Materia y budowlane, NORMA BRAN OWA

materia y
BN-62/6738-01
wi ce, MASY CEMENTOWO-GLINIANE Z
spoiwa, betony WYPE NIACZAMI

1. WST P
1. PRZEDMIOT NORMY. Przedmiotem normy s masy cementowo-gliniane z wype niaczami
mineralnymi lub organicznymi, stosowane w budownictwie.
1.2.OKRE LENIE. Masa cementowo-gliniana z wype niaczem, w dalszym ci gu normy zwana
mas , jest to mieszanina cementu, gliny, wype niacza mineralnego lub organicznego i wody,
przeznaczona do wykonywania cian lub elementów budynków.

1.3. ZASTOSOWANIE

1.3.1. Masy cementowo-gliniane z wype niaczami mineralnymi, w zale no ci od ich klasy, mo na

stosowa do:

a/ wznoszenia fundamentów, cian zewn trznych i wewn trznych konstrukcyjnych,

monolitycznych lub z gotowych elementów, w budynkach mieszkalnych, gospodarczych i
inwentarskich do wysoko ci 3-ch kondygnacji, granicach wytrzyma ci tych mas oraz cian
dzia owych;
b/ budowy zbiorników wodnych przeciwpo arowych, do ów kiszonkowych, zbiorników na
nawozy naturalne oraz elementów, od których wymagana jest szczelno i odporno na s abe
kwasy lub zasady;
c/ produkcji ceg y, bloków, pustaków ciennych i kominowych, dachówek, g siorów, s czków
itp.

1.3.2. Masy cementowo-gliniane z wype niaczami organicznymi, w zale no ci

od ich klasy, mo na stosowa do:
a/ wznoszenia cian zewn trznych i wewn trznych konstrukcyjnych /z wyj tkiem fundamentów/
do wysoko ci 1 1/2 kondygnacji, cian dzia owych, monolitycznych lub z gotowych
elementów oraz jako wype nienie w budynkach szkieletowych mieszkalnych, gospodarczych i
inwentarskich;
b/ izolacji cieplnej cian zewn trznych, stropów, stropodachów, dachów, pod óg itp. w
budynkach mieszkalnych i inwentarskich;
c/ produkcji ceg y, bloków, pustaków ciennych, p yt stropowych i izolacyjnych itp.

Obowi zuje od dnia

Instytut Techniki Ustanowiona przez Dyrektora Instytutu 1.I.1963 r. w zakresie
Budowlanej Techniki Budowlanej dnia 28.XI.1962 r. materia ów do budo-
M.P. nr 44 Poz. 223 wy cian
1.4. KLASY. W zale no ci od wytrzyma ci próbek stwardnia ej masy na ciskanie (Rcc)
rozró nia si nast puj ce klasy:
80,60,40,20,10.
1.5. NORMY ZWI ZANE
PN/B-04300 Cement. Badania cech fizycznych.
PN/B-04302 Cement. Badania cech
wytrzyma ciowych
PN-55/B-06250 Beton zwyk y
PN-59/B-06710 Kruszywo mineralne. Kruszyny, kliniec
i t ucze
PN-59/B-06711 Kruszywo mineralne. Piasek do
betonów i zapraw
PN-59/B-06712 Kruszywo mineralne. wir
PN-59/B-06713 Kruszywo mineralne. Pospó ka
PN-59/B-06714 Kruszywo mineralne. Badania
techniczne
PN-60/B-06730 Kruszywo lowe. el paleniskowy i
kruszywo z la paleniskowego.
Badania techniczne
PN/B-06731 Projekt do stosowania z dnia 30.III.1961
r. el wielkopiecowy kawa kowy.
Kruszywo budowlane i drogowe.
Badania techniczne
PN-54/B-14243 Surowce do wyrobu ska odrzewu.
Trociny
PN-55/B-14501 Zaprawy cementowo-gliniane
PN/B-23002 el wielkopiecowy granulowany do
produkcji spoiw hydraulicznych
PN-60/B-23011 Kruszywo lowe. el paleniskowy i
kruszywo z la paleniskowego
PN-60/B-30000 Cement portlandzki 250
PN-60/B-3000 Cement portlandzki 350
PN-61/B-30005 Cement hutniczy 250
PN-58/B-32250 Woda do celów budowlanych.
Wymagania techniczne dla wody do
betonów i zapraw
BN (w opracowaniu) Materia y budowlane, t ucze ceglany
do betonu zwyk ego
BN-62/6738-02 Budownictwo z gliny. Masy gliniane
2. WYMAGANIA TECHNICZNE
2.1. MATERIA Y
2.1.1. Cement. Nale y stosowa cement portlandzki 250 wg PN-6o/B-30000 cement portlandzki
350 wg PN-60/B-30001, cement hutniczy 250 wg PH-61/ /B-30005.
2.1.2. Glina. Nale y stosowa rodzaje glin odpowiadaj ce wymaganiom PN-55/B-14501 w postaci
zawiesiny lub wysuszonej i sproszkowanej m czki.
BN-62/6738-01

