You are on page 1of 28

Mei 2009, nummer 2, jaargang 11

OP DE JUISTE KOERS
Leiderschap in zwaar weer: gooi het over een andere boeg / TOPdesk Symposium /
TOPdesk Awards: And the winner is... / Klant in beeld: McDonald's
Spieken
In het eerste jaar van de middelbare school kreeg ik onverwachts een

overhoring voor Frans. Ik had het niet geleerd, dus er zat niets anders op dan,

heel onopvallend, voorover te leunen en proberen te lezen wat mijn buurman

had opgeschreven. Blijkbaar niet onopvallend genoeg: de docent griste het vel

papier van mijn bureau en gaf me een één.


Wilt u meepraten? Kijk op
www.topdesk.nl/magazine
Als je klaar bent met school, dan mag spieken opeens. Het wordt zelfs

gestimuleerd. Er worden tal van congressen georganiseerd over best practices,


TOPdesk Magazine, hèt servicemanagement- er worden boeken over volgeschreven; allemaal verhalen van mensen en
platform van Nederland, behandelt
bedrijven die vertellen “Kijk, wij doen het zo, en als jij dat nuttig vindt, mag je
onderwerpen die spelen in de wereld van
professionele servicedesken bij IT-, facilitaire onze aanpak kopiëren.” En ben je onzeker over een nieuwe tool die je op het
en overige dienstverlenende organisaties. oog hebt? Dan ga je op bezoek bij een branchegenoot die je uitvoerig laat zien
Het TOPdesk Magazine is bedoeld voor
hoe zij de tool gebruiken.
managers, servicedeskmedewerkers, facilitaire
medewerkers, gemeenteloket-medewerkers en
iedereen die in de dagelijkse praktijk te maken
Op het TOPdesk Symposium dat op 17 juni plaatsvindt, is het onze beurt om
heeft met het ondersteunen van klanten. Daarbij
gaat het zowel om de processen als de techniek u uit te nodigen om te komen spieken bij uw buren. Zowel het symposium
achter de dienstverlening. als dit magazine hebben als motto ‘Op de juiste koers’. Daarom schenken we

in dit magazine ook volop aandacht aan benchmarken, de awards voor de


Colofon best presterende servicedesks en krijgt u een kijkje in de keuken van ’s werelds

TOPdesk Magazine is een uitgave van TOPdesk succesvolste hamburgerketen.


Postbus 559, 2600 AN Delft, (015) 270 09 00
redactie@topdesk.nl.
Veel spiekplezier!
Eindredactie Amanda Dirkse, Niek Steenhuis
Redactionele medewerkers Arjenne Bastiaansen,
Brenda Heeringa, Carrie Brandt, Claudia Funk, Niek Steenhuis
Fenneke Gonggrijp, Henrieke Korten, Jelle Draijer,
Johanna Kirn, Joop Bindels, Nicola van der Velde,
Patrick Mackaaij, Robbert Petterson
Vormgeving Dutch Designers Collective
Beatriz Fernández García, Cathy van den Berg,
Jimmy Goedhart
Website David Blom, Erik Pols, Ted Erkkila

Dutch Designers Collective


Part of the TOPdesk group of companies

2
12

20

3
3
10
Inhoud Mei ’09

1
1 2
2
1
4 Nieuws

1
6 Column: Benchmarken
7 Module uitgelicht: Meerjarenplanning
8 TOPdesk Awards: And the winner is...
10 Klant in beeld: McDonald's
12 Leiderschap in zwaar weer:
gooi het over een andere boeg
16 Tijd besparen met:
Mailimport incidenten
18 Trends: ICT of FZ: Wie wordt straks
jouw baas?
20 TOPdesk Symposium
28 Tips + Tricks

18
3
TOPdesk UK: Service Desk &
IT Support Show 2009
Op 28 en 29 april was TOPdesk aanwezig op de
Service Desk & IT Support Show in Earls Court,
Londen. Deze beurs stond in het teken van nieuwe
servicemanagement-technologieën waarbij bezoekers
tips kregen van ITIL-experts en resourcemanagement-
specialisten. Bezoekers van de TOPdesk-stand kregen
meer informatie over de laatste ontwikkelingen en
Rectificatie vorige editie diensten van TOPdesk; de onderhoudsvrije SaaS-versie
van TOPdesk werd getoond en nieuwe modules werden
Door een misverstand met onze drukker is er bij gedemonstreerd. Onze specialisten van TOPdesk UK
de vorige editie een aantal laatste correcties niet stonden uiteraard ook klaar voor een informeel gesprek.
doorgevoerd in het magazine dat bij u op de mat viel.

In de column van Bart Enkelaar (p. 6) stond de zin: TOPdesk nu ook in het
“Bovendien zit de helpdesk naast de ontwikkelafdeling,
zodat aanvragen voor nieuwe functionaliteiten direct
Italiaans beschikbaar
meegenomen kunnen worden in de volgende versie”. Dit Voor bedrijven die een of meerdere vestigingen in
ligt iets genuanceerder. Onze afdeling Ontwikkeling luistert Italië hebben, is nu ook een Italiaanstalige versie
naar de wensen van de klanten, verzamelt functieaanvragen van TOPdesk-software beschikbaar. De Italiaanse
en geeft de hoogste prioriteit aan de functies waar het taalset in de versies Enterprise en Professional van
meest vraag naar is. Niet elke functieaanvraag kan dus TOPdesk 4 worden meegeleverd in de servicepack 2
in de eerstvolgende versie worden meegenomen. voor versie 4.1. Na het installeren is het mogelijk de
interface van uw TOPdesk op het Italiaans te zetten.
In het artikel ‘Van KWIS naar ITIL’ (p. 28-31) werden
Jaap Bregman en Jurgen Koster geciteerd, maar De Italiaanse versie van TOPdesk is ontwikkeld
waren de bronvermeldingen weggevallen. naar aanleiding van vragen van klanten. Meerdere
multinationals bleken behoefte te hebben aan deze
De correcte versies van deze artikelen zijn te versie om hun vestigingen, klanten en relaties in
vinden op www.topdeskmagazine.nl. Italiaanssprekende gebieden beter te kunnen bedienen.

TOPdesk staat altijd open voor nieuwe vormen van


TOPdesk Hongarije samenwerking. Bent u bijvoorbeeld geïnteresseerd om
TOPdesk in Italië te verkopen, dan kunt u contact opnemen
Vanaf 1 mei is het TOPdesk- met TOPdesk. U kunt ons bellen op
kantoor in Boedapest, Hongarije, 015-2700 900, of e-mailen naar info@topdesk.nl.
geopend. TOPdesk is bezig in
Hongarije een ontwikkelteam op
te richten en verkoopactiviteiten
op te starten. De Hongaarse TOPdesk bij Franse beurs
ontwikkelaars gaan samen met
de ontwikkelteams in Nederland
SISEG 2009
en Duitsland werken aan de SISEG 2009, de internationale beurs voor Facility
ontwikkeling van TOPdesk- Management en Procurement, vond plaats op 31 maart,
software. Al twee Hongaarse 1 en 2 april in Parijs. Jaarlijks trekt SISEG meer dan 10.000
ontwikkelaars hebben hun bezoekers vanuit alle facilitaire hoeken. De beurs biedt
opleiding in Nederland afgerond onder andere informatie over de belangrijkste kwesties die
en kunnen aan de slag. De de facilitaire sector beïnvloeden. De specifiek op facility
vestiging wordt geleid door management gerichte beurs was een primeur voor TOPdesk.
twee Nederlandse collega’s. Het De bezoekers van de TOPdesk-stand werd gedemonstreerd
kantoor van TOPdesk is gevestigd hoe TOPdesk ingezet kan worden voor de ondersteuning
in de binnenstad van Boedapest van facilitaire processen. De positieve reacties bieden
in een zeer sfeervol pand. goede perspectieven voor ons FMIS in de Franse markt.

4 nieuws
TOPdesk versie 4.2 gepresenteerd TOPdesk Symposium Exclusief
op Symposium
Op woensdag 17 juni bieden wij u voor de eerste
Op het symposium wordt de nieuwe versie van TOPdesk keer het TOPdesk Symposium Exclusief, speciaal
gepresenteerd: TOPdesk 4.2. Deze versie is uitgebreider en voor beslissers, ICT-managers en CIO's in Beeld
nog gebruiksvriendelijker gemaakt, onder andere door enkele en Geluid op het Media Park te Hilversum.
modules te herschrijven in onze nieuwe techniek Mango. Een
greep uit de nieuwe functionaliteiten die TOPdesk 4.2 biedt: Het ICT-vakgebied is volop in ontwikkeling. Bij elke nieuwe
technologie, nieuwe organisatievorm en nieuw framework
Incidentbeheer moet u als ICT-professional de afweging maken om het
In het Incidentbeheer is niet alleen de interface wel of niet in uw organisatie te implementeren. Het
gebruiksvriendelijker geworden, ook zijn verschillende TOPdesk Symposium Exclusief is de ideale plek om kennis
functionaliteiten toegevoegd. Zo kunt u nu de velden op te doen die u helpt om gefundeerde beslissingen
Behandelaargroep, Prioriteit en Urgentie toevoegen. te nemen voor toekomstige ICT-investeringen.
Als u beschikking hebt over de module Contractbeheer
en SLM, kunt u voortaan incidenten On hold zetten. Op het TOPdesk Symposium Exclusief verwelkomen we
experts uit het vakgebied die hun kijk op een actueel
Reserveringenbeheer ICT-thema geven. Tijdens het TOPdesk Symposium
Reserveringenbeheer is nóg verder uitgebreid. Zo kunt u Exclusief heeft u ruimschoots de gelegenheid om te
voortaan eenvoudig een dienst (voorheen ‘Voorziening’) netwerken en ervaringen uit te wisselen met collega
bestellen, is het SelfServiceDesk-gedeelte overzichtelijker ICT-managers en CIO's, experts uit het vakgebied en
geworden en kunt u gebruikmaken van bloktijden. de consultants en accountmanagers van TOPdesk.
Bovendien is een vereenvoudigde versie van deze
module nu beschikbaar in TOPdesk Professional 4.

