ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓŁ SZCZEBRZESZYNA
NR.2 (3) LUTY 2008
Zimowe refleksje
Minęły Święta Bożego Narodzenia, minęły ferie
zimowe dla młodzieży szkolnej. Czas nieubłaganie płynie,
wkrótce będziemy mieli wiosnę. Tyle że pogodę wiosenną
to my już mamy , na przemian z jesienną. Chaos
opanował nie tylko ludzi, ale i naturę – pory roku gdzieś
nam się rozmyły, a to nie wróży dobrze ani rolnictwu, ani
światu w ogóle. Kiepska pogoda nie nastraja pozytywnie i
wywołuje, niekoniecznie optymistyczne, refleksje.
Tadeusz Konwicki w „Małej Apokalipsie” oskarżał
komunistów, że „rozmydlili nawet pory roku”. A kogo to
teraz oskarżyć? Chyba człowieka w ogóle...
W każdym razie- dzieci i młodzież nie mogły
podczas ferii pocieszyć się śniegiem ani lodem , bo go nie
było. Inna sprawa – czy korzystałyby z tych darów natury,
gdyby były?
Można wątpić, mając w pamięci szereg ostatnich
lat. Naszych nastolatków najłatwiej spotkać przed
monitorami komputerów, które rodzice skwapliwie zakupili
, gdyż miały być pomocne podczas nauki. Niestety,
młodzież rzadko korzysta z dobrodziejstwa Internetu, aby
zdobywać wiedzę.
Internet służy głównie do pogadania sobie nie
tylko ze znajomymi, do rozrywki, do wyrażenia opinii na
różne tematy. I znowu ciśnie się słowo: niestety. Na
młodzieżowych forach nie ma żadnych świętości ani
autorytetów, zaś język jest przerażająco kaleki i wulgarny.
Za to wszyscy wypowiadają się, jakby byli najmądrzejsi.
Pewności siebie nikomu z zabierających głos nie można
odmówić. Dobrze, jeśli młodzież wzrasta, mając poczucie
własnej wartości, gorzej, jeśli za takim przekonaniem nie
idzie nic więcej. Z wypowiedzi emanuje agresja wobec
tych, którzy mają inne zdanie. Przemoc jest tak częstym
elementem komputerowych gier, którymi dzieci bawią się
od najmłodszych lat. Nic więc dziwnego,
że osiemnastolatek zapytany o wrażenia po obejrzeniu
filmu „Katyń” oświadcza , iż podobały mu się tylko
końcowe sceny – egzekucja.
A swoją drogą, mamy ogromną radość: Amerykańska
Akademia Filmowa doceniła dzieło Andrzeja Wajdy,
nominując je do Oscara w kategorii: najlepszy film nie
anglojęzyczny. Może tym razem zawiłości polskiej historii
nie okażą się zbyt trudne dla jurorów i będziemy mogli
cieszyć się pełnym sukcesem, przyznaniem statuetki
SZCZEBRZESZYN
Egzemplarz bezpłatny
polskiemu filmowi? Tak bardzo oczekujemy
sukcesów, w dowolnej dziedzinie rywalizacji.
Tej zimy mniej radości przysparzają nam
skoki Adama Małysza, który przez ostatnie lata
przyzwyczaił nas do sukcesów. Tym razem pan
Adam nie skacze najlepiej i nie ma w tym nic
dziwnego: jest człowiekiem a nie bezduszną
maszyną. Przez wiele lat skakał pod ogromną
presją, jako ten jedyny spełniający oczekiwania
rodaków. O ileż lepiej mieli skoczkowie Austrii,
Norwegii czy Finlandii, których w czołówce
światowej jest wielu i wymieniają się na
stopniach podium. Skaczą bez tego ogromnego
obciążenia psychicznego, jakie towarzyszy
naszemu zawodnikowi. Myślę, że Adam Małysz
równie gorąco jak my pragnie, by pojawił się w
kraju groźny konkurent, który z powodzeniem
mógłby go zastępować na światowych
skoczniach i wziąć na siebie część
odpowiedzialności.
Jakieś smutne te refleksje... A przecież mamy
także powody do dumy. Choćby Wielka Orkiestra
Świątecznej Pomocy Jerzego Owsiaka. Nie jest
on wprawdzie moim idolem, ze swoim
kontrowersyjnym „róbta, co chceta”, ale za
sprawność organizacyjną przy WOŚP i moc
oddziaływania na tłumy należy mu się uznanie.
Możemy być dumni z tysięcy wolontariuszy,
którzy poświęcili swój czas, niekiedy zdrowie,
kwestując mimo bardzo nieprzyjemnej pogody.
Okazuje się też, że Polacy są niezwykle hojnym
narodem, kiedy trzeba pomagać innym. Gotowi
jesteśmy nieść pomoc nie tylko w ramach
WOŚP, wspomagamy Caritas, „pomagamy
dzieciom przetrwać zimę”,bierzemy udział w
wielu akcjach charytatywnych, wspieramy
hospicja i fundacje.
To podnosi wiarę w człowieka i napawa otuchą w
czasach, kiedy widzimy potworne kontrasty
społeczne, gdy wielu osobom brakuje środków
do życia , a jednocześnie rosną dziwne,
niewyobrażalne wręcz fortuny .
J.D.
 CHRZĄSZCZ NR 2 (3)
Od redakcji: – W tym numerze ,,Chrząszcza”
rozpoczynamy drukowanie opracowania pana Romualda
