You are on page 1of 6

TECHNOLOGIA Mastering w domowym studiu

Mastering
w domow ym studiu
Tomasz Hajduk

Na cz ym polega mastering i cz y
można zrobić go w domow ym stu -
diu? W niniejsz ym tekście odpowie -
my na parę pytań związanych z t ym
dla niektór ych tajemnicz ym tema -
tem i pokażemy Wam jak samemu
można podjąć się próby masteringu
własnych produkcji.

Na czym polega mastering? Znako-


micie wyjaśnił to Tom Meyer, właściciel
studia Master & Servant w wywiadzie
dla naszego pisma (patrz str. 72). Dzi-
siejszy mastering polega nie tylko na
ustaleniu właściwej kolejności nagrań
i wyrównaniu poziomów, to także pro-
ces dostosowania brzmienia nagrań do
kanonów brzmieniowych jakie obowią- w domu utworów na płytę demo chcieli- jej amatorsko brzmiący, buczący
zują na rynku, dostosowanie brzmienia byście zapewne, by płyta ta po trafieniu drum’n’bass na taniej wieży hi-fi, uśmiech-
nagrań do większości systemów odsłu- do odtwarzacza w dziale A&R jakiejś nie się tylko z politowaniem. Co innego,
chowych i w końcu proces poprawy wytwórni zabrzmiała jak najlepiej, gdy odtworzysz dobrze brzmiący i rasowo
brzmienia osiągniętego podczas mik- potężnie i powaliła na kolana wszyst- wyprodukowany kawałek, przy którym
sów, czyli tzw. końcowy szlif. Wiele osób kich tam obecnych. Tak, to byłoby pięk- zapyta z niedowierzaniem „to naprawdę
twierdzi, że mastering to trzeci podsta- ne... Prawdą jest, że pierwsze wrażenie twoja produkcja?”. Tak. Zdecydowanie
wowy proces produkcji nagrań – po reje- często decyduje o sukcesie. warto poznać podstawy domowego
stracji śladów i miksach. Jest w tym Inny przykład. Wielu z nas jest też masteringu! Zatem do dzieła!
Choć wydaje się, że
dużo prawdy. Jeżeli chodzi o wysokobu- didżejami. Niejeden didżej wpadł pew- najbardziej efek-
dżetowe produkcje sprawa jest oczywi- nie kiedyś na pomysł tego, by włączyć tywną metodą maste- Głośność to nie wszystko
ringu w warunkach
sta – artyści bez wahania inwestują do setu własną twórczość, nad którą domowego studia Jednym z głównych problemów jest
w zawodowy mastering by mieć pew- dłubie po cichu w domu. Nie ma się co jest korzystanie z na- właściwa głośność nagrań. A może
rzędzi programo-
ność, że zrobili wszystko, aby płyta dziwić, trzeba pokazywać swój talent, wych, to jednak wiele raczej uczynienie naszych nagrań naj-
zabrzmiała jak najlepiej. W tym tekście a nic lepszego nie może się zdarzyć osób woli przeprowa- głośniejszymi ze wszystkich nagrań
dzać finalną obróbkę
chciałbym się jednak skupić na produk- didżejowi niż widok tłumu bujającego nagrań za pomocą
świata... No tak. To kwestia wielce dys-
cjach niskobudżetowych, na nagraniach się w klubie do jego własnego przeboju. zewnętrznych urzą- kusyjna. Ale jak się okazuje coraz więk-
powstających w domowych studiach, Trzeba dodać, że muzyka klubowa oraz dzeń. Na rynku jest sza liczba artystów przestaje przywiązy-
kilka urządzeń temu
często na niedrogim sprzęcie. nagłośnienie klubowe też jest nie lada dedykowanych. wać wagę do głośności. Ostatnie lata
wyzwaniem dla osób realizujących Sprzęt taki wyposa- pokazują, że próbując zrobić „najgło-
żony jest w zestaw
Po co mastering? nagrania. W tym przypadku właściwy wszystkich potrzeb- śniej”, zepsuto tym sposobem wiele cie-
Nie dziwi fakt, że każdemu zależy na mastering pozwoli wmiksować Waszą nych narzędzi: kom- kawych albumów, których nie da się
presor, limiter, ko-
tym, by jego produkcje brzmiały jak naj- produkcję w resztę granego materiału. rektor, exiter. Najpo- słuchać – że wspomnę te, które wszyst-
lepiej. Co więcej, chcemy by nasze nagra- Trzecim przykładem jaki znam, dla pularniejsze z nich kim w redakcji przychodzą od razu na
to: TC Electronics Fi-
nia wyróżniały się na tle innych nawet którego warto zgłębić podstawy tajem- nalizer 96K, Focusrite myśl: „Vapor Trails” Rush, „By The Way”
wtedy, a może w szczególności wtedy, nej sztuki masteringu jest sytuacja, gdy Platinum Mixmaster Red Hot Chili Peppers, „One” Dirty Vegas
(na zdjęciu) oraz
gdy są to nagrania demo. Kiedy wypala- chcemy pochwalić się swoim hobby no- Behringer Ultramizer czy „Music” Madonny. Szkoda, bo to
cie kilka własnych, wyprodukowanych wo poznanej dziewczynie. Gdy włączysz Pro DSP1424P. naprawdę niezłe albumy. Skąd wzięła
się taka fascynacja głośnością nagrań?
Duży wpływ na to miały zapewne stacje
radiowe, które prześcigając się w tym by
zagrać najgłośniej w eterze, instalują
w studiach emisyjnych limitery powo-
dujące zwiększenie głośności sygnału
do granic możliwości. Wielu artystów,

