Historia advergames

i reklamy w grach komputerowych

Adam Dyba, AdAction
12.2009

Reklama w grach komputerowych doczekała się już poważnych rozwiązań ad serwerowych. Branża
rozwija się niezwykle dynamicznie, podobnie jak reklama internetowa 7-9 lat temu, gier jest bez liku
i coraz mocniej klarują się modele biznesowe, w tym także ten oparty na emisji reklam.
W tym artykule postaram się opisać historię advergamingu i reklamy w grach na świecie i w Polsce.

Bardzo trudno jest określić dokładnie początek reklamy w grach komputerowych. Jak doszukał się
w swej pracy magisterskiej Ilya Vedrashko w bazie danych maszyn flipperów już w 1964 roku w jednej
z gier można zobaczyć narysowane samochody marki Mustang.
http://www.ipdb.org/showpic.pl?id=1644&picno=6396

Nie była to gra komputerowa, wtedy nie było komputerów domowych (pierwsze z nich pojawiły się
około roku 1977, a znany wszystkim ZX-80 pojawił się pod koniec stycznia 1980 roku).

Jedną z pierwszych gier jaka pojawiła się na komputery na początku lat siedemdziesiątych była gra
Lunar Lander (występowała także pod nazwami Rocket Lunar, LEM, Apollo).
Grę napisał Jim Storer, student Lexington High School (MA), około 1971 roku.
Gra była napisana w języku Focal, na urządzenie zwane PDP-8 (także jako Straight-8), pierwszy
minikomputer, który osiągnął sukces komercyjny na świecie.
Na początku była to gra tekstowa, symulator statku kosmicznego, w którym wcielając się w rolę pilota
wydawało się tekstowe komendy przez wpisywanie wartości przyspieszenia, tak aby bezpiecznie
wylądować na księżycu.
W roku 1973 firma Digital Equipment Corporation zleciła produkcję graficznej gry Moonlander w celu
pokazania możliwości graficznych ich nowego terminalu GT40. Statkiem sterowało się przy pomocy
pióra świetlnego.
W roku 1979 Atari Inc. wypuściło Lunar Lander na automaty i wprowadziło ciekawą innowację
w postaci możliwości dokupowania paliwa w trakcie gry (co oczywiście zwiększyło przychody z gry)
Gra miała 3 przyciski (obrót w lewo, obrót w prawo, włączenie silników).
http://en.wikipedia.org/wiki/Lunar_Lander_(arcade_game)
http://www.klov.com/game_detail.php?game_id=8465

Jedna z wersji gry miała ukrytą funkcję polegającą na tym, że gdy wylądowało się dokładnie
w punkcie w którym się miało wylądować to pojawiał się McDonald, a astronauta mógł wysiąść
z pojazdu, przespacerować się i wejść do McDonalda i zamówić Bic Maca, wrócić do pojazdu
i odlecieć.
Jeśli po wystartowaniu zawadziło się o McDonalda to pojawiał się komunikat:
You clod!
Ty gburze, zniszczyłeś jedynego McDonalda na Księżycu!

Najprawdopodobniej był to tylko żart programisty i McDonald nie zapłacił za to ani centa. Mimo to
był to pierwszy przypadek reklamy w grach komputerowych poprzez włączenie marki do gry, a sam
McDonald rozpoczął w ten sposób swoją długą obecność w tym medium.

Przykład flash jednej z wersji tej gry:

http://games.atari.com/arcade.php?game=lunarlander
oraz
http://everything2.com/title/Lunar%2520Lander

Po krótkiej produkcji Lunar Landera Atari rozpoczęła produkcję gry Asteroids.

Z ciekawostek to 17 czerwca 1980 roku w urzędzie ochrony praw autorskich były zarejestrowane
tylko te dwie gry.

Szafy z grami stały się powszechne w restauracjach McDonalda, a firma w roku 2000 uruchomiła
projekt McMagination, polegający na umieszczeniu w restauracjach kiosków z najnowszymi grami
komputerowymi akceptowanymi przez rodziców. W kiosku było dostępnych 12 znanych gier (m.in.
Furby, Winnie the Pooh, Monopoly Junior), konsole zaprojektowała firma Arcade Planet.

W 1982 roku McDonald podpisał umowę z Atari na zorganizowanie wielkiego narodowego konkursu,
w którym zostało rozdanych 12 000 konsol i komputerów domowych za łączną kwotę 4 mln dolarów.
W roku 1983 firma Parker Brothers napisała dla sieci restauracji grę w której Ronald karmi kosmitów
frytkami, shake’ami, hamburgerami. Niestety gra nie wzbudza zainteresowania poza grupą 8-9
latków i projekt został zamknięty.
http://www.atariage.com/catalog_page.html?CatalogID=15&currentPage=11