czka gliniana powinna odpowiada , pod wzgl dem przemia u, nast puj cym warunkom:

a) przesiana:
przez sito 0,5 mM przechodzi 100 %
przez sito 0,2 mm (900 oczek/cm2 ) = przechodzi nie mniej ni 80%
przez sito 0, 08 mm (4900 oczek/cm2) - przechodzi nie mniej ni 60%

b) wodo dno okre lona wg PN/B-04300 powinna wykazywa wska nik

W
0,25
g
gdzie : „w" - oznacza ilo wody w litrach, a "g" - ilo sucho mielonej gliny w litrach.

2.1.3. Piasek. Nale y stosowa piasek wg PN-59/B-06711 odmiany I lub II.

2.1.4. wir. Nale y stosowa wirek gruby N rodzaju B klasy 110 lub 170 wg PN-59/B-O6712

2.1.5. Pospó ka. Nale y stosowa pospó wg PN-59/B-O6713 rodzaju B, klasy i wielko ci ziaren
jak w 2.1.4., z tym zastrze eniem, e punkt piaskowy nie powinien przekracza 50 % w stosunku
ci arowym.

2.1.6. Odpady kamienne. Nale y stosowa odpady kamienne powsta e z obróbki r cznej lub
mechanicznej kamienia, o wielko ci ziaren nie wi kszej ni 20 mm i o punkcie piaskowym nie
przekraczaj cym 50% w stosunku ci arowym.

2.1.7. T ucze ceglany. Nale y stosowa t ucze ceglany wg BN "Materia y budowlane. T ucze
ceglany do betonu zwyk ego" o wymiarach ziaren do 20 mm.
Ci ar nasypowy nie powinien przekracza 1500 kg/m3, zawarto py ów i piasku ceglanego
nie powinna by wi ksza ni 10% w stosunku ci arowym.

2.1.8. el paleniskowy. Nale y stosowa el paleniskowy wg PN-60/B-23011, Ci ar

nasypowy la powinien by zawarty w granicach 700 - 1000 kg/m3, o uziarnieniu 0 - 20 mm, z
zastrze eniem, e zawarto ziaren do 2 mm nie powinna przekracza 40 % w stosunku
ci arowym.

2.1.9. el wielkopiecowy granulowany. Nale y stosowa el odpowiadaj cy wymaganiom

PN/B-23002 z wyj tkiem 2.2.1., 2.2.3. i 2.2.4. z tym, e:
a) ci ar nasypowy la nie powinien by wi kszy ni 1000 kg/m3,
b) el powinien by o charakterze kwa nym,
c) el nie powinien mie rozpadu wapniowego.

Zaleca si stosowanie la o ci arze obj to ciowym 550 - 700 kg/m3 jako wype niacza
lekkiego, a la o ci arze obj to ciowym 800 - 1400 kg/m3 w zast pstwie piasku.

2.1.10. Pa dzierze. Nale y stosowa pa dzierze lniane lub konopne, zdrowe, bez ladów
zbutwienia, ple ni i obcych zanieczyszcze . Dopuszcza si
wyst powania nielicznych w ókien konopnych. Przed u yciem pa dzierze nale y doprowadzi do
stanu powietrzno-suchego i roztrz sn na lu ne cz ci (np. za pomoc wide lub grabi).
Stosowania pa dzierzy w postaci kawa ków zbrylonych jest niedopuszczalne