Kołodziejczyka – ,,Początki Szczebrzeszyna”. Autor
polemizuje z utartymi poglądami na temat początków
dziejów naszego miasta. Być może dla niektórych
czytelników będą to poglądy kontrowersyjne.
Namawiamy do polemiki. Dobrze byłoby jednak, aby
polemika opierała się na sprawdzonych źródłach i
dokumentach, a nie na głębokim przekonaniu
polemizującego. Życzymy ciekawej i wzbogacającej
lektury.
Początki Szczebrzeszyna
Początki dziejów Szczebrzeszyna przynoszą same
znaki zapytania. Czy przed XIV wiekiem istniał tam
gród- nie wiemy. Jeżeli istniał, to kiedy powstał –
nie wiemy. Kto i w jakim celu go zbudował- nie
wiemy. Skąd się wzięła jego nazwa- nie wiemy. Do
jakiego rodu, plemienia należał- nie wiemy. Żaden
historyk o odpowiedniej wiedzy i renomie sam ani
na zlecenie władz miasta nie opracował do tej pory
dziejów Szczebrzeszyna. Mam na myśli historyków
- naukowców, pracowników wyższych uczelni,
którzy mają odpowiedni warsztat naukowy i dostęp
do źródeł.
Chcąc poznać chociaż w przybliżeniu dzieje
Szczebrzeszyna, w którym moi przodkowie
mieszkali nieprzerwanie co najmniej od 250 lat,
zacząłem poszukiwania odpowiednich materiałów
w zasobach Biblioteki Narodowej w Warszawie.
Tylko to bowiem dawało gwarancję ich
wiarygodności. Niestety, nie znalazłem żadnej
monografii tych terenów. Stąd poniższe
opracowanie jest tylko kompilacją znalezionych u
różnych autorów wzmianek, najczęściej
niewielkich.
W niektórych lokalnych opracowaniach o
Szczebrzeszynie spotyka się niczym nie
potwierdzone, a nieraz wręcz nieprawdziwe
hipotezy. Jak ta, że przez Szczebrzeszyn
przebiegał szlak handlowy Kijów- Praga, czy szlak
bursztynowy do Bizancjum.
O tym pierwszym pisze m.in. prof. Kazimierz
Myśliński w swej książce „Lublin w dziejach i
kulturze polskiej”: „Badania archeologiczne
pozwoliły na odtworzenie przebiegu owej „ruskiej”
drogi. Biegła ona z Kijowa przez Włodzimierz
Wołyński, Gródek nad Bugiem, Sutiejsk pod
Szczebrzeszynem, a dalej przekraczała Wisłę pod
Zawichostem, aby następnie przez Kraków
kierować się na Pragę Czeską do Ratyzbony nad
Dunajem”.
2
Zaś droga handlowa znad Bałtyku do
Bizancjum była opanowana przez Wikingów,
Waregów. Poczynając od Wolina i Truso
(dzisiejszy Elbląg) wiodła rzekami Dźwiną i
Dnieprem. To oni założyli Kijów i Ruś, i dali jej
pierwszą dynastię Rurykiewiczów. Trasę
drugiego szlaku bursztynowego opisał już
Pliniusz Starszy, a potwierdziły jej przebieg
liczne wykopaliska, i opracowania archeologów.
Wiódł on z północnych Włoch, przez Wiedeń,
Brno, Bramę Morawską, rozgałęzieniem przez
Opole lub Wrocław, Kalisz, do ujścia Wisły.
Rzymskimi prowincjami były Panonia i Dacja
dające bezpośrednią łączność Wiednia z
„drugim Rzymem”- Bizancjum.
Czy istniał gród ? Dotychczasowe badania
nie udowodniły, że istniał przed XIV wiekiem,
lecz jedynie to, że na VII –VIII wiek można
datować początki zasiedlenia tzw. Grodziska.
Jednak powszechnie przyjmuje się jego
istnienie.
„Co prawda nie ma bezpośrednich dowodów na
istnienie grodu strażniczego w Szczebrzeszynie
w okresie od X do XIII, ale wiele przesłanek
wskazuje , że to strategiczne miejsce pełniło
taką funkcję. Przemawiają za tym odkryte ślady
trwałego osadnictwa oraz obecność
oddalonego o 8 km na północ dużego grodu w
Sąsiadce, wraz z całą siecią współczesnego
osadnictwa. Pozostawienie okolic
Szczebrzeszyna bez małej choćby warowni,
wydaje się niemożliwe”. „W połowie XIV w.
........na miejscu przypuszczalnego grodu
powstaje murowany zamek”. /Wiesław Koman-
Wiadomości Konserwatorskie woj. Lubelskiego
tom 8 z 2006 r./
Rozmawiałem z pochodzącym ze
Szczebrzeszyna archeologiem Wojciechem
Kołłątajem. Powiedział, że jeśli nawet przyjąć,
że część „ganu” kiedyś się obsunęła, gród i tak
był niewielki. Część przestrzeni zajęły
umocnienia, na pozostałej trzeba było
pomieścić domy dla ludzi, stajnie dla koni,
obory, stodoły itd.
Profesorowie Mazurkiewicz i Zins w
swoich „Dziejach Lubelszczyzny” piszą: „Rolę
ośrodków obronnych tego terenu o zwartej i
mocnej organizacji i zasiedleniu pełniły
zapewne dwa grody Sutiejsk (dzisiejsza
Sąsiadka) oraz ciągle mało zbadany
Szczebrzeszyn”. Przy czym Sutiejsk nazywają
oni, tak jak i nowsze encyklopedie, „Ruski gród
pograniczny”.

