Sejm

Rzeczypospolitej Polskiej
Kadencja VI

Sprawozdanie Stenograficzne
z 76 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

w dniu 22 października 2010 r.

(trzeci dzień obrad)

Wa r s z a w a
2010
 str. str.

TREŚĆ

76. posiedzenia Sejmu

(Obrady w dniu 22 października 2010 r.)
str. str.

Wznowienie posiedzenia Punkt 7. porządku dziennego: Sprawozda-

Komunikaty nie Komisji Samorządu Terytorialnego
Sekretarz Poseł Krzysztof Brejza . . . . . . . . . 219 i Polityki Regionalnej oraz Komisji
Zmiana porządku dziennego Zdrowia o rządowym projekcie ustawy
Marszałek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 o zmianie ustawy o zakładach opieki
Punkt 1. porządku dziennego: Spra- zdrowotnej (cd.)
wozdanie Komisji Zdrowia o pilnym Głosowanie
rządowym projekcie ustawy o zmianie Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
ustawy o Państwowym Ratownictwie Punkt 9. porządku dziennego: Sprawoz-
Medycznym oraz niektórych innych danie Komisji Gospodarki o rządowym
ustaw (cd.) projekcie ustawy o zmianie ustawy
Głosowanie o towarach paczkowanych (cd.)
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Głosowanie
Punkt 2. porządku dziennego: Sprawozda- Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
nie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Punkt 10. porządku dziennego: Sprawoz-
o rządowym projekcie ustawy o zmia- danie Komisji Administracji i Spraw
nie ustawy o organizacji rynków owo- Wewnętrznych oraz Komisji Samorządu
ców i warzyw, rynku chmielu, rynku Terytorialnego i Polityki Regionalnej
tytoniu oraz rynku suszu paszowego o senackim projekcie ustawy o zmianie
oraz niektórych innych ustaw (cd.) ustawy o pracownikach urzędów pań-
Poseł Sprawozdawca Piotr Walkowski . . . . . 220 stwowych oraz ustawy o pracownikach
Głosowanie samorządowych (cd.)
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 Głosowanie
Punkt 3. porządku dziennego: Sprawozda- Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
nie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Punkt 11. porządku dziennego: Sprawoz-
o rządowym projekcie ustawy o zmia- danie Komisji Administracji i Spraw
nie ustawy o paszach oraz ustawy Wewnętrznych o rządowym projekcie
o bezpieczeństwie żywności i żywienia ustawy o zmianie ustawy o usługach
(cd.) detektywistycznych (cd.)
Głosowanie Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Punkt 4. porządku dziennego: Sprawozda- Punkt 13. porządku dziennego: Sprawoz-
nie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi danie Komisji Obrony Narodowej o
o poselskim projekcie ustawy o zmianie senackim projekcie ustawy o zmianie
ustawy o Agencji Rynku Rolnego ustawy o służbie funkcjonariuszy Służ-
i organizacji niektórych rynków rol- by Kontrwywiadu Wojskowego oraz
nych (cd.) Służby Wywiadu Wojskowego (cd.)
Głosowanie Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Punkt 5. porządku dziennego: Sprawozda- Punkt 14. porządku dziennego: Sprawoz-
nie Komisji Infrastruktury o rządowym danie Komisji Obrony Narodowej o
projekcie ustawy o zmianie ustawy rządowym projekcie ustawy o zmianie
o portowych urządzeniach do odbioru ustawy o powszechnym obowiązku
odpadów oraz pozostałości ładunko- obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz
wych ze statków (cd.) ustawy o zasadach użycia lub pobytu
Głosowanie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 poza granicami państwa (cd.)
 str.
Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Punkt 15. porządku dziennego: Spra-
wozdanie Komisji Kultury i Środków
Przekazu oraz Komisji Spraw Zagra-
nicznych o rządowym projekcie ustawy
o ratyfikacji Konwencji UNESCO
w sprawie ochrony niematerialnego
dziedzictwa kulturowego, sporządzonej
w Paryżu dnia 17 października 2003 r.
(cd.)
Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Punkt 18. porządku dziennego: Pierwsze
czytanie poselskiego projektu ustawy
o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej (cd.)
Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Punkt 22. porządku dziennego: Sprawoz-
danie Komisji Sprawiedliwości i Praw
Człowieka o senackim projekcie ustawy
o zmianie ustawy Prawo upadłościowe
i naprawcze (cd.)
Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Punkt 23. porządku dziennego: Sprawoz-
danie Komisji Nadzwyczajnej o:
1) senackim projekcie ustawy o zmianie
ustawy Kodeks karny,
2) rządowym projekcie ustawy o zmianie
ustawy Kodeks karny oraz ustawy
o Policji (cd.)
Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Punkt 25. porządku dziennego: Sprawoz-
danie Komisji Polityki Społecznej i
Rodziny o rządowym projekcie ustawy
o zmianie ustawy o świadczeniach pie-
niężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa (cd.)
Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Punkt 26. porządku dziennego: Informa-
cja dla Sejmu i Senatu o udziale Rze-
czypospolitej Polskiej w pracach Unii
Europejskiej w okresie styczeń–czer-
wiec 2010 roku (podczas prezydencji
hiszpańskiej) wraz ze stanowiskiem Ko-
misji do Spraw Unii Europejskiej (cd.)
Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Punkt 27. porządku dziennego: Wybór
nowego składu osobowego Komisji
do Spraw Unii Europejskiej
Głosowanie
Marszałek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
(Przerwa w posiedzeniu)
str.
Wznowienie posiedzenia
Punkt 28. porządku dziennego: Pierwsze
czytanie poselskiego projektu ustawy
o ochronie genomu ludzkiego i embrio-
nu ludzkiego
Punkt 29. porządku dziennego: Pierwsze
czytanie poselskiego projektu ustawy
o ochronie genomu ludzkiego i em-
brionu ludzkiego oraz Polskiej Radzie
Bioetycznej i zmianie innych ustaw
Punkt 30. porządku dziennego: Pierwsze
czytanie poselskiego projektu ustawy
o podstawowych prawach i wolno-
ściach człowieka w dziedzinie zastoso-
wań biologii i medycyny oraz o utwo-
rzeniu Polskiej Rady Bioetycznej
Punkt 31. porządku dziennego: Pierwsze
czytanie poselskiego projektu ustawy
o zmianie ustawy Kodeks rodzinny
i opiekuńczy
Punkt 32. porządku dziennego: Pierwsze
czytanie poselskiego projektu ustawy
o zmianie ustawy o pobieraniu, prze-
chowywaniu i przeszczepianiu komó-
rek, tkanek i narządów
Punkt 33. porządku dziennego: Pierwsze
czytanie poselskiego projektu ustawy
o zakazie zapłodnienia pozaustrojo-
wego i manipulacji ludzką informacją
genetyczną
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha . . . . . . . . . . 225
Poseł Jarosław Gowin . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Poseł Małgorzata Kidawa-Błońska . . . . . . . . 231
Poseł Teresa Wargocka . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
Poseł Marek Plura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Poseł Maciej Orzechowski . . . . . . . . . . . . . . . 237
Poseł Czesław Hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha . . . . . . . . . . 242
Poseł Marek Balicki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Poseł Ewa Kierzkowska . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Poseł Marek Borowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Poseł Teresa Wargocka . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Poseł Czesław Hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Poseł Jan Widacki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Poseł Jan Filip Libicki . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Poseł Marek Borowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
Poseł Andrzej Celiński. . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
Poseł Anna Sobecka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Poseł Tadeusz Wita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Poseł Piotr Polak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Poseł Maria Nowak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
Poseł Agnieszka Kozłowska-Rajewicz . . . . . 251
Poseł Jan Kulas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Poseł Joanna Mucha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Poseł Tomasz Latos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
Poseł Andrzej Ćwierz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
Poseł Maciej Orzechowski . . . . . . . . . . . . . . . 254
Poseł Anna Paluch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
 str.
Poseł Joanna Fabisiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk. . . . . . . . . 255
Poseł Czesław Hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
Poseł Jarosław Katulski . . . . . . . . . . . . . . . . 256
Poseł Marek Matuszewski. . . . . . . . . . . . . . . 257
Poseł Henryk Kowalczyk. . . . . . . . . . . . . . . . 257
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia
Marek Twardowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Poseł Marek Balicki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha . . . . . . . . . . 259
Poseł Jarosław Katulski . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Poseł Małgorzata Kidawa-Błońska . . . . . . . . 261
Poseł Teresa Wargocka . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
str.
Oświadczenia
Poseł Andrzej Ćwierz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Poseł Jan Warzecha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
Zamknięcie posiedzenia
Załącznik nr 1 – Teksty wystąpień niewygło-
szonych
Poseł Andrzej Bętkowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Poseł Artur Górski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Poseł Mirosław Pawlak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Poseł Henryk Siedlaczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Poseł Piotr Stanke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Poseł Andrzej Szlachta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Porządek dzienny
 (Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 03)
(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu
Grzegorz Schetyna oraz wicemarszałkowie Ewa
Kierzkowska i Marek Kuchciński)
Marszałek:
Dzień dobry.
Wznawiam posiedzenie.
Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panów
posłów Bartosza Arłukowicza i Dariusza Kaczanow-
skiego.
Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan
poseł Dariusz Kaczanowski.
Proszę posła sekretarza o odczytanie komunika-
tów.
Sekretarz Poseł Krzysztof Brejza:
Informuję, że w dniu dzisiejszym odbędą się po-
siedzenia Komisji:
— Polityki Społecznej i Rodziny wspólnie z Komi-
sją Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej
– godz. 10,
— do Spraw Unii Europejskiej – godz. 10.15,
— Edukacji, Nauki i Młodzieży wspólnie z Komi-
sją Gospodarki – godz. 10.30,
— Sprawiedliwości i Praw Człowieka – godz. 11.
Marszałek:
Dziękuję.
Prezydium Sejmu, na podstawie art. 148a ust. 8
w związku z art. 148a ust. 10 regulaminu Sejmu,
przedłożyło wniosek w sprawie wyboru nowego skła-
du osobowego Komisji do Spraw Unii Europejskiej.
Wniosek ten został paniom i panom posłom dorę-
czony w druku nr 3509.
W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii
Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnie-
niu porządku dziennego o punkt obejmujący rozpa-
trzenie tego wniosku.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 1. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdro-
wia o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmia-
nie ustawy o Państwowym Ratownictwie Me-
dycznym oraz niektórych innych ustaw.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Jerzego Ziętka oraz prze-
prowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3460.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o Pań-
stwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych
innych ustaw, w brzmieniu proponowanym przez
Komisję Zdrowia, zechce podnieść rękę i nacisnąć
przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 319 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym
oraz niektórych innych ustaw.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 2. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rol-
nictwa i Rozwoju Wsi o rządowym projekcie
ustawy o zmianie ustawy o organizacji rynków
owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu
oraz rynku suszu paszowego oraz niektórych
innych ustaw.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Piotra Walkowskiego oraz
przeprowadził dyskusję, w trakcie której zgłoszono
poprawki.
W związku z tym Sejm skierował ponownie pro-
jekt ustawy do komisji w celu ich rozpatrzenia.
Dodatkowe sprawozdanie komisji zostało paniom
i panom posłom doręczone w druku nr 3436-A.
Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.
Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji
pana posła Piotra Walkowskiego.
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
220 Punkty 2. i 3. porządku dziennego – głosowanie
Poseł Sprawozdawca Piotr Walkowski:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze!
Panie Ministrze! Szanowni Państwo! Poprawki, któ-
re zostały przyjęte w komisji, są praktycznie popraw-
kami korygującymi, które powinny być naniesione.
Jeżeli są jakieś pytania, chętnie na nie odpowiem.
Marszałek:
Dziękuję panu posłowi.
Nie ma żadnych pytań.
Przechodzimy do głosowania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3436.
Komisja w dodatkowym sprawozdaniu przedsta-
wia jednocześnie poprawki, nad którymi głosować
będziemy w pierwszej kolejności.
Poprawki 1. i 2. zostały zgłoszone do art. 1 ustawy
nowelizującej zawierającego zmiany do ustawy o or-
ganizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu,
rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego.
W 1. poprawce do art. 8 ust. 4 wnioskodawcy pro-
ponują, aby wyraz „zakres” zastąpić wyrazem „wa-
runki”.
Z poprawką tą łączy się 5. poprawka do art. 12
ust. 1 ustawy nowelizującej.
Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.
