3DOLZDFLHNáH

3RG]LDáSDOLZFLHNá\FK

Paliwa ciekáe dzieli si na:

¾QDWXUDOQH (ropa naftowa i jej pochodne,
oleje áupkowe, smoáa áupkowa),
¾V]WXF]QH (alkohole, paliwa z upáynniania
w gla, oleje ro linne).
 Inne surowce do wytwarzania
SDOLZFLHNá\FK

Surowcem do wytwarzania paliw ciekáych s

tak e:
¾áupki olejowe
¾áupki smoáowe
¾piaski olejowe
 Ropa
naftowa
i
gaz
ziemny
 Ropa naftowa

Ro p a n a f t o w a j e s t j e d y n y m
n a t u r a l n y m p a l i w e m c i e k áy m .

3RQDGSRáRZD]áy URS\QDIWRZHMSRFKRG]L]
WU]HFLRU] GXVSU]HG± POQ ODW

Ropa naftowa to mieszanina okoáo 3000

w glowodorów.
3RF] WNLHNVSORDWDFMLURS\QDIWRZHMá F] VL ]QD]ZLVNLHPàXNDViewicz (1853)
 6NáDGURSDQDIWRZHM

¾frakcyjny (udziaá ró nych frakcji ró ni cych

si temperatur wrzenia),
¾chemiczny (udziaá poszczególnych grup
w glowodorów),
¾elementarny (udziaá poszczególnych
pierwiastków).
 Destylacja ropy naftowej

)UDNFMH URS\QDIWRZHM:
¾ lekka benzyna: 313–433 K,
¾ ci ka benzyna (ligroina): 433–473 K,
¾ nafta: 473–590 K,
¾ olej nap dowy: 590–633 K,
¾ lekki destylat pró niowy: 633–813 K,
¾ ci ki destylat pró niowy: powy ej 813 K.
 6NáDGFKHPLF]Q\URS\QDIWRZHM
– w glowodory parafinowe s to wo-ry nasycone (CnH2n+ 2)
wyst puj ce we wszystkich frakcjach ropy naftowej,
– w glowodory naftenowe s to nasycone w glowodory
cykliczne (CnH2n) o pier cieniowym ukáadzie atomów w gla i
wodoru, wyst puj w du ych ilo ciach w olejach ci kich,
– w glowodory aromatyczne – z tej grupy w glowodorów
w ropie wyst puj gáównie benzen, naftalen, fenantren i
antracen oraz ich homologi,
– w glowodory olefinowe wyst puj w niewielkich ilo ciach
w ropie naftowej, spotykane s raczej w produktach
przeróbki ropy, s to pentan, oktan itd.,
– zwi zki heteroorganiczne - siarki (merkaptany, siarczki
dwusiarczki i inne), azotu (gáównie pirydyna i jej pochodne
oraz aminy), tlenu (kwasy karboksylowe i ich estry, fenole,
alkohole, ketony), a ponadto aminokwasy, tiazole i inne.
 6NáDGHOHPHQWDUQ\URS\QDIWRZHM

-HVWSL üSRGVWDZRZ\FKpodstawowych pierwiastków w ropie naftowej

3LHUZLDVWHN Udziaá, % wag. Pierwiastek Udziaá, % wag.

Azot 0,01–1,2
: JLHO 83–87
Tlen 0,05–4
:RGyU 12–14
6LDUND 0,01–8

Inne pierwiastki w ropie, jak wanad, nikiel, elazo, mangan, kobalt, fosfor, oraz
mikroelementy wyst puj w st eniu rz du warto ci 10–3–10–5%.
 Klasyfikacja ropy naftowej

Nie ma jednolitej klasyfikacji gatunków ropy naftowej.

Najprostsze systemy klasyfikacyjne opieraj si na
áatwo mierzalnych wáa ciwo ciach ropy:
¾g sto ü,
¾zawarto ü siarki,
¾ zawarto ü substancji ywiczno-asfaltenowych,
¾ zawarto ü parafiny oraz frakcji „lekkich”
3U]\NáDG\V\VWHPyZNODV\ILNDFML
ropy naftowej
a) ze wzgl du na zawarto ü siarki rop dzielimy na:
niskosiarkow (S < 0,5%), siarkow (S = 0,5–2%) i
wysokosiarkow (S > 2%),
b) ze wzgl du na g sto ü wyró nia si rop :
lekk ( ρ < 0,87 kg/ m3),
redn ( ρ = 0,87–0,91 kg/ m3),
i ci k ( ρ > 0,91 kg/m3),
c) ze wzgl du na zawarto ü parafiny rop dzieli si
na: niskoparafinow zaw. parafiny < 5%),
parafinow (zaw. parafiny 5–10 %)
i wysokoparafinow (zaw. parafiny > 10%)
Klasyfikacja ropy naftowej wg.
Sachanena
 Klasa ropy Skáad ropy naftowej

