Res in Commercio 01/2011

styczeń 2011
(numer 11/ 2011)
PRAKTYKA
PRAWA
GOSPODARCZEGO
Spis treści:
Res in Commercio jest miesięcznikiem
wydawanym przez Kancelarię Tomczak
i Partnerzy. Czasopismo - Biuletyn
Informacyjny - powstało w 2002 roku, Reglamentacja 6
jako wewnętrzny informator monitoru- Marcin Stachowicz
jący zmiany prawa gospodarczego
w Polsce. Następnie przekształciliśmy Pięć - osiem - pięć 9
Biuletyn w wydawnictwo adresowa- Michał Tomczak
ne przede wszystkim do Klientów
Kancelarii, nadając mu dojrzałą formę Arbitrażowalność 12
graficzną. Z początkiem 2010 roku Kan- Jakub Pietrasik
celaria zdecydowała o wydawaniu mie-
sięcznika, którego treścią są poglądy Zemsta ustawodawcy 15
prawników Kancelarii powstałe na tle Dominika Latawiec - Chara
prowadzonych spraw.
• Spółka komandytowa. Instrukcja obsługi (część jedenasta) 20
Pomimo najściślej praktycznego nastawie- Katarzyna Bielat, Inga Dołowy, Wioletta Januszczyk, Dominika
nia teksty zamieszczone w Res in Commercio Latawiec - Chara, Marta Mianowska, Jakub Salwa, Michał Tomczak
nie są opiniami prawnymi, które mogłyby
być zastosowane wprost i bez dodatkowej Streszczenia tekstów 27
weryfikacji stanu faktycznego, zaś poglądy
wyrażane na łamach miesięcznika stanowią Summary 28
jedynie stanowisko ich autorów.
N O T I T I A
WIADOMOŚCI
złotych, o ile taka będzie wola stron umowy

kredytu.
(Nieruchomości) Nowelizacja Ustawy o księgach wieczy- (Prawo handlowe)
stych i hipotece ma, w zamierzeniu usta-
Hipoteka na nowo wodawcy, uelastycznić procedury sądowe Nowelizacja Kodeksu
a także usprawnić prowadzenie działalności spółek handlowych
gospodarczej.
20 lutego 2011 roku wejdzie w życie Naczelna Rada Adwokacka przedłożyła
obszerna nowelizacja Ustawy o księgach Marszałkowi Sejmu projekt nowelizacji Ko-
wieczystych i hipotece, dla której przewi- (Funkcjonariusze publiczni) deksu spółek handlowych w zakresie odpo-
dziano aż 18-miesięczny okres vacatio legis wiedzialności założycieli, członków zarządu,
(dalej jako „Ustawa”). Obejmuje ona szereg Odpowiedzialność funk- rad nadzorczych, komisji rewizyjnych i likwi-
istotnych zmian w zakresie zabezpieczania cjonariuszy publicznych datorów za działalność na szkodę spółki.
hipoteką i z tego względu określana jest jako Przyczynkiem do zmiany przepisów jest
rewolucyjna. W dniu 20 stycznia 2011 roku Sejm, w przekonaniu projektodawców zbyt ogólne
Ustawa przewiduje likwidację hipoteki zwy- po rozpatrzeniu poprawek Senatu, w końcu sformułowanie artykułu 585 Kodeksu spółek
kłej i zachowanie wyłącznie hipoteki posiada- uchwalił ustawę o odpowiedzialności mająt- handlowych, zgodnie z którym „kto, biorąc
jącej cechy hipoteki kaucyjnej. Hipoteką taką kowej funkcjonariuszy publicznych za rażące udział w tworzeniu spółki handlowej lub bę-
będzie można zabezpieczać wierzytelności naruszenie prawa. Ustawa wprowadza sank- dąc członkiem jej zarządu, rady nadzorczej
do oznaczonej sumy pieniężnej, zarówno cje finansowe za błędne decyzje urzędników lub komisji rewizyjnej albo likwidatorem,
te już istniejące, jak i wierzytelności przy- państwowych i samorządowych. działa na jej szkodę podlega karze pozba-
szłe. Ustawa określa zasady odpowiedzialności wienia wolności do lat 5 i grzywnie (tej samej
Co więcej, Ustawa umożliwia zabezpie- majątkowej funkcjonariuszy publicznych karze podlega ten, kto nakłania do działania
czenie jedną hipoteką kilku wierzytelności wobec Skarbu Państwa, jednostek samo- na szkodę spółki lub udziela pomocy do
wynikających z różnych stosunków prawnych rządu terytorialnego lub innych podmiotów popełnienia tego przestępstwa).
a nawet wierzytelności przysługujących róż- ponoszących odpowiedzialność za szkodę Autorzy propozycji nowelizacji wskazują,
nym podmiotom, ale z tytułu finansowania wyrządzoną przy wykonywaniu władzy że regulacje zawarte w artykule 585 Ko-
tego samego przedsięwzięcia. W tej ostatniej publicznej, za działania lub zaniechania pro- deksu spółek handlowych są przestarzałe
sytuacji wierzyciele będą zobowiązani po- wadzące do rażącego naruszenia prawa oraz i nieprecyzyjne, co pozwala organom ścigania
wołać administratora hipoteki, który będzie zasady postępowania w przedmiocie takiej na zbyt daleko idącą uznaniowość w swoim
wykonywał prawa i obowiązki wierzyciela odpowiedzialności. działaniu.
hipotecznego we własnym imieniu, lecz Zgodnie z ustawą, urzędnik poniesie od- Stąd też projektodawcy chcą, aby nowe
na rachunek wierzycieli. powiedzialność majątkową w razie łącznego przepisy doprowadziły do racjonalizacji
Istotne novum stanowi także możli- zaistnienia określonych w ustawie przesła- ochrony spółek prawa handlowego i pro-
wość zmniejszenia hipoteki w sytuacji gdy nek. Przesłankami tymi są: (1) wypłacenie, ponują następujące brzmienie artykułu 585
zabezpieczenie hipoteczne jest, cytując na mocy orzeczenia sądu lub ugody, przez Kodeksu spółek handlowych „kto biorąc
Ustawę, nadmierne. W takim przypadku podmiot odpowiedzialny za szkodę wyrzą- udział w tworzeniu spółki handlowej, pełniąc
właściciel nieruchomości obciążonej będzie dzoną przy wykonywaniu władzy publicznej funkcję członka jej zarządu, rady nadzorczej,
uprawniony do żądania zmniejszenia sumy odszkodowania, (2) źródłem rażącego naru- komisji rewizyjnej lub będąc osobą faktycz-
hipoteki. W obecnym stanie prawnym nie szenia prawa musi być zawinione działanie nie prowadzącą jej sprawy, albo likwidatorem,
jest to możliwe. lub zaniechanie funkcjonariusza publicznego, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień
Na gruncie nowej Ustawy właściciel nie- (3) rażące naruszenie prawa musi zostać lub niedopełnienie ciążącego na nim obo-
ruchomości obciążonej będzie miał prawo stwierdzone w trybie określonym ustawą. wiązku, naraża spółkę na bezpośrednie
rozporządzać opróżnionym miejscem hipo- W przypadku wypłacenia odszkodowania, niebezpieczeństwo wyrządzenia jej znacznej
tecznym. Obecnie, w miejsce opróżnione kierownik urzędu będzie zobowiązany do szkody majątkowej, podlega karze pozba-
po wygasłej hipotece przesuwają się hipoteki złożenia w prokuraturze okręgowej wniosku wienia wolności 5 lat. Ściganie następuje na
następne. Od dnia wejścia w życie Ustawy, o przeprowadzenie postępowania wyjaśnia- wniosek pokrzywdzonej spółki, jej wspólnika
w sytuacji, w której którakolwiek z ustano- jącego. Zadaniem prokuratora będzie usta- lub niezaspokojonego wierzyciela”.
wionych hipotek wygaśnie, właściciel będzie lenie, czy a jeżeli to który urzędnik dopuścił Projektodawcy wskazują, że w/w zmiana
miał prawo na opróżnionym w ten sposób się rażącego naruszenia prawa. brzmienia artykułu 585 Kodeksu spółek
miejscu ustanowić nową hipotekę albo prze- Prokurator, w przypadku stwierdzenia handlowych umożliwi zarówno konkretyza-
nieść za zgodą uprawnionego którąkolwiek istnienia podstaw do wytoczenia powódz- cję znamion przestępstwa działania na szkodę
z hipotek obciążających już nieruchomość. twa, wezwie wpierw funkcjonariusza do spółki (kara groziłaby tylko za faktyczne nara-
Co do zasady suma hipoteki wyrażana dobrowolnego spełnienia świadczenia, zaś żenie na znaczną szkodę majątkową poprzez
będzie w tej samej walucie, co zabezpie- po bezskutecznym wezwaniu wytoczy nadużycie uprawnień lub niedopełnienie
czona wierzytelność. Ustawa umożliwia przeciwko niemu powództwo. obowiązków przez osoby zarządzające
jednak ustanowienie hipoteki w innej wa- Odszkodowanie stwierdzone przez sąd nie spółką) oraz rozszerzy katalog osób odpo-
lucie, jeśli tak postanowią strony w umowie będzie mogło przewyższać dwunastokrotno- wiedzialnych za przestępstwo przeciwko
ustanawiającej hipotekę. W ten sposób nie ści miesięcznego wynagrodzenia przysługują- spółce (możliwe byłoby pociągnięcie do
będzie przeszkód, by kredyt wyrażony w cego funkcjonariuszowi publicznemu. odpowiedzialności osoby faktycznie pro-
walucie obcej zabezpieczony był hipoteką, wadzącej sprawy spółki). Ważną zmianą jest
której suma określona zostanie w polskich również rezygnacja z publicznoskargowego
2 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

N O T I T I A
WIADOMOŚCI
charakteru przestępstwa polegającego na niony), przy jednoczesnym zmotywowaniu w rozumieniu art. 28 Kodeksu. W związku
działaniu na szkodę spółki poprzez uszcze- stron postępowania, do bardziej czynnego z powyższym wydaje się, że właściwszą
gółowienie, że ściganie następuje na wniosek ich udziału. Ustawodawca dokonał zmiany formą rozstrzygnięcia w sprawie wszczęcia
pokrzywdzonej spółki, jej wspólnika lub nie- wielu przepisów Kodeksu, przy czym kilka lub odmowy wszczęcia postępowania jest
zaspokojonego wierzyciela. z nich ma zasadnicze znaczenie dla całego postanowienie. Takie rozwiązanie w sposób
Na ten temat pogląd Kancelarii w tekście postępowania administracyjnego. bardziej zrozumiały dla wnioskodawców
Michała Tomczaka „pięć - osiem - pięć”. Celem zmiany art. 8 Kodeksu jest dosto- odróżni etap wstępny dotyczący wszczęcia
sowanie tego przepisu do demokratycznego lub odmowy wszczęcia postępowania od eta-
systemu władzy państwowej Rzeczypospo- pu merytorycznego rozstrzygnięcia wniosku
(Ubezpieczenia społeczne) litej Polskiej. Postępowanie to powinno być (żądania). Ażeby ujednolicić przepisy kodeksu
prowadzone w taki sposób, ażeby budziło w tym zakresie konieczne stało się uchylenie
Nowy sposób na fałszywe zaufanie jego uczestników do władzy § 3 w art. 157 Kodeksu.
zwolnienia lekarskie publicznej, która ma wobec nich z jednej Celem nowelizacji art. 105 § 1 Kodeksu
strony charakter służebny, z drugiej zaś strony jest wyeliminowanie istniejącej luki prawnej,
Zakład Ubezpieczeń Społecznych chce musi brać pod uwagę interes ogólnospołeczny powodującej, że warunkiem umorzenia
zwalczyć plagę fałszywych zwolnień lekar- w sytuacji konfliktu tego interesu z interesem postępowania jest bezprzedmiotowość
skich. W 2012 roku ZUS planuje uruchomić jednostki. całego postępowania. Tymczasem liczne
system informatyczny, który umożliwi leka- Nowelizacja art. 24 § 1 pkt 5 Kodeksu zmie- są przypadki, gdy postępowanie stało
rzom szybkie informowanie o wystawianych rza do wyłączenia pracowników, którzy brali się bezprzedmiotowe jedynie w części,
L4 – podczas wizyty pacjenta lekarz wypełni udział w wydaniu zaskarżonej decyzji. Chodzi w pozostałym zakresie nadal istnieje
elektroniczny formularz, który drogą inter- tu zarówno o pracowników organu I instan- podstawa do merytorycznego rozstrzygnię-
netową natychmiast trafi do ZUS. Ten zaś, cji, jak również pracowników ministerstw cia organu administracji publicznej. Dzięki
w razie jakiekolwiek wątpliwości, od razu i urzędów centralnych, którzy przygotowują tej zmianie organ administracji publicznej
będzie mógł skontrolować, czy pracownik, i podpisują decyzje ministrów i kierowni- będzie mógł umorzyć postępowanie w czę-
który jest na zwolnieniu, naprawdę choruje. ków urzędów centralnych wydawanych na ści, w której stało się ono bezprzedmiotowe,
Dzisiaj, zanim wystawione na kilka dni zwol- skutek rozpatrzenia wniosku o ponowne w pozostałym zakresie będzie mógł orzec
nienie trafi do ZUS, pacjent zwykle zdąży rozpatrzenie sprawy. Powyższa zmiana jest co do istoty sprawy.
wrócić do pracy. Na dostarczenie druku L4 konsekwencją wyroku Trybunału Konstytu- Proponowana nowelizacja art. 138 Ko-
ma bowiem siedem dni, może go też (nawet cyjnego z dnia 15 grudnia 2008 r., sygn. akt deksu zmierza do zwiększenia skrępowania
siódmego dnia) wysłać listem poleconym. P 57/07. organu odwoławczego przy podejmowaniu
W praktyce nie ma więc możliwości spraw- Zmiana treści art. 37 Kodeksu powoduje decyzji kasacyjnej (stanowiącej przecież
dzenia, czy zamiast przez tydzień leżeć przyznanie stronom postępowania admini- wyjątek od zasady merytorycznego zała-
w łóżku, nie dorabia w innej firmie lub nie stracyjnego prawa skarżenia nie tylko bez- twienia sprawy przez organ odwoławczy).
korzysta z dodatkowych wakacji. czynności organów administracji publicznej, Obecna redakcja przepisu wydaje się zbyt
Z przeprowadzonych w zeszłym roku ale również przewlekłości prowadzonego szeroka. Nowelizacja zawęża możliwość
przez lekarzy orzeczników badań wynika, że przez te organy postępowania. Obecne podjęcia decyzji kasacyjnej. Ogranicza
co dziesiąty pracownik na zwolnieniu lekar- przepisy Kodeksu nie pozwalają na skarżenie ją bowiem do sytuacji, w której rozpatrzenie
skim jest zdolny do pracy. Tylko w pierwszym przewlekłości postępowania, co w efekcie i rozstrzygnięcie sprawy przez organ odwo-
półroczu 2010 roku ZUS cofnął lub zawiesił powoduje, że organy administracji publicz- ławczy byłoby nie do pogodzenia z zasadą
wypłatę świadczeń chorobowych na kwotę nej dość często prowadzą postępowanie dwuinstancyjności postępowania administra-
ponad 76 mln zł. w sposób nieefektywny, wykonując szereg cyjnego. Poza tym kryterium nienaruszalności
czynności w dużym odstępie czasu, bądź wy- zasady dwuinstancyjności wydaje się bardziej
(Postępowanie administracyjne) konując czynności pozorne, co powoduje, że uchwytne od dotychczasowego kryterium,
formalnie nie są bezczynne. tj. wymogu uprzedniego przeprowadzenia
Nowelizacja Kodeksu Celem nowej regulacji polegającej na do- postępowania wyjaśniającego w całości lub
postępowania admini- daniu do Kodeksu art. 61a jest odróżnienie w znacznej części. Chodzi także o większe
stracyjnego postępowania wstępnego polegającego na skrępowanie organu pierwszej instancji decy-
wszczęciu lub odmowie wszczęcia postę- zją organu odwoławczego, a w szczególności
W kwietniu 2011 roku wejdzie w ży- powania administracyjnego od postępowania wskazówkami zawartymi w uzasadnieniu
cie Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 roku właściwego, które kończy się rozstrzygnię- tej decyzji. Celem tej zmiany jest wyeli-
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania ciem sprawy co do istoty przez wydanie decy- minowanie coraz częściej występujących
administracyjnego oraz ustawy – Prawo zji administracyjnej. Obecnie jedynie art. 157 sytuacji, w których organ pierwszej instan-
o postępowaniu przed sądami administra- § 3 Kodeksu określa formę prawną odmowy cji, przy niezmienionym stanie faktycznym
cyjnymi, będąca istotną nowelizacją Kodek- wszczęcia postępowania w sprawie stwier- i prawnym, wydaje taką samą decyzję, pomi-
su postępowania administracyjnego. Celem dzenia nieważności decyzji - stanowiąc, że mo że wcześniejsza decyzja została uchylona
nowelizacji jest usprawnienie postępowania jest to decyzja. Zgodnie jednak z utrwaloną jako wadliwa, ze wskazaniem jej wad oraz
administracyjnego przez eliminację istnie- linią orzecznictwa sądów administracyjnych tego co organ pierwszej instancji ma zrobić.
jących ograniczeń, stworzenie możliwości w tej formie - decyzji - powinna następo- Nowelizacja art. 154 i 155 Kodeksu zmie-
skarżenia nie tylko samej bezczynności wać odmowa wszczęcia postępowania w rza do odebrania organom wyższego stop-
organu administracji publicznej, ale również każdej sprawie. W decyzji tej należy badać nia możliwości zmiany ostatecznych decyzji,
prowadzenia przez te organy postępowania jedynie, czy wniosek o wszczęcie postępo- działającym jako organy pierwszej instancji.
w sposób przewlekły (długotrwale nieuzasad- wania w danej sprawie pochodzi od strony
RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 3

v i l l a s e n t e n c e s
orzeczenia sądowe
nie jest to wykazaniem mienia wystarczające-

