki, pochodzące spoza kraju
macierzystego
- międzynarodowe – układ współdziałania pomiędzy czynnikami występującymi w
otoczeniu krajowym i zagranicznym, a czynnikami występującymi w otoczeniu zewnętrznym
dla danego kraju
*Otoczenie wg Griffina:
1. Ogólne – zewnętrzne w stosunku do przedsiębiorstwa instytucje i wymiary, które mają
wpływ na kształt systemu zarządzania. Wymiary:
- ekonomiczny – system poziomu ekonomicznego, polityka makroekonomiczna
- technologiczny – systemy technologiczne wykorzystywane do wyrobu surowców,
produktów, usług, dostęp do nowych technologii
- społeczno – kulturowy – charakterystyka społeczeństwa, zwyczaje, normy, tradycja,
wykształcenie
- polityczno – prawny – rząd i jego regulacje, stosunki miedzy rządem a gospodarką,
ograniczenia prawne
- międzynarodowy – wrażliwość na rynek obcy, eksport, import, joint-ventures, zaopatrzenie
2. Zadaniowe – organizacje, agendy bezpośrednio graniczące z przedsiębiorstwem, mają na
nie określony wpływ, organizacja musi się z nim liczyć i dostosowywać. Są to:
- związki zawodowe – zorganizowane grupy pracowników, dążące do osiągania celów,
broniące interesów pracowników
- właściciele - osoby będące właścicielami części firmy, pochodzące spoza organizacji
- konkurenci – firmy sprzedające podobne produkty
- dostawcy – dostarczają niezbędnych surowców lub usług do produkcji

3
- partnerzy – firmy współpracujące w ramach jakiegoś projektu np. joint-venture
- regulatorzy – instytucje blisko związane z firmą w kraju, kontrolujące jej działalność
3. Przedsiębiorstwo (wewnętrzne) – wpływa na funkcjonowanie i istnienie przedsiębiorstwa,
oraz na zachowania w nim. W jego skład wchodzą:
- kierownictwo
- pracownicy
- kultura
Rysunki:

4
 PODMIOTY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ - PRZEDSIĘBIORSTWA KRAJOWE
Działają w ramach określonej gospodarki narodowej, na terenie danego kraju, nawiązuje
międzynarodowe stosunki gospodarcze, nie może całkiem odizolować się od gospodarki
światowej.
Gospodarka Światowa
Definicje wg dwóch kryteriów:
- funkcjonalne – historycznie ukształtowany i zmieniający się w czasie system powiązań
produkcyjnych, technologicznych, handlowych, finansowych i instytucjonalnych między
gospodarkami narodowymi różnych krajów, o różnych poziomach rozwoju społeczno –
gospodarczego, włączający je w ogólnoświatowy proces produkcji i wymiany.
- instytucjonalne – zbiorowość różnorodnych organizmów i instytucji funkcjonujących
zarówno na poziomach krajowych, jak i na szczeblu międzynarodowym., bezpośrednio lub
pośrednio zajmujących się działalnością gospodarczą oraz powiązanych ze sobą w pewien
całościowy system, poprzez sieć międzynarodowych stosunków ekonomicznych.
*ETAPY UMIĘDZYNARODOWIENIA PRZEDSIĘBIORSTW KRAJOWYCH:
a) Umiędzynarodowienie sfery wymiany – eksport i import produktów i surowców,
nawiązywanie kontaktów, zapoznanie się z warunkami
b) Pełne wejście na obcy rynek - poprzez np. produkcję
c) Całkowite umiędzynarodowienie – globalizacja
*Inny podział:
1. Przedsiębiorstwo krajowe
2. Wejście na rynek międzynarodowy
3. Korporacja międzynarodowa
4. Korporacja globalna (globalna wioska – fakt, bo postęp naukowo techniczny, lepsza
organizacja pracy przedsiębiorstwa, konkurencja międzynarodowa, polityka ekonomiczna
państwa)
Wiąże się to z postępem technicznym, który jest efektywniejszy o przepływ i dóbr i
informacji, dyfuzja technologii, wyrównanie zdolności technologicznych w krajach
(technoglobalizm).
Konkurencja międzynarodowa – rynek konsumenta przekształcony w rynek producenta,
zmiany w zakresie popytu, ujednolicenie potrzeb i gustów nabywców (McDonaldyzacja),
przyspieszenie reakcji producentów na zmiany (kompresja czasu i przestrzeni), skrócenie
czasu produkcji, przepływ produktów przez fragmentaryzację łańcucha wartości.
Polityka ekonomiczna państwa- integracja oraz stworzenie i przyjęcie przez państwa
korzystnych warunków współpracy międzynarodowej, wspólnych założeń polityki
ekonomicznej.
Gospodarka Narodowa
Stanowi strukturę, w której sumuje się działalność gospodarczą przedsiębiorstw krajowych, a
także tych korporacji międzynarodowych, które włączyły daną gospodarkę narodową bądź jej
oddziały w sferę swego działania, instytucje gospodarcze i ich działalność – inflacja, polityka
podatkowa itd. Oraz instrumenty ściśle wiązane z międzynarodowymi stosunkami
gospodarczymi.

