TECHNOLOGIA Kreatywne zastosowanie efektów
Ka¿dy z nas posiada w swoim arsenale ja-
kieœ efekty, urz¹dzenia i wtyczki wp³ywaj¹-
ce na brzmienie nagrañ. Czasami u¿ywa-
j¹c tych samych narzêdzi mo¿na popaœæ
w rutynê stosuj¹c wci¹¿ podobne ustawie-
nia i konfiguracje. A oto kilka pomys³ów,
jakie przysz³y mi ostatnio do g³owy, które
byæ mo¿e pomog¹ wam w odzyskaniu
œwie¿ego podejœcia w wykorzystaniu ró¿-
nego typu efektów.
Kreatywne zastosowanie
efektów
Tomasz Hajduk
W niniejszym artykule przedstawimy wam kil-
kadziesiąt trików sprawdzonych w praktyce, do-
tyczących stosowania kompresji, korekcji i efek-
tów. Każdy z nich został wypróbowany i w wie-
lu przypadkach udało się uzyskać absolutnie re-
welacyjne efekty. Niektóre z tych trików są pil-
nie strzeżonymi tajemnicami najlepszych stu-
diów nagraniowych i masteringowych...
Kompresja
1 Jeżeli stosujesz kompresję na wybranych
ścieżkach lub do całego miksu pamiętaj, aby
zawsze brać pod uwagę charakter nagrania. Je-
żeli nagranie brzmi naturalnie, nie warto stoso-
wać mocnej kompresji. Lepiej podkreślić natu-
ralność brzmienia odrobiną kompresji z relatyw-
nie niskim ustawieniem poziomu wartości para-
metru Ratio. W ostrym nagraniu, np. techno,
W ostrym nagraniu, np. techno, mo¿na œmia³o u¿yæ kom-
presora w ekstremalnych ustawieniach, zarówno na poje-
dynczych œcie¿kach, jak i dla ca³oœciowego miksu.
96
można natomiast śmiało użyć kompresora
w ekstremalnych ustawieniach, zarówno na po-
jedynczych ścieżkach, jak i dla całościowego
miksu. W tym przypadku nie wahaj się użyć na-
wet kilku kompresorów, ustawionych jeden za
drugim, szczególnie dla ścieżki basu czy bitu.
2 Kompresor wielopasmowy to świetne urzą-
dzenie. Niestety nie jest to najprostsza za-
bawka, zwłaszcza dla osób początkujących
w temacie realizacji nagrań. Gdy używasz kom-
presora wielopasmowego, najlepszym sposo-
bem ustawienia właściwych przedziałów często-
tliwości dla każdego pasma jest ustawienie sil-
nej kompresji dla tego pasma. Wówczas można
lepiej usłyszeć zakres obrabianych częstotliwo-
ści i dostroić pasmo w odpowiednim przedziale.
Podobnie, korzystając z tego typu kompresora,
jeżeli wtyczka lub urządzenie posiada taką moż-
liwość, najlepiej na początku pracować z każ-
web.inetba.com/trakworx
dym pasmem osobno, w trybie Solo i dostroić
właściwie przedziały pasm.
3 Jeżeli sekcja bębnów, szczególnie akustycz-
nych brzmi mało przekonująco, spróbuj wy-
słać sygnał wszystkich ścieżek na jeden wspólny
kanał z włączonym tam kompresorem. Całość
zestawu powinna zabrzmieć bardziej spójnie.
Oczywiście nie wyklucza to użycia kompresji
na pojedynczych ścieżkach, na przykład stopy
i werbla.
4 Gdy chcemy sprawić, by ścieżka bębnów za-
brzmiała naprawdę tłusto, lepiej ustawić
kompresor w trybie Peak zamiast RMS. W tym
ostatnim ustawieniu zestawy bębnów brzmią
może bardziej naturalnie, ale przecież nie ma
nic bardziej ekscytującego niż super tłusty bit
prowadzący całe nagranie, prawda?