go do spłacenia długu. Należałoby wskazać
(Opieka zdrowia) ORZECZNICTWO zatem konkretny majątek, z którego można
prowadzić egzekucję.
(Niewypłacalność)
Leczenie bez granic
Wierzyciel nie musi (Podatki)
W dniu 19 stycznia 2011 roku Parlament szukać majątku dłużnika
Europejski przyjął dyrektywę o transgranicz- Wniesienie udziałów
nej opiece zdrowotnej („Dyrektywa”). Na Wydany przez Sąd Apelacyjny w Krakowie papierów wartościowych
implementację Dyrektywy do prawa krajo- w sprawie o sygnaturze akt I ACa 875/10 do funduszu zamkniętego
wego państwa członkowskie będą miały 30 zmienić może nieco postrzeganie pojęcia nie generuje przychodu
miesięcy od dnia jej wejścia w życie, przez niewypłacalności w rozumieniu art. 527
co nowe przepisy zaczną obowiązywać Kodeksu cywilnego.
dla inwestora
w całej Unii Europejskiej nie wcześniej W stanie faktycznym będącym podstawą
niż w 2013 roku. wydania wyroku, dłużnicy mieli dwie wie- W dniu 19 października 2010 roku Naczel-
Celem Dyrektywy jest zapewnienie równe- rzycielki. Na rzecz jednej z nich przenieśli ny Sąd Administracyjny wydał korzystny dla
go dostępu do opieki medycznej na terenie w darowiźnie własność nieruchomości, celem inwestorów wyrok (sygn. akt II FSK 1047/09),
każdego państwa członkowskiego dla innych spłacenia długu. Druga wierzycielka wniosła w którym stwierdził, iż w momencie wniesie-
obywateli Unii Europejskiej. W ten sposób w tej sprawie pozew, w którym wniosła nia udziałów/papierów wartościowych do fun-
polscy obywatele będą mogli korzystać o uznanie darowizny za nieważną. Zarówno duszu inwestycyjnego zamkniętego, inwestor
z wysokospecjalistycznych zabiegów, na które Sąd Okręgowy, jak i Sąd Apelacyjny uznały nie uzyskuje automatycznie realnego przyspo-
w Polsce czeka się latami, w innym kraju Unii. powództwo wierzycielki za słuszne, odrzu- rzenia trwale powiększającego jego aktywa
Narodowy Fundusz Zdrowia będzie przy cając tym samym argumenty podnoszone i stanowiącego przychód w rozumieniu
tym zobowiązany zrefundować taki zabieg w apelacji przez obdarowaną wierzycielkę, art. 12 ust. 1 Ustawy o podatku dochodo-
do wysokości jego kosztów w Polsce – różnicę która starała się wykazać, że dłużnicy mają wym.
w cenie pacjent będzie pokrywał sam. Odmo- inny majątek do spłacenia wierzytelności. Przychód taki, w ocenie Sądu, powstaje do-
wa refundacji będzie możliwa tylko w ściśle Sądy oparły swoje rozstrzygnięcia na piero na drugim etapie procesu inwestycji, tj.
określonych okolicznościach, wśród których art. 527 i art. 528 Kodeksu cywilnego, gdzie w razie umorzenia certyfikatów (także w przy-
Dyrektywa wymienia: łatwą dostępność art. 527 stanowi m.in., że jeżeli wskutek padku likwidacji funduszu), zbycia certyfikatów
takiego zabiegu w kraju pochodzenia pacjenta, czynności prawnej dłużnika dokonanej na rzecz osoby trzeciej albo w następstwie
epidemię w kraju, w którym ma się odbyć z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trze- wypłaty dochodów funduszu bez umarzania
leczenie oraz zagrożenie dla zdrowia pacjen- cia uzyskała korzyść majątkową, to każdy certyfikatów inwestycyjnych.
ta, które mógłby spowodować jego transport. z wierzycieli może żądać uznania tej czynności Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał
W przypadku leczenia szpitalnego lub innego za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli wypracowany już w orzecznictwie sądowym
rodzaju hospitalizacji pacjent będzie jednak dłużnik działał ze świadomością pokrzywdze- i w doktrynie pogląd iż, przychodem jest
zobowiązany uzyskać zgodę NFZ na leczenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała tylko takie przysporzenie majątkowe, które
nie za granicą. W razie odmowy udzielenia lub przy zachowaniu należytej staranności ma charakter trwały (definitywny), a przez
zgody organy krajowe będą zobligowane mogła się dowiedzieć. Natomiast za czynność to - prawnie uchwytny. Tym samym, Sąd
do podania przyczyn takiej odmowy, przy prawną dokonaną z pokrzywdzeniem wierzy- stwierdził, iż za przychód nie można uznać
czym przyczyny te zostały w Dyrektywie cieli uważa się czynność, wskutek dokonania przysporzenia o charakterze potencjalnym,
wyraźnie ograniczone. której dłużnik stał się niewypłacalny albo stał nieskonkretyzowanym.
Ułatwienia wprowadzone w drodze się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był Ostateczna wartość certyfikatów inwestycyj-
Dyrektywy będą szczególnie korzystne dla osób przed dokonaniem czynności. nych powstaje (doznaje konkretyzacji) na dru-
z rzadkimi schorzeniami, mających kłopot ze Sąd Apelacyjny uznał, że nie można wyma- gim etapie procesu inwestycji. Wobec tego,
znalezieniem odpowiedniej opieki w kraju. gać od wierzyciela, aby próbował prowadzić w momencie wniesienia udziałów/papierów
Od momentu implementacji Dyrektywy egzekucję kolejno z innych składników mająt- wartościowych do funduszu inwestycyjnego
do prawa krajowego pacjent nie będzie ku dłużnika, aż do skutku. Nie można bowiem zamkniętego, inwestor nie uzyskuje auto-
musiał bowiem udowadniać konieczności narażać dłużnika na dodatkowe, niepotrzebne matycznie realnego przysporzenia trwale
skorzystania przez niego z opieki medycznej koszty oraz przeciąganie się samego postępo- powiększającego jego aktywa i stanowiącego
za granicą. wania. Wobec tego, jeżeli egzekucja z jednej przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 Ustawy
Dyrektywa niesie również udogodnienia części majątku okaże się bezskuteczna, można o podatku dochodowym.
związane z wzajemnym uznawaniem recept mówić o niewypłacalności dłużnika. Orzecze-
przez państwa członkowskie, zniesieniem nie to stanowi odejście od dotychczasowej (Poświadczenie dokumentów)
konieczności dodatkowego ubezpieczenia linii orzeczniczej zgodnie, z którą art. 527
za granicą oraz powstaniem krajowych § 2 Kodeksu oznacza taki stan majątku dłuż- Wystarczy kopia poświad-
punktów konsultacyjnych z informacją dla nika, w którym egzekucja nie może przynieść czona przez radcę
pacjentów. zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przy-
sługującej przeciwko temu dłużnikowi. Ustawą z dnia 23 października 2009 roku
W rozpatrywanej sprawie, Sąd Apelacyjny o zmianie ustaw w zakresie uwierzytelniania
uznał, że nie wystarczy wskazanie bliżej nie- dokumentów Sejm przyjął poprawki m.in.
sprecyzowanego majątku dłużnika, ponieważ nowelizujące przepisy Kodeksu postępowa-
4 | RES IN COMMERCIO | GRUDZIEŃ 2010

v i l l a s e n t e n c e s
orzeczenia sądowe
nia cywilnego, w tym art. 129 kpc. Zmiany Najwyższy przyznał, że wystarczy, aby CSK 182/10, Sąd Najwyższy stwierdził, że
weszły w życie z dniem 1 stycznia 2010 odpis z KRS był poświadczony przez radcę oceniając pełnomocnictwo udzielone przez
roku i od tej pory adwokaci, radcowie prawnego. kościelną osobę prawną, trzeba uwzględniać
prawni, rzecznicy patentowi, radcowie wewnętrzne statuty określające kompetencje
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Wywłaszczenie) jej organów.
oraz doradcy podatkowi zostali uprawnieni Orzeczenie zapadło na gruncie następu-
do poświadczenia dokumentów za zgodność Odszkodowanie za jącego stanu faktycznego: W 2006 roku
z oryginałem. wywłaszczenie spółka Glob Tower Sp. z o.o. zawarła
Do czasu wprowadzenia nowelizacji, takie z Parafią Ewangelicko – Augsburską Św. Trój-
uprawnienie przysługiwało jedynie w odnie- Naczelny Sąd Administracyjny (dalej też jako cy przedwstępną umowę sprzedaży prawa
sieniu do enumeratywnie wymienionych do- „NSA”) w wyroku z dnia 29 grudnia 2010 roku użytkowania wieczystego nieruchomości.
kumentów, co znacznie utrudniało przebieg w sprawie o sygnaturze akt I OSK 296/10 Józef L., pomocnik proboszcza, okazał po-
postępowania, nie wspominając o kosztach. orzekł, że w przypadku wywłaszczenia nieru- świadczone notarialnie pełnomocnictwo do
Oczywistym jest, że uzyskanie oryginału wielu chomości odszkodowanie należy się tylko za zawarcia umowy, udzielone przez swojego
dokumentów wiąże się z dużymi wydatkami wywłaszczony grunt. Obowiązek jego zapłaty przełożonego. Na tej podstawie sąd wieczy-
oraz prowadzi do spowolnienia przebiegu nie obejmuje strat powstałych na skutek spad- sto księgowy na wniosek spółki dokonał wpisu
postępowania. ku wartości pozostałej części gruntu. roszczenia do księgi wieczystej.
W niniejszej sprawie zostały podjęte przez Orzeczenie zapadło na tle następującego Parafia zaskarżyła postanowienie, podnosząc
Sąd Najwyższy dwie uchwały (sygnatura akt stanu faktycznego: W 2000 roku Józef nieważność umowy ze względu na wadliwość
III CZP 98/10 oraz III CZP 94/10), bowiem i Kazimiera S. zostali wywłaszczeni z części reprezentacji. Przed wszystkim zwróciła uwa-
pomimo istnienia już przepisu kpc o jasnym nieruchomości. W 2009 roku wojewoda gę, że zgodnie z art. 9 ustawy z 1994 roku
brzmieniu, w orzecznictwie nadal pojawiały lubelski podwyższył wysokość odszkodo- o stosunku państwa do Kościoła Ewangelicko
się wątpliwości prawne, co do zakresu jego wania z 36 885 złotych do 47 084 złotych. – Augsburskiego, w katalogu osób prawnych
stosowania. Pomimo tego byli właściciele działki złożyli tego kościoła nie ma pomocnika proboszcza
W stanie faktycznym będącym podstawą do skargę do Wojewódzkiego Sądu Admini- i nie może on działać w imieniu osoby praw-
wydania uchwał, wnioskodawca (Getin Noble stracyjnego zarzucając, że odszkodowanie nej. Ponadto parafia podniosła, że zgodnie
Bank S.A.) domagał się nadania na swą rzecz powinno obejmować nie tylko wywłaszczo- z wewnętrznym prawem Kościoła, proboszcz
klauzuli wykonalności bankowym tytułom ną nieruchomości, ale także straty wynikające nie może samodzielnie zbywać jego majątku.
egzekucyjnym. „Problem” dla sądów ukazał ze spadku wartości pozostałej, sąsiedniej czę- Dla dokonania takiej czynności prawnej jest
się w tym, że najpierw bankowy tytuł egze- ści gruntu. Wojewódzki Sąd Administracyjny konieczna zgoda zgromadzenia parafialnego i
kucyjny wystawiony został przez Getin Bank oddalił skargę, podkreślając m.in., że operat zatwierdzenie przez konsystorz, co w przed-
S.A., a następnie – drugi tytuł egzekucyjny szacunkowy określający wartość nierucho- miotowej sprawie nie zostało spełnione.
(przeciwko temu samemu dłużnikowi) przez mości został sporządzony prawidłowo i nie Sąd I instancji utrzymał wpis w mocy. Nato-
Getin Noble Bank S.A., który był następcą ma podstaw, by kwestionować jego wartość miast sąd II Instancji przychylił się do twierdzeń
prawnym Getin Bank S.A. dowodową. parafii, uchylił wpis i oddalił wniosek spółki
Zatem, zgodnie z art. 788 § 1 Kodeksu W orzeczeniu Sądu zapadłym na skutek Glob Tower. Na to orzeczenie wniosła ona
Getin Noble Bank S.A. miał pełne prawo do wniesienia skargi kasacyjnej zwrócono skargę kasacyjną, wskazując, że regulacje ko-
wystawienia takiego tytułu egzekucyjnego, uwagę, że cała procedura wywłaszczenio- ścielne mają charakter wewnętrzny i nie wiążą
co wynika bezpośrednio z brzmienia prze- wa przebiegła zgodnie z przepisami ustawy uczestników obrotu prawnego.
pisu: Jeżeli uprawnienie lub obowiązek po z 1997 roku o gospodarce nieruchomościa- Sśd Najwyższy oddalił skargę podkreślając,
powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku mi. Ponadto stwierdzono, że odszkodowanie iż pomimo, że przepisy wewnętrzne kościoła
sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na z tytułu wywłaszczenia obejmuje tylko war- nie mają mocy powszechnie obowiązującej,
inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności tość rzeczywiście poniesionej szkody, zatem to jednak na państwie ciąży obowiązek ich
na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy nie może obejmować zmniejszenia wartości respektowania nie tylko w stosunkach we-
przejście to będzie wykazane dokumentem nieruchomości sąsiadującej z nieruchomością wnętrznych. Zarówno z ustawy o stosunku
urzędowym lub prywatnym z podpisem wywłaszczaną. Odszkodowanie ustala się państwa do Kościoła Ewangelicko – Augsbur-
urzędowo poświadczonym. w odniesieniu do nieruchomości będącej skiego jak i z ustawy z 1989 roku o gwaran-
Sądy jednak uznały, że załączona przez rad- celem wywłaszczenia. cjach wolności sumienia i wyznania wynika, że
cę prawnego kopia odpisu z KRS, poświad- W stosunku do pozostałej części gruntu zakres kompetencji organów osób prawnych
czona za zgodność z oryginałem i wykazująca można żądać jej wykupu lub rekompensaty za kościołów oraz sposób ich reprezentacji okre-
następstwo prawne banku, nie spełnia wymo- spadek jej wartości w postępowaniu cywilnym ślają ich statuty. W przedmiotowej sprawie
gów art. 788 § 1 Kodeksu, ponieważ konieczna podstawie art. 36 ustawy z dnia 27 marca do zbycia prawa użytkowania wieczystego
ne jest przedłożenie oryginału dokumentu 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu nie był uprawniony nie tylko pomocnik pro-
z podpisem urzędowo poświadczonym. przestrzennym. boszcza, ale i sam proboszcz, z czego spółka
Bank zarzucił tym samym naruszenie art. od samego początku powinna była zdawać
129 § 2 Kodeksu w zw. z art. 13 § 2 Kodeksu (Pełnomocnictwo) sobie sprawę.
i argumentował, że sądy pominęły zmianę tego Powyższe orzeczenie Sądu Najwyższego
przepisu wprowadzoną przez Ustawę z dnia Reprezentacja kościel- podkreśla znaczenie wewnętrznych regulacji
23 października 2010 roku o zmianie ustaw nych osób prawnych kościelnych. Na uczestnikach obrotu prawne-
w zakresie uwierzytelniania dokumentów. go ciąży obowiązek sprawdzenia, czy podmiot
W związku ze stanowieniem wniosku W postanowieniu z dnia 12 stycznia działający w imieniu kościelnej osoby prawnej
rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego Sąd 2011 roku w sprawie o sygnaturze akt I jest do tego uprawniony.
RES IN COMMERCIO | GRUDZIEŃ 2010 | 5

r e s l e x
Prawo biznesu
Chęć założenia własnej działalności

gospodarczej deklaruje ponad połowa
Polaków. O tym, że prowadzenie
własnego biznesu w naszym kraju nie
jest łatwe świadczy fakt, że jedynie kilka
procent z ankietowanych decyduje się na
ten krok.
Eksperci Banku Światowego

w najnowszym raporcie „Doing
Business” wystawili polskim regulacjom
dotyczącym prowadzenia działalności
gospodarczej fatalne oceny. W rankingu
zajęliśmy 70. miejsce, oglądając plecy
m.in. Kirgizji, Kazachstanu, Rwandy
i Rumunii.
Reglamentacja
Marcin Stachowicz
Furtka dla ustawodawcy określają przepisy ustaw szczególnych.

Ustrojodawca w art. 20 Konstytucji ustanowił zasadę wolności Przeciętny obywatel nie rozróżnia powyższych pojęć i zazwyczaj
gospodarczej jako jedną z podstaw społecznej gospodarki rynkowej. używa ich zamiennie. Jednakże różnią się one pod wieloma wzglę-
O jej doniosłości świadczy fakt, że umiejscowiono ją już w I rozdziale dami. W kontekście raportu Banku Światowego powstają pytania,
ustawy zasadniczej, określającym podstawowe założenia funkcjono- czy reglamentowanych obszarów gospodarki nie jest zbyt dużo i
wania państwa. Jednocześnie art. 22 Konstytucji stworzył dla usta- czy warunki określone w przepisach szczególnych nie są zbyt trudne
wodawcy furtkę dla wprowadzania ograniczeń wolności działalności do spełnienia.
gospodarczej. Mogą być one ustanawiane tylko w formie ustawy
i tylko ze względu na „ważny interes publiczny”. Koncesja, czyli wykaz przedsiębiorców
To ostatnie pojęcie należy interpretować w połączeniu z materialnymi Najdalej idącą formą reglamentacji działalności gospodarczej
kryteriami dopuszczalności ograniczenia wolności i praw człowieka jest wymóg uzyskania koncesji. Ograniczenie to dotyczy dziedzin
i obywatela określonymi w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Bariery dla wol- o szczególnym znaczeniu ze względu na bezpieczeństwo państwa lub
ności działalności gospodarczej muszą być uzasadnione koniecznością obywateli albo inny ważny interes publiczny. Ingeruje ono w zasadę
ochrony powszechnie uznanych wartości tj. bezpieczeństwa, porząd- wolności działalności gospodarczej w najszerszym zakresie, wobec
ku publicznego, zdrowia i moralności publicznej, ochrony środowiska czego powinno być stosowane w ostateczności, gdy inne formy
naturalnego, ochrony praw i wolności innych osób. reglamentacji okazałyby się niewystarczające.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej ustanawia dozwolo- Koncesja stanowi akt administracyjny, mocą którego państwo upo-
ne formy reglamentacji działalności gospodarczej. Materialne warunki, ważnia określony podmiot do prowadzenia działalności gospodarczej
jakie musi spełnić przedsiębiorca, by uzyskać stosowną koncesję, licen- objętej wyłącznością (monopolem) lub własnością państwa, przy czym
cję, zezwolenie, zgodę lub wpis do rejestru działalności regulowanej wydanie koncesji odbywa się mocą decyzji administracyjnej.