Bezoekersregistratie
De module Bezoekersregistratie heeft nu ook
een SelfServiceDesk-gedeelte zodat iedereen
zelf een bezoeker kan aanmelden.

Zoeken
TOPdesk heeft een nieuw zoeksysteem. Hiermee wordt
het onder andere mogelijk om ‘fuzzy’ te zoeken, zodat
u altijd de juiste resultaten vindt, ook als uw zoekterm
niet 100 procent overeenkomt met de resultaten.

Instellingen in de webinterface
De instellingen zijn nu gemakkelijker toegankelijk, doordat ze
AGENDA JUNI
zijn verplaatst naar de webinterface. Ook is het nu mogelijk
om per module rechten te geven op de instellingen. Een 9 - 10
gebruiker hoeft dus geen supervisor te zijn om bijvoorbeeld GC Expo
de instellingen van Incidentbeheer aan te kunnen passen. Earl’s court, Londen
Engeland
Afbeeldingen uploaden
Het is voortaan mogelijk in vestigingen, locaties en 12
artikelen afbeeldingen toe te voegen. Deze afbeeldingen Nationaal congres IT/automatisering
kunt u eenvoudig importeren en beheren. Maken Americahal, Apeldoorn
uw klanten gebruik van de SelfServiceDesk voor
het plaatsen van bestellingen? Dan kunnen zij daar 17
voortaan van elk artikel een afbeelding zien. TOPdesk Symposium Exclusief
Beeld en Geluid, Hilversum
Nieuwsgierig geworden? Kom naar het symposium
om presentaties bij te wonen en de nieuwe versie 18
zelf te proberen. Ook op TOPdesk Community TOPdesk Symposium
vindt u meer informatie over TOPdesk 4.2. Media Park, Hilversum

nieuws 5
Column: Benchmarken

organiseren alles zelf. Collega's die andere organisaties. Ze willen leren


normaal gesproken bijvoorbeeld van andere organisaties en hun
consultant of accountmanager zijn, bevindingen vertalen naar hun
werken nu negen maanden aan de eigen bedrijfssituatie. Hiervoor is
organisatie van het symposium. een mooie definitie uitgevonden:
In het begin een dag per week, benchmarken. Op dit moment zijn
op het eind fulltime. Waarom we we bezig om een benchmark op te
het zelf doen? Het is leerzaam en stellen voor de presentaties van de
biedt TOPdesk-medewerkers de servicedesk. Hiervoor gebruiken we
mogelijkheid om totaal ander werk de resultaten uit de enquête die
te doen dan normaal. Bovendien naar al onze klanten is gestuurd.
is gebleken dat we prima in
staat zijn om een professioneel De resultaten van deze benchmark
evenement neer te zetten. komen op het symposium op twee
manieren terug. In de presentatie
Elke mogelijkheid om inspiratie ‘Benchmarken – Zit u op de
op te doen voor de organisatie juiste koers?’ vertelt consultant
grijpen we aan. Zo bezochten we Auke Hover wat benchmarken
een tijdje terug de klantendag precies is, waarom we het doen
van ADP (een leverancier van en natuurlijk wat de resultaten
software voor salarisverwerking zijn van het onderzoek.
en HR en klant van TOPdesk). Deze
klantendag vond plaats op het Daarnaast worden de deelnemers
Mediapark, wat ook de locatie aan de benchmark beoordeeld
voor het TOPdesk Symposium door een deskundige jury en
TEKST: ARJEnnE BASTIAAnSEn zal zijn. Een goed moment voor maken de deelnemers kans op
ons om te zien hoe zij bepaalde een van de Servicemanagement
zaken hebben aangepakt. Hoe Awards. We willen ervoor zorgen
Op 18 juni organiseren we de gaan ze om met de logistiek? dat de uitreiking van deze awards
achtste editie van het TOPdesk Hoe verloopt de badgesuitgifte? een spetterende afsluiting van
Symposium. Wat ooit begon Is de lunch eigenlijk wel lekker? het TOPdesk Symposium wordt.
als een bijeenkomst voor Ik vond het ontzettend leerzaam ADP had voor hun klantendag
twintig klanten in de aula van om te zien hoe een andere een optreden van Hans Klok
de Tu Delft, is uitgegroeid tot organisatie zo’n klantendag geregeld. Nu is het aan ons
een grootschalig evenement organiseert. Ik was zo druk bezig om – geheel volgens de theorie
over servicemanagement met details als badges en lunch, van het benchmarken – dit
voor 800 bezoekers. dat de inhoud van presentaties idee te vertalen naar ons eigen
aan me voorbij gingen. Op het symposium. Tegen de tijd dat u dit
Wat niet is veranderd, is de eind van de dag had ik een leest, hebben wij het antwoord.
manier waarop we de organisatie A4tje vol met aantekeningen. Benieuwd naar wat het wordt?
van het TOPdesk Symposium Kom naar het Symposium om
aanpakken. We schakelen geen Ook onze klanten hebben de het zelf mee te maken!
evenementenbureau in, maar behoefte om zich te meten aan

6 COLuMN
Module
Uitgelicht: Meerjarenplanning
u wilt uw panden en bedrijfsmiddelen goed onderhouden, maar wel
efficiënt met uw budget omgaan. Dan moeten er keuzes gemaakt worden.
Hoe vaak moeten de gevels van uw panden eigenlijk gereinigd worden?
Hoe vaak moeten de muren écht geschilderd worden? Wanneer is het
voordeliger om een koffieautomaat te vervangen dan om het te blijven
onderhouden? Met TOPdesk vindt u antwoorden op deze vragen.
TEKST: nIEK STEEnHUIS

Grafische overzichten Scenario’s to-dolijst ziet u direct alle geplande


Met de module Meerjarenplanning De financiële gevolgen van onderhoudsactiviteiten.
heeft u altijd duidelijk zicht op de meerjarenonderhoudsplanning
te verwachten investeringen. In worden pas duidelijk wanneer
heldere grafische overzichten legt er meerdere opties naast elkaar
u makkelijk de onderhouds- en gelegd kunnen worden. Daarom
vervangingsplanningen van uw biedt TOPdesk de mogelijkheid
bedrijfsmiddelen vast. Dit kunt om meerdere scenario’s voor
u zo flexibel inrichten als u zelf onderhoudsplanning op te stellen.
wilt. Deze planners kunt u met Per scenario bepaalt u welke
één muisklik aanpassen en de activiteiten wanneer uitgevoerd
kosten veranderen automatisch moeten worden en wat de
mee. Zo ziet u direct wat de kosten ervan zijn. u ziet dan in
financiële gevolgen zijn van uw één oogopslag welk scenario
wijzigingen. Met deze module voor u optimaal is. Dat is het Integratie
kunt u de levenscyclus van actieve scenario aan de hand Om uw meerjarenonderhoud nog
bedrijfsmiddelen sturen en een waarvan het meerjarenonderhoud efficiënter en preciezer te kunnen
realistische begroting opstellen. uitgevoerd zal worden. plannen en begroten, integreert
Meerjarenplanning naadloos met
Voer uw planning uit andere TOPdesk-modules. Door de
De planning die u met de module integratie met Middelenbeheer weet
Meerjarenplanning maakt, kunt u exact op welke bedrijfsmiddelen
u makkelijk uitvoeren met de onderhoud uitgevoerd moet worden;
TOPdesk-module Operationeel van wagenpark en inventaris tot
beheer. Vanuit een Activiteitkaart hardware en netwerkapparatuur.
in de Meerjarenplanning maakt In Huisvestingsbeheer vindt u alle
u snel een activiteit aan voor informatie over uw verschillende
Operationeel beheer. Hierbij worden vestigingen en de ruimtes daarin,
gegevens overgenomen in de zoals de oppervlaktes van vloeren,
nieuwe kaart, waardoor u snel en muren en ramen en de gebruikte
efficiënt operationele activiteiten materialen. Met deze gedetailleerde
kunt inplannen, uitvoeren en informatie worden uw planning en
controleren. In een overzichtelijke begroting een stuk realistischer.

MODuLE uITGELICHT 7
TOPdesk Awards: And the winner is…
Tijdens het TOPdesk Symposium op 18 juni zullen Rob Akershoek, Jan van Bon
en Gerard de Bruijn de TOPdesk Servicemanagement Awards uitreiken: drie
prijzen voor serviceorganisaties die uitblinken op het gebied van tool, proces
en mens. Deze drie pijlers vormen de basis van het Symposium en van efficiënt
servicemanagement. Maar waar letten deze kenners op bij het beoordelen
van uw serviceorganisatie? Wat zijn valkuilen die u kunt vermijden?

