TECHNOLOGIA Okrągłe brzmienie
Okr ą g łe Ścieżka nr 11
br zmienie
Mikrofony lampowe... Te dwa słowa powodują dr żenie niejedne -
go realizatorskiego serca; są obietnicą pełnego, ciepłego, okrą -
głego, nasyconego, pusz ystego, socz ystego, miękkiego i Bóg wie
jeszcze jakiego br zmienia. Uszami w yobraźni słysz ymy niepraw-
dopodobnie piękny dźwięk jaki można z ich pomocą uz yskać.
Ale cz y tak jest w rzecz ywistości? Cz y mikrofon lampow y jest
rzecz ywiście t ym narzędziem, które pozwala uz yskać najlepsz y
możliw y efekt br zmieniow y?
Przedstawione w artykule trzy mikrofony lampowe są pretekstem do
omówienia kilku tematów związanych z tego typu urządzeniami, wyja-
śnienia istotnych kwestii i być może rozwiania kilku mitów. Owe trzy
wspomniane mikrofony mają ze sobą wiele wspólnego. Po pierwsze
– wszystkie trzy są lampowe. Po drugie – dwa z nich mają możliwość
pracy z trzema przełączanymi charakterystykami kierunkowymi. Po
trzecie – mikrofony dostarczane są w zestawach pozwalających na ich
natychmiastowe wykorzystanie bez dodatkowych inwestycji (pomi-
nąwszy oczywiście filtr przeciwpodmuchowy, który zapewne znajduje
się w każdym studiu nagrań). Każdy z opisywanych niżej mikrofonów
plasuje się natomiast w innym przedziale cenowym. Najtańszy – SM
Pro Audio MC03 można już kupić za 1.595 zł; TFPro kosztuje 2.549 zł,
a najdroższy z całej trójki BPM TB-10 – 3.672 zł.
Po co lampa w mikrofonie?
Mikrofon pojemnościowy został wynaleziony w 1916 roku przez
Edward C. Wente z firmy Bell Labs. Jego konstrukcja wymagała zastoso-
wania układu wzmacniacza napięciowego, którego zadaniem było prze-
tworzenie słabego sygnału z kapsuły na silniejszy sygnał zdolny wyste-
rować urządzenia nadawcze, nagłaśniające i rejestrujące. Pierwszym
mikrofonem szeroko stosowanym w przemyśle filmowym był Western
Electric 373-W z 1923 roku, ale prawdziwą światową karierę zrobił
dopiero mikrofon Neumann CMV3 – słynna „butelka”. Jednak pierw-
szym mikrofonem pojemnościowym w kształcie jaki znamy do dziś był
Neumann U47 z końca lat czterdzie-
stych ubiegłego wieku, i to ten wła-
śnie mikrofon stał się wzorcem
dla wielu współczesnych produ-
centów chcących mieć w swej ofer-
cie mikrofon lampowy.
Pod względem konstrukcyjnym
U47 jest bardzo prosty: kapsuła,
układ wzmacniający zrealizowany
na pentodzie pracującej jako trioda,
kilka rezystorów dla zapewnienia
odpowiedniej polaryzacji lampy
i kapsuły, transformator na wyjściu
(impedancja wyjściowa lampy jest
zbyt duża, by można było podłączyć
do niej długie kable) i zewnętrzny
zasilacz. Ale prostota konstrukcyjna
tego sztandarowego mikrofonu lampo-
wego to tylko część prawdy, z jaką trze-
ba się zderzyć w przypadku mikrofonów
64
lampowych. Przede wszystkim oryginalnie stosowane w U47 lampy
VF-14 są praktycznie nie do zdobycia i – poza wyjątkowo drogimi pro-
duktami – nie znajdziemy ich we współcześnie produkowanych lam-
powcach. Zastosowany w mikrofonie transformator wyjściowy wpraw-
dzie doskonale dopasowuje wysoką impedancję wyjściową lampy do
koniecznej przy przesyle na dłuższe dystanse niskiej impedancji wyjścio-
wej mikrofonu, ale nie pozostaje bez wpływu na brzmienie. Dlatego też
jego jakość ma krytyczne znaczenie dla uzyskanego efektu. Równie
ważny jest zasilacz, a w zasadzie jak najlepsze wygładzenie tętnień
napięcia zasilającego. „Neumannowska” lampa VF-14 miała żarzenie
zasilane napięciem anodowym, co znacznie upraszczało konstrukcje
zasilacza; nowsze lampy wymagają oddzielnego napięcia żarzenia
o znacznie niższym woltażu niż w VF-14, więc konieczne jest maksy-
malne wygładzenie także i tego napięcia. Mikrofonów lampowych (poza
nielicznymi wyjątkami) nie można zasilać napięciem fantomowym
z miksera, co z jednej strony jest wadą (konieczność stosowania zasila-
cza z jakim dostarczany jest mikrofon), a z drugiej zaletą (nie trzeba sto-
sować mikserów/przedwzmacniaczy z napięciem fantomowym).
