Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa rok akademicki 2010/2011

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

SYLABUS PRZEDMIOTU

Nazwisko prowadzącego: Imię prowadzącego: Stopień/tytuł naukowy:

GAŁGANEK ANDRZEJ PROF. DR HAB.

Nazwa przedmiotu: Kod przedmiotu USOS (wypełnia Dziekanat):

TEORIA STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

Kierunek: Specjalność:

STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE

Tryb studiów (stacjonarny/niestacjonarny): Liczba godzin:

STACJONARNY 30

Rok studiów/semestr: Liczba punktów ECTS:

STUDIA II STOPNIA I ROK I SEMESTR 6

Rodzaj zajęć (wykład, ćwiczenia, konwersatorium, Typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, specjalnościowy,
seminarium): fakultatywny) – wypełnia Dziekanat:

WYKŁAD PODSTAWOWY

Metody nauczania: Sposób zaliczenia:

WYKŁAD EGZAMIN USTNY LUB PISEMNY

Cele przedmiotu:

 Budowanie świadomości znaczenia teorii w wyjaśnianiu i rozumieniu stosunków międzynarodowych

 Poznanie dominujących teorii stosunków międzynarodowych

 Nabycie umiejętności konstruowania w oparciu o teorie konkurencyjnych wyjaśnień stosunków międzynarodowych

 Rozpoznanie kontekstów konstruowania poszczególnych propozycji teoretycznych

 Kryteria i wybór teorii

Zakładane efekty kształcenia (jakie kompetencje i umiejętności nabędzie uczestnik wykładów/ćwiczeń?):

 Wyjaśnianie i interpretacja stosunków międzynarodowych

 Rozumienie istoty najważniejszych propozycji teoretycznych i konstruowanie w oparciu o nie konkurencyjnch

„obrazów świata”

 Świadomość niezbędności teorii w procesie badawczym i umiejętność rozwiązywania problemów badawczych

 Interpretacja polityki zagranicznej państw

 TREŚCI PROGRAMOWE
LICZBA
NR TEMAT ZAJĘĆ ZAKRES PREZENTOWANYCH TREŚCI
GODZIN
a. istota poznania naukowego i podstawowe sposoby rozumienia
teorii w nauce o stosunkach międzynarodowych
Wprowadzenie do teorii b. geneza nauki o stosunkach międzynarodowych
stosunkach międzynarodowych c. teoria stosunków międzynarodowych i teoria polityczna 4
1. stosunków międzynarodowych
d. podstawowe problemy teoretyczne w nauce o stosunkach
międzynarodowych
e. instrmentalizm-konstruktywizm społeczny-naukowy realizm
f. ekonomiczny i socjologiczny sposób konstruowania teorii

Historia teorii stosunków a. Tukidydes, Machiavelli, Hobbes, Grocjusz, Vattel, Locke,

2. 2
międzynarodowych Rousseau, Kant, Hegel, Burke, Marks, Rawls
a. typologie teorii stosunków międzynarodowych
b. debaty paradygmatyczne w nauce o stosunkach
Paradygmaty stosunków
3. międzynarodowych
międzynarodowych – typologia
2

a. podejście historyczne
b. podejście instytucjonalne
Metody badania stosunków
c. podejście behawioralistyczne
4. międzynarodowych 2
d. podejście funkcjonalistyczne
e. podejście racjonalnego wyboru
f. metoda porównawcza
a. geneza szkoły idealistycznej
b. podstawowe założenia teorii idealistycznej
Teoria idealistyczna w 2
c. najważniejsi przedstawiciele szkoły idealistycznej
5. stosunkach międzynarodowych
d. krytyka teorii idealistycznej
e. konwencjonalna i pogłębiona interpretacja teorii idealistycznej

a. geneza realizmu politycznego

b. podstawowe założenia teorii realistycznej
c. najważniejsi przedstawiciele szkoły realistycznej
Teoria realizmu politycznego d. realistyczny obraz stosunków międzynarodowych
6.
e. debata paradygmatyczna: idealizm - realizm
4
f. krytyka realizmu politycznego

a. geneza behawioryzmu
b. podstawowe założenia podejścia behawioralistycznego
c. empiryczne badania przyczyn konfliktów międzynarodowych jako
2
Podejście behawioralistyczne przykład badań behawioralistycznych
7.
d. teoria systemowa, teoria racjonalnego wyboru, teoria gier
e. debata paradygmatyczna: tradycjonalizm – behawioralizm
f. krytyka behawioralizmu

a. geneza realizmu strukturalnego – K. Waltz

b. podstawowe założenia realizmu strukturalnego
c. problem agent – struktura w nauce o stosunkach
międzynarodowych
Teoria realizmu strukturalnego
8. d. redukcjonistyczne i systemowe teorie stosunków 2
międzynarodowych
e. krytyka realizmu strukturalnego