Tekst: joop bindels

Efficiënte toolinrichting integratie met andere tools. Rob uitstekend leent via mail of Excel-
Rob Akershoek, IT-beheerarchitect Akershoek: “Een servicedesktool is bestandjes worden geregeld.”
bij de ICT-infrastructuurspecialist slechts één van de vele beheertools
2e2, houdt zich bezig met de binnen de IT-organisatie. Men Ten slotte is het belangrijk
factor tool. Met zijn veertien jaar denkt nog weinig na over om duidelijk aan te geven wie
ervaring is hij ervan overtuigd dat integratie met andere tools, zoals waarvoor verantwoordelijk is
een efficiënte procesinrichting Active Directory, Monitoring binnen de toolinrichting: “Het
in de eerste plaats afhangt van Tools of financiële systemen. moet helder zijn welke rechten de
het gebruikmaken van de best Organisaties zouden ook meer verschillende gebruikers hebben en
practices die in de tool zijn gebruik kunnen maken van wie de eigenaar van de informatie
verwerkt. Rob: “De tool moet discovery tools. Dit hoeft niet is. Ook raad ik aan om – naast de
de leidraad zijn voor de verdere eens per se een geïntegreerde applicatiebeheerder – iemand te
inrichting van de processen. Toch tool zoals TOPsis te zijn, maar hebben die zich bezighoudt met
gaan sommige organisaties eerst kan ook een externe tool zijn. de strategische mogelijkheden van
uitgebreid hun eigen processen Het bijhouden van een inventaris de tool en die beleid ontwikkelt
beschrijven om deze daarna is essentieel voor een duidelijk dat gebaseerd is op de tool.”
te vertalen naar de tool. De overzicht van de organisatie
tool wordt dan met maatwerk en effectief licentiebeheer.” Procesinrichting
aangepast aan de lokaal bedachte Jan van Bon, mededirecteur
processen, terwijl tools als TOPdesk Ten derde valt het Rob Akershoek van BHVB en Inform-IT en
al gestroomlijnde processen bieden op dat organisaties niet medeoprichter van ITSMF en het
op basis van gestandaardiseerde voldoende gebruikmaken van IT Service Fund, zal tijdens de
procesmodellen, die dit overbodig de mogelijkheden die de tool Award-uitreiking kijken naar de
maken. Maatwerk is bijna altijd biedt: “Neem bijvoorbeeld de procesinrichting bij de kandidaten.
een resultaat van compromissen. SelfServiceDesk, een uitgelezen Het meest voorkomende probleem
Het gevolg is dat medewerkers mogelijkheid om de aanmelders bij procesinrichting is verwant
op den duur de logica van de zelf inzicht te geven in de aan de definitie van het concept
inrichting niet meer herkennen processen op de servicedesk en ‘proces’ zelf: “In de business wordt
en de weg kwijtraken.” om incidenten aan te melden en de term ‘proces’ te makkelijk
te volgen. Te vaak komt het voor en in te brede zin gebruikt;
Een tweede heikel punt is dat zaken waarvoor de tool zich procesbeheerders beginnen vaak

8 symposium
meteen met de invulling van de De basis moet voor iedereen “Om dit te bereiken is het
processen in plaats van ze eerst te duidelijk zijn en de toepassingen belangrijk niet alleen online
definiëren. Je kunt het zien als het die uit deze procesinrichting aanwezig te zijn, maar ook ‘fysiek
bouwen van een huis zonder eerst voortkomen moeten aantrekkelijk’, oftewel goed
een fundament te leggen. Een overzichtelijk gestructureerd gepositioneerd, uitnodigend en
stevig huis bouw je ook niet door zijn. Niemand heeft belang bij professioneel dienstverlenend.
te beginnen met de dakkapel.” een overdadige complexiteit.” Voor de klant moet de drempel
om langs te komen zo laag
Gewoonweg de populaire best Blije mensen mogelijk zijn. Essentieel hierbij
practices implementeren is Gerard de Bruijn, mededirecteur is dat de werknemers van de
volgens Jan niet genoeg: “ITIL biedt van Humanagement, is al servicedesk duidelijk weten waar
voorbeelden van de succesvolle dertien jaar actief op het gebied de organisatie voor staat en deze
toepassing van processen, niet van facility management en boodschap ook daadwerkelijk
van de processen zelf. Door dienstverleningsconcepten. Hij uitstralen en waarmaken: what
blindelings ITIL te volgen begin je zal zich bezighouden met de you see is what you get.”
eigenlijk halverwege, zonder eerst pijler ‘mens’. Het valt hem op dat
de basis te leggen voor de latere klanttevredenheid in facilitair Om de dienstverlening van de
invulling van de processen. Het land vaak wordt gemeten servicedeskmedewerkers op één
herkennen van de processen van via uitgebreide onderzoeken. lijn te krijgen, moeten ze nadenken
de organisatie is de allereerste Overbodig, zegt Gerard: “De over hun imago en hun identiteit:
stap. Pas daarna kan men tevredenheid van klanten is “Laat de medewerkers bijvoorbeeld
denken aan de invulling van die slechts in beperkte mate te meten de kernwaarden van het bedrijf
processen, bijvoorbeeld aan de en uit te drukken in getallen. vertalen naar de belangrijkste
hand van de best practices van Ik hecht meer waarde aan de aspecten van dienstverlening voor
ITIL. Gelukkig zijn tegenwoordig mening van ‘sleutelfiguren’ in het de servicedesk. Wat vinden wij nu
uitstekende beschrijvingen bedrijf, mensen die een goede echt belangrijk? Dit kan dan bondig
van standaardprocesmodellen relatie met de klant hebben en worden vastgelegd in een gedeeld
beschikbaar, waar ook TOPdesk deze ook onderhouden. Je moet serviceconcept voor iedereen.”
gebruik van maakt.” de klant niet alleen ‘kennen’,
je moet hem ook begrijpen. Tijdens de TOPdesk Awards zullen
Toch blijft het niet bij het goed Deze sleutelfiguren weten vaak Rob Akershoek, Jan van Bon en
in kaart brengen van processen: in een vroeg stadium welke Gerard de Bruijn de drie winnaars
“Het procesmodel moet ook ontwikkelingen in het primaire bekendmaken. Om mee te doen
daadwerkelijk worden toegepast proces spelen en hoe tegen moet u snel zijn: u kunt zich nog
in de organisatie. De medewerkers het niveau van dienstverlening inschrijven tot 31 mei op
moeten goed op de hoogte zijn van wordt aangekeken.” www.topdesk.nl/symposium.
de procedures en werkinstructies.

Rob Akershoek Jan van Bon Gerard de Bruijn

symposium 9
TOPdesk –
sie lieben es!
Het HauptServiceCenter van McDonald’s Deutschland
is te vinden in München. Van hieruit onderhoudt
een team van ongeveer veertig medewerkers de
IT-infrastructuur van de fastfood-gigant, dat op het
moment van schrijven 1.346 aangesloten restaurants
telt. Sinds april 2008 zet de afdeling IT-Service & Support
TOPdesk in. Raik Müller, manager IT, is enthousiast: “Met
TOPdesk kwam de doorbraak naar een professionele
servicedesk. Waar vroeger verschillende groepjes
met dezelfde taken afzonderlijk van elkaar werkten,
ontstond na invoering van het pakket één groot team.”

Tekst: JOHANNA KIRN Raik Müller

“Tot in de puntjes een TOPdesk-accountmanager besteden – het belangrijkste


doordacht!” hier bij ons in München was voordeel van de huur van software.
De aanleiding voor de ik enorm onder de indruk van Voorwaarde voor het gebruik
professionalisering van de de gebruikersvriendelijkheid van SaaS was voor Müller en zijn
IT-ondersteuning met TOPdesk van het hele systeem. Zowel collega’s dat de authenticatie
was de overstap naar andere met de SelfServiceDesk bij de server over een beveiligde
groupware. Hier hoorde ook als het behandelaars- en LDAP-verbinding verloopt.
de invoer van een nieuw beheerdersgedeelte kan men
meldingensysteem bij. Müller meteen goed uit de voeten. Naast de basismodules
vertelt over de redenen voor TOPdesk is gewoon tot in de Incidentbeheer en
de keuze voor TOPdesk: “Zeer puntjes doordacht! In het Configuratiebeheer heeft
interessant voor ons is het voldoen aan standaarden als ISO, McDonald’s de modules
multi-user licentiemodel, dat SOX en vooral ITIL is TOPdesk Wijzigingsbeheer en Voorraad-
gebaseerd is op het aantal eenvoudig onverslaanbaar.” en Bestelbeheer in gebruik.
aanmelders. Zo kunnen we waar Müller legt uit hoe hij samen
gewenst de servicedesk met extra Halve SaaS voor McDonald’s met TOPdesk-consultant Arndt
specialisten uitbreiden zonder McDonald’s heeft gekozen om Oberhöffken de software
verdere kosten. Voor ons zijn TOPdesk te kopen, niet te huren ingericht heeft: “We hebben in
de koppelmogelijkheden heel (Software as a Service). Wel TOPdesk onze 1.346 filialen, het
belangrijk, omdat we een deel heeft de hamburgerketen de hoofdkantoor in München plus
van de ondersteuning uitbesteed administratie en het onderhoud vijf regionale vestigingen met
hebben en ons partnerbedrijf van de server en software aan zo’n 700 aanmelders ingevoerd.
een andere helpdeskapplicatie TOPdesk uitbesteed. Dit omdat ze Tijdens het finetunen van de
heeft. Tijdens de demo van hier geen resources aan wilden inrichting hebben we dan onze

10 klant in beeld
user interface aangepakt en de de externe ondersteuning. De vestigingen. Wanneer de testfase
noodzakelijke koppelingen tussen behandelaars heeft Müller in drie is afgesloten en de gebruikers
velden gelegd, zodat we zo snel behandelaarsgroepen ingedeeld: gewend zijn aan de nieuwe
mogelijk met het registreren van restaurantondersteuning, manier van aanmelden, bespaart
meldingen konden starten.” Officesupport en een groep die Müllers team bij de registratie
de Ondersteundende Bestanden van meldingen tijd die weer