r e s l e x
Prawo biznesu
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej przewiduje siedem W przypadku niewypełniania ustawowych obowiązków organ może
dziedzin, w obrębie których dla wykonywania działalności gospo- zmienić, a nawet cofnąć koncesję.
darczej konieczne jest uzyskanie koncesji. Jest to katalog zamknięty,
którego rozszerzenie wymaga zmiany ustawy. Katalog ten obejmuje Trzy słowa, jedno znaczenie
takie dziedziny jak: (1) poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, Art. 75 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dla podjęcia
wydobywanie kopalin ze złóż, (2) wytwarzanie i obrót materiałami niektórych rodzajów działalności gospodarczej przewiduje koniecz-
wybuchowymi, bronią i amunicją, (3) wytwarzanie, przetwarzanie, ność uzyskania stosownego zezwolenia (np. na sprzedaż napojów
magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót paliwami i energią, alkoholowych), licencji (np. pośrednictwo i obrót nieruchomościami)
(4) ochrona osób i mienia, (5) rozpowszechnianie programów lub zgody.
radiowych i telewizyjnych, (6) przewozy lotnicze, (7) prowadzenie W ustawie traktuje się pojęcia zezwolenia, licencje i zgody na równi.
kasyna gry. Oznaczają one akt administracyjny o charakterze indywidualnym (de-
Organem decydującym o przyznaniu koncesji jest minister właściwy cyzję administracyjną), dopuszczającą przedsiębiorcę do wykonywania
ze względu na przedmiot koncesji, chyba, że ustawy szczególne stano- działalności gospodarczej po spełnieniu warunków przewidzianych
wią inaczej (np. koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych przez przepisy szczególne. W doktrynie słusznie postuluje się ujed-
i telewizyjnych udziela Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji). nolicenie tych pojęć.
Postępowanie w sprawie udzielenia koncesji lub promesy koncesji Na gruncie innych ustaw pojęcie licencje oznacza również doku-
wszczyna się na wniosek przedsiębiorcy. Przebiega ono według ment poświadczający pewne uprawnienia zawodowe (np. licencja
przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i kończy się pilota). Z kolei termin zgoda ma bardzo szeroki zakres treściowy
wydaniem decyzji. i można przyjąć, że każda decyzja organu administracyjnego zezwalająca
Koncesja jest z założenia uznaniowa i narażona na nietrwałość. na prowadzenie działalności gospodarczej stanowi zgodę.
Przedsiębiorca nawet przy spełnieniu warunków określonych w usta- Wydaje się, że używanie trzech różnych terminów dla określenia
wie szczególnej nie ma pewności uzyskania koncesji. Organ działając jednego sposobu udzielenia pozwolenia na prowadzenie działalności
w granicach uznania administracyjnego może odmówić jej udzielenia gospodarczej jest zbędne.
powołując się na klauzule generalne np. na bezpieczeństwo państwa Przebieg postępowania o udzielenie zezwolenia jest podobny do
lub obywateli. postępowania koncesyjnego. Na wnioskodawcy spoczywa ciężar
Pozytywne zakończenie postępowania to jednak nie koniec wysiłków wykazania, że spełnia warunki wymagane przez przepisy ustaw szcze-
przedsiębiorcy. Dziedziny, w których wymagana jest koncesja stanowią gólnych. Niejednokrotnie wiąże się to z koniecznością przedstawiania
strategiczne gałęzie gospodarki, za które na ogół odpowiedzialne jest szeregu dokumentów, certyfikatów i informacji. Jest to czasochłonne,
państwo. W związku z tym podmioty podejmujące taką działalność kosztowne (za zaświadczenia często pobiera się opłaty) i opóźnia
muszą dysponować odpowiednim kapitałem oraz stopniem organiza- rozpoczęcie działalności gospodarczej.
cji, by należycie wypełniać nałożone na nie obowiązki. Gwarancją ich Poniżej przykładowe wymagania wynikające z ustawy o wycho-
wypełniania jest możliwość monitorowania działalności przedsię- waniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, dotyczące
biorcy. wniosku przedsiębiorcy o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów
alkoholowych.
Art. 57. Ustawy o swobodzie działalno-
ści gospodarczej
Art. 18. ust. 6. Ustawy o wychowywaniu
1. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli dzia- w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoho-
łalności gospodarczej w zakresie: lizmowi
1) zgodności wykonywanej działalności z udzieloną
koncesją; Do wniosku o wydanie zezwolenia należy dołączyć
2) przestrzegania warunków wykonywania działal- następujące dokumenty:
ności gospodarczej;
3) obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochro- 1) zaświadczenie o wpisie do ewidencji działal-
ny bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli. ności gospodarczej lub odpis z rejestru przedsiębior-
2. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do ców;
dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności 2) dokument potwierdzający tytuł prawny wnio-
do: skodawcy do lokalu stanowiącego punkt sprzedaży
1) wstępu na teren nieruchomości, obiektu, napojów alkoholowych;
lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność 3) pisemną zgodę właściciela, użytkownika,
gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, zarządcy lub administratora budynku, jeżeli punkt
w których ta działalność jest wykonywana lub powinna sprzedaży będzie zlokalizowany w budynku mieszkal-
być wykonywana; nym wielorodzinnym;
2) żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okaza- 4) decyzję właściwego państwowego inspektora
nia dokumentów lub innych nośników informacji oraz sanitarnego o zatwierdzeniu zakładu, o której mowa
udostępnienia danych mających związek z przedmio- w art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006
tem kontroli. r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr
3. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę 171, poz. 1225).
do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczo-
nym terminie

r e s l e x
Prawo biznesu
Rozstrzygnięcie następuje w formie decyzji administracyjnej. W teorii i bezpieczeństwa Państwa – a tylko taka wyważona proporcja nadaje
prawa gospodarczego główną cechą odróżniającą zezwolenie od kon- owym ograniczeniom sens.
cesji jest brak uznaniowości. W przypadku, gdy przedsiębiorca spełnia Ponadto dziedzina związana z udzielaniem koncesji, licencji
formalne i materialne przesłanki, organ musi wydać decyzję pozytywną. i zezwoleń według raportów Najwyższej Izby Kontroli stanowi jeden
W praktyce jednak często w ustawach szczególnych występują prze- z głównych obszarów korupcjogennych.
pisy niedookreślone i nieprecyzyjne. Pozostawia to organom pewną Szansą na poprawę sytuacji jest przygotowywana nowelizacja ustawy
swobodę w udzielaniu zezwolenia, co z kolei negatywnie wpływa na o swobodzie działalności gospodarczej oraz ponad 90 innych Ustaw.
sytuację wnioskodawcy. Dnia 23 listopada 2010 roku Rada Ministrów przyjęła przygotowany
przez Ministerstwo Gospodarki projekt ustawy o ograniczaniu barier
Regulowana działalność gospodarcza administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców.
Inną formą reglamentacji jest regulowana działalność gospodarcza. Przewiduje on likwidację jednego zezwolenia, uproszczenie pro-
To stosunkowo nowe rozwiązanie, zostało wprowadzone przez cedur uzyskania 8 kolejnych, zniesienie obowiązku uzyskania licencji
obecnie obowiązującą ustawę. w 2 przypadkach oraz zastąpienie 5 rodzajów zezwoleń wpisem do
Podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej objętej regulacją, rejestru działalności regulowanej.
uzależnione jest od spełnienia warunków określonych w ustawach W celu ograniczenia biurokracji promowana ma być kultura oświad-
szczególnych oraz wpisu do rejestru działalności regulowanej. Obec- czeń zamiast kultury zaświadczeń. Przedsiębiorca uzyska prawo do
nie istnieje 28 obszarów podlegających temu reżimowi ograniczeń udokumentowania stanu faktycznego i prawnego na podstawie
(np. działalność telekomunikacyjna, usługi detektywistyczne, działalność własnego oświadczenia w około 220 przypadkach, gdzie dzisiaj
kantorowa, wyrób i rozlew napojów spirytusowych). wymaga się przedstawienia różnego rodzaju zaświadczeń, wypisów
Przedsiębiorca zainteresowany rozpoczęciem działalności w jednej lub odpisów.
z powyższych dziedzin powinien złożyć do organu prowadzącego Dodatkowo przewiduje się zamianę obowiązku przedkładania ory-
rejestr działalności regulowanej (jego właściwość wynika z przepi- ginałów, urzędowo poświadczonych odpisów świadectw, dyplomów,
sów szczególnych) wniosek o dokonanie wpisu do rejestru wraz aktów stanu cywilnego urodzenia, zgonu itp. na kopie dokumentów
z oświadczeniem o spełnianiu warunków wymaganych do wykony- potwierdzających wykształcenie lub kopie odpisów aktu stanu cywil-
wania określonego rodzaju działalności. nego.
Ustawa wprowadza udogodnienie, dzięki któremu istnieje moż- Są to rozwiązania zmierzające w dobrym kierunku, jednak mogą
liwość złożenia tych dokumentów również we właściwym organie okazać się one niewystarczające dla poprawy warunków podejmo-
ewidencyjnym. Organ prowadzący rejestr dokonuje wpisu w ciągu wania działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy pozytywnie oceniają
7 dni od dnia wpłynięcia wniosku i z urzędu wydaje zaświadczenie projekt, postulują jednak ponadto wprowadzenie zasady UE+0, czyli
o jego dokonaniu. reglamentowania tylko tych obszarów, w których regulacji wymaga od
W świetle powyższych uregulowań istnieje normatywna możliwość, nas Unia Europejska.
by regulowana działalność gospodarcza była wykonywa przez podmiot Każdy krok w stronę liberalizacji zasad działalności gospodarczej
niewypełniający warunków wynikających z przepisów szczególnych. należy przywitać z uznaniem.
Jednak należy zauważyć, że złożenie oświadczenia niezgodnego
z prawdą grozi dotkliwym zakazem wykonywania działalności objętym
wpisem przez 3 lata, a także odpowiedzialnością na podstawie art. 233
Kodeksu karnego. Zgłaszający działalność regulowaną przedsiębiorca
ponosi ryzyko i w przypadku niespełniania przez niego warunków,
kontrola może to ujawnić.
Art. 70. Ustawy o swobodzie działalno-

ści gospodarczej
Spełnianie przez przedsiębiorcę warunków wymaga-

nych do wykonywania działalności regulowanej podle-
ga kontroli, w szczególności przez organ prowadzący
rejestr danej działalności. Przepis art. 57 stosuje się
odpowiednio.
Najważniejszą zaletą powyższego rozwiązania jest zmniejszenie

formalizmu i biurokracji w stosunku do postępowania o udzielenie
zezwolenia. Czas potrzebny na rozpoczęcie działalności gospodarczej
jest znacznie krótszy, a cała procedura mniej kosztowna. Ocena stanu
faktycznego i prawnego przez organ następuje już po podjęciu przez marcin.stachowicz@tomczak.pl
przedsiębiorcę działalności. student V roku prawa na Wydziale Prawa
i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Kwestie najważniejsze Po odbyciu praktyk w listopadzie 2010 roku
Głównym problemem dotyczącym systemu reglamentacji w Polsce podjął pracę w Kancelarii. Zamierza pisać
jest jego zbyt szeroki zakres. Nie jest on proporcjonalny w stosun- pracę magisterską na temat tajemnicy
ku do potrzeb wynikających z konieczności ochrony konkurencji komunikowania się.
i konsumentów, zapewnienia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego

s c e l e s t u s l e x
Prawo karne
M i c h a ł To m c z a k
Pięć - osiem - pięć
S
ławny paragraf 22 z powieści Josepha Hellera Każde „luzy” interpretacyjne, każde określenia wieloznaczne i nie-
może być – jako metafora – traktowany na ścisłe w praktyce sądów i innych organów mogą stać się zarzewiem
nie tylko subiektywnej, przypadkowej aplikacji, ale koniec końców
wiele sposobów. Ciekawe, że prawnicy na – zarzewiem bezprawia.
ogół nie przyjmują do wiadomości takiej interpretacji, Ilustracją tej tezy jest art. 585 Kodeksu spółek handlowych.
zgodnie z którą ów paragraf 22 stanowi przede
wszystkim kpinę z prawa i z prawników. Art. 585. Kodeksu spółek handlowych
Oznacza on - w ramach pewnej interpretacji, że § 1. Kto, biorąc udział w tworzeniu spółki handlowej
lub będąc członkiem jej zarządu, rady nadzorczej lub
prawo to żart i zmyślenie, że ten, kto ma odpowiednią
komisji rewizyjnej albo likwidatorem, działa na jej
władzę i kontrolę nad światem zawsze znajdzie ów szkodę
paragraf 22, na podstawie którego zrobi dokładnie - podlega karze pozbawienia wolności do lat 5 i grzyw-
to, co odpowiada jego interesom lub nawet – po nie.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto osobę wymienioną
prostu to, co mu się podoba.
w § 1 nakłania do działania na szkodę spółki lub udziela
jej pomocy do popełnienia tego przestępstwa.
Konsekwencje owego symbolicznego paragrafu 22 mogą być bar-
dzo daleko idące, podważyć bowiem mogą w ogólności sens wysiłku
dziesiątek pokoleń budujących w pocie czoła gmach państwa prawa, Przepis z tradycją, ale to nie poprawia sytuacji
będący dumą Zachodu i, jak się wydaje, najważniejszym wkładem Po prawdzie przepis powstał za sprawą Ojca Założyciela Maurycego
Zachodu w rozwój cywilizacji w ogóle. Paragraf 22 oznacza, że prawo Allerhanda – był to artykuł 300 Kodeksu handlowego odpowiadający
istnieje i wiąże tylko „ w pewnym sensie”, a tak naprawdę służy tym swojej treści obecnemu art. 296. Kodeks handlowy powstał jednak
jedynie, którzy mają siłę i władzę. już prawie 80 lat temu. Świadomość możliwych nadużyć prawa
Krytycy systemu pseudo-komunistycznego chcieli widzieć w para- dokonywanych pod hasłem obrony różnych godziwych interesów
grafie 22 ową dewiację charakterystyczną dla ustroju totalitarnego. - aktualnie słusznych – była nieporównanie mniejsza niż dzisiaj, o ile
Ale ludzie wątpiący w sens rozwoju cywilizacji w ogóle uważali, że ta w ogóle była. Prawdopodobnie przyjmowało się mniej lub bardziej,
metafora dotyczy każdego systemu i każdej władzy, o ile nie będzie że organa państwowe nie mają powodu dopuszczać się nadużyć
się jej odpowiednio ograniczać i pilnować. w stosowaniu tak „prywatnego” przepisu.
Oczywiście, wiemy, że najczęściej organa stosujące prawo nie Dziś o wadliwości przepisu świadczy, kto wie czy nie najbardziej
powołują się na paragraf 22. Natomiast ów metaforyczny paragraf to właśnie, że używany jest on przez wyspecjalizowane państwo-
istnieje zawsze tam, gdzie organom stosującym prawo pozostawio- we agencje parapolicyjne i prokuraturę do ścigania domniemanych
na jest nieograniczona dowolność interpretowania prawa. Dlatego przestępców w spółkach państwowych – oczywiście tych, których
współczesne prawo, a zwłaszcza to prawo, które ingeruje w sferę mianowała poprzednia ekipa polityczna. Jest to przepis poręczny, do
wolności jednostki, tak mocno domaga się jednoznaczności przesłanek którego zawsze sięga się wtedy, gdy brak jest konkretnych i spraw-
jego stosowania. dzalnych zarzutów, za pomocą których można byłoby wykończyć
politycznych oponentów.

Prawo karne
Twórcom Kodeksu spółek handlowych z 2000 roku zabrało woli Dodajmy, że niekoniecznie chodzi tu przecież o szkodę w znaczeniu
i wyobraźni, by ten szkodliwy przepis z kodeksu usunąć. Jedyna szansa, cywilnoprawnym, która byłaby pewną „kotwicą” w przewidywalnym
żeby się tego przepisu pozbyć – to Trybunał Konstytucyjny. Wedle stosowaniu tego przepisu. Nie jest warunkiem oceny działania na
naszej wiedzy pozarządowe organizacje związane z ochroną praw szkodę zmniejszenie stanu czynnego majątku spółki lub zwiększenie
człowieka przybliżają się do podjęcia stosownej akcji mającej na celu jego pasywów. Sąd orzekający w sprawie już na podstawie najzu-
orzeczenie niekonstytucyjności tego przepisu. pełniej zewnętrznych znamion do takiego właśnie przekonania dojść
Praktycy prawa potwierdzą, jak bardzo słuszne będzie to działanie. może. Jest to po prostu ocena – działanie zostaje uznane za działanie
szkodliwe choćby w sferze gospodarczej żadna szkoda wyrządzona
Nullum crimen sine lege nie została.
Ta podstawowa dla prawa karnego historyczna zasada, fundament Zauważmy, że pewne zachowania mogą okazać się szkodliwe w ro-
współczesnych legislacji karnych nie oznacza i nie może oznaczać tyl- zumieniu języka potocznego i powszechnego, natomiast jednocześnie
ko tego co znaczy wprost: to znaczy, że musi obowiązywać przepis zachowań takich nie będzie można uznać za zabronione, czy też wręcz
przewidujący przestępstwo, żeby to przestępstwo ścigać. zachowania te będą nakazane przez prawo. Za szkodliwe będzie można
Paremia ta we współczesnym prawie oznaczać winna także i to, że uznać złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, choć przecież jest
przesłanki odpowiedzialności karnej muszą być ściśle i jednoznacznie ono w pewnych sytuacjach bezwzględnym obowiązkiem członka
określone. Tylko tak skonstruowany przepis jest odporny zarówno na zarządu. Szkodliwe będzie zapłacenie kary za naruszenie przepisów
wadliwą interpretację, jak i na nadużycia. o ochronie środowiska, na co członek zarządu w praktyce może nie
Właśnie nieścisłość przesłanek jest głównym zarzutem wobec mieć żadnego wpływu – i karę taką oczywiście ów członek zarządu
art. 585 Kodeksu spółek handlowych. zapłaci pomimo jej szkodliwości.
Pojęcie działania na szkodę spółki w warunkach współczesnego Najbardziej jednak demoralizująca dla stosowania tego przepisu
biznesu może być przypisane nieskończonej liczbie działań podej- wydaje się być konieczność przyłożenia jednej prostej miary do rze-
mowanych na gruncie ryzyka gospodarczego – jeżeli ową szkodę czywistości tak złożonej, jak zarządzanie podmiotem gospodarczym.
oceniać ex post.
Przepis oczywiście nie zawiera żadnych specyficznych wyłączeń jego Ryzyko gospodarcze
stosowania. Nie mówi na przykład, że ocena działania na szkodę musi A przecież działania podejmowane na zasadzie uzasadnionego ryzyka
być dokonana z uwzględnieniem zasad prowadzenia działalności go- bardzo często przynoszą ową zmaterializowaną już szkodę. Niewła-
spodarczej i związanego z prowadzeniem tej działalności ryzyka. Nie ściwa, niegodziwa intencja może być takim działaniom z łatwością
mówi też, że następstwem owego działania na szkodę ma być jaka- przypisana, bo przecież owe ryzykowne z gospodarczego punktu
kolwiek mierzalna szkoda. Przepis nie wprowadza żadnych kryteriów widzenia działania podejmowane są przez członków zarządu najzupeł-
oceny owej szkodliwości działania. niej świadomie, czyli umyślnie, w kategoriach prawa karnego.