60 Est rada i Studio • czerwiec 2005


słysząc utwory swoje tudzież konkurencji
przez radio, zaczęło się zastanawiać: „dlacze-
go mój utwór nie brzmi tak dobrze jak w ra-
diu?” I zaczął się wyścig kto zrobi głośniej.
Nikogo nie dziwi dziś określenie „wypasiony
master”, oznaczające maksymalnie głośne
nagranie. Utwory poddawane są pierwszej
kompresji już podczas miksów, potem inży-
nier masteringowy otrzymuje zadanie zrobie-
nia kawałka jeszcze głośniej, najgłośniej jak
się da. Następnie utwór trafia do radia i prze-
puszczany jest przez jeszcze jedną „prasę”.
Z przyzwoitego brzmienia nie zostaje nic, tyl- Korzystając z dostępnych w edytorach audio mierników pozio-
mu należy sprawdzić różnicę między poziomem maksymalnym,
ko męczący knot, którego nie da się słuchać a poziomem średnim. Przyjmuje się, że optymalne brzmienie go-
dłużej niż dwie minuty. towego nagrania uzyskamy wtedy, gdy różnica między pozio-
Ustalmy więc od razu to, że zadaniem mem maksymalnym a średnim wynosi ok. 14dB. Chcąc uzyskać
bardzo głośne nagranie można ją zmniejszyć do 12dB, choć
masteringu nie jest uczynienie utworu jak czasem można się też spotkać z wręcz morderczym 9dB...
najgłośniejszym. Chodzi raczej o to, by dopa-
sować brzmienie utworów do jakości brzmie- Najważniejszy jest miks
nia, jaką posiadają inne produkcje obecne na Cofnijmy się o krok, do etapu miksu. Koń-
rynku. Znam jeden dobry sposób na zdefinio- cowy miks to podstawa. Musi zabrzmieć jak
wanie tego właściwego brzmienia. Spróbuj najlepiej. Im lepiej zabrzmi końcowy miks,
wyobrazić sobie swój kawałek na składance, tym lepsze będzie finalne brzmienie utworu.
wśród utworów w podobnym stylu, albo Nie warto w tym miejscu odpuszczać i liczyć
nawet w różnych stylach. Robiąc sobie taką na to, że poprawi się wszystko podczas ma-
składankę i porównując utwory łatwo doj- steringu. Szczególnie, jeśli jest to produkcja
dziesz do wniosku, co można poprawić realizowana w domu. Zrób finalny miks najle-
w twoim utworze. Mowa oczywiście o ogól- piej jak możesz. Gdy już ustawisz proporcje
nym brzmieniu, proporcjach basu, środka instrumentów, zwróć szczególną uwagę na
i wysokich tonów, poziomie wokalu, stopy czy brzmienie całości, posłuchaj czy utwór nie jest
werbla. Wszelkie artystyczne kwestie nie są tu przebasowany, albo czy nie jest za jasny, nie
brane pod uwagę. ma za dużo hi-hatu i czy wokal jest odpowied-
nio głośno. Spróbuj pomyśleć w tym momen-
Jeśli nasze pomieszczenie odsłuchowe lub wykorzystywany
system monitorowy okazuje się nie do końca doskonały, wów- cie co będziesz chciał poprawić w brzmieniu
czas warto podeprzeć się narzędziem prezentującym rzeczy- tego kawałka potem, na etapie masteringu,
wistą charakterystykę odtwarzanego materiału audio – anali-
zatorem widma. Jednym z najlepszych i najbardziej wszech- i popraw to wszystko co możesz właśnie na
stronnych narzędzi tego typu jest PAS Spectrum Analyzer. etapie miksu. Następnie zadbaj o to, by miks
Wersja Pro Lab kosztuje 110 euro i można ją kupić bezpo-
średnio na stronie producenta: www.audio-software.com. miał jak najwyższy poziom szczytowy, najle-
Demo programu działa bez żadnych ograniczeń przez 14 dni. piej w granicach -2dB. Jeśli poziom miksu jest