5 Tajemnica tłustego i masywnego brzmienia
bębnów leży we właściwym ustawieniu pa-
rametrów kompresji. Eksperymenty należy za-
cząć od ustawienia czasu ataku kompresora
w okolicach 4ms. Dzięki temu początkowy sy-
gnał każdego uderzenia bitu będzie mógł zagrać
Estrada i Studio • listopad 2006
TECHNOLOGIA Kreatywne zastosowanie efektów
ostro przed momentem zadziałania kom-
presji, która zredukuje poziom sygnału.
6 Sposobem często stosowanym m.in.
podczas masteringu nagrań, znacznie
subtelniejszym od bezpośredniego włącze-
nia kompresora na ścieżkę, jest urucho-
mienie tego urządzenia na torze wysyłko-
wym i właściwe ustawienie proporcji po-
między sygnałem poddanym kompresji
i czystym. W ten sposób możemy sprawić,
że nagrania zabrzmią pełniej, a nie będą
ściśnięte ponad miarę.
7 Może się zdarzyć, że ścieżka basu nie
gra zbyt rytmicznie w nagraniu, a mo-
że za mało dynamicznie. Cóż, właściwie
często się to zdarza zwłaszcza w przypad-
kach, gdy basista myśli bardziej o swojej
fryzurze niż prowadzeniu utworu... Ra-
tunkiem jest wysłanie ścieżki basu do
kompresora w funkcji side-chain. Jako sy-
gnału sterującego kompresorem należy
użyć ścieżki stopy. Oczywiście tylko pod
warunkiem, gdy bębniarz zagrał równo
lub zastąpił go automat perkusyjny.
8 Powyższy trick znakomicie sprawdza
się także w zastosowaniu dla ścieżek
padu lub całego miksu, gdy ścieżka stopy
użyta jest do sterowania kompresorem
i powoduje efekt „pompowania” dźwięku.
98
Powracający zawsze przy tym temacie
utwór „Call On Me” produkcji Erica Prydza
pewnie wszystkim się już porządnie znu-
dził, ale nadal jest najlepszym przykładem
takiego właśnie użycia kompresora w try-
bie side-chain.
9 Czasem realizator intuicyjnie czuje, że
zachodzi potrzeba maksymalnego
sprasowania sygnału jakiejś ze ścieżek,
np. basu czy bębnów. Doświadczeni reali-
zatorzy, w odróżnieniu od początkujących,
nie używają w takich przypadkach kom-
presora, lecz od razu stosują limiter z eks-
tremalnymi ustawieniami. Przychodzący
mi w tym momencie do głowy kolejny
trick polega na tym, by ściśniętej do gra-
nic wytrzymałości ścieżce dodać specy-
ficznego życia z pomocą wyżej wymienio-
nej metody użycia kompresora w trybie
side-chain. Niech taka ścieżka oddycha,
co z tego, że sztucznie.
10 Wybornym pomysłem zastosowa-
nia kompresora jest użycie go
w łańcuchu efektowym za efektem pogło-
su lub delaya. Już tłumaczę, o co chodzi.
Czasami mamy wrażenie, że wybrzmienie
pogłosu, który stosujemy jest za krótkie
lub powtórki odbić echa brzmią za cicho,
za krótko, bądź nie tak wyraźnie jak by-
Sposób na poprawê śmy sobie tego życzyli. Zamiast wydłużać
brzmienia wokalu
z pog³osem, czyli
czas pogłosu, podnosić wartość parame-
bramka sprzê¿ona tru feedback dla delaya lub zwiększać po-
z kompresorem w try- ziom głośności wybrzmiewającego pogło-
bie side-chain i ste-
ruj¹ca pog³osem. su tak, by przebijał się bardziej w miksie,
Wchodz¹cy nowy sy- lepiej zastosować właściwą kompresję ta-
gna³ zamyka wy-
brzmienie pog³osu, kiego sygnału. Dzięki temu zabiegowi
zapewniaj¹c czytel- unikamy zamydlenia przestrzeni dźwię-
noœæ poszczególnych
zg³osek. kowej niepotrzebnym wybrzmiewaniem
odbić, a wyciągamy na wierzch pożądany
S¹ takie sytuacje, kie- sygnał odbicia uzyskany reverbem czy de-
dy silna kompresja na
wokalu nie zaszkodzi, layem.