9. Neoliberalna teoria stosunków a. konserwatyzm – liberalizm – radykalizm

międzynarodowych b. geneza neoliberalnej teorii stosunków międzynarodowych 2
c. podstawowe założenia neoliberalnej teorii stosunków
międzynarodowej
d. problem demokratycznego pokoju
e. neorealizm a neoliberalizm
 f. krytyka neoliberalnej teorii stosunków międzynarodowych

a. teoria systemów – światów (I. Wallerstein)

Paradygmaty systemu
10. b. teoria długiego cyklu (G. Modelski) 2
światowego
c. teoria globalizacyjna (J. Rosenberg)
a. społeczna teoria stosunków międzynarodowych
b. podstawowe założenia konstruktywizmu
11. Teoria konstruktywizmu c. debata paradygmatyczna: pozytywizm – postpozytywizm 2
d. wersje konstruktywizmu
e. krytyka konstruktywizmu
a. ekonomiczny i socjologiczny sposób konstruowania teorii w
Teoria stosunków
naukach społecznych
12. międzynarodowych: jedna czy 2
b. wyjaśnianie ekonomiczne i socjologiczne na przykładzie
dwie logiki?
integracji oraz stosunków politycznych i ekonomicznych
a. teoria stosunków międzynarodowych: nauka amerykańska czy
europejska
2
Wybrane problemy teorii b. teoria stosunków międzynarodowych: teoria analityczna czy teoria
13.
stosunków międzynarodowych normatywna
c. teorie polityczne stosunków międzynarodowych: kosmopolityzm
czy komunitarianizm

Zalecana literatura:

I. Literatura podstawowa (maksymalnie 3-4 pozycje):

1. Czaputowicz, Jacek: Teorie stosunków międzynarodowych. Krytyka i systematyzacja. PWN, Warszawa 2007
2. Burchill, Scott (i.in): Teorie stosunków międzynarodowych. Książka i Wiedza, Warszawa 2006
3. Jackson, Robert; Sorensen, Georg: Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych. Teorie i kierunki badawcze. Wyd.
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006
4. Wendt, Alexander: Społeczna teoria stosunków międzynarodowych. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2008
5. Gałganek, Andrzej: Historia teorii stosunków międzynarodowych. Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2009.

II. Literatura uzupełniająca (maksymalnie 20 pozycji):

1. Waltz, K.: Theory of International Politics. (1979), chapter 1: Laws and Theories, s. 1-17
2. Mayers, R.: Z problematyki badań nad pokojem. „Studia Nauk Politycznych”, 1986, nr 5, s. 69-85
3. Osiander, A.: Rereading Early Twentieth-Century IR Theory: Idealism Revisited. „International Studies
Quarterly”, 1998, Vol. 42, s. 409-432
4. Morgenthau, H.J.: Polityka między narodami. Walka o potęgę I pokój. Difin, Warszawa 2010.
5. Waltz, K: Realist Thought and Neorealist Theory. Journal of International Affairs, Spring/Summer 1990, Vol. 44,
Issue 1, p 21
6. Jervis, R: Hans Morgenthau, Realism, and the Scientific Study of International Politics. Social Research, Winter
1994, Vol. 61 Issue 4
7. Sałajczyk, S.: Podejście behawioralne w amerykańskiej nauce o stosunkach międzynarodowych. Założenia
podstawowe. „Stosunki Międzynarodowe”, 1987, tom 7, s. 9-25
8. Gałganek, A.: Empiryczne badania przyczyn konfliktów międzynarodowych. W: Kostecki, W., (red.).: Badania
nad pokojem. PISM, Warszawa 1991
9. Gilpin, R.: The Richness of the Tradition of Political Realism. „International Organization”, 1982, nr 2, s. 286-304
10. Waltz, K.: Structural Realism after the Cold War. “International Security”, Summer 2000, vol. 25, nr 1, s. 5-41
11. Moravcsik, A.: O roli preferencji: liberalna teoria polityki międzynarodowej. “ResPublica Nowa”, lato 2004
12. Wallerstein, I: Państwa? Suwerenność? Dylematy kapitalistów w okresie transformacji. W: Wallerstein, I: Koniec
świata jaki znamy. Warszawa 2004, s. 87 – 106
13. Hopf, T.: The promise of constructivism in international relations theory. „International Security”, 1998, Vol. 23,
nr 1, s. 171
14. Jorgensen, K,E.: Continental IR Theory: The Best Keep Secret. “ European Journal of International relations”,
2000, Vol. 6, issue 1, s. 9-42.