Est rada i Studio • czerwiec 2005


TECHNOLOGIA Mastering w domowym studiu

za niski lub za wysoki, spróbuj podnieść lub Innym rozwiązaniem są plug-iny o specjal-
Kompresja
obniżyć poziom wszystkich ścieżek w miksie nym przeznaczeniu. Są to wtyczki, których
Użycie kompresora jest pomocne w wyrównaniu poziomu na-
tak, by zbliżyć się do właściwej wartości. Kie- jedynym zadaniem jest finalizacja nagrań. grania. W wielu miejscach można zaobserwować wyskakujące
dy miks będzie gotowy, dobrze jest umieścić Należą do nich np. aplikacje Izotope Ozone szczyty sygnału, które powodują, że nawet po normalizacji do
go w specjalnie opisanym folderze. Może się i T-Racks. Plug-iny tego rodzaju uzbrojone są wyższego poziomu nagranie wciąż pozostaje za ciche. Te znacz-
nie głośniejsze od reszty punkty szczytowe występują najczę-
zdarzyć, że będziesz miał kilka wersji osta- najczęściej w kompresor wielopasmowy, pro- ściej w momentach użycia różnych efektów perkusyjnych, mo-
tecznego miksu, z podbitym wokalem, gło- cesor poszerzenia bazy stereo oraz limiter. mentach działania filtru z dużym rezonansem lub miejscach,
gdzie uderzenie stopy pokrywa się z basem powodując nagły
śniejszą stopą czy werblem itd. Warto mieć Uruchamia się je w kanale efektowym Output
skok poziomu sygnału. Zastosowanie lekkiej kompresji do całej
wszystko właściwie opisane i w jednym miej- Bus sekwencera lub edytora. ścieżki powoduje wyrównanie poziomu nagrania i likwiduje
scu. W moim komputerze takie foldery noszą Jeszcze innym, nieco droższym niepożądane skoki dynamiki. Zastosowanie
kompresora sprawi także, że brzmienie
nazwę Final Mix i umieszczam je zawsze rozwiązaniem są karty z proceso- stanie się bardziej zwarte, a całość wyda
w folderze każdego projektu. Innym folderem, rem efektów w rodzaju TC Power- się bardziej osadzona i utwór zabrzmi pro-
który zawsze tworzę dla każdego projektu, Core lub UAD-1. Urządzenia te fesjonalnie.
Ustawienie kompresora do działań ma-
jest folder Master przeznaczony na ostatecz- posiadają na pokładzie zestaw steringowych różni się nieco od ustawień
ne, sfinalizowane wersje utworu. wysokiej klasy efektów i są świet- podczas tradycyjnego stosowania kompresji
nym rozwiązaniem w przypadku, do pojedynczych ścieżek. Jeżeli posiadasz
kompresor z automatycznym ustawieniem
Narzędzia gdy ktoś myśli o masteringu czasu ataku i powrotu (Attack i Release)
Wiele osób robiących mastering własnych w domowym zaciszu. wypróbuj właśnie takich ustawień. Jeżeli nie
masz opcji Auto ustaw czas ataku na 10ms
nagrań preferuje wykorzystanie do tego osobnej
a wartość parametru Release na 300ms
aplikacji, innej niż ta, której używają do rejestra- Przebieg pracy i pokręć gałkami w tym rejonie do momentu
cji śladów i miksu lub użycie zewnętrznego Przebieg działań masteringo- aż uzyskasz zadowalające Cię brzmienie.
Parametr Ratio powinien mieć ustawienie
urządzenia. Jest to o tyle dobre rozwiązanie, wych można podzielić na trzy w okolicach 1.3:1, natomiast ustawienie
że po takiej zmianie otoczenia i załadowaniu główne procesy. Mniej więcej progu działania kompresji (Threshold) po-
miksu do edytora (np. Sound Forge czy Wave- właśnie w ten sposób, w takiej winno oscylować w granicach -3 do -4dB.
Ustawienia takie mają na celu uzyskanie
Lab) często można spojrzeć na utwór niejako kolejności działają wszyscy inży- lekko osadzonego, lecz jak najbardziej natu-
„z boku”. Praca nad gotowym miksem w innej nierowie masteringu na świecie: ralnego brzmienia całości.
aplikacji pomaga odświeżyć słuch i ułatwia 1. Kompresja
Innym rodzajem kompresji jaką można zastosować jest
wybór właściwego kierunku działania. Nowo- Ma ona na celu zlokalizowanie i usunięcie kompresja wielopasmowa (Multiband Compression). Kom-