“ We hebben in TOPdesk onze 1.346 filialen, het hoofdkantoor in München


plus vijf regionale vestigingen met zo’n 700 aanmelders ingevoerd. ”

Koppelingen met software beheert. “Er zijn bovendien gestoken kan worden in de
van externe dienstverleners nog medewerkers van buiten afhandeling ervan. “Uiteindelijk
De eerstelijns-ondersteuning voor de IT bij de ondersteuning kunnen we na ongeveer een jaar
de restaurants heeft McDonald’s betrokken. Onze partnerbedrijven ervaring vaststellen dat we met
aan een IT-dienstverlener in de softwareontwikkeling TOPdesk voor een systeem hebben
uitbesteed. Een koppeling met bijvoorbeeld nemen de derdelijns- gekozen dat niets te wensen heeft
de externe helpdesksoftware ondersteuning over.” overgelaten,” vertelt Müller. “De
genereert meldingen in TOPdesk, goede ondersteuning tijdens de
die vervolgens via een mailimport De volgende stap voor Müller is het adviesdagen, de implementatie
bij de tweedelijns-medewerkers aanbieden van de SelfServiceDesk en de latere begeleidingsfase
terechtkomen; zij behandelen de aan de 700 medewerkers van van TOPdesk is uniek en heb ik
meldingen of zetten ze terug naar het hoofdkantoor en de andere nog nooit meegemaakt.”

klant in beeld 11
Leiderschap in zwaar weer:
gooi het over een andere boeg
Het beloofde een mooie en rustige
dag te worden. De bemanning had
de gehele dag hard gewerkt en het
scheepsruim lag vol met verse vis. De
kapitein was tevreden over hoe efficiënt
en routineus zijn mannen vandaag
gewerkt hadden. Nog één keer de
sleepnetten binnenhalen en dan op
naar huis. Maar ineens betrok de lucht.

TEKST: ROBBERT PETTERSOn

Donkere wolken pakten zich zou slaan? De kapitein keek naar kredietcrisis zijn veel landen in
samen. Het begon steeds harder de angstige gezichten. Hij besefte een diepe recessie beland. Waar
en harder te waaien. Waar de zee dat er nu een heel andere situatie eerst alleen de financiële wereld
voorheen rustig was, ontstonden was ontstaan die heel andere last had van de crisis, komen ook
huizenhoge golven die met acties vereiste. Er moest iets steeds meer bedrijven uit andere
donderend geraas tegen de gebeuren en dat zouden ze met sectoren in de problemen. In veel
boot opbeukten. De bemanning z’n allen moeten doen. De kapitein branches is er minder werk. Er
werd nerveus. Vis binnenhalen zou zijn mannen moed in moeten wordt minder geld uitgegeven,
dat konden ze wel, maar deze spreken en instructies geven. maar er is ook minder budget
storm overleven was toch wel Hij zou de juiste koers moeten beschikbaar. Goede ideeën of
heel wat anders. Zou het schip uitstippelen om het schip weer projecten worden vaak in de ijskast
ongeschonden aan de storm in rustiger vaarwater te brengen gezet. Managers moeten moeilijke
kunnen ontsnappen? Zou de mast zodat zij met z’n allen opgelucht beslissingen nemen. Hoe komt
het houden? Zou de visvangst waar de haven konden bereiken. hun organisatie ongeschonden
de hele dag hard voor gewerkt is uit de storm? Zullen we niet
verloren gaan? Of erger nog, wat Op dit moment bevindt de wereld teveel verlies lijden? Misschien
als een bemanningslid over boord zich ook in een storm. Door de behoort een reorganisatie tot

12 THEMA
de opties. Met een onzekere en van Burns uitgewerkt tot een geplande of verwachte uitkomsten
onduidelijke toekomst voor de welbekend model binnen de volstaat niet meer. Om de storm
boeg gaan mensen vrezen voor theorieën over leiderschap. te doorstaan moet er een leider
hun baan. Zullen zij overboord opstaan die sterke interne
geslagen worden? Wat moeten zij Rustig vaarwater, alles waarden en idealen heeft en zijn
doen? Er moet iemand opstaan onder controle mensen effectief kan motiveren
om de juiste koers aan te geven Bij transactioneel leiderschap om verwachtingen te overstijgen.
in deze veranderende situatie. draait het om de uitwisseling. Het gaat de leider om de prestatie

“ Er moet iemand opstaan om de juiste koers aan te geven. ”

Transactioneel en In een stabiele situatie is er een van zijn mensen en om hen te


transformationeel beloningsstructuur opgezet die ontwikkelen tot hun volledig
leiderschap de leider gebruikt om het gedrag potentieel. De leider moet zijn
Wat voor soort leiderschap van zijn mensen te beïnvloeden. medewerkers transformeren.
is vereist om het schip en de De leider geeft beloningen in Hij moet ervoor zorgen dat zijn
bemanning te redden in zwaar ruil voor de inspanning van zijn medewerkers naar een hoger
weer? Dit artikel gaat over mensen. Denk bijvoorbeeld aan niveau getild worden, waarop zij
leiderschap. Er worden twee de bonus die een verkoper krijgt hun eigenbelang overstijgen. Hij
vormen van leiderschap besproken wanneer hij zijn targets haalt. Een moet er voor zorgen dat zij het
die elk afhankelijk van de situatie ander voorbeeld van een transactie gemeenschappelijke doel nog
succesvol kunnen zijn. De eerste is een moeder die met haar belangrijker gaan vinden. Dit
vorm werkt goed in stabiele kind onderhandelt over hoeveel kan hij doen door hen bewust te
situaties. Maar wanneer er grote televisie hij of zij mag kijken na maken van de morele waarden die
veranderingen plaatsvinden met het maken van het huiswerk. Door belangrijk zijn voor de organisatie.
veel onzekerheid (bijvoorbeeld de opgezette beloningsstructuur Het gevolg is dat de onderlinge
reorganisaties), dan is een leidt transactioneel leiderschap tot band en motivatie wordt
ander type leiderschap nodig. verwachte uitkomsten. Individuele versterkt. Deze transformatie

“ Er is een verschil tussen succesvol leiderschap in stabiele situaties en


in veranderende omstandigheden. ”

James Burns, gespecialiseerd in behoeften en wensen van de stelt de groep in staat in te spelen
onderzoek naar leiderschap in de mensen zijn van ondergeschikt op de onzekerheden van een
Amerikaanse politiek, beschreef belang. Het is immers in ieders zware storm. Het proces waarbij
als eerste het verschil tussen eigen belang om mee te werken de werknemers gemotiveerd
succesvol leiderschap in stabiele aan de doelstellingen van de worden meer te doen dan wat
situaties en in veranderende leider. In rustig vaarwater werkt er van hen verwacht wordt, heet
omstandigheden. Hij maakte transactioneel leiderschap goed. transformationeel leiderschap.
daarom in 1978 het onderscheid
tussen transactioneel leiderschap Zware storm, alles verandert Een goed voorbeeld van dit proces
en transformationeel leiderschap. In een zware storm is de situatie is nu te zien in de Verenigde
Bernard Bass, professor-emeritus echter anders. De toekomst is Staten. George W. Bush heeft de
aan de Binghamton Universiteit onzeker. Een beloningsstructuur VS twee oorlogen, een gigantisch
in New York, heeft de ideeën waarbij de mensen zorgen voor begrotingstekort en een slecht

THEMA 13
14 THEMA
imago in de rest van de wereld moet daarvan een duidelijk potentieel te bereiken. Hij zou
bezorgd. En toen werd Obama beeld vormen en zal dit beeld bijvoorbeeld zijn mensen meer
president. Hij kwam met de helder moeten overbrengen. verantwoordelijkheid kunnen
belofte van verandering. Hij geven. Daarnaast beseft hij ook
heeft niet alleen zijn volk bewust De tweede factor van dat iedereen uniek is en op een
gemaakt van de idealen van de transformationeel leiderschap verschillende manier behandeld
VS, maar ook hoop gegeven dat volgens Bass is geïnspireerde moet worden. Een manager zou
de problemen die er zijn opgelost motivatie. De leider inspireert en de ene werknemer veel vrijheid
kunnen worden door met z’n allen motiveert zijn mensen door hoge kunnen geven, terwijl hij de
de schouders er onder te zetten. verwachtingen te communiceren andere werknemer juist een
Hij wil de mensen transformeren en vertrouwen uit te drukken dat hoge mate van structuur moet
om samen de problemen aan te zij aan deze verwachtingen kunnen geven met specifieke richtlijnen.
pakken en de crisis te overwinnen. voldoen. Hier gebruikt de leider in
de praktijk vaak symbolen voor en Over een andere boeg
De vier factoren doet een beroep op de emoties. Waar het bij transactioneel
Bernard Bass heeft vier factoren Tijdens de inauguratie van Obama leiderschap draait om een relatie
van transformationeel leiderschap werd de wereld hoop gegeven op basis van uitwisseling van
benoemd: charisma, geïnspireerde door een krachtige speech, muziek waardevolle zaken, gaat het bij