5
 PODMIOTY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ - KORPORACJE TRANSNARODOWE
Można określić jako przedsiębiorstwa prowadzące działalność produkcyjną, usługową w co
najmniej 2 krajach oraz posiadające również co najmniej w 2 krajach swoje filie lub oddziały
będące w całości lub w części własnością przedsiębiorstwa macierzystego, lecz zlokalizowane
w tych innych krajach. Powstają i rozwijają się przez inwestycje zagraniczne, przejęcia, fuzje,
poddostawy, tworzenie zakładów produkcyjnych, spółek córek. Koordynują działalność
produkcyjno – handlową różnych jednostek, w różnych krajach z jednego ośrodka
podejmującego decyzje strategiczne.
Korporacje Wielonarodowe
Przedsiębiorstwo macierzyste jest właścicielem tylko części aktywów korporacji, reszta
należy do innych przedsiębiorstw zagranicznych.
*CECHY KTN:
1. Suwerenność ekonomiczna – korporacje działają i istnieją niezależnie od gospodarki
narodowej, nie interesuje je ich kraj, podejmują decyzje niezależne od interesów gospodarek i
polityki innych państw.
2. Złożoność organizacyjna i funkcjonalna – najbardziej złożone i efektywne organizacje
stworzone przez ludzi. Różne struktury organizacyjne i wymiary:
- własnościowy – różnego rodzaju jednostki własne, mieszane i niezależne przedsiębiorstwa
- funkcjonalny – powstaje w wyniku rozczłonkowania łańcucha wartości, czyli wszelkich
czynności wykonywanych w przedsiębiorstwie
- strukturalny – łączy się złożoność organizacji w poszczególnych jednostkach
3. Rozproszenie geograficzne – korporacje obecne na wszystkich kontynentach, na
atrakcyjnych dla nich rynkach, są widoczne na całym świecie.
4. Specjalizacja funkcjonalna – wybrane jednostki KTN działają zgodnie z polityką
globalną mandatu, czyli wykonują operacje na potrzeby całego systemu korporacyjnego,
następuje wydłużenie serii produkcyjnej, podnoszenie globalnej efektywności, kumulowanie
doświadczenia, polecanie zadań jednostkom.
5. Zdolność arbitrażowa – KTN dążą do szybkiego i efektywnego wykorzystania różnic
ekonomicznych występujących na rynkach, poprzez prowadzenie operacji lub transakcji na
różnych rynkach (ceny, kursy walut, stopy procentowe, podatki).
6. Zdolność integrowania – mechanizm zapewniający ścisłą współpracę poszczególnych
jednostek KTN, koordynacja i ścisłe powiązania.
7. Elastyczność organizowania – KTN to podmioty działające elastycznie, szybko i
efektywnie dostosowują się do sytuacji na rynku światowym.
- wewnętrzna – zmiany w firmie
- zewnętrzna – przyjęcie nowej firmy, fuzja
8. Globalna efektywność – liczy się całość, a nie poszczególne jednostki, KTN dążą do
otrzymywania pozytywnego efektu globalnego.
9. Zdolność dostosowania – zdolność przystosowania KTN do międzynarodowego otoczenia
i projekty globalne muszą być dostosowane do potrzeb rynku lokalnego.