czesne edytory mają na pokładzie wszelkie nie- tzw. peaków. Kompresję stosuje się też do presor wielopasmowy pozwala na dokładniejszą kontrolę
brzmienia. Warto użyć kompresora wielopasmowego w przy-
zbędne narzędzia do domowego masteringu. uzyskania zwartego, spójnego brzmienia
padku, gdy mamy poważniejsze kłopoty z miksem. Możemy
Użycie zewnętrznego sprzętu też jest jedną całości. kontrolować w ten sposób oddzielne, interesujące nas pasma,
z opcji wykorzystywanych przy domowym 2. Korekcja nie dotykając pozostałych. Dzięki temu całość brzmi bardziej
naturalnie niż w przypadku kompresji szerokopasmowej.
masteringu. Na rynku jest kilka urządzeń ku Korekcja służy ogólnej poprawie brzmienia, Kompresory wielopasmowe mają najczęściej następujący
temu dedykowanych. Najbardziej znane to TC wyrównaniu spektrum, likwidacji dudniących podział pasm:
Finalizer, Focusrite Mixmaster oraz Behringer częstotliwości i np. usunięciu sybilantów. - 20Hz-150Hz – pasmo najniższych częstotliwości,
- 150Hz-5kHz – pasmo kontroli niskiego i wysokiego środka,
Ultramizer. Jeśli ktoś ma dosyć siedzenia 3. Limiting - 5kHz-20kHz – częstotliwości najwyższe.
przed monitorem może pokusić się o inwesty- Ograniczenie poziomu szczytowego sygna- Kiedy wypróbujesz działania kompresora wielopasmowego
cję w podobny sprzęt. łu do maksymalnej dopuszczalnej przez zauważysz, że przypomina on trochę korektor. W przypadku
kompresji celem do jakiego należy dążyć jest jak najbardziej
W przypadku posiadania nowoczesnego urządzenia cyfrowe wartości i podniesienie naturalne brzmienie. Dlatego redukcja (Gain) każdego pasma
sekwencera, jakim jest np. Cubase SX czy poziomu średniego. nie powinna przekraczać wartości -3dB. Wyjątkiem są utwory
z gatunku nowoczesnej elektroniki, gdzie nie ma dziś właściwie
Cakewalk Sonar, problem właściwych narzędzi Taka jest właściwa kolejność działań
żadnych reguł. (Więcej na temat kompresji i jej zastosowania
także mamy rozwiązany. Wśród fabrycznych masteringowych. Jednym z częściej w tym znajdziecie w EiS 10/2003, a małe kompendium wiedzy na te-
wtyczek znajdują się takie, które z powodze- momencie zadawanych pytań jest „Czy lepiej mat kompresji szerokopasmowej w EiS 12/2003).
niem sprawdzą się podczas masteringu. zastosować kompresję przed użyciem filtrów
i korektorów, czy może lepiej po?”. Dlaczego
Dithering akurat taka kolejność jak powyżej? Załóżmy,
Jeśli pracujesz z dźwiękami o rozdzielczości większej niż że chcesz nieznacznie podnieść poziom naj-
16 bitów (zapis plików 24-bitowych to obecnie norma, niższych częstotliwości w miksie. Jeżeli zro-
ale materiał trzeba doprowadzić potem do postaci 16-bi-
towej, gdyż z taką rozdzielczością zapisujemy dźwięk na bisz to korektorem przed kompresją, użyty
płytach CD w standardzie Red Book), potrzebne będzie następnie kompresor wyrówna to co podbiłeś
Ci urządzenie lub wtyczka do ditheringu. Dithering to
do poprzedniego poziomu. Są oczywiście
wprowadzanie do materiału niesłyszalnego szum, który
sprawia, że materiał końcowy będzie brzmiał przyjemniej wyjątki od tej reguły. Jednym z nich jest sytu-
dla ucha, zwłaszcza w cichszych partiach. Profesjonalne acja, gdy osoby początkujące, zaczynające
urządzenia ditheringowe nie należą do najtańszych, lecz
na szczęście większość współczesnych sekwencerów po- dopiero zabawę w realizację nagrań, często
siada już niezłej jakości wtyczki do ditheringu. Dithering nie dysponujące przyzwoitej jakości monitora-
przeprowadza się na końcu procesu masteringowego. mi odsłuchowymi narzekają na to, że ich mik-
sy wychodzą zamulone oraz nie wiedzieć cze-
mu za ciche. Częstym powodem tej sytuacji
(poza jeszcze częściej występującymi błędami
w aranżacji, doborze barw i wreszcie kiep-
skim nagraniu) jest zbyt duża zawartość nie-
kontrolowanych, najniższych częstotliwości
w miksie. Przed zastosowaniem kompresji