“ Een manager zou de ene werknemer veel vrijheid kunnen geven, terwijl
hij de andere werknemer juist een hoge mate van structuur moet geven. ”

motivatie, intellectuele en met op de achtergrond als transformationeel leiderschap


stimulatie en compassie. symbool de Amerikaanse vlag. meer om het transformeren van
mensen naar een hoger niveau
De eerste factor is charisma. De derde factor is intellectuele waarbij de verwachtingen die de
Charismatische leiders zijn stimulatie. Bij transformationeel leider heeft overstegen worden.
zelfverzekerd en hebben sterke leiderschap worden de Een veranderende situatie waarin
waarden. Zij worden diep medewerkers gestimuleerd om de toekomst onzeker is, heeft
gerespecteerd door hun mensen mee te denken met de problemen een groep mensen nodig die
en krijgen veel vertrouwen. Zij die de organisatie het hoofd samen een gemeenschappelijk
fungeren ook als een rolmodel en moet bieden. De leider daagt zijn doel nastreeft. Hiervoor hebben
bieden hun mensen een visie over mensen uit om op een creatieve ze iemand nodig om tegen op
een aantrekkelijke, realistische en innovatieve manier met te kijken, die de koers helder uit
en geloofwaardige toekomst. nieuwe oplossingen te komen. kan stippelen, die hen inspireert
Daarbij kunnen charismatische Een voorbeeld is de manager die en motiveert mee te denken aan
leiders deze visie en hun doelen zijn servicedeskmedewerkers oplossingen en die aandacht
heel helder uiteenzetten. De ideeën laat bedenken om nog heeft voor ieder afzonderlijk
kapitein kan zijn bemanning klantvriendelijker te gaan werken. individu. Waar in een stabiele
naar een veilige haven loodsen situatie een transactioneel
wanneer hij helder voor ogen Factor vier wordt door Bass leider succesvol kan zijn, is in
heeft hoe zij aan de storm omschreven als compassie, een snel veranderende situatie
kunnen ontsnappen en dit plaatje oftewel het begaan zijn met zijn een transformationeel leider
zelfverzekerd kan overbrengen. mensen. Dit betekent dat de leider nodig die het over een andere
Een manager die bijvoorbeeld de aandacht heeft voor de behoeften boeg gooit en zijn mensen kan
kwaliteit van de dienstverlening van zijn mensen. Hij luistert naar leiden naar een veilige haven.
van zijn servicedesk wil verhogen, hen en helpt ze om hun volledige

THEMA 15
Mailimport Incidenten
Patrick Mackaaij is teamleider van een van onze consultancyteams. Tijdens
klantbezoeken is hem opgevallen dat klanten meer uit TOPdesk kunnen
halen. Het gebruik van de gratis module Mailimport Incidenten is daar
een voorbeeld van. Door deze module handig te gebruiken kunt u veel tijd
besparen. U investeert eenmalig ongeveer een uur in het instellen ervan.

Tekst: PATRICK MACKAAIJ

In de praktijk geeft u er op, bijvoorbeeld op de mailbox vrij is van spam en


natuurlijk de voorkeur aan dat uw bureaublad; e-mailberichten die u niet als
eindgebruikers hun incidenten 10 Vervolgens opent u het incident wilt importeren, dan
aanmelden via de module tabblad Aantekeningen automatiseert u het complete
SelfServiceDesk. Helaas blijven er in TOPdesk; proces door de module Mailimport
altijd incidenten binnenkomen via 11 U klikt op de knop ‘Upload’; Incidenten te gebruiken.
e-mail. Het overnemen van het 12 Ten slotte zoekt u de
incident in TOPdesk neemt veel bijlage op en stuurt u Tip: TOPdesk kan nog meer
tijd in beslag. U voert namelijk het naar TOPdesk. gegevens invoeren, bijvoorbeeld
de volgende handelingen uit: een standaardbehandelaar. Als
Met de module Mailimport u gebruikmaakt van TOPdesk
1 U opent de (afdelings-) Incidenten kunt u deze 4 Enterprise, kunt u zelfs
mailbox; e-mailberichten veel sneller en e-mailberichten uit méérdere
2 Vervolgens beslist u of het efficiënter in TOPdesk verwerken; mailboxen importeren.
e-mailbericht als incident alleen de eerste twee stappen
moet worden afgehandeld; van het proces blijven dan over.
3 Als dit het geval is, maakt Als u bij de tweede stap beslist Eenmalige inrichting
u een nieuw incident dat het e-mailbericht als incident van de module
aan in TOPdesk; moet worden afgehandeld, mailimport incidenten
4 U vult de aanmelder in; sleept u het bericht naar een Met TOPdesk 4 is de module
5 Bij ‘Binnenkomst’ kiest submap met bijvoorbeeld de Mailimport Incidenten standaard
u voor e-mail; naam “Naar TOPdesk”. Voor meegeleverd. Als supervisor stelt
6 U kopieert de tekst uit Outlookgebruikers heeft onze u via de webinterface onder het
het e-mailbericht; klant Ziekenhuis de Tjongerschans menu Instellingen de module in.
7 U plakt deze tekst in het op de TOPdesk Community een
verzoekveld in TOPdesk; macro gepubliceerd waarmee dat Ook TOPdesk 3 beschikt over de
8 Ten slotte slaat u de letterlijk met één druk op de knop module Mailimport Incidenten.
Incidentkaart in TOPdesk op. mogelijk is (http://bit.ly/ONLcZ). Om de module te gebruiken dient
u daarbij te beschikken over de
Als het e-mailbericht ook bijlagen Als u álle e-mailberichten in webinterface. TOPdesk heeft
bevat dan neemt u daarbij per uw mailbox wilt importeren het benodigde licentiebestand
bijlage de volgende stappen: als incident in TOPdesk, hoeft “mailimportservice.licence” in
u natuurlijk geen gebruik te het verleden niet altijd standaard
9 U slaat de bijlage maken van een submap. Als meegeleverd. Als dit bestand

16 tijd besparen met


ontbreekt in uw licentiebestanden, Tip: TOPdesk toont de Met uw functionele vragen
dan kan de TOPdesk Helpdesk voor foutmeldingen in de map “log” van of ideeën kunt u uiteraard
u het licentiebestand genereren. TOPdesk ApplicationServer. Als het bij onze helpdesk terecht.
Hiertoe maakt u een incident aan wijzigen van een instelling geen
via TOPdesk Extranet, waarbij u een effect lijkt te hebben dan kunt u Attendeer uw
van de andere licentiebestanden daar eventuele foutmeldingen eindgebruikers op
van de webinterface uploadt. De van de mailserver terugvinden. SelfServiceDesk
module Mailimport Incidenten Met telnet kunt u sneller een Iedere uitgaande e-mail biedt
stelt u vervolgens in via de console basisverbinding testen. Open de gelegenheid om TOPdesk
van de TOPdesk ApplicationServer. daartoe vanaf de TOPdesk- SelfServiceDesk onder de
server een verbinding met de aandacht van een eindgebruiker
TOPdesk heeft de module mailserver. IMAP-verkeer loopt te brengen. Als supervisor stelt u
Mailimport Incidenten ontwikkeld standaard via poort 143. Als de de tekstuele inhoud van uitgaande
op basis van het generieke protocol mailserver reageert dan test u uw e-mailberichten in via TOPdesk
IMAP. Hierdoor is het importeren inloggegevens met het volgende Instellingenbeheer. u kunt er
van e-mailberichten mogelijk commando: zelfs voor kiezen een specifieke
vanuit Microsoft Exchange Server, ? login <username> <password> tekst te hanteren voor incidenten
maar ook vanuit bijvoorbeeld die nog niet zijn aangemeld
Novell Groupwise of Lotus Meer informatie over deze via de SelfServiceDesk. Voor de
Domino. TOPdesk heeft zelf geen basisverbinding kunt u vinden TOPdesk Applicatiebeheerder is
expertise met deze mailservers. op de website van Microsoft: het van belang te kiezen voor een
Voor kennisuitwisseling met Gebeurtenis voor Verlopen tijd
andere klanten met betrekking http://support.microsoft.com/ (één minuut na datum/tijd van
tot het activeren van IMAP op default.aspx?scid=kb;en-us;189326 aanmaak door de mailimport)
een mailserver te faciliteren biedt en niet voor een Gebeurtenis
TOPdesk u de TOPdesk Community. voor Kaart aanmaken.

Onze klant ActiVite geeft op de


TOPdesk Community aan de
volgende tekst te gebruiken:

“Met de TOPdesk SelfServiceDesk


kunt u zelf, 7 dagen per week,
24 uur per dag, uw meldingen
indienen. Ook kunt u via de
SelfServiceDesk de voortgang
van uw melding(en) volgen,
op meldingen reageren en uw
collega's inlichten over (de
status van) een melding.

In de TOPdesk SelfServiceDesk
vindt u ook een Kennissysteem.
In dit Kennissysteem staan
Gebruikersinstructies, Veelgestelde
vragen en handige tips.”

TIJD BESPAREN MET 17


Trends

ICT of FZ:
Wie wordt straks jouw baas?
Onder het mom van verhoogde efficiency gaan de afdelingen ICT
en Faciltaire Zaken steeds nauwer samenwerken. Soms worden ze
zelfs helemaal samengevoegd tot één ondersteunende afdeling. Dat
laatste brengt de vraag met zich mee: wie gaat die nieuwe afdeling
dan leiden? We vroegen het aan consultant Renske van der Heide en
accountmanager Martin Beijering, beiden werkzaam bij TOPdesk.