Świadczy o tym również nazwa tego grodu.
Przez kogo mógł zostać założony? Są
dwie możliwości. Odkrycie dołu na
przechowywanie plonów, i półziemianki
mieszkalnej o rozmiarach 4x4 m może
wskazywać na jakiś ród, który powstał z
połączenia kilku spokrewnionych rodzin
uprawiających wspólnie ziemię. Jednym ze
świadectw takiego organizowania się rodu jest
zachowanie w języku polskim aż do czasów
nowożytnych około trzydziestu wyrazów na
określenie pokrewieństwa. Np. szurzy- brat
żony, jątrew- siostra męża, zelwa- mąż siostry
itd. Taka siedziba rodu zwana była żupą albo
opolem.
Druga możliwość to zbudowanie w
późniejszym czasie, na miejscu opola
strażnicy Sutiejska. Badania przeprowadzone
przez panią Wartałowską wykazały, że
Sutiejsk był grodem daleko większym od
Szczebrzeszyna (Teka Zamojska nr. 1 z 1938
r). Prof. Samsonowicz wylicza trzy największe
grody tych terenów: Sutiejsk, Chodlik i
Przemyśl. Sutiejsk położony na szlaku
handlowym był narażonym na napady i
potrzebował takiej strażnicy w ciągu
osadniczym wzdłuż rzeki Wieprz. Dopiero
później utworzyło się wokół grodu podgrodzie
z ludnością „cywilną”. Może kiedyś odpowie
na to archeologia, datując znaleziska na
terenie samego grodu, i dookoła niego.
Za tezą Szczebrzeszyna jako strażnicy
Sutiejska przemawia i to, że usypanie wałów i
wybudowanie innych urządzeń obronnych
wokół grodu, a szczególnie wykopanie
imponującej fosy przy ówczesnej technice i
prymitywnych narzędziach jest, wydaje się,
ponad siły rodu. Rodu, w którym jest tylko
kilkadziesiąt osób dorosłych zmuszonych
poświęcić ogromną ilość czasu na sprawy
bytowe. Odwrotnie, dla jakiejś organizacji jest
to daleko łatwiejsze. Może do tej pracy
włączyć wielu ludzi np. niewolników lub
zmusić do niej ludność okoliczną.
Czy Szczebrzeszyn należał do Grodów
Czerwieńskich? W „Historii Polski” wydanej w
roku 2007 prof. Henryk Samsonowicz do
Grodów Czerwieńskich zalicza: Czerwień
(dzisiaj Czermno), Wołyń (Gródek
Nadbużański), Kumów (Chołm obecnie
Chełm, którego jedna z dzielnic do dzisiaj
nazywa się Kumów), Ugrowiesk (Uhrusk),
CHRZĄSZCZ NR 2 (3)
Wereszyn, Stołpie, Uchanie, Dorohusk, Horodło,
Grabowiec, Rubieszów (Hrubieszów). Grody te były
nieregularnie rozrzucone na obszarze ciągnącym się
około 80 km wzdłuż cieków wodnych Huczwy i Bugu.
Owszem, później nie mając innej nazwy, zaczęto tak
nazywać cały region. Prof. Samsonowicz lojalnie
jednak stwierdza: „W literaturze historycznej Grody
Czerwieńskie stanowią temat licznych hipotez i
polemik dotyczących ich zasięgu terytorialnego oraz
roli w dziejach”.
Samą nazwę „Grody Czerwieńskie”
zawdzięczamy Nestorowi mnichowi z Ławry
Peczerskiej (Kijów), który żył na przełomie XI i XII
wieku, a więc w tym samym czasie co i nasz Gall
zwany Anonimem. Nestor około roku 1113 zakończył
pisanie „Powieści Minionych Lat.....”, tzw latopisu, w
którym tak jak nasz Gall Anonim po raz pierwszy
zapisał pochodzące z ustnych przekazów prastare
dzieje powstawania swojego państwa. Gal pisał,
mówiąc delikatnie, trochę tendencyjnie. A Nestor?
Wiemy, że oryginał latopisu Nestora nie dochował
się, znamy go jedynie z obszernych fragmentów
włączonych do innych, późniejszych latopisów.
Znawca i komentator latopisu prof. Franciszek Sielicki
podaje, że w roku ukończenia pisania latopisu tj. w
1113 zmarł Książę Kijowski Światopełek Iziasławicz
protektor Nestora. Nowym Księciem Kijowskim został
antagonista Światopełka - Włodzimierz Monomach.
Przekazał on latopis do pisania innym, sprzyjającym
mu mnichom. Latopis pojawił się w trzy lata później,
jeszcze za życia Nestora, poprawiony na korzyść
nowej dynastii. Cdn.
Romuald Kołodziejczyk
3
CHRZĄSZCZ NR 2 (3)
Regina Smoter Grzeszkiewicz
Mały słownik historii Szczebrzeszyna – ciąg
dalszy
Pietruszyński Bronisław
(1913 – 1981), pedagog długoletni nauczyciel w
szkołach szczebrzeszyńskich, laureat Nagrody
Sztandaru Ludu → credo Bronisława
Pietruszyńskiego. Ukończył przedwojenna szkołę
podchorążych w Grudziądzu, po wyzwoleniu w 1951
roku Akademię Wychowania Fizycznego w
Warszawie. Znany jest jako twórca "zielonych" sal
gimnastycznych [zespół przyrządów do ćwiczeń
gimnastycznych zlokalizowanych na wolnym
powietrzu] na Zamojszczyźnie – jego pomysły
powielane były przez absolwentów Liceum
Pedagogicznego, m.in. Maria z Rzepeckich Lisowska
z pomocą prof. Pietruszyńskiego zorganizowała
"zieloną" salę w szkole podstawowej w Czarnymstoku
w latach 70 ubiegłego stulecia. Wspólnie z Józefem
Maziem, Zygmuntem Czyżewskim i Czesławem
Gajdkiem zainicjował powstanie Ludowego Klubu
Sportowego "Roztocze" Szczebrzeszyn, oraz rozwój
masowego narciarstwa. Bronisław Pietruszyński
wychował ponad stu absolwentów, którzy osiągnęli
stopień magistra wychowania fizycznego, oraz trzech
w stopniu doktorów. Do jego wybitnych,
indywidualnych osiągnięć należy zajęcie pierwszego
miejsca w skoku wzwyż, oraz trzeciego miejsca w
biegu na 100 metrów podczas jednej z
przedwojennych Spartakiad Młodych w Warszawie;
miewał udane starty w lekkoatletycznej ekipie
"Pogoni" Lwów.
Odznaczenia i nagrody, którymi uhonorowano
Bronisława Pietruszyńskiego:
 Krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
 tytuł Zasłużonego Nauczyciela Polskiej
Rzeczpospolitej Ludowej
 tytuł Zasłużonego Działacza Kultury Fizycznej
 tytuł Zasłużonego Działacza Ludowych Zespołów
Sportowych
 Nagroda Jędrzeja Śniadeckiego
 Nagroda “Sztandaru Ludu”
Jest autorem kilku prac drukowanych w fachowych
czasopismach; ich wykaz podaję w opracowaniu
Władysława Pańczyka, ucznia B. Pietruszyńskiego,
który poświęcił mu ponadto ciekawy artykuł
wspomnieniowy opublikowany na łamach Rocznika
Zamojskiego (t .II 1988)
1. Przygotowanie do zawodu a udział w ruchu
sportowym młodzieży Liceów Pedagogicznych.
Wychowanie Fizyczne w Szkole 1955, nr 4
4
2. Przygotowanie uczniów Liceum Pedagogicznego
do prowadzenia wf w trudnych warunkach.
Wychowanie Fizyczne w Szkole. 1956, nr 2
3. Jak zapewniam bazę materialna wychowania
fizycznego w szkole we własnym zakresie.
Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna. 1957,
nr4
4. Doświadczenie z pracy w SKS Liceum
Pedagogiczne. Wychowanie Fizyczne i Higiena
Szkolna. 1958, nr 3
5. Jak polepszam warunki higieniczno – zdrowotne
uczniów. Wychowanie Fizyczne i Higiena
Szkolna. 1959, nr 4
6. Ogródek sportowy z niczego. W naszych LZS.
1960, nr 12
7. Przyrządy do ćwiczeń w szkole wiejskiej
wykonuje sposobem gospodarczym. Wychowanie
Fizyczne i Higiena Szkolna .1961, nr 3
8. Z zielonych sal na śnieg i lód. Wychowanie
Fizyczne i Higiena Szkolna. 1961, nr 10
9. Gorąco propaguje zielona salę gimnastyczna w
Liceum Pedagogicznym . Wychowanie Fizyczna i
Higiena Szkolna. 1964, nr 1
10. Wychowanie fizyczne i sport w: Zakłady
Kształcenia Nauczycieli w Szczebrzeszynie i ich
wychowankowie , pod red. S. Kosińskiego. Lublin
1975
11. "Cezar" (okupacyjne pseudonim B.
Pietruszyńskiego). Aby wieloletnie doświadczenia
zostały upowszechnione W; Pamiętniku
wychowawców fizycznych , red. Z. Krawczyk.
Warszawa 1977.
Piotrowski Paweł Stanisław
W roku 1697 otrzymał z rąk Anny z Gnińskich
Zamoyskiej, oraz opiekunów małoletniego wówczas
ordynata (Tomasza Józefa Zamoyskiego) – Jana
Odrowąża Pieniążka, wojewody sieradzkiego, Karola
Tarło, podkanclerzego wielkiego koronnego,
Andrzeja Abreka, ks. doktora teologii i Franciszka
Bienieckiego, cześnika żydaczowskiego nominacje
na urząd starosty w Szczebrzeszynie.
Cdn.
 CHRZĄSZCZ NR 2 (3)