Niezależnie od tego czy był to sukces czy porażka, to projekt McDonald’s zainspirował umysły
marketerów na całym świecie, a gry komputerowe stały się ważnym elementem pop kultury lat 80.
Wraz z powstaniem komputerów 8-bitowych (Atari, Commodore, ZX-Spectrum) i dynamicznym
wzrostem ich popularności poprzez wybuch nowych pomysłów na gry powstało medium, które
angażowało i angażuje do dziś graczy na długie godziny.
Około 1983 roku Coca-Cola zamówiła u Atari wyprodukowanie gry która była rozdawana na corocznej
konferencji sprzedażowej w Atlancie. Atari przygotowało specjalną wersję gry Space Invaders (gry
która sprzedała się w milionach egzemplarzy kilka lat wcześniej. Rzędy atakujących obcych zosały
zastąpione literami, które tworzyły napis P E P S I, a statek główny wroga wyglądał jak logo Pepsi, czyli
największego konkurenta Coca-Coli. Gracz kontrolował stateczek kosmiczny, który miał za zadanie
zestrzelić tak wielu wrogów jak to tylko możliwe w ciągu 3 minut, po których pojawiał się napis Coke
zwycięża! I migało na ekranie.
Na konwent Coca-Coli zostało przygotowane tylko 125 kopi gry Pepsi Invaders, ale gra przedostała się
szybko do szerokiej rzeszy graczy.

Gameplay Pepsi Invaders:

http://www.youtube.com/watch?v=JRg6jH_DdAY&feature=related

W tym samym roku jeszcze 3 inne korporacje zdecydowały się na przygotowanie gry reklamowej na
swoje potrzeby na konsole Atari 2600. Pierwszą z nich była Johnson&Johnson z grą Tooth Protector,
w której główny bohater uzbrojony w szczoteczkę do zębów, nici dentystyczne i wodę do płukania
miał za zadanie chronić wszystkie zęby przed kostkami zrzucanymi przez atakujące Snacki. Gra kończy
się, gdy znikną 3 zęby lub zostaną wyniesione 3 pasty przez przeciwnika. Jeśli dobrze chronisz zęby to
liczba zebranych punktów na twoim koncie będzie rosła i będziesz mieć z tego fun.
http://www.atariage.com/screenshot_page.html?SoftwareLabelID=564&ItemTypeID=SCREENSHOT

Druga gra z tego roku była dla Ralston Purina producenta karmy dla psów. Nawiązywała ona
bezpośrednio do reklamy telewizyjnej, która zdobyła dużą popularność i była doskonale
rozpoznawana. W reklamie pies podąża za pędzącym furgonem z jedzeniem i goni go do samej
kuchni. [http://www.youtube.com/watch?v=9BBqgMQluDM&feature=related]. To właśnie furgon
stał się głównym bohaterem gry pod tytułem Chase the Chuck Wagon. Grę można było otrzymać
pocztą po wysłaniu dowodu zakupu produktu. Stąd obecnie jest rarytasem i jej cena na Ebay
przekracza 50 USD.

http://www.atariage.com/software_page.html?SoftwareLabelID=76
gameplay Chase the Chuck Wagon
http://www.youtube.com/watch?v=7rJkiXnNcBc&feature=related
Wreszcie trzecia gra z tego roku Kool-Aid Man, napisana przez M Network dla General Foods.
Ona także nawiązywała do reklamy telewizyjnej, w której gigantyczna maskotka napoju rozbijał mur
i serwowała wszystkim napój Kool-Aid. W grze nasz bohater walczy z diabelnymi potworami, które
chcą wypić wodę z basenu. Trzeba im w tym przeszkodzić.

http://www.atariage.com/software_page.html?SoftwareLabelID=266

gameplay Kool-Aid Man:

http://www.youtube.com/watch?v=lnT-PAjPiaA

Trudno powiedzieć czy te gry reklamowe to sukces marketingowy. Z pewnością są to pionierskie

produkcje. Dystrybuowane za darmo w zamian za dowody zakupu reklamowanych produktów
obecnie stanowią rarytas wśród kolekcjonerów, stąd można wnioskować, że nie rozeszły się masowo.
Inna sprawa, że pojawiły się w momencie wybuchu tzw. zapaści gier video 1983. Rok 1982, kiedy
zostały zlecone do produkcji, był najlepszym rokiem dla gier video w USA, wówczas Amerykanie kupili
gry za 3 miliardy dolarów (ponad 6 miliardów USD na dziś), potrajając sprzedaż z roku
poprzedzającego. Wiele firm rzuciło się do produkcji gier. Rynek został zalany grami o podobnych
pomysłach w różnych wariacjach i sprzedaż spadła do 2 miliardów USD, a potem do 800 mln USD w
roku 1984 i 100 mln w roku 1985.

W Polsce
Jest rok 1983, koniec oficjalnego stanu wojennego w Polsce, wśród dzieci furorę robią kolorowe
napoje w plastikowych torebkach oraz puszczanie „bączków” lub „pszczółek” z korków po wódce
nafaszerowanych saletrą potasową z cukrem, żona Lecha Wałęsy odbiera w Oslo przyznaną mężowi,
pokojową nagrodę Nobla. Jan Paweł II po raz drugi odwiedza Polskę, a każda msza przeradza się w
wielką manifestację „Solidarności”.
W tym czasie za oceanem założyciel Commodore oraz późniejszy prezes Atari Inc., Jacek Trzmiel (Idek
Tramielski, urodzony 13 grudnia 1928r w Łodzi) ojciec komputera Atari ST, podejmuje śmiałą decyzję
modyfikacji serii XL do XE, a po dwóch latach powstają poprawione modele Atari 65XE i Atari 130 XE.
Szczęśliwi posiadacze ZX-Spectrum (głownie import z UK i USA) oraz Atari 800 XL, 65XE i 130XE
zrzeszają się w licznych klubach i wymieniają (oraz handlują) grami na kasetach a potem
i dyskietkach.
Chyba nikt nie prowadził badań ilu było posiadaczy mikrokomputerów domowych w Polsce i jaka
grupa stanowiła większość. Teraz po latach i po aktywności ilości sprzedających na Allegro widać, że
byli to Atarowcy. Mimo iż w USA to Commodore było mocniejsze i więcej gier wychodziło najpierw na
ten komputer to Atari było można kupić w sklepach sieci Pewex za bony i dolary (dla tych co nie
pamiętają co to były bony wyjaśniam: bony to była waluta zamienna za dolary, ponieważ był w Polsce
czas, kiedy nie wolno było handlować walutą, nie było kantorów, a dolary zdobywało się nielegalnie
od tzw. „koników” stojących pod państwowym bankiem PKO).