Prawo karne
W rzeczywistości gospodarczej decyzje, które pierwotnie wydają się Przykład czyli z życia wzięte
być bardzo trafne – okazują się w końcu przynosić spółce wymierne Ukoronowaniem dwuznacznego charakteru owego woluntarystycz-
szkody. Z drugiej strony działania ryzykowne często okazują się zba- nego przepisy są skrajne przypadki jego stosowania. W prowadzonej
wienne dla spółki. przez Kancelarię Tomczak & Partnerzy sprawie członek zarządu
Przepis nie zawiera przecież żadnego ograniczenia czy też wyłączenia został skazany z tego przepis za to, że złożył wniosek o ogłoszenie
związanego z ową naturą decyzji gospodarczych. Sąd lub prokurator upadłości.
może przypisać szkodliwość każdemu takiemu działaniu, które choćby Stan faktyczny w pewnym niewielkim stopniu wyjaśnia ten absurdalny
mogło doprowadzić do szkody. wyrok. Członek zarządu był „delegowany” przez największego wierzy-
Dodajmy, że jest to bardzo często sąd czy też prokurator, który nie ciela spółki, która dla owego wierzyciela była dealerem jego produktów.
ma literalnie żadnego pojęcia o regułach związanych z podejmowa- Sąd w zgodzie z wnioskami prokuratury opartymi na poglądach wła-
niem decyzji gospodarczych. Także tych, które sądom orzekającym w ściciela owej spółki ukuł teorię, zgodnie z którą ów członek zarządu
sprawach gospodarczych są już na ogół bardzo dobrze znane. celowo złożył wniosek o upadłość, aby następnie ów wierzyciel mógł
Czyli zarzut działania na szkodę spółki może być członkowi jej zarzą- przejąć klientów i pracowników upadłego dealera.
du postawiony bez względu na wszystkie inne okoliczności faktyczne Delegowany członek zarządu złożył wniosek o ogłoszenie upadłości
tylko na podstawie oceny tego, co zdaniem prokuratura jest działaniem spółki bezpośrednio po wejściu w życie nowego Prawa upadłościowe-
dla dobra spółki, a co jest działaniem na jej szkodę. go i naprawczego (w dniu 1 października 2003 roku) które w zasadzie
wykluczyło jakikolwiek liberalizm w ocenie przesłanek upadłościowych.
Konkurencyjne przestępstwa Upadłość spółki została ogłoszona, aczkolwiek nie z wniosku owego
Pojęcie działania na szkodę spółki wymyka się tradycyjnym definicjom członka zarządu, lecz ze złożonego miesiąc później wniosku samego
czynów zabronionych stworzonych w prawie karnym. Prawie wszyst- wierzyciela.
kie przestępstwa polegają na działaniu na szkodę, tylko że w opisie Szczegóły owego stanu faktycznego nie są aż tak bardzo istotne
czynu zawiera się zawsze jakieś bardziej skonkretyzowane działanie. w świetle zasadniczych okoliczności – że zarzut i następnie wyrok
Dlaczego członek zarządu nie miałby odpowiadać w związku ze skazujący zostały wydane za to, że członek zarządu uczynił coś, co
swoją działalnością na przykład za kradzież – jeżeli ją popełni, albo na w przeciwnym razie jest także przedmiotem przestępstwa – z kolei
przykład za przestępstwa przeciwko dokumentom czy też przestęp- określonego w art. 586 Kodeksu spółek handlowych.
stwa karno-skarbowe. Można powiedzieć, że w takim przypadku członek zarządu nie ma
Lista przestępstw gospodarczych o konkretnych znamionach jest przed sobą absolutnie żadnego dobrego rozwiązania, musi co najwyżej
bardzo długa. Co najwyżej można by sobie wyobrazić zaostrzenie rozważać, za które z przestępstw zostanie ukarany wyższą karą.
odpowiedzialności w związku z pełnieniem funkcji członka zarządu. Oczywiście, w takim stosowaniu przepisu karnego tkwi bardziej
Od strony logicznej jest tu wyraźnie widoczny pewien błąd: tylko zasadniczy problem – czy w ogóle możliwe jest przyjęcie, iż czynem
członek władz może popełnić to szczególne przestępstwo. Nie może karalnym jest czyn równocześnie nakazany przez prawo, którego
go popełnić na przykład dyrektor nie będący członkiem zarządu, nie niewykonanie jest samo w sobie przestępstwem? Alternatywnie,
może go popełnić prokurent. Oceny działania gospodarczego na być może, przyjąć by należało, że kryterium przeciwne do działania
tak ogólnej zasadzie dokonać można jedynie wobec członka władz na szkodę spółki – czyli działanie korzystne dla spółki jest kryterium
– a w praktyce wobec członka zarządu. Właściwie nie wiadomo ważniejszym i wyprzedzającym kryterium działania zgodnego z pra-
dlaczego tak jest. wem? Innymi słowy teza ta ujęta generalnie brzmiała by tak: to co jest
Twierdzenie, że członek zarządu ma szczególny obowiązek dbania korzystne dla spółki, jest samo w sobie legalne.
o interes spółki nie jest oparte na żadnej normie prawnej. Członek Problem szczegółowy dotyczy jednak przepisu art. 585 Kodeksu
zarządu reprezentuje spółkę na zewnątrz i prowadzi jej sprawy do spółek handlowych, który stwarza tak ogromną swobodę orzekania
wewnątrz. Z tego tytułu ponosi określoną odpowiedzialność, w tym na temat co jest działaniem na szkodę spółki i w związku z tym – kogo
zwłaszcza w związku z niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. można za takie działanie skazać.
Ale dlaczego tylko członek władz miałby odpowiadać na tak ogólnej
podstawie, jak działanie na szkodę spółki? Czy inni jej pracownicy,
a zwłaszcza pracownicy funkcyjni nie są w takim razie niesłusznie
uprzywilejowani, poprzez generalne zwolnienie z tego rodzaju
odpowiedzialności?
Zasada ścigania
Woluntarystyczną naturę przepisu wspiera zasada ścigania – przestęp-
stwo z art. 585 Kodeksu spółek handlowych ścigane jest z oskarżenia
publicznego. Oznacza to, że organa ścigania mogą swobodnie sięgać
do tego przepisu bez względu na konfigurację właścicielską w spółce.
Nie trzeba wniosku spółki, żeby na podstawie tego przepisu ścigać za
działanie na szkodę spółki jej wyłącznego właściciela będącego zarazem
członkiem zarządu.
Zasada publicznego ścigania członka zarządu prywatnej spółki nie do-
znaje żadnego ograniczenia, bez względu na to, co sama spółka „uważa”
na ten temat, łącznie z przypadkiem, w ramach którego można ścigać
właściciela wszystkich udziałów za to, że działał na własną szkodę.
Ta skrajna sytuacja powinna być uważana za ilustrację wadliwości michał.tomczak@tomczak.pl
przepisu, tak jak wadliwa jest każda właściwie ingerencja władzy pań- adwokat, partner w w Kancelarii Tomczak
stwowej w mówienie co słuszne a co szkodliwe w ramach działalności & Partnerzy. Współautor licznych publikacji
gospodarczej wolnych podmiotów. z zakresu prawa korporacyjnego, w tym
w zakresie prawa transakcji kapitałowych.

a r b i t r o a r b i t r o r l e x
prawo arbitrażu
Jakub Pietrasik
Arbitrażowalność
Sądownictwo polubowne (arbitraż) odgrywa ogromną rolę w praktyce obrotu gospodarczego.

Przedsiębiorcy dostrzegają korzyści płynące z poddania spraw pod arbitraż i coraz częściej
dokonują zapisów na sąd polubowny w umowach zawieranych z kontrahentami, ale także
w umowach lub statutach własnych spółek.
Doniosłość praktyczna klauzul arbitrażowych zawartych w umowach handlowych nie

budzi wątpliwości. Natomiast umieszczenie zapisu na sąd polubowny w umowie spółki
lub statucie wciąż jest niedocenione i wzbudza pytania prawne. Przedmiotem niniejszego
artykułu jest zatem możliwość poddania sporu korporacyjnego, tj. wynikającego ze stosunku
spółki kapitałowej pod arbitraż poprzez umieszczenie zapisu na sąd polubowny w umowie
spółki lub statucie.
Zalety arbitrażu samodzielnego wskazania arbitrów przez strony jest podstawą do

Nie rozstrzygając na razie kwestii dopuszczalności poddania sporu wyboru osób będących specjalistami w danej dziedzinie, co zapewnia
ze stosunku spółki pod jurysdykcję sądu polubownego, należałoby najwyższy możliwy poziom merytoryczny rozpoznania konkretnej
zwrócić uwagę na niewątpliwe zalety takiego właśnie rozwiązania. sprawy. Nie można zapomnieć również o mniejszych kosztach
Przede wszystkim poddawanie pod arbitraż sporów korporacyjnych postępowania arbitrażowego w stosunku do postępowania przed
jest korzystne z punktu widzenia obrotu i praktyki funkcjonowania sądem powszechnym. Niezależnie od powyższego, arbitraż niesie ze
spółek w otoczeniu gospodarczym. Spory te, w znacznie większym sobą ogromne zalety z punktu widzenia zagranicznych inwestorów
stopniu niż inne, wymagają szybkiego rozpoznania i rozstrzygnięcia, przystępujących do polskich spółek – dzięki rozstrzygnięciu sporu
a podstawową zaletą sądów polubownych jest właśnie szybkość korporacyjnego przez sąd polubowny wyrok staje się „między-
działania. Przewlekłe postępowanie przed sądem powszechnym narodowy”, a samo rozpoznanie sprawy może być prowadzone
może narazić spółkę na ogromne, wymierne straty finansowe. Sąd w języku obcym.
polubowny eliminuje takie zagrożenie.
Dodatkowo odformalizowanie postępowania arbitrażowego, jak też Spór korporacyjny
możliwość wpływu stron na wybór arbitrów, stanowią bardzo dużą Punktem wyjścia przy omawianiu możliwości poddania pod arbitraż
zaletę postępowania przed sądem polubownym. sporu korporacyjnego jest ogólna kategoria, tj. pojęcie sporu korpo-
Za poddaniem sporu pod rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego prze- racyjnego, zwanego inaczej sporem ze stosunku spółki. Pojęcie to
mawia zdecydowanie mniejszy jego formalizm. Co więcej, możliwość jest pojęciem prawnym, o którym mowa w art. 1163 §1 Kodeksu

Prawo arbitrażu
postępowania cywilnego, które jednak nie zostało w kodeksie zde- Po przeczytaniu art. 1157 Kodeksu pojawiają się trzy wątpliwo-
finiowane. ści.Pierwsza z nich dotyczy charakteru majątkowego bądź niemająt-
kowego sporów korporacyjnych. Wydaje się, że majątkowy charakter
sporów korporacyjnych nie powinien być kwestionowany. Jak już
Art. 1163. Kodeksu postępowania zostało wcześniej powiedziane, prawa przysługujące akcjonariuszowi
cywilnego w ramach spółki kapitałowej, również te nie mające ściśle oznaczo-
nej wartości majątkowej, wynikają z poczynionej przez udziałowca
inwestycji polegającej na nabyciu udziałów lub akcji spółki kapitałowej.
§ 1. Zamieszczony w umowie (statucie) spółki han- Z udziałów lub akcji wynikają zaś uprawnienia, które służą ochronie
dlowej zapis na sąd polubowny dotyczący sporów ze praw udziałowych i pozycji udziałowca w spółce. Prawa te z kolei mają
stosunku spółki wiąże spółkę oraz jej wspólników. bezspornie charakter majątkowy.
Stąd każdy spór o treść ochrony tych praw jest w swej istocie sporem
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do za- o prawa majątkowe, czyli sporem o charakterze majątkowym.
pisów na sąd polubowny zawartych w statucie Drugą wątpliwością jest określenie, czy zawarta w art. 1157 prze-
słanka „zdatności ugodowej” odnosi się do obydwu rodzajów sporów,
spółdzielni lub stowarzyszenia.
czy może tylko do sporów o prawa niemajątkowe. Zastosowana
w omawianym przepisie konstrukcja gramatyczna nie jest bowiem
jasna ani precyzyjna. Niezależnie od poglądów panujących w doktrynie
Według przyjętego tu rozumienia, sporami ze stosunku spółki są i orzecznictwie, w pełni uzasadnione jest tutaj zastosowanie wykładni
spory bezpośrednio związane z funkcjonowaniem spółki kapitałowej historycznej. Dlatego też, bazując na uzasadnieniu do projektu nowe-
jako osoby prawnej oraz dotyczące wzajemnych relacji pomiędzy lizacji Kodeksu postępowania cywilnego, nie sposób pominąć intencji
wspólnikami, organami oraz samą spółką. prawodawcy, z której jasno wynika, że kryterium zdatności ugodowej
odnosi się zarówno do sporów majątkowych, jak i niemajątkowych.
Źródło sporów korporacyjnych Niezależnie od rozstrzygnięć przedstawionych powyżej, na plan
Źródłem sporu korporacyjnego jest stosunek korporacyjny, które- pierwszy wysuwa się jednak trzecia wątpliwość, tj. przesłanka zdat-
go stroną dany podmiot staje się z chwilą objęcia udziałów, akcji lub ności ugodowej. Zgodnie z art. 1157 tylko i wyłącznie spory, które
określonej funkcji w spółce. W ramach stosunku korporacyjnego np. mogą być przedmiotem ugody sądowej, mogą być poddane pod
wspólnikowi spółki kapitałowej przysługuje cały katalog praw udziało- rozstrzygnięcie przez sąd polubowny. Zatem od interpretacji niniej-
wych, zarówno ogólnych wynikających z faktu posiadania określonej szej przesłanki zależy odpowiedź na podstawowe pytanie stawiane
liczby akcji (np. prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu, w niniejszym tekście.
prawo do zaskarżania uchwał, prawo do dywidendy, prawo do zbycia Istotą ugody jest dokonywanie wzajemnych ustępstw przez strony
akcji), jak i praw osobistych, nie związanych bezpośrednio z posiadany- w ramach łączącego je stosunku prawnego. Dla zawarcia ugody muszą
mi akcjami oraz ich ilością (np. prawo do powołania członka zarządu, być spełnione dwa warunki – musi istnieć stosunek prawny pomiędzy
prawo do zwoływania walnego zgromadzenia). ugadzającymi się stronami, oraz strony te muszą być uprawnione do
To właśnie naruszenia tych prawa, oraz intencja ich ochrony, dają dysponowania tym stosunkiem prawnym oraz jego przedmiotem.
podstawę do wszczęcia sporu korporacyjnego. Jak wynika z charakte- W przypadku sporów korporacyjnych powyższe warunki nie zawsze
rystyki praw, których naruszenie wywołuje spór korporacyjny, najczę- są spełnione.
ściej spory korporacyjne wywiązują się w relacji wspólnik – spółka. Nie Pomijając kwestię istnienia stosunku prawnego pomiędzy stronami
wyklucza to jednak sporów na linii spółka – członek organu (zwłaszcza sporu korporacyjnego, skupimy się na możliwości dysponowania
jeśli chodzi o odpowiedzialność prawną tego ostatniego) oraz wspólnik przedmiotem procesu przez strony. Otóż zwykle strony sporu
– członek organu (tutaj również źródłem jest zwykle odpowiedzialność korporacyjnego nie są władne rozporządzać przedmiotem procesu.
członka organu). Wyraźnie widać to na przykładzie sporu wynikającego z zaskarżenia
uchwały zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia
Zdatność arbitrażowa – niewątpliwie ani powodowi, czyli np. wspólnikowi, ani pozwanej
Dopuszczalność poddania sporu korporacyjnego pod rozstrzygnięcie spółce nie przysługuje uprawnienie do podejmowania jakichkolwiek
sądu arbitrażowego jest mianem „zdatności arbitrażowej” (arbitrability) uzgodnień i negocjacji dotyczących uchwały, tym bardziej, że nawet sąd
– używamy tu trochę przewrotnego neologizmu „aribtrażowalność”, w żaden sposób nie jest władny modyfikować postanowień zaskar-
która została uregulowana przede wszystkim w art. 1157 Kodeksu żonej uchwały. Sąd może przedmiotową uchwałę tylko uchylić, albo
postępowania cywilnego. stwierdzić jej nieważność, bądź ewentualnie oddalić powództwo.
Jedynym organem, który ma w materii uchwał jakiekolwiek kom-
petencje, jest walne zgromadzenie, które jednak nie uczestniczy
w samym sporze korporacyjnym ze względu na brak legitymacji pro-
cesowej. Zatem na przykładzie zaskarżania uchwał walnego zgroma-
Art. 1157. Kodeksu postępowania cywil- dzenia należy stwierdzić, że bez wątpienia możliwość zawarcia ugody
nego w sporach korporacyjnych jest w większości sytuacji wyłączona.
Również badając zdatność ugodową sporów korporacyjnych od stro-
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, strony ny formalno – procesowej, w większości sytuacji nie ma możliwości,
w której np. akcjonariusz mógłby zawrzeć ugodę ze spółką po wyto-
mogą poddać pod rozstrzygnięcie sądu polubownego
czeniu powództwa np. o stwierdzenie nieważności danej uchwały.
spory o prawa majątkowe lub spory o prawa niema-
Przede wszystkim, pozostając w sferze zaskarżania uchwał, po-
jątkowe - mogące być przedmiotem ugody sądowej, wództwo rozpoczyna procedurę, w której sąd bada, czy przesłanki
z wyjątkiem spraw o alimenty. nieważności uchwały rzeczywiście zachodzą. Z kolei sama nieważność,
jeśli ma miejsce, występuje niejako niezależnie od woli stron czy na-
wet decyzji sądu. Wyrok w takiej sprawie ma charakter deklaratoryjny,