2.1.11. Trociny. Nale y stosowa trociny z przetarcia pni drewna okorowanego sosnowego,
jod owego lub wierkowego. Do trocin z drzew iglastych dopuszcza si domieszk trocin z drzew
li ciastych w ilo ci nie wi kszej ni 8 % w stosunku ci arowym.
Zawarto m czki drzewnej w trocinach nie powinna by wi ksza ni 10% w stosunku
ci arowym.
Trociny powinny mie barw drewna o odcieniu jasnym bez ladów zbutwienia, zaparzenia
i zagrzybienia, wolne od zanieczyszcze kor , kawa kami drewna, li mi itp.
Trociny przed u yciem do masy powinny by przesiane przez sito o oczkach kwadratowych o
wymiarze boku oczka. 4 mm, zmineralizowane w 6% wodnym roztworze chlorku wapnia w ci gu
24 godzin, przesuszone i u yte w stanie suchym o wilgotno ci do 8 % w stosunku ci arowym.
Trociny zmineralizowane nale y przechowywa w pomieszczeniach zabezpieczaj cych. je od
opadów atmosferycznych i silnego dzia ania promieni s onecznych.

2.1.12 Stru yny. Nale y stosowa stru yny solarne z drewna sosnowego, jod owego lub
wierkowego.

Stru yny nie powinny zawiera kory, trocin, m czki drzewnej, kawa ków drewna, li ci i cia
obcych.

Stru yny powinny mie naturaln barw drewna, bez ladów zbutwienia i zagrzybienia.
Grubo stru yn nie powinna by wi ksza ni 1 mm, a szeroko do 30 mm.

Stru yny przed u yciem do masy powinny by przesiane przez sito o oczkach kwadratowych o
wymiarze boku oczka 40 mm oraz zmineralizowane i przechowane wg 2.1.11.

2.1.13 Sieczka. Nale y stosowa sieczk ze s omy ytniej, pszennej lub

rzepakowej o d ugo ci a 2-20 cm, zale nie od najmniejszego wymiaru
wyrobu lub przekroju jego cianki.
oma u yta do przygotowania sieczki powinna by wie a, bez ladów zgnilizny, nie powinna
zawiera k osów, ziaren i obcych zanieczyszcze ro linnych (np. trawa, li cie).
2.1.14. Woda. Mo na stosowa ka wod z wyj tkiem wody ciekowej.

2.2. WYMAGANIA STAWIANE PRZYGOTOWANIU MASY.

2.2.1. Przygotowanie zawiesiny glinianej. Zawiesin glinian nale y przygotowywa r cznie lub
mechanicznie zgodnie z 3.2. PN-55/B-14501. Zawiesina gliniana nie powinna zawiera grudek nie
rozdrobnionej gliny, i innych obcych zanieczyszcze . M czk glinian , nale y przygotowywa
przez zmielenie wysuszonej gliny w m ynach kulowych lub m otkowych.
 Wilgotno gliny u ytej dc przemia u powinna by mniejsza ni 8% ci arowo. M czka
gliniana pad wzgl dem przemia u powinna odpowiada warunkom podanym w 2.1.2.

2.2.2. Przygotowanie zaczynu. Zaczyn cementowo-gliniany nale y wykonywa przez dok adne
przemieszanie cementu z zawiesin glinian sposobem r cznym lub mechanicznym.

Ilo dozowanych sk adników do przygotowania zaczynu cementowo-glinianego powinna

odpowiada podanym proporcjom dla poszczególnych mas. Przygotowany zaczyn nale y zu w
ci gu 1 godzin od chwili przygotowania, a w okresie letnim przy temperaturze powy ej 25oC, czas
zu ycia zaczynu na le y skróci dc l/2 godziny.

2.2.3. Przygotowanie zaprawy. Zapraw camentowo-glinian do wyrobów nale y wykonywa

cznie lub mechanicznie wg PN-55/B-14501 z tym zastrze eniem, e ilo wody dodawana przy
przygotowaniu, zaprawy powinna zapewni urabialno masy i nie powodowa wyciekania
zaczynu cementowo-glinianego w czasie ubijania, wibrowania lub wibroprasowania.

Przy stosowaniu m czki glinianej nale y m czk glinian miesza na sucho z cementem
cznie lub mechanicznie do czasu uzyskania jednolitej barwy mieszaniny, nast pnie doda piasek.
Mieszaj c te sk adniki na sucho nale y wlewa stopniowo wod jak przy przygotowywaniu
zaprawy z zawiesin glinian .

Przy stosowaniu suchego piasku dopuszcza si jednoczesne dozowanie m czki glinianej,

cementu oraz piasku i mieszanie tych sk adników na sucho.
2.2.4. Przygotowanie masy. R czne przygotowanie masy nale y wykonywa w skrzyni lub na
pomo cie.

Mechaniczne przygotowanie masy z wype niaczami organicznymi nale y wykonywa w

betoniarkach przeciwbie nych.