Jedną z pierwszych gier na komputery ośmiobitowe w których pojawiły się reklamy był Tapper.
Wypuszczony wcześniej w USA na automaty do gier do Polski zawędrował już na komputery 8-
bitowe. Na automatach w USA były reklamy piwa Budwiser, na mikrokomputerach w ich miejsce
pojawiły się także reklamy Moutain Dew na Atari (zarówno na konsoli jak i w Atari 800 XL), Pepsi w ZX
Spectrum.

<Filmik z Tappera na Atari>

<Filmik Tappera na ZX Spectrum>

Ciąg dalszy
W roku 1983 brytyjska firma CRL Group wypuściła na ZX Spectrum grę Formula One, w której gracz
wcielał się w menadżera stajni wyścigowej F1. Ta gra miała w sobie prawdziwe marki teamów, takie
jak Ferrari, Renalut, Lotus, a podczas wyścigu można było oglądać na bandach i billboardach reklamy
papierosów Marlboro, opon Dunlop, stacji benzynowych Agip i samochodów marki Fiat. Balon
Goodyear latał na niebie. Podczas pracy w pitstopie można było zobaczyć dobrze wyeksponowany
brand olei Mobil oraz opon Goodyear. Nie mam pojęcia czy te firmy zapłaciły cokolwiek za obecność
w grze, niemniej jednak pozostałe gry sportowe były raczej wolne od logotypów znanych marek.

Większość firm traktowała gry jako dodatek do ich promocji, coś co pozwoli przygotować akcję
marketingową z wykorzystaniem gier lub konkurs w którym można zwiększyć sprzedaż przy okazji
rozdając gry czy konsole, tak jak to zrobił McDonald rozdając konsole Atari.

Lata załamania sprzedaży gier komputerowych nie sprzyjały rozwojowi rynku reklamy w grach.
W roku 1982 Mars nie zdecydował się na ofertę product placement w filmie E.T. a także zrezygnował
z product placement w grach. To zadecydowało o traktowaniu reklamy w grach jako niszowej przez
wiele lat.

Mimo iż reklama w grach nie przebiła się w tamtych latach z powodu kryzysu sprzedaży to
w kolejnych latach zaczęła mocno wspierać rynek filmowy i rozrywkowy, przemieszczając się z
flipperów i gier w salonach gier do komputerów domowych i na konsole wchodząc w ten sposób do
życia rodzinnego.

W roku 1978 D.Gottlieb, firma, która wymyśliła cały przemysł pinballi na pieniądze w latach
trzydziestych, wypuściła na automaty Close Encounters of the Third King, czyli grę pod tym samym
tytułem co nagrodzony wieloma filmowymi nagrodami dramat science fiction w reżyserii Stevena
Spielberga, który wszedł na ekrany rok wcześniej. Za całym przedsięwzięciem stała Columbia Pictures,
która kupiła D.Gottlieb rok wcześniej (1977).
W 1979 roku konkurencyjna firma Bally wypuściła automat z grą StarTrek, w której mogły grać na raz
4 osoby.

W roku 1980 ta sama firma wypuściła automat Rolling Stones, flipper ze zdjęciem Micka Jaggera.
Reklamowe ulotki obiecywały, że podczas gry usłyszymy takie melodie jak Satisfaction, Jumpin’ Jack,
Flash, Miss You oraz When The Whip Come Down.
Coraz więcej maszyn powstawało wokół licencjonowanego kontentu. „Austin Powers, Batman, Star
Wars, Terminator a także ich sequel byłu natychmiast “flipperowane” czyli adaptowane do gier.
Rozpoczął się trend zarabiania na rozreklamowanych produkcjach. Produkowano maskotki, figurki,
koszulki, kubki, a teraz także gry. To zaczęło być wykorzystywane nie tylko przy filmach, ale także przy
popularnych produkcjach telewizyjnych, seriale The Simpsons, The X Files czy Rodzina Soprano
doczekały się ciekawych produkcji w świecie gier, a The Simpsons także teledysków w MTV.

Inne wytwórnie filmowe, takie jak 20th Century Fox sprzedały licencję na produkcje gier na bazie
filmów Alien, Planeta Małp, M.A.S.H. a Warner Communications kupiło w 1976 firmę Atari.
Producenci filmów zainteresowali się wykorzystaniem takiego medium jakim stały się gry
komputerowe w celu zwiększenia przychodów z licencjonowania wytworzonych i rozreklamowanych
treści (bohaterowie z filmów stali się także bohaterami gier).