Foto Studio EXPRESS Piotr Bartnik

Właściciel

Leszek Kaszyca PROFESJONALNY MONTAŻ 22 – 460 Szczebrzeszyn

pomiary i transport GRATIS ul. Zamojska 4
Ul. Zamojska 11
tel. 084 682 29 10
22 – 460 Szczebrzeszyn kom. 0 – 604 212 296
www.solidpb.republika.pl
okna drzwi żaluzje

Nasza działalność obejmuje: APTEKA SPOZ Sp.j.

 Usługi budowlane, remontowo - inwestycyjne we - miło
wszystkich branżach w tym również w obiektach - fachowo
zabytkowych, - tanio
 Usługi stolarskie, ślusarskie i szklarskie,
 Handel materiałami, nawozami, węglem,
 Budowa pod klucz,
 Roboty elewacyjne, instalacyjne, Ul. Zamojska 40, CZYNNE
22 – 460 Szczebrzeszyn ul Boczna 72 tel. (084) 6821- 061 CAŁĄ DOBĘ
Siedziba firmy: Brody Małe 2c
tel/fax. (0 84) 682 14 32

5
CHRZĄSZCZ NR 2 (3)
Szczebrzeszyńska metafizyka.
(Szczebrzeszyn 1953 - 1956) cd.
Kierownik szkoły pan Marian Pado przypomniał
sobie o talencie Wojtusia i zaproponował mu
ulepienie odpowiedniej sceny celem przekazania
jako urodzinowego daru dla Stalina. Niebawem
powstała plastelinowa scenka z ,,Młodej Gwardii”,
którą przesłano do Warszawy. Po paru dniach
Wojtek otrzymał zaproszenie do stolicy. Okazało
się, iż niektóre figurki zostały w drodze
uszkodzone i chłopiec poprawiał je własnoręcznie.
Następnie scenę utwardzono. Czy adresat prezent
otrzymał i się nim zainteresował, nie wiem. Mimo
owego aspektu serwilistyczno – politycznego, ktoś
ów talent dostrzegł. Wojtek w następnym roku
otrzymał stypendium i miejsce w zakopiańskiej
szkole artystycznej. Nie został jednak rzeźbiarzem.
Został natomiast bliskim współpracownikiem prof.
Kazimierza Michałowskiego, a obecnie jest
wybitnym polskim archeologiem; prawdopodobnie
już w stanie spoczynku.
Powracając jednak do ówczesnego
szkolnego programu literackiego: obok owych
czytadełek o różnej wartości ideologicznej i
formalnej istniały lektury obowiązkowe do
omówienia na lekcjach. Żelazną pozycję zawsze
stanowił ,,Pan Tadeusz” i stale okazywało się, iż
jedynie niewielki odsetek uczniów poemat
przeczytało. Po kilku latach doświadczeń
doszedłem do wniosku, iż przybliżyć młodzieży
ową epopeję można jedynie przez analizowanie
fragmentów utworu.
Duże zainteresowanie wzbudzało czytanie
,,Ojca zadżumionych”: wówczas panowała na
lekcji zupełna cisza. Nasuwał się oczywisty
wniosek, iż większe zainteresowanie budzi wartka
narracja i dramaturgia wydarzeń, niż
najpiękniejsze nawet opisy, do których potrzebne
jest pewne przygotowanie i dojrzałość. Z trójki
romantycznych wieszczów najmocniej
eksponowany był Mickiewicz: obok
wspomnianego ,,Pana Tadeusza” do lektur
obowiązkowych zaliczono „Grażynę”, wybór
sonetów krymskich, wybór ballad i niektóre
wiersze programowe. Słowackiego reprezentowały
fragmenty dramatów i niektóre wiersze.
Twórczość pozytywistyczną segregowano
wokół tak dobranych tematów, by ukazywały
negatywne zjawiska społeczne swego czasu.
Ideologiczną poprawność postawy nauczycielskiej
kształtowano w owym czasie za pośrednictwem
szkoleń. Mile widziano przynależność do PZPR.
6
W 1954 roku przeżyłem jedyną, w czasie mej
kariery nauczycielskiej w Szczebrzeszynie, wizytację.
Nazywała się ,,wizytacją frontalną”. Trzech panów
inspektorów oświaty z Zamościa: Jakoniewicz, Jur i
Niderla przez kilka dni z rzędu oceniało poszczególnych
nauczycieli i szkołę jako całość. O ile znało się pewne
elementy determinujące oceną lekcji przez
wizytujących, nie było trudności w uzyskaniu
pozytywnej cenzurki. Do owych determinantów
zaliczano ,,upoglądowianie” i naukowe interpretowanie
zajęcia. Obowiązywał również konspekt. Ogólna ocena
szkoły wypadła dobrze.
Rowerem nauczyłem się jeździć późno – z
bardzo prozaicznej przyczyny, bowiem w okresie wojny
i bezpośrednio po niej był to sprzęt deficytowy i rower
kupiłem dopiero za jedną z pierwszych pensji, i to tylko
dzięki temu, iż kilka sztuk owych wehikułów pojawiło
się w prowadzonym przez ojca geesowskim sklepie. Po
okresie próbnym, z odrobinę poobijanymi kolanami
wybrałem się z kolegą Ludwikiem Okoniewskim do
Radecznicy na odpust.
Jechałem za Ludwikiem ścieżkami obok
wyboistej drogi, szarpiąc kierownicę, niczem pijany i
tak dotarliśmy w pobliże Radecznicy. Kilkaset metrów
przed mostkiem na Gorajce ścieżka prowadziła
niewysoką skarpą, obok biegła droga, w tym miejscu
nader obfita w błoto i kałuże. Jeden nieskoordynowany
ruch kierownicą i wraz z rowerem znalazłem się metr
niżej, w błotnistej kąpieli. Kolega wyciągnął mnie,
jedną ręką uchwyciwszy poniżej krzyża, drugą usiłował
wydobyć rower uchwytem za kierownicę.
O odpustowych atrakcjach nie było mowy. Na
szczęście rzeczka była w pobliżu. Rozpoczęło się więc
pranie, kąpiel i suszenie garderoby na łączce. Ucierpiały
jednak moje spodnie i noga zaczepione jakimś
fragmentem rowerowego błotnika. Nie obyło się więc
bez wędrówki do pobliskiej Radecznicy. Tu mój krewny
Józef Bisior prowadził Ośrodek Zdrowia i zaopatrzył
nogę bandażem, nogawkę spodni agrafką. Owa
przygoda była dodatkową, bardzo owocną nauką jazdy
na rowerze, a ta umiejętność była w tamtym czasie
nieodzowna. Dzięki niej mój kontakt z gorajecką
enklawą była dosyć intensywny. Łączyły mnie nie tylko
więzy krwi z wieloma mieszkańcami, ale i motyw
emocjonalny istniejący jeszcze z czasów wojny.
Atawistyczne zajęcie wędkarskie uległo nawet
zintensyfikowaniu. Miałem żyłkę nylonową, pierwszy w
życiu spinning z kołowrotkiem i kij bambusowy.
Wszystko zakupione w znanym tamtego czasu sklepiku
,,U Suma”. Dzięki rowerowi poznałem niemal cały
bieg rzeczki. Ze względu na podmokłe w wielu
miejscach otoczenie nie było mowy o poruszaniu się
rowerem wzdłuż koryta.

