Analiza matematyczna

i algebra liniowa
Wykład 1
 Część I

Analiza matematyczna
 Literatura
• Białynicki- Birula A., Algebra liniowa z geometrią,
PWN, Warszawa 1979.
• Gewert M., Skoczylas Z., Analiza matematyczna 1.
Definicje, twierdzenia i wzory. GiS, Wrocław 2006.
• Gewert M., Skoczylas Z., Algebra liniowa 1. Definicje,
twierdzenia i wzory. GiS, Wrocław 2006.
• Kołodziej W., Analiza matematyczna, PWN, Warszawa
1978.
• Krysicki W., Włodarski L., Analiza matematyczna w
zadaniach, cz I, cz II, PWN, Warszawa 1988.

Opracowała Małgorzata Machowska- 3

Szewczyk
 1. Zbiory i funkcje liczbowe

1.1 Oznaczenia
• Spójniki logiczne
Nazwa spójnika Odpowiednik słowny Symbol spójnika
koniunkcja i ∧
alternatywa lub ∨
implikacja ....jeżeli...to ⇒
równoważność ...wtedy i tylko wtedy, gdy... ⇔
zaprzeczenie nie ¬

Opracowała Małgorzata Machowska- 4

Szewczyk
 Kwantyfikatory

Nazwa kwantyfikatora Odpowiednik słowny Symbol kwantyfikatora

ogólny dla każdego ∀ ∧
szczegółowy (egzystencjalny) istnieje ∃ ∨

Opracowała Małgorzata Machowska- 5

Szewczyk
 Oznaczenia zbiorów

• Zbiór liczb naturalnych N = {1, 2,3,...}

• Zbiór liczb całkowitych Z = {... − 2, −1, 0,1, 2,3,...}
• Zbiór liczb wymiernych Q = { qp : p ∈ Z, q ∈ N}
• Zbiór liczb rzeczywistych R

Opracowała Małgorzata Machowska- 6

Szewczyk
Zbiory liczbowe
R
Q

Opracowała Małgorzata Machowska- 7

Szewczyk
 Rodzaje przedziałów liczbowych
• ograniczone ( a, b ) = {x ∈ R : a < x < b}
( a, b = {x ∈ R : a < x ≤ b}
a, b ) = {x ∈ R : a ≤ x < b}
a, b = {x ∈ R : a ≤ x ≤ b}
• nieograniczone ( a, +∞ ) = {x ∈ R : x > a}
a, +∞ ) = {x ∈ R : x ≥ a}
( −∞, b ) = {x ∈ R : x < b}
( −∞, b = {x ∈ R : x ≤ b}
( −∞, +∞ ) = R
Opracowała Małgorzata Machowska- 8
Szewczyk
 1.2 Zbiory ograniczone

DEFINICJA
Zbiór A⊂R jest ograniczony z dołu, jeżeli:
(1.1) ∃m∈R ∀ x∈ A x ≥ m

Dowolną liczbę m spełniającą warunek (1.1)

nazywa się ograniczeniem dolnym zbioru A.

Opracowała Małgorzata Machowska- 9

Szewczyk
 1.2 Zbiory ograniczone

DEFINICJA
Zbiór A⊂R jest ograniczony z góry, jeżeli:
(1.2) ∃M ∈R ∀ x∈ A x ≤ M

Dowolną liczbę M spełniającą warunek (1.2)

nazywa się ograniczeniem górnym zbioru A.

Opracowała Małgorzata Machowska- 10

Szewczyk
 1.2 Zbiory ograniczone

DEFINICJA
Zbiór A⊂R nazywamy ograniczonym wtedy
i tylko wtedy, jeżeli jest ograniczony z
dołu i z góry, czyli:
∃m , M ∈R ∀ x∈A m ≤ x ≤ M

Opracowała Małgorzata Machowska- 11

Szewczyk
 (1.3) Przykłady

(a) Zbadać, czy zbiory są ograniczone

z dołu:
A = {2, 4, 6,...} C = ( −∞,3)
B = {2 p : p ∈ Z} D = 0; +∞ ) ∩ Q

(b)Zbadać, czy zbiory są ograniczone

z góry:
A = ( −∞;0 C = { n 5 : n ∈ N}
B = {x ∈ R : sin x ≥ 0} D = { 1n + n : n ∈ N}