Komisja wnosi o ich przyjęcie.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem po-
prawek 1. i 5., zechce podnieść rękę i nacisnąć przy-
cisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 369 posłów. 368 było
za, 1 osoba była przeciw.
Stwierdzam, że Sejm poprawki przyjął.
W 2. poprawce do art. 19 ust. 2 pkt 14 wniosko-
dawcy proponują zmianę o charakterze redakcyjno-
-legislacyjnym.
Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 2.
poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 376 posłów. Przeciw
był 1 poseł, nikt się nie wstrzymał.
Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.
Poprawki 3. i 4. zostały zgłoszone do art. 2 ustawy
nowelizującej zawierającego zmiany do ustawy o
Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych ryn-
ków rolnych.
W 3. poprawce do art. 13 wnioskodawcy w nowym
brzmieniu ust. 3a proponują, aby prezes agencji mógł
odstąpić od ustalenia kwot określonych w tym prze-
pisie, w przypadku gdy kwota należności nie jest
wyższa od kwoty stanowiącej równowartość 100 euro
przeliczonej na złote.
Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 3.
poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 382 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.
W 4. poprawce do art. 38h wnioskodawcy propo-
nują uchylić ust. 2.
Z poprawką tą łączy się 6. poprawka do art. 12
ustawy nowelizującej polegająca na uchyleniu ust. 5.
Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.
Komisja wnosi o ich przyjęcie.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem po-
prawek 4. i 6., zechce podnieść rękę i nacisnąć przy-
cisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 379 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm poprawki przyjął.
Poprawki 5. i 6. już rozpatrzyliśmy.
Przystępujemy zatem do głosowania nad całością
projektu ustawy.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o organi-
zacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, ryn-
ku tytoniu oraz rynku suszu paszowego oraz niektó-
rych innych ustaw, w brzmieniu proponowanym
przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wraz z przy-
jętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć
przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
Głosowało 377 posłów. Wszyscy byli za.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, ryn-
ku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszo-
wego oraz niektórych innych ustaw.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 3. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rol-
nictwa i Rozwoju Wsi o rządowym projekcie
ustawy o zmianie ustawy o paszach oraz ustawy
o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Adama Krupę oraz prze-
prowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3437.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o paszach
oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia,
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Punkty 4., 5., 7. i 9. porządku dziennego – głosowanie
Marszałek
w brzmieniu proponowanym przez Komisję Rolnic-
twa i Rozwoju Wsi, zechce podnieść rękę i nacisnąć
przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 383 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o paszach oraz ustawy o bezpieczeństwie
żywności i żywienia.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 4. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rol-
nictwa i Rozwoju Wsi o poselskim projekcie usta-
wy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego
i organizacji niektórych rynków rolnych.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Wojciecha Mojzesowicza
oraz przeprowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3453.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o Agencji
Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rol-
nych, w brzmieniu proponowanym przez Komisję
Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zechce podnieść rękę i na-
cisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 386 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji nie-
których rynków rolnych.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 5. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Infra-
struktury o rządowym projekcie ustawy o zmia-
nie ustawy o portowych urządzeniach do odbio-
ru odpadów oraz pozostałości ładunkowych ze
statków.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Krzysztofa Tchórzewskie-
go oraz przeprowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3441.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o porto-
wych urządzeniach do odbioru odpadów oraz pozo-
stałości ładunkowych ze statków, w brzmieniu pro-
ponowanym przez Komisję Infrastruktury, zechce
podnieść rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
221
W głosowaniu wzięło udział 385 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o portowych urządzeniach do odbioru odpa-
dów oraz pozostałości ładunkowych ze statków.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 7. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sa-
morządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej
oraz Komisji Zdrowia o rządowym projekcie
ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Jarosława Katulskiego
oraz przeprowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.
Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy
zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3464.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o zakła-
dach opieki zdrowotnej, w brzmieniu proponowanym
przez Komisję Samorządu Terytorialnego i Polityki
Regionalnej oraz Komisję Zdrowia, zechce podnieść
rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 384 posłów. Za było
219 posłów, przeciw – 31, wstrzymało się 134.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 9. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Go-
spodarki o rządowym projekcie ustawy o zmia-
nie ustawy o towarach paczkowanych.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Krzysztofa Gadowskiego
oraz przeprowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3459.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o towarach
paczkowanych, w brzmieniu proponowanym przez
Komisję Gospodarki, zechce podnieść rękę i nacisnąć
przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 383 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o towarach paczkowanych.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 10. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Admi-
nistracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji
Samorządu Terytorialnego i Polityki Regional-
nej o senackim projekcie ustawy o zmianie usta-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
222 Punkty 10., 11., 13. i 14. porządku dziennego – głosowanie
Marszałek
wy o pracownikach urzędów państwowych oraz
ustawy o pracownikach samorządowych.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez panią poseł Halinę Rozpondek oraz
przeprowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy do trzeciego czytania.
Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy w
brzmieniu przedłożenia zawartego w druku nr 3365.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o pracow-
nikach urzędów państwowych oraz ustawy o pracow-
nikach samorządowych, w brzmieniu przedłożenia
zawartego w druku nr 3365, zechce podnieść rękę i
nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 387 posłów. 386 było
za, 1 osoba wstrzymała się od głosu.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o pracownikach urzędów państwowych oraz
ustawy o pracownikach samorządowych.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 11. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Admi-
nistracji i Spraw Wewnętrznych o rządowym
projekcie ustawy o zmianie ustawy o usługach
detektywistycznych.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Janusza Dzięcioła oraz
przeprowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3455.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o usługach
detektywistycznych, w brzmieniu proponowanym
przez Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych,
zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 391 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o usługach detektywistycznych.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 13. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obro-
ny Narodowej o senackim projekcie ustawy o
zmianie ustawy o służbie funkcjonariuszy Służ-
by Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wy-
wiadu Wojskowego.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez panią poseł Bożenę Sławiak i przepro-
wadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3457.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o służbie
funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego
oraz Służby Wywiadu Wojskowego, w brzmieniu pro-
ponowanym przez Komisję Obrony Narodowej, ze-
chce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Za było
388, 1 osoba była przeciw, 1 wstrzymała się od głosu.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwy-
wiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojsko-
wego.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 14. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obro-
ny Narodowej o rządowym projekcie ustawy o
zmianie ustawy o powszechnym obowiązku
obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o
zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rze-
czypospolitej Polskiej poza granicami pań-
stwa.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Pawła Suskiego oraz prze-
prowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przechodzimy do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3458.
Komisja przedstawia również wnioski mniejszo-
ści, nad którymi głosować będziemy w pierwszej ko-
lejności.
Oba wnioski mniejszości zostały zgłoszone do art. 2
projektu ustawy nowelizującej zawierającego zmiany
do ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbroj-
nych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami pań-
stwa.
W 1. wniosku mniejszości do art. 7b ust. 3 wnio-
skodawcy proponują, aby żołnierze, o których mowa
w tym przepisie, mieli prawo do wyprzedzającego
stosowania środków przymusu bezpośredniego, uży-
cia broni, innego uzbrojenia oraz wszelkich innych
dozwolonych prawem międzynarodowym środków
dla zapewnienia m.in. wsparcia jednostki sojuszni-
czej stosującej wyprzedzająco środki przymusu bez-
pośredniego, broń oraz inne uzbrojenie w celach, o
których mowa w tym przepisie.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 1.
wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć
przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
Głosowało 390 posłów. Za było 10 osób, przeciw
– 374, 6 się wstrzymało.
Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości
odrzucił.
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Punkty 14., 15., 18. i 22. porządku dziennego – głosowanie
Marszałek
W 2. wniosku mniejszości, polegającym na doda-
niu nowego artykułu, wnioskodawcy proponują, aby
prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Rady
Ministrów określał w drodze postanowienia dla każ-
dej operacji zagranicznej z udziałem Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej zastrzeżenia, o których
mowa w tym przepisie. Postanowienie nie podlegało-
by publikacji.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 2.
wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć
przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Za było
144 posłów, przeciw – 241, 5 się wstrzymało.
Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzu-
cił.
Przystępujemy do głosowania nad całością pro-
jektu ustawy.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o po-
wszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Pol-
skiej oraz ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami
państwa, w brzmieniu proponowanym przez Komisję
Obrony Narodowej, zechce podnieść rękę i nacisnąć
przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 386 posłów. Za było
383 posłów, 2 przeciw, 1 się wstrzymał.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczy-
pospolitej Polskiej oraz ustawy o zasadach użycia lub
pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza
granicami państwa.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 15. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kul-
tury i Środków Przekazu oraz Komisji Spraw
Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o
ratyfikacji Konwencji UNESCO w sprawie ochro-
ny niematerialnego dziedzictwa kulturowego,
sporządzonej w Paryżu dnia 17 października
2003 r.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez panią poseł Lenę Dąbkowską-Cichoc-
ką oraz przeprowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy do trzeciego czytania.
Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy w
brzmieniu przedłożenia zawartego w druku nr 3360.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o ratyfikacji Konwencji
UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dzie-
dzictwa kulturowego, sporządzonej w Paryżu dnia 17
października 2003 r., w brzmieniu przedłożenia za-
223
wartego w druku nr 3360, zechce podnieść rękę
i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 388 posłów. Za było
387 osób, 1 osoba była przeciw.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ratyfika-
cji Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niemate-
rialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzonej w
Paryżu dnia 17 października 2003 r.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 18. po-
rządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskie-
go projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rze-
czypospolitej Polskiej.
Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy
przedstawionego przez pana posła Jarosława Gowina
oraz przeprowadził dyskusję.
W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie pro-
jektu ustawy w pierwszym czytaniu.
Poddam zatem ten wniosek pod głosowanie.
Odrzucenie tego wniosku oznaczać będzie, że
Sejm, zgodnie z propozycją zaopiniowaną przez Pre-
zydium Sejmu, skierował ten projekt ustawy do Ko-
misji Nadzwyczajnej, która zostanie powołana, w celu
rozpatrzenia.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wnio-
sku o odrzucenie w pierwszym czytaniu poselskiego
projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospo-
litej Polskiej zawartego w druku nr 2989, zechce
podnieść rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 392 posłów. Za były
173 osoby, przeciw – 218, 1 osoba się wstrzymała.
Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił, a tym sa-
mym skierował ten projekt ustawy do Komisji Nadzwy-
czajnej, która zostanie powołana, w celu rozpatrzenia.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 22. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spra-
wiedliwości i Praw Człowieka o senackim pro-
jekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo upadło-
ściowe i naprawcze.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Stanisława Rydzonia oraz
przeprowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy w
brzmieniu przedłożenia zawartego w druku nr 3170.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo
upadłościowe i naprawcze, w brzmieniu przedłożenia
zawartego w druku nr 3170, zechce podnieść rękę
i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu udział wzięło 387 posłów. Wszyscy
byli za.
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
224 Punkty 23., 25., 26. i 27. porządku dziennego – głosowanie
Marszałek
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 23. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nad-
zwyczajnej o:
1) senackim projekcie ustawy o zmianie usta-
wy Kodeks karny,
2) rządowym projekcie ustawy o zmianie
ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez pana posła Mariana Filara oraz prze-
prowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za-
wartego w sprawozdaniu w druku nr 3403.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks
karny oraz ustawy o Policji, w brzmieniu proponowa-
nym przez Komisję Nadzwyczajną, zechce podnieść
rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Za było
389, przeciw – 1, nikt się nie wstrzymał.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 25. po-
rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Poli-
tyki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie
ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pie-
niężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa.
Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta-
wionego przez panią poseł Danutę Olejniczak oraz
przeprowadził dyskusję.
W dyskusji nie zgłoszono poprawek.
Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy w
brzmieniu przedłożenia zawartego w druku nr 3390.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu ustawy o zmianie ustawy o świad-
czeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w
razie choroby i macierzyństwa, w brzmieniu przed-
łożenia zawartego w druku nr 3390, zechce podnieść
rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 387 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie
ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Powracamy do rozpatrzenia punktu 26. po-
rządku dziennego: Informacja dla Sejmu i Sena-
tu o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach
Unii Europejskiej w okresie styczeń–czerwiec
2010 roku (podczas prezydencji hiszpańskiej)
wraz ze stanowiskiem Komisji do Spraw Unii
Europejskiej.