prawo arbitrażu
a sąd jedynie stwierdza fakt powstały ex lege – nieważność uchwały. za przepis szczególny w stosunku do art. 1161 § 1 Kodeksu.
Nie ma tutaj miejsca na jakiekolwiek próby ugodowe pomiędzy Ponadto, potraktowanie art. 1163 § 1 Kodeksu jako normy szczegól-
stronami postępowania. Nie ma też najmniejszej możliwości zakoń- nej w stosunku do art. 1157 prowadziłoby do tego, że w zależności
czenia takiej sprawy ugodą – albo zaskarżona uchwała jest nieważna, od tego, czy zapis na sąd polubowny zostałby umieszczony w statucie
albo nie jest. Ten fakt nie może być w żadnym stopniu poddany pod spółki, czy też w innym akcie, zdatność arbitrażowa przedstawiałaby
negocjacje. się różnie. Nie ulega wątpliwości, że poddanie sporu ze stosunku
spółki może nastąpić również w oddzielnej umowie, np. pomiędzy
Relacja przepisów akcjonariuszami. Taka umowa jednak, mimo jednakowego katalo-
W związku z powyższym wydaje się, że, wobec niespełnienia pod- gu podmiotów, nie podpadałaby już pod normę z art. 1163 § 1
stawowej przesłanki, tj. braku zdatności ugodowej, znaczna część Kodeksu, który obejmuje wyłącznie zapis na sąd polubowny dokonany
sporów korporacyjnych nie może być poddana pod rozstrzygnięcie w umowie (statucie) spółki.
sądu arbitrażowego. Pojawia się tutaj jeszcze jedna kwestia wymagająca Zatem jednakowa sytuacja (np. zaskarżenie uchwały walnego
analizy, a dokładnie relacja art. 1157 do wspomnianego już wcześniej zgromadzenia) byłaby poddana różnym przesłankom zdatności
art. 1163 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. arbitrażowej – raz zdatność arbitrażowa podpadałaby pod ogólny
Przepis art. 1163 § 1 Kodeksu jednoznacznie dopuszcza możliwość wymóg z art. 1157 Kodeksu ze względu na fakt dokonania zapisu
poddania sporów ze stosunku spółki pod rozstrzygnięcie sądu arbitra- w innej formie niż w umowie (statucie) spółki i uzależniona byłaby
żowego i nie uzależnia tego wprost od ich zdatności ugodowej. Proble- od zdatności ugodowej, innym razem natomiast już nie. Przyjęcie, że
matyczny jest natomiast jego stosunek do art. 1157 Kodeksu. Uznanie, art. 1163 § 1 stanowi lex specialis w stosunku do art. 1157 powodo-
iż kryterium zdatności ugodowej odnosi się również do hipotezy wałoby różnicowanie prawne jednakowych sytuacji faktycznych, co
z art. 1163 § 1 nie zmienia wniosków przedstawionych powyżej. jest zjawiskiem niepożądanym.
Jednakże uznanie art. 1163 § 1 Kodeksu za przepis szczególny Wydaje się, że mimo wszystko druga z zaprezentowanych powyżej
w stosunku do art. 1157 uniezależniałoby poddawanie sporów kor- koncepcji zasługuje na aprobatę. Argumentacja przemawiająca za tezą,
poracyjnych pod arbitraż od spełniania wymogu zdatności ugodowej, że art. 1163 § 1 Kodeksu nie jest przepisem szczególnym w stosunku
a co za tym idzie niosłoby ze sobą bardzo znaczące skutki, zarówno do art. 1157 Kodeksu jest zdecydowanie bardziej spójna i logiczna.
praktyczne, jak i teoretyczne. Trafny jest przede wszystkim argument, że oba omawiane przepisy
Według pierwszej z możliwych interpretacji, art. 1163 § 1 Kodeksu mają odmienny przedmiot regulacji.
jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 1157 Kodeksu, a co Co więcej, niniejsze stanowisko zostało zaaprobowane przez Sąd
za tym idzie – wymóg zdatności ugodowej nie odnosi się w ogóle Najwyższy w uchwale z dnia 7 maja 2009 roku o sygnaturze akt III CZP
do sporów korporacyjnych. Wynika to przede wszystkim z faktu, 13/09, której sentencja brzmi następująco: „Przepis art. 1163 §1 k.p.c.
iż art. 1157 zawiera stwierdzenie: „jeżeli przepis szczególny nie stanowi nie zawiera normy szczególnej w stosunku do art. 1157 k.p.c. w zakresie
inaczej”, które wprost dopuszcza określenie przepisem szczególnym wymagania, aby spory poddane pod rozstrzygnięcie sądu polubownego
innych kryteriów zdatności arbitrażowej, niż kryterium oparte o moż- mogły być przedmiotem ugody sądowej”.
liwość zawarcia ugody.
Ponadto, art. 1163 § 1 Kodeksu jest przepisem szczególnym, gdyż Konkluzja
określa kognicję sądu polubownego w szczegółowych sprawach, W związku z powyższym należy jednoznacznie stwierdzić, że podda-
tj. z zakresu spółek handlowych, podczas gdy art. 1157 jest przepisem nie sporu korporacyjnego pod rozstrzygnięcie sądu polubownego jest
ogólnym i obejmuje wszystkie sprawy pozostające poza zakresem możliwe i dopuszczalne w polskim prawie tylko i wyłącznie wtedy, gdy
prawa spółek. spełniona zostanie przesłanka zdatności ugodowej danego konfliktu.
W toku prac ustawodawczych skreślony został planowany przepis Taką sytuację należy uznać za bardzo negatywną z punktu widze-
art. 1157 § 2 Kodeksu, w którym wyraźnie wyłączono możliwość nia przedsiębiorców działających na polskim rynku. Uregulowanie
poddania pod rozstrzygnięcie sądu polubownego żądania uchylenia lub wprowadzone do polskiego prawa w zasadniczej mierze ogranicza
stwierdzenia nieważności uchwał organów osób prawnych i jednostek poddawanie sporów korporacyjnych pod arbitraż oraz odbiera właści-
organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, którym ustawa cielom spółek szansę na całościowe uregulowanie swoich stosunków
przyznaje zdolność prawną. Skreślenie tego przepisu powinno więc korporacyjnych w drodze arbitrażu.
być argumentem za dopuszczalnością objęcia sporów korporacyjnych Sama natura sporów korporacyjnych, ich wewnętrzny charakter
zapisem na sąd polubowny na podstawie art. 1163 § 1Kodeksu jako związany z prywatną własnością i brakiem zaangażowania – na
przepisie szczególnym w stosunku do art. 1157 Kodeksu. ogół – interesu publicznego same w sobie uzasadniają daleko idą-
Z drugiej jednak strony argumentacja, iż art. 1163 § 1 Kodeksu nie cą dopuszczalność powierzenia rozstrzygania takich spraw sądom
jest normą szczególną wobec art. 1157 Kodeksu ma również bardzo polubownym.
dużą siłę.
Pierwszym i najważniejszym argumentem przemawiającym za
niniejszą tezą jest argument, że oba komentowane przepisy mają
odmienne zakresy przedmiotowe regulacji. Podczas gdy art. 1157
Kodeksu określa przesłanki zdatności arbitrażowej sporu (wysuwając
warunek zdatności ugodowej jako podstawy poddania danej sprawy
pod arbitraż), art. 1163 § 1 Kodeksu stanowi o możliwości dokonania
zapisu na sąd polubowny w umowie lub statucie spółki oraz o zwią-
zaniu tym zapisem tylko wspólników i organów takiej spółki.
Celem art. 1163 § 1 Kodeksu nie jest regulowanie przesłanek jakub.pietrasik@tomczak.pl
zdatności arbitrażowej sporów ze stosunku spółki handlowej, o czym prawnik, aplikant radcowski przy Okręgowej
świadczy fakt, iż nie określa on, jakie warunki musi spełniać spór ze Izbie Radców Prawnych
stosunku spółki, żeby miał zdatność arbitrażową. Art. 1163 § 1 Kodek- w Warszawie; zajmuje się prawem
su jest raczej przepisem określającym formę dokonania zapisu na sąd materialnym cywilnym i handlowym oraz
polubowny, tj. w umowie (statucie) spółki i należałoby go raczej uznać prawem procesowym.

d e r o c t o r l e x
Prawo upadłościowe
Dominika Latawiec - Chara
Zemsta
ustawodawcy
Na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 roku o zmianie ustawy Prawo upadłościowe
i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2008, Nr 234, poz.
1572), wprowadzono do ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze
(tekst jednolity Dz. U. z 2009 roku, Nr 175, poz. 1361), dalej jako „Prawo upadłościowe” instytucję
upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.
Konsument, ryzyko, kredyt

Zmiana ta jest popularnie nazywana ustawą o upadłości konsumenc-
kiej. I choć określeniem tym będziemy posługiwać się również na
łamach niniejszego artykułu należy zastrzec, że określenie to stanowi
pewien skrót myślowy, gdyż postępowanie upadłościowe dotyczy
wyłącznie osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej,
nie zaś szeroko rozumianych konsumentów.
Zgodnie z artykułem 22 Kodeksu cywilnego konsumentem jest
osoba dokonująca czynności niezwiązanej z prowadzoną działal-
nością zawodową lub gospodarczą. Tym samym ustawowe pojęcie
konsumenta jest znacznie szersze aniżeli osoba fizyczna nieprowadząca
działalności gospodarczej, gdyż po pierwsze obejmuje przedsiębiorcę,
który dokonuje czynności niezwiązanej z prowadzoną działalnością
gospodarczą (jak np. zakup samochodu do użytku osobistego), jak
również, po drugie, osobę prawną nieprowadzącą działalności go-
spodarczej, która dokonuje czynności prawnej (jak np. zakup przez
stowarzyszenie sprzętu niezbędnego do wyposażenia lokalu będącego
jego siedzibą).
Samo umożliwienie przez ustawodawcę złożenia osobom fizycznym
nieprowadzącym działalności gospodarczej wniosku o ogłoszenie upa-
dłości należy ocenić bardzo pozytywnie. Stworzenie tej możliwości
stanowi wyraz świadomości ustawodawcy, że gospodarka opiera
się nie tylko na przedsiębiorcach, ale również na konsumentach. Ci
ostatni bowiem niezależnie od codziennego uczestnictwa w obrocie
gospodarczym jakiego wymagają od nich zwykłe, bieżące sprawy

życia codziennego, często w celu podniesienia swojej stopy życiowej korzyści w postaci zwiększonego popytu, większej liczby miejsc pracy
podejmują ryzyko kupując samochód lub mieszkanie z myślą, że pomi- i wzrostu gospodarczego. Ponadto okazało się, że uniemożliwienie nie-
mo, iż ich obecne oszczędności są niewystarczające, to uwzględniając wypłacalnym konsumentom skorzystania z nowego początku poprzez
przyszłe, oczekiwane zarobki spłata podjętych zobowiązań będzie redukcję zadłużenia w ramach upadłości konsumenckiej nie przynosi
możliwa. Innymi słowy decydują się mniej lub bardziej świadomie na oczekiwanego skutku moralnego, a jedynie skutkuje wykluczeniem
zawarcie umowy kredytu konsumenckiego. niewypłacalnych konsumentów z oficjalnego obiegu gospodarczego
Znawcy tematu podkreślają, że kredyt konsumencki jest niezwy- i rozpoczęciem przez nich działalności w tzw. szarej strefie.
kle pożytecznym instrumentem, który ma jednak negatywne skutki Stąd też ustawodawcy państw europejskich decydowali się na zlibe-
w postaci nadmiernego zadłużenia konsumentów. Dowodem tego jest ralizowanie dostępu do upadłości konsumenckiej oraz zmniejszyli jej
najpierw wzrost dostępności kredytu, którego państwa Europy Za- dolegliwość, zwłaszcza dla ubogich konsumentów.
chodniej doświadczyły w ostatnim ćwierćwieczu, a następnie zaistnie-
nie problemu w postaci rosnącej liczby niewypłacalnych konsumentów. Polska ustawa pod prąd tendencjom
Początkowo państwa Europy Zachodniej próbując zaradzić zaistniałej Polski ustawodawca również dostrzegł konieczność uregulowania
sytuacji uchwalały niezwykle restrykcyjne ustawy o upadłości konsu- problemu upadłości konsumenckiej. Niestety tworząc projekt usta-
menckiej, które oprócz postanowień o czysto prawnym charakterze wy zmieniającej Prawo upadłościowe i wprowadzającej upadłość
zawierały mocny element potępienia moralnego wobec nadmiernie konsumencką, ustawodawca nie zdecydował się na skorzystanie
zadłużonych konsumentów. z doświadczenia państw Europy Zachodniej. W wyniku tego obecna
Jednak z czasem okazywało się, że większość niewypłacalnych regulacja upadłości konsumenckiej nie dość, że bardzo ogranicza
konsumentów to osoby ubogie o niskim majątku i dochodach, któ- liczbę osób, które będą mogły – właśnie przy pomocy upadłości
rym nie poszczęściła się gra ekonomiczna zakupu na kredyt, której konsumenckiej – skorzystać z dobrodziejstwa umorzenia długów
prowadzenie przez poszczególne jednostki przynosi społeczeństwu i rozpoczęcia funkcjonowania w obrocie gospodarczym niejako od

początku, to jeszcze zawiera bardzo wyraźny element potępienia zostało rozwiązanych przez rozwód to trudno uznać, że rozwód sta-
moralnego osób, które ogłaszają upadłość konsumencką, co samo nowi okoliczność wyjątkową. Co więcej wydaje się, że nie stanowi on
w sobie może stanowić okoliczność zniechęcającą te osoby do ujaw- również okoliczności niezależnej, bo albo nie należało wnosić pozwu
nienia swojego problemu. albo nie dać powodu do jego wniesienia. W świetle powyższego
Ustawa o upadłości konsumenckiej zawiera wiele wad, jednakże wydaje się, że możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości
w naszym przekonaniu o faktycznym niewykorzystaniu ustawy w ob- konsumenckiej przez któregokolwiek z małżonków jest wyłączona.
rocie prawnym i gospodarczym decydują następujące okoliczności: Tym samym można sobie wyobrazić sytuację, w której jeden z mał-
1) sposób sformułowania okoliczności, których zaistnienie umożliwi żonków dążąc do wykazania wyjątkowego i niezależnego charakteru
skorzystanie z upadłości konsumenckiej; okoliczności oraz skutecznego ogłoszenia upadłości, we wniosku
2) brak możliwości określenia przez dłużnika sposobu prowadzenia o ogłoszenie upadłości wskazuje na brak świadomości w chwili zacią-
postępowania upadłościowego oraz gania zobowiązania o niewierności swojego partnera/partnerki, która
3) silnie zaakcentowany element potępienia moralnego. później była jedną z podstawowych przyczyn orzeczenia rozwodu.
W tym miejscu należy sobie zadać pytania czy sensownym jest, aby
Wyjątkowe i niezależne okoliczności takie dylematy rozstrzygał sąd upadłościowy, którym jest zgodnie
Zgodnie z art. 491 (3) Prawa upadłościowego ogłoszenie upadłości z art. 18 Prawa upadłościowego sąd rejonowy – sąd gospodarczy.
konsumenckiej jest możliwe wyłącznie w przypadku, w którym niewy- Odpowiedź na to pytanie wydaje się oczywista.
płacalność dłużnika powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od Kończąc omawianie pierwszej – podstawowej w naszym przeko-
niego okoliczności. Ustawodawca uszczegóławia, że niedopuszczalne naniu – przyczyny braku możliwości rzeczywistego zastosowania
jest ogłoszenie upadłości konsumenckiej w sytuacji, w której jest ona regulacji dotyczącej upadłości konsumenckiej należy zwrócić uwagę
wynikiem zaciągnięcia przez dłużnika zobowiązania w chwili, w której na jeszcze jedną okoliczność. O ile zrozumiałe wydaje się zastrzeżenie
był on już niewypłacalny albo do rozwiązania stosunku pracy dłużnika ustawodawcy, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest niemoż-
doszło z przyczyn leżących po jego stronie lub za jego zgodą. liwe jeżeli jest ona wynikiem zaciągania przez dłużnika zobowiązań
w chwili, w której był on już niewypłacalny, o tyle za bezsensowne
należy uznać uwarunkowanie zgodnie z którym ogłoszenie upadłości
Art. 491 (3) Prawa upadłościowego konsumenckiej jest niemożliwe również wówczas gdy do rozwiązania
stosunku pracy dłużnika doszło z przyczyn leżących po jego stronie
lub za jego zgodą.
ust. 1 Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadło-
Ustawodawca ustanawiając powyższą bardzo generalną zasadę
ści, jeżeli niewypłacalność dłużnika nie powstała uniemożliwia ogłoszenie upadłości konsumenckiej osobom, które
wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego np. przewidując zwolnienia grupowe zdecydowały się na rozwiązanie
okoliczności, w szczególności w przypadku gdy umowy o pracę za porozumieniem stron, co umożliwiło im otrzymanie
dłużnik zaciągnął zobowiązanie będąc niewypłacal- wyższej odprawy aniżeli przewidziana przez prawo pracy lub osobom
nym, albo do rozwiązania stosunku pracy dłużnika z którymi pracodawca rozwiązał umowę o pracę wskutek okoliczno-
doszło z przyczyn leżących po stronie pracownika ści niezasadnie im przypisanych, jeżeli bezzasadności wypowiedzenia
umowy o pracę nie wykazały w postępowaniu sądowym.
lub za jego zgodą.
Podsumowując tę część rozważań należy podkreślić, że koniecznym
jest zmiana przez ustawodawcę przepisów dotyczących przesłanek,
Z powyższego w sposób jednoznaczny wynika, że możliwość jakie dłużnicy są zobowiązani spełnić, aby ogłoszenie wobec nich
skorzystania z procedury upadłościowej ustawodawca uzależnił od upadłości było możliwe. Przesłanki te powinny odwoływać się do
zaistnienia subiektywnego warunku w postaci „wyjątkowych i nieza- kryteriów obiektywnych (jak na przykład niewypłacalność dłużnika bez
leżnych od dłużnika okoliczności”. Tym samym ustawodawca nałożył względu na charakter przyczyn, które ją wywołały) i być sformuło-
na sąd rozpoznający sprawę obowiązek ustalenia, czy zaistnienie wane w sposób względnie precyzyjny oraz unikający blankietowości.
u danej osoby stanu niewypłacalności, czyli sytuacji, w której pasywa I choć początkowo skutkowałoby to prawdopodobnie zwiększe-
danej osoby przewyższają jej aktywa jest wynikiem okoliczności o cha- niem liczby upadłości konsumenckich, w przyszłości umożliwiłoby
rakterze wyjątkowym i niezależnym od dłużnika, czy też jest wynikiem to wielu osobom ponowne funkcjonowanie w obrocie prawnym
okoliczności, które są tej właściwości pozbawione. i gospodarczym.
Z pewnością okolicznościami o charakterze wyjątkowym i niezależ-
nym od dłużnika są: niespodziewana i zarazem nieuzasadniona utrata Co się upadłemu należy i dlaczego?
pracy lub nagła i ciężka choroba. Niewątpliwie należy się z powyższym Nawet w przypadku, w którym zaistnieją przesłanki umożliwiające
zgodzić, choć złośliwie można by zauważyć, że trudno o bardziej ogłoszenie upadłości konsumenckiej istnieje kolejna przesłanka znie-
oczywiste przykłady. Stąd też zastanówmy się, czy np. rozwód mógłby chęcająca do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w postaci braku
być uznany za okoliczność wyjątkową i niezależną od dłużnika. pewności co do wyniku postępowania upadłościowego.
Nie budzi wątpliwości, że rozwód w sposób znaczący wpływa na Zamiast ustalić jednoznacznie przesłanki przesądzające jaka część
status majątkowy małżonków zwłaszcza jeśli wcześniej pozostawali zobowiązań upadłego zostanie umorzona w wyniku przeprowadzenia
oni we wspólności małżeńskiej. Zaciągali oni bowiem różnorodne postępowania upadłościowego oraz jaka wysokość aktywów pozo-
zobowiązania, zakładając, że wykonując je będą dysponować wyna- stanie przy dłużniku w trakcie realizacji planu spłaty, ustawodawca
grodzeniem ich obojga. Tymczasem w wyniku postępowania rozwo- zobowiązał upadłego i sąd rozpoznający sprawę do ustalenia wyniku
dowego dana rzecz została przyznana jednemu z małżonków, który ekonomicznego upadłości zastrzegając wyłącznie, że postępowanie
jednocześnie został obciążony obowiązkiem w postaci np. konieczno- upadłościowe należy prowadzić, tak by roszczenia wierzycieli mogły
ści spłaty pozostałej części wynagrodzenia. Czy w przypadku w którym zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a upadły powinien
ów małżonek stanie się niewypłacalny możliwe jest zgłoszenie przez spłacać wierzycieli przez okres nie dłuższy aniżeli pięć lat.
niego/nią wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej? Poważną wadą ustawy o upadłości konsumenckiej jest niewskaza-
Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że w 2009 roku 65.345 małżeństw nie przez ustawodawcę, jaki dochód powinien być pozostawiony

d e r o c t o r l e X
sąd nie może po prostu oddalić wniosku upadłego o ustalenie planu

spłaty. Postanowienie sądu musi mieć zawsze tzw. pozytywną treść,
czyli polegać na akceptacji przedstawionego przez upadłego planu
zapłaty lub wprowadzeniu zmian do planu zapłaty. Tym samym ciężar
ustalenia ostatecznego planu spłaty wierzycieli obciąża sąd rozpozna-
jący sprawę.
Art. 491 (7) Prawa upadłościowego
Ust. 1 Po sporządzeniu ostatecznego planu po-