Parafinowa Zawarto ü w glowodorów parafinowych ponad 75%

Naftenowa Zawarto ü w glowodorów naftenowych ponad 70%

Aromatyczna Zawarto ü w glowodorów aromatycznych ponad 50%

Asfaltowa Zawarto ü ywic i asfaltów ponad 60%

Zawarto ü w glowodorów parafinowych 60–70% i

Parafinowo-
naftenowa
w glowodorów naftenowych ponad 20%
Parafinowo-naftenowo- Zawarto ü w glowodorów parafinowych, naftenowych i
aromatyczna aromatycznych
w przybli eniu jednakowe
Zawarto ü w glowodorów naftenowych lub aromatycznych ponad
Naftenowo-
aromatyczna
35%
Naftenowo- Zawarto ü w glowodorów naftenowych, aromatycznych lub
aromatyczno- asfaltowa zwi zków ywiczno-asfaltowych ponad 25%
Aromatyczno- Zawarto ü w glowodorów aromatycznych lub zwi zków
asfaltowa ywiczno-
asfaltowych ponad 35%
 Produkty naftowe

¾ gaz páynny,
¾ paliwa silnikowe (benzyny, oleje nap dowe, paliwa odrzutowe,
nafta),
¾ oleje opaáowe,
¾ staáe w glowodory naftowe (parafiny, cerezyny, wazeliny),
¾ asfalty drogowe i przemysáowe,
¾ surowce w glowodorowe do syntez organicznych.
 Procesy przeróbki ropy naftowej

'HVW\ODFMD
.UDNLQJNDWDOLW\F]Q\
5HIRUPLQJ NDWDOLW\F]Q\.
+\GURNUDNLQJ
3LUROL]D
+\GURUDILQDFMD
 3DOLZDFLHNáH] ropy naftowej
Warto ü
Nazwa opaáowa Zastosowanie
kJ/kg
do táokowych silników spalinowych z
lotnicza 42 900–46 500
zapáonem iskrowym w lotnictwie
do táokowych silników spalinowych z
Benzy 42 900–46 500 zapáonem iskrowym w motoryzacji oraz w
innych maszynach LXU] G]HQLDFK
samochodowa
na

do táokowych silników spalinowych z

traktorowa 43 500–45 250
zapáonem iskrowym w traktorach i innych
maszynach rolniczych
Nafta lotnicza 42 400–45 700 do turbinowych silników spalinowych w
lotnictwie
do táokowych silników z zapáonem
nap dowe 41 800–42 750
samoczynnym w motoryzacji oraz
Oleje w energetycznych turbinach gazowych
do palników olejowych w urz dzeniach
opaáowe 39 400–39 800
grzewczych, energetycznych i przemysáowych
 2OHMHRSDáRZH

2OHMH RSDáRZH to pozostaáo ü po destylacji ropy

naftowej lub mieszaniny ropy z frakcjami olejowymi lub
frakcje olejowe otrzymywane przez destylacj ropy
naftowej.
Wedáug PN-C-96024:2001 dzieli si je na dwie grupy,
oleje opaáowe
¾lekkie,
¾ci kie.
 2OHMHRSDáRZHOHNNLHL-1 i L-2
Wáa ciwo ci Wymagania
L-1 L-2
G sto ü w 15 °C, max, kg/m3 860 890
Temperatura zapáonu, min, °C 56
Lepko ü kinetyczna w 20 °C, max, cSt 6,0 8,0
Temperatura páyni cia, max., °C – 20
Zawarto ü siarki, max. (m/m) % 0,20 0,3
Zawarto ü wody, max., mg/kg 200 500
Zawarto ü zanieczysz., max., mg/kg 24
Pozostaáo ü po spopiel., max., (m/m) % 0,01
Barwa - czerwona
Warto ü opaáowa, min., MJ/kg 42,6 41,5
 2OHMHRSDáRZHFL NLH&-1,C-2, C-3
Wymagania
Wáa ciwo ci
C-1 C-2 C-3

Lepko ü kinematyczna:
w 50 °C max., cSt (mm2/s) 90 180 –
w 100 °C max., cSt (mm2/s) – – 55
Pozostaáo ü po spopiel., max, % 0,1 0,15 0,20

