Centrum Islamu w Białymstoku - strona główna - Czytelnia - Al-Kuszajri i wolność sufich. Przekład tra... http://islam-bialystok.dzs.

pl/indeks/czytelnia/al-kuszajri-i-wolnosc-sufich-przeklad-traktatu-na-j-polski/

Centrum Islamu w Białymstoku - strona główna

Al-Kuszajri i wolność sufich. Przekład traktatu na j. polski

„Wolność kocham i rozumiem,

Wolności oddać nie umiem.”

W 1997 roku nakładem wydawnictwa akademickiego „Dialog” ukazał się przekład „Traktatu o sufizmie” Al-Kuszajriego. Autor przekładu Jerzy
Nosowski, ksiądz i orientalista, studiował dzieło Al-Kuszajriego od końca lat 70. ubiegłego wieku. Nosowski napisał w 1986 roku w j.
niemieckim doktorat na podstawie wybranych tekstów z Traktatu. W latach 90. za sprawą zachęty ze strony znanych polskich orientalistów,
dokonał przekładu tekstu na j. polski. Autor zapewniał w przedmowie, iż jego praca doczekała się gruntownego merytorycznego i formalnego
sprawdzenia przed wydaniem w 1997 roku. Objętość tłumaczenia jest znaczna, dochodzi do blisko 400 stron. Tym niemniej dziwi fakt, że tak
poważne i wartościowe w historii sufizmu dzieło zaopatrzono w niezwykle ubogi wstęp. Najbardziej brakuje mi w nim przeglądu
najważniejszych dzieł sufickich poprzedzających Traktat. Dwa akapity o atmosferze intelektualnej w czasach Al-Kuszajriego w niewielkim
stopniu rzucają światło na problemy tamtej epoki i rolę dwóch kalifów abbasydzkich - Al-Kadira i Al-Kaima - w kształtowaniu się dogmatyki i
duchowości muzułmańskiej. We wstępie ksiądz Nosowski nie odnosi się prawie w żadnym słowie do treści Traktatu, poza oklepanym

1z6 2011-01-26 14:26

Centrum Islamu w Białymstoku - strona główna - Czytelnia - Al-Kuszajri i wolność sufich. Przekład tra... http://islam-bialystok.dzs.pl/indeks/czytelnia/al-kuszajri-i-wolnosc-sufich-przeklad-traktatu-na-j-polski/

wyjaśnieniem sensu „hal” i „makam”. Jedynie, co otrzymujemy to informację o funkcji tego dzieła, jego strukturze i stylu. Jest to „podręcznik”,
nawet „miarodajny podręcznik” używany przez sufich w doskonaleniu duchowym, lecz nie dowiemy się dlaczego takim się stał, jaki proces do
tego doprowadził? Jest to o tyle ważne, ponieważ spora część sufich pragnie usytuować się u końca łańcucha konkretnej tradycji duchowej.
Dla Al-Kuszajriego to właśnie tradycje duchowe były głównym materiałem i substancją nadającą ton jego dziełu.

Ze względu na niezadowalający wstęp, pokusiłem się o napisanie dwóch krótkich tekstów ukazując gorące tematy debatowane w łonie

2z6 2011-01-26 14:26

Centrum Islamu w Białymstoku - strona główna - Czytelnia - Al-Kuszajri i wolność sufich. Przekład tra... http://islam-bialystok.dzs.pl/indeks/czytelnia/al-kuszajri-i-wolnosc-sufich-przeklad-traktatu-na-j-polski/

tradycji duchowej islamu, gdzie odsyłałem do wybranych stron Traktatu[1]. Przy okazji lektury przekładu wraz ze śledzeniem oryginalnego
tekstu wyławiałem liczne błędy w samym przekładzie. Poza moim zasięgiem pozostaje oryginał wydania z 1940 roku, który stał się podstawą
tłumaczenia na polski. Korzystałem więc z późniejszych krytycznych wydań[2]. Nie wykluczam, że wydanie z 1940 roku może być inne, co
tym bardziej powinno zastanawiać oraz stawiać przed nami pytanie: czy mamy do czynienia z akceptowaną w łonie sufizmu płynnością
tekstu, czy jest to świadectwo zupełnie innego zjawiska (np. skażenia tekstu lub błędów kopistów), którego nie potrafimy na obecnym etapie
wiedzy wytłumaczyć?!

Recenzja niniejsza będzie więc trzecim tekstem, w którym bardziej bezpośrednio wyrażę swoje uwagi do pracy tłumacza, Nosowskiego. I
znowu nie zamierzam ogarniać dzieła. Pozwolę sobie na zreferowanie jakości tłumaczenia jednego rozdziału o „Wolności”, bardzo krótkiego,
ledwie dwustronicowego (s. 224 – 225).

Już po lekturze kilku pierwszych zdań postawić należy pytanie: Czy jest możliwe, aby tekst polski był równie hermetyczny, co tekst arabski?!

Jest wystarczające dla każdego z was, co zadowala waszą duszę. Staje się to na długość czterech łokci i powraca ta sprawa do swego
zakończenia.