a nawet mu bardzo
11
pomo¿e. Do tego celu
mo¿na u¿yæ darmowej Stosując powyższą technikę warto
wtyczki Blockfish
Channel Compressor
z zaprezentowanymi
ustawieniami.
wypróbować także użycie bramki
(gate) sprzężonej z kompresorem w trybie
side-chain, która zamknie wybrzmienie
pogłosu w momencie kolejnego wejścia
sygnału. Jeżeli uda nam się dobrze to wy-
sterować, na ścieżce może zapanować
jakże miły dla uszu porządek. Szczególnie
ciekawie wypada to rozwiązanie w zasto-
sowaniu do partii wokalnych.
12 Gdy chcemy uzyskać w nagraniu
wyraźny wokal, należy zastosować
silną kompresję dla ścieżki wokalnej. Ta-
ką, by wyciągnąć na wierzch wszystkie
oddechy i odgłosy pomiędzy śpiewanymi
słowami. Jeżeli przesadzimy, taka ścieżka
będzie trochę straszyć słuchacza, ale za-
chowując umiar w dokręcaniu parame-
trów kompresora możemy mieć pewność,
że głos trafi prosto w twarz lub, mówiąc
delikatniej, do ucha odbiorcy. Zresztą,
podkręćmy ten kompresor nawet do opo-
ru, tak jak zrobili to Daft Punk w kawałku
„One More Time”. Przyznacie, że końcowy
rezultat brzmi bardzo przekonująco.
Korekcja
1 Jeżeli jesteśmy już przy kwestiach wo-
kalnych... Aby głos przebijał się w mik-
sie, wśród miliona innych śladów, po-
myślmy o tym czy pasmo z przedziału
2-3kHz, które decyduje o tym, że wokal
wypłynie na wierzch, zostało w innych
ścieżkach właściwie podcięte za pomocą
korektora. Zwróć na to uwagę i dopilnuj
tej kwestii a zobaczysz, że głos staje się
czytelny. Tworzenie w ten sposób miejsca
w miksie dla ścieżki wokalnej jest przez
jednych powszechnie stosowaną prakty-
ką, dla innych przeciwnie, czynem nie-
malże haniebnym. Aby przekonać się kto
ma rację, najlepiej wypróbować tę sztucz-
kę samemu.
2
Innym pomysłem, który często poma-
ga w momencie, gdy wokale wydają
się jakby niewyraźne, jest podcięcie na
ścieżkach wokalnych częstotliwości naj-
niższych. O tym, jak daleko można posu-
nąć się z użyciem filtru górnoprzepusto-
wego dla ścieżki wokalnej decyduje cha-
rakter głosu. Warto poeksperymentować
z punktem odcięcia gdzieś w przedziale
90-180Hz, a wokal może wyjdzie na
wierzch miksu. Może.
3 Wszyscy znamy naczelną i podstawo-
wą zasadę mówiącą, że każdy dźwięk
powinien otrzymać w miksie swoje miej-
sce. Najlepszym sposobem na osiągnięcie
tego celu jest zastosowanie korekcji ujem-
nej, tzw. subtraktywnej. Oznacza to, że
dla każdej ścieżki czy dźwięku należy
usunąć te zakresy częstotliwości, które
nas w nich nie interesują, zamiast podbi-
jać te, które uważamy za właściwe.
Estrada i Studio • listopad 2006
TECHNOLOGIA Kreatywne zastosowanie efektów
Tym samym odzyskamy prze-
strzeń dla dźwięków, które
w każdym tracku są najbar-
dziej pożądane, interesujące
i tworzą charakter nagrania.
4 Aby znaleźć częstotliwość,
którą chcemy wyciąć lub
podbić na ścieżce, najlepiej
w korektorze ustawić wartość
Q (szerokości działania filtra)
na maksymalnie wysoką (czyli wąską)
i podbijając wartość Gain do prawie mak-
simum przemiatać powoli cały zakres pa-
sma do momentu, aż znajdziemy pożąda-
ną lub częściej niepożądaną wartość czę-
stotliwości. Gdy uda nam się znaleźć te
punkty, można korektor przestroić do wła-
ściwych ustawień i zastosować korekcję.