W większości wiosek mieszkali jednak krewni, u
których nie tylko mogłem zostawić pojazd, ale i
przenocować, a następnie przechodzić z biegiem nurtu
wody lub w odwrotnym kierunku. Tym sposobem
poznałem bieg rzeki od Czarnegostoku aż po
Zakładzie. Tu miałem kolejną ,,metę”. Poznałem bieg
Poru od Turobina po Sułów. Taaakiej ryby wówczas
nie złowiłem. Raz widziałem rekordowy
kilkukilogramowy okaz węgorza, został on złowiony
w Zakłodziu w pobliżu młyna. Moje sukcesy
wędkarskie nie sposób zaliczyć do imponujących.
Obok drobnicy było kilka niewielkich szczupaków i
węgorzy.
Drugim aspektem mych zainteresowań, jak
łatwo się domyślić, były dziewczęta. Kochliwy byłem
niemal od kołyski. Pierwszym i nieodwzajemnionym
obiektem była pięcioletnia Danusia w Samborze,
rozpieszczona córeczka oficera, (co nobilitowało ją do
ówczesnego ,,towarzystwa”). Nie dostrzegając mnie,
doprowadzała do rozpaczy. W Nisku było lepiej.
Uzyskałem przychylność ośmioletniej koleżanki
Tereski K., dziewczątka skromnego i szczuplutkiego.
Odwiedzaliśmy się w ławkach, wpisywali się
wzajemnie do pamiętnika, świadczyli drobne
uprzejmości. Potem była wojna. Do szkoły niemal nie
uczęszczałem, pasłem krowy, zbijałem bąki, kryłem
się przed Niemcami.
Wymarzona kolekcja obiektów westchnień i
marzeń pojawiła się wiosną 1944 roku ( gdy rozpoczął
się gorajecki kurs tajnego nauczania). Były to
Marysia, Dusia, Zosia, Kazia i Ludwika. Wszystkie
piękne, godne uniesień.
Wraz z końce okupacji ów Eden z boginkami
zniknął w sposób tak drastyczny, iż nigdy z żadną n
ich nie zetknąłem się.
Choć powojenny Szczebrzeszyn to nie światowa
metropolia, czułem się początkowo nieco
zakompleksiony i onieśmielony. Stan ów pogłębiały
moje ,,osiągnięcia” z wychowania fizycznego. Ela
Kierkus zostawiała mnie o dwadzieścia metrów w
biegach na ,,setkę”. Moja sprawność fizyczna była
połączeniem ruchów hipopotama ze słoniem.
Zainteresowanie światem młodziutkich dam
powracało stopniowo pod koniec lat czterdziestych.
Siadałem wówczas na balkonie, patrząc na korowód
opuszczających szkołę kwiatuszków powracających
do domu i na stancje. Wiele wśród owych
panieneczek znałem a widzenia. Z niektórymi
usiłowałem nawiązać kontakt za pośrednictwem
jakichś grafomańskich karteczek. Efekty owych
zabiegów były marne, choć niezupełnie bezowocne.
CHRZĄSZCZ NR 2 (3)
Zmieniło się trochę, gdy Bolek Sawic, z którym
grywaliśmy w szachy i który mieszkał na
Frampolskiej zaproponował, iż ,,odstąpi mi swoją
dziewczyneczką”. Tak też się stało. Zaprowadził
mnie do pewnego małego domku, w którym
dziewczę mieszkało. Więcej w tej znajomości była
nieporozumień i fochów niż pozytywnych odczuć i
zachowań. Nie trwało to jednak zbyt długo, było
jedynie dodatkowym motywem wypraw na ulicę
Frampolską.
Ulica była obskurna. Ze względu na brak
zainteresowań ze strony magistratu zupełnie zaniedbana.
Mieszkali na nie moi koledzy: wcześniej wspomniani
Janek Czuk, Bolek Sawic ,Tadeusz Jaszczyk oraz Ludwik
Okoniewski i Poldek Makuch. Droga w owym czasie była
do wygonu wybrukowana „kocimi łbami". Dalej zaś w
kierunku Szperówki przechodziła w polną. Pokrywała ją
gruba warstwa lessowego pyłu ,który po każdym deszczu
zamieniał się w grubą warstwę błota. Pobocza rzadko
zabudowano chatkami niewiele różniącymi się od swych
wiejskich odpowiedniczek. Nie było płytek chodnikowych.
Ciemne latarnie i nieczynne studnie to dodatkowe
„umilenia” dla przypadkowych przechodniów, a przede
wszystkim stałych jej mieszkańców. Ponieważ w tym
okresie miałem kontakty z lubelskimi gazetami kilka moich
notatek sprowokowało dziennikarza Gazety Lubelskiej do
napisania złośliwych felietoników na temat oświetlenia,
błota i studni na w/w ulicy Frampolskiej. Pojawiły się
sprawne żarówki a Ludwik Okoniewski podobnie jak i inni
przestał nosić wodę z odległych studni.
Na wakacje jak już wspomniałem zmieniałem teren i
szukałem obiektów westchnień za Szczebrzeską.
Frampolska była jednak nadal obecna ,gdyż tędy wiodła trasa
nad Gorajkę. Tam usiłowałem łowić nie tylko ryby.
Sieci należało jednak zarzucać jedynie na określone
gatunki zwierzyny. Pouczenie, że nie wszystko jest
obiektem polowania otrzymałem dosyć szybko
wyrażone słowami „..idźta se i tak się nie ożenita.."
Zważywszy, iż owa osóbka ukończyła zaledwie cztery
klasy i była potencjalną spadkobierczynią gospodarstwa
rolnego logika owego stwierdzenia była niepodważalna
Należało więc ograniczyć krąg zainteresowania do osób
„uczonych" a tych w tamtym czasie nie było zbyt wiele.
Owe wiejskie randki miały swoiste: scenerię,
obyczajowość i porę. Z zasady miały miejsce na ławeczce