62 Est rada i Studio • czerwiec 2005


Mastering w domowym studiu TECHNOLOGIA

warto w takim przypadku użyć filtru górno- wykorzystując program CARA, o którym pisze- wiednim miejscu tak, by głośniki wysokoto-
przepustowego do usunięcia wszystkiego my na str. 84). nowe znajdowały się na wysokości uszu. Jeśli
poniżej 40Hz. Najczęściej zabieg taki wyjaśnia Do prawidłowego przeprowadzenia procesu to możliwe, zestawy powinny stać na specjal-
problemy i sprawia, że miks zaczyna „oddy- masteringu w domu potrzebne będą oczywi- nych podstawkach, co jest lepszym rozwiąza-
chać” prawidłowo. ście dobre monitory. Porządny odsłuch to pod- niem niż stawianie ich na rezonującym biur-
stawa. Najlepiej jak będą to kolumny o możli- ku czy innych meblach. Jeśli Twoje kolumny
Taśmy i lampy wie najbardziej płaskiej charakterystyce. nie przenoszą najniższego basu to koniecznie
Wielu inżynierów masteringu, oprócz kom- Warto zainwestować w najlepsze głośniki na zastosuj subwoofer. Kłopoty z niskimi często-
presorów, filtrów i limiterów, ma w zanadrzu jakie możemy sobie w danej chwili pozwolić. tliwościami to typowy problem domowych
jakąś swoją tajną broń – urządzenia bądź Dobrze będzie umieścić monitory w odpo- produkcji. Czemu miałbyś dołączyć do grona
wtyczki, które sprawiają, że finalny dźwięk
staje się wyjątkowo przyjemny dla ucha, peł- Mastering w Cubase SX i Nuendo
ny, ciekawy. O jakich urządzeniach bądź 1. Stwórz nowy projekt.
wtyczkach mowa? Jeśli chodzi o domowe stu- 2. Zaimportuj plik audio utworu, który chcesz masterować.
3. W kanale insert włącz następujące plug-iny w następującej kolejności: Slot 1 – Multiband Compressor, Slot 2 – Filter
dio, to świetnie sprawdzi się tutaj emulator Q, Slot 3 – Magneto, Slot 4 – Dynamics (z włączonym Limiterem).
brzmienia taśmy magnetycznej Steinberg Za pomocą takiego zestawu wtyczek przeprowadzisz bez problemu proces masteringu nagrania. Gdy wszystko będzie już
Magneto, dostępny na pokładzie sekwence- ustawione właściwie, eksportuj plik jako Master. Zwróć uwagę na poziom uzyskanej w ten sposób ścieżki – możesz kon-
trolować poziom przy pomocy regulatorów Magneto – Input i Output Level.
rów Cubase i Nuendo. Można też wykorzystać
wtyczki symulujące brzmienie klasycznego
sprzętu analogowego. Jedną z najciekawszych
propozycji tego typu jest wtyczka polskiej fir-
my PSP – Vintage Warmer. Ciekawą propozy-
cją są też aplikacje firmy Voxengo, np. Lamp-
thruster czy Warmfier nadające brzmieniu
„lampowego” charakteru. Plug-iny tego typu
można włączyć w szereg efektów przed lub po
korekcji – nie ma w tym temacie jednej uni-
wersalnej zasady, chodzi raczej o to, by dobrze
zabrzmiało.

Odsłuch
Miejsce, w którym będziesz przeprowadzać
mastering swoich utworów jest także bardzo
ważnym elementem. W pomieszczeniu o nie-
najlepszej akustyce ciężko będzie przeprowa-
dzić prawidłowo cały zabieg. Nie bez przyczyny
w profesjonalnych studiach masteringowych
montowane są specjalne pochłaniacze fal
dźwiękowych, faliste sufity ze specjalnych
materiałów i pułapki zapobiegające powsta-
waniu fal stojących. (Optymalizację akustycz-
ną pomieszczenia możesz przeprowadzić np.
TECHNOLOGIA Mastering w domowym studiu