Tekst: niek steenhuis

Hoe kijken ICT’er en FZ’ers niet het belangrijkst. Ik denk dat de samenvoegen, en vroeg mij wie
tegen het vraagstuk aan? daadkracht en volwassenheid van deze nieuwe afdeling zou moeten
Martin Beijering: “Het is wel een de manager doorslaggevend zijn gaan leiden. Ik ben van mening
bezorgdheid die leeft onder ICT’ers voor wie het nieuwe hoofd wordt. dat het vooral iemand moet zijn
en facilitair medewerkers. Ik heb Wie kan en durft de leiding naar die geschikt is voor de functie – of
gastcolleges gegeven aan zowel zich toe te trekken? En wat is de die persoon hiervoor nou bij FZ of
ICT- als Facility Management- reputatie van die persoon? Heeft ICT heeft gewerkt. Je moet iemand
studenten, en bij beide opleidingen het hoofd ICT bijvoorbeeld een of hebben die de communicatie
kwam die vraag naar voren toen twee keer een datamigratieproject tussen personen en afdelingen
het over samenvoegen ging. Een laten mislukken, dan komt hij begeleidt, afspraken met klanten
student Facility Management minder snel in aanmerking en leveranciers beheert en
vroeg: ‘Als een ICT’er mijn baas dan de facilitair manager die iemand die sociaal vaardig is. Bij
wordt, gaat die dan wel mijn een grote verhuizing op tijd en een reorganisatie komen nieuwe
problemen snappen?’ En andersom binnen budget heeft opgeleverd. functies vrij, en het teamhoofd
geldt precies hetzelfde: ICT’ers Daarnaast is het belangrijk dat hij moet zorgen dat de juiste mensen
zijn wat terughoudend als het of zij geliefd is bij de werknemers, op de juiste plek terechtkomen.”
gaat om een facilitair medewerker dat het een people manager is – ze
als hun afdelingshoofd.” moeten willen werken voor de Martin Beijering: “Er is ook wat
baas, anders kom je nergens.” voor te zeggen om niet het
Dus wie wordt hoofd van ICT of FZ de nieuwe
het? ICT of FZ? Renske van der Heide: “Een klant manager te laten zijn, maar een
Martin Beijering: “Van welke vertelde mij laatst dat ze hun derde persoon. Iemand die niet
afdeling het nieuwe hoofd komt, is facilitaire en ICT-afdeling gingen uit een van de twee afdelingen

18 Trends
afkomstig is. Dan omzeil je het kunnen zeggen dat een facilitair facilitair manager is dus gewend
probleem dat ICT’ers bang zijn manager al over een aantal te werken met leveranciers en
dat een facilitair medewerker hun kwaliteiten beschikt die belangrijk contractwerk. Je zou kunnen
baas gaat worden, of andersom.” zijn voor het afdelingshoofd. Een zeggen dat de dienstverlening
facilitair manager is over het van FZ daardoor volwassener is.”
Maakt het dan helemaal algemeen erg dienstgericht. Hij
niet uit van welke afdeling of zij heeft altijd voor ogen wat Martin Beijering: “Het argument
het nieuwe hoofd komt? het doel is van zijn werk, namelijk ‘volwassenheid’ kan op twee
Renske van der Heide: “Nou, je zou om te zorgen dat zijn klanten manieren uitgelegd worden.
aan het werk kunnen. Je levert Volgens het Angelsaksische model
bijvoorbeeld geen stoel, maar een geldt: hoe volwassener de markt,
plek om te werken. Het maakt hoe meer werk uitbesteed wordt.
hem dan minder uit of je iets Een facilitaire afdeling besteedt
een ‘incident’ of een ‘change’ veel uit, dus zou je in dat opzicht
noemt, en of je je doel via inderdaad volwassener kunnen
procedure A, B of C bereikt. noemen. Maar je kan ook stellen
dat juist de ICT-afdeling over
Daarnaast heeft een het algemeen volwassener is.
facilitair manager veel Dan heb je het met name over
ervaring met externe het procesmatig werken en de
partijen. Taken als ondersteunende software. De ICT-
veiligheid, schoonmaak, wereld is al vanaf de jaren tachtig
catering en electriciteit erg procesgericht ingesteld, en de
worden vaak software voor ICT-ondersteuning
uitbesteed, en een is vaak geavanceerder dan voor
facilitaire toepassingen – alhoewel
FZ op beide vlakken een sterke
ontwikkeling doormaakt. Een ICT-
manager heeft vaak meer ervaring
met procesmatig werken en de
ondersteunende software,
dus wat dat betreft zou
je hem als volwassener

3
kunnen beschouwen.”

3 2
En de klant,
bij wat voor

1
teamhoofd is

2
die het meest

1
1
gebaat?

1
Wie het hoofd van
die nieuwe afdeling
wordt, dat maakt
uiteindelijk voor de klant
weinig uit. Die is vooral blij dat
hij niet meer na hoeft te denken
of hij met zijn kapotte telefoon
nu ICT of FZ moet bellen. Hij
krijgt één contactpunt waar hij
al zijn meldingen kan doen.”

Trends 19
Op donderdag 18 juni vindt voor de achtste keer het TOPdesk Symposium
plaats. Dit keer is de locatie het Media Park te Hilversum en het belooft een
spektakel te worden. Er komen meer bezoekers dan ooit tevoren, er zijn meer
presentaties, meer workshops, meer stands, en voor het eerst reiken we awards
uit voor de best presterende servicedesks. Op de volgende pagina's vindt u meer
informatie over de presentaties, stands en de sponsoren van het Symposium.

20 symposium
OP DE JUISTE KOERS
18 juni: TOPdesk Symposium

Hét evenement voor service- en


facility management

Iets gezien wat u interesseert? Dat komt goed uit, want als u snel bent kunt u hier nog bij zijn.
Ga naar www.topdesk.nl/symposium en meld u aan voor dit evenement. Geheel gratis.

symposium 21
Infomarkt en Programma
Een belangrijk onderdeel van het symposium is de Infomarkt. U vindt hier niet
alleen stands van verschillende bedrijven, maar ook alle afdelingen van TOPdesk
hebben hun eigen stand. Dit is de ideale gelegenheid om nader kennis te maken
met TOPdesk-medewerkers, uw contactpersonen de hand te schudden en al uw
vragen te stellen over TOPdesk, servicemanagement en alles wat er bij komt kijken.

In de Verkoopstand wijzen onze en maak gratis gebruik van de of leest komt uit de koker van
medewerkers u in de juiste kennis van onze ervaren TOPdesk- de tekst- en designafdeling
richting, zodat u het juiste pakket consultants. Schrijf u hier in van TOPdesk, Communicatie
gebruikt. Onze accountmanagers voor een consult en krijg zo in & Ontwerp. In onze stand
staan klaar om u alle richtingen een kwartier uw vragen over laten we op papier en in film
van TOPdesk te laten zien TOPdesk, servicemanagement of al ons materiaal zien. Wilt u
op de demonstratieplekken. uw processen beantwoord. Of als klantreferentie op onze
Ook worden er regelmatig doe hier de health check om te website of in ons magazine
modulepresentaties gehouden. zien hoe gezond uw afdeling is belanden? Wij staan klaar
Laat uzelf verrassen en ontdek de en maak kans op een TOPdesk- voor klanteninterviews. Als
vele manieren waarop TOPdesk klanttevredenheidsonderzoek. zelfstandig ontwerpbureau
inpasbaar is in uw organisatie! Verder is deze stand op de binnen C&O verzorgt het Dutch
infomarkt natuurlijk de Designers Collective bovendien
In de Ontwikkelstand kunt u een perfecte plek om uw TOPdesk- de promotie van servicedesks
kijkje in de toekomst nemen. consultant te ontmoeten van TOPdesk-klanten. U kunt
In deze demo booth worden en even bij te kletsen! in onze stand dus ook terecht
niet alleen mooie features uit voor advies op grafisch vlak.
de 4.2 getoond, ook krijgt u Benieuwd hoe de eerste versie
een sneak peek van nieuwe van TOPdesk eruit zag? Of Natuurlijk is er op de
functionaliteiten uit volgende hoe het bedrijf TOPdesk is Supportstand live support
versies. Hier kunt u bovendien uitgegroeid tot een volwassen aanwezig om snel en
zelf de Feature quest doen en zo organisatie met enthousiaste kundig kortere vragen te
zien welke weg een request aflegt experts? In het TOPdesk-museum beantwoorden. Daarnaast zijn
voordat het in een nieuwe versie van de P&O-stand ziet u de er supportspecialisten te vinden
van TOPdesk wordt opgenomen. geschiedenis van TOPdesk als voor de moeilijke en uitgebreide
Daarnaast worden hier grote product en als bedrijf. Bekijk vragen over bijvoorbeeld TOPsis,
maatwerkprojecten getoond. hier onze medewerkeraantallen HTTP-requests en meer. Ook is er
Heeft u technische vragen en groeiende klantenkring, of meer informatie te vinden over
over TOPdesk of maatwerk, luister naar de verhalen van onze de verschillende diensten die
dan kunt u deze stellen aan P&O-medewerkers. Zij kunnen u TOPdesk-support kan leveren.
onze experts onder het genot ook alles vertellen over hun eigen Vul de enquête in en laat weten
van de lekkerste espresso. gebruik van het pakket TOPdesk. wat u van de TOPdesk-support
vindt of doe de quiz en win het
Kom naar de Consultancystand Alles wat u van TOPdesk ziet echte TOPdesk-supportpakket!