Zawarto ü siarki, max, % 0,5÷2,0 0,5÷2,5 0,5÷3,0

Zawarto ü wody, max, (V/V) % 1,0 1,0 1,0

Zawarto ü wanadu, max, mg/kg 100 150

Temperatura zapáonu, min, °C 62

Warto ü opaáowa, min, MJ/kg 41,3 39, 9 39,7

 &L NLHROHMHRSDáRZH&-3)
2OHMHRSDáRZH to pozostaáo ü po destylacji ropy naftowej lub
mieszaniny pozostaáo ci ropy z frakcjami olejowymi lub frakcje
olejowe otrzymywane przez destylacj ropy naftowej:

• 0D]XWSR]RVWDáR üSRDWPRVIHU\F]QHMGHVW\ODFMLUQ

• *XGURQ: SR]RVWDáR üSRSUy QLRZHMGHVW\ODFMLUQ

Ci kie oleje opalowe (3) maj du lepko ü, co

powoduje, e do transportu i rozpylania wymagaj
SRGJU]DQLD do temperatury co najmniej w zakresie

±ƒ&
Wpáyw temperatury na lepko ü oleju

1 – olej nap dowego, 2 – olej opaáowego, 3 – woda

 -HGQRVWNLOHSNR FL

Podstawowa:

PV
Pochodna:

F6W PPV

F6W PV
 3U]\NáDGSDUDPHWUyZPD]XWX
przy zamówieniu w elektrowni
± GROQDZDUWR ü RSDáRZD N-NJ
± PLQLPDOQDWHPSHUDWXUD]DSáRQX.ƒ&
± PDNV\PDOQDWHPSHUDWXUDNU]HSQL FLD.ƒ&
± OHSNR ü ZWHPSHUDWXU]H.ƒ& F6W
± PDNV\PDOQDWHPSHUDWXUDSRGJU]DQLDROHMX±.±
ƒ&
± PDNV\PDOQD]DZDUWR ü VLDUNL
± PDNV\PDOQDSR]RVWDáR ü SRVSDODQLX
± PDNV\PDOQD]DZDUWR ü ZRG\ .RFLRá
OP 650
± PDNV\PDOQD]DZDUWR ü FLDá VWDá\FK
 /HNNLHROHMHRSDáRZH

/HNNLROHMRSDáRZ\(/
 :\PDJDQLD :DUWR FL

Warto ü opaáowa, nie mniej ni 42,0 MJ/kg

G sto ü w temperaturze 15 °C, nie wi cej ni 0,860 kg/l

Punkt zapáonu w kolbie zamkni tej, nie mniej ni 55 °C

Lepko ü kinetyczna w temperaturze 20 °C, nie wi cej ni 6,0 cSt

Temperatura krzepni cia, nie wi cej ni –6 °C

Zawarto ü wody, w % mas., nie wi cej ni 0,05

Pozostaáo ü po spopieleniu, w % mas., nie wi cej ni 0,01

Zawarto ü siarki, w % mas., nie wi cej ni 0,20

Pozostaáo ü koksu wg Conradsona, w % mas., nie wi cej ni 0,1

Zawarto ü wytr ce , w % mas., nie wi cej ni 0,05

6]WXF]QHSDOLZDFLHNáH
 Olej opaáowy ze smoáy

2OHMHRSDáRZHRWU]\PXMHVL ]
¾VXURZHMVPRá\NRNVRZQLF]HM
¾JD]RZQLF]HMJHQHUDWRURZHM
¾Z\WOHZQHM]Z JODNDPLHQQHJR
6PRáD NRNVRZQLF]D SRZVWDMH Z SURFHVLH NRNVRZDQLD Z JOD Z
EDWHULDFK NRNVRZQLF]\FK Z WHPSHUDWXU]H GR  ƒ& X]\VNXMH
VL M SU]H]RF]\V]F]DQLHJD]XNRNVRZQLF]HJR

2OHMRSDáRZ\X]\VNXMH VL MDNR MHGQ ] IUDNFML GHVW\ODFML VPRá\

WZRU] JRJáyZQLHZ JORZRGRU\DURPDW\F]QH
 :áD FLZR FLRleju ze smoáy
Wymagania Gatunki

I II

G sto ü, kg/m3 0,96–1,09 0,96–1,12

Zawarto ü wody (%), mniej ni 1 1

Zawarto ü popioáu (%), mniej ni 0,05 0,5

Temperatura zapáonu (wg Markussona) (°C),
70 65
nie ni sza ni

Warto ü opaáowa (kJ/kg), nie ni sza ni

35 600 33 500
(ok. 8500, (ok. 8000,
kcal/kg) kcal/kg)
$ONRKROH
 :\WZDU]DQLHDONRKROL

Alkohole: metylowy i etylowy PRJ E\üsilnikowymi paliwami

zast pczymi w stosunku do w glowodorów (benzyn).