W roku 1982 developer Midway wypuszcza w świat grę Tron, bazującą na filmie Disneya o tym
samym tytule.
http://www.youtube.com/watch?v=hz3A_vNibEI
Następnie rok później wypuszcza sequela Disc of Tron. W tym samym roku Sega produkuje grę Star
Trek: Strategic Operation Simulator na podstawie filmu Star Trek: The Wrath of The Khan
rozpoczynając tym samym długą serię związaną z tym filmem.
Rok później Atari wypuściła Star Wars, wektorówkę 3D w której gracz zasiada za kokpitem statku
kosmicznego, a grę okraszają zdigitalizowane głosy aktorów grających w filmie.

Jednym z najbardziej interesujących i trochę dziwnych tytułów promujących branżę rozrywkową

tamtych czasów (1982) był Journey Escape, tytuł promuąjcy zespół Escape. Gracz wcielał się w rolę
managera zespołu , który miał za zadanie przedzierać się przez tłum fanów, promotorów i
fotografów. Gra wykorzystywała zdigitalizowane kawałki piosenek zespołu.
http://www.youtube.com/watch?v=h__jUBKjzzk
Wykorzystanie gier do promocji muzyki to temat na odrębny artykuł.

W roku 1984 powstała gra promująca film Ghostbusters, została wydana przez Activision na Atari,
Commodore, ZX Spectrum i Amstrad, a potem także na konsole Atari 2600, Sega Master System i
NES. Kilka lat później (1989) powstała gra Ghostbusters II, która towarzyszyła sequelowi filmu.
http://www.youtube.com/watch?v=kWlGpPD6eao
Obecnie na rynek wchodzi wydana przez Atari gra Ghostbuster na Playstation 3, XBOX, Wii i PC,
Playstation2, PSP i NDS. Więcej na temat gier do filmu Ghostbusters znajdziecie tutaj:
http://en.wikipedia.org/wiki/Ghostbusters_video_games

Podobną historię, ale jest ich więcej mają gry do serii filmów o Indianda Jones. Już w 1982 roku
powstała gra na Atari 2600, pod tytułem Poszukiwacze zaginionej Arki (Riders of the Lost Ark). Potem
były kolejne tytuły.
Więcej na ten temat znajdziecie tutaj:
http://classicgames.about.com/od/history/tp/History-of-Indiana-Jones-Games.01.htm

Były także gry wspomagające niskobudżetowe produkcje klasy B, jak choćby gra Revenge of the
Beefsteak Tomatoes, która została wyprodukowana na bazie filmu Attack of the Killer Tomatoes.
http://www.youtube.com/watch?v=SvDkvoV2Qzo
Zresztą ta seria komedii o atakujących pomidorach doczekała się kilku gier, także na komputery 8-
bitowe i konsole Nintendo.

W roku 1985 w grze Action Biker (także znanej pod tytułem KP Skips Action Biker with Clumsy Colin)
wydanej przez Mastertronic można było wcielić się w postać Clumsy Colina -maskotkę promującą
markę chipsów Skips. I jeździć po mieście i placu ćwiczeń dla rowerów.
http://www.youtube.com/watch?v=cDpYEQ45f1s

Ciekawy przykład z rynku fińskieo, na którym została wydana gra zatytułowana Painterboy (1986)
sponsorowana przez Fińskiego producenta farb firmę Tikkurila. Bazowała na motywie „ojciec i syn”,
który był wykorzystywany w reklamach telewizyjnych w tamtych czasach. Gra była wydana tylko na
Commodore C-64.
http://www.youtube.com/watch?v=Yt1QV2h60-o

Kolejnym, bardzo ciekawym przykładem jest gra reklamowa dla firmy Mattel produkującej zabawki
(resorowce). W grze na początku budujemy nasz samochód, a następnie możemy nim jeździć po
mieście (pojechać na myjnię, itd.)
http://www.youtube.com/watch?v=QFnl_74geK4
Firma Mattel często wykorzystywała (i nadal wykorzystuje) gry reklamowe do promocji Hot Wheels.
Stunt Track Driver, Stunt Track Driver 2, HotWheels Stunt Track Driver, HotWheels Turbo Racing
(Nintendo 64, sony playstation) to tylko kilka tytułów, które ma na swoim koncie ta firma.

Lata 1983 – 1986 to lata kryzysu w grach i w reklamie w grach. Gry sportowe mają tradycyjnie
największy potencjał do obecności brandów. Mimo to w tym czasie dobre produkcje nie potrafiły
znaleźć reklamodawców skłonnych do obecności w tytule. Przykłady Pole Position, w którym są
reklamy, ale Atari. W grze Decathlon (1984) pokazuje się reklama developera gry firmy Ocean.

Około roku 1987 wraz z polepszaniem się rozdzielczości grafiki i ilości kolorów w grach zaczęły się
pojawiać reklamy w postaci billboardów wypełnione treścią fikcyjnych marek, często humorystycznie
poprzekręcanych prawdziwych nazw. Na przykład w grze Skateboard Or Die (EA, 1987) pojawiają się
nazwy sklepów z nazwami Wumpus World, Healthy Nutritious Food (Whole Foods), Waremouse
Records (Warehouse Records).