6
 PODMIOTY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ - MIĘDZYNARODOWE
UGRUPOWANIA INTEGRACYJNE
Łączenie kilku gospodarek narodowych w jedną całość. Mają najczęściej charakter
regionalny. Są to wyraźnie wyróżniające się na tle otoczenia jednolite, nowe organizmy
gospodarcze, obejmujące 2 lub więcej krajów, powstały w wyniku procesów
dostosowawczych.
- formalne – porozumienie międzynarodowe ze strukturą organizacyjną i określonymi
celami.
- nieformalne – nie są wynikiem porozumienia, ale powiązane stosunkami gospodarczymi,
bez rozwiniętej struktury organizacyjnej.
Międzynarodowa Integracja Gospodarcza
Proces obejmujący odpowiednie zmiany w strukturach gospodarczych poszczególnych
krajów, we wzajemnych stosunkach w kierunku wytworzenia jednolitej struktury
ekonomicznej i w oparciu o nią jednolitego organizmu gospodarczego. W integracji istnieje
wspólny cel, czyli wyrównanie poziomu gospodarczego państw członkowskich.
Cele:
- swobodny przepływ kapitałów
- ulepszenie stosunków gospodarczych
- obniżka kosztów i szybsze tempo postępu technicznego
- łatwiejszy dostęp do rynków zagranicznych
- specjalizacja i wzrastanie skali produkcji
- mieszanie się kultur
Przesłanki:
- polityczne – jednolity ustrój, zbieżność celów polityki zagranicznej
- społeczno – ekonomiczne – systemy ekonomiczne krajów, wzrost dobrobytu
- inne – potrzeba wspólnego kształtowania infrastruktury
Warunki (nie wszystkie kraje mogą się integrować):
- położenie geograficzne – bliskie położenie, aby skrócić czas przepływu dóbr i usług
- komplementarność struktur
- odpowiednia infrastruktura – połączenia, telekomunikacja, Internet
- sprzyjająca polityka ekonomiczna – udzielenie przez kraje członkowskie preferencji i
swobody przepływu kapitału.
Fazy 1 2 3 4 5 6 7
- sfera wolnego handlu X
- unia celna X X
- jednolity rynek towarów X X X
- wspólny rynek X X X X
- unia walutowa X X X X X
- unia ekonomiczna X X X X X X
- unia polityczna X X X X X X X
1. Liberalizacja handlu miedzy krajami członkowskimi
2. Wspólna wewnętrzna taryfa celna
3. Swobodny przepływ dóbr
4. Wolny przepływ czynników produkcji (praca, kapitał, usługi)
5. Wspólna waluta
6. Wspólna polityka ekonomiczna – harmonizacja polityki ekonomicznej
7. Unifikacja polityki ekonomicznej (wewnętrzna i zagraniczna)
*Znane międzynarodowe ugrupowania integracyjne (formalne):
1. CEFTA – Środkowoeuropejskie Porozumienie O Wolnym Handlu, założycielami były
Polska, Czechosłowacja i Węgry, celem liberalizacja barier pozacelnych, utworzenie sfery
7
wolnego handlu towarami przemysłowymi. (Czechy, Słowacja, Polska, Węgry, Słowenia,
Rumunia, Bułgaria, Chorwacja)
2. EFTA – Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, liberalizacja handlu towarami
przemysłowymi, stała ekspansja gospodarcza, wspólna polityka ekonomiczna. (Szwajcaria,
Norwegia, Islandia, Lichtenstein)
3. „BSWH” – Bałtycka Sfera Wolnego Handlu.
4. „EWEA” – Europejska Wspólnota Energii Atomowej.
5. NAFTA – Północno Amerykański Układ Wolnego Handlu, liberalizacja handlu
wzajemnego towarami i przyspieszenie tempa jego rozwoju. (USA, Kanada, Meksyk)
6. LAFTA – Stowarzyszenie wolnego handlu Ameryki Łacińskiej, liberalizacja przepływu
towarów i rozwój handlu.
7. MERCOSUR – Wspólny rynek Ameryki Południowej, szeroka redukcja ceł, zgodnie z
przyjętym harmonogramem.
8. ASEAN – Stowarzyszenie Krajów Azji Południowo – Wschodniej.
9. SPARTECA – Regionalne Porozumienie O Handlu I Współpracy Gospodarczej Miedzy
Krajami Południowego Pacyfiku.
MODEL INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
Całościowy obraz układu integracyjnego obejmujący zespół jego głównych właściwości, w
tym zwłaszcza podział kompetencji między organami narodowymi, a rządami państw
członkowskich oraz między centralnymi ośrodkami władzy gospodarczej w poszczególnych
krajach, a przedsiębiorstwami.
- w modelu międzynarodowej integracji gospodarczej nie występuje ograniczenie
suwerenności
- model ponadnarodowy integracji gospodarczej zależy od krajów członkowskich
MECHANIZM INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
Jest pojęciem węższym od modelu i obejmuje zasady funkcjonowania rynku
międzynarodowego oraz jego związki z rynkami poszczególnych państw członkowskich.
- mechanizm wolnego rynku i handlu – „niewidzialna ręka rynku”, przepływ czynników w
skali ugrupowania
- mechanizm rynku regulowanego – zajmują się koordynacją i unifikacją celów i środków

8
 PODMIOTY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ – MIĘDZYNARODOWE
ORGANIZACJE GOSPODARCZE
1. Status międzynarodowy członków
- międzynarodowe organizacje rządowe, w przynajmniej 2 lub większej liczbie krajów i
reprezentowane przez ich rządy np. NATO, ONZ, UE
- międzynarodowe organizacje pozarządowe – porozumienia osób fizycznych lub prawnych,
mają charakter publiczny np. Greenpeace, Amnesty International
- organizacje transnarodowe – korporacje przemysłowe i handlowe
2. Zasięg podmiotowy
- organizacje powszechne, obejmujące cały świat, uniwersalne
- regionalne (grupowe)
3. Kryterium podmiotowe
- organizacje polityczno – wojskowe np. NATO
- organizacje gospodarcze np. EFTA, OPEC
- organizacje kulturalne, do spraw oświaty, nauki i kultury np. ONZ, UNESCO
- organizacje zdrowia np. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia)
*Funkcje:
1. Regulacyjne – ukształtowanie postaw i zasad
2. Kontrolne – ustalenie stanu faktycznego
3. Operacyjne – świadczenie usług przez organizację, pomoc społeczna
*Znane Międzynarodowe Organizacje Gospodarcze:
1. MFW – Międzynarodowy Fundusz Walutowy, przywrócenie wymienialności walut,
pomoc finansowa, rola kontrolna i doradcza.
2. MBOR – Bank Światowy, pomoc w odbudowie po II Wojnie Światowej, finansowanie
inwestycji o charakterze infrastrukturalnym, niwelowanie różnic w poziomach rozwoju
gospodarczego, popieranie rozwoju krajów słabo rozwiniętych.
3. WTO – Światowa Organizacja Handlu, zniesienie barier, stojących na drodze wolnego
handlu.
4. OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej I Rozwoju, powstała z inicjatywy USA,
była reakcją na utworzenie EWG, osiąganie wysokiego wzrostu gospodarczego, najwyższy
poziom zatrudnienia, pomoc biednym krajom.