tych, których nagrania są przebasowane, Jeszcze inną wtyczką wartą uwagi jest Soni-
Korekcja
bądź w ogóle nie mają basu... former firmy Voxengo. Sam producent nazywa
Może się zdarzyć (i często się zdarza), że kiedy porównasz
Warto zaopatrzyć się także w dobrej jakości wtyczkę kompresorem spektralnym. Głównym swój utwór z komercyjnymi nagraniami zauważysz różnicę
słuchawki. Przydadzą się jako odsłuch alter- zadaniem Soniformera jest wyrównanie spek- w brzmieniu. Profesjonalnie zrobione nagrania komercyjne
brzmią zazwyczaj klarownie w górze pasma, mają idealnie
natywny, na którym będziesz mógł porównać trum dźwiękowego utworu do zadanej charak- wyrównany środek, bas nie dudni i charakteryzuje się
rezultaty swojej pracy. Najważniejszą rzeczą terystyki brzmieniowej. Dostępne ustawienia energetycznym, ciekawie podbitym najniższym dołem. Naj-
jest jednak poznanie swojego środowiska fabryczne pomogą Wam uzyskać właściwe lepszym sposobem na uzyskanie takiego brzmienia jest
właśnie użycie korekcji. Wymaga to jednak trochę prak-
odsłuchowego. Pomaga w tym słuchanie dużej brzmienie i są dobrym punktem wyjścia do tyki, dobrego słuchu, dobrych korektorów i jak najlepszych
ilości nagrań na zestawie odsłuchowym, który uzyskania właściwego brzmienia. Soniformer monitorów. Co zrobić gdy nie posiadasz żadnej z tych rze-
czy? Zadowalające rezultaty w domowym studiu można
służy nam do pracy. Tak najlepiej można powinien być wpięty w łańcuchu wtyczek osiągnąć metodą prób i błędów, poprzez wyznaczenie so-
poznać akustykę domowego studia, a znając przed korekcją i limiterem. bie właściwego kierunku działania i dążeniu do tego celu.
niedostatki pomieszczenia możemy uwzględ- Z czasem zobaczysz, że Twój słuch zaczyna rozróżniać co
brzmi lepiej lub gorzej. Nabranie wprawy w stosowaniu ko-
nić te informacje podczas pracy osiągając przy- Trochę uwag rekcji masteringowej wymaga nieraz wielu lat, wiedzą
zwoity rezultat końcowy w nagraniach. Jeśli spróbujesz zrobić mastering swoich o tym wszyscy inżynierowie dźwięku. Po miesiącu treningu
nie zostaniesz mistrzem w tej dziedzinie, ale porównując
nagrań z zachowaniem właściwej kolejności rezultaty z nagraniami komercyjnymi na pewno czegoś się
Narzędzia software do masteringu poszczególnych etapów pracy, przykładając nauczysz. Pamiętaj, każdy utwór brzmi inaczej i inaczej
Jest kilka specjalnych narzędzi programo- odpowiednią wagę do każdej kolejnej czynno- trzeba do niego podejść.
Najlepszym rodzajem korektorów do masteringu są ko-
wych do masteringu nagrań. Jednym z nich jest ści, jestem pewny, że efekt końcowy mile Cię rektory parametryczne. Wybierz do tego zadania najlepszy
Izotope Ozone, aplikacja wyposażona w zestaw zaskoczy. Najważniejsze jest to, byś kierował korektor parametryczny jaki masz. Pierwszą rzeczą, na
którą trzeba zwrócić uwagę, jest najniższy dół (poniżej
wszystkich urządzeń jakie będziemy potrze- się własnym słuchem. Najlepszym sposobem 40Hz). Osoby początkujące nie zwracają często uwagi na
bować. Na pokładzie Ozone znajdują się: kom- na wyłapanie błędów i rzeczy do poprawienia ten przedział pasma z powodu słabej jakości odsłuchów.
presor wielopasmowy, wielopasmowy exciter, jest słuchanie rezultatów na wielu różnych Zbyt mocny sygnał w tym paśmie zabiera energię całemu
miksowi i sprawia, że nagranie może być mało dyna-
korektor, specjalny pogłos masteringowy i pro- systemach odsłuchowych, wliczając w to tak- miczne. Zastosowanie filtru górnoprzepustowego ustawio-
cesor do poszerzania bazy stereo. Do tego do- że domowe miniwieże i głośniki telewizora. nego na 40Hz może sprawę wyjaśnić. Nie dotyczy to róż-
nych odmian muzyki dance, w których najniższy dół (o ile
chodzi maksymalizator głośności (loudness Dobrze zrobione nagranie powinno zagrać jak jest kontrolowany) jest istotnym czynnikiem brzmienia.
maximizer), czyli specjalnej konstrukcji limiter. trzeba na każdym rodzaju sprzętu. Nie ogra- A oto wybrane przykłady zastosowania korekcji masterin-
Korektor Ozone posiada ciekawą funkcję pracy niczaj się do słuchania tylko własnego utwo- gowej. Poniższy przykład trzeba traktować jednak tylko
i wyłącznie jako punkt wyjścia do własnych ustawień.
nazwaną Matching, która pozwala na automa- ru. Zawsze miej pod ręką dwa, trzy nagrania - 60-80Hz – delikatne podbicie w tym rejonie doda cie-
tyczne dopasowanie widma utworu do pobra- wzorcowe, w podobnym stylu i jak najlepszej pła i masywniejszego dołu do całego miksu,
- 100-160Hz – jeśli słyszysz dudnienie warto poszukać
nego wcześniej spektrum utworu referencyj- jakości. Porównanie swojej produkcji do i podciąć właściwą częstotliwość w tym właśnie rejonie,
nego. Choć Ozone wygląda jak ultracyfrowe dobrze zrobionych utworów pomaga wybrać - 200-300Hz – jeżeli miks jest „zamulony” możesz lekko
urządzenie rodem ze świata Matrixa, wewnątrz właściwy kierunek działania. Pomocna będzie podciąć ten przedział pasma,
- 1,5-4kHz – za dużo energii w tym przedziale sprawi, że