Rok 1987 był przełomowy dla reklamy w grach. Głownie za sprawą sukcesu konsoli Nintendoo NES.
Gra F1 Spirit: The Road to Formula 1 zawierała reklamy Dunlopa.

Zdecydowanie bardziej reklamą w grach zaczął się interesować Ford, który wypuścił Ford Simulator
(1987) pierwszy symulator jazdy pod system DOS na komputery PC. Gra zwierała szczegółowe
informacje na temat aktualnych modeli, przewodnik dla kupującego oraz formularz zamówienia (!) Ta
produkcja była bardziej interaktywną prezentacją modeli Forda niż grą, gdyż nie oferowała punktacji i
nie było w niej rywalizacji.

Advergaming powrócił.

W roku 1988 Pepsi wypuściła grę Pepsi Challenge (Mad Mix na niektórych platformach), która była
wariacją na temat Pac-Mana.
Bardziej oryginalnym tytułem był Avoid the Noid (ShareData, 1989) gra sygnowana przez Domino’s
Pizza. Gra stanowiła uzupełnienie do telewizyjnej kampanii reklamowej gdzie ważną postacią był
niszczący pizze Noid, który wyglądał trochę jak gremlin w skórze królika. Bohaterem gry był chłopiec,
który musiał dostarczać pizze we wskazane miejsca i musiał unikać domów, gdzie pojawiał się Noid.
Potem gra została przerobiona Yo!Noid, która dotarła na 3 miejsce na listach popularności na game
boye. Choć opinie o niej były różne.
http://www.youtube.com/watch?v=BvElRGDnW64&feature=fvw

Kolejną grą zawierającą advergaming była The California Raisins (1988) wydana przez Box Office.
Gra została wykonana na zamówienie organizacji promującej … rodzynki. (Idea podobna jak „ryba
wpływa na wszystko – jedz ryby”, czy kampania „Pij mleko – będziesz wielki)
The Raisin był fikcyjnym zespołem muzycznym, składającym się ze śpiewających rodzynek. Gracz
sterował jednym z członków zespołu, który próbuje ratować swoich kumpli w fabryce.
Reklamy wykorzystywały takie gwiazdy jak Ray Charles czy Michael Jackson.
http://www.youtube.com/watch?v=_PNPw5ozU0U
http://www.youtube.com/watch?v=2HEyGY--IIw

Przemysł muzyczny dostrzegł potencjał tkwiący w grach i rozpoczęła się seria produkcji gier
promujących gwiazdy, zespoły muzyczne. Ta seria trwa do dziś i doczekała się znakomitych
rezultatów w promowaniu muzyki. Dzisiejsze produkcje takie jak SingStar, Guitar Hero, Rock Band
zawierają w sobie sklepy z muzyką i stały się znakomitym kanałem dystrybucji utworów.
[Do Guitar Hero III, do stycznia 2008 sprzedało się 5 mln utworów muzycznych].
A to cytat z ostatnich newsów [08.2008] ze świata muzyki
„Zespół Metallica zapowiedział, że WSZYSTKIE utwory ze swojej najnowszej płyty DEATH MAGNETIC
udostępni w grze Guitar Hero - zarówno GH:3 jak Guitar Hero 4: World Tour. Oznacza to, że de facto
premiera tego albumu będzie miała miejsce w grze komputerowej. Tego jeszcze nie było.”

W roku 1989 Sega wypuściła na konsole grę Michael Jackson’s Moonwalker. W grze kierujemy
postacią Michaela, który ratuje porwane dzieci z rąk wszechobecnych bandytów mafii i tańczy swoje
przeboje wykonując charakterystyczne ruchy i kopnięcia. Gra została wypuszczona przez US Gold na
komputery 8 i 16-bitowe Amiga, Atari. Wersja konsolowa była najlepsza.

Kolejna gra to Teenage Mutant Ninja Turtles 2 (Konami, 1989)

Żółwie Ninja narodzili się w 1984 roku w książeczce Mirage Studio, a trzy lata później stały się
międzynarodowym fenomenem. Zawitali do telewizji w 1987 roku poprzez pierwszy serial
animowany i show. W 1990 roku wyruszyli na prawdziwą trasę z muzycznym show Coming Out of
Their Shells. Całość była sponsorowana przez Pizza Hut, a firma wykorzystała całą promocję
wydarzenia jako wsparcie swojej kampanii promocyjnej. Plakaty Pizza Hut zostały wykorzystane w
grze i były wykorzystywane jako ochrona dla bohaterów gry. Kawałki pizzy zostały wykorzystane jako
coś co dodaje energii i leczy bohaterów gry. (także w tym roku Pizza Hut pojawiła się w filmie Powrót
do przyszłości II, gdzie była odgrzewana w mikrofalówce w roku 2015, heh już niedługo).
Już w roku 1989 rynek gier komputerowych zawitał na okładkę tygodnika Time, gdzie padło
stwierdzenie, że rynek gier wygenerował 5.3 biliona dolarów i jest to o 400 mln USD więcej niż
Amerykanie wydają na oglądanie filmów.
To spowodowało, że wytwórnie filmowe pokochały studia developerskie i każda wytwórnia kupiła
jakieś studio lub rozpoczęła samodzielną developerkę gier na potrzeby promocji filmów.
Jurrasic Park, Alladin, Bart Simpson to produkcje, które wyszły od filmu. Odwrotnie zaś produkcja
Sega Sonic stała się z gry animowanym serialem, a na bazie gry Mario Bros powstał film fabularny o
tym samym tytule. Mario pojawił się także w grze Donkey Kong i stał się celebrytą stojącym za
sukcesem konsoli Nintendo NES (pod koniec lat osiemdziesiątych) będąc bardziej rozpoznawalnym
niż Myszka Miki.