9
 KONKURENCYJNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA
Konkurencja
Zjawisko , w którym uczestnicy dążą do zdobywania przewagi nad innymi.
Konkurencyjność
Zdolność danego podmiotu (gospodarki, przedsiębiorstwa) do sprostania konkurencji, a zatem
zdolność do przystosowania i rozwoju, wykorzystania zagrożeń, jako rozwojowych wyzwań,
jest procesem mierzalnym i zarządzalnym.
Międzynarodowa Zdolność Konkurencyjna
Wg Bossaka to zdolność rywalizacji o korzyści związane z udziałem kraju w
międzynarodowym podziale pracy. Może być ona analizowana dynamicznie bądź statycznie.
Pozycja Konkurencyjna
Dotyczy z reguły udziału danego kraju w międzynarodowym podziale pracy i obrocie
gospodarczym. Wynik oceny przez rynek tego, co przedsiębiorstwo na nim oferuje, mierzone
najczęściej udziałem w rynku oraz osiągniętymi wynikami finansowymi.
*Tło ekonomiczne konkurencyjności – w efekcie zmian zapoczątkowanych przez kryzys
naftowy w gospodarce światowej zaszły następujące zjawiska, które miały wpływ na
konkurencyjność:
- spadek znaczenia przemysłu dla rozwoju gospodarczego, połączony ze wzrostem znaczenia
usług
- zmniejszenie ilości osób zatrudnionych w rolnictwie, przy jednoczesnym zwiększeniu jego
wydajności
- zmniejszenie znaczenia surowców, przejście do materiałooszczędnych technik wywarzania,
rozwój zaawansowanych technologii, zastąpienie surowców produktami syntetycznymi,
przetwarzanie surowców
- zmniejszenie znaczenia siły roboczej
- wzrost znaczenia kosztu kapitału i jego efektywnego wykorzystania
- wzrost znaczenia innowacji i technologii
- mały popyt wewnątrz niektórych krajów
- wzrost znaczenia informacji
- porozumienia internetowe
- łączenie krajów w ugrupowania integracyjne
- otwieranie się gospodarek
*POZIOMY KONKURENCYJNOŚCI (miernikiem jest poziom jakości i wydajności pracy):
1. Megakonkurencyjność – na poziomie grup krajów.
2. Makrokonkurencyjność – to warunki, które sprzyjają lub utrudniają rozwój gospodarczy i
stanowią atrakcyjną lokatę dla inwestycji. Z punktu widzenia krajowych zasobów dla
potencjalnego przedsiębiorcy. Na poziomie gospodarki, rozpatrywanej jako całość.
3. Mezokonkurencyjność – wielkość oferowanych możliwości w zakresie zwrotu od
dokonanych inwestycji. Na poziomie branż i gałęzi.
4. Mikrokonkurencyjność – długookresowa zdolność do sprostania konkurencji ze strony
innych podmiotów krajowych i zagranicznych, utrzymywania lub powiększania udziałów
rynkowych i osiągania w związku z tym odpowiednich zysków. Na poziomie
przedsiębiorstw.
5. Mikro – Mikrokonkurencyjność – na poziomie towarów i usług.
*POJECIE MIĘDZYNARODOWEJ KONKURENCYJNOŚCI GOSPODARCZEJ:
- zdolność kraju do tworzenia większego bogactwa niż konkurenci na rynku światowym
- zdolność do wywarzania dóbr i usług, które w warunkach wolnego i rzetelnego handlu są
akceptowe na rynku światowym, przy jednoczesnym wzroście realnych dochodów ludności w
długim okresie czasu
- zdolność do osiągania dynamicznego wzrostu gospodarczego

10
- zdolność do tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi międzynarodowej
konkurencyjności przemysłów danych narodów oraz międzynarodowej konkurencyjności
firm działających w ramach poszczególnych krajowych przemysłów i branż
*Diament Portera – determinanty konkurencyjności:
1. Czynniki produkcji – pozycja zajmowana przez dany kraj pod względem niezbędnych
czynników produkcji, do konkurowania w danym sektorze, brak tych czynników wpływa na
ich poszukiwanie, wykształcenie, edukacja.
2. Cechy popytu – jego kultura, dynamika, wielkość, ilość i potrzeby nabywców, popyt na
rynku wewnętrznym, na wyroby i usługi przemysłu.
3. Branże pokrewne i wspierające – istnienie lub brak w danym kraju zaopatrzeniowych i
innych pokrewnych sektorów odpowiadających wymaganiom konkurencji, bez nich nie
byłaby możliwa produkcja.
4. Strategia i struktura firm i rywalizacja miedzy nimi – warunki ukształtowane przez
państwo, określające jak przedsiębiorstwa są tworzone, organizowane i zarządzane oraz
wyznaczające charakter rywalizacji na rynku wewnętrznym.
*KSZTAŁTOWANIE MIĘDZYNARODOWEJ PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ:
Przewaga konkurencyjna jakiegoś kraju jest uzyskiwana w tych sektorach gospodarki, w
których przedsiębiorstwa w najlepszy sposób mogą, przy użyciu swoich zasadniczych
kompetencji, wykorzystać krajowe zasoby. Zasoby i zdolności decydujące o przewadze
konkurencyjnej określa się zbiorowo jako zasadnicze lub kluczowe kompetencje, mające
przynosić zyski firmie i korzyści klientom.
*Diament Portera + Dunning = czynniki uzupełniające:
1. Państwo
2. Transnarodowa działalność firm
3. Szanse
*POLITYKA KONKURENCYJNOŚCI POWINNA POLEGAĆ NA(nieaktualne):
- rozwoju czynników produkcji
- wewnętrznej sile gospodarczej
- internacjonalizacji gospodarki
- działalności rządu
- sektor finansowy
- infrastruktura
- sposób zarządzania
- nauka i technologia
- zasoby ludzkie
*CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI(Próby mierzenia konkurencyjności. Czynniki
konkurencyjności wg IMD (szwajcarski instytut – Międzynarodowy Instytut Rozwoju
Zarządzania):
1. Efektywność biznesu
- produktywność, wydajność całej gospodarki i jej poszczególnych sektorów
- rynek pracy
- rynki finansowe
- praktyki zarządzania
- wpływ procesów globalizacji
2. Osiągnięcia gospodarcze
- gospodarka międzynarodowa
- handel międzynarodowy
- międzynarodowe inwestycje
- zatrudnienie
- ceny