działu, nie wcześniej jednak niż po opuszczeniu
przez upadłego domu jednorodzinnego lub lokalu
mieszkalnego, o którym mowa w art. 4916 ust. 1,
sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spła-
ty wierzycieli upadłego, określającego w jakim
zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż pięć lat,
upadły jest obowiązany spłacać należności nieza-
spokojone na podstawie planu podziału oraz jaka
część zobowiązań upadłego, po wykonaniu planu
spłaty wierzycieli, zostanie umorzona.
Podsumowując należy wskazać, że koniecznym wydaje się wskazanie

przez ustawodawcę minimalnej kwoty wynagrodzenia, jaka powinna
zostać pozostawiona upadłemu do samodzielnego gospodarowania.
W naszym przekonaniu na kwotę tę powinna się składać pewna stała
wartość na przykład w przypadku, gdy upadły stanowi jednoosobowe
gospodarstwo domowe mogła by to być kwota równa minimalnemu
wynagrodzeniu oraz zmienna wartość stanowiąca pewien procent
dochodu uzyskiwanego przez upadłego. W sytuacji, w której upadły
nie będzie czerpał bezpośrednich korzyści z osiąganego przez siebie
dochodu może zrezygnować z podwyższania kwalifikacji i rozwoju
zawodowego. Stąd też konieczne jest zapewnienia upadłemu poczucia,
że podejmowanie przez niego wysiłków w celu podwyższenia kwali-
fikacji lub poprawy warunków pracy i płacy będzie wpływać nie tylko
na przyśpieszenie procesu spłaty wierzycieli, ale również w sposób
bezpośredni wpłynie na poprawę jego sytuacji majątkowej.
upadłemu na jego własne bieżące wydatki życia codziennego lub na Zmiana powinna również dotyczyć podmiotów odpowiedzialnych
wydatki rodziny pozostającej na jego utrzymaniu. Tym samym to sąd za sporządzenie planu spłaty zadłużenia. Wzorem państw Europy
rozpoznający sprawę będzie decydował o standardzie życia upadłego Zachodniej przygotowanie planu spłaty powinno zostać powierzone
w okresie obowiązywania planu spłaty wierzycieli. Oczywistym jest, że profesjonalistom, takim jak np. doradcy kredytowi, których działalność
każdy sąd będzie odmiennie rozumiał pojęcie tego standardu. byłaby finansowana z budżetu państwa.
Co więcej, ponieważ „za” instytucją sądu stoją jednak ludzie,
można sobie z łatwością wyobrazić, że sąd będzie dostosowywał Potępienie
sposób rozumienia standardu do swojego przekonania co do zawi- Obecna regulacja upadłości konsumenckiej zawiera bardzo mocno
nienia okoliczności skutkujących powstaniem upadłości – im bardziej zaakcentowany element potępienia moralnego. Wyrazem tego jest
w przekonaniu sądu upadłość jest wynikiem nieodpowiedzialnego za- przede wszystkim ograniczenie sposobu prowadzenia upadłości
chowania dłużnika, tym bardziej sąd chcąc go pouczyć na przyszłość konsumenckiej do upadłości likwidacyjnej, konieczność ogłoszenia
będzie ustanawiał niższe minimum socjalne w okresie wykonywania okoliczności ogłoszenia upadłości co najmniej w jednym dzienniku
planu spłaty wierzycieli. o zasięgu krajowym oraz konieczność sprzedaży lokalu mieszkalnego
Ustawodawca nie udziela też sądowi żadnych wskazówek co do tego, lub domu jednorodzinnego upadłego.
w jaki sposób powinna przebiegać spłata wierzycieli. Plan spłaty jest Upadłość przedsiębiorców może mieć charakter upadłości likwida-
przygotowywany przez upadłego, natomiast sąd jest zobowiązany do cyjnej lub upadłości naprawczej. Upadłość likwidacyjna jest upadłością
jego akceptacji lub wprowadzenia w nim zmian ustalających bardziej w odczuciu społecznym o znacznie bardziej sankcyjnym charakterze,
korzystne warunki dla wierzycieli. Obciążenie upadłego – czyli osoby, gdyż jej celem jest wyłącznie możliwie najpełniejsze zaspokojenie
która de facto nie potrafiła rozsądnie i bezpiecznie zarządzać swoimi wierzycieli upadłego. Odczucie to wydaje się uzasadnione jeśli
finansami – obowiązkiem stworzenia planu spłaty zadłużenia, który uświadomimy sobie, że celem upadłości naprawczej jest zaspokojenie
umożliwi wykonanie zaległych i powiększonych o odsetki zobowiązań wierzycieli przy uwzględnieniu konieczności zachowania działalności
jest swoistego rodzaju paradoksem. przedsiębiorcy w trakcie i po zakończeniu postępowania upadłościo-
Co więcej wydaje się, że ustawodawca ma świadomość tego wego. Tym samym ustawodawca wskazując w art. 491 (2) ust. 1 Prawa
problemu, gdyż z brzmienia art. 491 (7) Prawa upadłościowego „po upadłościowego, że upadłość może być wyłącznie upadłością likwida-
sporządzeniu ostatecznego planu podziału (…) sąd wydaje postanowienie cyjną daje wyraz swojemu przekonaniu, iż jedynym celem upadłości
o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego” wynika jednoznacznie, że konsumenckiej jest zaspokojenie wierzycieli.

regulowany” i „czynsz wolny”), co powoduje, że ustalenie czynszu

Art. 491 (6) Prawa upadłościowego przeciętnego będzie kolejną decyzją do podjęcia której zobowiązany
będzie sąd upadłościowy według zasady de casu ad casum. Co więcej
upadłemu zostaną dostarczone środki pieniężne zapewniające pokrycie
ust. 1 Jeżeli w skład masy upadłości wchodzi lokal
czynszu wyłącznie za okres 12 miesięcy. Tym samym nikt nie bierze
mieszkalny albo dom jednorodzinny, w którym pod uwagę okoliczności, czy upadły będzie dysponował odpowiednimi
zamieszkuje upadły, z sumy uzyskanej z jego środkami finansowymi na wynajem mieszkania w sytuacji gdy plan spłaty
sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpo- wierzycieli jest ustalony np. na 5 lat.
wiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu
mieszkalnego za okres dwunastu miesięcy. Większy problem zamiast mniejszego
Powyższa krótka analiza pokazuje tylko podstawowe w naszym
przekonaniu wady procedury upadłościowej, których istnienie jednak
Kolejną okolicznością o charakterze sankcyjnym jest wynikająca uniemożliwia traktowanie upadłości konsumenckiej jako skutecznego
z art. 491 (2) ust. 3 Prawa upadłościowego konieczność obwieszczenia instrumentu oddłużeniowego.
postanowienia o ogłoszeniu upadłości w co najmniej jednym dzienniku Przystąpienie do procedury upadłościowej stwarza dla dłużników
o zasięgu krajowym. Rozwiązanie to należy uznać za nietrafne, gdyż ogromną niepewność co do wyników postępowania oraz sposobu
skutkuje znacznym zwiększeniem kosztów postępowania upadłościo- ukształtowania ich życia codziennego przez okres najbliższych 5 lat.
wego, które w ostateczności będą musiały zostać poniesione przez Jednocześnie ze względu na okoliczność posługiwania się przez usta-
upadłego, gdyż będą składać się na koszty postępowania upadłościo- wodawcę klauzulami generalnymi oraz zwrotami niedookreślonymi,
wego. to sędziowie są odpowiedzialni za podjęcie decyzji, który z dłużników
Co więcej w przypadku, w którym upadły nie będzie w stanie zasługuje na częściowe umorzone zobowiązań i oddłużenie oraz okre-
ponieść kosztów postępowania upadłościowego, sąd oddali wniosek ślenie standardu życia konsumentów, którzy zdecydowali się podjąć grę
o ogłoszenie upadłości uniemożliwiając tym samym dłużnikowi gospodarczą, która ostatecznie im się jednak nie powiodła.
podjęcie kolejnej próby funkcjonowania w obrocie gospodarczym Nasuwa się więc pytanie czemu miała służyć nowelizacja Prawa
i prawnym. Tym samym słuszne wydają się postulaty doktryny, aby upadłościowego wprowadzająca upadłość konsumencką skoro nie
zmienić sposób ogłoszenia upadłości w ten sposób, iż postanowienie służy ona ani konsumentom, ani wymiarowi sprawiedliwości. Mniejszy
o ogłoszeniu upadłości byłoby publikowane w lokalnej prasie, a także problem, jakim był brak regulacji zastąpiony został większym, czyli
na specjalnie utworzonych przez sądy upadłościowe stronach inter- wadliwą regulacją. Być może jest to swoistego rodzaju zemsta usta-
netowych. Jest to tym bardziej uzasadnione, że wierzycielami konsu- wodawcy, który w odpowiedzi na utyskiwania doktryny i uczestników
mentów są zazwyczaj lokalni przedsiębiorcy, którzy są czytelnikami obrotu prawnego dotyczące niskiej jakości prawa udowadnia, że może
dzienników o zasięgu lokalnym, natomiast interesy wierzycieli, którzy być jeszcze znacznie gorzej. I zarazem – zemsta ustawodawcy wobec
są pozbawieni dostępu do prasy lokalnej byłyby chronione poprzez tych, którzy od lat natarczywie domagali się uregulowania upadłości
umieszczanie informacji na stronach internetowych. konsumenckiej.
Wreszcie ostatnią, choć zapewne najbardziej uciążliwą, okolicznością No, to mają.
świadczącą o zawarciu w ustawie elementu potępienia moralnego jest
art. 491 (6) Prawa upadłościowego z którego wynika, że w przypadku,
w którym lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny jest przedmiotem
odrębnej własności lokalu bądź spółdzielczego własnościowego
prawa do lokalu i prawo to przysługuje upadłemu, to istnieje obo-
wiązek jego zbycia, chociażby upadły nie dysponował innym lokalem
mieszkalnym.
Art. 491 (2) Prawa upadłościowego

ust. 1 W sprawach objętych przepisami niniejszego
tytułu postępowanie upadłościowe prowadzi się
według stosowanych odpowiednio przepisów
o postępowaniu upadłościowym obejmującym
likwidację majątku upadłego (…)
Warto podkreślić, że obowiązek zbycia lokalu mieszkalnego lub

domu jednorodzinnego istnieje chociażby pozostałe aktywa dłużnika
pozwalały na spłatę wierzycieli. Wniosek taki wynika w sposób niebu-
dzący wątpliwości z art. 491 (7) ust. 1 Prawa upadłościowego zgodnie
z którym sąd może wydać postanowienie o ustaleniu spłaty wierzyciela
dopiero po opuszczeniu przez upadłego lokalu mieszkalnego lub domu dominika.latawiec@tomczak.pl
jednorodzinnego. prawnik, wyspecjalizowana w szczególności
Jedynym środkiem chroniącym upadłego przed bezdomnością w niektórych niszowych dziedzinach
jest dostarczenie mu środków pieniężnych zapewniających pokrycie związanych z prawem korporacyjnym,
przeciętnego czynszu najmu mieszkania za okres 12 miesięcy. Należy w tym w prawie upadłościowym, także
jednak zwrócić uwagę, że pojęcie „czynszu przeciętnego” nie było do- budująca ekspercką kompetencję w zakresie
tychczas pojęciem języka prawnego (w tym języku wyróżnia się „czynsz prawa zamówień publicznych

C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE
Komentarze
Res in Commercio
G dy w pierwszej połowie 2009 roku
zdecydowaliśmy się na przygotowanie
opracowania na temat spółki komandytowej
mieliśmy już spore praktyczne doświadczenie
związane z powoływaniem i funkcjonowaniem
tego rodzaju podmiotów. Przekształcanie spółek
kapitałowych w spółki komandytowe stało
się masowym zjawiskiem, także w praktyce
Kancelarii Tomczak & Partnerzy. Motywem
były rzecz prosta korzyści podatkowe. Wydana
w połowie ubiegłego roku przez wydawnictwo
ODDiK książka „Spółka komandytowa. Wehikuł
podatkowy i bezpieczeństwo. Instrukcja obsługi”
opisywała szczegółowo podatkową efektywność
tej spółki. W toku przygotowywania książki
odnosiliśmy wrażenie, że podatkowa
efektywność spółek komandytowych prędzej
czy później stanie się przedmiotem fiskalnej
kontrakcji ze strony ustawodawcy. Tak też się
stało w wyniku nowelizacji z dnia 25 listopada
2010 roku.
W bieżącym numerze Res in Commercio

prezentujemy te właśnie zmiany podatkowe –
tym samym jedenasta część naszego opracowania
ma charakter oryginalny i po części jedynie
nawiązuje do podatkowego rozdziału książki
przygotowanej przez prawników Kancelarii
i opublikowanej w ubiegłym roku.

C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE
Komentarze Res in Commercio
Spółka komandytowa.
Instrukcja obsługi
Część jedenasta

C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE

Spółka komandytowa. Instrukcja obsługi Część jedenasta.
Rozdział Piąty
Opodatkowanie i księgowość
spółki komandytowej (ciąg dalszy)
5.2. Podatek dochodowy na przykładzie poszczególnych niesienia całości praw i obowiązków - w spółce koman-
operacji gospodarczych z udziałem spółki komandytowej dytowej;
4) opodatkowanie podatkiem dochodowym związane
5.2.1 Ogólne przesłanki szczególnej natury opodatkowania z likwidacją i zwrotem wkładu wspólnikowi spółki ko-
wspólników spółki komandytowej mandytowej;
5) opodatkowanie podatkiem dochodowym występujące
415 Z uwzględnieniem podstawowej zasady, zgodnie z którą w związku z przekształceniem spółki kapitałowej w spółkę
przepisy dotyczące opodatkowania podatkiem dochodo- komandytową.
wym wspólników spółek osobowych uregulowane są ustawą 418 Kazuistyczny charakter prawa podatkowego nie pozwala
o podatku dochodowym od osób fizycznych można mówić odnieść się tu do wszystkich możliwych przypadków opty-
o istnieniu specyficznych uregulowań w podatku dochodo- malizacji podatkowej w podatku dochodowym z udziałem
wym, które dotyczą wyłącznie spółek osobowych i kształtują spółki komandytowej. W większości przypadków optymali-
pośrednio zasady opodatkowania wspólników tych spółek zacje owe czerpią swą moc życiową z tych samych dwóch
niezależnie od przepisów bezpośrednio dotyczących tych źródeł: pierwszą z nich jest wzmiankowana już zasada swo-
wspólników i wynikających z ich statusu prawnego. Innymi body ustalenia podziału zysku w spółce, drugą zaś rozwiązanie
słowy choć spółka komandytowa nie jest płatnikiem podatku ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zgodnie
dochodowego to podlega ona w pewnym specyficznym regu- z którym kosztem uzyskania przychodu związanym z wkła-
łom opodatkowania podatkiem dochodowym, które rzutują dem wspólnika jest koszt nabycia wkładu, lecz rozumiany
na opodatkowanie wspólników tychże spółek. jako wartość rynkowa, ustalona w dacie wniesienia wkładu.
416 To właśnie te specyficzne reguły stanowiły, w stanie prawnym Po dniu 31 grudnia 2010 roku można mówić jedynie o po-
obowiązującym do końca 2010 roku, szczególną przewagę zostawieniu w dotychczasowej postaci pierwszego z dwóch
spółek komandytowych a także komandytowo-akcyjnych jako dotychczasowych źródeł korzyści podatkowych.
wehikułów optymalizacji podatkowych. Zmiana dokonana
ustawą z dnia 25 listopada 2010 roku nowelizującą ustawę 5.2.2 Opodatkowanie podatkiem dochodowym w związku
o podatku dochodowym w istotnym stopniu ograniczyła te z wniesieniem wkładu rzeczowego (aportu) do spółki koman-
korzyści, lub w pewnym sensie unicestwiła. dytowej
417 Poniżej omawiamy szczegółowe rozwiązania podatkowe
w podatku dochodowym dotyczące spółki komandytowej, 419 Uregulowanie podatkowe związane z wniesieniem wkładu
także na tle opodatkowania podmiotów działających w innej rzeczowego do spółki komandytowej do końca 2010 roku
formie prawnej, w tym w szczególności na tle spółek kapita- dawało zasadniczą przewagę nad wnoszeniem aportu do
łowych. spółek kapitałowych – i tym przede wszystkim należy tłuma-
W szczególności omawiamy: czyć ową popularność spółki komandytowej i komandytowo-
1) opodatkowanie podatkiem dochodowym w związku akcyjnej.
z wniesieniem aportu do spółki komandytowej; 420 Przychodem udziałowca spółki kapitałowej z tytułu wnoszo-
2) opodatkowanie podatkiem dochodowym w związku ze nego wkładu jest, stosownie do przepisów obowiązujących
sprzedażą przedmiotu wkładu; od początku 2001 roku, nominalna wartość udziałów (akcji)
3) opodatkowanie tak zwanego zbycia udziału czyli prze- w spółce mającej osobowość prawną objętych w zamian