W połowie lat dziewięćdziesiątych reklama w grach i produkcje na zamówienie stały się popularne.

W roku 1991 Nestle wypuściło na runku niemieckim platformówkę z przygodami królika Nesquika.
Gra była wysoko oceniana i lubiana za grafikę i rockową muzykę.
Colgate Palmolive pojawił się w tytule Harald Hardtooth and The Fight od Cleat Teeth (1992) ideą
przypominał trochę Tooth Protector produkcję sprzed dekady zrobioną dla Johnson & Johnson
Harald był zębem, który miał wiele przygód z bakteriami.

http://www.lemonamiga.com/games/popup_screen_index.php?id=2105&screenname=harald_hardt
and_08.png&kuk=08

http://www.lemonamiga.com/?mainurl=http%3A//www.lemonamiga.com/help/contribute.php

W latach 1992-93 na rynku niemieckim na Amigę zostały wyprodukowane dla Telekom dwie gry.
Telekommando oraz Powrót Telekommando. Były to wysoko oceniane przygotówki Point and click.
W tych latach McDonald także wypuścił dwie gry. Pierwsza to produkcja Virgin Games o nazwie MC
Kids, w której szukamy toreb Ronalda z magicznymi cegłami, które zostały skradzione przez
niejakiego Hamburglara. A rok później dzieciaki wcielają się już w samego Ronalda w grze Segi o
tytule Treasure Island Adventure.

Maskotka napoju 7up spieszy na ratunek swoim kumplom w grze Cool Spot (1993). Bardzo udana
produkcja z dobrą muzyczką i wysoką grywalnością. Grafika także cieszy oko, nawet dziś.
http://www.youtube.com/watch?v=d1-Gl3-ikRg

Dwa lata później (1995) Spot goes to Hollywod jest kontynuacją przygód Spota. Tym razem w każdym
etapie Spot jest w trochę innym filmie i walczy z potworami, skacze i strzela.
http://www.youtube.com/watch?v=79DJW9yKr9o

Frito Lay Gepart Chester był postacią w grze To Cool To Full, w której zbierał chipsy i pokonywał wiele
przeszkód. Gra nie była zbyt wysoko oceniona, ale spełniła swoje zadanie. Do gry był dołączony
kupon zniżkowy na zakup chipsów.
http://www.youtube.com/watch?v=gtk8hG4ErWA

W Wielkiej Brytanii Unilever zdobył nagrodę za realizację kampanii „Peperami: It’s a bit of an
Animal.” Link do jednej z reklam: http://www.youtube.com/watch?v=4NOFUyIcz_Y
Gracz wcielał się w szaloną i zwariowaną kiełbasę i musiał rozwiązać zagadkę zniknięcia z miasta
niejakiego Pepersteina. Gra była mocno zwariowana i odważna, doskonale pasowała do całej
kampanii reklamowej.

http://www.microtime.co.uk/animal/movies.html
Firmy zaczęły eksperymentować i wykorzystywać advergaming coraz częściej do realizacji coraz to
nowych celów marketingowych.
Brytyjska wersja Jamesa Ponda 2 (1991) reklamowała producenta ciasteczek Penguin Biscuits.
http://www.youtube.com/watch?v=xSFOcTtYPrA

Zool (1992)
http://www.youtube.com/watch?v=_WTqIFLgzzQ
To bardzo fajna gra reklamowa dla Chuppa Chups, producenta lizaków.
Rok później powstał także Zool 2

A tu znajdziecie zestawienie gier promocyjnych na Amigę:

http://hol.abime.net/hol_search.php?N_ref_license=3

Należy do tej listy dodać także znakomitą grę Pushover (1992) napisaną przez Red Rat Software na
platformy Amiga, Atari ST, DOS oraz Super NES, a wydaną przez Ocean Software. Gra była
sponsorowana przez Smith’s British Snack Quaveres.
Gra to logiczna platformówka, w której pomagamy wielkiej mrówce G.I.Ant w odnalezieniu chipsów
w wielkim mrowisku. Mamy do dyspozycji różne klocki domina, które mają różne właściwości.
Zadaniem gracza jest takie poprzestawianie posiadanych klocków, aby położyć wszystkie klocki i
zdobyć ukryte na końcu planszy chipsy.
http://www.youtube.com/watch?v=W2Z6QQOaKBA

Niemiecki Dresdner Bank wypuścił grę zatytułowaną Captain Zins (1994), typową przygodówkę, w
której młody chłopak wplątuje się w przygodę związaną z kartami kredytowymi.
http://www.youtube.com/watch?v=T5AIAVFIUT8