w pobliżu chaty, już po zmierzchu.
Cdn.
Aleksander Piwowarek
7
CHRZĄSZCZ NR 2 (3)
SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE MĘSKIE W
SZCZEBRZESZYNIE 1921 – 1934 cd.
Paweł Fenc.
Nauczyciel, pedagog, działacz związkowy i
polityczny. Absolwent uniwersytetu Jana Kazimierza
we Lwowie, gdzie ukończył wydziały biologii i
geografii z geologią.
W latach 1923 -1934 pracował w
Szczebrzeszynie w Seminarium Nauczycielskim
Męskim im. Zamoyskich. Uczył biologii i geografii.
Był jednym z najdłużej pracujących pedagogów i
działaczy związkowych w szkole. W ostatnim roku
(1933/1934) istnienia seminarium pełnił funkcję
dyrektora szkoły. Przed nim dyrektorami seminarium
byli Tadeusz Niedzielski i Franciszek Cybulski, z
którymi współpracował w tworzeniu podstaw
dydaktycznych i bazy naukowej seminarium.
Stworzył od podstaw nowy ogródek botaniczny.
Wcześniej istniejący ogród botaniczny założony przez
Jana Ziemkowskiego lekarza, nauczyciela przyrody w
Szkole im. Zamoyskich, zawierający 1500 plant roślin,
stanowiący chlubę szkoły, po likwidacji szkoły w 1852
roku został zniszczony przez upływający czas i
działania wojenne.
Urządzając ogród botaniczny, profesor Fenc
nawiązał współpracę z klasztorem Bernardynów w
Radecznicy, ogrodnikiem parku Ordynacji Zamoyskiej.
Z tych hodowli przyrodniczych znanych w Królestwie
Polskim otrzymał wiele rzadkich i bardzo
wartościowych roślin. W oparciu o pozyskane gatunki
roślin stworzony został dział roślin leczniczych dla
potrzeb własnych szkoły a także apteki pana Jana
Szczygłowskiego. Rośliny te były surowcem do
wyrobu rozmaitych leków. Prowadzony był również
ogródek warzywny i szkółka drzewek owocowych.
Ogród był podstawą do nauki przyrody (żywej). Praca
w ogrodzie miała przygotować absolwentów szkoły do
praktycznego działania w miejscu ich zatrudnienia. W
większości absolwenci pracowali na wsi lub w małych
miasteczkach. W założonym prze dyrektora stawie ( w
oparciu o brzeg rzeki Wieprz) uczniowie poznawali
podstawy hodowli ryb.
Po likwidacji seminarium prof. Fenc został
przeniesiony do Seminarium Nauczycielskiego
Żeńskiego w Zamościu. Było to w roku 1934. Uczył
biologii. Był zaangażowany w pracy społecznej.
Działał aktywnie w ZNP. Posiadał liczne kontakty,
które okazały się bardzo przydatne w jego działalności
patriotycznej.
W 1939 roku organizował pomoc dla rannych
żołnierzy polskich. W 1940 roku współorganizował
Związek Walki Zbrojnej.
8
Prowadził również wraz z żoną tajne
nauczanie na terenie Adamowa.
W 1940 roku został aresztowany. Po
krótkim pobycie na Rotundzie w Zamościu został
wywieziony do obozów koncentracyjnych na
terenie Niemiec. W Dachau i Oranienburgu
przebywał z licznym gronem znanych mu
więźniów ze Szczebrzeszyna. Byli tam: mój
nauczyciel Stefan Kilarski, mój ojciec Andrzej
Przysada ( przejściowo z dr Z. Klukowskim).
Utworzyli konspiracyjny Komitet Pomocy
Koleżeńskiej w obozie Dachau.
Należy przypuszczać, że P.Fenc został
aresztowany za ujawnioną działalność związkową
i tajne nauczanie, a nie za działalność
konspiracyjną, za którą Niemcy karali Polaków
śmiercią ( często podczas prowadzonych
przesłuchań). Tak właśnie było z jego synem,
który aresztowany w lutym 1944 r. ( pseudonim
,,Wir”), został zabity podczas przesłuchań
prowadzonych przez gestapo. Również drugi syn
nie przeżył wojny.
Paweł Fenc przeżył szczęśliwie pobyt w
obozach koncentracyjnych i chory powrócił do
kraju. Po krótkim pobycie w Zamościu przenosi
się do Tarnowa, gdzie pracuje jako nauczyciel
szkół średnich.
Odwiedzał Szczebrzeszyn. Utrzymywał
kontakty z dr Zygmuntem Klukowskim,Stefanem
Kilarskim i Andrzejem Przysadą –
współwięźniami obozów koncentracyjnych.
Według opinii absolwentów seminarium
Jana Sokoła, Adama Owsikowskiego, Henryka
Zwolakiewicza, Stanisława Książka, Romana
Kołodziejczyka, Wojciecha Polaka, Hipolita
Kozioła oraz profesorów seminarium Zygmunta
Klukowskiego, Ludwika Pawłowskiego
wypowiadanych podczas zjazdów absolwentów
zakładów kształcenia nauczycieli, profesor Paweł
Fenc był lubiany i szanowany przez uczniów,
nauczycieli, społeczeństwo miasta, władze
związkowe i oświatowe.
Aleksander Przysada
Od autora W 1987 roku z inicjatywy i staraniem
dyrektora Studium Nauczycielskiego mgr Czesława
Dychy na terenie dawnych hodowli przyrodniczych
rozpoczęto prace przygotowawcze i później budowę
ziemnych kortów tenisowych. Przez następne lata
budowa ta była kontynuowana, dzięki staraniom
następnego dyr. S.N. dr Ireny Kurzępy oraz dużym
nakładom środków i prac społecznych. Korty oddano
do użytku w 1999 roku.
 CHRZĄSZCZ
CHRZĄSZCZ NR 3NR
(1)2 (3)

