53
Veiligheid
Een paar jaar geleden kwam
vanuit de politiek de roep om
betere kwaliteit in de zorg. Deze
zijn we aan het bewerkstelligen met
behulp van kwaliteitscertificaten als HKZ,
en dit enorme project begint nu langzaam zijn
vruchten af te werpen. Nu lijkt het erop dat dit hele
circus weer van voor af aan gaat beginnen: de overheid richt
nu zijn pijlen op een betere cliëntveiligheid in de zorg. Is dit
oude wijn in nieuwe zakken, of heeft de cliënt daadwerkelijk
baat bij deze ‘nieuwe’ inzichten? TEKST: PIRKA BOOL EN SANDER JERPHANION,
CONSULTANTS TOPDESK
e introductie van de kwaliteitscer-
D tificaten een aantal jaar terug en de
verplichting er één te behalen voor het
behoud van subsidies, heeft ertoe geleid dat de
meeste zorginstellingen momenteel een kwali-
teitscertificaat op zak hebben. Nu zijn ze hard
bezig zijn om grip te krijgen op de duurzame
kwaliteitsverbetering die deze certificaten als
vervolgstap eisen.
Om de aangeboden kwaliteit van de zorg te
verbeteren is het inmiddels duidelijk dat deze
eerst inzichtelijk moet worden. Dit gebeurt door
zowel de primaire als secundaire processen te
documenteren en de uitvoering ervan (deels)
vast te leggen. Hierdoor kunnen er metingen
uitgevoerd worden en aanpassingen doorge-
voerd worden daar waar het allemaal niet zo
loopt als gewenst.
CLIËNTVEILIGHEID
Bij cliëntveiligheid zien we dezelfde ontwik-
keling. Het vastleggen van deze processen is
essentieel als het gaat om het beheersen en
verbeteren van de algehele kwaliteit in de zorg.
In het geval van cliëntveiligheid gaat het om het
verminderen van de risico’s en daardoor ook
eventuele schade aan de patiënt. Hiervoor zullen
risico’s en incidenten inzichtelijk moeten zijn.
Pas dan kunnen er stappen genomen worden om
deze risico’s te beheersen of de effecten daarvan
te minimaliseren, bijvoorbeeld door duidelijke
afspraken te maken over hoe te reageren als zich
toch een incident voordoet.
53 - 09277a
09277a PR PR
TVBTVB Topdesk.indd
Topdesk.indd 3 53
Er bestaat op dit moment in de ziekenhuissec-
tor een systeem dat de eisen op het gebied van
cliëntveiligheid beschrijft: het veiligheidsma-
nagementsysteem (VMS). Dat is een systeem om
de veiligheid in zorg te garanderen, net zoals het
HKZ-certificaat een garantie is voor de kwaliteit
in de zorg. VMS is dan ook als basis gebruikt
voor het vernieuwde onderdeel ‘cliëntveiligheid’
in het certificatieschema van HKZ. Op zichzelf
is het een goede ontwikkeling dat hier aandacht
aan besteed wordt, gezien de minstens duizend
patiënten die jaarlijks overlijden door incidenten
die voorkomen hadden worden (zoals in 2002
berekend door IGZ).
PRAKTIJK
Op papier ziet dit soort kwaliteitsverbetering er
logisch uit en lijkt het makkelijk te realiseren.
Maar zoals veel mensen inmiddels hebben erva-
ren, is de praktijk een stuk weerbarstiger. Dat
geldt ook voor het verhogen van de cliëntveilig-
heid. Cruciaal bij kwaliteitsverbeteringen zijn de
mensen die deze verbetering moeten realiseren.
Een proces beschrijven is niet zo moeilijk, een
tool uitkiezen die de incidentregistratie voor
haar rekening neemt ook niet. Moeilijker is het
om ervoor te zorgen dat medewerkers ook echt
volgens het beschreven proces gaan werken, dat
ze elk incident melden, en bij een incident daad-
werkelijk de vooraf bedachte stappen doorlopen.
INTEGREREN
De grootste valkuil hierbij - en de huidige
TOPdesk
Martinus Nijhofflaan 2
22624 ES
Postbus 559
2600 AN Delft
T: +31 (0)152700900
F: +31 (0)152575256
E: info@topdesk.nl
I: www.topdesk.nl
aanpak van cliëntveiligheid lijkt hierop af te ste-
venen - is dat dit project apart op de kaart wordt
gezet in plaats van te integreren in de algehele
kwaliteitsverbeteringslag die al gaande is. Kijk
bijvoorbeeld naar de incidentregistratie. Het is
essentieel dat deze zo laagdrempelig mogelijk
gehouden wordt. Want als het voor de behande-
laar niet duidelijk is waar en hoe hij incidenten
moet melden, is de kans groot dat het incident in
een zwart gat verdwijnt, of helemaal niet gemeld
wordt. Dan heeft zo’n nieuw kwaliteitssysteem
een averechts effect.
Dat kan voorkomen worden door zo veel moge-
lijk gebruik te maken van bestaande processen
en systemen. Voor HKZ is vaak al een systeem
voor incidentregistratie in gebruik; dit kan
prima uitgebreid worden om ook te voldoen aan
de VMS eisen. Hierdoor is het voor de behande-
laar altijd duidelijk waar hij terecht kan.
NIEUWE WIJN
Op de vraag of cliëntveiligheid oude wijn in
nieuwe zakken is, is het antwoord dus deels ja.
Het is goed dat er aandacht besteed wordt aan
cliëntveiligheid, maar door het op te tuigen als
apart project, dreigt het inefficiënt te worden.
Meer verschillende systemen leiden tot ondui-
delijkheid bij het zorgpersoneel, terwijl het doel
van kwaliteitsbeheer juist is om meer duidelijk-
heid te scheppen. Zo bekeken is cliëntveiligheid
nieuwe wijn, die je het best in oude zakken kunt
bewaren.
21-07-2010
21-07-2010 11:15:42
11:11:22