11
3. Efektywność rządu
- finanse publiczne
- polityka fiskalna
- ramy instytucjonalne
- ramy gospodarcze
- edukacja
4. Infrastruktura
- podstawowa infrastruktura
- infrastruktura technologiczna
- infrastruktura naukowa
- zdrowie i środowisko naturalne
- system wartości
*STRUKTURA KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
1. Potencjał konkurencyjności – zasoby materialne i niematerialne, umiejętności, które
umożliwiają osiągnięcie przewagi konkurencyjnej. 11 sfer funkcjonalno – zasobowych
potencjału konkurencyjności:
a) sfera informacji – znajomość aktualnej sytuacji na rynku
b) sfera działalności badawczo – rozwojowej – jakoś kadry
c) sfera produkcji – nowoczesność technologii, jakość kadry
d) sfera zarządzania – zarządzanie jakością
e) sfera logistyki – powiązania z dostawcami, zasoby, transport
f) sfera dystrybucji – gęstość sieci dystrybucyjnej
g) sfera marketingu – jakie nakłady na działania marketingowe
h) sfera finansów – potencjał finansowy, struktura majątku
i) sfera organizacji i zarządzania – struktura organizacyjna, własność
j) sfera zatrudnienia – poziom wykształcenia pracowników
k) sfera zasobów niewidzialnych – renoma, wizerunek patenty
Model budowania potencjału konkurencyjności składa się z takich faz jak:
I – rozpoznanie rynków leżących w polu zainteresowań przedsiębiorstwa
II – rozpoznanie składników potencjału konkurencyjności
III – analiza kluczowych składników potencjału konkurencyjności
IV – planowanie działań umacniających kluczowe składniki potencjału konkurencyjności
V- realizacja planu działań umacniających konkurencyjność przedsiębiorstwa
2. Przewaga konkurencyjna
Wg Portera przewagę konkurencyjną przedsiębiorstwa można określić jako siłę wobec
konkurentów na rynku. Przedsiębiorstwa dążą do uzyskania trwałej przewagi konkurencyjnej,
co umożliwia wygranie walki z konkurentami. Jest to zdolność przedsiębiorstwa do
wygrywania z konkurentami, jej istota polega na trwałej zdolności przedsiębiorstwa do
innowacji we wszystkich aspektach działania, przy czym liczy się nie jednorazowy akt, ale
raczej zdolność do ciągłego ulepszania, przekształcania, udoskonalania. Do stworzenia
przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynku międzynarodowym mogą się przyczynić
niezależne od niego czynniki istniejące w otoczeniu gospodarczym kraju macierzystego, które
umożliwiają konkurencyjność krajowych firm na rynkach światowych, na co wskazują 4
determinanty osiągania międzynarodowej przewagi konkurencyjnej w Diamencie Portera.
2 podstawowe strategie – źródła – przewagi konkurencyjnej:
a) Przywództwo kosztowe – strategia niskich cen, obniżenie kosztów wytwarzania, aby
sprzedawać po niższych cenach, zagrożona nadmierną koncentracją na kosztach a nie na
jakości oraz uzyskania takiej przewagi przez konkurentów. Istotą tej strategii jest uzyskanie
trwałej przewagi kosztów nad konkurentami.