C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE

za wkład niepieniężny. Efekt podatkowy kształtuje w tym jest racjonalne tło takich zabiegów.
przypadku sposób określenia kosztu uzyskania przychodu 425 Podatkowa przydatność spółek osobowych w tym spółki
wkładu niepieniężnego. Kosztem tym w przypadku aportów komandytowej znajdywała swoje źródło właśnie w faktycz-
wnoszonych przez podmioty gospodarcze jest tak zwana nym dopuszczeniu przeszacowania wartości środka trwałego
wartość początkowa przedmiotu wkładu. Innymi słowy jest to w ramach operacji aportowych. W przypadku wniesienia
wartość księgowa, przy czym zostaje ona zaktualizowana czyli wkładu rzeczowego do spółki komandytowej i określenia jego
pomniejszona o dokonaną przed wniesieniem tego wkładu wartości na poziomie wyższym, niż jego wartość księgowa
sumę odpisów amortyzacyjnych, jeżeli przedmiotem wkładu lub wartość zakupu nie powstaje obowiązek opodatkowania
niepieniężnego są środki trwałe lub wartości niematerialne podatkiem dochodowym wartości owej nadwyżki. Sytuacja
i prawne. ta, w powiązaniu z wyżej przedstawionymi mechanizmami
421 W przypadku zaś, gdy przedmiotem aportu jest przedmiot, podatkowymi dotyczącymi zwłaszcza zbycia przedmiotu
który nie był używany w działalności gospodarczej, a zatem aportu powoduje, iż poprzez wniesienie aportu do spółki
nie ma statusu środka trwałego lub wartości niematerialnej komandytowej wspólnicy uzyskują efekt bezpodatkowego
i prawnej kosztem uzyskania przychodu z tytułu wniesienia „przeszacowania” wartości tego aportu przez dostosowanie
takiego wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej jest go do wartości rynkowej. Za wniesienie aportu do spółki ka-
kwota faktycznie poniesionych, niezaliczonych do kosztów pitałowej natomiast zapłaciliby od razu podatek w wysokości
uzyskania przychodów, wydatków na nabycie takiego przed- 19 procent od nadwyżki aportu ponad wartość księgową.
miotu wkładu. 426 Nowelizacja (ustawa z dnia 25 listopada 2010 roku o zmianie
422 Należy pamiętać, iż zgodnie z przepisami prawa podatko- ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy
wego – choć zasada ta nie jest zapisana wprost, lecz wynika o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy
z zestawienia kilku przepisów ze sobą - wspólnicy w zasadzie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
zobowiązani są do wnoszenia do spółki aportu wycenionego przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dziennik
według wartości rynkowej. Taki wniosek wynika z art. 10 ustaw nr 226, poz. 1478) wprowadza istotną zmianę
ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i art. 19 w tym zakresie. Jej istotą jest wprowadzenie zasady kontynuacji
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. w odniesieniu do wartości początkowej i amortyzacji środka
423 Przypomniane powyżej przepisy prawa podatkowego do- trwałego w związku z wniesieniem go w charakterze aportu
tyczące opodatkowania aportów w spółkach kapitałowych do spółki osobowej.
w swojej istocie oznaczają w uproszczeniu tyle, że 427 W poprzednio obowiązującym stanie prawnym aport mógł
w przypadku wnoszenia aportu do spółki kapitałowej różnica zostać wyceniony według wartości rynkowej, czyli zazwyczaj
między rzeczywistą, rynkową wartością takiego przedmiotu wyższej, od wartości księgowej lub historycznej wartości na-
wyrażoną nominalną wartością udziałów lub akcji wydanych bywczej. W ten sposób powstawała wyższa wartość począt-
w zamian za ten przedmiot a jego historyczną wartością kowa środka trwałego, wskutek czego wyższa była zaliczana
(wyrażoną bądź to wartością księgową z uwzględnieniem do kosztów uzyskania przychodu amortyzacja jak również
odpisów amortyzacyjnych, bądź kwotą wydatkowaną na na- wyższa była kwota kosztu zaliczanego do kosztów uzyskania
bycie takiego przedmiotu) podlegać będzie opodatkowaniu przychodu w przypadku zbycia owego środka trwałego przez
bezzwłocznie po wniesieniu owego aportu do spółki. spółkę osobową.
424 Sytuacja ta sama w sobie jest poważnym obciążeniem i pro- 428 W zmienionym stanie prawnym nie ma oczywiście „przy-
blemem w działalności gospodarczej w Polsce. Środki trwa- musu” ustalenia wartości aportowej środka trwałego
łe zmieniają bowiem nieustannie wartość rynkową, bardzo w jego historycznej wysokości. Rozwiązanie takie byłoby
często w oderwaniu od ich zużycia i wartości funkcjonalnej. w zupełności sprzeczne z zasadą kodeksu spółek handlowych
W przypadku środków trwałych o naturalnym charakterze, zgodnie z którą aport wnoszony być winien według jego
czyli zwłaszcza w przypadku nieruchomości zazwyczaj jest tak, wartości rynkowej. Ustawodawca uznał także, że nie ma
że ich wartość księgowa jest znacznie, niekiedy kilkakrotnie możliwości wprowadzenia reguły obowiązującej w spółkach
niższa, od wartości rynkowej. Pomimo ustawowego upo- kapitałowych i opisanej powyżej, zgodnie z którą to regułą
ważnienia Ministerstwo Finansów całkowicie intencjonalnie wartość udziałów lub akcji wydanych za aport sama w sobie
unika wprowadzania współczynników umożliwiających stanowi przychód wnoszącego ów aport. Rozwiązanie takie,
przeszacowanie środków trwałych. Nie istnieje żaden jak należy sądzić, jest niemożliwe z uwagi na naturę udziału
formalny mechanizm umożliwiający dopasowanie wartości w spółce osobowej. Udział bowiem jest tylko odmiennym
takich środków trwałych do ich wartości rynkowej poprzez opisem wartości dotychczas przez wspólnika spółki osobowej
ich rewaloryzacje. Jest to zaś źródłem oczywistych korzyści posiadanej – inaczej, niż w przypadku spółek kapitałowych,
podatkowych dla budżetu Państwa i jednocześnie obciąże- gdzie udziały lub akcje stanowią dodatkową, nową wartość
niem podatkowym od przyrostu wartości rzeczy, którego to w majątku wspólnika.
podatku w zasadzie przepisy polskie nie przewidują. Jeżeli 429 Przyjęte zostało rozwiązanie zgodnie z którym za wartość
ktoś zatem zżyma się na uzyskiwanie korzyści podatkowych początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych
za pośrednictwem kapitalizowania spółek komandytowych, i prawnych uważa się, w razie nabycia w postaci aportu wnie-
o czym mowa poniżej, powinien pamiętać także o tym, jakie sionego do spółki niebędącej osobą prawną – wartość po-

C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE

czątkową od której dokonywane były odpisy amortyzacyjne, 5.2.3 Opodatkowanie związane ze zbyciem przedmiotu
jeżeli przedmiot ów był przedmiotem amortyzacji. wkładu rzeczowego przez spółkę komandytową
430 Innymi słowy środek trwały może być wyceniony i wniesio-
ny w jego wartości rynkowej, natomiast nie spowoduje to 435 W stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 grudnia 2010
podwyższenia bazy wartości tego środka trwałego na użytek roku w przypadku aportu wniesionego przez osobę fizyczną
amortyzacji – tak, jak to miało miejsce w dotychczas obowią- do spółki osobowej zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 4 ustawy
zującym stanie prawnym. o podatku dochodowym od osób fizycznych za wartość po-
431 Jeżeli środek trwały nie był amortyzowany wówczas podsta- czątkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych
wą ustalenia wartości początkowej będą wydatki poniesione i prawnych, uważało się w razie nabycia w postaci wkładu
na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu, o ile nie niepieniężnego (aportu) wniesionego do spółki cywilnej lub
zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu w jakiej- osobowej spółki handlowej - ustaloną przez wspólników na
kolwiek formie. dzień wniesienia wkładu lub udziału, wartość poszczególnych
432 Ustawodawca bierze pod uwagę również sytuację, w której środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
ustalenie owych wydatków nie jest możliwe a przedmiot nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej, z dnia wniesienia
ów nie był wykorzystywany w działalności gospodarczej. wkładu.
W takim przypadku stosuje się art. 19 ustawy – co już oznacza 436 Innymi słowy, tak była ustalona wartość początkowa przed-
przejście do wartości rynkowej. Rzecz jest zatem interesu- miotu aportu w przypadku wniesienia aportu – zarówno
jąca o tyle, że największą korzyść może odnieść podatnik dla celów amortyzacji jak i dla celów określenia kosztów
w takim właśnie przypadku, gdy wydatki na nabycie przed- w przypadku zbycia.
miotu aportu nie dadzą się udokumentować. 437 Nowe przepisy konsekwentnie zmieniają tę zasadę we
433 W praktyce rozwiązanie to oznacza, iż tak zwane rozpozna- wszystkich przypadkach związanych z dalszym obrotem
nie podatku z tytułu wniesienia owego przedmiotu aportu przedmiotu aportu wniesionego do spółki komandytowej.
nie nastąpi w dacie jego wniesienia. Natomiast podatek taki Zasadę w tej kwestii określa wprowadzony ze skutkiem od
pojawi się zawsze w przypadku dalszego zbycia owego dnia 1 stycznia 2011 roku przepis art. 22 ust. 8a ustawy
przedmiotu aportu przez spółkę osobową. Jest to rozwią- o podatku dochodowym od osób fizycznych. Poprzednio
zanie znane z przepisów dotyczących opodatkowania aportu brak było przepisu regulującego bezpośrednio kwestię opo-
w postaci przedsiębiorstwa wniesionego do spółki kapitało- datkowania zbycia przedmiotu aportu przez spółkę osobową.
wej. Korzyść w stosunku do każdego innego aportu wno- Obecnie przepis formułuje zasadę, iż w przypadku zbycia
szonego do spółki kapitałowej polega na tym, że następuje przez spółkę osobową rzeczy i praw będących przedmiotem
przesunięcie momentu powstania obowiązku podatkowego wkładu do takiej spółki za koszt uzyskania przychodu uważa
na chwilę powstania rzeczywistego przychodu, nie zaś abs- się wartość początkową przyjętą w spółce zgodnie z zasadą
trakcyjnego przysporzenia, jakim jest wartość udziałów lub kontynuacji, lub też wartość poniesionych wydatków na
akcji wydanych w zamian za przedmiot aportu. nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu jeżeli rzeczy
434 Co do zasady nowelizacja z 30 listopada 2010 roku miała te lub prawa nie były zaliczone do środków trwałych lub
przejaśnić stan prawny w tym sensie, że miała dostosować wartości niematerialnych i prawnych.
przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych 438 Jak widać z powyższego, przepis dotyczący opodatkowania
do obowiązującego stanowiska administracji podatkowej, zbycia przedmiotu wkładu nie reguluje w ogóle sytuacji,
zgodnie z którym wniesienie wkładu do spółki osobowej na którą uregulowano w odniesieniu do ustalenia wartości
gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych nie po- w przypadku wniesienia samego wkładu, a mianowicie
woduje powstania przychodu po stronie wnoszącego wkład. sytuacji, gdy przedmiot aportu to spółki osobowej ani nie
W tym celu, nowelizacja wprowadziła przepis pod numerem był wykorzystywany w działalności gospodarczej (i z tego
art. 21 ust. 1 pkt 50b, zgodnie z którym przeniesienie wła- powodu nie jest możliwe zastosowanie zasady kontynuacji)
sności składników majątku będących przedmiotem aportu ani też nie da się ustalić wartości wydatków poniesionych na
wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną, w tym nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu.
wnoszonych do takiej spółki składników otrzymanych przez 439 Stawka podatkowa w przypadku zbycia przedmiotu aportu
podatnika w następstwie likwidacji spółki niebędącej osobą jest wynikiem traktowania tego przychodu jako uzyskanego
prawną bądź wskutek wystąpienia ze spółki – jest zwolnio- w ramach działalności gospodarczej, a zatem będzie to
ne z podatku dochodowego. Konstrukcja wprowadzonego stawka 19 proc.
przepisu została jednak nie do końca trafnie wybrana przez
ustawodawcę – wprowadził on zwolnienie z opodatkowania, 5.2.4 Opodatkowanie przeniesienia prawi i obowiązków
gdy zgodnie z dotychczasowym dorobkiem doktryny wnie- w spółce komandytowej
sienie wkładu w ogóle nie powoduje powstania przychodu.
440 Ogół praw i obowiązków w spółce komandytowej, zgod-
nie z konwencją językową zwany udziałem, jest zbywalny
jedynie wtedy, gdy przewiduje to umowa spółki. Jak to

C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE

jednak już uprzednio wyjaśniliśmy, gospodarcza rola spółek ne jest inne określenie kosztu w przypadku zbycia całości
osobowych i ich majątku uczyniła ze zbywalności udziału praw i obowiązków, stworzyłoby to opcją optymalizacji
w takiej spółce regułę, aniżeli wyjątek. Zbywalność taka stano- podatkowej do której organa skarbowe, jak należy sądzić,
wi warunek sine qua non upowszechnienia „złożonych” spół- nie dopuszczą.
ek osobowych (czyli komandytowej i komandytowo-akcyjnej) 446 Patrząc szerzej i racjonalniej, wydatkiem takim będzie
w biznesie. w gruncie rzeczy każdy koszt poniesiony w ramach prowa-
441 Ta poważna i skomplikowana teoretycznie kwestia nie do- dzonej przez spółkę działalności i poniesiony pośrednio jej
czekała się żadnej szczególnej regulacji w przepisach obu wspólników, łącznie z kosztami wynagrodzeń pracowników,
ustaw o podatku dochodowym. Jest to godna ubolewania wydatkami na najem, telefony, samochody i reklamę. Tym-
niedoskonałość systemu, która prowadzi do stosowania wo- czasem od momentu, gdy spółka komandytowa i komandy-
bec zbywania udziałów w spółkach osobowych reguł przy- towo-akcyjna stała się wehikułem optymalizacji podatkowej
padkowych, niejasnych, często opartych na mętnej analogii jedynym rozważanym, także w interpretacjach podatkowych
w stosunku do udziałów w spółkach kapitałowych, a niekiedy problemem, jest kwestia uznania wartości wkładu określo-
także – do stosowania reguł wręcz niedorzecznych. nej w umowie spółki jako kosztu uzyskania przychodu. Inne
442 Ogólny przepis ustawy o podatku dochodowym od osób wydatki poniesione pośrednio przez wspólnika za koszty
fizycznych stanowi, że w przypadku sprzedaży praw majątko- uważane nie są. Wynika to, jak się wydaje, z założenia, że
wych dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosz- wkład stanowi przekazanie spółce dodatkowej wartości
tami ich uzyskania osiągnięta w danym roku podatkowym (art. z własnego majątku wspólnika. Bieżące wydatki ponoszone
9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). przez spółkę w toku jej działalności stają się natomiast kosz-
Za przychód z praw majątkowych uważa się także przychód z tem odliczanym od przychodu wspólników spółki.
ich zbycia (art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób 447 Wszystkie te uwagi wzięte razem prowadzą do wniosku, że
fizycznych). Ponieważ nie ma szczególnych zasad ustalania zbywanie udziału – rozumianego jako całość praw i obowiąz-
kosztów uzyskania przychodów ze zbycia praw majątkowych, ków – w „starej” spółce komandytowej mogłoby okazać się
stosujemy art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od dla wspólnika ogromnie niekorzystna.
osób fizycznych. Tym samym kosztami są zasadniczo wszelkie 448 Istotna kontrowersja zarówno praktyczna jak i doktrynalna
wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów. powstała także w odniesieniu do stawki jaka winna być
443 Podobna reguła dotyczy osób prawnych (art. 5 ust. 1 usta- zastosowania dla opodatkowania owej różnicy przychodu.
wy o podatku dochodowym od osób prawnych), choć tu Najogólniej rzecz biorąc kwestią sporną jest, czy przychód
przychody nie są dzielone rodzajowo stosownie do źródła ze sprzedaży udziału w spółce komandytowej należy potrak-
przychodów, tylko traktowane łącznie. Także i w tej ustawie tować jako przychód z odpłatnego zbycia praw majątkowych
brak jest szczególnej regulacji dotyczącej kosztu uzyskania czy też jako przychód z działalności gospodarczej. Dylemat
przychodu w przypadku zbywania udziału w spółce osobo- ten dotyczy jedynie osób fizycznych, ponieważ ustawa o po-
wej. Kosztem tym muszą być w każdym przypadku wydatki datku dochodowym od osób fizycznych przynosi zasadnicze
poniesione w celu osiągnięcia przychodu. zróżnicowanie opodatkowania przychodów w zależności od
444 Przepisy te w istocie rzeczy ignorują szczególny charakter źródła z jakiego przychody te pochodzą, czego nie czyni
zbycia udziałów w spółce osobowej. Z tego powodu są one ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych.
zwyczajnie niejasne, co zawsze może otworzyć drzwi dla 449 Organa skarbowe jednoznaczne stają na stanowisku, że
pro fiskalnych interpretacji. Na podstawie przepisów prawa przychód z odpłatnego zbycia udziału w spółce osobowej
podatkowego bardzo trudno o jednoznaczne wyjaśnienie podlega opodatkowaniu według stawki przewidzianej dla od-
kwestii, które wydatki można uznać za poniesione w celu płatnego zbycia praw majątkowych w spółce, co prowadzi do
uzyskania przychodu wynikającego ze sprzedaży praw opodatkowania według progresywnej skali podatkowej. Jest
i obowiązków wspólnika spółki osobowej, czy też, ogólnie, to więc różnica w stosunku do opodatkowania związanego
jak obliczyć koszt uzyskania przychodu z tytułu zbycia prawa ze zbyciem poszczególnego przedmiotu aportu.
majątkowego, jakim jest udział w spółce osobowej. 450 Alternatywna argumentacja, prowadząca do liniowego opo-
445 W świetle zmian wprowadzonych w przepisach w wyniku datkowania takiego przychodu w sposób przewidziany dla
nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycz- opodatkowania działalności gospodarczej opiera się przede
nych z dniem 1 stycznia 2011 roku niezwykle trudna będzie wszystkim na argumencie, że wybór opodatkowania linio-
do obrony teza, zgodnie z którą kosztem uzyskania przycho- wego z działalności gospodarczej rozciąga się na wszystkie
du w odniesieniu do wartości praw i obowiązków będzie przychody uzyskiwane z tytułu prowadzenia działalności go-
wartość wynikająca z jej określenia w momencie wniesienia spodarczej, zaś przychód z udziału w spółce osobowej został
wkładu. Wprawdzie przepisy regulujące tę kwestię odnoszą jednoznacznie zakwalifikowany przez ustawę o podatku do-
się bezpośrednio do wartości poszczególnych przedmiotów chodowym od osób fizycznych jako prowadzenie działalno-
wkładu względnie przedsiębiorstwa rozumianego jako ca- ści gospodarczej. Wydaje się jednakże, że obecnie nie ma
łość, w których to przepisach jako koszt uzyskania przychodu szans na obronę tego stanowiska i przychód z tytułu zbycia
w przypadku zbycia wyraźnie określona została historyczna udziałów podlegać będzie opodatkowaniu jako przychód ze
wartość przedmiotu wkładu. Gdyby przyjąć, że dopuszczal- źródła określonego w ustawie o podatku dochodowym od

