2010-10-28

Warunki zaliczenia wykładu

 Uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń

Wprowadzenie do etyki  Egzamin końcowy obejmuje:

1. Treści realizowane w ramach wykładu.
2. Rozdziały 1, 2, 3, 4 książki
Janina Filek, Wprowadzenie do etyki biznesu,
ETYKA GOSPODARCZA
Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w
Krakowie, Kraków 2004 (lub inne wydania)
Dr Robert Rogowski

Etyka jako dyscyplina filozoficzna Etyka jako dyscyplina filozoficzna

 Etyka jest dyscypliną filozoficzną i ma swoje korzenie
w starożytności
 Termin filozofia (gr. φιλοσοφία, philosophia) oznacza
„umiłowanie mądrości”
 Filein – kochać, miłować
 Sophia – mądrość (mądrość to wiedza o rzeczach
najważniejszych oraz postępowanie zgodnie z tą
wiedzą)
 Filozofia to wiedza o całej rzeczywistości (o
tym, co istnieje). Rzeczywistością podstawową
jest:
 świat rzeczy (bytów)
 ich właściwości
 ich relacji.
 Filozofia szuka przyczyn bytów, ich relacji
 Filozofia jest poszukiwaniem prawdy o rzeczywistości
 Każdy jest filozofem amatorem (mamy rozum,
zadajemy pytania, szukamy prawdy)

Etyka jako dyscyplina filozoficzna Etyka jako dyscyplina filozoficzna

 Zadawanie pytań jest właściwe tylko człowiekowi, dzięki
 Rzeczywistość „jest pytajna” (M. Heidegger) –
poszukiwaniu odpowiedzi rozwija się, doskonali,
rzeczywistość sama skłania nas do zadawania poprawia jakość swego życia
pytań  Tego typu pytania każdy z nas zadaje i szuka mniej lub
 Dlaczego coś istnieje?
bardziej intensywnie na nie odpowiedzi
 Co jest dobre, a co nie?
 Jednak mimo, że filozofia należy do ludzkiej natury,
 Jaki sens ma nasze życie?
filozofowanie nie jest takie proste. Rozróżnia się:
 Co to jest prawda?
 Filozofowanie zdroworozsądkowe (potoczne) – tu każdy
 Kim jest człowiek?
jest filozofem
 Co to jest sprawiedliwość?
 Filozofowanie o charakterze naukowym – odpowiednio
 Co to jest śmierć?
zorganizowane, metodyczne, systematyczne.
 Czy istnieje Bóg?

1

Etyka jako dyscyplina filozoficzna
 Teoria – bezinteresowne oglądanie rzeczywistości
(zgodnie z greckim theroein) i jednocześnie wiedza
powstała w jej wyniku
 Rozumienie czegoś - pojawia się gdy poznaje się
istotne przyczyny tego czegoś
 Dlatego filozofia jest poznaniem racjonalnym
(przyczyny poznane przez rozum)
 Filozofia jest najbardziej podstawową wiedzą (to
ostateczna teoria rzeczywistości)
Kilka uwag ogólnych
 Moralność i etyka są zjawiskami dotyczącymi tylko
osób
 Podstawowe pytanie etyki brzmi:
„Jak żyć?”
 Etyki zawodowe pytają o to jak postępować w
działalności profesjonalnej
 Czujemy intuicyjnie, że zmarnowane życie jest
wielką szkodą
Etyka jest:
 Filozoficzna – źródłem poznania etyki jest
rozum (pozwala tworzyć pojęcia, zasady oraz
je uzasadniać) i doświadczenie (czyli treść
moralnych przeżyć człowieka)
 Normatywna – czyli system norm i ich
uzasadnień. Wypowiedzi w etyce mają
charakter wartościujący, normatywny
2010-10-28
Podstawowe dyscypliny filozoficzne
 Metafizyka (ontologia) – ogólna teoria bytu
 Bada byt jako byt,
 Byt to coś, co istnieje; konkretna jednostkowa rzecz
 Dobro – to przedmiot pożądania (woli); w każdym działaniu dobro jawi
się jako cel
 Zasada celowości – wszystko, co działa, działa dla celu (cel działania
jest zawsze dobrem)
 Filozofia przyrody (kosmologia filozoficzna)
 Filozofia człowieka (antropologia filozoficzna)
 Epistemologia (teoria poznania)
 Filozofia polityczna, filozofia społeczna
 Filozofia Boga – czy Bóg (Absolut) istnieje, kim jest, dlaczego istnieje
 Estetyka – teoria piękna, szuka kryteriów piękna
 Logika – daje narzędzia do nieomylnego wnioskowania
 Etyka (filozofia moralna)
Definicje etyki
Etyka – nauka filozoficzna, która formułuje
ogólne zasady moralne oraz szczegółowe
normatywy ludzkiego działania za pomocą
wrodzonych człowiekowi zdolności
poznawczych
Etyka - filozoficzno-normatywna teoria
moralnej powinności działania
Etyka próbuje odpowiedzieć na dwa
podstawowe pytania:
 Co należy czynić? (powinność moralna)
 Dlaczego to należy czynić? (uzasadnienie
powinności moralnej)
Czym innym jest moralizatorstwo
2
 2010-10-28