12
b) Różnicowanie – (dyferencjacja), istota jest osiągniecie przewagi różniczkowej nad
konkurentami, stworzenie produktu postrzeganego przez klientów jako lepszego. Wszelkie
elementy odróżniające od konkurentów, narażenie na ryzyko imitacji produktów markowych.
Zarówno strategię przywództwa kosztowego jak i różnicowania można rozpatrywać z punktu
widzenia obejmowania przez firmę całego rynku lub tylko wybranych jego segmentów.
Przewagę konkurencyjna należy rozpatrywać łącznie z zabiegiem konkurencyjnym, czyli
zdolnością firmy do konkurowania na mniejszej lub większej liczbie rynków bądź segmentów
danego rynku.
*4 PODSTAWOWE STRATEGIE KONKURENCJI
1. Zróżnicowanie szerokiego zasięgu – oferowanie pełnej gamy wyrobów, od najbardziej
skomplikowanych o najwyższej jakości i jednocześnie najdroższych do prostych i tanich.
2. Zróżnicowanie wąskiego zasięgu – produkty o wyjątkowych cechach, oferowane wąskiej
grupie odbiorców.
3. Przywództwo kosztowe szerokiego zasięgu – szeroka gama wyrobów, ale stosunkowo
tanich.
4. Przywództwo kosztowe wąskiego zasięgu – koncentracja na najniższym segmencie rynku
i konkurencja za pomocą najniższych cen.
Łańcuch Wartości
Jest to sekwencja powiązanych ze sobą czynności, w efekcie których dochodzi do
wytworzenia przez firmę pewnej wartość, nabywanej przez klienta. Strategia ta związana jest
z tworzeniem specyficznych powiązań między czynnościami podstawowymi oraz
pomocniczymi, czyli w celu maksymalizacji zysku na arenie międzynarodowej. Od łańcucha
wartości firmy zależy również jej przewaga konkurencyjna.
Z punktu widzenia zarządzania działalnością firmy w modelu Portera istotne są dwie sprawy:
- złożoność łańcucha wartości
- możliwość jego rozczłonkowania (fragmentaryzacji), czyli przemieszania w przestrzeni oraz
koordynowania w czasie. Ma ona sens, jeśli każda z funkcji operacji może być umieszczona
w takim miejscu którego warunki ekonomiczne umożliwiają jej realizację w sposób
najbardziej efektywny.
Fragmentaryzacja
Rozbudowa i specjalizacja ogniw łańcucha wartości, a jednocześnie ich wyodrębnienie i
przemieszczenie.
*STRATEGIE CZYNNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
1. Strategia konfiguracji czynności przedsiębiorstwa – międzynarodowa konfiguracja,
rozmieszczenie różnych elementów łańcucha wartości firmy w różnych krajach i na różnych
rynkach.
2. Strategia koordynowania czynności przedsiębiorstwa – międzynarodowa koordynacja,
polega na takim doborze sieci powiązań, współpracy i uzgodnień pomiędzy jednostkami
wewnętrznymi firmy i jej zewnętrznymi partnerami w różnych krajach by zmaksymalizować
przewagę konkurencyjną firmy na określonym rynku.
Instrumenty Konkurowania
To sposoby i narzędzia pozyskiwania klientów czy dostawców na warunkach akceptowalnych
przez przedsiębiorstwo i służących osiągnięciu długofalowych celów.
Pozycja Konkurencyjna
Dotyczy z reguły udziału danego kraju w międzynarodowym podziale pracy i obrocie
gospodarczym. Wynik oceny przez rynek tego, co przedsiębiorstwo na nim oferuje, mierzone
najczęściej udziałem w rynku oraz osiągniętymi wynikami finansowymi.
*5 SIŁ PORTERA
1. Siła przetargowa dostawców – siła oddziaływania dostawców i możliwości wpływania
przez nich na działalność przedsiębiorstwa w sektorze.

13
2. Siła przetargowa nabywców – siła oddziaływania odbiorców i ich siła przetargowa w
stosunku do producentów z danego sektora.
3. Rywalizacja konkurujących firm – rywalizacja miedzy firmami działającymi w danym
sektorze.
4. Zagrożenia substytucją innych produktów – zagrożenia ze strony konkurentów, którzy
mogą wprowadzić dobra substytucyjne.
5. Zagrożenia wejścia potencjalnych konkurentów – zagrożenia ze strony potencjalnych
konkurentów, mogących wejść na dany rynek w określonej branży.
Przewaga konkurencyjna na rynku zagranicznym może się różnić od jego przewagi
konkurencyjnej na rynku krajowym. W wyniku stawiania czoła konkurencyjności innych firm
oraz „całemu układowi diamentu Portera” na danym rynku, należy zaznaczyć, że w
omawianej koncepcji charakter przewagi konkurencyjnej i potencjalna zyskowność w danej
branży, jest wg Portera wypadkową działania 5 sił.
*MACIERZ MIĘDZYNARODOWEJ KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
Duże Baronowie Królowie
Atuty produktów Plebejusze Ekspansjoniści
Małe Mały Duży
Udział w rynku (zasięg geograficzny)