kryje się emulator starego sprzętu analogowe- też kartka i ołówek. Rób notatki dotyczące nagranie będzie brzmiało zbyt ostro,
go i ogólne brzmienie aplikacji nie jest tak tego, co trzeba poprawić w Twoim kawałku - 10-20kHz – lekkie podbicie w tej strefie doda miksowi
przestrzeni, powietrza i blasku.
„zimne” jak mogłoby się wydawać. w stosunku do utworów wzorcowych. Takie Podczas pracy z korektorem warto pamiętać o tym, że
Innym pluginem, który można wykorzystać działanie pomaga zbliżyć się do ideału nawet zazwyczaj lepiej jest obciąć niż podbijać. Swobodniej
także do masteringu nagrań, jest PSP Vintage wtedy, gdy Twoje studio nie przypomina można potraktować dźwięki najniższe i z najwyższego
przedziału pasma. Jeżeli słyszysz, że miks jest „rozma-
Warmer. Plug-in nie dość, że świetnie wygląda, masteringowego laboratorium, a Ty nie jesteś zany” spróbuj poszukać przyczyny w niskich częstotliwo-
to jeszcze posiada doskonałe brzmienie nada- guru światowego masteringu. ściach i podciąć gdzie trzeba, zamiast podbijać tony
jące ścieżkom charakteru, głębi i ciepła. Jest to Proces masteringu pozwala spojrzeć na wła- średnie i wysokie by uzyskać pożądaną czytelność.
Jeśli masz kłopoty z użyciem korektora, możesz posłużyć
jedna z tych aplikacji, które koniecznie trzeba sne utwory niejako z boku – łatwiej można się którymś z „inteligentnych” narzędzi w stylu Freefilter
wypróbować i wpiąć w szeregu insert podczas wychwycić błędy popełnione w aranżacji i mik- firmy Steinberg czy korektora z ustawieniem Matching we
wtyczce Izotope Ozone. Plug-iny te najpierw „uczą się”
masteringu. Efekty mogą Was zaskoczyć! sie. Może zdarzyć się, że w pewnym momencie ustawień z innego, wzorcowego nagrania, a potem można
ustawienia zastosować do naszych utworów. Inną wtyczką
Limiting tego typu jest plug-in Soniformer firmy Voxengo, który
podbija lub obcina pasmo brzmienia do zadanego wcze-
Kiedy zrobiliśmy dobry miks, pozbyliśmy się wyskakujących szczytów sygnału, a potem za pomocą korekcji wygładziliśmy śniej kształtu. Prawdziwi zawodowcy wiedzą jednak, że
brzmienie, pora na moment kiedy możemy ostatecznie podnieść głośność naszego utworu dbając jednocześnie o zacho- cudów nie ma i brzmienie każdej piosenki najlepiej wy-
wanie właściwego poziomu. pracować samemu nie licząc na cudowne narzędzia, któ-
Limiting, czyli ograniczanie, to inny rodzaj kompresji. Limiter oddziałuje jedynie na szczyty sygnału, możemy dzięki rych niewłaściwe zastosowanie może przynieść więcej
temu zwiększyć poziom średni nagrania, co spowoduje zwiększenie jego głośności. Limiter umieszcza się na końcu łańcu- szkody niż pożytku. Tak więc najlepiej przygotuj nagranie
cha efektów masteringowych. Większość tego typu aplikacji posiada specjalny wskaźnik pokazujący moment działania li- wzorcowe, najlepszy korektor jaki posiadasz, właściwie
mitera. Im częściej zapala się lampka wskaźnika, tym bardziej nasz miks będzie „ściśnięty” na końcu. W różnych limite- „nastrój” słuch i do dzieła! To duża przyjemność, kiedy
rach różnie ustawia się poziom tłumienia. W limiterze Waves L2 odpowiada za to parametr Threshold. Dobrym rozwiąza- uda się samemu wykręcić brzmienie zbliżone do ideału.
niem dla osób niedoświadczonych jest ustawienie parametru Release w funkcji Auto. Doświadczenie pokazuje, że nie po-
winno się wprowadzać większego tłumienia poziomu szczytowego nagrania niż 6dB. Powyżej tej wartości dźwięk staje się
nieprzyjemny dla ucha, męczący, traci szczegóły dźwiękowe. Osoby bardziej doświadczone mogą zainteresować się limi-
terem Elephant firmy Voxengo. Jest to zaawansowany ogranicznik pracujący w kilku różnych trybach. Funkcję limitera
wielopasmowego posiada także PSP Vintage Warmer działający w stylu sprzętu analogowego, szczególnie przy ustawieniu
LimitSlow. Niektóre limitery, w tym wspomniany L2, wyposażono również w funkcję ditheringu. Używając tej aplikacji nie
trzeba martwić się o ten proces w przypadku, gdy pracujemy z plikami o wyższej rozdzielczości.
Końcowa myśl dotycząca ograniczania jest taka: jeżeli mamy dobrze brzmiący miks, właściwie (z wyczuciem) zastoso-
waliśmy finalną kompresję i korekcję okaże się, że nie trzeba prasować limiterem pliku dźwiękowego w celu podbicia gło-
śności. Właściwie zrobiony miks powinien być wystarczająco głośny, by nie potrzeba było specjalnych zabiegów aby dorów-
nać głośnością komercyjnym nagraniom. W takim przypadku limiter tylko wyrówna brzmienie i sprawi, że utwór będzie miał
właściwy poziom i spójne brzmienie. Jeżeli tak nie jest, oznacza to, że gdzieś czai się błąd. Warto cofnąć się wstecz i po-
prawić niedostatki. Nie bój się eksperymentować. Wypróbuj wszystkich ustawień i dostępnych narzędzi. Celem jest jak naj-
lepsze brzmienie. Warto pamiętać, że mastering jest tylko jednym z procesów wpływających na jakość brzmienia. Warto
podszkolić się także w tej dziedzinie, gdyż po jakimś czasie okaże się, ze mastering w domowym studiu jest możliwy i po-
trzebny, choćby tylko po to, by przygotować profesjonalne demo. A od dobrego demo już tylko krok do sukcesu...