Mechaniczne przygotowanie masy z wype niaczami mineralnymi nale y wykonywa w

betoniarkami wolnospadowych lub przeciwbie nych.

Ilo wody, dodawanej do przygotowanej masy, powinna odpowiada wymaganiom podanym

w 2.2.3.

2.2.5. Kolejno dozowania. Przy przygotowywaniu masy nale y zachowa nast puj kolejno
dozowania i mieszania sk adników;

a) przy wype niaczach mineralnych (piasek, wir, pospó ka, odpady kamienne, t ucze ceglany,
le itp.), do przygotowanego zaczynu z cementu i zawiesiny glinianej wg 2.2.2. nale y
dodawa piasek, a nast pnie jeden z podanych w tablicach 1-4 wype niaczy. Wilgotno
ucznia ceglanego i la paleniskowego powinna wynosi od 10% do 15 % w stosunku
ci arowym;

b) przy wype niaczach organicznych (sieczka, trociny, stru yny) do przy gotowanego zaczynu
nale y doda jeden z podanych w tablicy 5 wype niaczy, a nast pnie piasek;

c) przy u yciu m czki glinianej wg 2.2.3. do przygotowanej zaprawy na suche nale y dodawa
nast pnie jeden z podanych w tablicach 1 - 5 wype niaczy, dozuj c wod podczas mieszania
w ilo ci podanej w 2.2.3
2.2.6. Konsystencja masy. Masa powinna by o takiej wilgotno ci i konsystencji, aby po
zgnieceniu w r ku nie wydziela a wody i nie rozpada a si . Ilo wody zawarta w masie powinna
zapewnia urabialno jej podczas formowania, a jednocze nie nie powodowa wyciekania
zaczynu cementowo-glinianego podczas ubijania, wibrowania. i wibroprasowania.

2.2.7. Proporcja sk adników masy. Orientacyjne proporcje sk adników masy, zawieraj cej
zawiesin glinian o konsystencji "15", w zale no ci od rodzaju wype niaczy i klasy wyrobów,
podaj tablice 1 – 5. W przypadku wykonywania masy przy u yciu m czki glinianej nale y
odpowiednio dodawa 0,5 m3 (lub 640 kg) m czki glinianej zamiast 1 m3 (1000 l) zawiesiny
glinianej .

Tablica 1
Orientacyjny sk ad masy do wyrobów cementowo-glinianych z piaskiem

Ilo materia u na 1 m3 masy

Stosunek zawiesina
obj to ciowy gliniana
cement piasek
sk adników konsystencji Klasa masy
cement : zawiesina „15”
: piasek
kg l l

1:1:3 350 290 870 80

1:1:5 220 190 900 60
1:1:6 180 150 930 40
1:1,5:8 160 200 1070 20

Tablica 2
Orientacyjny sk ad masy do wyrobów cementowo-glinianych ze wirem
(pospó ka lub odpady kamienne)

Ilo materia u na 1 m3 masy

Stosunek zawiesina
obj to ciowy gliniana
sk adników cement piasek wir
konsystencji Klasa masy
cement : „15”
zawiesina : piasek
: wir kg l l l

1:1:2,5:6,5 170 145 335 780 80

1:2:3:9 125 197 300 980 60
1:3:3:10 110 275 275 1050 40
 Tablica 3
Orientacyjny sk ad masy do wyrobów cementowo-glinianych z t uczniem ceglanym

Ilo materia u na 1 m3 masy

Stosunek
zawiesina
obj to ciowy
gliniana ucze
sk adników cement piasek Klasa
konsystencji ceglany
cement : „15” masy
zawiesina : piasek
: t ucze kg l l l

1:1:2,5:5,5 175 135 335 740 80

1:2:3:9 125 195 300 980 60
1:3:3:9 115 275 275 820 40

Tablica 4
Orientacyjny sk ad masy do wyrobów cementowo-glinianych z lem paleniskowym

Ilo materia u na 1 m3 masy

Stosunek
zawiesina
obj to ciowy
gliniana el
sk adników cement piasek Klasa
konsystencji paleniskowy
cement : „15” masy
zawiesina : piasek
: el kg l l l

1:1,5:1,5:3 290 340 340 670 80

1:2:3:5 180 180 440 730 60
1:2:5:6 130 240 520 650 40
 Tablica 5
Orientacyjny sk ad masy do wyrobów cementowo-glinianych z wype niaczami organicznymi
(sieczka, trociny, stru yny, pa dziorze)