Lepszy? Gorszy? Na pewno droższy!
Lampa próżniowa z uwagi na swą bardzo
dużą impedancję wejściową w układzie wzmac-
niacza jest wręcz idealnym partnerem do
współpracy z kapsuła pojemnościową. Ta ostat-
nia po podłączeniu do napięcia polaryzacji staje
się niczym innym jak tylko naładowanym kon-
densatorem, będącym fragmentem układu dziel-
nika pojemnościowego obciążonego rezystorem
włączonym między siatkę sterującą lampy
a masę. Zmiany pojemności powodowane przez
poruszanie się jednej okładziny owego kondensa-
tora (membrany) powodują przepływ prądu przez
rezystor, a tym samym modulację napięcia wzmac-
nianego potem przez lampę. W całym tym układzie
mamy do czynienia z bardzo małymi pojemnościa-
mi i bardzo dużymi rezystancjami, więc krytyczne
Est rada i Studio • lipiec 2005

stają się kwestie połączeń, ekranowania
i jakości zastosowanych elementów.
Czy mikrofon zbudowany na bazie lampy
brzmi lepiej niż mikrofon z półprzewodnikiem,
najczęściej tranzystorem FET? Gdyby tak było
zapewne wszyscy stosowalibyśmy wyłącznie
mikrofony lampowe. Z całą pewnością brzmi
nieco inaczej, ale nie nam definitywnie roz-
strzygać o wyższości lampy nad półprzewodni-
kiem lub odwrotnie. Jest szereg czynników, któ-
re sprawiają, że w niektórych sytuacjach lepiej
zabrzmi mikrofon lampowy, a w innych pół-
przewodnikowy (patrz ramka „Mikrofony lam-
powe kontra półprzewodnikowe”). Jedno nie
ulega wątpliwości – mikrofon lampowy zawsze
będzie droższy niż podobnej klasy mikrofon
półprzewodnikowy, a różnica w cenie nieko-
niecznie jest odbiciem różnicy w jakości uzy-
skanego brzmienia. Po prostu mikrofon lampo-
wy jest droższy w produkcji (oddzielny zasilacz
z transformatorem, kabel łączący ze złączami
na wielowtykach, prostowniki, kosztowne kon-
densatory wygładzające, stabilizatory itp.).
Różne charakterystyki
Wspólną cechą dwóch z trzech niżej opisa-
nych mikrofonów jest możliwość wyboru cha-
rakterystyk kierunkowych (nerkowa, ósemko-
wa, dookólna) i kilku wariantów pośrednich.