Sejm wysłuchał informacji przedstawionej przez
sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicz-
nych pana Jana Borkowskiego oraz uzasadnienia
projektu uchwały przedstawionego przez pana posła
Stanisława Rakoczego, a także przeprowadził dysku-
sję w pierwszym czytaniu projektu uchwały i przy-
stąpił do drugiego czytania, w trakcie którego nie
zgłoszono poprawek.
Przechodzimy zatem do głosowania.
Komisja wnosi o uchwalenie projektu uchwały
zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3431.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w
całości projektu uchwały w sprawie udziału Rzeczy-
pospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w
okresie styczeń–czerwiec 2010 r. (podczas prezyden-
cji hiszpańskiej), zawartego w druku nr 3431, zechce
podnieść rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 388 posłów. Za było
387 posłów, 1 osoba była przeciw.
Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie
udziału Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Eu-
ropejskiej w okresie styczeń–czerwiec 2010 r. (pod-
czas prezydencji hiszpańskiej).
Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 27.
porządku dziennego: Wybór nowego składu oso-
bowego Komisji do Spraw Unii Europejskiej
(druk nr 3509).
Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwen-
tu Seniorów, na podstawie art. 148a ust. 8 w związku
z art. 148a ust. 10 regulaminu Sejmu, przedłożyło
wniosek w sprawie wyboru nowego składu osobowe-
go Komisji do Spraw Unii Europejskiej.
Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos
w sprawie przedstawionych propozycji?
Nikt się nie zgłasza.
Przystępujemy do głosowania.
Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wnio-
sku Prezydium Sejmu w sprawie wyboru nowego
składu osobowego Komisji do Spraw Unii Europej-
skiej, w brzmieniu proponowanym w druku nr 3509,
zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymał?
W głosowaniu wzięło udział 384 posłów. Wszyscy
byli za.
Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru nowego
składu osobowego Komisji do Spraw Unii Europej-
skiej.
Koniec głosowań.
Trzy minuty przerwy.
(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 30
do godz. 9 min 35)
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Wznawiam obrady.
Przystępujemy do rozpatrzenia punktów 28.,
29., 30., 31., 32. i 33. porządku dziennego:
28. Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrionu
ludzkiego (druk nr 3466).
29. Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrionu
ludzkiego oraz Polskiej Radzie Bioetycznej
i zmianie innych ustaw (druk nr 3467).
30. Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o podstawowych prawach i wolnościach
człowieka w dziedzinie zastosowań biologii i me-
dycyny oraz o utworzeniu Polskiej Rady Bio-
etycznej (druk nr 3468).
31. Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny
i opiekuńczy (druk nr 3469).
32. Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o pobieraniu, przecho-
wywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek
i narządów (druk nr 3470).
33. Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o zakazie zapłodnienia pozaustrojowego
i manipulacji ludzką informacją genetyczną
(druk nr 3471).
Proszę o zabranie głosu pana posła Bolesława
Grzegorza Piechę w celu przedstawienia uzasadnie-
nia projektu ustawy zawartego w druku nr 3466.
Bardzo proszę, panie pośle.
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu posłów
sygnatariuszy projektu ustawy o ochronie genomu
ludzkiego i embrionu ludzkiego (druk nr 3466), wraz
z autopoprawką, chciałbym to podkreślić, mam za-
szczyt przekazać państwu uwagi, założenia i zasady,
które ta propozycja, ten projekt ustawy reguluje.
Na początku chciałbym zapoznać państwa z pre-
ambułą tego projektu stosowaną w ważnych aktach
prawnych o naturze podstawowej, a za taką uważam
sprawę bioetyki. Bioetyka jest rzeczą nową, jej histo-
ria ma zaledwie 30 lat. Stanowi ona próbę odpowiedzi
na istotę naszego człowieczeństwa w zderzeniu z po-
stępem, z nowoczesnością technologii medycznej. Ta
preambuła mówi, że posłowie wnioskodawcy uznają,
iż nienaruszalna godność człowieka jest przynależna
mu w każdej fazie jego życia, a kultura zakorzeniona
w chrześcijańskim dziedzictwie narodu i w ogólno-
ludzkich wartościach znajduje wyraz w normach
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z
tym proponują określone rozwiązania.
Chciałbym na początku podkreślić, że posłowie
sygnatariusze tego projektu ustawy bezwzględnie
opowiadają się za możliwością tworzenia najlepszych
warunków do rodzenia w Polsce dzieci. Opowiadamy
225
się za włożeniem maksymalnego wysiłku – również
finansowego – w to, żeby problem niepłodności jako
choroby w polskich warunkach był leczony i finanso-
wany. Ale pryncypialną zasadą, za którą opowiadają
się posłowie, jest ochrona życia ludzkiego niezależnie
od jego fazy, czyli od naturalnego poczęcia do natu-
ralnej śmierci.
Dlaczego takie zasady? Kilka słów o tym, dlacze-
go ochrona życia w zderzeniu z regulacjami bioetycz-
nymi, zwłaszcza w tej szczególnie gorącej sytuacji,
jaką jest procedura stosowania procedury in vitro,
ma takie ważne znaczenie. Proszę państwa, nie
chciałbym wnikać w samą technologię medyczną, bo
od tego są określone procedury tworzone przez eks-
pertów i fachowców, a ja, pomimo iż jestem gineko-
logiem i położnikiem, nie zamierzam mówić, że je-
stem ekspertem, bo w tej dziedzinie nim nie jestem.
To są wyjątkowe, szczególne umiejętności i nie za-
mierzam tu się z tą procedurą mierzyć. Państwo
mniej więcej wiedzą, jak ta procedura dzisiaj wyglą-
da. Jest to tworzenie życia ludzkiego za pomocą ma-
nipulacji poza organizmem człowieka. Moment two-
rzenia życia ludzkiego następuje – mówiąc może
nieładnie, bo tak nie powinno się mówić – na szkle
stołu laboratoryjnego. Ta procedura ma to do siebie,
że poza wątkiem światopoglądowym, o którym nie
chcę mówić, bo to nie jest domeną poselskich eksper-
tów, stwarza ogromne niebezpieczeństwa, zagroże-
nia. I my musimy mówić o faktach, a nie o mitach.
Pierwsze pytanie, jakie trzeba sobie zadać, jest py-
taniem o to, jak rozmawiać o procedurze in vitro w
sytuacji, kiedy w mediach, środkach masowego prze-
kazu króluje jeden przekaz: niepłodna, znaczy nie-
szczęśliwa, para małżeńska, zastosowanie leczenia,
pytajnik, z wykorzystaniem procedury in vitro,
szczęśliwe urodzenie dziecka. Jak z takim faktem w
ogóle dyskutować? Wszyscy chcielibyśmy mieć szczę-
śliwe dzieci, opowiadamy się za szczęśliwym macie-
rzyństwem, jesteśmy za życiem. Czy w związku z
tym ci, którzy mówią o zakazie stosowania procedu-
ry in vitro, powinni w ogóle zabierać głos na ten
temat?
(Głos z sali: Nie.)
Już słyszę, że nie.
(Poseł Marek Borowski: Nie, nie, panie pośle,
mogą.)
Ach mogą. To bardzo dziękuję. To przecież nie
ciemnogród. To jest po prostu kwestia wyrażania
swoich poglądów i widzenia świata i w związku z tym
będziemy o tym mówić. Moim zdaniem nie tylko nie
można nie zabierać głosu w tej sprawie, ale nawet
trzeba zabierać głos, bo opinii publicznej i społeczeń-
stwu są potrzebne określone wyjaśnienia. Aby taka
debata miała sens, opinia publiczna musi wiedzieć,
co naprawdę kryje się pod hasłem-kluczem, wytry-
chem: in vitro. Każdy powinien mieć dostęp do pełnej
wiedzy o tej procedurze albo przynajmniej o jej zało-
żeniach, opisanych prostym językiem, a nie na zasa-
dzie uciekania się do sloganów i mianownictwa me-
dycznego. Dopiero potem ta wiedza może być podsta-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
226 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha
wą do wyrobienia sobie stosunku do rozwiązań praw-
nych. Pierwszą część tego hasła, o której powiedzia-
łem, stanowi nieszczęśliwa, niepłodna para małżeń-
ska. Definicja określająca niepłodność małżeńską
czy, jak kto woli, partnerską, w ciągu kilkunastu lat
strasznie ewoluowała. Pamiętam, że 20–25 lat temu
ta definicja obejmowała taką parę małżeńską, part-
nerską, w której kobieta nie zachodziła w ciążę mimo
intensywnego postępowania diagnostycznego i lecz-
niczego w ciągu 2 lat. Kilkanaście lat temu zmienio-
no tę definicję. Już nie przyjmuje się, że w ciągu 2 lat,
ale mówi się, że w ciągu 1 roku. Być może ma na to
wpływ aspekt kulturowy i cywilizacyjny, jakim jest
szybkość. My chcemy wszystko natychmiast i nagle.
Z badań i obserwacji, jakie poczynił i opublikował
pan prof. David Dunson z Narodowego Instytutu
Zdrowia w Stanach Zjednoczonych – to nie jest moje
własne widzimisię, to jest publikacja – wynika, że
pary, cytuję, które za namową lekarzy szybko decy-
dują się na procedurę in vitro, miałyby dużą szansę
na urodzenie dziecka, a kobieta na zajście w ciążę,
drogą naturalną w ciągu następnych 12 miesięcy,
czyli wraca do definicji 2-letniej, określa ten poziom
szans na 80%. Jeżeli weźmiemy pod uwagę skutecz-
ność metody in vitro i 80% szans dla tych par, które
byłyby poddane dobrej, intensywnej i nowoczesnej
metodzie leczenia, to już pojawia się pewien dylemat.
Oczywiście jeżeli weźmiemy pod uwagę również to,
jakie są ogłaszane wyniki skuteczności in vitro, to
nasz stosunek będzie się zmieniał, bo zależnie od
stosowanej metodyki ta skuteczność może być na po-
ziomie 5%, a w niektórych przypadkach na poziomie
50%. Jako że te badania opierały się na różnych me-
todach, które są nieporównywalne, przyjmuje się, że
światowa skuteczność metody in vitro jest dla par
określona na poziomie 30%. Co to znaczy? To znaczy,
że 7 na 10 par zakwalifikowanych do tej metody i tak
odchodzi z kwitkiem, czyli nie jest to coś uniwersal-
nego, skutecznego.
Gdybyśmy przyjęli rozwiązania niemieckie, jakie
proponuje pan poseł Gowin, zaostrzone, to ta skutecz-
ność się obniży. Niby dlaczego się obniży, skoro nie ma
zakazu in vitro, skoro można te procedury stosować
na stole laboratoryjnym, skoro przygotowuje się w od-
powiedni sposób hormonalny kobietę do macierzyń-
stwa, dlaczego ta skuteczność tak dramatycznie spa-
da? Ano spada tak dramatycznie, ponieważ kryje się
za tym właśnie ta druga część, czyli samej technologii.
Ta technologia polega na tym, że w warunkach fizjo-
logicznych w 98% w trakcie cyklu miesięcznego – prze-
praszam, że będę teraz odwoływał się do wiedzy me-
dycznej – który średnio trwa u kobiety 28 dni, a czas
prokreacji średnio jest od 15. roku życia do 45., taki
mamy biologiczny zegar, jest szansa na wytworzenie
jednej komórki jajowej; jedna komórka jajowa na 28
dni. W 2% zdarza się, że jajeczkowanie, ta komórka
jajowa nie jest singlem, tylko zdarzają się dwie, bardzo
rzadko więcej komórek. Mówimy wtedy o bliźniakach
dwujajowych. Większość ciąż wielopłodowych albo
przynajmniej połowa to nie są bliźniaki dwujajowe
tylko jednojajowe, których podział w późniejszej fazie
rozwoju spowodował, że powstają 2, 3, 4 organizmy
ludzkie. Pamiętając zatem o tym, czyli jedno jajeczko-
wanie, jedna szansa na 12 razy w roku, ominięto tę
metodę, stosując tzw. stymulację, czyli sztuczne wy-
tworzenie, pobudzenie jajnika kobiety do wytworzenia
wielu komórek jajowych. W warunkach fizjologicznych
jedna, w warunkach stymulacji kilka lub kilkanaście.
Zasadą jest, aby wykorzystując ten cykl stymulacji,
pobrać kilka lub kilkanaście komórek jajowych i w
warunkach laboratoryjnych stworzyć kilka lub kilka-
naście zarodków ludzkich.