Stosunek Ilo materia u na 1 m3 masy

obj to ciowy zawiesina Wype niacz organiczny
sk adników cement gliniana
cement : piasek Klasa
konsystencji sieczka trociny stru yny pa dzierze
zawiesina : „15” masy
piasek :
wype niacz kg l l kg kg kg kg
organiczny

1:1:0,5:3 460 355 180 - - 78 - 80

1:1:0:4 390 300 - - - 103 - 60

1:1:0,5:3 375 290 150 - 175 - - 60

1:1,5:0:6 285 335 - - - 110 - 40

1:1:0:3 410 330 - - 195 - - 40

1:2:0:8 230 360 - - - 105 - 20

1:1:0:4 290 230 - - 185 - - 20

1:3:3:5 180 450 450 56 - - - 20

1:3:0:10 115 265 - - 190 - - 10

1:3:2:8 170 420 280 84 - - - 10

1:5:0:12 120 500 - - - - 170 10

2.2.8. Czas zu ycia masy. Mas nale y przygotowa w takich ilo ciach aby zu ycie nast pi o przed
up ywem dwóch godzin od chwili przygotowania ze czynu, W okresie letnim, przy temperaturze
powy ej 25°C, czas zu ycia masy nale y, ograniczy do jednej godziny.
2.2.9. Formy. Formy powinny by nieodkszta calne, szczelne i atwo rozbieralne i wykonane z
drewna, stali albo z innych stosownych materia ów.
2.2.10. Zag szczanie masy
2 . 2.10.1. Zag szczanie sposobem r cznym. Zag szczanie masy przy wykonywaniu cian lub
wyrobów sposobem r cznym, nale y wykonywa w formach za pomoc ubijaków drewnianych,
okutych blach lub stalowych.
Rodzaj, kszta t i ci ar ubijaka powinien zapewni prawid owe zag szczanie masy w
wyrobach.
2.2.10.2. Zag szczanie sposobem mechanicznym. Zag szczanie masy z wype niaczami
mineralnymi w cianach lub wyrobach nale y wykonywa w formach
przez wibrowanie. Zag szczenie masy z wype niaczami z li lekkich w wyrobach zaleca si
wykonywa przez wibroprasowanie.

Zag szczanie masy z wype niaczami organicznymi w wyrobach wykonanych sposobem

mechanicznym nale y wykonywa w formach stalowych przez prasowanie lub wibroprasowanie
pod takim ci nieniem, aby nie powodowa wyciekania zaczynu, cementowo-glinianego z
formowanych wyrobów. Zaleca si stosowanie ci nienia 10-15 kg/cm2.

2.2.11. Dojrzewania

2.2.11.1. Dojrzewanie naturalne. Wyroby nale y poddawa wst pnemu dojrzewaniu naturalnemu
pod zadaszeniem w temperaturze otoczenia nie ni szej ni 5 0C,
Wyroby z wype niaczami mineralnymi powinny dojrzewa w ci gu 1-8 dni, a wyroby z
wype niaczami organicznymi w ci gu 3-5 dni.

W okresie, gdy temperatura otoczenia w ci gu doby spada poni ej 5°C dopuszcza si

dodawanie do masy (w czasie jej przygotowania) 3 % chlorku wapnia w stosunku do ci aru
ytego cementu, dozuj c w postaci roztworu wodnego.

Po okresie dojrzewania wst pnego wyroby nale y u w stosy do dalszego dojrzewania.

2.2.11.2. Dojrzewanie sztuczne. Wyroby z wype niaczami organicznymi, po

okresie wst pnego dojrzewania, nale y naparza w komorach sta ych lub
pod krytymi komorami naparzalniczymi.

Wyroby z wype niaczami mineralnymi nale y naparza bez wst pnego dojrzewania.

Temperatura naparzania 70 - 80°C. Cykl naparzania powinien przebiega wg zalece podanych

w normach przedmiotowych na poszczególne wyroby.

2.2.12. Piel gnacja w okresie dojrzewania. Wyroby z wype niaczami mineralnymi, po okresie
wst pnego dojrzewania, nale y polewa równomiernie wod (polewaczk z sitkiem lub w em
gumowym z rozpylaczem) dwa razy dziennie w ci gu 7 dni. Konstrukcje monolityczne,
wykonywane w deskowaniu, nale y polewa jeden raz dziennie w ci gu 7 dni, rozpoczynaj c po
usuni ciu deskowania. Wyroby z wype niaczami organicznymi nale y zabezpiecza przed opadami
atmosferycznymi i zbyt szybkim wysychaniem, ochraniaj c przed bezpo rednim dzia aniem
promieni s onecznych w ci gu 28 dni.