Jest to możliwe dzięki temu, iż w mikrofonach
tych zastosowano podwójne kapsuły ustawio-
ne membranami na zewnątrz. Poprzez odpo-
wiednią polaryzację kapsuły można uzyskać
określoną czułość na sygnały przychodzące
z różnych stron, którą to czułość opisują wła-
śnie charakterystyki kierunkowe. Ponieważ
owe parametry można zmieniać na drodze
elektrycznej, więc nic nie stoi na przeszkodzie,
by przełącznik/potencjometr służący do zmia-
ny charakterystyki kierunkowej zamontować
już w zasilaczu. Dzięki temu, nie zbliżając się
do mikrofonu, można ustawić jego czułość na
Okrągłe brzmienie TECHNOLOGIA
Mikrofony lampowe kontra półprzewodnikowe
Wszyscy się zapewne zgodzimy się z tym, że nazwa „mikrofon lampowy” robi na nas zdecydowanie lepsze wrażenie niż
„mikrofon FET” albo „mikrofon półprzewodnikowy”. Ale czy owo pozytywne wrażenie zawsze przekłada się na jakość
brzmienia? No cóż, przeciętna lampa zawsze będzie miała więcej szumów niż spełniający tę samą funkcję układ półprze-
wodnikowy. Ale prawdą też jest, że miniaturowe lampy charakteryzują się lepszymi parametrami niż lampy większe gaba-
rytowo, takie jak np. 12AX7. Lampy miniaturowe są znacznie mniej podatne na mikrofonowanie, czyli zakłócenia wynika-
jące z mikroruchów wewnętrznych elementów. Duże lampy wymagają większego zasilania, co powoduje większe wydzie-
lanie ciepła, co znów przekłada się na większe szumy. Lampy miniaturowe, zasilane mniejszym napięciem, generują mniej
ciepła i wytwarzają mniej szumów. Nie ulega więc wątpliwości, że najlepsze lampy miniaturowe mogą pod tym względem
parametrów dorównać dobrej jakości podzespołom półprzewodnikowym. Bardzo ważną rzeczą jest odpowiednie odfiltro-
wanie i stabilizacja napięcia zasilającego lampę: tak anodowego, jak i żarzenia. Dlatego nie powinny nas dziwić potężne
baterie kondensatorów elektrolitycznych w zasilaczu ani też układy scalone stabilizatorów napięcia. Dobry zasilacz do
mikrofonu lampowego może więc kosztować więcej niż sam mikrofon...
Jak się wydaje najważniejszą cechą mikrofonów lampowych jest duża impedancja wejściowa lampy, dzięki czemu ob-
ciąża ona kapsułę mniej niż tranzystor FET (który notabene też charakteryzują się dużą impedancją złącza bramka-źró-
dło, choć nie tak dużą jak impedancja między siatką a katodą w lampie próżniowej). Kolejna rzecz to duże napięcie zasi-
lania układu lampowego, pozwalające na przetwarzanie transjentów o poziomie znacznie przekraczającym możliwości
mikrofonów półprzewodnikowych. Ma to niebagatelne znacznie przy bliskim omikrofonowaniu źródeł sygnału akustycz-
nego i przekłada się w praktyce na większą dynamikę mikrofonu lampowego w porównaniu do mikrofonu z układem pół-
przewodnikowym. Bez ryzyka popełnienia większego błędu można zatem przyjąć, że mikrofony lampowe dają większe
możliwości w zakresie uchwycenia pełnej dynamiki wykonania niż mikrofony półprzewodnikowe. Ale trzeba też pamiętać
o tym, że większe szumy własne mikrofonów lampowych, mikrofonowanie i przydźwięk, który może wystąpić przy nie do
końca odfiltrowanym napięciu zasilania mogą ową przewagę w zakresie dynamiki skutecznie zniwelować.
sygnały docierające z różnych stron, a tym dobre tłumienie wstrząsów. Mimo to użycie
samym dopasować jego charakterystykę kie- znajdującego się w zestawie uchwytu elastycz-
runkową do konkretnych zadań (patrz ramka nego jest koniecznością, gdyż mikrofon bardzo
„Co słyszy mikrofon”). efektywnie przetwarza najniższe częstotliwo-
Możliwość zmian charakterystyk kierunko- ści. Na wyjściu mikrofonu znajduje się trans-
wych jest praktycznie bez znaczenia jeśli formator ukryty w wytoczonej podstawie kor-
mikrofon stosowany jest wyłącznie do bli- pusu. Lampa mocowana jest na podstawce
skich ujęć np. wokalu czy instrumentu. Jeśli i grubą warstwą laminatu oddzielona od
jednak z pomocą mikrofonu chcemy rejestro- pasywnych elementów elektronicznych. Całość
wać większe składy instrumentalne, duety, wykonana jest dobrze, choć nie dało się unik-
chórki, odpowiedź pomieszczenia albo po pro- nąć oszczędności charakterystycznych dla
stu chcemy poeksperymentować z różnymi urządzeń budżetowych. Zewnętrzne elementy
ustawieniami, wówczas możliwość przełącza- korpusu wykończone zostały lakierem mają-
nia charakterystyk jest bardzo ważna. cym tendencję do ścierania się, a osłona kap-
suły jest trochę za krótka i jej górny pierścień
SM Pro Audio CM03 przysłania częściowo membrany.