Niemiecki sklep Kartstad stworzył futurystyczną grę zatytułowaną Space Job (1993), w której
osadzony świat był w międzyplanetarnym imperium Karstadt. Główny bohater miał za zadanie piąć
się po szczeblach kariery poprzez wypełnianie zadań i zdobywanie punktów zaufania. Gra była
zaprojektowana jako interaktywna reklama dla firmy oraz jako narzędzie do rekrutacji.
http://www.youtube.com/watch?v=8JQS1fMDh5s

Producent karmy dla zwierząt (ale także płatków śniadaniowych) Ralston Purina, jeden prekursorów
advergamingu, zdecydował się w 1996 roku na bardzo dobry ruch, wypuszczenie gry na bazie silnika
Dooma. Gra nosiła tytuł Chex Quest i zamiast kosmicznego marines mieliśmy obrońcę odległej
planety Bazoik przed inwazją Flemoidów. Elementami dodającymi bohaterowi energię w grze były
oczywiście obrandowane płatki śniadaniowe Chex Breakfast, a bronią Super Chex Armor skutecznie
odsyłającą Flemoidy do innego wymiaru. Gra była rozdawana za darmo, jako bonus ukryty pudełkach
z płatkami. Gra doczekała się sequela, a nawet części trzeciej i była modyfikowana przez samych
graczy. Dzięki bardzo dobremu silnikowi do gry zdobyła dużą popularność, a jest grupka fanów, która
gra w nią do dziś.
http://www.youtube.com/watch?v=k41Wl8veN_4

Niektóre barandy pojawiały się grach jako ukryte misje, dodatkowe bonusy, tajemnicze postaci.
W roku 1996 w grze Fighting Vipers wydanej przez Sega, była postać Pepsi-Man’a, postaci z kampanii
reklamowej realizowanej w tym czasie w Japonii.
Koniecznie zobaczcie reklamę
http://www.youtube.com/watch?v=fajYEF2UJgA
a także grę, w której można było walczyć Pepsi-Man’em.
http://www.youtube.com/watch?v=autrrmHH3TU
Pepsi-Man doczekał się później całej gry dla siebie (pepsiman, 1999), w kórej wypełniał misję biegając
po mieście zbierając puszki z pepsi i pojąc spragnionych mieszkańców miasta.
warto zobaczyć
http://www.youtube.com/watch?v=zNr-szy8fm8
http://www.youtube.com/watch?v=gAEHafOdFrI

koniecznie musicie zobaczyć zakończenie

http://www.youtube.com/watch?v=i63Jr7ynHuc

Coca-Cola, miała oczywiście swoje własne gry. Najbardziej znaną jest bodajże Coca-Cola Kid (1994),
japońska platformówka, która była dodawana do czerwonej, obrandowanej Coca-Colą przenośnej
konsoli do gier.
http://www.youtube.com/watch?v=0_UILEgTTmQ

Coca-Cola pojawiała się często w różnych grach w tej dekadzie, przykładem mogą być
pełnowymiarowe billboardy w grze Top Skater (Sega, 1997), w której pokazały się także buty
Airwalks.
http://www.youtube.com/watch?v=oxf1kaxwWwg

W roku 1998, BrandGames, pracując nad zamówieniem od Coca-Coli, wypuściło grę 3D Interacticve
Mr. Pibb, jako część kampanii pod hasłem „powrót do szkoły”. Gra była sprzedawana w wybranych
sklepach i restauracjach Fast-food po cenie w granicach 0.99$ do 1.99$ przy zakupie posiłku w
zestawie z drinkiem Mr. Pibb. Po tym w Brandweek, branżowym tygodniku o reklamie pojawił się
tekst, w którym autorzy mają wątpliwości co do sensowności płacenia za grę w której gracz dostaje za
bohatera obrandowaną postać i niewiele więcej. Jednak fakty mówiły same za siebie, w ciągu dwóch
miesięcy Coca-Cola sprzedała 750 000 kopii tej gry.
BrandGames pokazał już w 1995 roku, że można osiągnąć sukces przy wykorzystaniu gier
brantowanych (dzisiaj zwanych advergames). Wiceprezes firmy Jim Wexler wyjaśniał: „Dosyć
wcześnie odkryliśmy i rozwijaliśmy ideę, że gry video mogą zawierać w sobie marki znanych
producentów i realizować dwa zadania: działania promocyjne polegające na zwiększaniu sprzedaży
oraz jako medium dostarczające wielu godzin rozrywki w towarzystwie brandu. Zrobiliśmy pierwsze
brandowane gry w czasach przed erą Internetu. Były to gry wydane na dyskietce dla takich marek jak
Chef Boyardee, Coca-Coli i Samsunga. Stworzyliśmy pierwsze na świecie gry reklamowe dla takich
klientów jak General Mills, Taco Bell, GAP czy Reebok.”

Gry promujące własną działalność robiła dekadę wcześniej firma SoftAd Group (założona w 1985). To
pokazuje znaczącą zmianę w postrzeganiu gier przez marketerów, jako medium które znacznie
wykracza poza zabawki Happy Meal.

