Professional Documents
Culture Documents
Wprowadzenie
Jednym z najczęściej stosowanych elementów wykonawczych w motoryzacji, lotnictwie
robotach oraz liniach produkcyjnych są elektromagnesy. Ze względu na zakres zastosowań
elektromagnesy moŜna podzielić na następujące grupy:
• Siłowniki elektromagnetyczne – mogą być o ruchu liniowym lub obrotowym
• Elementy napędowe łączników (przekaźników, styczników itp.)
• Elektromagnesy do sterowania zaworami hydraulicznymi i pneumatycznymi
• Elementy przytrzymujące (elektromagnesy dźwigowe, hamulcowe)
• Elektromagnesy do wytwarzania pola magnetycznego w określonej przestrzeni
(separatory magnetyczne, układy do badania materiałów magnetycznych).
Natomiast w zaleŜności od rodzaju napięcia zasilania, elektromagnesy moŜna podzielić na
elektromagnesy prądu stałego i elektromagnesy prądu zmiennego.
Zasadniczymi częściami kaŜdego elektromagnesu są obwód magnetyczny oraz uzwojenie.
W obwodzie magnetycznym moŜna wyróŜnić: nieruchomy rdzeń ferromagnetyczny (kadłub,
jarzmo, pokrywy, kolumny itp.), element ruchomy (zwora, nur, kotwica), robocza szczelina
powietrzna, szczeliny pasoŜytnicze – rys. 1.
Struktury najczęściej wykorzystywanych elektromagnesów prądu stałego przedstawiono
na rys. 1. Na rysunku 2 pokazano natomiast struktury elektromagnesów prądu przemiennego.
stopa
uzwojenie
obudowa
(kadłub)
pokrywa nur
PowyŜsze wzory mogą być stosowane w dowolnym przypadku – tj. niezaleŜnie od tego
czy wymuszone jest napięcie (strumień) czy prąd w elektromagnesie. Są to wzory najbardziej
ogólne. Przy wymuszonym prądzie i = I = const wzór na siłę przyjmuje postać:
∂Tm (δ) I
F (δ) = ; Tm (δ) = ∫ ψ (i, δ) d i (1)
∂δ i = const
0
natomiast przy ψ = ψ = const
ψ
∂Wm (δ)
F (δ) = − ; Wm (δ) = ∫ i (ψ, δ) d ψ (2)
∂δ ψ = const
0
Pierwszy przypadek ma miejsce, gdy prąd płynący przez elektromagnes jest wymuszony z
zewnątrz i nie zaleŜy od stanu elektromagnesu (zasilanie z idealnego źródła prądu, szeregowe
włączenie elektromagnesu o pomijalnie małej impedancji). Mówimy wówczas o pracy
szeregowej, a elektromagnes taki nazywamy szeregowym. Przypadek ten zachodzi równieŜ
wtedy, gdy w elektromagnesie zasilanym napięciem stałym U ruch zwory odbywa się bardzo
wolno. Wtedy i ≈ U/R = const, R – rezystancja cewki elektromagnesu. Przypadek drugi
zachodzi, gdy ruch zwory odbywa się nieskończenie szybko. W praktyce wzór (2) często jest
stosowany przy wyznaczaniu siły elektromagnesu zasilanego napięciem sinusoidalnie
zmiennym.
ZaleŜność statycznej siły przyciągania od długości szczeliny powietrznej jest podstawową
charakterystyką kaŜdego elektromagnesu prądu stałego – rys. 4. Linią przerywaną zaznaczono
na tym rysunku charakterystykę statyczną elektromagnesu idealnego. Dla duŜych szczelin,
przy nienasyconym magnetowodzie róŜnica między charakterystykami nie jest duŜa i wynika
przede wszystkim z niejednorodności rozkładu pola w szczelinie. W miarę zmniejszania się
szczeliny obwód magnetyczny ulega nasyceniu i siła elektromagnesu rzeczywistego jest
znacznie mniejsza od siły elektromagnesu idealnego.
ZaleŜność siły przyciągania od prądu płynącego w uzwojeniu rzeczywistego i idealnego
elektromagnesu prądu stałego pokazano na rys. 5. Linia przerywana dotyczy elektromagnesu
idealnego.
Rys. 4. Charakterystyka statyczna elektromagnesu Rys. 5. ZaleŜność siły przyciągania od prądu płynącego
prądu stałego w uzwojeniu
U [V] u(t)
X [m]
I [A]
x(t)
i(t)
Ts Tr
t [ms]
rozruch ruch
czas zadziałania
Rys. 7. Przebieg prądu i(t), napięcia u(t) i przemieszczenia nura x(t) w stanie dynamicznym
oscyloskop
ELEKTROMAGNES
W celu obliczenia wartości siły obciąŜenia najpierw naleŜy wyznaczyć stałą spręŜystości
spręŜyny ze wzoru
F = k∆x
Q = mg = k∆x
F – siła spręŜystości [N], Q – siła oporowa [N], m – masa cięŜarka [kg], g – przyspieszenie ziemskie [m/s2],
k – stała spręŜystości [N/m], ∆x – długość odkształcenia spręŜyny [m]
Dla kilku wartości napięcia zasilania i połoŜeń spręŜyny wyznaczyć czasy zadziałania i
powrotu elektromagnesu.
3. Obserwacja i rejestracja przebiegu czasowego prądu załączenia elektromagnesu
przy zasilaniu ze źródła napięcia stałego oraz układu PWM.
PWM
E
T L
E
K
T
R
Us D O
M
A
G
N
E
S