Oczywiście nasuwa się jeszcze pytanie: Co to jest
zarodek ludzki? Czy zarodek ludzki jest życiem ludz-
kim, czy nie? Od pewnego czasu, proszę państwa,
obserwujemy tu absolutną zgodność. Odwołam się
– wiem, że dla części tej sali jest to trudne – do nauki
Kościoła katolickiego, która była zawsze jednoznacz-
na w tej materii i która mówi, przynajmniej od stu
lat, że życie tworzy się w momencie poczęcia, czyli
połączenia gamety męskiej z gametą żeńską. I dzisiaj
stało się to prawdą naukową. Nie mówię o biologach,
powiem o etykach i filozofach. Pan prof. Jürgen Ha-
bermas, lewicowy etyk, filozof, absolutnie o nastawie-
niu ateistycznym, twierdzi to samo: życie ludzkie
powstaje w momencie połączenia komórki jajowej z
plemnikiem. Pan prof. Peter Singer, być może kon-
trowersyjny, bardzo daleko od nauki opartej na pra-
wie naturalnym, przedstawiciel tzw. prądu utylita-
rystycznego – wiemy, że był skandal z dopuszczeniem
do jego wykładów na Uniwersytecie Warszawskim
– twierdzi wręcz, że połączenie komórki jajowej z
plemnikiem jest stworzeniem nowego życia. On tylko
inaczej interpretuje człowieka. On interpretuje czło-
wieka jako coś użytecznego, jako rzecz użyteczną.
Dlaczego on nie wystąpił na uniwersytecie? Chodzi
o kwestię jego dorobku, dorobku naukowego. W jed-
nym ze swoich pism stwierdził, że w zasadzie do 28.
dnia po urodzeniu dziecka można dokonać aborcji,
bo to, co się urodziło, czyli to dziecko, jest nieprzy-
datne, niesamodzielne, więc można je utylizować.
Takie poglądy spotykamy we współczesnym świecie,
ale nie zakwestionował momentu poczęcia życia, nie
był w stanie tego zakwestionować.
Wracając do tych rozważań, powiedziałem, że wy-
tworzenie kilku, kilkunastu komórek jajowych, po-
łączenie z plemnikiem to stworzenie na stole leka-
rza, na stole technika laboratoryjnego 10, 7, 15 za-
rodków ludzkich. Z nich para małżeńska oczekuje
dziecka. Co się więc dzieje w klasycznej metodzie, a
są różne modyfikacje. Otóż obserwuje się arbitralne
stwierdzenie, robią to na podstawie badań nauko-
wych ludzie, którzy się tą procedurą zajmują, fa-
chowcy, który z zarodków ludzkich spełnia pewne
kryteria morfologiczne, czasami biochemiczne, żeby
była szansa na osiągnięcie sukcesu, bo przecież suk-
ces jest wpisany w tę metodę. Nie sama metoda –
sukces. Dziecko się liczy, nie metoda. Następuje to, co
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha
biskupi nazwali wstępną eugeniką. Mieli rację, na-
stępuje selekcja. Te zarodki ludzkie, te połączone
gamety, które nie spełniają określonych kryteriów
morfologicznych czy biochemicznych, są niszczone.
(Poseł Joanna Mucha: Nieprawda.)
(Poseł Agnieszka Kozłowska-Rajewicz: Bzdura.)
To jest pierwsza faza. Mówię o klasycznej metodzie.
Wiem, że panie są ekspertkami i pracują przy sto-
łach laboratoryjnych, ja nie pracuję przy stole labo-
ratoryjnym, więc nie wiem. Opisuję to, co jest dostęp-
ne w pismach, w publikacjach naukowych.
Następnie wyselekcjonowane rzeczy się namnaża
do pewnej liczby komórek, ten zarodek ludzki się roz-
wija i po kilkunastu, kilkudziesięciu godzinach czy
nawet dniach podejmuje się decyzję o transferze tego
zarodka z warunków laboratoryjnych do jamy maci-
cy przygotowanej hormonalnie kobiety. Wszczepia się
zazwyczaj nie jeden, ale dwa embriony. Czasami wsz-
czepia się trzy. W Stanach Zjednoczonych doszło do
nadużycia, wszczepiono osiem. Matka, która miała
dziewięcioro dzieci, wszczepiła sobie osiem i jest na
pierwszych stronach gazet. Nie ma skończonych żad-
nych studiów, jest bezrobotna, natomiast obnosi się
z ośmiorgiem dzieci, które poczęły się w ten sposób;
to ewenement do Księgi rekordów Guinnessa i na
tym postanowiła zrobić interes. To jest fakt sprzed
roku: wszczepiła sobie osiem.
Oczywiście wszczepia się, ale coś zostaje, trzeba
coś z tym zrobić. W związku z tym jest metoda, żeby
zakonserwować te ludzkie życie, te ludzkie zarodki
w ciekłym azocie, to jest temperatura, z tego, co
sobie przypominam, minus 195,5oC. Rzecz polega
na tym, że przyjęto, że ten proces jest odwracalny.
Ten proces jest odwracalny, ale możemy się o tym
przekonać dopiero, jeżeli następuje rewitalizacja,
czyli odmrożenie tego zarodka. Nie jest udowodnio-
ne, i nigdy nie będzie udowodnione, że wszystkie
zarodki zamrożone przeżyją, tego nie wiemy. Nie
wiemy, jak długo zarodek ludzki może przebywać
w ciekłym azocie. Znane mi są opisywane przypad-
ki, chyba rekordzista miał 16 lat, czyli urodziło się
dziecko 16-letnie, licząc według kalendarza chiń-
skiego, takie są chińskie spekulacje.
Druga sprawa, jeżeli przeszczepi się dwie czy trzy
komórki jajowe, to wymyślono nowy sposób. Małżeń-
stwo nie chce bliźniąt ani trojaczków. W niektórych
klinikach, które zajmują się tą procedurą – jak pro-
ponuje lewica, oddajmy to lekarzom, przecież oni się
znają – dokonuje się selektywnej aborcji. Czyli dwa
zarodki w jakiś sposób się wybiera i się je abortuje,
ponieważ rodzina, znaczy żona, mąż, nie chce mieć
trojaczków czy bliźniaków, chce mieć jedno dziecko.
Zawsze będzie pytanie, jak w naszym ustawodaw-
stwie zmierzyć się z tym problemem. Mamy ustawę
o ochronie płodu ludzkiego, która zakłada pewne rze-
czy i dopuszcza w trzech przypadkach możliwość
aborcji. Jednocześnie proszę mi powiedzieć, jakie są
kryteria, które pozwalają selektywnie abortować.
227
Oddajmy to lekarzom, mówią ci liberalnie nastawie-
ni posłowie.
Następuje rozwój ciąży i później mamy do czynie-
nia z przebiegiem ciąży, porodem itd. Czy w związku
z tym zawsze rodzi się zdrowe dziecko? Powiecie
państwo, że w warunkach naturalnych nie, więc
pewnie tutaj też nie. Procedura in vitro obarczona
jest przede wszystkim ryzykiem większym, niż na
to wygląda z filozoficznego punktu widzenia, ciąży
wielopłodowej. A ciąża wielopłodowa charakteryzu-
je się najczęściej wcześniactwem, czyli rodzą się
wcześniaki, o niższej masie urodzeniowej, są spe-
cjalne zespoły podkradania, jeden bliźniak jest moc-
niejszy, drugi słabszy, tak natura to reguluje. W związ-
ku z tym podatność tych dzieci na różnego rodzaju
schorzenia jest większa.
Znowu muszę się odwołać do piśmiennictwa w tej
materii. Chciałbym przywołać głównie badania Cen-
trum Kontroli i Prewencji Chorób w Atlancie. To jest
narodowe centrum, które pełni funkcję głównego ob-
serwatora występowania i rozprzestrzeniania się cho-
rób i niektórych zjawisk na świecie. Badania te wyka-
zują, że dzieci, które zostały poczęte w wyniku zasto-
sowania procedury in vitro, podlegają w pierwszych
trzech latach życia intensywnemu leczeniu chirurgicz-
nemu przynajmniej 2 razy częściej niż wtedy, kiedy ta
droga była naturalna. Ciężkie wady serca w tej grupie
dzieci występują 2–3 razy częściej, rozszczep wargi
i podniebienia – 4 razy częściej, bardzo poważne wady,
lekarze o tym wiedzą, zarośnięcie przełyku czy odby-
tu – 5–7 razy częściej. Stwierdzono również, że w tej
grupie dzieci 7–10 razy częściej występuje siatkówczak
oka. To jest jeden z nowotworów najtrudniejszych do
leczenia, minimalny koszt leczenia takiego dziecka to
utrata oka. To są wyniki badań z krajowego centrum,
gdzie spływają wszystkie dane dotyczące epidemiologii
i schorzeń w Stanach Zjednoczonych. A więc musimy
też powiedzieć, że jest określone ryzyko urodzenia się
dziecka w wyniku zastosowania takiej procedury dla
jego stanu zdrowia.
Oczywiście narażona jest również kobieta. Pro-
ces hiperstymulacji jajników nie jest obojętny dla
kobiety. Rozumiem, że to kobieta o tym decyduje,
natomiast media w ogóle nie zajmowały się tym –
nikt nie miał żadnych pretensji – że w Krakowie
dwa lata temu nastąpił zgon kobiety, która chciała
tylko urodzić dziecko z wykorzystaniem procedury
in vitro. Czy ktoś o tym słyszał? Nie. Jeżeli coś ta-
kiego by się stało w innym aspekcie, wszystkie ta-
bloidy miałyby to na pierwszej stronie. Takie zgony
się zdarzają, na skutek hiperstymulacji jajników
nawet zarodki ludzkie wszczepione do macicy ule-
gają częściej poronieniu, bo taka jest zasada działa-
nia zbyt mocno pobudzonego jajnika. W związku
z tym trzeba w tej materii dopiero decydować, z czym
mamy do czynienia.
To, co pojawia się w tej dyskusji, jest zatem opar-
te na faktach, a nie na przypuszczeniach. Wiem, że
pewne dowody naukowe zawsze można zbić, bo tak
próbowano zrobić w sprawach związanych z wadami.
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
228 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha
Firma farmaceutyczna, która produkowała lek sty-
mulujący jajniki, napisała raport przeciwny. Wzięto
pod uwagę nie wszystkie zdarzenia, które mają miej-
sce – tak jak to robi centrum w Atlancie – tylko wy-
brano 174 dzieci. I na tej podstawie, bo statystyka jest
rzeczą ładną, powiedziano, że nic takiego nie ma
miejsca, że jeżeli są jakieś niewielkie różnice, to one
są nieistotne statystycznie, jeżeli chodzi o stan dziec-
ka po urodzeniu w zależności od formy poczęcia.
Trzeba się teraz zmierzyć z tym, co proponujemy
w ustawie. To jest ustawa, w której proponujemy
uwzględnienie całości bioetyki, a nie tylko procedury
in vitro. Bioetyka jest nauką, jak powiedziałem,
nową. Nasz ogląd tego, co dzieje się w biomedycynie,
w technologii, a jednocześnie powiązanie tego z pew-
nymi wartościami etycznymi i moralnymi to jest
sprawa coraz bardziej trudna. W związku z tym,
oprócz innych uregulowań, zdecydowanie ważnych,
które wynikają z konwencji praw człowieka, zwłasz-
cza wobec wyzwań w biomedycynie, proponujemy
kilka rozwiązań.
Przede wszystkim w polskim prawie będzie zakaz
klonowania. Nie ma go teraz. Jeszcze w czasach, kiedy
miałem zaszczyt pracować w Ministerstwie Zdrowia,
na apel Kostaryki – kraj może egzotyczny – Organiza-
cja Narodów Zjednoczonych przyjęła rezolucję zaka-
zującą klonowania na całym świecie. Ten zakaz po raz
pierwszy zostanie zawarty w polskim prawie. Czy dzi-
siaj można klonować w Polsce? Tak. Czy grożą za to
jakiekolwiek sankcje? Nie. Nie ma najmniejszej pod-
stawy prawnej, żeby to zrobić.
Drugą sprawą jest to, co się dzisiaj dzieje na ryn-
ku technologii medycznych – kwestia chimer i hy-
bryd, takie doświadczenia trwają. Nie chciałbym
szczegółowo tłumaczyć różnicy między chimerą i hy-
brydą, rzecz polega głównie na tym, że z jednorodne-
go genomu, jakim ja jestem, jakim jest pan profesor,
jakim jest pan poseł, można stworzyć zbitkę różnych
mieszanin i można pana prof. Widackiego z Brigitte
Bardot jakoś tam pokrzyżować.