2.2.13.Cechy wytrzyma ciowe. Wytrzyma na ciskanie (Rc ) w stanie powietrzno-suchym w

kierunku prostopad ym do p aszczyzny podstawy walca o rednicy 8 cm, po sko czonym procesie
dojrzewania nie mo e by mniejsza dla poszczególnych klas masy ni :

w klasie 80 Rc min = 80 kg/cm2

w klasie 60 Rc min = 60 kg/cm2
w klasie 40 Rc min = 40 kg/cm2
w klasie 20 Rc min = 20 kg/cm2
w klasie 10 Rc min = 10 kg/cm2
2.2.14. Cechy fizyczne
2.2.14.1. Ci ar obj to ciowy masy po sko czonym procesie dojrzewania w stanie wysuszonym do
sta ego ci aru, w zale no ci od jej klasy, powinien wynosi :

dla klasy 10 600 ÷ 750 kg/m3

dla klasy 20 750 ÷ 900 kg/m3
dla klasy 40 900 ÷ 1200 kg/m3
dla klasy 60 1200 ÷ 1600 kg/m3
dla klasy 80 1600 ÷ 2000 kg/m3

2.2.14.2. Nasi kliwo ci arowa masy, po sko czonym procesie dojrzewania z wype niaczami
mineralnymi nie powinna przekracza 25%, a z wype niaczami organicznymi – 60%

3. BADANIA TECHNICZNE

3.1. RODZAJE BADA

3.1.1. Badanie surowców obejmuje:

a) badanie cementu,
b) badanie gliny i m czki glinianej,
c) badanie wype niaczy mineralnych,
d) badanie wype niaczy organicznych.

3.1.2. Badanie masy cementowo-glinianej obejmuje:

a) badanie konsystencji zawiesiny glinianej,

b) badanie konsystencji masy,
c) badanie jednorodno ci zaczynu i masy,
d) badanie ci aru obj to ciowego masy,
e) badanie wytrzyma ci masy na ciskanie,
f) badanie nasi kliwo ci masy.
3.2.PRZEPROWADZANIE BADA
3.2.1. Miejsca przeprowadzania bada . Badania nale y przeprowadza w laboratorium wytwórni
lub w Instytucie Techniki Budowlanej, w Zak adach Bada i Do wiadcze , albo w odpowiednich
zak adach wy szych uczelni.

3.2.2.Okres przeprowadzania bada . Badania nale y przeprowadza dla bie cej produkcji
wytwórni, nie mniej ni co dwa tygodnie oraz przy ka dej zmianie dostawy surowca.

Wyniki bada s podstaw do zakwalifikowania masy do odpowiedniej klasy.

3.2.3. Pobieranie próbki. Pobieranie i przygotowanie próbki masy do ba-

da ci aru obj to ciowego, nasi kliwo ci i wytrzyma ci na ciskanie
nale y wykonywa w sposób nast puj cy: na ka de 50 m3 masy, wykonanej z jednakowych
sk adników, nale y pobra 5 próbek walcowych o rednicy 8 cm i wysoko ci 8 cm. Próbki
wykonane z masy przeznaczonej do produkcji nale y przechowywa przy normalnym dojrzewaniu
wg PN-55/B-06250, za przy dojrzewaniu sztucznym powinny podlega tym samym procesom
technologicznym co gotowe wyroby.

3.2.4. Opis bada

3.2.4.1. Badanie cementu nale y przeprowadza wg PN/B-04300 i PN/B-04302.
3.2.4.2. Badanie gliny i m czki glinianej. Badanie gliny do przygotowania zawiesiny glinianej lub
czki glinianej nale y przeprowadza wg PN-55/B-14501.