CM03 to pękaty, ciężki mikrofon z podwój- Zasilacz CM03 dostarcza wyprostowanego,
ną, 1-calową membraną o grubości 3 mikro- wygładzonego i stabilizowanego diodami
nów i szeroko stosowaną na całym świecie Zenera napięcia anodowego oraz stabilizowa-
lampą 12AX7 (ECC83), ułożoną w pozycji nego układem scalonym napięcia żarzenia
poziomej (stąd m.in. takie wymiary mikrofo- lampy. Do zmiany charakterystyk kierunko-
nu). Kapsuła zawieszona jest na czterech kau- wych mikrofonu służy 9-pozycyjny przełącz-
czukowych amortyzatorach, dających dość nik (trzy charakterystyki główne plus po 3
pośrednie pomiędzy dookólną i nerkową oraz
ósemkową i nerkową).
Mikrofon łączony jest z zasilaczem za pomo-
cą kabla w osłonie z tworzywa sztucznego,
zakończonego siedmiostykowymi końcówka-
mi. W walizce oprócz mikrofonu, zasilacza
i wspomnianego kabla znajdziemy też solidny
elastyczny uchwyt, kabel mikrofonowy z koń-
cówkami XLR oraz gąbkowy filtr przeciwpod-
muchowy.
TFPro SP
Ted Fletcher oprócz produkcji przedwzmac-
niaczy, kompresorów i korektorów postanowił
produkować także mikrofony, w tym jeden
lampowy. Ten brytyjski konstruktor jako cel
postawił sobie zbudowanie mikrofonu, który
pod względem brzmieniowym będzie przypo-
minał klasyki z lat 60. i 70. W tym celu zasto-
sował lampę GC35B (pojedynczą triodę minia-
turową z napięciem żarzenia 5V), podwójną
1-calową kapsułę z pozłacanymi membranami
oraz transformator wyjściowy. Wszystkie ele-
menty mikrofonu zamontowano na odlewa-
nym, jednolitym chassis. Do niego przykręco-
no elastycznie zawieszoną kapsułę i dwie
płytki drukowane z podzespołami elektronicz-
nymi. Sama lampa ma wyprowadzenia luto-
wane bezpośrednio do płytki drukowanej co
gwarantuje pewność połączeń a jednocześnie
zapewnia dobrą amortyzację wstrząsów. Kło-
pot może się pojawić dopiero wtedy, gdy zaj-
dzie konieczność wymiany lampy, ale takowa
może mieć miejsce dopiero za kilkadziesiąt lat,
gdyż lampa pracuje w bardzo łagodnym reżi-
mie napięciowo-prądowym.
Pod względem konstrukcji mecha-
nicznej TFPro SP może być wzorcem
dla wielu innych mikrofonów.
Wszystko jest świetnie spasowane,
powłoka galwaniczna korpusu nie budzi żad-
nych zastrzeżeń, a jedyną rzeczą, która nie
przypadła nam do gustu jest odklejająca się
przy byle okazji nalepka z nazwą mikrofonu.
Za te pieniądze powinniśmy otrzymać grawe-
rowane logo!
Zasilacz mikrofonu wygląda standardowo
– na przednim panelu wyłącznik sieciowy
i przełącznik charakterystyk (trzy główne plus
sześć pośrednich w takim samym układzie
jak w opisanym wyżej CM03). Z tyłu wyjście
do miksera/przedwzmacniacza, 7-pinowe
gniazdo do podłączenia kabla mikrofonowe-
go, gniazdo do kabla sieciowego oraz oprawa
bezpiecznika 100mA. Zasilacz dostarcza
napięcie anodowe i żarzenia – oba wyprosto-
wane, wygładzone i stabilizowane.
Mikrofon sprzedawany jest razem z kablem
łączącym go z zasilaczem (w osłonie z jedwa-
biu), kablem do podłączenia z konsoletą, uchwy-
tem elastycznym i pokrowcem na mikrofon.