5 1
Osobiście jestem zdania, że nie za-
wsze trzeba używać najwyższej klasy
korektorów parametrycznych (choć jeśli
ktoś posiada, to czemu nie). Wiele do-
brych nagrań powstało bez użycia takie-
Osobiœcie jestem zdania, ¿e nie zawsze trzeba u¿ywaæ naj-
wy¿szej klasy korektorów parametrycznych (choæ jeœli ktoœ
posiada, to czemu nie). Wiele dobrych nagrañ powsta³o
bez u¿ycia takiego sprzêtu.
100
elektronicznej stopy lepiej pozostawić su-
che, bez pogłosu. Jeżeli ktoś się jednak
przy takiej operacji uprze, warto zapamię-
tać, że z elektroniczną stopą najlepiej
sprawdza się pogłos cyfrowy typu gate.
2 Pogłos monofoniczny może być cał-
kiem przydatny. Na przykład do tego,
by uruchomić go na wysyłkowej szynie FX
i ustawić sygnał po przeciwnej stronie pa-
noramy do sygnału podstawowego znaj-
dującego się w drugim kanale. W jednym
kanale będziemy mieli np. gitarę, a w dru-
gim samo wybrzmienie pogłosu. Tak jak
w nagraniach The Beatles sprzed lat.
3 Należy pamiętać, że ustawienia zasto-
sowanego pogłosu wpływają na miej-
sce położenia ścieżki w przestrzeni nagra-
nia. Im więcej pogłosu zaaplikujemy na li-
nii wokalu, tym głos zabrzmi bardziej
przestrzennie, ale i bardziej odsunie się
w miksie. Dlatego też dla ścieżek, które
chcemy wyciągnąć w miksie do przodu
nie należy stosować dużej ilości pogłosu.
A może po prostu nie stosować go wcale?
4 Nagrywając linie syntezatorów, które są
bogate w pogłos (trance, trance, tran-
ce...), lepiej wyłączyć efekt z instrumentu,
a do ścieżek zaaplikować własny efekt re-
verb, niejednokrotnie lepszy niż ten pocho-
dzący z sekcji efektów syntezatora. Dzięki
temu można podczas miksu wpływać na
brzmienie takiej ścieżki. W momencie, gdy
nagramy partię z pogłosem, choćby bardzo
ciekawym brzmieniowo, podczas miksu
może się okazać, że nic z taką ścieżką nie
można już zrobić w przypadku, gdy efekt
ten nie pasuje do całości nagrania.
Sposób na poprawê
czytelnoœci wokalu?
Zamiast podbijania
wybranych czêstotli-
go sprzętu. Czasem łatwiej i szybciej
użyć prostego equalizera graficznego
i osiągnie się podobny efekt. W takim
5 Zastosowanie efektu pogłosu na wielu
ścieżkach może spowodować sytuację,
że materiał zabrzmi mało czytelnie. Czemu
woœci wypróbujcie
podciêcie 2kHz. Efekt przypadku stosuję się do zasady szyb- zamiast pogłosu nie wypróbować efektu
gwarantowany. Jeœli kiego, intuicyjnego użycia korektora delay? Jakieś ładnie ustawione echo doda
jest k³opot z wyrazi- w stylu „słuchasz, oceniasz, wycinasz ścieżce pożądanej przestrzeni, bez zalania
stoœci¹ wokalu warto
te¿ zaaplikowaæ filtr i po sprawie”. przestrzeni miksu niepotrzebnym, jak to
dolnozaporowy nazywam, „sosem pogłosowym”.
z punktem w przedzia-
le 90-180Hz. Niekiedy Efekty pog³os, delay i modulacyjne
6
zabieg ten pozwala Pogłos na ścieżce stopy? To raczej Gdy w utworze mamy części mocniej-
„wyci¹gn¹æ” g³os na
wierzch miksu. marny pomysł. Może za wyjątkiem ba- sze, pełne dźwięków i partie spokojne,
aardzo subtelnego efektu odpowiedzi po- na przykład zwolnienia, zastosujmy po-
mieszczenia dla ścieżek z brzmieniem głos tylko w tych wolnych, spokojniej-
akustycznego bębna basowego. Brzmienie szych momentach, wyłączając go zupełnie
dla wszystkich śladów w partiach szeroko
wypełnionych dźwiękiem.