(Poseł Marek Borowski: A pana posła?)
Mnie również, oczywiście.
I można zrobić jeszcze więcej, bo można stworzyć
nie tyle hybrydę, co chimerę i np. dołożyć troszeczkę
– ja wiem, że dla części tej sali byłoby to fajne – genu
świni do organizmu człowieka. Wtedy prawdopodob-
nie byłaby uciecha duża. A więc ten zakaz również
będzie.
W polskim prawie również zakazujemy ekspery-
mentowania na embrionach i zarodkach ludzkich
z tego powodu, że te eksperymenty, badania naukowe
kończą się zazwyczaj zniszczeniem zarodka ludzkie-
go lub płodu, chyba że ma to funkcję leczniczą czy
naprawczą. Żeby tego pilnować, trzeba specjalistów.
Tego nie zrobi Sejm, tego nie zrobią prawnicy, tego
nie zrobią sami lekarze. To może zrobić – i to propo-
nujemy w tej ustawie, również pan poseł Gowin to
proponuje – rada, komisja bioetyczna, której skład
musi być bardzo szeroki. Powinni wejść do niej ci,
którzy biorą pod uwagę wszystkie aspekty zagadnień
bioetycznych, od etycznych, moralnych, światopoglą-
dowych po prawne i lekarskie. I taką radę z prezesem
jako organem proponujemy powołać, bo eksperyment
medyczny, nie tylko z wykorzystaniem płodów, wy-
maga i zastanowienia, i odpowiedniego placetu, a to,
co niestety obserwuje się w medycynie, jest pewną
równią pochyłą. Staczanie się po tej równi pochyłej,
a taki proces został już uruchomiony na świecie,
może mieć konsekwencje, z których dzisiaj sobie nie
zdajemy sprawy.
Ta ustawa zakłada zakaz tworzenia zarodków
ludzkich poza organizmem kobiety, czyli na dobrą
sprawę mówi „stop” procedurze in vitro. Oczywiście
w tej ustawie jest również zakaz niszczenia embrio-
nów, a musimy pamiętać, że żyjemy w pewnej rzeczy-
wistości, opisujemy ją 23 lata po urodzeniu się pierw-
szego dziecka dzięki metodzie in vitro. Ja przestrze-
gam, żeby nie mówić o dziecku z próbówki, to nie są
dzieci z próbówki, to może ich piętnować. To są dzie-
ci, które urodziły się dzięki metodzie in vitro. Mamy
30, może 40, może 50 tys. zarodków ludzkich w stanie
głębokiej hibernacji – przypomnę, minus 195,6o C.
Ta ustawa również wprowadza tzw. program ra-
tunkowy, czyli zajmuje się tym problemem, który
dzisiaj mamy w odniesieniu do termosów, odpowied-
nich banków embrionów ludzkich. Ten program ra-
tunkowy oparty jest nie na wydumanym prawodaw-
stwie, tylko stosowanym. Przykładem jest Francja,
bo to Francja stosuje tego rodzaju programy. Można
i chcemy robić wszystko, żeby te dzieci, te zarodki
ludzkie, które są w fazie zamrożenia, przywrócić do
życia. Jak to można zrobić? Przede wszystkim musi
wystąpić biologiczna matka. Ona ma w tej ustawie
dwuletni, w wyjątkowych przypadkach, za zgodą pre-
zesa urzędu bioetycznego, trzyletni okres na decyzję,
czy chce przyjąć zarodek i urodzić dziecko, czy nie.
Oczywiście są różne przypadki losowe, może jej nie
być na tym świecie i wtedy zarodek jest jakby bez-
pański. Chcemy również, żeby ta biologiczna matka
nie była związana wiążącym słowem z mężem, bo
mogą się zdarzyć różne sytuacje. To ona tutaj podej-
muje suwerenną decyzję co do urodzenia dziecka.
W odmiennej od opisanej sytuacji jest możliwość ad-
opcji zarodka ludzkiego przez inne osoby.
Po pierwsze, te osoby wskaże sąd. Korzystamy tu-
taj z dorobku polskiego prawa zawartego w całej cy-
wilistyce, a dokładnie w Kodeksie rodzinnym i opie-
kuńczym, dotyczącego przysposobienia. Można po-
przez decyzję sądu uczestniczyć w transferze już wy-
tworzonego zarodka ludzkiego i urodzić dziecko. Kto
jest preferowany? Mniej więcej wiemy, orzecznictwo
w tej sprawie jest w Polsce jednoznacznie przetarte,
jeżeli chodzi o sprawy adopcyjne. Oczywiście zawsze
na początku będą to pary małżeńskie, sąd zbada zdol-
ność rodziny do adopcji dziecka, ale w niektórych przy-
padkach mogą to być również samotne kobiety. Nie
przewidujemy, żeby to byli samotni mężczyźni, po
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha
pierwsze, z przyczyn fizjologicznych, po drugie, nie
wydaje nam się to właściwe.
Oczywiście, jak w każdej ustawie, są również
przepisy karne. Każda ustawa, nie tylko Prawa
i Sprawiedliwości, zawiera te przepisy karne, tak
samo Lewicy, jak i innych klubów. Te przepisy karne
mają jedną zasadę. Kobieta, która uczestniczy w pro-
cedurze in vitro, nigdy nie podlega karze. Podlegają
ci, którzy łamią ustawę. Kary są skorelowane z inny-
mi przepisami w tej materii oraz ogólną filozofią Ko-
deksu karnego.
Na zakończenie, zanim będę prosił o poparcie tego
projektu, chciałbym się jeszcze odnieść do jednej
sprawy. Otóż niedawno zostaliśmy poinformowani o
Nagrodzie Nobla za procedurę in vitro. To rzeczywi-
ście, biorąc pod uwagę technologię medyczną, jest
osiągnięcie. Zapominamy jednak o fakcie, który miał
miejsce dokładnie 52 lata temu. Otóż 52 lata temu
jeden z profesorów genetyki w Paryżu, we Francji,
znalazł przyczynę tego, że rodzą się dzieci z zespołem
Downa. Stwierdził, że jest to wada genetyczna, która
polega na tzw. trisomii albo trizomii, jak niektórzy
mówią, chromosomu 21. W wyniku tej anomalii ge-
netycznej rodzi się dziecko z zespołem Downa. Spró-
bowałem zajrzeć do biblioteki i sprawdzić, co wtedy
pisano: nareszcie mamy osiągnięcie, żeby zmierzyć
się z chorobą Downa, będziemy mogli te dzieci leczyć.
Wiem, wtedy pisano też, że trzeba jeszcze postępu
medycznego itd., ale będziemy mieli narzędzia, wie-
my, że to jest sprawa genetyczna i być może w przy-
szłości tę wadę uda się usunąć. Jaka jest praktyka
Anno Domini 2009? Mam tylko takie informacje, nie
mam danych z tego roku. Otóż we Francji, w tej sa-
mej Francji, która była ojczyzną tego wiekopomnego
odkrycia, 96,8% ciąż, w przypadku których w bada-
niach prenatalnych stwierdzono trisomię 21, podda-
no aborcji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję panu posłowi.
Proszę o zabranie głosu pana posła Jarosława
Gowina w celu przedstawienia uzasadnienia projek-
tu ustawy zawartego w druku nr 3467.
Bardzo proszę, panie pośle.
Poseł Jarosław Gowin:
Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! To
jest historyczny moment. Nasza debata kończy 20-
-letni okres tchórzostwa klasy politycznej, bo tylko
tym tchórzostwem można wyjaśnić fakt, że jesteśmy
jednym z ostatnich krajów w Europie, gdzie żadnych,
podkreślam, żadnych regulacji prawnych w całym
szeregu ważnych kwestii bioetycznych nie ma. To, że
nie ma tych regulacji w takiej dziedzinie, jak zapłod-
229
nienie in vitro, czyli w dziedzinie, w której chodzi
dosłownie o życie i śmierć, jest moralnym, politycz-
nym i społecznym skandalem.
Co dzieje się tam, gdzie nie ma prawa? Tam, gdzie
nie ma prawa, wszystko wolno, a gdzie wszystko wol-
no, dzieją się rzeczy najróżniejsze. Dzieją się rzeczy
piękne, bo jeżeli rodzi się dziecko, nawet metodą
sztucznego poczęcia, to jest zawsze cud powstania
nowego kosmosu. A dzieją się też i mogą się dziać
rzeczy straszne. Ludzkie embriony mogą być i są nisz-
czone, handluje się nimi, poddaje się je eksperymen-
tom naukowym, łącznie z tą najskrajniejszą formą
eksperymentu naukowego, jaką jest klonowanie i two-
rzenie chimer czy hybryd. Luka prawna, o której
mówię, dotyczy nie tylko kwestii zapłodnienia in vi-
tro, lecz także całego szeregu innych dylematów bio-
etycznych. Trzeba podjąć próbę całościowego uregu-
lowania tych kwestii. Projekt, o którym mówił pan
minister Piecha, oraz projekt ustawy o ochronie geno-
mu ludzkiego i embrionu ludzkiego oraz Polskiej Ra-
dzie Bioetycznej i zmianie innych ustaw, który mam
zaszczyt państwu przedstawić, stanowią próby cało-
ściowego uporządkowania obszaru bioetyki.
To uporządkowanie jest ważne nie tylko ze wzglę-
dów moralnych, społecznych i politycznych. Warto
przypomnieć także fakt, że Polska ma pewne zobo-
wiązania międzynarodowe. Wstępując do Unii Euro-
pejskiej, zobowiązaliśmy się, że do kwietnia 2006 r.
wprowadzimy pewne dyrektywy unijne. Mija właśnie
4,5 roku od zakończenia okresu, w którym mieliśmy
wprowadzić te dyrektywy. Nie uchwalono stosow-
nych aktów prawnych, konsekwencją czego może być
nałożenie w każdej chwili na Polskę surowych kar
finansowych.
Jak już powiedziałem, projekt, który państwu
przedstawiam, stanowi próbę całościowego uregulo-
wania kwestii bioetycznych, więc dotyczy nie tylko
zagadnienia zapłodnienia in vitro, lecz także wspo-
mnianego dostosowania polskiego prawa do dyrek-
tyw unijnych w sprawie ustalenia norm jakości i bez-
piecznego oddawania, pobierania, testowania, prze-
twarzania, konserwowania, przechowywania i dys-
trybucji tkanek oraz narządów ludzkich, a także do
dyrektyw, które odnoszą się do wymagań technicz-
nych dotyczących dawstwa, pobierania, badania tka-
nek i komórek ludzkich.
Podobnie jak w przypadku projektu prezentowa-
nego przez pana ministra Piechę w naszym projekcie
proponuje się powołanie specjalnego ciała, organu,
który nadzorowałby rozwój osiągnięć naukowych,
śledziłby polską i światową debatę bioetyczną oraz
służyłby radą nam – prawodawcom. Utworzenie Pol-
skiej Rady Bioetycznej, jak proponujemy nazwać tę
instytucję, stanowi zresztą jeden z wymogów kon-
wencji bioetycznej, którą Polska podpisała w 1997 r.,
ale która do tej pory nie została ratyfikowana.
Co jeszcze przewiduje projekt ustawy? Przewidu-
je on wprowadzenie zakazu klonowania istot ludz-
kich – o czym mówił również pan minister Piecha –
zarówno reprodukcyjnego, jak i terapeutycznego, bo
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
230 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Jarosław Gowin
rozgraniczenie tych dwóch form jest bardzo wątpliwe
pod względem naukowym i praktycznym.
Proponujemy także wprowadzenie zakazu podda-
wania eksperymentom medycznym dzieci, w tym
także dzieci w fazie prenatalnej, oraz osób pełnolet-
nich, niezdolnych do wyrażenia świadomej zgody. To
też, proszę państwa, stanowi jeden z moralnych
skandali współczesnej Polski. Brak jest precyzyjnych
uregulowań, które chroniłyby prawa osób niepełno-
sprawnych czy też prawa więźniów. Dzisiaj można
takich ludzi poddawać eksperymentom naukowym
właściwie bez ich zgody. Proponujemy wprowadzenie
zakazu manipulacji genetycznych na ludzkim geno-
mie, co jest oczywiste, a także regulacji wykluczają-
cych możliwość obarczania lekarzy czy instytucji me-
dycznych roszczeniami odszkodowawczymi za urodze-
nie dziecka niepełnosprawnego, to znaczy chcemy
rozwiązać problem tzw. dzieci źle urodzonych.