64 Est rada i Studio • czerwiec 2005


Mastering w domowym studiu TECHNOLOGIA

dojdziesz do wniosku, że w utworze trzeba pokoju czy innego pomieszczenia – to


sporo poprawić. Nie wahaj się cofnąć świetny patent – słychać nieraz dużo
wtedy do momentu miksu. Świat cyfro- więcej niż wtedy, gdy siedzisz na wprost
wy pozwala na łatwy dostęp do śladów, głośników. Jeśli już chcesz coś zobaczyć
poprawkę i ponowne zrobienie miksu. na monitorze, przyda się rzut oka na
Jeśli usłyszysz, że coś nie brzmi jak należy, analizator widma, który jest pomocnym
popraw to w miksie, albo nawet nagraj narzędziem (całą gamę programów speł-
ponownie całą ścieżkę. Jeśli jakiś ślad oka- niających funcję analizatorów widma
zuje się kłopotliwy, spróbuj zarejestrować znajdziesz na stronie www.hitsquad.com/
go jeszcze raz – to jedna z rad, jakich udzie- smm/win95/SPECTRUM_ANALYZERS/
lają profesjonaliści. Dobre brzmienie trzeba – polecamy Spectrum Analyzer pro LAB
tworzyć już na początku pracy, podczas i Voxengo SPAN).
rejestracji śladów. Nie ma co liczyć na to, że Inna rada zawodowców brzmi: prese-
poprawi się wszystko podczas masteringu. ty, gotowe ustawienia fabryczne wty-
Jeśli coś nie gra, popraw miks albo nagraj czek traktuj wyłącznie jako punkty wyj-
ponownie (i poprawnie) ścieżki. Mastering ścia do poszukiwania najlepszego Choć programy takie kierunku, w którym trzeba podążać
jak Izotope Ozone nie
ma sprawić, by Twój utwór lśnił – nie jest brzmienia. Nie ma czegoś takiego jak zrobią za nas całej poszukując doskonałego brzmienia dla
to natomiast proces służący do naprawy preset idealny, który pasowałby do każ- pracy, jednak mogą swoich produkcji.
ją istotnie ułatwić,
wszystkich wcześniejszych błędów. dego utworu. Każda wtyczka „masterin- choćby przez fakt Nie słuchaj głośno materiału przez
gowa” posiada presety o nazwie Pop, skomasowania w jed- długi czas. Słuch szybko się męczy,
Końcowy szlif Dance, CD Master itd. Nie wierz jednak nym interfejsie gra- szczególnie w zakresie wysokich tonów,
ficznym wszystkich
Zanim cokolwiek zaczniesz robić, po- w to, że wystarczy kliknąć i włączyć potrzebnych narzędzi. warto więc zrobić sobie od czasu do cza-
słuchaj uważnie całego materiału. Zasta- takie ustawienie i każdy utwór zabrzmi su przerwę. Jak ustawić optymalny
nów się co chcesz osiągnąć. Porównaj jak kawałki grupy Mike And Mechanics. poziom odsłuchu? Trzeba ściszyć mate-
materiał z innymi nagraniami i zdecy- Popracuj nad własnym brzmieniem! riał do zera i robić coraz głośniej aż do
duj, do jakiego rodzaju brzmienia bę- Podczas masteringu zawsze miej pod momentu, gdy poczujemy się komforto-
dziesz dążył podczas masteringu. Ufaj ręką nagrania referencyjne – dobrze wo, tzn. gdy stwierdzimy, że taka gło-
swoim uszom. Nie kieruj się wyłącznie wyprodukowane utwory, zbliżone cha- śność wystarczy nam do pracy. Zrobić
obrazem utworu, który widzisz na mo- rakterem do Twoich produkcji. Porów- głośniej można jedynie w momentach,
nitorze. Podczas słuchania wyłącz nuj jak najczęściej rezultat pracy z tymi gdy musimy w nagraniu coś szczególne-
monitor. Możesz też wyjść do drugiego nagraniami. Dzięki temu nie zgubisz go „wyłowić”. E i S

You might also like