7 W celu dodania przestrzeni jakiejś
ścieżce zastosujmy delay z ustawio-
nym w każdym kanale innym czasem od-
bicia. Pamiętamy przy tym, że sygnały
prawego i lewego odbicia nie muszą wcale
Estrada i Studio • listopad 2006
Wiele znakomitych nagrañ powsta³o bez u¿ycia mode-
lowanych pog³osów o charakterystyce wszystkich katedr
i ³azienek œwiata. Kiedyœ tego typu narzêdzi po prostu
nie by³o...
być rozłożone maksymalnie po kanałach. Zasto-
sujmy dla nich bliższe środka ustawienia pano-
ramowania.
8 W poszukiwaniu oryginalnego efektu można
wypróbować zastosowanie delaya z ustawie-
niem czasu powtórzenia w przedziale 5-50ms
i parametrem feedback odkręconym prawie do
oporu. Stosunek pomiędzy sygnałem czystym
a poddanym procesowi odbicia powinien wyno-
sić mniej więcej 70/30 procent. Przy zabawie
z podobnymi ustawieniami można trochę pokrę-
cić gałkami dobierając właściwe wartości dla
obrabianego sygnału.
9 Innym pomysłem wartym uwagi jest usta-
wienie dużej wartości pre-delay w procesorze
pogłosowym i stworzenie szerokiej ściany dźwię-
ku poprzez aplikację długiego czasu wybrzmie-
wania pogłosu lub echa.
10 Wiele znakomitych nagrań powstało bez
użycia modelowanych pogłosów o charak-
terystyce wszystkich katedr i łazienek świata.
Kiedyś tego typu narzędzi po prostu nie było,
a realizatorzy osiągali wspaniałe rezultaty z po-
mocą pogłosów sprężynowych, płytowych lub
innych, zapomnianych dziś zabawek. Czemu
nie spróbować użyć takich urządzeń? Cieka-
Estrada i Studio • listopad 2006
wym pomysłem będzie na przykład użycie dar-
mowej wtyczki pogłosowej polskiej firmy PSP
– PianoVerb. Dzięki temu, że oferuje ona trochę
dziwny rodzaj brzmienia pogłosu, można wy-
różnić się z tłumu.
11 Czy próbowaliście kiedykolwiek manualnie
ustawić wartość czasu odbicia dla delaya
w okolicach 5-70ms? Nie? Najwyższa pora. Do te-
go należy wybrać minimalną wartość parametru
feedback. Taki delay nazywa się slapback i kiedyś
był bardzo często stosowany w nagraniach, na
przykład przez Johna Lennona do wokalu.
12 Stosując efekt delaya dla jakiejś ścieżki
koniecznie polecam zastosowanie zmiany
synchronizowanych do tempa czasów odbicia
w różnych partiach utworu, a także zmianę po-
ziomu powtarzanego sygnału. Dzięki temu
ścieżki nabiorą życia, bo kto powiedział, że czas
obicia przez cały utwór musi być taki sam, np.
1/4. Pokrętła zmiany wartości czasu odbicia
i poziomu delaya można przypisać do kontrole-
ra MIDI, do kolejnych klawiszy lub potencjome-
tru i zapisać płynne zmiany w utworze przy po-
mocy automatyki.
Darmowy, automatyczny filtr firmy Kjaerhus potrafi wprowa-
dziæ w naszych œcie¿kach swoisty ruch zwi¹zany z p³ynn¹ fil-
tracj¹. Tego typu efekty potrafi¹ niesamowicie o¿ywiæ utwór.