Proponujemy wreszcie zwiększenie zakresu po-
mocy ze strony państwa dla dzieci wymagających
stałej opieki i ich rodzin. To jest bardzo ważne, że-
byśmy dbali o dzieci od momentu poczęcia i ich ro-
dziny. Jest moment narodzin, a potem rodziny nio-
sące na sobie ciężar wychowania dzieci niepełno-
sprawnych są właściwie pozostawione przez państwo
bez opieki, jest ona symboliczna. Ustawa przewidu-
je zwiększenie pomocy państwa dla takich rodzin.
Doprecyzowuje ona zapisy dotyczące warunków
przeprowadzania eksperymentów naukowych na
człowieku. Te zapisy w polskim prawie istnieją od
dawna, ale z pewnych względów nie spełniają stan-
dardów współczesnej nauki. Wreszcie ustawa prze-
widuje także wprowadzenie tzw. testamentu życia,
czyli umożliwienie każdemu z nas złożenia oświad-
czenia, które chronić nas będzie przed stosowaniem
terapii uporczywej w sytuacjach, w których nie by-
libyśmy już zdolni do wyrażenia naszej woli.
Mówię o tych wszystkich sprawach, bo każda
z nich ma znaczenie fundamentalne, ale mam też
świadomość, że debata publiczna będzie się koncen-
trowała wokół jednego problemu – zapłodnienia in
vitro. Jeżeli chcemy ten problem rozwiązać, to naj-
pierw musimy sobie odpowiedzieć na pytanie: Czym
lub kim jest zarodek ludzki? Wielu z nas w tej spra-
wie ma głębokie przeświadczenia religijne, które
sprawiają, że wierzymy w to, iż życie ludzkie zaczy-
na się w momencie poczęcia. Wielu z nas dochodzi
do tego samego wniosku inną metodą – metodą ra-
cjonalnego, filozoficznego namysłu, ale jest też wie-
lu ludzi dobrej woli, którzy po głębokim, poważnym
namyśle dochodzą do wniosku, że początek życia
należy wyznaczać na później. Te granice wyznacza-
ne są na różne sposoby i trzeba sobie powiedzieć
jasno, że to jest fundamentalne pytanie, fundamen-
talny spór, którego nie rozstrzygniemy w tym sen-
sie, że nie uzgodnimy tych stanowisk. Pozostanie
zasadnicza przepaść co do kwestii metafizycznego
statusu istoty ludzkiej. Jeżeli nie jesteśmy w stanie
uzgodnić, od którego momentu zaczyna się życie, to
jakim drogowskazem moralnym powinniśmy się
kierować w tworzeniu prawa bioetycznego? Powo-
łam się na dwa autorytety. Autorytet pierwszy to
prawo rzymskie, które opierało się na zasadzie in
dubio pro vita humana, tzn. w przypadkach wątpli-
wych należy rozstrzygać na rzecz ludzkiego życia.
Jeżeli nie mamy pewności, czy zarodek ludzki jest,
czy nie jest istotą ludzką, jest, czy nie jest dziec-
kiem, to powinniśmy postępować tak, jak gdyby nim
był. I autorytet drugi, może to państwa zaskoczy,
że słyszycie o tym autorytecie z moich ust, ale wiele
lat temu z tej mównicy człowiek będący jak najdalej
od fundamentalizmu katolickiego i w ogóle od wszel-
kiego fundamentalizmu, Jacek Kuroń, mówił w de-
bacie nad ustawą regulującą kwestię aborcji, że je-
żeli myśliwy nie ma pewności, czy istota, która po-
rusza się za krzewami, to zwierzę czy człowiek, to
nie strzela. Jeżeli nie mamy pewności, czy ludzki
zarodek w fazie embrionalnej powstały metodą
sztucznego zapłodnienia jest, czy nie jest człowie-
kiem, to nie strzelamy, traktujemy go tak, jak gdyby
był człowiekiem. To jest pierwsze fundamentalne
rozstrzygniecie, na którym opiera się przedstawiany
projekt.
Jeżeli założymy, że zarodek ludzki ma być trak-
towany tak jak istota ludzka, to w takim razie na-
szym regulacjom powinny przyświecać zapisy pol-
skiej konstytucji. W art. 30 orzeka ona, że źródłem
wszelkich wolności i praw jest niezbywalna godność
człowieka, a w art. 38 deklaruje, że życie ludzkie jest
zasadniczą wartością konstytucyjną. Co z tego wy-
nika z punktu widzenia sporu o dopuszczalność za-
płodnienia in vitro? Wielu z nas ma zasadnicze, reli-
gijne wątpliwości dotyczące tej metody. Wielu z nas
ma zasadnicze wątpliwości natury medycznej czy bio-
logicznej. O tych ostatnich mówił obszernie pan mini-
ster Piecha. Chcę powiedzieć, że w ogromnej mierze
podzielam te wątpliwości natury medycznej. Równocze-
śnie jednak uważam, że – czy nam się to podoba, czy
nie – w Polsce nie ma społecznego ani politycznego
przyzwolenia na wprowadzenie zakazu stosowania me-
tody in vitro. Zamiarem autorów przedkładanego pro-
jektu ustawy jest zatem zalegalizowanie praktyki trwa-
jącej już od ponad 20 lat, przy równoczesnym zapew-
nieniu maksymalnej możliwej ochrony praw dziecka
w fazie embrionalnej, a także praw pacjentów, a zwłasz-
cza pacjentek.
Podkreślam jeszcze raz, propozycje, które przed-
stawiam, nie opierają się na jakichkolwiek przesłan-
kach religijnych. One opierają się na uniwersalnych
zasadach etycznych, na nowoczesnej wiedzy nauko-
wej i na polskiej konstytucji. To są 3 źródła tego
projektu.
Jakie są szczegóły, jeżeli chodzi o zapłodnienie in
vitro? Przede wszystkim projekt przewiduje wprowa-
dzenie zakazu tworzenia embrionów nadliczbowych.
Dlaczego zakaz? Całą procedurę opisywał minister
Piecha, jestem więc z tego zwolniony. Jeżeli tworzy-
my ludzką istotę i robimy to z zamiarem zamrożenia
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Jarosław Gowin
jej, a potem ewentualnie sięgnięcia po nią lub nie –
wiadomo, że w przypadku 99% zamrożonych ludz-
kich embrionów nigdy się już po nie nie sięgnie – je-
żeli stosujemy taką praktykę, to znaczy, że przyzna-
jemy istocie ludzkiej warunkowe prawo do życia. Jest
to sprzeczne z podstawowymi zasadami cywilizacji
zachodniej. Kolejny człowiek daleki od jakiegokol-
wiek fundamentalizmu Immanuel Kant mówił, że
człowieka należy traktować zawsze jako cel, a nigdy
jako środek. Dopuszczając mrożenie ludzkich zarod-
ków, dopuszczamy instrumentalne traktowanie czło-
wieka.
Jeżeli nie ma zarodków nadliczbowych, to – rzecz
jasna – zakazana powinna być także selekcja zarod-
ków. Ona powinna być zakazana niezależnie od tego,
czy dopuścimy możliwość tworzenia embrionów nad-
liczbowych, czy nie. Selekcja jest formą eugeniki. Jest
rzeczą ohydną, obarczoną najgorszymi historyczny-
mi skojarzeniami, dopuszczanie do sytuacji, w której
to lekarz decyduje, która z istot ludzkich ma prawo
do życia, a która tego prawa jest pozbawiona.
W projekcie, który przedkładam, dopuszczalne jest
tworzenie od 1 do 2 embrionów. Jeżeli będą 2, to oba
powinny być implantowane matce. Mrożenie dopusz-
czalne jest tylko w sytuacjach skrajnych, kiedy po-
wstaje potrzeba ratowania życia ludzkiego embrionu,
jeżeli okazuje się, że na przykład po wytworzeniu tego
embrionu matka ze względów zdrowotnych czy loso-
wych nie jest w stanie go przyjąć albo jeżeli odmawia
takiego przyjęcia. Wtedy te embriony są mrożone, ra-
tuje się ludzkie życie, a następnie wszczyna się nor-
malną procedurę adopcyjną, zbliżoną do tej, jaka obo-
wiązuje w przypadku dzieci już narodzonych.
Oczywiście rozwiązanie, które proponuję, obar-
czone jest bardzo poważnym zarzutem wymuszania
na pacjentkach poddawania się kolejnej stymulacji
hormonalnej, o której skutkach mówił już pan mini-
ster Piecha. To jest poważny zarzut. Na szczęście
można go odeprzeć dzięki najnowszym osiągnięciom
nauki. Nie trzeba już bowiem mrozić ludzkich zarod-
ków. Można mrozić komórki jajowe – mrożenie tka-
nek, moim zdaniem, nie narusza żadnej z zasad mo-
ralnych – a następnie w przypadku wystąpienia ta-
kiej potrzeby rozmrażać je, zapładniać i przeprowa-
dzać całą procedurę, która oby zakończyła się uro-
dzeniem dziecka.
Co proponujemy ponadto – rzecz jasna, zakaz
niszczenia zarodków ludzkich, zakaz handlu nimi,
zakaz poddawania ich eksperymentom naukowym.
Kolejny problem, który musi rozstrzygnąć prawo-
dawca, to pytanie, kto powinien mieć dostęp do pro-
cedury zapłodnienia in vitro. Jest to zagadnienie
dosyć szerokie. Czy tylko małżeństwa, wszystkie
pary heteroseksualne, które poddadzą się pełnemu
cyklowi leczenia niepłodności, osoby samotne, czy też
pary homoseksualne? W niektórych krajach europej-
skich przyjmowane są rozwiązania przewidujące
każdą z tych możliwości. Ponieważ konstytucja orze-
ka, że powinniśmy troszczyć się o godność dziecka,
231
a kodeks rodzinny przewiduje, że dobro dziecka po-
winno być wartością nadrzędną, proponujemy, aby
dostęp do procedury in vitro miały tylko małżeństwa.
Podkreślam jeszcze raz, jedynym powodem, dla któ-
rego proponujemy takie rozwiązanie, jest troska
o dobro dziecka. Wszyscy moglibyśmy podać przykła-
dy koszmarnych małżeństw i wspaniałych konkubi-
natów, ale, statystycznie rzecz biorąc, to małżeństwo,
tradycyjny model rodziny jest najlepszym środowi-
skiem wychowawczym, najlepszym środowiskiem dla
rozwoju dziecka.
Pominę inne rozwiązania szczegółowe. Częściowo
pokrywają się one z tym, o czym mówił pan minister
Piecha, po części są odmienne. Tak czy inaczej czeka
nas długa i ciężka praca, będziemy musieli podjąć
trudne decyzje. Chciałbym powiedzieć, że w czasie
debaty dotyczącej zapłodnienia in vitro natrafimy na
wyjątkowo skomplikowany splot rozmaitych dylema-
tów: etycznych, medycznych, religijnych. Nie dojdzie-
my do zgody w tych sprawach. Nie ma sensu się oszu-
kiwać, nie ma sensu dążyć do zgody we wszystkich
sprawach. Musimy szukać kompromisu. Szukajmy
tego kompromisu w debacie. Mam nadzieję, że będzie
ona wolna od agresji, od ideologicznego zacietrzewie-
nia. Musimy także szukać dobrych wzorców. W Eu-
ropie są różne modele rozwiązywania dylematów
bioetycznych. Modele, do których nawiązuję, realizo-
wane są w takich krajach, jak Włochy, Niemcy czy
Szwajcaria. W krajach, w których pewną wrażliwość,
pewne wyczulenie na zagrożenia związane z rozwo-
jem biomedycyny i biotechnologii, uzasadnione może
względami historycznymi, łączy się z najnowocze-
śniejszymi osiągnięciami naukowymi.
Kończąc, chciałbym wyrazić nadzieję, że tak jak
dzisiaj nie brakuje nam odwagi, by tę debatę rozpo-
cząć, za jakiś czas nie zabraknie nam odwagi, aby
doprowadzić ją do końca i uchwalić ustawę, która za-
kończy sytuację moralnego skandalu, na który przy-
zwalaliśmy przez 20 lat. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie panu posłowi.
Proszę o zabranie głosu panią posłankę Małgo-
rzatę Kidawę-Błońską w celu przedstawienia uzasad-
nienia projektów ustaw zawartych w drukach nr
3468, 3469 i 3470.
