alergie 1

Definicja alergii:
Nabyta, jakościowo zmieniona odczynowość
żywych tkanek na zadziałanie swoistego
antygenu

Podział alergii wg Gella i Coombsa:

1.Reakcje typy natychmiastowego
• anafliakcja
• atopia
1.Reakcje typu cytotoksycznego
2.Rakcje typu kompleksów
immunologicznych
• z nadmiaru przeciwciał (zjawisko Arthusa)
•z nadmiaru antygeny (choroba
posurowicza)
1.Reakcje typu późnego (komórkowego)
 2

Reakcja alergiczne typu 1:

• zależne od obecności przeciwciał

cytotoksycznych - reagin (IgE, IgG4)
• ciepłochwiejne glikoproteiny
• T1/2 w surowicy - 2-3 dni, na komórkach - 30

dni
• receptory o dużym powinowactwie Fcε R1 -

mastocyty i bazofile
• receptory o małym powinowactwie Fcε R2 -

eozynofile, makrofagi, płytki krwi,

komórki Langerhansa, komórki
dendrytyczne, limfocyty T, B, NK
• minimalne stężenie reagin u zdrowych
• zwiększenie stężenia reagin w alergii i
robaczycach

Regulacja syntezy reagin

Ramię długie XII chromosomu
Gen regulujący wytwarzanie IgE

Limfocyty Th1 Limfocyt B Limfocyty Th2

Czynniki Czynniki
hamujące stymulujące
IFN-γ IL-4
alergie 3

Plazmocyt

Reaginy
Charakterystyka komórek tucznych:
• obecne wszędzie tam, gdzie
nagromadzona jest tkanka łączna
• duże podobieństwo z czynnościowe z
bazofiami
• liczne okrągławe ziarnistości otoczone
błoną

Cechy odróżniające mastocyt od bazofila:

• niewrażliwość na kortykosterydy
• produkcja PGD2

Schemat procesów degranulacji:

Przyłączenie alergenu do reaginy

na powierzchni komórki

Aktywacja transferazy metylowej

Metylowanie fosfolipidów

Otwarcie kanałów wapniowych

Napływ wapnia
 4

Aktywacja mikrotubul Aktywacja fosfolipazy

C

Egzocytoza
ziarnistości
Mediatory
Mediatory syntetyzowane de
preformowane novo
Mediatory komórek tucznych
Mediatory Mediatory
preformowane syntetyzowane de
novo
• Histamina • PGD2

• ECF-A • LTC4, LTD4, LTE4

• NCF-A • PAF
• Arylosulfataza • Kalikreina
• Peptydazy • TxA2

• Katepsyna • PGF2α, PGE2

• Heparyna
• inne

Czynnościowy podział mediatorów komórek

tucznych
Czynniki kurczące Histamina, SRS-A
mięśnie gładkie i (LTC4, LTD4, LTE4),
zwiększające PGD2, TxA2
przepuszczalność
naczyń:
alergie 5

Czynniki ECF-A, NCF-A,

chemotaktyczne: Eznymy, Kalikreina

Czynniki aktywujące PAF, TxA2

płytki krwi:

Kontrola degranulacji:
• cAMP (receptory β2, H2, PG, inhibitory
fosfodiestera-zy)
• cGMP (układ cholinergiczny)

Niealergiczna degranulacja mastocytów:

1.Czynniki fizyczne:
• zmiany osmolarności
• spadek temperatury
• hipoksja
• wysiłek fizyczny
1.Związki chemiczne:
• zasadowe peptydy
• polimyksyna B
• składowe dopełniacza C5a, C3a
• mannitol
• opiaty
• rentgenowskie środki cieniujące
• limfokiny (HRF)
 6

• inne
Fazy reakcji alergicznej typu 1:
• reakcja wczesna (mediatory komórek
tucznych)
• reakcja późna - zapalna (eozynofile i inne
komórki)

Histamina:

• przechowywana w ziarnistościach
mastocytów i bazofilów w kompleksie z
heparyną i proteoglikanem
• synteza z histydyny (dekarboksylaza
histydynowa)