14
 KORPORACJE TRANSNARODOWE
Koordynują działalność produkcyjno – handlową różnych jednostek, w różnych krajach z
jednego ośrodka podejmującego decyzje strategiczne. Na ich rozwój wpływają:
- czynniki o charakterze globalnym – postęp naukowo – techniczny, polityka ekonomiczna
państwa, konkurencja międzynarodowa.
- czynniki o charakterze lokalnym
Główne funkcje międzynarodowych korporacji:
a) przemieszanie (transferowanie) i realokacja zasobów i zdolności produkcyjno –
handlowych (wytwórczych)
b) pobudzanie wzrostu i efektywności gospodarczej
c) stymulowanie restrukturyzacji (mikroaspekt – nowe zakłady lub modernizacja starych,
makroaspekt – rozwój nowoczesnych branż, efektywność wzrostu gospodarczego)
d) aktywizowanie lokalnych zasobów i konkurencji na rynku
e) transmitowanie nowych metod i wzorców
f) integrowanie działalności przedsiębiorstw i gospodarek
Transnacjonalizacja (Korporacji)
Zwiększenie międzynarodowej aktywności. Wskaźnik ten wyraża intensywność lokowania za
granicą funkcji operacji realizowanych przez przedsiębiorstwo. Obliczany jest jako średnia
ważona 3 udziałów:
- zagranicznych aktywów
- sprzedaży
- zatrudnienia
*WPŁYW KTN NA PROCESY I DZIEDZINY W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ
- przemiany w funkcjonowaniu w gospodarce światowej
- zmiany pozycji i powiązań grup krajów
- przesunięcia w sferze zasobów wytwórczych i produkcji (zwłaszcza przemysłowej)
- pogłębianie różnic w dochodach i poziomie rozwoju gospodarczego
*ANALIZA STRATEGII ROZWOJU I STRATEGII KTN
Najważniejsze rodzaje strategii:
I. Rodzaje strategicznych orientacji internacjonalizacji – strategie ponadgraniczne
a) strategia etnocentryczna – międzynarodowa, wczesne stadium internacjonalizacji
b) strategia policentryczna – wielonarodowa
c) strategia globalna – geocentryczna
d) strategia dualna - oportunistyczna
II. Wybór strategii rozwoju międzynarodowej pozycji przedsiębiorstwa
a) wzrostu – ekspansji, wskazana dla produktów i rynków o wysokiej pozycji rynkowej,
aspiracje do roli przywódcy.
b) konsolidacji – zabezpieczenia, dla tych, w których przedsiębiorstwo ma już pozycję lidera i
chce ja utrzymać np. przez połączenie z inną firmą.
c) stworzenia pozycji rynkowej – przedsiębiorstwa ze słabnącą pozycją rynkową, nowe
produkty na nowych rynkach, nie dąży do przywództwa, tylko do odpowiedniego udziału w
rynku.
d) wycofywania się – deinwestycji, przedsiębiorstwo w przypadku produktów i rynków, które
przynoszą okresowe straty, przedsiębiorstwo powinno z nich zrezygnować.
Strategia rozwoju przedsiębiorstwa decyduje na jakich rynkach branżowych i geograficznych,
w jakim tempie, jakimi sposobami, etapami i instrumentami firma będzie umacniać swą
przewagę konkurencyjną i pozycję rynkową.

15
 PRODUKT 4 3. Rozwój produktu 4. Dywersyfikacja

2 1. Penetracja 2. Rozwój rynku

1
1 2 3 4
RYNEK
1. Penetracja – nastawia firmę na kontynuowanie i intensyfikowanie działalności na
tych samych rynkach, etap przejściowy do następnych strategii rozwoju.
2. Rozwój rynku – kieruje się ku nowym rynkom zbytu przy dotychczasowym
asortymencie, firma wyspecjalizowana produktowo.
3. Rozwój produktu – nowy asortyment, ale na tym samym terenie
4. Dywersyfikacja – nowe produkty na nowych rynkach, dużo zasobów.
III. Sformułowanie strategii wejścia na rynek
IV. Strategia własności
V. Strategie konkurencji – bazowe, sektorowe
VI. Strategie funkcjonalne – dostosowanie sfer funkcjonalnych przedsiębiorstwa do
działania na rynku międzynarodowym, wspomagają realizację strategii rozwoju i bazowych,
celem podniesienie jakości, efektywności i dostosowanie do rynku przez np. zakup i
wdrożenie licencji, wprowadzenie norm jakości ISO.
a) strategie marketingowe
- podaży – produkcja zgodnie z wymaganiami klienta, produkt – identyczny, adaptacja
produktu, nowy, kontrakt – jedna cena, różne ceny, ceny na bazie kosztów
- dystrybucji – strategia zbytu i logistyki marketingowej
- komunikacji – związana z promocją i reklamą
b) strategie w sferze produkcji dotyczą
- produkcji wyrobu na rynki zagraniczne identycznego jak na rynku krajowym
- dywersyfikacji produktu
- stworzenia jednolitego standardu światowego
c) strategie badań i rozwoju – typy strategii badawczo – rozwojowych to:
- wysokiego nasycenia innowacjami
- średniego poziomu innowacyjności
- ograniczonego znaczenia innowacji
d) strategie zaopatrzenia – związane z produkcją, tworzenie łańcuchów dostaw, od
surowców do gotowych produktów, stabilne i ciągłe realizowanie zadań produkcyjnych.
e) strategie finansowe – wybór odpowiednich źródeł finansowania, samo lub ze środków
wewnętrznych.
f) strategie w zakresie zatrudnienia i kadr
VII. Rozwój strategii „zarządzania” otoczeniem politycznym – strategia przedsiębiorstwa
w stosunku do rządów krajów goszczących.
a) normatywna – stosowana przez filie, mają dużą autonomię i one ustalają warunki z
rządem
b) centralizacyjna – negocjacje z rządem prowadzone przez centralę, więcej spraw będących
przedmiotem negocjacji
c) ad-hoc – negocjacje przez filię, ale na podstawie kontraktu między centralą a rządem
d) koordynacyjna – połączenie a, b i c, na potrzeby całego systemu korporacyjnego.
VIII. Tworzenie strategii koordynacji