Bardzo proszę, pani poseł.
Poseł Małgorzata Kidawa-Błońska:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Cieszę się także
bardzo, że doszło wreszcie do tej debaty po dwóch
latach pracy nad ustawami o in vitro, po dyskusjach
na temat in vitro, ale tak naprawdę po dyskusjach na
temat bioetyki. Sprowadzamy bowiem te dyskusje do
dyskusji o in vitro, a tak naprawdę problem jest dużo
szerszy. Świat wokół nas się zmienia, przed nauką
pojawiają się nowe wyzwania, ale także nowe zagro-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
232 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Małgorzata Kidawa-Błońska
żenia. Na ten temat nie dyskutowaliśmy, nie próbo-
waliśmy się nad tym pochylić. Cieszę się, że teraz
wspólnie dochodzimy do wniosku, że potrzebna jest
ustawa regulująca sprawy bioetyki. Wolność bowiem
jest czymś wspaniałym, ale ta wolność nie może być
za wszelką cenę. Musimy pewne działania monitoro-
wać, a pewnych zakazywać. I tutaj, na tej sali jest
powszechna zgoda co do tego, że taka ustawa jest
potrzebna, że potrzebna jest taka instytucja jak rada
do spraw bioetyki. Taka instytucja, która wskazywa-
łaby nam te niebezpieczeństwa, które wiążą się z na-
uką, albo sprawdzała i orzekała, że takich niebezpie-
czeństw nie ma, że to jest dobra droga. Taka insty-
tucja powinno działać już w Polsce od dawna. Nie
mamy tego. Podpisaliśmy konwencję bioetyczną, ale
jednak w Polsce jej nie przyjęliśmy. Dyskusja, która
w tej chwili się toczy, nad stworzeniem rady do spraw
bioetyki daje nadzieję na to, że moglibyśmy „włączyć
się” w takie prawodawstwo, jakie obowiązuje na ca-
łym świecie. To prawda, że w Polsce dozwolone są
wszelkiego rodzaju eksperymenty. Mam jednak na-
dzieję, że nikt w Polsce nie klonuje, nie tworzy hy-
bryd, nie przeprowadza pewnych eksperymentów.
Mam nadzieję, że tak nie jest. Nigdzie jednak praw-
nie nie jest to zakazane. Tak więc wyjście od tego, że
stwarzamy pewne obszary, w ramach których chce-
my zgodnie powiedzieć, co możemy robić, a co nie,
jest bardzo ważne. Rzeczywiście mieszczą się w tym
także zagadnienia związane z in vitro, bo to też jest
obszar zupełnie nowy – to prawda, z tym też wszyscy
się zgadzają – od 23 lat w ogóle bez żadnej kontroli.
W Polsce w tej chwili działa około 60 klinik, w których
ta metoda jest stosowana. Wiemy, że tylko w kilku te
standardy są takie, jak powinny być. I to standardy
nie tylko związane z dbałością o zdrowie kobiety,
o zdrowie dziecka, gdyż chodzi mi o standardy me-
dyczne, jakie powinny być spełnione w tych klini-
kach. Nie ma raportów, nie wiemy tak naprawdę, ile
tych zarodków jest wytwarzanych, kto stosuje tę
metodę. To jest wielka tajemnica. To powinno być
uporządkowane. Nie wiemy, czy nie ma handlu za-
rodkami, bo nikt się tym nigdy nie zajmował. Dla-
tego też w naszej ustawie bioetycznej zawarliśmy
punkt dotyczący in vitro, który w stosunku do ustaw
czy dyrektyw unijnych bardzo zaostrza te sprawy,
wprowadzając kontrolę nad tym, co dzieje się w pro-
cesie in vitro. Po pierwsze, wyszliśmy z założenia,
że ta metoda musi być stosowana zgodnie z wiedzą
medyczną, wiedzą naukową. My tutaj ustawowo nie
możemy nakazać tego, jak ta metoda ma być stoso-
wana, bo od tego są lekarze, którzy wiedzą, co zro-
bić, żeby skuteczność tej metody była jak najwięk-
sza, żeby zapewnić bezpieczeństwo zarówno matce,
jak też dziecku.
Wyszliśmy z założenia – bo mówię tutaj w imieniu
zespołu, który pracował przez 9 miesięcy nad tymi
ustawami – że nie wiemy, czy zarodek – mieliśmy co
do tego wątpliwości – to już na pewno jest człowiek.
Ponieważ mieliśmy te wątpliwości, postanowiliśmy
w jak największej mierze zabezpieczyć zarodek. Zgod-
nie z naszą ustawą nie wolno zarodka niszczyć, nie
można na zarodku eksperymentować. Tak więc ża-
den zarodek nie może być zniszczony. Jedyną formą,
która pozwala ten zarodek ochronić – mówił o tym
zresztą pan poseł Gowin – jest forma mrożenia za-
rodka, ponieważ daje to szansę, żeby go później wy-
korzystać, szansę kolejnej ciąży, urodzenia się kolej-
nego dziecka. Nauka się w tej chwili zmieniła. W tej
chwili nie jest tak, jak było 20 lat temu, kiedy tych
zarodków tworzono nieskończoną ilość. Teraz wiemy,
że tych zarodków potrzeba jak najmniej. Poza tym
w naszej ustawie jest zapisane, że para, która decy-
duje się na tę metodę – a ta metoda nie jest metodą,
która jest na zawołanie – każda para, która spróbo-
wała już wszystkich metod leczenia bezpłodności,
która nie może dojść do tego dziecka, dopiero w osta-
teczności decyduje się na in vitro. In vitro nie jest
na początku, ale na końcu tej drogi, przez którą każ-
da para musi przejść, jeżeli chce być pełną rodziną
i mieć dziecko. Tak naprawdę dziecko jest najwięk-
szym szczęściem człowieka, jest tym, co sprawia, że
ludzie są razem, co daje szansę wspaniałego wspól-
nego życia. Dziecko jest najważniejsze. Tak więc te
pary przechodzą naprawdę swoistą drogę przez
mękę, żeby dojść do tego upragnionego momentu. In
vitro jest na końcu tej drogi. I niestety też nie do
końca daje tę szansę na urodzenie, ale daje szansę
zdecydowanie większą, niż gdyby tej metody nie
stosować. W dzisiejszych czasach tych zarodków
rzeczywiście trzeba stworzyć jak najmniej. I jeżeli
para świadomie do tego podchodzi, a taki jest zapis
w tej ustawie, że musi mieć pełną świadomość, że
bierze odpowiedzialność za tworzone zarodki, nie
ma tu zagrożenia, że te zarodki będą w jakimś nie-
bycie, że nie wiadomo, gdzie będą. Oczywiście
w niektórych sytuacjach para może zgodzić się na
to, aby taki zarodek przekazać innej parze, żeby
żaden zarodek nie musiał długo znajdować się
w stanie takiej hibernacji. Naprawdę dbamy o to,
żeby wykorzystać te zarodki maksymalnie.
Rzeczywiście, będziemy mieli problem z tym, co
działo się przez te 30 czy 20 lat, chodzi o brak kontroli
nad tym wszystkim. To jest problem, co zrobić z zarod-
kami, które są, i tak naprawdę nie wiemy dokładnie,
jak są przechowywane, nie wiemy, jak powstały. Nie
wiemy tego, dlatego bałabym się takich stwierdzeń, jak
u pana posła Piechy, że taki zarodek może być przeka-
zany innej parze. Nie wiemy, co tam jest, bo to nigdy
nie było nadzorowane, monitorowane.
Następna, bardzo ważna sprawa, o której trzeba
powiedzieć. Musimy uregulować te sprawy nie tylko
pod względem medycznym czy bioetycznym, ale tak-
że musimy je uregulować w Kodeksie rodzinnym
i opiekuńczym. Dlatego że wychodzimy z założenia,
że każde dziecko, kiedy dorośnie i będzie wiedziało,
że urodziło się dzięki tej metodzie, a nie powstało
z komórek swoich rodziców, powinno móc się dowie-
dzieć, kto był dawcą tych komórek. Jednak każdy
chce znać swoją historię, to jest historia naszego ży-
cia. Oczywiście nie ma w tym przypadku praw ali-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Małgorzata Kidawa-Błońska
mentacyjnych, nie ma tych wszystkich praw, które są
dane rodzinie, ale każdy ma prawo wiedzieć, dlatego
musieliśmy to zapisać w tej ustawie i przypomnieć,
że matką dziecka jest zawsze – i to już jest w prawo-
dawstwie polskim, to jest bardzo ważne – kobieta,
która to dziecko urodziła. Tutaj nie może być żadne-
go wyłomu i żadnych wątpliwości.
Tworząc tę ustawę bioetyczną, zwróciliśmy uwa-
gę także na to, że za każdym razem musi być wyra-
żona zgoda na przeprowadzanie działań medycznych
w organizmie człowieka, tym bardziej zgoda na ba-
dania genetyczne. Nie wyobrażamy sobie, żeby takie
działania mogły być podejmowane bez zgody osoby
zainteresowanej. Dlatego także ograniczyliśmy moż-
liwość prowadzenia badań na dzieciach czy osobach,
które samodzielnie takiej decyzji nie mogą podjąć.
W naszym pakiecie ustaw uporządkowaliśmy bar-
dzo wiele spraw, które do tej pory nie były uporząd-
kowane. Według nas daje to szansę na realizowanie
działań medycznych, działań naukowych, zgodnie
z najwyższymi standardami, a jednocześnie pozwoli
na to, aby in vitro było w Polsce stosowane w sposób
mądry i skuteczny, bez narażania na niebezpieczeń-
stwo ani kobiet, ani dzieci, które mają się urodzić.
Nie chcemy w tej ustawie wchodzić w kwestie,
w jaki sposób i ile zarodków powinno być zamrażanych,
bo to jest zadanie lekarza i pary, która podejmuje taką
decyzję. Prawodawstwo nie powinno się tym zajmować.
Ale nauka się rozwija i może za parę lat będziemy roz-
mawiali o zupełnie innej sytuacji. Choć nie uciekniemy
od tego, ten problem będzie występował zawsze, bo za-
wsze niestety będą pary, które będą miały problem
z poczęciem dziecka w sposób naturalny.
Nauka się rozwija i mam nadzieję, że te nowe me-
tody, które może za chwilę się pojawią, będą dużo
prostsze. Może metoda, o której mówił poseł Gowin,
czyli mrożenie komórek jajowych, za chwilę będzie
metodą bezpieczną, może nauczymy się je tak mrozić
czy przygotowywać, że w czasie tego zamrażania nie
będziemy ingerować w zapisy w tych komórkach,
w system komórek, bo w tej chwili jest to dosyć ryzy-
kowne. Wiemy, że zarodek dobrze znosi mrożenie i że
nie wywołuje to negatywnych skutków, ale nie może-
my w stu procentach powiedzieć, że dotyczy to komó-
rek. Ale nauka się rozwija, może za chwilę staną
przed nami takie wyzwania i będzie to możliwe.
W każdym razie nie wyobrażam sobie, żebyśmy mogli
powiedzieć, że nie chcemy tych spraw uregulować
i że nie chcemy, żeby metoda in vitro była w Polsce
dostępna. Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie, pani poseł.
Proszę panią posłankę Teresę Wargocką o zabra-
nie głosu w celu przedstawienia uzasadnienia projek-
tu ustawy zawartego w druku nr 3471.
Bardzo proszę.
233
Poseł Teresa Wargocka:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu grupy
posłów przedstawiam Wysokiej Izbie projekt ustawy
o zakazie zapłodnienia pozaustrojowego i manipula-
cji informacją genetyczną (druk nr 3471).
Gwoli wstępu pragnę stwierdzić rzecz oczywistą
– postęp w nauce, zwłaszcza w genetyce, stworzył
nowe możliwości diagnostyczne, terapeutyczne, jed-
nak ta wciąż nowa dziedzina wiedzy może doprowa-
dzić do naruszenia pewnego porządku biologicznego
bądź moralnego, którego skutki są trudne do przewi-
dzenia.
Bioetyka jest nową nauką, analizuje zjawiska
dotyczące życia w świetle wartości etyczno-religij-
nych, ponieważ jej celem jest przetrwanie ludzkości
i zachowanie środowiska naturalnego. Problemy
bioetyczne, jakie pojawiły się w związku z rozwo-
jem medycyny, dostrzegły organy międzynarodowe.