Do bada przemia u m czki glinianej nale y u ywa sit tkanych o wymiarach boku oczka
kwadratowego = 0,5 mm, 0,2 mm i 0,08 mm.

czka gliniana powinna by przesiewana w stanie suchym i przechodzi bez reszty przez sito
o wymiarach oczka 0,5 mm; pozosta ci na sicie o wymiarach oczka 0,2 mm powinny by nie
wi ksze ni 20 % w stosunku ci arowym do ilo ci przesiewanej m czki, a na sicie o wymiarach
oczka 0,08 mm - nie wi ksze ni 40%.
3.2.4.3. Badanie wype niaczy mineralnych nale y przeprowadza wg nast puj cych norm:
a) piasek, wir, pospó ka i odpady kamienne wg PN-59/B-06714
b) ucze ceglany wg PN-59/B-O6714 i uzupe nie podanych w BN "Materia y budowlane.
Tucze ceglany do betonu zwyk ego",
c) el paleniskowy wg PN-60/B-06730,
d) el wielkopiecowy granulowany wg PN/B-23002 Z tym, e badania na rozpad
ortokrzemianowy nale y wykonywa wg PN/B-06731 (Projekt do stosowania) p. 3.4.1.
3.2.4.4 Badanie wype niaczy organicznych nale y przeprowadza wg nast puj cych, norm:
a) trociny wg PN-54/B-14243 z wyj tkiem bada na zawarto substancji ywicznych,
b) stru yny wg PN-54/B-14243 z wyj tkiem bada na zawarto substancji ywicznych i
rozdrobnienia.
Do bada rozdrobnienia stru yn nale y u ywa sit tkanych o dwóch wymiarach oczek. Jedno sito
o wymiarach boku oczka kwadratowego = 40 mm i drugie o wymiarach boku oczka kwadratowego
= 4 mm. Stru yny powinny przechodzi bez reszty przez sito o oczkach 40mm, a pozosta na
sicie o boku oczka kwadratowego 4 mm powinna wynosi co najmniej 80 % w stosunku
ci arowym.
Pomiar grubo ci i szeroko ci stru yn nale y wykonywa po badaniach na rozdrobnienie, za
pomoc suwmiarki z dok adno ci . do 0,1 mm przy pomiarach grubo ci. Do pomiarów nale y
ywa stru yny pozosta e na sicie o oczkach = 4 mm.
Pomiar nale y przeprowadza co najmniej na 20 stru ynach, a jako wynik przyj redni
arytmetyczn z przeprowadzonych pomiarów, przy czym dopuszcza si odchy ± 20 % od
wymiarów podanych w 2.1.10.
 c) sieczk wg BB-62/6738-02
d) pa dzierza za pomoc ogl dzin, czy odpowiadaj wymaganiom stawianym w 2.1.10.

3.2.4.5. Badanie konsystencji zawiesiny glinianej nale y przeprowadza wg PN-55/B-14501.

3.2.4.6. Badanie konsystencji masy nale y wykonywa nie rzadziej ni 2 razy w ci gu zmiany
roboczej dla ka dego sk adu przygotowanej zaprawy lub masy wg metod podanych w PN-55/B-
06520.

Przy produkcji r cznej dopuszcza si orientacyjne oznaczanie konsystencji masy za pomoc

pobrania masy w r i zgniecenie jej w r ku. Po zgnieceniu masa nie powinna wydziela wody, a
po rozwarciu d oni uformowana bry ka nie powinna si rozpada .

3.2.4.7. Badania jednorodno zaczynu i masy nale y wykona wg PN-55/ B-14501.

3.2.4.8. Badania ci aru obj to ciowego masy nale y przeprowadza na próbkach zgodnie z 3.2.3.
Ci ar ustala si przez zwa enie próbek wysuszonych do sta ego ci aru w temperaturze 105 ±
2oC. Obj to próbek okre la si przez pomiar z dok adno ci do
0,01 cm rednicy i wysoko ci oraz obliczenie obj to ci.
Ci ar obj to ciowy masy w kg/m3 okre la si ze wzoru:

C
CG z dok adno ci do dwóch znaków dziesi tnych
V
w którym:
C G - ci ar obj to ciowy próbki
C - ci ar próbki wysuszonej
V - obj to próbki

3.2.4.9. Badanie wytrzyma ci masy na ciskanie nale y przeprowadza na próbkach pobranych i

przygotowanych wg 3.2.3. po sko czonym procesie dojrzewania. Próbki powinny by ciskane w
stanie powietrzno-suchym wg PN-55/B-06250.

Wynik bada wytrzyma ci nale y oblicza jako redni arytmetyczn z wyników zgniatania 5
próbek, przy czym nie wi cej ni dwie próbki mog wykaza wytrzyma zawart w granicach
od 0,8 RCMIN do RCMIN .

3.2.4.10. Badanie nasi kliwo ci masy nale y przeprowadza na próbkach pobranych i

przygotowanych wg 3.2.3. po sko czonym procesie dojrzewania.