TECHNOLOGIA Kreatywne zastosowanie efektów
13 Posługując się efektem delaya nie
warto zdawać się na oczywiste
ustawienia zsynchronizowane z tempem
utworów. Często jest to świetne rozwiąza-
nie, ale czemu nie spróbować ustawienia
wszystkiego od zera, bez synchronizacji
do tempa. Zacznijmy od wartości 0ms
i słuchając ścieżki podbijajmy powolutku
wartość czasu odbicia do momentu, gdy
efekt zacznie nam się podobać. Dzięki te-
mu zabiegowi można uzyskać własne
i niepowtarzalne brzmienie, które wyróżni
nas z tłumu ludzi „zwyczajnie” synchro-
nizujących odbicia z tempem. Czy warto
poświęcić te kilka minut na eksperymen-
ty? Na pewno – tak.
102
14 Jeżeli używamy efektów modulacyj-
nych typu phaser czy flanger, warto
za nimi włączyć w szeregu efektowym
kompresor. Powodem tego jest fakt, że
efekty modulacji wpływają znacząco na
zróżnicowanie poziomu potraktowanego
nimi sygnału. Zastosowanie lekkiej kom-
presji sprawi, że modulowany sygnał za-
brzmi zdecydowanie pełniej.
15 Efekt phasera można z kolei zasto-
sować w celu złagodzenia działania
efektów typu distortion. Użycie efektu di-
stortion w postaci wtyczki typu insert to
dobra i dająca ciekawe wyniki opcja
w przypadku różnych rodzajów ścieżek.
Czasem jednak końcowy rezultat może
okazać się zbyt chropawy dla naszych
uszu. W takim przypadku warto ustawić
Jeœli zastosowany za distortion właśnie jakieś narzędzie mo-
efekt distortion wy-
daje siê Wam zbyt
dulacji, niech będzie to phaser. A zaraz za
mocny, to zamiast nim – kompresor.
zmniejszania stopnia
zniekszta³cenia wy-
próbujcie z³agodze-
nie go poprzez w³¹-
czenie za nim efektu
16 Warto zanotować sobie przy okazji,
że efekty modulacyjne lepiej spraw-
dzają się wówczas, gdy stosujemy je
phaser, a póŸniej nie-
zbyt g³êboko dzia³a- w postaci efektu insert niż typu send i do-
j¹cego kompresora.
bieramy właściwą proporcję pomiędzy sy-
gnałem czystym a przetworzonym.
17 Efekt chorusa sprawia, że sygnał
odjeżdża w miksie do tyłu. Tym sa-
mym, jeżeli chcemy jakąś ścieżkę wtopić
w tło, można dodać do niej delikatnego
chorusa. Odwrotnie z sygnałami, które
Nie masz pomys³u na
interesuj¹cy efekt?
Zastosuj funkcjê ran-
chcielibyśmy wyciągnąć na wierzch, na
przykład z liniami syntezatorów typu lead.
Zastosowany na nich efekt chorusa zni-
domizacji (przypad-
kowych ustawieñ), weczy wysiłki przebicia takich parti
jak¹ oferuj¹ niektóre w mikse. Zatem lepiej na partiach prowa-
wtyczki.
dzących chorusa nie stosować. Jeżeli za-
leży nam jednak na podobnym efekcie
poszerzenia dźwięku, nagrajmy tę samą
Dla uzyskania orygi- partię dwukrotnie. Efekt będzie znacznie
nalnych efektów nie
obawiajcie siê stoso- ciekawszy.
wania oryginalnych
narzêdzi. Takich
choæby jak darmowy Distortion, ocieplanie, filtry...
PSP PianoVerb.
1 Efekt distortion nie zawsze musi słu-
żyć do ekstremalnego zniekształcania
sygnału. Użycie distortion na ścieżkach,
koniecznie w bardzo delikatnym ustawie-
niu zniekształcenia, może dodać nagraniu
niepowtarzalnego klimatu w stylu nagrań
sprzed lat.