Wytwarzanie alkoholi:
0HWDQRO: mo na produkowaü na skal przemysáow z takich
surowców jak: gaz ziemny, w giel, drewno i odpady.
(WDQRO: jest wytwarzany z biomasy przez fermentacj i destylacj .
 :áD FLZR FLDONRKROL

:áD FLZR FL 0HWDQRO (WDQRO

Chemiczna formuáa CH3OH C2H5OH

Warto ü opaáowa, kJ/kg 19 000 27 000

Zapotrzebowanie powietrza do spalenia, 6,45 9,01

kg/kg
Lepko ü w temp. 293 K, cSt 0,75 1,51

Liczba oktanowa 96 94
2/(-(52 /,11(
 5RG]DMHROHMyZUR OLQQ\FK

¾Rzepakowy
¾6áRQHF]QLNRZ\
¾Palmowy
¾Sojowy

(VWU\NZDVyZWãXV]F]RZ\FK
 (VWU\ILNDFMD ROHMyZUR OLQQ\FK

(VWU\ILNDFMDMHVWSURFHVHPRGG]LDá\ZDQLDQD
ROHMUR OLQQ\Dlkoholu metylowego/ etylowego w
REHFQR FLNDWDOL]DWRUD
W wyniku otrzymuje si estry metylowe
kwasów táuszczowych (EMKT, lub FAME z ang.
Fatty Acid Methyl Ester) o wáa ciwo ciach
zbli onych do wáa ciwo ci olejów nap dowych.
Wymagania wáa ciwo ci EMKT, jako biopaliwa
silnikowego, okre la norma PN-EN 14214:2004.
 3RUyZQDQLHROHMXQDS GRZHJR21U]HSDNRZHJR25L
HVWUXPHW\ORZHJR(0.7
Rodzaj paliwa
Wáa ciwo ü
ON [30] OR EMKT [31]
G sto ü w 15 °C, 0,820÷0,845 0,914 0,860÷0,900
g/cm3
Lepko ü w 40 °C, 2,0÷4,5 34,6 3,5÷5,0
mm2/s
Liczba cetanowa (LC) 51,0 49 51
Temperatura zapáonu, ≥ 55 200 ≥ 120
°C
Zaniecz. staáe, mg/kg ≤ 24 ≤ 24
Zawart. siarki, mg/kg 50,0 ≤ 10,0
1Warto ü opaá., MJ/kg ≈ 42 37,7 36,7
1DMZD QLHMV]HSDUDPHWU\SDOLZFLHNá\FK

1. Skáad paliwa.
2. Ciepáo spalania 4V i
warto ü opaáowa 4L (MJ/kg).
3. G sto ü ρ (kg/m3).
4. Lepko ü ν
5. Temperatura zapáonu
6. Temperatura krzepni cia.
7. Ciepáo parowania (J/kg).
8. Zawarto ü popioáu.
9. Zawarto ü siarki.
10. Liczba oktanowa LO,
11. Liczba cetanowa LC,
 /LF]EDFHWDQRZD

Liczba cetanowa LC jest miar zdolno ci paliwa do táokowych

silników z zapáonem samoczynnym do samozapáonu

Okre la si j przez porównanie LC danego paliwa z LC

wzorcowego paliwa, którym jest mieszanina cetanu i
metylonaftalenu. Cetan ma LC = 100, a α-metylonaftalen ma
LC = 0. Udziaá obj to ciowy cetanu w mieszaninie jest równy
jej LC.
 .$/25<&=12 û:<%5$1<&+
3$/,:&,(.à<&+

TYP NAZWA :$572 û &,(3à2

PALIWA 23$à2:$ SPALANIA
MJ/kg MJ/kg
&,(.à( Alkohol etylowy 26,8 29,7
Benzyna 42,0 45,2
2OHMQDS GRZ\ 41,8 44,7
2OHMRSDáRZ\ 42,1 44,8
Lekki
 =X \FLHRUD]]DVRE\URS\QDIWRZHM

:,$7
wiatowe rezerwy ropy naftowej ocenia si na: 137 mld Mg
wiatowe zasoby ropy naftowej ocenia si na: 370 mld Mg.
Przy obecnym poziomie wiatowego wydobycia naftowej
wystarczy jej na: ODWD
 =X \FLHRUD]]DVRE\URS\QDIWRZHM

32/6.$
Zasoby ropy naftowej ocenia si na: 12 mln Mg.
Roczne wydobycie ropy naftowej: 728 tys. Mg.
Import ropy naftowej: 18 mln Mg.
Import benzyn silnikowych: 0,627 mln Mg.
Import oleju nap dowego: 968 tys. Mg.