BPM TB-10
Najdroższy z tego lampowego tercetu mikro-
fon BPM TB-10 ma klasyczny neumannowski
kształt z lekko ściętymi końcami osłony kap-
suły (zapewne dla niepoznaki...). Choć razem
z mikrofonem dostarczany jest zasilacz wypo-
sażony w przełącznik charakterystyk kierun-
kowych, to jednak mikrofon wyposażony jest
w pojedynczą kapsułę oferującą wyłącznie cha-
rakterystykę nerkową. Po co więc przełącznik?
Zastosowano go prawdopodobnie w celu zmy-
lenia szpiegów. Generalnie firma BPM Studio-
technik sprawia wrażenie nieco tajemniczej.

Pod względem
ceny BPM TB-10
wchodzi w re-
jony zarezerwo-
SM Pro Audio wane dla mikro-
MC03 to nie- fonowej high so-
drogi mikro- ciety. Pomimo
fon z dziewię- faktu, że jest to
cioma charak- TFPro SP to naprawdę znako-
terystykami wyjątkowo udany micie brzmiący
kierunko- kompromis pomiędzy mikrofon może
wymi i łatwą dużą funkcjonalno- się okazać, że
do wymiany, po- ścią a rozsądną jest zbyt drogi
pularną lampą. To do- ceną. Za nieco dla projekto-
bry wybór do domowego ponad dwa i pół wych studiów
i projektowego studia tysiąca złotych nagrań, a jedno-
nagrań, które chce mieć mamy świetnie cześnie zbyt
mikrofon o charakterystycz- brzmiący lampiak mało „arysto-
nym brzmieniu: nieco przy- z dziewięcioma cha- kratyczny” dla
ciemnionym i wyokrąglonym rakterystykami i ela- studiów mających
w dolnym zakresie częstotliwo- stycznym zawieszeniem pieniądze na takie
ści środkowych. w standardzie. urządzenia.

Est rada i Studio • lipiec 2005


Aby na jej stronie dostać się do informacji na
temat produkowanych przez nią mikrofonów
trzeba przejść przez strony e-sklepu, a cała
strona jest tylko w języku niemieckim (co
w sumie nie powinno dziwić, gdyż firma jest
niemiecka). W historii BPM Studiotechnik mo-
żna natomiast znaleźć informację, że korzysta
ona z kapsuł bardzo znanego niemieckiego
producenta mikrofonów, ale wymogi zawarte-
go z nim kontraktu nie pozwalają na ujawnie-
nie jego nazwy. Poza Sennheiserem, Neumann-
em i Mikrotech Gefell jakoś żadna inna znana
niemiecka firma mikrofonowa nie przychodzi
nam do głowy, a z tego co nam wiadomo Senn-
heiser nie produkuje wielkomembranowych
kapsuł pojemnościowych. W materiałach
informacyjnych można też wyczytać, że wła-
ściciel firmy, Udo Bekemeier, przez wiele lat
pracował w Neumannie. Wniosek co do po-
chodzenia kapsuł może być zatem tylko jeden,
ale kontrakt zawarty przez BPM nie pozwala
nam go jednoznacznie wyartykułować...
W każdym razie jakość zastosowanej kapsuły
nie budzi żadnych zastrzeżeń. Inna sprawa,
że kapsuła ta łudząco przypomina kapsułę
zastosowaną w mikrofonie TFPro (z tą tylko
różnicą, że jest pojedyncza). Identyczne są
nawiercenia w elektrodzie centralnej, materia-
ły, elementy, wymiary, a nawet kable wypro-
wadzone z elektrod i plastikowy wspornik, do
którego mocowana jest kapsuła. To nie koniec
cech wspólnych. Zasilacz mikrofonu jest taki
sam jak zasilacz mikrofonu TFPro. Jedyna
różnica to napis BPM na górnej pokrywie obu-
dowy. Ach ta globalizacja...