2 Ocieplanie brzmienia? Analogowy
sprzęt? Hmmm… W jednym studiu
masteringowym, które znam, używa się
do tego właśnie plug-inu distortion w mi-
nimalnym ustawieniu, a całość podkreśla
właściwą korekcją. Klienci w ślepych te-
stach wybierają bez wahania tak przetwo-
rzone nagrania jako „analogowe”, lepiej
W tym szaleñstwie jest metoda!
Poszukuj¹c nowego brzmienia mo¿esz ustawiæ
w efektach parametry zupe³nie odwrotne od tych,
których zawsze u¿ywasz. Proponujê wybraæ jakieœ
„klasyczne” ustawienie” dla kompresora czy cho-
rusa i za chwilê, w ci¹gu kilku sekund, koniecznie
szybkimi ruchami, poustawiaæ wszystkie ga³ki
w przeciwnych kierunkach. Nie zawsze udaje siê
w ten sposób uzyskaæ coœ ciekawego, ale warto
spróbowaæ. Zdradzê wam teraz najwiêkszy sekret
i przyznam siê do tego, ¿e od jakiegoœ czasu na-
miêtnie u¿ywam wtyczek wyposa¿onych w funkcjê
Random, czyli z mo¿liwoœci¹ wyboru przypadko-
wych ustawieñ. Klikasz na guzik Random i nigdy
nie wiesz co z tego wyjdzie. Mo¿na to uznaæ za
pewn¹ formê nieszkodliwego hazardu...
Innym ekstremalnie kreatywnym sposobem
u¿ycia efektów jest... ich ca³kowite wy³¹czenie.
Przypomnijmy sobie wszyscy nasze pierwsze na-
grania, b¹dŸ próby realizatorskie. Jestem przeko-
nany, ¿e ka¿demu skojarzy siê to z surowym, pe³-
nym niedoskona³oœci brzmieniem, z którego wy-
³ania siê jednak taka energia i naturalnoœæ, jak¹
po kilku latach praktyki trudno potem uzyskaæ.
Mo¿e warto wróciæ do podstaw i zafundowaæ so-
bie realizatorski „punk rock”, wymazuj¹c z pa-
miêci instrukcje obs³ugi urz¹dzeñ i wtyczek lub
po prostu wy³¹czaj¹c wszystkie „te zbyt skompli-
kowane” narzêdzia... To naprawdê dzia³a!
brzmiące i przyjemniejsze dla ucha od
tych przepuszczonych przez rejestrator
taśmowy i ocieplonych realnym analogo-
wym sprzętem vintage...
3 Załaduj na ścieżkę z finalnym miksem
filtr górno i dolnoprzepustowy. Przy-
pisz manewrowanie tymi filtrami do ste-
rownika MIDI i użyj filtrów kreatywnie
podczas odtwarzania utworu, zapisując
ustawienia przy pomocy automatyki.
4 Ludzkie ucho lubi zmiany. Dzięki nim
utwór staje się bardziej ekscytujący. Je-
żeli nie chcesz filtrować całych miksów,
wprowadź płynne zmiany na wybranych
ścieżkach. Może dobrym wyborem okaże
się puszczenie w ruch automatycznego fil-
tru, zsynchronizowanego do tempa na
długości ośmiu bądź szesnastu taktów?
Do tego można dołożyć płynne panoramo-
wanie. Ekscytacja gwarantowana!
Zasada g³ówna? Brak zasad!
W listach przysyłanych do nas oraz w py-
taniach pojawiających się na forum
www.eis.com.pl często padają pytania
o dokładną receptę na uzyskanie konkret-
nego efektu lub brzmienia. Trzeba przy-
znać, że takich recept po prostu nie ma.
Oczywiście istnieją ogólne zasady jakich
trzeba się trzymać i część z nich opisali-
śmy powyżej. Ale gdy już poznacie wszyst-
kie te zasady, gdy już je wypróbujecie
w praktyce i przetestujecie na dziesiąt-
kach utworów, wówczas z całą pewno-
ścią stwierdzicie, że najlepszą metodą na
uzyskanie nieszablonowego i intrygujące-
go brzmienia jest po prostu... odejście od
tych wszystkich zasad! E i S
Estrada i Studio • listopad 2006