Opracowała Małgorzata Machowska- 12

Szewczyk
 1.3 Kresy zbiorów

DEFINICJA
Niech A⊂R będzie ograniczony z dołu.
Liczba a jest kresem dolnym zbioru A
(ozn. a=infA), jeżeli:
(1.4) ∀ x∈A x ≥ a oraz ∀ε > 0 ∃x ∈A x0 < a + ε
0

Kres dolny – największa liczba spośród

ograniczających ten zbiór z dołu.
Opracowała Małgorzata Machowska- 13
Szewczyk
 1.3 Kresy zbiorów

DEFINICJA
Niech A⊂R będzie ograniczony z góry.
Liczba b jest kresem górnym zbioru A
(ozn. b=supA), jeżeli:
(1.5) ∀ x∈A x ≤ b oraz ∀ε > 0 ∃x ∈A x0 > b − ε
0

Kres górny – najmniejsza liczba spośród

ograniczających ten zbiór z góry.
Opracowała Małgorzata Machowska- 14
Szewczyk
 Uwaga
• Najmniejszy element zbioru jest
jednocześnie jego kresem dolnym.
• Największy element zbioru jest
jednocześnie jego kresem górnym.

Opracowała Małgorzata Machowska- 15

Szewczyk
 (1.6) Przykłady

(a) Znaleźć kresy dolne zbiorów:

(
A = − 2; 5 C = ( −∞;0 \ Q
B = {2− n : n ∈ N} D = {−1} ∪ ( 0,1

(b) Znaleźć kresy górne zbiorów:

C = {∑ k =1 21k : n ∈ N}
n
A = ( −∞;0

B = {1 + ( −1)n
n
: n ∈ N} D = 2; +∞ ∩ Q)

Opracowała Małgorzata Machowska- 16

Szewczyk
 1.4 Funkcje i ich własności
DEFINICJA
Funkcją f jednej zmiennej, określoną na zbiorze X
i przyjmującą wartości ze zbioru Y (ozn. f:X→Y)
nazywa się przyporządkowanie każdemu
elementowi x∈X dokładnie jednego elementu y∈Y.
UWAGA
x-argumenty funkcji f, y=f(x) wartość funkcji,
X – dziedzina funkcji (ozn. Df),
Y – przeciwdziedzina funkcji,
{f(x)∈Y: x∈Df} = Wf –zbiór wartości funkcji.
Opracowała Małgorzata Machowska- 17
Szewczyk
 Uwaga
• Jeżeli dany jest tylko wzór funkcji
określający funkcję, to zbiór tych
wszystkich elementów z R, dla których
wzór ma sens nazywamy dziedziną
naturalną.

Opracowała Małgorzata Machowska- 18

Szewczyk
 Które są wykresami funkcji
zmiennej x?
a) b) c)

y y y

x x x

d) e) f)

y y y

x x x

Opracowała Małgorzata Machowska- 19

Szewczyk
 Równość funkcji

DEFINICJA
Funkcje f : Df→Y i g: Dg→Y są równe (f=g),
jeżeli:
(1.7) D f = Dg oraz ∀ x∈D f ( x) = g ( x)
f

Opracowała Małgorzata Machowska- 20

Szewczyk
 Funkcja „na”

DEFINICJA
Funkcja f odwzorowuje zbiór X na zbiór y
 na  wtedy i tylko wtedy, gdy:
 ozn. f : X → Y 
 

(1.8) W f = Y tzn. ∀ y∈Y ∃x∈X y = f ( x)

Opracowała Małgorzata Machowska- 21

Szewczyk
 Funkcja ograniczona
DEFINICJA
f : Df→Y jest ograniczona z dołu na zbiorze
A⊂ Df, jeżeli:
(1.9) ∃m∈R ∀ x∈A f ( x) ≥ m
f : Df→Y jest ograniczona z góry na zbiorze
A⊂ Df, jeżeli:
(1.10) ∃M ∈R ∀ x∈A f ( x) ≤ M

Opracowała Małgorzata Machowska- 22

Szewczyk
 Funkcja ograniczona

DEFINICJA
f : Df→Y jest ograniczona na zbiorze A⊂ Df,
jeżeli jest ograniczona z góry i z dołu, czyli:
∃m , M ∈R ∀ x∈ A m ≤ f ( x) ≤ M

Opracowała Małgorzata Machowska- 23

Szewczyk
Dziękuję za uwagę