W TB-10 także zastosowano lutowaną „na
wąsach” triodę miniaturową GC35B, a przez
dociśnięcie jej płytką z laminatu ograniczono
możliwość nadmiernych drgań wewnątrz obu-
dowy. Chassis mikrofonu nie jest tak solidne
jak w TFPro, ale rekompensuje to sposób
mocowania i zawieszenia kapsuły. Korpus
mikrofonu, choć dość lekki i z cienkimi ścian-
kami, wykonany jest z dużą precyzją i este-
tycznie wykończony. Osłona kapsuły jest bar-
dzo solidna i nadaje mikrofonowi rasowego
wyglądu. Trzy warstwy siatki ochronnej (od
zewnątrz i od wewnątrz z dużymi oczkami,
a pomiędzy nimi z drobnymi) skutecznie
zabezpieczają delikatną membranę kapsuły.
Część odsłuchowa
Na naszym krążku znajdziecie krótką pre-
zentację, na której pokazujemy jak zmienia się
brzmienie mikrofonów TFPro SP i SM Pro Audio
MC03 w momencie zmian ich charakterystyk
U kogo i za ile?
• BPM TB-10 – dostarczył MusicToolz
(www.musictoolz.pl), cena – 3.672 zł.
• SM Pro Audio MC03 – dostarczył Audio Factory
(www.audiofactory.pl), cena – 1.595 zł.
• TFPro SP – dostarczył MusicToolz
(www.musictoolz.pl), cena 2.549 zł.
Est rada i Studio • lipiec 2005
Okrągłe brzmienie TECHNOLOGIA
Co słyszy mikrofon?
Możliwość zdalnej zmiany charakterystyki kierunkowej mikrofonu jest bardzo ważna z praktycznego punktu widzenia każ-
dego realizatora dźwięku. Ale jak ta funkcja realizowana jest w praktyce?
Aby mieć możliwość zmiany charakterystyki kierunkowej mikrofon musi być wyposażony w kapsułę z dwiema membra-
nami. Na dobrą sprawę są to dwie jednomembranowe kapsuły ustawione do siebie „plecami”, czyli stałą elektrodą (drugą
elektrodę kondensatora jakim jest kapsuła pojemnościowa stanowi oczywiście membrana, i jest to elektroda ruchoma).
Po zestawieniu dwóch kapsuł w taki właśnie sposób uzyskujemy jedną, dwumembranową kapsułę, w której możemy wska-
zać membranę przednią i membranę tylną. Zmianę wypadkowej charakterystyki kierunkowej takiej dwumembranowej
kapsuły uzyskujemy poprzez odpowiednią polaryzację tylnej membrany w odniesieniu do wspólnej elektrody nieruchomej.
Przednia membrana kapsuły ma przez cały czas potencjał zerowy (masy), dzięki czemu spełnia funkcję ekranującą wo-
bec zakłócających sygnałów elektrycznych oraz eliminuje szkodliwe zjawiska elektrostatyczne powodowane np. przez na-
ładowane pyłki obecne w otoczeniu.
Na elektrodę centralną podaje się napięcie z dzielnika rezystorów o tej samej wartości i w ten sposób polaryzuje się ją
połową napięcia zasilania. (Przy napięciu zasilania wynoszącym np. 160V napięcie z dzielnika podawane na elektrodę cen-
tralną wynosi +80V – patrz schemat). Teraz podłączona do masy przednia membrana ma potencjał -80V w stosunku do
elektrody centralnej. Jeśli takim samym napięciem (0V wobec masy, czyli -80V w stosunku do elektrody centralnej) spola-
ryzujemy tylną membranę, to dodatnie ciśnienie dźwięku z tyłu kapsuły da taki sam efekt napięciowo-potencjałowy wobec
elektrody centralnej, jak takie samo ciśnienie z przodu kapsuły. W ten sposób cała kapsuła ma charakterystykę dookólną.
Jeśli tylną membranę spolaryzujemy napięciem +80V względem masy, między elektrodą środkową a tylną membraną
nie wystąpi żadna różnica potencjałów i układ ten nie będzie pracował jako kondensator. W efekcie będzie funkcjono-
wała tylko przednia membrana, a cała kapsuła będzie miała charakterystykę nerkową.
Jeśli tylną membranę spolaryzujemy napięciem +160V względem masy (czyli pełnym napięciem zasilania), wówczas
uzyska ona potencjał +80V w odniesieniu do elektrody centralnej. Teraz dodatnie ciśnienie dźwięku działające na tylną
membranę wywoła sygnał odwrócony o 180 stopni względem takiego samego sygnału wywołanego dodatnim ciśnieniem
działającym na przednią membranę. Przy działaniu ciśnienia dźwięku z boków mikrofonu na obie membrany oddziałuje
takie samo ciśnienie, sygnały z obu kapsuł będą odwrócone w fazie i będą się znosić. W ten sposób uzyskujemy ósem-
kową charakterystykę kierunkową.