PRODUCENT MEBLI OGRODOWYCH

ZAKŁAD PRODUKCYJNY
22-460 SZCZEBRZESZYN BRODY MAŁE 24K TEL/FAX 0048-84-6821225
www.trimex.net.pl e-mail info@trimex.net.pl -6821224

ODDZIAŁ W SZCZEBRZESZYNIE
ul Kościuszki 45
22 – 460 Szczebrzeszyn
tel. (0 84) 682 15 11, 682 15 12
fax (0 84) 682 15 10
MAX POŻYCZKA MINI RATA
ZADBAĆ MAX POŻYCZKA MINI RATA
O NAJBLIŻSZYCH?
CZEMU NIE MAMY PROSTE ZASADY
 bez zabezpieczeń
MAX POŻYCZKA  bez zaświadczeń
MINI RATA  maksymalna wysokość pożyczki do 20 000 zł
TYLKO  do 10 000 zł bez zgody współmałżonka
37ZŁ*
MIESIĘCZNEJ RATY DLA TWOJEJ WYGODY OGRANICZAMY
FORMALNOŚCI DO MINIMUM
ZADBAĆ O NAJBLIŻSZYCH?  potrzebujemy tylko twojego oświadczenia o
CZEMU NIE dochodach oraz dokumentu tożsamości
Max Pożyczkę z mini ratą możesz przeznaczyć  wystarczy tylko jedna wizyta w oddziale lub
na dowolny cel – w zależności od aktualnych agencji PKO BP
potrzeb Twoich najbliższych. Weźmiesz ją
szybko i bez formalności. Dajemy Ci atrakcyjne, DAJEMY CI DOSKONAŁE WARUNKI
bezpieczne warunki kredytowania z niską KREDYTOWANIA.
miesięczną ratą. Dzięki temu w pełni zadbasz o
siebie i rodzinę ZAPRASZAMY ! ! !

9
CHRZĄSZCZ NR 2 (3)

10

W tym numerze prezentujemy Państwu wiersz Jeana de
la Fontanie mówiący naszym mieście a dokładniej o
mieszkańcach grodu. Wiersz ten został przełożony z
języka francuskiego przez Ryszarda Dulinicza, w sposób
bardzo współczesny, stąd w treści: Pin i kody dostępu.
Pochodzi on z tomiku o tytule INEDITA
W przedmowie do tego tomiku wierszy Pan R.
Dulinicz pisze: ,,…W drugiej połowie lat
siedemdziesiątych los rzucił mnie do pracy we Francji.
Dużo podróżowałem po tym pięknym kraju, w
którym,jeśli w jakiejś wiosce lub miasteczku już tak
absolutnie nie ma czego zwiedzać, to zawsze można
obejrzeć likalny kościólek… - z XII wieku… !!!. I otóż
pewnego dnia trafiłem do zabitej deskami,
prowincjonalnej wioszczyny. Szukając noclegu,
spotkałem gospodarza, który zaproponował mi gościnę u
siebie. Po kolacji oprowadził mnie po obejściu i na
strychu stareńkiego śpichlerza natknąłem się na
zakurzony, brudny i osnuty pajęczyną, rozpadający się
kuferek. Po uprzednim winku obaj byliśmy w
wyśmienitych humorach i w stanie lekko wskazującym na,
chcąc mnie więc w jakiś sposób uhonorować, a widząc ,
że zainteresowało mnie to starocie, mój gospodarz z
ochotą podarował mi ów niepotrzebny mu rupieć.
Jakież było moje zdziwienie, gdy po powrocie do
Paryża okazało się, że kuferek zawiera nie znane dotąd
nikomu rękopisy dzieł La Fontanie’a…”.
Między innymi utworami w kuferku znajdował
się wiersz prezentowany niżej.
DZIERŻYMIR Z SZCZEBRZESZYNA
(ballada dla obcokrajowców)
Zacne miasto Szczebrzeszyn od lat z tego słynie,
Że zgrzytliwy chrzęst chrząszcza pobrzmiewa tam w
trzcinie,
Nikt wszakże nie pomni, dlaczego w trzcin gąszczach
W Szczebrzeszynie nad Wieprzem brzmi wiecznie
chrzęst chrząszcza..
Jeśli zgłębić zagadkę pragniecie ludkowie,
Posłuchajcie, co bajarz wam tutaj opowie.
Na swą pierwszą krzyżową ruszając wyprawę
Dierżymir z Szczebrzeszyna zdawał sobie sprawę,
że gdy będzie daleko, jego żona - Blanka
ani chybi się rzuci w ramiona kochanka,
wiedział bowiem ów rycerz, że płochy ród żeński
nie umie dochowywać wierności małżeńskiej
i gdy tylko zamczyska opuszcza mąż progi,
zaraz żona niewierna przyprawia mu rogi.
Wezwał tedy Dzierżymir najlepszych kowali,
by mu rychło utkali z damasceńskiej stali
pas tak zmyślnej i wielce misternej roboty,
by był zaporą dostępu do cnoty,
a sporządzon być miał pas z tak dobranych części,
by przy każdym jej ruchu przeraźliwie chrzęścił,
gdyż brak chrzęstu od razu miał stać się sygnałem,
że pas cnoty z żoninym rozstał się był ciałem.
CHRZĄSZCZ NR 2 (3)
Dzierżymir na zlecenie nie szczędził pieniędzy,
kowale więc do dzieła wzięli się czym prędzej
i gdy rycerz wyruszał na pierwszą krzyżową,
hufce swe mógł wieśc ufnie, ze spokojną głową,
tym bardziej, że pas cnoty jego lubej Blanki
zaopatrzył astrolog w magnetyczne zamki
z PIN kodem dostępu do cnoty małżony
wyłącznie w Dzierżymira pamięci chronionym.
Tak będąc zabezpieczon, Dzierżymir spokojnie
mógł z wrażym saracenem poświęcić się wojniw,
gdyż przez myśl mu nie przeszło, że jakaś cholera
do zamku w Szczebrzeszynie przywiedzie hakera,
który zdjęty podziwem dla Blanki urody
nie raczy wcale baczyć na PIN-y i kody,
a będąc specjalistą od łamania kodów
do ściśle strzeżonego dobierze się miodu.
Haker był już w ogródku, już witał się z Blanką,
kiedy jednak jął ściągać z wybranki ubranko,
ta z nagła zatonęła w rozpaczliwych łkaniach
gdyż sobie przypomniała, że nici z kochania,
bo na nic jej hakera zdolności i męstwo,
gdy brak chrzęstu przeszkodzi im odnieść zwycięstwo
nad systemem alarmu opartym na chrzęście
chroniącym Dzierżymira przed zdrady nieszczęściem.
W skrajną rozpacz popadli, lecz opatrzność boska
nie zwoliła kochankom pogrążyć się w troskach
i do zamku przywiodła młodego minstrela,
który pięknie na skrzypkach wygrywał ,,Lot trzmiela”,
a że serce miał czułe na losy bliźniego,
poznawszy, o co biega, rzekł <<Drogi kolego,
kochajcie się na zdrowie – ja siądę w trzcin gąszczach
i będę tam fingował zgrzytliwy chrzęst chrząszcza!”
Piękna Blanka z kochankiem, nie widząc powodu
do żywienia już obaw przed konsumpcją miodu,
tak bardzo igraszkami się swymi zajęli,
że o minstrelu w trzcinach całkiem zapomnieli…
i biedak umarł z głodu…
- Wszystkim się zdawało,
że minstrel wciąż gra jeszcze
- a to echo grało…
I echo to aż po dziś dzień o szarej godzinie
pobrzmiewa chrzęstem chrząszcza w trzcinach w
Szczebrzeszynie.
Przekład: Ryszard Dulinicz
11
CHRZĄSZCZ NR 2 (3)