16
 PONADGRANICZNE STRATEGIE DZIAŁALNOŚCI KORPORACJI
TRANSNARODOWYCH
Strategie Ponadgraniczne
Polegają na optymalnym lokowaniu poszczególnych funkcji operacji i realizujących je
jednostek, ich specjalizacji, integrowaniu oraz koordynowaniu w taki sposób, aby
następowało podnoszenie międzynarodowej przewagi konkurencyjnej oraz ogólnej
efektywności korporacji.
*Presja na obniżanie kosztów - wymusza pogłębianie fragmentaryzacji ogniw łańcucha
wartości, delokalizację jednostek organizacyjnych, zwiększanie specjalizacji skali produkcji i
kumulowanie doświadczeń, a następnie integrowanie i koordynowanie ich działalności.
*Presja na dostosowanie - standardowych produktów i metod produkcyjnych do potrzeb i
możliwości lokalnych jest spowodowana przez utrzymujące się różnice potrzeb, gustów,
przyzwyczajeń klientów na różnych rynkach.
*Firma musi wybrać czy chce obniżać koszty, czy dostosowywać się do warunków na innych
rynkach. Struktury organizacyjne – funkcjonalne, dywizjonalne, macierzowe budowane są w
sposób hierarchiczny. Artefakty – widoczne walory fizyczne firmy. Normy wartości – kultura
organizacyjna firmy.
*Rodzaje strategii ponadgranicznych:
1. STRATEGIA MIĘDZYNARODOWA - ETNOCENTRYCZNA
- realizowana poprzez eksport na podobne rynki i w warunkach konkurencji
- mała presja na lokalne dostosowania i obniżanie kosztów
- przedsiębiorstwo wykorzystuje za granicą przewagę konkurencyjną, którą uzyskało na
rynku krajowym
- firma stara się wykorzystać zasoby i zdolności uzyskane od centrali tam, gdzie może
uzyskać przewagę
- mało intensywny rozwój zróżnicowania produktów i rynków (początek dywersyfikacji)
- federacja skoordynowana przez firmę macierzystą, ze średnią pozycją filii
- duża specjalizacja filii, które pracują w grupach produktowych lub rynkowych
- centrala kontroluje i koordynuje działalność poszczególnych filii (zasoby kapitału,
technologie wykorzystywane w produkcji)
- niezależność poszczególnych korporacji jest mała
- współpraca między filiami
- wzrost efektywności produkcji i zbytu
- głównie jednokierunkowe przepływy zasobów, informacji i towarów
- przemysł chemiczny, spożywczy, samochodowy, elektroniczny.
2. STRATEGIA WIELONARODOWA - POLICENTRYCZNA
- przedsiębiorstwo chce osiągnąć konkurencyjność na rynku lokalnym, przez dostosowanie
sowich produktów do potrzeb tego rynku (duża presja na dostosowanie, mała na koszty)
- decentralizacja decyzji i zasobów
- dywersyfikacja rynkowa (strategia dla wielu odrębnych rynków)
- filie mają bardzo dużą samodzielność( są upoważnione do samodzielnego działania,
podejmowania decyzji), są wyposażone w zasoby i zdolności
- strategia ma zbyt rozbudowaną strukturę, filie nadużywają swojej działalności, duże
koszty
- filie rozwijają kontakty z odbiorcami i dostawcami, ale nie maja kontaktu między sobą
- pozycja centrali jest słaba, bo jest to federacja samodzielnych filii
- zróżnicowanie geograficzne
3. STRATEGIA GLOBALNA - GEOCENTRYCZNA
17
- regiocentryczne traktowanie świata (jako jeden taki sam rynek)
- duża presja na obniżanie kosztów wytwarzania, mała na lokalne dostosowania
- obniżanie kosztów przez wytwarzanie produktów na dużą skalę
- wyższa skala wytwarzania produktów
- strategia ta wykorzystuje globalny model korporacyjny
- produkcja najczęściej odbywa się w centrali, która ma pozycje dominującą (w centrali
skupione strategiczne decyzje i funkcje)
- centrala kontroluje i koordynuje działalność filii
- sprzedaż realizowana przez liczne filie na wielu rynkach, ale niezbyt zróżnicowany
asortyment
- filie pełnią funkcje dopełniające: serwisy, etykietowanie, pakowanie, promocje, kanały
dostawców i wykonawców mniejszej ilości zadań, mają słabą pozycję
- silną pozycję zajmuje centralny ośrodek firmy macierzystej (ścisła kontrola zasobów,
informacji)
- filie są silnie zintegrowane i skoordynowane z centralą, a słabo między sobą
- rozwój firmy ma na celu zaangażowanie się na wielu rynkach z wykorzystaniem strategii
kosztowej
4. STRATEGIA TRANSNARODOWA - OPORTUNISTYCZNA
- presja na obniżanie kosztów i na dostosowanie duża
- produkcja nie musi odbywać się w centrali, ale tam, gdzie koszty są najniższe
- sprzedaż tam, gdzie jest największy zbyt, realizowana przez liczne filie
- rekonfiguracja zasobów i zdolności
- zintegrowana sieć - filia i centrala powiązane, filie współpracują
- silna pozycja filii i centrali
- globalny mandat- wykonywanie określonych czynności na potrzeby całego systemu
korporacyjnego (filie działają w sposób wysoce wyspecjalizowany)
- nowoczesna infrastruktura, szybki przepływ informacji, odpowiedni system łączności
(aby zapewnić zintegrowanie i współpracę)
- struktury macierzowe (ważna struktura organizacyjna)
- wielokierunkowe przepływy zasobów i informacji
- zróżnicowana produktowo- geograficznie
- strategia realizowana przez firmy konkurujące w skali światowej

18
19