Etyka normatywna a etyka opisowa „Wartości alternatywne”

 Etyka normatywna – formułuje normy, oceny i ich

uzasadnienia.
 Etologia (etyka deskryptywna) – jest nauką czysto
opisową, np. opisuje jakie funkcjonują normy moralne
w danej społeczności (socjologia moralności).

CBOS 2004

Potoczne mniemania o własnej

Sam fakt, iż większość ludzi
postępuje w określony sposób, nie
oznacza, że te czyny są dobre z
moralnego punktu widzenia. O
tym, czy czyn jest dobry, czy zły nie
może decydować większość, lecz
racja, uzasadnienie, argumenty,
analiza moralna.
kompetencji moralnej
 Każdy z nas ma swoje sądy moralne dotyczące
czynów, postaw i ludzi.
 Zastanówmy się czy one są poprawne, prawdziwe?
 Czy uważamy się za ekspertów w dziedzinie
moralności?
 Czy jesteśmy otwarci na poszukiwanie prawdy o
rzeczywistości moralnej

Światopogląd
a
ideologia
10 PRZYKAZAŃ: ZESTAW DO SAMODZIELNEGO MONTAŻU

Co przedstawia powyższy rysunek?

3
 2010-10-28

Światopogląd
 To pogląd o świecie, pewien całościowy obraz świata
jednostki (każdy człowiek ma swój światopogląd – to
ogólna, niejednorodna wiedza – przekonania, twierdzenia,
oceny, normy, postawy – o świecie i o sobie, którą dany
człowiek uważa za prawdziwą i na podstawie której
orientuje się w rzeczywistości, i w niej działa)
 W skład światopoglądu wchodzi hierarchia wartości i
celów
 Światopogląd zawiera w sobie zestaw znaczeń, jakie
człowiek nadaje światu, otoczeniu, które wpływają na jego
postawy
Światopogląd
 Każdy człowiek jest odpowiedzialny za rzetelny
światopogląd („życie służy do jednorazowego użytku”)
– warto więc szukać tego co prawdziwe i zgodnie z
tym żyć. Nie jest obojętne jak wykorzystamy naszą
wolność.
 Całe życie dokonujemy wyborów – ważnych i mniej
ważnych.
 Nasze wybory dokonywane są w oparciu o nasz
światopogląd. Stąd ważne jest by był on prawdziwy i
nasze wybory służyły osiąganiu autentycznego dobra.
Lekceważenie prawdy rodzi zazwyczaj tragiczne skutki

Ideologia
Doktryna działania jakiejś grupy społecznej; wiedza
będąca podstawą jej działalności

Gdy jednostki wyrażają podobny światopogląd, można

wtedy mówić o ideologii grupy społecznej

 Wyznacza cel wspólnego działania jednocześnie

jednocząc grupę
 Wyznacza środki osiągnięcia celu (wspólnego interesu)
 Ma zawsze cel praktyczny – osiągnięcie czegoś przez
wspólne działanie