ROZMAITOŚCI
,,Dolina Wieprza i Poru” W szczególności zaś:
W dniu 3 lutego 2008 roku w siedzibie Urzędu 1. upowszechnianie i wymiana informacji o
Gminy w Nieliszu obradowała grupa założycielska inicjatywach związanych z aktywizacją
Stowarzyszenia – lokalnej grupy działania o społeczności lokalnych zamieszkujących obszar
nazwie ,,Dolina Wieprza i Poru”. Celem obrad działania stowarzyszenia,
było powołanie Stowarzyszenia - Lokalnej Grupy 2. wspieranie zrównoważonego rozwoju i ochrona
Działania ,,Dolina Wieprza i Poru” z siedzibą w środowiska,
Szczebrzeszynie. 3. wspieranie rozwoju edukacji dzieci i dorosłych
na obszarach wiejskich,
4. działanie na rzecz poprawy jakości życia
mieszkańców,
5. wspomaganie rozwoju kultury, sztuki i sportu,
6. wspomaganie rozwoju turystyki, w
szczególności agro i ekoturystyki oraz
infrastruktury turystycznej,
7. ochrona dziedzictwa kulturowego i wspieranie
działań na rzecz odbudowy i kultywowania
lokalnych tradycji i sztuki,
8. wspieranie przedsiębiorczości,
9. przeciwdziałanie bezrobociu,
10. zapobieganie wykluczeniu społecznemu,
11. inicjowanie i wspieranie działań realizowanych
Stowarzyszenie – lokalna grupa działania o na zasadach partnerstwa,
nazwie ,,Dolina Wieprza i Poru” jest 12. inicjowanie oraz wspieranie przedsięwzięć
dobrowolnym, samorządnym, trwałym społecznych oraz upowszechnianie rozwoju
zrzeszeniem osób fizycznych i osób prawnych, w gospodarki społecznej,
tym jednostek samorządu terytorialnego, o celach 13. wspieranie rozwoju działań ukierunkowanych na
nie zarobkowych. pozyskanie i zastosowanie alternatywnych
Terenem działania Stowarzyszenia jest źródeł energii,
obszar gmin Nielisz, Radecznica, Sułów i 14. wspieranie zastosowania i rozwoju nowych
Szczebrzeszyn. Stowarzyszenie może prowadzić technologii w różnych dziedzinach życia
działalność na całym terenie Rzeczypospolitej mieszkańców, w szczególności infrastruktury
Polskiej, w zakresie niezbędnym dla zrealizowania teleinformatycznej.
swoich celów.
Celem stowarzyszenia są działania Zasadniczą sprawą będzie opracowanie i realizacja
wpływające na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, przez stowarzyszenie lokalnej strategii rozwoju, zgodnie
sprawniejsze wykorzystanie ich potencjału z ustawą z dnia 7 marca 2007 roku o wspieraniu
rozwojowego, poprawę konkurencyjności jako rozwoju obszarów wiejskich z udziałem Europejskiego
miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności Funduszu Rolnego na Rzecz Obszarów Wiejskich. Z
ekonomicznej przez mieszkańców oraz tego właśnie funduszu będą pochodziły środki
potencjalnych przedsiębiorców, a także finansowe na realizację zadań zawartych w lokalnej
aktywizację i współpracę lokalnych środowisk. strategii rozwoju
R.

„Chrząszcz” – miesięcznik informacyjny

Wydawca – Stowarzyszenie Przyjaciół Szczebrzeszyna
Redakcja – Zygmunt Krasny, Leszek Kaszyca,
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kościuszki 1
E-mail: sps@onet.eu
Projekt rysunku Chrząszcza – Monika Niechaj

12