W roku 1999, w Pittsburgu firma Adaboy złożyła patent razem z USPTO na metodę: „reklamowanie
się z wykorzystaniem wirtualnego środowiska gry, w którym standardowe obrazy są zastępowane
przez inne, które zawierają zaimplementowane treści reklamowe, a koordynuje to maszyna
serwująca reklamy (adserver), który dopasowuje reklamy do danych demograficznych gracza i do
rozmiarów formatów reklamowych. Statystyki oglądalności są pobierane z komputera gracza lub
konsoli aby ocenić efektywność dla poszczególnych miejsc reklamowych.
Adaboy i wiele innych firm (Conducent i Radiate) niosły światełko reklamy w ciemnościach światów
wirtualnych, jednak wkrótce spłonęły na cmentarzysku dot-comów w krachu z 2000 roku.
Ich innowacyjne plany, aby zamieszczać reklamy na tzw. splash screenach, loading screenach
(obrazkach pojawiających się przed rozpoczęciem gry) oraz w rozdawanych za darmo demach do gier
(np.. po kliknięci w torbę M&Ms można przenieść się na witrynę www) nie udały się. Pomysły te
wyprzedzały czas o przynajmniej 7-8 lat.

Dzisiaj reklama z wykorzystaniem gier komputerowych rozwija się bardzo dynamicznie. Za sprawą
powszechności Internetu i tak ogromnej popularności gier flash (oraz ich relatywnie niskiej cenie
produkcji) mamy do czynienia z niezliczoną ilością gier typu advergame. Są one wykorzystywane do
promocji sprzedaży, do zabawy, do zbierania baz adresowych, itd.
Pomysły sprzed 8 lat zostały zrealizowane. Firmy takie jak IGA Word wide, Massive (Microsoft),
Double Fusion, dynamicznie serwuja reklamy w grach takich jak Colin McRae, Counter Strike,
Battlefield 2141, itd. zarówno w grach na PC jak i na konsolach (PS3, Xbox).
Warto też wspomnieć o rynku advergame na mobile, na którym także powstaje sporo produkcji, a
wraz z wybuchem popularności telefonu iPhone pojawiła się na niego cała masa darmowych gierek i
szalonych aplikacji wykorzystujących walory ekranu dotykowego oraz wbudowanego żyroskopu.

Marketerzy w Polsce i na świece coraz chętniej sięgają po gry i wykorzystują je do promocji swoich
produktów. Producenci samochodów, piwa, branża filmowa, zabawki dla dzieci, kosmetyki, batony,
chipsy, banki, dezodoranty, farmaceutyki, wszystko może się reklamować z wykorzystaniem gry. Gry
to medium uniwersalne, bo można w nich stworzyć taką rzeczywistoś, która będzie pasować do
każdego produktu i brandu. A przecież życie to … part of the game. Game is never over.

Wykorzystanie gier do reklamy w Polsce.

W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych w Polsce było stosunkowo niewiele komputerów 8

czy 16 bitowych. Były one dosyć drogie i niewielu było na nie stać. Faktem jest, że z jednego
komutera korzystało wiele osób, ponieważ były one centrum rozrywki nie tylko dla całych rodzin, ale
także dla ich sąsiadów.
Jednymi znanymi mi przejawami reklamy w grach lub z wykorzystaniem gier były tzw. gry
„crackowane”, czyli złamane i udostępnione do powszechnego piratowania, w których reklamowali
się handlarze grami, podając listę najnowszych gier oraz namiary do siebie w celu sprzedaży (telefon,
a nawet adres skrytki pocztowej).

I tak na przykład w grze Spy hunter (Atari XL/XE) leciał płynący napis… w którym można było się
dowiedzieć o tym, gdzie można kupić najnowsze gry.

Z tych czasów przypomniała mi się śmieszna opowieść, gdy mój kolega (który nie bardzo wtedy znał
język angielski) próbował na giełdzie komputerowej kupić grę pod tytułem „many, many more”, która
kończyła listę wymienianych tytułów sprzedawanych przez piratów.

Podobnie rzecz się miała z niektórymi produkcjami scenowymi (Scena to określenie stosowane na
grupy programistów, grafików, muzyków, które tworzą programy demonstracyjne, w celu zdobycia
chwały i ewentualnych korzyści niematerialnych). Niektóre tzw. „dema” czyli programy, które
demonstrowały możliwości sprzętu i były (i nadal są) pisane na przez grupy zapaleńców, zawierały w
sobie informacje o możliwości kupna gry lub napisania programu na zamówienie. Graficy,
programiści i muzycy scenowi, współpracowali z komercyjnymi studiami developerskimi i tworzyli
wiele gier.

W kolejnych (już krótszych) częściach postaram się przybliżyć produkcje advergame na świecie i w
Polsce z ostatnich kilku lat. Skoncentruje się na tych które odniosły znaczący sukces, jak i postaram
się znaleźć jakąś porażkę, żeby poznać jej przyczyny. Postaram się także pogrupować te produkcje
przez pryzmat kategorii firm, które były sponsorem gry.
Czasy współczesne

Dodatkowe linki
http://en.wikipedia.org/wiki/Psybadek
(w 50 najgorszych grach)

Czasy współczesne
http://en.wikipedia.org/wiki/Full_Spectrum_Warrior

Ralston Purina znowu w akcji tym razem na Nintendo DS

http://en.wikipedia.org/wiki/Purr_Pals

McDonald
http://en.wikipedia.org/wiki/Big_Bumpin%27
McDonald – Sneak king

Toyota Yaris
http://en.wikipedia.org/wiki/Yaris_(video_game)