I to cała tajemnica zdalnego ustawiania charakterystyki kierunkowej. Ale to nie wszystko... Tylną membranę można
polaryzować nie tylko napięciami 0V, +80V i +160V, ale i napięciami pośrednimi, np.: +30V, +60V, +110V czy
+140V i w ten sposób uzyskiwać charakterystyki pośrednie jak ósemka o różnym stopniu asymetrii czy charakterystyka
dookólna o większej lub
mniejszej „jajowatości”.
Napięcie polaryzacji tyl-
nej membrany można
zmieniać skokowo (tak
jak w dwóch opisywa-
nych tu mikrofonach)
albo płynnie, za pomocą
potencjometru. Pierwsze
rozwiązanie jest lepsze
z uwagi na pełną powta-
rzalność ustawień, a dru-
gie korzystniejsze
z uwagi na większe moż-
liwości ustawień oczeki-
wanej charakterystyki
kierunkowej. Uproszczony schemat mikrofonu z trzema przełączanymi charakterystykami kierunkowymi.
kierunkowych. Na tej podstawie bardzo szybko go większych szans kilkukrotnie tańszemu
wyciągniecie wniosek, że charakterystyka ner- konkurentowi.
kowa, choć pozwalająca mikrofonowi „skupić
się” na konkretnym źródle dźwięku, nie pre- Kiedy kupić mikrofon lampowy?
zentuje całej prawdy o brzmieniu tak, jak to się Prawda jest dość prosta. Mikrofon lampowy
dzieje w przypadku charakterystyki wszechkie- kupujemy wtedy, gdy nas na niego stać i gdy
runkowej (dookólnej). Sztuka jednak polega na stać nas również na przynajmniej jeden
tym, żeby mikrofonu kierunkowego użyć tak, porządny mikrofon półprzewodnikowy. Jeden
by ujął to co chcemy i tak jak chcemy. A to już mikrofon w studiu, i do tego lampowy, to sta-
wymaga praktyki i doświadczenia. nowczo za mało, by mieć się czym podeprzeć
Nagranie pokazuje też, jak różni się od sie- w każdej sytuacji nagraniowej.
bie brzmienie dwóch mikrofonów lampowych. Bez wątpienia mikrofony lampowe najlepiej
TFPro jest precyzyjny i bardzo otwarty, ale jed- sprawdzają się w przypadku wokalu; tam
nocześnie nieco nadmiernie eksponuje te czę- bowiem mamy do czynienia z wyjątkowo
stotliwości, których akurat w nagraniu silnie dużą rozpiętością dynamiki i bliską odległo-
przesterowanej gitary nie chcielibyśmy podbi- ścią od źródła sygnału. Trudno jednoznacznie
jać. Nieco ociężały brzmieniowo MC03 bardzo i w sposób zgodny z zasadami nauki wyka-
dobrze natomiast pokazał dół i środek pasma, zać, dlaczego mikrofony lampowe dobrze się
choć pod względem detaliczności przekazu sprawdzają w takich sytuacjach, ale efekty
z pewnością nie należy do światowej czołówki. pracy wielu czołowych realizatorów dźwięku
Na drugim nagraniu porównacie brzmienie wskazują, że tak właśnie jest. Co wcale nie
wzmacniacza gitarowego omikrofonowanego znaczy, że mikrofony półprzewodnikowe są
niedrogim mikrofonem półprzewodnikowym w takich właśnie zastosowaniach gorsze.
MXL2006 oraz dość kosztownym lampowym Wręcz przeciwnie, sprawdzają się równie
BPM TB-10. Natychmiast usłyszycie neutral- dobrze, a tylko od nas zależy, czy ich brzmie-
ność, szczegółowość i dynamikę lampowego nie nam odpowiada, czy nie. W końcu żyjemy
TB-10, w tej sytuacji nagraniowej nie dające- w wolnym kraju... E i S
67