Badania nale y wykonywa wg PN-55/B-06250.

Wynik bada nasi kliwo ci nale y oblicza jako redni arytmetyczn z wyników
nasi kliwo ci 5 próbek i podawa ostateczny wynik nasi kliwo ci wagowej w procentach, przy
czym nie wi cej ni 1 próbka mo e wykaza nasi kliwo ci arow wi ksz od podanej
w normie o 5%.
3.2.5 Ocena wyników bada .
3.2.5.l Ocena bada surowców. Surowce nale y uzna za odpowiadaj ce wymaganiom normy,
je eli badania przeprowadzone zgodnie z 3.2.4.1., 3.2.4.2, 3.2.4.3., 3.2.4.4, dadz wyniki
dodatnie.
Je eli chocia jedno badanie jednego z surowców da wynik ujemny, dany surowiec nale y
uzna za niezgodny z wymaganiami normy.
Wype niacz organiczny, uznany za niezgodny z wymaganiami normy, mo e by ponownie
przesuszony i przesiany, a nast pnie poddany powtórnemu badaniu, którego wynik b dzie
ostateczny.

3.2.5.2. Ocena badania konsystencji zawiesiny i masy glinianej. Konsystencj zawiesiny glinianej
nale y uzna za odpowiadaj wymaganiom normy, je eli zosta y spe nione wymagania
PN-55/B-14501.

Konsystencj masy cementowo-glinianej nale y uzna za odpowiadaj wymaganiom normy,

je eli zosta y spe nione wymagania podane w 3.2.4.6.

W przypadku, gdy konsystencja zawiesiny nie odpowiada wymaganiom normy, nale y doda
wod lub usun jej nadmiar i powtórnie wykona oznaczenie.

3.2.5.3. Ocena badania jednorodno ci zaczynu i masy. Jednorodno zaczynu lub masy nale y
uzna za odpowiadaj ce wymaganiom normy, je eli zosta y spe nione wymagania PN-55/B-14501.
W przypadku, gdy jednorodno zaczynu lub masy nie odpowiada wymaganiom normy,
mieszanie sk adników nale y przed i przeprowadzi ponownie badania.

3.2.5.4. Ocena badania ci aru obj to ciowego masy. Ci ar obj to ciowy masy nale y uzna za
zgodny z wymaganiami normy dla danej klasy masy, je eli rednia arytmetyczna wyników zawarta
jest w granicach podanych w 2.2.14.1.

Je eli jedna próbka wyka e odchy od obliczonej redniej wi ksz ni 10%, nale y j
odrzuci i obliczy jeszcze raz redni arytmetyczn wyników, która jest wynikiem ostatecznym.
Je eli wyników, ró ni cych si o wi cej ni 10 % od obliczonej redniej jest wi cej ni 2,
badania nale y powtórzy .
3.2.5.5. Ocena badania wytrzyma ci masy na ciskanie. Wytrzyma masy na ciskanie nale y
uzna za zgodn z wymaganiami normy dla danej klasy masy, je eli rednia arytmetyczna
wyników, uzyskanych na pi ciu walcach (próbkach), jest równa lub wi ksza od wytrzyma ci
RCMIN przewidzianej w 2.2.13. dla danej klasy masy.
Mas , która wykaza a wytrzyma na ciskanie mniejsz ni wymagana dla danej klasy
masy, nale y zaliczy do klasy odpowiednio ni szej.
3.2.5.6. Ocena badania nasi kliwo ci masy. Nasi kliwo masy nale y uzna za odpowiadaj
wymaganiom normy, je eli rednia arytmetyczna wyników, uzyskanych na pi ciu walcach
(próbkach), jest mniejsza lub równa nasi kliwo ci okre lonej w 2.2.14.2.
3.2.6. Za wiadczenie. Instytucja przeprowadzaj ca badania lub wytwórnia powinny, na danie
odbiorcy, wyda za wiadczenia, zawieraj ce krótki opis i wyniki liczbowe bada .

4. POSTANOWIENIA PRZEJ CIOWE

Do czasu, ustanowienia normy bran owej BN "Materia y budowlane. T ucze ceglany do betonu
zwyk ego" nale y w zakresie postanowie 2.1.7 stosowa si do postanowie normy resortowej
RN-57/MB-0776 "Materia y budowlane. T ucze ceglany do betonu zwyk ego".

K O N I E C