Działanie biologiczne histaminy:

Recept Czynność
or
H1 • skurcz mięśni gładkich
• wzrost przepuszczalności naczyń
• świąd
• generacja prostaglandyn
• tachykardia
• aktywacja aferentnych n.
cholinergicznych
alergie 7

• H2 • wzrost sekrecji żołądkowej

• wzrost wydalania śluzu
oskrzelowego
• wzrost cAMP
• skurcz przełyku
• zahamowanie uwalniania
histaminy z bazofilów
• zahamowanie chemotaksji
granulocytów
• stymulacja limfocytów T-
supresorowych
Regulacja uwalniania histaminy:
• czynnik(i) uwalniający histaminę (HRF) -
limfokina(y)
• czynnik hamujący uwalnianie histaminy
(HRIF-3) - IL-8

Czynnik aktywujący płytki:

• pochodna fosfolipidów
 8

• T1/2 max 1 min

• wydzielany przez liczne komórki:
mastocyty, bazofile, makrofagi,
neutrofile, eozynofile, płytki
• kurczy oskrzela i naczynia
• zwiększa przepuszczalność naczyń
• działa silnie chemotaktycznie (głównie na
eozynofile)
• zwiększa wydzielanie śluzu oskrzelowego

Schemat przebiegu reakcji alergicznej

typu 1:

Alergen (pierwsz kontakt)

Prezentacja

Aktywacja limfocytów pomocniczych

Aktywacja plazmocytów
alergie 9

i synteza reagin

Migracja reagin do tkanek i łączenie z

komórkami

Kolejne wniknięcie alergenu

Degranulacja komórek tucznych

Mediatory
(Faza wczesna)

Zapalenie
(Faza późna)

Atopia:
Wrodzona skłonność do nadprodukcji IgE
oraz wytworzenie nadwrażliwości na
pospolicie występujące antygeny.

Przyczyny:
• czynniki genetyczne (DR2, DR3)
• zaburzenia funkcji limfocytów Th1
 10

• nadmierna stymulacja antygenowa

• sztuczne karmienie niemowląt
• niedobór IgA
• zanieczyszczenie środowiska
• infekcje (wirusowe)

Choroby atopowe:
• wyprysk dziecięcy
• pyłkowica
• astma oskrzelowa
• pokrzywki skórne
• atopowe zapalenie skóry
• atopowe zapalenie przewodu
pokarmowego
• obrzęk naczynioruchowy

Astma oskrzelowa:
alergie 11

Choroba charakteryzująca się napadami

duszności głównie wysiłkowej
spowodowanej:
• skurczem oskrzeli
• obrzękiem błony śluzowej
• nadmierną produkcją gęstego, lepkiego
śluzu zawierającego eozynofile i złuszczone
komórki nabłonka
przy czym w/w zmiany wywołane są
kontaktem z alergenem.

Klasyfikacja astmy oskrzelowej:

1. Astma atopowa (astma oskrzelowa)
2. Astma nieatopowa (zespół astmatyczny)
• infekcyjny
• z nietolerancją niesteroidowych leków p.
zapalnych
• wysiłkowy
• zawodowy
• psychogenny
Układ poszczególnych elementów struktury w zależności od odcinka
układu oddechowego:
Elementy Tchawica Oskrzela Oskrzeliki Oskrzeliki Oskrzeliki Pęcherzyk
struktury końcowe oddechow i płucne
e
Tkanka
włóknista
Chrząstka
Mięśnie
gładkie
Nabłonek
urzęsiony
Komórki
kubkowe
Gruczoły
śluzowe
Receptory
kaszlowe
Irritant
receptors
Receptory
 J
Włókna C
 Rozkurcz Skurcz
Receptor β2 Receptor α
NANC hamujący (VIP) Receptor
muskarynowy
PHM NANC pobudzający
(PS)
CGRP
SP
Tachykininy

Regulacja motoryki oskrzeli

 Patogeneza astmy oskrzelowej:

• reakcja alergiczno-zapalna
• nadreaktywność oskrzeli

• skurcz mięśniówki (neurogenny,

mediatorogenny)
• obrzęk błony śluzowej (zapalny)
• nadprodukcja śluzu (mediatory, układ
nerwowy)

Nadreaktywność oskrzeli:
Skłonność do nadmiernej reakcji skurczowej
na bodźce, które u osób zdrowych nie
wpływają na drożność oskrzeli
Patogeneza:
• zaburzenia neuroregulacji
• zaburzenia funkcji receptorów beta
• zaburzenia pompy wapniowej
• uszkodzenia nabłonka oddechowego
• zanieczyszczenia środowiska
• stany zapalne
Czynniki przyczynowe astmy:
• alergeny kurzu domowego
• pyłki roślin
• naskórek zwierząt
• pleśnie
• infekcje
• czynniki psychogenne
• czynniki toksyczne
• GER
• inne
Obraz kliniczny:
• napady duszności po ekspozycji na czynnik
sprawczy
• nocne napady duszności
• wzrost oporów oskrzelowych przy
horyzontalnej pozycji ciała
• obturacja krtani przez zapadający się
język
• zniesienie odruchu kaszlowego
• nocna hiperwagotomia
• refluks żołądkowo-przełykowy
• nocny wzrost nadreaktywności oskrzeli
• reakcje alergiczne na „poruszane” w
pościeli roztocza
 • spadek wydzielania hydrokortizonu i
adrenaliny
• świsty i furczenia
• kaszel
• wdechowe ustawienie klp
• wypuk bębenkowy nad klp
• praca dodatkowych mięśni oddechowych

Badania laboratoryjne w astmie oskrzelowej:

• eozynofilia
• zwiększone stężenie całkowitych IgE
• obecność swoistych IgE
• badanie gazometryczne
• badanie spirometryczne
Leczenie astmy oskrzelowej:
• unikanie kontaktów z alergenami
• immunoterapia swoista
• antyanafilaktyki
• leki rozszerzające oskrzela
• beta mimetyki
• cholinolityki
• metyloksantyny
• glikokortykosteroidy
• mukolityki
• antybiotyki

Typ drugi reakcji alergicznych:

Przeciwciało reaguje z antygenem

znajdującyn się na powierzchni komórki.
Antygen ten jest bądź to składnikiem
prawidłowym błony komórkowej, lub
substancją pochodzenia zewnętrznego
przytwierdzoną do komórki.

IgG, IgM
Fag
ocyt
l
ub
Komórka
Komórka K
C

Antygen FcR

Schemat reakcji alergicznej typu II

Etapy reakcji alergicznej typu
cytotoksycznego:
• kolejne wniknięcie antygenu
• przyłączenie antygenu do komórki (jeżeli
nie jest składnikiem błony komórkowej)
• przyłączenie przeciwciał
• aktywacja mechanizmów niszczących
aktywacja układu dopełniacza
fagocytoza
cytotoksyczność zależna od przeciwciał

Choroba posurowicza

Wniknięcie antygenu
Duże ilości
Po raz pierwszy

Produkcja przeciwciał

Tworzenie się kompleksów

immunologicznych
wenątrznaczyniowo

Odkładanie się kompleksów

w ścianach naczyń
 błonach surowiczych i maziowych

Aktywacja układu dopełniacza

Zmiany zapalne

Zjawisko Arthusa

Wniknięcie alergenu
(kolejne)

Wytrącanie się kompleksów

immunologicznych
pozanaczyniowo i w ścianie naczynia
 Aktywacja układu dopełniacza

Reakcja zapalna

Test Praustnitza-Kustnera:

Skóra

Brak reakcji

Alergen
 Reakcja
alergiczna

Surowica od osobnika
uczulonego

Odczyn Schultza-Deyle’a:

Jelito alergizowanej świnki

Reakc Brak Brak
ja reakcj reakcj
i Reakc i
ja

Roztwór alergenu

Przeciwciała
odpornościowe