C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE

osób fizycznych, jako przychód z praw majątkowych. A to wane podatkiem liniowym o stawce 19 procent.
oznacza przejście na skalę podatkową i uchylenie możliwości
opodatkowania takiego dochodu podatkiem w wysokości 19
procent. 5.2.6 Skutki podatkowe przekształcenia spółki kapitałowej
w spółkę komandytową
5.2.5 Opodatkowanie podatkiem dochodowym związane
z likwidacją i zwrotem wkładu spólników spółki komandyto- 456 Na wskazanych tu ogólnie zasadach uregulowana został
wej w ramach nowelizacji kwestia następstw podatkowych
zmiany formy prawnej. W ramach przekształcenia w po-
451 Nowelizacja wprowadza tu niewielką, ale znaczącą i koniec przednio obowiązującym stanie prawnym dochodziło do
końców kluczową zmianę. Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 50 „przeszacowania” wartości środków trwałych, najczęściej
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych sprzed nieruchomości, poprzez przyjęcie w przekształconej spółce
nowelizacji wolne od podatku dochodowego są przychody rynkowej wartości wkładów.
otrzymane w związku ze zwrotem wkładów w spółce osobo- 457 Obecnie zgodnie z art. 22g ust. 12 wartość początkowa
wej, do wysokości wniesionych wkładów do spółki osobowej. środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
Sformułowanie to było, nawiasem mówiąc, niegramatyczne, ustalana jest w wysokości wartości początkowej poprzednika
powinno brzmieć ono mianowicie do wysokości wartości prawnego – czyli w tym przypadku spółki kapitałowej. Podob-
wniesionych wkładów. Tymczasem nowelizacja zmienia prze- na zasada dotyczy podmiotu podzielonego i połączonego. Ta
pis pozbawiając go związku z rozliczaniem majątku likwido- sama zasada dotyczy także przekształcenia spółki osobowej
wanej spółki osobowej. Kwestia rozliczenia likwidowanego w inną spółkę osobową.
majątku spółki osobowej została szczegółowo uregulowana 458 Warto też wspomnieć o historycznej już także kwestii doty-
w art. 24 ust. 3a – 3e. czącej skutków przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę
452 Otóż zgodnie z tymi przepisami w razie likwidacji spółki lub komandytową w odniesieniu do kapitału zapasowego i dywi-
w razie wystąpienia wspólnika ze spółki sporządza się wykaz dendy. Kwestia skutków takiego przekształcenia była sporna
składników majątku na dzień likwidacji lub wystąpienia. Wykaz na gruncie przepisów obowiązujących do końca 2008 roku.
zawiera między innymi datę nabycia składnika majątku, kwotę W spółce kapitałowej niewypłacony zysk, przekazywany na
wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku, kwotę kapitał zapasowy jest neutralny podatkowo, do czasu wypłaty
zaliczoną do kosztów, wartość początkową, metodę amorty- dywidendy. Natomiast każde przeznaczenie takiego skumu-
zacji, sumę odpisów oraz wypłaconych środków należnych lowanego kapitału na wypłatę w postaci dywidendy skutkuje
wspólnikom z tytułu udziału w spółce na dzień likwidacji lub obciążeniem go podatkiem w wysokości 19 procent. Stąd
wystąpienia. pojawiła się idea uniknięcia podwójnego opodatkowania do-
453 Przepisy opisują kazuistycznie, jak należy obliczać dochód chodu poprzez przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę
wspólnika w przypadku likwidacji spółki i wystąpienia z niej komandytową w której, jak wiadomo, dywidendy się nie
wspólnika. Występuje tu kilka możliwych stanów faktycznych: wypłaca.
likwidacja może polegać na zbywaniu majątku przez spółkę 459 W spółce osobowej, jaką jest spółka komandytowa, nie
i rozliczaniu się ze wspólnikiem w gotówce, może polegać było i nadal nie ma obowiązku poddania opodatkowania ani
też na rozliczeniu rzeczowym, przejęciu składników majątku wzrostu wartości wkładu ani też kwoty zwrotu wkładu do
przez występującego wspólnika i sprzedawaniu tych składni- wysokości wartości wniesionych wkładów. Przyjmując zatem,
ków we własnym zakresie. Możliwe są mieszane konfiguracje że momentem wniesienia wkładów do przekształconej spółki
tych sposobów rozliczenia. komandytowej jest moment przekształcenia, wówczas nie ist-
454 Dochodem ze zbycia składników pozostałych na dzień niałaby konieczność poddania opodatkowaniu tak przekształ-
likwidacji jest różnica między przychodem ze zbycia a wy- conego (w tej formule stanowiącego majątek przekształcanej
datkami na nabycie zbywanych składników, o ile nie zostały spółki) kapitału zapasowego.
one zaliczone do kosztów w innej formie. Dochodem zaś 447 Możliwość powyższa uchylona została nowelizacją do ustaw
z tytułu wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej w przy- podatkowych z dnia 6 listopada 2008 roku zgodnie z którą
padku otrzymania pieniędzy jest różnica między tym przycho- dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób praw-
dem a wydatkami na nabycie lub objęcie prawa do udziałów nych jest między innymi wartość niepodzielonych zysków
w takiej spółce. W przypadku zbycia składników majątku w spółkach kapitałowych (art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy o po-
otrzymanych przez wspólnika spółki osobowej z tytułu wy- datku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 10 ust. 1
stąpienia z takiej spółki lub jej likwidacji jest różnica między pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).
przychodem ze zbycia tychże przedmiotów a wydatkami W przypadku przekształcenia tych spółek w spółki osobowe
poniesionych na ich wytworzenie. przychód określa się na dzień przekształcenia.
455 Nowo wprowadzone przepisy jednoznacznie przesądzają,
iż przychody uzyskane z likwidacji spółki osobowej lub
w następstwie wystąpienia nie są zaliczane do przychodów
z działalności gospodarczej, a zatem nie będą one opodatko-

S T R E S Z C Z E N I E
Kuby Pietrasika. Sprawa okazuje się być Kancelaria Tomczak & Partnerzy
Res in Commercio nadzwyczaj złożona. Warunkiem poddania Spółka adwokacka
sporu orzecznictwu arbitrażu jest dopu-
styczeń 2011 czalność zawarcia w poszczególnej sprawie
jest specjalistyczną firmą doradczą prowadzącą
doradztwo w zakresie prawa gospodarczego.
ugody – kwestię tę reguluje ogólny przepis Kancelaria obsługuje przede wszystkim trans-
art. 1157 kodeksu postępowania cywilne- akcje w obrocie kapitałowym, bankowym
go. Spory korporacyjne, w których chodzi a także w obrocie nieruchomościami. Kan-
o nieważność lub bezskuteczność zaskar- celaria prowadzi specjalistyczną sekcję prawa
Reglamentacja (s. 6) żanych uchwał przedmiotem ugody być farmaceutycznego oraz prawa telekomunika-
Marcin Stachowicz wprowadza pewien nie mogą – przedmiot tych sporów jest cyjnego. Kancelaria prowadzi także obsługuje
porządek w kwestii administracyjnej regulacji z gruntu rzeczy niepodzielny. Art. 1163 par. 1 bieżącą działalność firm.
działalności gospodarczej. Są to – mało kto Kodeksu dopuszcza jednak poddanie sporów Partnerzy Kancelarii:
o tym pamięta – zróżnicowane prawniczo korporacyjnych orzecznictwu arbitrażu jedy- Karolina Kocemba,
przypadki. W poszczególnych przypadkach nie pod warunkiem odpowiedniego zapisu Michał Tomczak.
uprawniony organ porusza się swobodnie w umowie spółki lub statucie. Jak to często Adwokaci i Radcowie Prawni:
w ramach uznania administracyjnego, co bywa w stosowaniu prawa przedmiotem Wioletta Januszczyk,
bardzo utrudnia dostępność tego rodzaju sporu jest stosunek tych dwóch przepisów Karina Pęcherz.
uprawnienia dla podmiotów gospodarczych. do siebie – czyli ten drugi z przepisów może
Samodzielni prawnicy:
Kiedy indziej organ administracyjny nie ma być uważany za przepis szczególny wobec
Katarzyna Bielat,
prawa odmówić wydania pozytywnej decyzji pierwszego z przepisów. Konkluzja Autora
Marta Mianowska,
w przypadku spełnienia przez wnioskujący jest jednak taka, że o ile sprawa nie może być Karolina Muskała,
podmiot przewidzianych prawem warunków. przedmiotem ugody – wówczas nie będzie Jakub Salwa.
Marcin omawia także regulowaną działalność mogła ona być poddana rozstrzygnięciu sądu
Prawnicy:
gospodarczą, kiedy to podjęcie określonej polubownego nawet pomimo odpowiednie-
Izabela Frąckiewicz,
działalności opiera się na oświadczeniu go zapisu w umowie spółki lub statucie.
Dominika Latawiec - Chara,
zainteresowanego podmiotu oraz na wpisie
Joanna Ostojska,
do odpowiedniej ewidencji. Tekst napisany Zemsta ustawodawcy (s. 15)
Ewelina Pichet,
został w związku z proponowaną przez Radę Problematyka upadłości konsumenckiej leży Jakub Pietrasik,
Ministrów nowelizacją ustawy o swobodzie na styku prawa gospodarczego – nie mniej Marcin Stachowicz.
działalności gospodarczej, której celem jest przepisy te nie pozostają bez wpływu na
Wsparcie pozaprawnicze:
ograniczenie – w oczywisty sposób nad- funkcjonowanie podmiotów biznesowych.
Iwona Drabik (tłumacz),
miernego – zakresu funkcjonujących w tym Dominika Latawiec, która specjalizuje się
Eliza Romanowska-Zagrodzka (księgowość),
zakresie w Polsce ograniczeń. w prawie upadłościowym, przygotowała
Iwona Jaroszewska,
duży tekst bardzo krytycznie oceniający
Ilona Jędrzejczyk,
Pięć-osiem-pięć (s. 9) wprowadzone w 2008 roku przepisy. Nie- Anna Waśko,
Michał Tomczak podejmuje atak na przepis zależnie od bardzo poważnych nieścisłości Izabela Wilkowska.
art. 585 kodeksu spółek handlowych. Artykuł czy też – niefunkcjonalności o charakterze
Adres:
ten, przewidujący odpowiedzialność człon- ściśle prawnym upadłości konsumenckiej za-
Tomczak & Partnerzy Spółka Adwokacka,
ka zarządu spółki kapitałowej za działanie na rzucić można wadliwy „duch” moralny czy
ul. Podwale 3/9
szkodę spółki stał się ostatnio przedmiotem też moralistyczny. Jak zauważa Dominika zbyt
00-252 Warszawa, Polska
skargi konstytucyjnej. Nie wiadomo jednak, restryktywne przepisy dotyczące upadłości
czy rozstrzygnięcia tej skargi przepis ów osób fizycznych nie pomagają gospodarce, Telefon:
+48 22 33 96 500
doczeka, ponieważ może się okazać, że gdy nie stwarzają perspektywy odrodzenia
przepis ten zmiecie planowana nowelizacja konsumenta jak kreatora popytu, co jest Telefax:
w kodeksie spółek handlowych. Problem w perspektywie najbardziej ogólnej nie- +48 22 33 96 501
z tym przepisem polega na tym, że używa zbędne dla funkcjonowania gospodarki. Strona:
on w bardzo poważnej kwestii, jaką jest Poza wszystkim praktyka funkcjonowania www.tomczak.pl
możliwość skazania członka zarządu za przepisów o upadłości konsumenckiej ISSN 2081 - 9056
przestępstwo, całkowicie nieprecyzyjnego wskazuje wyraźnie, że ich niedoskonałość
i nieledwie kolokwialnego określenia dzia- została uwzględniona przez praktykę do tego
łania na szkodę spółki. Przestępstwo to jest stopnia, że spraw opartych o te przepisy jest
ścigane z oskarżenia publicznego, co oznacza, wciąż bardzo niewiele.
że najpierw prokurator a potem sąd będą
orzekali na temat, co jest szkodliwe a co Komentarze Res in Commercio
nie dla prywatnej spółki prawa handlowego. (s. 20)
Miesięcznik Res in Commercio . Praktyka prawa gospo-
Nieprecyzyjność opisu czynu zawsze może W bieżącym numerze Res in Commercio darczego redagowany jest przez zespół w składzie
być przedmiotem nadużyć, a w najlepszym- prezentujemy zmiany podatkowe – tym sa- Izabela Frąckiewicz, Dominika Latawiec i Michał
Tomczak. Współpracownikami miesięcznika i autorami
razie – grubych błędów ze strony organów mym jedenasta część naszego opracowania
tekstów są prawnicy Kancelarii Tomczak & Partnerzy
stosujących prawo. ma charakter oryginalny i po części jedynie a także inni prawnicy, zaproszeni do współpracy, co
nawiązuje do podatkowego rozdziału książki w ich notkach biograficznych wyraźnie zaznaczono.
Arbtrażowalność (s. 12) przygotowanej przez prawników Kancelarii Miesięcznik składany jest w programie InDesign
Kwestia dopuszczalności poddania spraw i opublikowanej w ubiegłym roku. firmy Adobe. Autorem projektu graficznego jest
korporacyjnych jurysdykcji sądów arbitra- Wojciech Wilk.
żowych stała się przedmiotem rozważań

S U M M A R Y
Res in Commercio Pietrasik. The issue proves to be highly

complicated. The dispute may be resolved
Tomczak & Partners Law Officeis
A professional counselling company render-
January 2011 by an arbitration body only under a certain ing advisory services in the field of commer-
settlement – this question is governed by a cial law. The law office is chiefly preoccupied
general provision of art. 1157 of the Code with transactions concerning the capital and
of Civil Conduct. The corporate disputes bank turnover as well as real estate business.
revolving around the invalidity and ineffecti- Furthermore, it runs a specialist section of
veness of the appealed resolutions may not pharmaceutical as well as telecommunication
be subject to any settlement – the subject of law and provides services pertaining to the
this dispute is basically indivisible. Art. 1163 companies’ current activities.
Restrictions (p. 6) paragraph 1 envisages that corporate disputes Partners:
To a certain extent Marcin Stachowicz are subject to arbitration jurisdiction only un- Karolina Kocemba,
organizes an administrative regulation of an der a proper provision specified in the articles Michał Tomczak.
economic activity. These are legally diversi- of association. As it is a common course of Attorneys-at-law and Counsellors:
fied cases, which fact is scarcely remembered action in the application of law, the dispute Wioletta Januszczyk,
by the society. In specific cases the authority subject lies in a mutual relationship of two Karina Pęcherz.
may freely exercise the right to administrative provisions, i.e. the latter may be deemed as
Leading Lawyers:
approval, which situation significantly hinders a specific regulation to the former one. The
Katarzyna Bielat,
the availability of such an entitlement to eco- Author draws a conclusion that as far as the
Marta Mianowska,
nomic entities. In other cases an administra- matter may not be resolved amicably, it may
Karolina Muskała,
tive authority is not entitled to refuse to give also not be settled by an arbitration court Jakub Salwa.
its approval provided that an applying entity even under a certain provision set forth in
Associates Lawyers:
fulfils terms envisaged by the law. Marcin is the articles of association.
Izabela Frąckiewicz,
also describing a regulated economic activity if
The legislator’s revenge (p. 15) Dominika Latawiec - Chara,
the initiation of any economic activity is based
Joanna Ostojska,
on a declaration issued by an interested party The topic of consumer bankruptcy borders
Ewelina Pichet,
and on the entry to the proper register. The on commercial law – nevertheless those
Jakub Pietrasik,
text was written in reference to the amend- provisions have a considerable impact on Marcin Stachowicz.
ment to the act on freedom of economic business entities. Dominika Latawiec, spe-
Extralegal Support:
activity suggested by the Government, aim- cializing in bankruptcy law, prepared a long
Iwona Drabik (translator),
ing to restrict – in an evident manner – an text which shares a highly critical attitude
Eliza Romanowska-Zagrodzka (accountant),
excessive scope of limitations. towards the provisions introduced in 2008.
Iwona Jaroszewska,
Notwithstanding very serious inaccuracies or
Ilona Jędrzejczyk,
Five-eight-five (p. 9) – legal disfunctionality – consumer bankruptcy
Anna Waśko,
Michał Tomczak is attacking the provision may be accused of being pervaded by a de- Izabela Wilkowska.
of art. 585 of the Code of Commercial fective moral or moralistic spirit. According to
Address:
Partnerships and Companies. This article, Dominika too restrictive provisions referring
Tomczak & Partners Law Office,
envisaging the liability of the Management to the bankruptcy of natural entities do not
3 Podwale St. upt. no 9,
Board’s member in a limited liability company support economy, since they do not create a
00-252 Warsaw, Poland
for acting to the company’s detriment, has possibility of a consumer rebirth as a demand
recently become a subject of a constitutional creator, which in a more general view is ne- Telephone number:
complaint. However, it stays unknown whe- cessary for the functioning of the economy. +48 22 33 96 500,
ther this provision will wait until the complaint Furthermore, the practice of functioning of Telefax:
adjudication, since in the meantime it may consumer bankruptcy provisions clearly in- +48 22 33 96 501
be quashed by an intended amendment to dicates that their imprecision was taken into Website:
the Code of Commercial Partnerships and account to such an extent that there are only www.tomczak.pl
Companies. The problem is that the above few matters based on those provisions. ISSN 2081 - 9056
provision defines a very serious matter, which
is a possibility to convict a Management Bo- Commentaries in Res in Commercio
ard’s member for a committed crime, as a (p. 20)
totally imprecise and almost colloquial acting In the current edition of Res in Commercio
to the company’s detriment. This crime is we present exactly those tax changes – the-
indictable, which means that - firstly - a pro- refore the eleventh part of our monograph is
secutor and then a court should adjudicate highly original and only partially refers to the
what is or is not detrimental to the private chapter, devoted to the tax issues, prepared
Monthly Res in Commercio . Law Practice is edited
company of commercial law. Imprecision by the lawyers of the Law Office published by the team composed of: Izabela Frąckiewicz,
of act specification always may be open to last year. Dominika Latawiec and Michał Tomczak. The fur-
abuse, or in the best case – to major mistakes ther parties involved in the issuance of a monthly
made by authorities applying law. as well as authors of texts are lawers employed at
Tomczak & Partners Law Office and other lawyers
invited to cooperation, which fact was marked in
Arbitrability (p. 12) their biographical notes.
The question whether corporate matters The monthly is created in Adobe InDesign and de-
should be settled by arbitration courts has signed by Wojciech Wilk.
been analyzed in more detail by Kuba

Res in Commercio 01/2011

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Res in Commercio 01/2011

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

styczeń 2011

(numer 11/ 2011)

złotych, o ile taka będzie wola stron umowy

2 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 3

nie jest to wykazaniem mienia wystarczające-

4 | RES IN COMMERCIO | GRUDZIEŃ 2010

RES IN COMMERCIO | GRUDZIEŃ 2010 | 5

Chęć założenia własnej działalności

Eksperci Banku Światowego

Furtka dla ustawodawcy określają przepisy ustaw szczególnych.

6 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 7

Art. 70. Ustawy o swobodzie działalno-

Spełnianie przez przedsiębiorcę warunków wymaga-

Najważniejszą zaletą powyższego rozwiązania jest zmniejszenie

8 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

Pięć - osiem - pięć

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 9

10 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 11

Sądownictwo polubowne (arbitraż) odgrywa ogromną rolę w praktyce obrotu gospodarczego.

Doniosłość praktyczna klauzul arbitrażowych zawartych w umowach handlowych nie

Zalety arbitrażu samodzielnego wskazania arbitrów przez strony jest podstawą do

12 | RES IN COMMERCIO | GRUDZIEŃ 2010

RES IN COMMERCIO | GRUDZIEŃ 2010 | 13

14 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

Dominika Latawiec - Chara

Konsument, ryzyko, kredyt

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 15

16 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 17

sąd nie może po prostu oddalić wniosku upadłego o ustalenie planu

Art. 491 (7) Prawa upadłościowego

Ust. 1 Po sporządzeniu ostatecznego planu po-

Podsumowując należy wskazać, że koniecznym wydaje się wskazanie

18 | RES IN COMMERCIO | GRUDZIEŃ 2010

regulowany” i „czynsz wolny”), co powoduje, że ustalenie czynszu

Art. 491 (2) Prawa upadłościowego

Warto podkreślić, że obowiązek zbycia lokalu mieszkalnego lub

RES IN COMMERCIO | GRUDZIEŃ 2010 | 19

W bieżącym numerze Res in Commercio

20 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

Komentarze Res in Commercio

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 21

Komentarze Res in Commercio

22 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

Komentarze Res in Commercio

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 23

Komentarze Res in Commercio

24 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

Komentarze Res in Commercio

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 25

Komentarze Res in Commercio

26 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011 | 27

Res in Commercio Pietrasik. The issue proves to be highly

28 | RES IN COMMERCIO | STYCZEŃ 2011

You might also like