Konia z rzędem temu, kto wie o czym mowa. Ale zacznę od tego, że ks. Nosowski pominął przełożenie na polski całej „długości”. W
oryginale, czytamy „cztery łokcie i szibr”. Ale zgoda, może to mało ważne, skoro długość „szibr” [dłoni] nijak ma się do długości czterech łokci.
„Szibr” w tę, „szibr” w tamtą – rozumiem, nie można być przecież takim małostkowym. Chodzi mi o coś innego. „Łokieć” i „dłoń” to pojęcia
niezwykle ważne dla ezoterycznego odczytywania przekazu religii przez sufich pragnących zbliżenia się do Boga (wisal). Inna rzecz, te dwa
zdania wywołują pytanie, które brzmi: co „staje się”? Z tego kontekstu wynika, że „co zadowala” „staje się”. A więc, to co zadowala ma „cztery
łokcie”. Tekst przez przejaskrawioną dosłowność stał się niezrozumiały. W języku arabskim owe zdania w żadnym wypadku nie są
hermetyczne.

Wystarczyć każdemu z was winno tyle, co zadowoli waszą duszę. W końcu będziecie musieli zadowolić się przestrzenią o długości%
Wszystkie sprawy wędrują ku jakiemuś końcowi.

3z6 2011-01-26 14:26

Centrum Islamu w Białymstoku - strona główna - Czytelnia - Al-Kuszajri i wolność sufich. Przekład tra... http://islam-bialystok.dzs.pl/indeks/czytelnia/al-kuszajri-i-wolnosc-sufich-przeklad-traktatu-na-j-polski/

W innym miejscu Ks. Nosowski przetłumaczył:

Jeśli byłaby ważna modlitwa rytualna bez Koranu, tedy%

Znowu, przydałby się tu jakiś komentarz, albo tłumaczenie następujące:

Jeśli byłaby ważna modlitwa rytualna bez recytacji Koranu, tedy%

Przekład klasycznej poezji arabskiej stwarza problemy, zwłaszcza wtedy kiedy mamy do czynienia z jednym wersem.

Życzę sobie od pewnego czasu czegoś niemożliwego,

Aby moje oczy ujrzały oblicze wolności.

Nie mogę się zgodzić, aby autor arabskiej poezji życzył sobie „od pewnego czasu”. Jego życzenie skierowane jest raczej do konkretnego
„czasu” [az-zaman]. Jest to życzenie niespełnione, bowiem nikt jeszcze nie zobaczył w rzeczy samej: „powstania człowieka wolnego”.

Klasyczni sufi zaskakiwali porównaniami. Posługiwał się nimi Al-Dżunajd:

%nie pozostał dłużnym wobec świata doczesnego inaczej niż na miarę ziarna daktyla%

4z6 2011-01-26 14:26

Centrum Islamu w Białymstoku - strona główna - Czytelnia - Al-Kuszajri i wolność sufich. Przekład tra... http://islam-bialystok.dzs.pl/indeks/czytelnia/al-kuszajri-i-wolnosc-sufich-przeklad-traktatu-na-j-polski/

W tłumaczeniu pominięto wiele istotnych dla porównania Al-Dżunajda słów:

%pozostał dłużny doczesności na miarę odessania resztek daktyla z pestki%

Kolejny fragment poetycki także wzbudza translatorskie wątpliwości. Widocznie autor tłumaczenia zapomniał o kontekście cytowanej poezji,
dlatego zamiast „wolny”, pojawia się w jego przekładzie słowo „ogień”.

Nie pozostał wśród ludzi żaden ogień/wolny,

Nawet wśród dżinnów nie ma ognia/wolnego,

I przeminął wolny/ogień dwóch zastępów,

Dlatego słodkim jest gorzkie życie.

Trudno mi jest zrozumieć, jak doszło do takiego tłumaczenia, skoro ogień w języku arabskim to „nar”, a w oryginale mamy „hurr”?!

Mamy oto przekład, w którym częstotliwość występowania błędów tłumaczeniowych niestety nie jest na poziomie niskim lub przeciętnym. To
właśnie sprawia, że należy oczekiwać ponownego tłumaczenia Traktatu, albo gruntownego sprawdzenia merytorycznego i formalnego tekstu.

[1] Zob.

http://zahid.fm.interia.pl/pliki/varia_antologia/tawakkul%20sufizm.pdf

5z6 2011-01-26 14:26

Centrum Islamu w Białymstoku - strona główna - Czytelnia - Al-Kuszajri i wolność sufich. Przekład tra... http://islam-bialystok.dzs.pl/indeks/czytelnia/al-kuszajri-i-wolnosc-sufich-przeklad-traktatu-na-j-polski/

http://zahid.fm.interia.pl/pliki/sunna_antologia/ubostwo_islam.pdf

Ar-Risala al-Kuszajrijja li-l-imam Abi al-Kasim Abd al-Karim al-Kuszajri, opr. Abd al-Halim Mahmud, Mahmud Ibn asz-Szarif, Dar al-ma’arif,
[2]
Kair 1994, tom II, s. 371 – 373.

Ar-Risala al-Kuszajrijja li-l-imam Abi al-Kasim Abd al-Karim Ibn Hawazin al-Kuszajri, opr. Chalil al-Mansur, Dar al-kutub al-ilmijja, Bejrut
1422/2001, s. 252 – 255.

Indeks
O islamie
Godziny modlitw
Kalendarz religijny
Imam
Kronika wydarzeń
Kontakt
Zdjęcia
Czytelnia
Czeczeni
Linki
ENGLISH
ARABIC
SSM (Podlasie)

Centrum Kultury Muzułmańskiej w Białymstoku

Powered by dzs.pl

6z6 2011-01-26 14:26