22 symposium
Natuurlijk komt u ook naar het van het meerjarenonderhoud uit. Elke TOPdesk-klant kan
symposium voor de meer dan voor uw panden is een complex meedoen. Alle inzendingen worden
20 presentaties, workshops en proces. Wat gebeurt er met beoordeeld door een onafhankelijke
gebruikersgroepen. Het programma de financiële planning als we jury van experts uit het vakgebied.
wordt verzorgd door onze TOPdesk- bijvoorbeeld het schilderwerk een De gegevens uit de vragenlijst
professionals, externe partijen en jaar doorschuiven en wat betekent worden tevens gebruikt in een
TOPdesk-klanten. Lees hieronder dat voor de komende jaren? presentatie over benchmarken van
wat u onder meer kunt verwachten. In deze presentatie wordt het consultant Auke Hover. Meer over
gehele proces van conditiemeting, de juryleden leest u op pagina’s
Het gemak van software meerjarenonderhoudsplanning 8 en 9. Als u de vragenlijst op
uit de muur tot jaarplan en het inplannen www.topdesk.nl/symposium
Software as a Service (SaaS): er van de daadwerkelijke invult, ontvangt u bovendien
worden complete congressen activiteiten uitgewerkt. een eigen benchmarkrapport
over georganiseerd en websites voor uw servicedesk.
voor gecreëerd. Als we de kenners Van feature request tot
mogen geloven, neemt straks nieuwe functionaliteit: een De dag wordt afgesloten
niemand meer software op de kijkje in de keuken van onze met de daverende
traditionele manier af. Dat SaaS ontwikkelingafdeling cabaretvoorstelling
een grote impact heeft op het Heeft u altijd al willen weten hoe ‘Spoedcursus Humor’
IT-landschap, daar is iedereen TOPdesk ontwikkeld wordt? In deze In hun hilarische en interactieve
het wel over eens. Maar wat presentatie vertellen de afdelingen 'Spoedcursus Humor' gunnen
betekent SaaS nu concreet voor Helpdesk en Ontwikkeling hoe het twee succesvolle grapschrijvers
softwareleveranciers en klanten? proces van functionaliteitaanvraag Rob Urgert en Bastiaan Geleijnse
Wat is de impact? Tijdens deze tot een concreet product eruitziet. u een kijkje in de keuken van de
presentatie gaan we dieper Ze gaan laten zien waarom uw poetsenbakker. Louter gewapend
in op de visie van TOPdesk op input ons helpt bij het verbeteren met een beamer en een laptop
deze ontwikkeling in de IT. van TOPdesk en vanuit welke visie onthullen zij de geheimen van
beslissingen genomen worden. humor - van de fijne ironie tot
Benchmarken: zit u op de vette onderbroekenlol - en
de juiste koers? Gebruikersgroepen maken daarmee de 'Spoedcursus
Wat is benchmarken? Waarom Onder leiding van TOPdesk- Humor' tot de meest leerzame
doen veel organisaties het? professionals behandelen we cabaretvoorstelling ter wereld (of
Wat zijn aandachtspunten? Een een aantal onderwerpen. Door de meest hilarische cursus, dat
antwoord op deze vragen krijgt u met andere TOPdesk-gebruikers kan je ook zeggen). Rob Urgert is
in een introductie op dit fenomeen ervaringen uit te wisselen, cabaretier en presentator. Bastiaan
dat steeds belangrijker wordt. doet u nieuwe inzichten en Geleijnse is één van de breinen
Daarnaast komt ook de praktijk ideeën op voor het gebruik van achter de strip Fokke en Sukke.
van onze klanten aan bod. Door TOPdesk in uw organisatie.
kengetallen met behulp van Dit is slechts een greep uit het
geregistreerde TOPdesk-gegevens Zit uw servicedesk op programma van het TOPdesk
te presenteren kunt u zelf bekijken de juiste koers? Symposium. Kijk snel op onze
hoe goed uw servicedesk presteert Vul de vragenlijst in en misschien www.topdesk.nl/symposium voor
ten opzichte van anderen. wint u wel één van de TOPdesk het volledige programma. Er is
Servicemanagement Awards! nog veel meer! U kunt zich nog
MOP: Meerjarenplanning TOPdesk reikt op het symposium inschrijven en een programma
met TOPdesk voor de eerste keer de TOPdesk op maat samenstellen.
Het beheren, plannen en begroten Servicemanagement Awards

symposium 23
TOPdesk Symposium Exclusief
Op woensdag 17 juni bieden wij u voor de eerste keer het TOPdesk Symposium
Exclusief. Dit exclusieve evenement richt zich op beslissers, ICT-managers en
CIO's. Het vindt plaats in Beeld en Geluid op het Media Park te Hilversum. Wilt
u erbij zijn? U kunt zich nog altijd inschrijven op www.topdesksymposium.nl.

Het ICT-vakgebied is volop Programma


in ontwikkeling. Bij elke
nieuwe technologie, nieuwe 10.30 Ontvangst
organisatievorm en nieuw 11.00 Opening door
framework moet u als ICT- dagvoorzitter
professional de afweging 11.15 Hans Stavleu -
maken om het wel of niet in uw Trends en Hypes
organisatie te implementeren. 12.00 Eveline van Oostrom -
Het TOPdesk Symposium Exclusief EXIN en ITIL 3
is de ideale plek om kennis op te
doen die u helpt om gefundeerde 12.45 Lunch en Beeld en
beslissingen te nemen voor Geluid Experience
toekomstige ICT-investeringen.
14.30 Thomas Schaefer -
TOPdesk Nederland heeft Regievoering
jarenlange ervaring op het gebied 15.30 Arda Gerkens -
van servicemanagement. Op het Het beheersen van
TOPdesk Symposium Exclusief ICT-projecten
verwelkomen we experts uit het
vakgebied die hun kijk op een 16.15 Pauze
actueel ICT-thema geven. Tijdens
het TOPdesk Symposium Exclusief 16.45 Keynote speaker -
heeft u ruimschoots de gelegenheid René Boender
om te netwerken en ervaringen 17.30 Paneldiscussie
uit te wisselen met collega ICT-
managers en CIO's, experts uit het 18.00 Borrel
vakgebied en de consultants en 19.00 Diner met netwerkgroepen
accountmanagers van TOPdesk. 21.00 Officieel einde

24 symposium
Presentaties

Uw gastheer op 17 juni is Dennis ITIL. Het EXIN staat in Nederland onder andere bespreken wat
Bladergroen. Dennis werkt aan de bron van de grote ITIL- lessen zijn die geleerd kunnen
sinds 1990 in het vakgebied adaptatie in het bedrijfsleven. worden uit mislukte projecten.
servicemanagement en is Tijdens deze lezing komt onder
auteur van het boek ‘Planning en andere aan bod welke meer- of Keynote speaker –
Beheersing van IT-dienstverlening’, minderwaarde ITIL v3 heeft in Rene Boender
een interessante kijk op tactische de huidige bedrijfsvoering. Wij zijn erg verheugd de keynote
ITIL-processen. Hij is werkzaam speaker René Boender aan
als interim-manager en Regievoering bij outsourcing u kunnen presenteren. Deze
denkadviseur. Daarnaast verzorgt – Thomas Scheafer enthousiaste en energieke spreker
hij de IT-servicemanagement- Thomas Schaefer, Global heeft de wereld als zijn werkterrein
simulatie ‘Apollo-13’. Operations Manager bij NXP (Orlando, New York, Perth,
Semiconductors Generic IT zal Kaapstad, Milaan, Davos) en weet
NXP doorlichten om te tonen als geen ander te boeien. Als brain-
hoe u producten en diensten agent is hij betrokken bij de meest
Trends en Hypes - kunt uitbesteden aan externe uiteenlopende projecten: van
Hans Stavleu aanbieders, terwijl de interne Apple tot Ziggurat, van retail tot
Deze presentatie geeft u inzicht organisatie de regie behoudt. fast moving en durables, van film
in het herkennen van hypes Deze lezing benadrukt het en tv tot entertainment parken.
en trends. De lezing wordt belang van rekening houden met Volgens René Boender staat of valt
verzorgd door Hans Stavleu, verschillende strategieën. De een project door communicatie.
toekomstonderzoeker bij TNO verschillende do’s en dont's komen Tijdens zijn presentatie zal hij dit
en specialist in Future Enterprise uitgebreid aan bod. Deze lezing op motiverende wijze illustreren.
Strategies. Vragen die aan bod wordt gegeven in het Engels.
komen zijn: In welke trend kunt
u investeren? Welke hype kunt u Het beheersen van ICT-
beter aan u voorbij laten gaan? projecten – Arda Gerkens Meedoen? Schrijf u dan in op
Op basis van deze inzichten kunt Arda Gerkens, lid van de Tweede www.topdesksymposium.nl.
u beter onderbouwde besluiten Kamer, houdt zij zich voornamelijk
nemen over de introductie van bezig met ICT bij de overheid.
nieuwe producten, diensten Zij was initiatiefnemer van het
en processen. Ook maken we onderzoek dat de Rekenkamer
de mogelijke consequenties heeft uitgevoerd naar de grote
en risico’s inzichtelijk. bedragen die gespendeerd
worden op het gebied van ICT bij
ITIL 3 - Eveline van Oostrom de Rijksoverheid. Helaas hebben
Eveline van Oostrom, Manager dit soort uitgaven niet altijd het
Examination Development bij het beoogde resultaat. Tijdens haar
EXIN, geeft de visie van het EXIN op presentatie zal Arda Gerkens

symposium 25
Een kleine greep uit de sponsors:

AXLE-IT is een dienstverlenende kwaliteit van het product en van de mogelijkheden van Mirror42
organisatie en richt zich op de mensen die de dienstverlening Enterprise, kom dan langs op de
systemmanagement-oplossingen rondom TimeTell invullen, van Mirror42-stand. Graag tot ziens!
(LANDesk Management implementatie en opleiding tot
Suite) en migratieprojecten. onderhoud en applicatiebeheer. CastelloServe haalt het maximale
Een pragmatische aanpak en uit ICT voor optimale communicatie
flexibiliteit in de ondersteuning Rubik Solutions is leverancier binnen uw werkprocessen.
van haar klanten staan van software, consultancy en CastelloServe heeft hiertoe
centraal. Een koppeling met support services. Rubik Solutions diensten ontwikkeld op basis
TOPdesk is beschikbaar. heeft flexibele en efficiënte van een hypermodern “agent
oplossingen ontwikkeld voor het based” communicatieplatform
ISM is de specialist in stroomlijnen van service, asset dat maximaal gebruikmaakt
servicemanagement-vraagstukken. en operations management, van úw communicatie- en
Sinds 1998 helpen zij grote en waarbij kostenbeheersing informatiesystemen (denk
kleine organisaties grip te krijgen en het automatiseren van hierbij aan TOPdesk). Wij
op de kwaliteit en kosten van beheertaken centraal staan. De verschaffen u 24 uur per dag en
hun ICT-dienstverlening. Hun integratieoplossingen van Rubik 7 dagen in de week inzicht in de
unieke, op ITIL gebaseerde, ISM®- Solutions worden bijvoorbeeld beschikbaarheid en bereikbaarheid
framework biedt organisaties gebruikt voor het integreren van van mensen en kennis.
een volledige integratie uw TOPdesk-platform met andere
tussen de procesbeschrijving, managementplatformen en het InWork is één van de grootste
de helpdeskapplicatie en de optimaliseren van uw CMDB. detacheringbureaus gespecialiseerd
organisatiebeschrijving. Met in HR-oplossingen voor IT
ISM® kunnen organisaties Mirror42 is een Nederlands, support- en beheerafdelingen.
zeer snel aantoonbare en internationaal opererend Wij vullen niet alleen individuele
blijvende resultaten bereiken. softwarebedrijf dat zich richt op vacatures in, maar kunnen ook de
IT Performance Management. gehele personele bezetting van
TimeTell levert een applicatie TOPdesk-klanten zullen Mirror42 supportafdelingen verzorgen. Al
voor planning, tijdregistratie en vooral kennen van de Performance onze medewerkers zijn sociaal
urenverantwoording. TimeTell Monitor. Voor de bedrijven die vaardig en communicatief
B.V. is een onafhankelijke de volgende stap willen zetten sterk. Zij nemen standaard
Nederlandse leverancier, die zich in het inzichtelijk maken van deel aan IT-supporttrainingen
gedurende meer dan tien jaar de IT-prestaties biedt Mirror42 (o.a. ITIL en TOPdesk) en volgen
bezighoudt met de ontwikkeling, de Enterprise-editie aan. Wilt u opleidingstrajecten om hun
ondersteuning en het in de markt meer informatie over de TOPdesk technische kennis continu te
zetten van TimeTell. De kracht Performance Monitor, of bent verbeteren (o.a. Microsoft,
van de TimeTell-oplossing is de u nieuwsgierig geworden naar Cisco, Citrix, Novell, VMware).

26 symposium
OGD is een ICT-dienstverlener. en goederen die gebruikmaken direct op uw scherm bij
Een sterk groeiende organisatie van RFID te identificeren. Wij inkomende gesprekken,
met beide benen op de grond. leveren turn-key oplossingen op inclusief links naar
Wij zijn 700 ambitieuze en het gebied van objectidentificatie, veelgebruikte onderdelen van
hoogopgeleide jonge ICT’ers controle en beheer (asset control) TOPdesk. Direct een
met een technische achtergrond die toepasbaar zijn in een variëteit incident aanmaken? Snel een
die plezier in het werk hebben. aan marktsegmenten. Ons doel is vooringevulde terugbel-
Wij ondersteunen, helpen en bedrijfsprocessen te optimaliseren, email sturen? Zo geregeld met
ontzorgen klanten met ons unieke de informatievoorziening de standaardsoftware
concept en gunstige tarieven. te verbeteren en daarmee van Escendo.
OGD levert kennis en capaciteit strategische meerwaarde voor
én draagt verantwoordelijkheid onze klanten te creëren.
bij beheer, helpdesk, ICT-projecten
en softwareontwikkeling. Prefer Technology levert
totaaloplossingen op Auto-ID
Strict is een onafhankelijk, gebied in logistieke- en
internationaal adviesbureau op productieomgevingen. Hiertoe
het gebied van ICT. Opgericht in behoren Barcode- en RFID-systemen
2000 en inmiddels uitgegroeid tot die gekoppeld worden met TOPdesk.
een organisatie met meer dan 170 Uiteraard verzorgt Prefer voor label-
medewerkers en eigen kantoren printers de verbruiksmaterialen
in Nederland en België. Het succes zoals etiketten, inktlinten
van Strict is gebaseerd op 3 unieke en RFID-tags. Specifiek voor
pijlers: inventarisatie in combinatie met
1. ICT is de kernactiviteit, met een Asset Management levert Prefer
focus op communicatie- mobiele oplossingen op robuuste
technologie. Portable Barcode Terminals. Er
2. Gericht op het bereiken wordt een standaardapplicatie
van concrete resultaten voorzien voor de meest
voor de klant. Strict adviseert voorkomende gegevensregistratie.
een totaaltraject, van strategie
tot en met implementatie Escendo integreert TOPdesk met uw c=50/m=0/y=100/k=0
c o n n e c t s k n o w l e d g e = chaparral pro italic 12pts
= neuropol 1 2 p t s

en operationeel beheer. telefooncentrale zodat u uw service c=50/m=50/y=60/b=25

c=0/m=50/y=100/k=0

3. Volledige leveranciers- verbetert. Bestaande TOPdesk- c=10/m=50/y=100/k=0

onafhankelijkheid! gebruikers ervaren de volgende


voordelen:
EastBridge RFID is een • Gemak en Snelheid: bellen met
oplossingsgerichte leverancier één muisklik vanuit TOPdesk,
van Automatische IDentificatie andere applicaties, websites
PREFER
systemen gebaseerd op Radio en e-mails.
Frequente IDentificatie (RFID). RFID • Service en Snelheid: alle
is een technologie om personen gewenste klantinformatie

symposium 27
tips + tricks
Tips van de Community Sneller werken met categorisaties

Op de TOPdesk Community geven TOPdesk- Het Instellingenbeheer bevat handige tools


gebruikers elkaar geregeld tips. Zo helpen zij waarmee u de categorisatie in TOPdesk Enterprise
elkaar zo veel mogelijk uit TOPdesk te halen. op een praktische manier kunt inrichten.

• Met behulp van een http-request is het • Bij ieder subkopje onder de kop Categorisatie
mogelijk vanuit de Hardwarekaart direct geeft u aan in welke module u de categorie
nuttige overzichten te tonen van de website of subcategorie wilt gebruiken. U doet dit
van de leverancier. Hierbij kunt u denken aan heel eenvoudig door een vinkje te plaatsen
een overzicht van beschikbare downloads voor bij Incidentbeheer, Probleembeheer,
een specifieke pc of garantie-informatie. Operationeel beheer en/of SLA-contract.

• Een veelgebruikte functionaliteit in TOPdesk • In het veld ‘Zoekwoorden’ kunt u per


Enterprise is het tonen van grafieken op subcategorie steekwoorden aangeven. Zo bepaalt
procespagina’s. Zo kunt u bijvoorbeeld een u of een woord dat in TOPdesk Enterprise in het
trendgrafiek tonen met het aantal open verzoekveld wordt getypt altijd tot een bepaalde
incidenten van de betreffende maand of u categorie gerekend moet worden. Ook kunt u
kunt laten berekenen hoeveel incidenten hier een dergelijke categorie standaard aan een
per maand aangemeld worden. vaste behandelaar koppelen. Zo kunt u ervoor
zorgen dat bepaalde meldingen automatisch
• Als u voor nieuwe gebruikers inloggegevens worden doorgezet naar de tweede lijn.
aanmaakt via de SelfServiceDesk, dan kunt u
deze gegevens direct aan de gebruiker e-mailen.
Dit is een praktische functionaliteit bij het Wilt u meer handige tips & tricks? Tijdens het
automatisch genereren van inloggegevens TOPdesk Symposium op donderdag 18 juni zal
voor meerdere personen tegelijk. TOPdesk-consultant Jolanda Simonis een Tips &
Tricks-workshop geven voor IT-servicemanagement in
TOPdesk Enterprise. Een workshop gericht op tips &
Hoe u bovenstaande tips in praktijk brengt vindt tricks voor facility management zal gegeven worden
u online op de TOPdesk Community. Gebruikt u door TOPdesk-consultant Miriam de Hoogh. Na deze
de Community nog niet? Een account maakt u workshops bent u weer helemaal up-to-date en weet
eenvoudig aan op http://community.topdesk.com. u hoe u nog sneller met TOPdesk kunt werken.

TOPdesk Nederland TOPdesk Belgium


Martinus Nijhofflaan 2, 2624 ES Delft Heilig Hartstraat 14, 2600 Antwerpen (Berchem)
Postbus 559, 2600 AN Delft t +32 (0)3 292 32 90
Copyright © 2009 TOP Informatie Systemen bv. Hoewel dit tijdschrift t +31 (0) 15 270 09 00 f +32 (0)3 292 32 91
met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, aanvaarden schrijver(s) f +31 (0) 15 257 52 56 e info@topdesk.be
noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door e info@topdesk.nl w www.topdesk.be
eventuele fouten en/of onvolkomenheden in deze uitgave.
w www.topdesk.nl

You might also like