W 1997 r. Rada Europy przyjęła europejską kon-
wencję bioetyczną, dwa lata później ją podpisali-
śmy, jednak do tej pory nie została ona ratyfikowa-
na. Możemy mieć nadzieję, że procedowane dzisiaj
ustawy pozwolą stworzyć polski porządek prawny
w tym zakresie.
Na wstępie chciałabym stwierdzić, że ustawy, któ-
re są w Wysokiej Izbie, w dużej mierze zawierają za-
pisy zgodne co do ochrony genomu ludzkiego, zakazu
klonowania, zakazu manipulacji genetycznej, stwo-
rzenia instytucji mających w polskim systemie praw-
nym stać na straży porządku w biomedycynie. Jest
więc ogromna nadzieja, że rozwiążemy ten wstydliwy
problem, o którym mówił pan poseł Gowin, że wy-
pracujemy własny system prawa w tym zakresie.
I jest ten problem, który postrzegamy bardzo róż-
nie, problem dopuszczenia w polskim prawie metody
in vitro. Jest szereg projektów ustaw i są bardzo
skrajne stanowiska. Myślę, iż to, co te projekty w dużej
mierze różnicuje, możemy określić w ten sposób:
przeciwnicy metody in vitro w swoich uzasadnie-
niach, w swoich rozważaniach, w swoich wnioskach
wyraźnie wykorzystują argumenty i wiedzę mówią-
ce, że najważniejsze jest ludzkie życie, które podlega
ochronie. To są wszystkie argumenty zbierane po to,
żeby ludzkie życie chronić ponad wszystko, ponad
wszystkie inne wartości. Mamy projekty zwolenni-
ków tej metody – dopuszczenia jej częściowego bądź
całościowego – które w zasadzie tak jakby inaczej
hierarchizują wartości, mówią, iż bardzo ważna jest
wolność w prokreacji, bardzo ważne jest prawo do
posiadania dziecka i pełnej rodziny, prawo do szczę-
ścia. Przyjmując taki punkt widzenia i uwzględniając
to prawo, starają się szukać takich rozwiązań, które
w jak najmniejszym stopniu uchybiają prawu czło-
wieka do życia i do godności. Proszę państwa, po-
wiem szczerze, nie widzę możliwości, aby te skrajne
podejścia, te skrajne projekty, te różne punkty widze-
nia mogły znaleźć jakiś wspólny wyraz w projekcie
ustawy. Dlatego tak bardzo ważne jest, aby debata
w Sejmie odbywała się naprawdę na poziomie pew-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
234 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Teresa Wargocka
nych zasad, wartości i wiedzy naukowej, jaką do tej
pory posiadamy.
Chciałabym bardzo wyraźnie powiedzieć, że ko-
rzystanie z osiągnięć nauk biomedycznych wymaga
ogromnej odpowiedzialności i absolutnego szacunku
dla ludzkiego życia od momentu poczęcia. Zakaz sto-
sowania metody in vitro w naszym projekcie ustawy
wynika wprost z dorobku naukowego w dziedzinie
genetyki. To dzięki genetyce wiemy, iż ludzki zarodek
od chwili poczęcia ma własny niepowtarzalny kod
genetyczny, właściwy dla gatunku homo sapiens, we-
dług którego buduje się organizm konkretnego czło-
wieka i tworzy się tożsamość biologiczna nowej jed-
nostki ludzkiej. To wiemy. Jesteśmy niepowtarzalni,
jedyni w swoim bycie, w swojej tożsamości w momen-
cie poczęcia. W połączonych komórkach rozrodczych
w ciągu kilkunastu godzin tworzy się pełny potencjał
genetyczny. Można powiedzieć, że od tego momentu
zaczyna eksplozja rozwoju, szalonego dzielenia, pro-
filowania, kształtowania. Nie urodzi się żadna inna
istota z zarodka, który powstaje wskutek łączenia
komórek rozrodczych ludzkich. Można powiedzieć, że
to truizm, ale warto sobie to mocno uświadomić: za-
czyna się życie. Oczywiście dla różnych celów różnie
się umawiamy, ale wszystko inne jest tylko umową.
Czy to będzie 14 dni, czy 28, a może 21 tygodni,
a może dopiero jesteś człowiekiem, jak się urodzisz,
bo jak ci się nie uda, to nie. Możemy się umawiać dla
różnych celów i ta umowa trwa, to odbywa się w róż-
nych środowiskach. Ale prawda, powiedzmy sobie to
w sercu i sumieniu, prawda powinna być podstawą
wszelkich działań.
Chciałabym bardzo wyraźnie podkreślić jeszcze
raz: ten fakt został udowodniony w sposób naukowy.
Tego faktu, potwierdzonego medycznie oraz wynika-
jącego z niego wniosku logicznego, że prawna ochro-
na życia powinna obowiązywać od momentu poczę-
cia, nie chcą zaakceptować zwolennicy sztucznej
prokreacji. Nie mogą. Rozumiem, że nie mogą, nie
chcą. Co tutaj jest przykre? Właśnie z tego powodu,
że ta wiedza medyczna jest niepodważalna, przeciw-
nicy metody in vitro jako niszczącej ludzkie życie
pomawiani są często o obskurantyzm, średniowiecz-
ne poglądy, doktrynerstwo. Proszę państwa, gdy od
kilku dni spoglądamy na media, to widać, że znów
się zaczynamy dzielić na tych zacofanych i na tych
postępowych. Na tych kościelnych i na tych świec-
kich; znów się zaczynamy dzielić. Nie dajmy się po-
dzielić w tej debacie. Być może zostaniemy przy swo-
ich racjach, ale nie dajmy się skłócić, to chciałam
powiedzieć. A prawda o metodzie jest taka: powstaje
piękne życie, powstaje nowy człowiek, jest kochany,
oczekiwany, daje szczęście. To jest prawda. I jest ta
druga prawda. Od momentu jego powstawania nara-
ża się jego życie i zdrowie i naraża się życie i zdrowie
innych powstałych w ten sposób zarodków.
Drugą podstawową zasadą, która leży u podstaw
stosowania zasady in vitro, jest wynikająca z prawa
naturalnego przyrodzona i niezbywalna godność oso-
by ludzkiej. Godność człowieka przynależna mu z tego
tytułu, że jest człowiekiem, wpisana w nasze serce,
wpisana w serce każdego dziecka, broniona za każ-
dym razem, kiedy jest naruszana. Godność człowie-
ka, powiem więcej, godność ciała ludzkiego, które
w naszej chrześcijańskiej kulturze jest otoczone sza-
cunkiem, bo jest ludzkie, już to martwe ciało. Wyro-
śliśmy z bardzo humanistycznej, szlachetnej tradycji.
To jest chrześcijaństwo. Ale początki tej naszej godno-
ści nie pochodzą z wątków religijnych. Są w naszej
naturze, dobrze to czujemy. Zawsze, jeżeli występuje-
my przeciwko godności drugiego człowieka bądź wła-
snej, płacimy za to jakąś cenę, wcześniej czy później.
Myślę, że te właśnie kompromisy moralne
w sprawie aborcji czy in vitro, czy eutanazji bar-
dzo odbijają się na jednostkach i na społeczeń-
stwach, bo to jest przełamanie tych barier, które
bardzo wyraźnie odróżniają nas od innych istot
na tej ziemi. Ludzka godność – zawsze płaci się za
jej złamanie.
Godność człowieka jest nienaruszalna, a jej po-
szanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz pu-
blicznych. Ochroną godności ludzkiej jest jej po-
wszechność. Oznacza to, że każdemu przysługuje
godność jednakowa. Nie podlega ona jakiemukolwiek
stopniowaniu, a jej wymóg poszanowania nie dopusz-
cza wyjątków. Przysługuje każdemu człowiekowi:
małemu, dużemu, staremu, kobiecie, profesorowi,
sprzątaczce, człowiekowi choremu, niepełnosprawne-
mu, zdrowemu, pięknemu, brzydkiemu, mądremu,
głupiemu – każdemu. Taka sama, nienaruszona, nie-
stopniowalna.
Jeżeli ta godność cechuje każdego człowieka, to
musi pojawić się z chwilą zaistnienia tego człowieka.
Skoro więc biologia wskazuje, że odrębny organizm
ludzki powstaje z połączenia się gamet, to wtedy na-
leży dopatrywać się godności człowieka, tak jak
wspomniałam o godności ciała ludzkiego. Pamiętacie
państwo nasze reakcje na informacje ze Smoleńska,
że znaleziono szczątki ludzkie. Przecież to było prze-
rażenie: ciało ludzkie, tkanka, cząstki, część człowie-
ka leży w błocie, a połączone komórki rozrodcze są
ciałem człowieka o potencjalnym rozwoju. Tak jak
powiedziałam, kipiące do życia, w swoim potencjal-
nym pędzie do życia w środowisku zewnętrznym.
Trzeba więc bardzo wyraźnie powiedzieć, że nie
można stopniować tego czasu, w którym w stosunku
do człowieka można uznać, iż jest istotą ludzką bądź
nie jest, a także godności, którą możemy przypisać
człowiekowi w jakimś momencie od jego powstania.
Takie stanowisko dotyczące ochrony życia i godności
jest zgodne z naszą konstytucją. Wyrok Trybunału
Konstytucyjnego w sprawie wykładni art. 30 Kon-
stytucji Rzeczypospolitej Polski stwierdza: Wartość
konstytucyjnie chronionego dobra prawnego, jakim
jest życie ludzkie, w tym rozwijające się w fazie pre-
natalnej, nie może być zróżnicowana.
Kiedy odczuwamy, że godność ludzka jest naru-
szona? Zwłaszcza wtedy, kiedy czujemy, że zostaliśmy
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Teresa Wargocka
potraktowani przedmiotowo, że byliśmy przedmio-
tem manipulacji, oszustwa, wykorzystania. Wtedy
odczuwamy to bardzo. Człowiek nie może być przed-
miotem. A jak traktujemy ludzki embrion? Jak przed-
miot. Są takie momenty, które bardzo wyraźnie to
charakteryzują, właśnie w procedurze zabiegu in
vitro.
Na pewno uwłacza godności człowieka fakt, że se-
lekcjonujemy jedną komórkę z ośmiu i badamy pod
kątem genetycznym, czy jest w tym zarodku choroba
genetyczna, czy nie ma. Jeżeli jest, nie masz szansy
na życie. Pierwsze poważne, przedmiotowe potrakto-
wanie człowieka. Jesteś chory, będziesz chory, będziesz
ciężarem, nie przyniesiesz szczęścia, będą się za ciebie
wstydzić, będą cię wytykać palcami. Ty nie. Druga
czynność przy metodzie in vitro: selekcja. Podobne
sytuacje: ty się rozwijasz szybciej, piękniej pączkujesz,
piękniej się dzielisz, masz większą witalność, szanse
na przeżycie. Proszę, w pierwszej kolejności. Trzeci
moment: trzeba coś z tym fantem zrobić, nie jesteś
potrzebny. Poczekaj, jest azot, jest sposób. Możemy
zawiesić cię w próżni, zatrzymać twój rozwój, w zasa-
dzie wyłączyć na jakiś czas twoje istnienie. Poczekaj,
może dostaniesz szansę, może rodzic sobie o tobie
przypomni. Bez względu na skutki to nie jest dobre
rozwiązanie. Już samo zamrożenie w ciekłym azocie
powoduje, że przy rozmrożeniu część z nich zginie.
Tak, traktujemy zarodek jak przedmiot w jakimś pro-
cesie tworzenia życia.
Szczególnie trudna jest sytuacja embrionów nad-
liczbowych, opuszczonych. W Polsce jest taka niewie-
dza na ten temat, że trudno jest określić, ile ich jest
naprawdę. I co z tym opuszczonym embrionem? Do
czego doprowadziliśmy? Oczywiście, systemy prawne
innych państw musiały znaleźć rozwiązania, ale ja-
kie to są rozwiązania, czy możemy przyjąć takie roz-
wiązania? Jedno z rozwiązań, jakie zostały przyjęte
w innych państwach, jest takie: trzeba zniszczyć po
14 dniach, dłużej nie może się rozwijać – bo będzie
problem, prawda? Innym rozwiązaniem jest zamro-
żenie na 5 lat, ale później trzeba zniszczyć. Istnieją
nawet systemy prawne, które karzą za nieuśmierce-
nie w czasie przewidzianym w prawie.
Wszystkie czynności, o których powiedziałam,
towarzyszące metodzie in vitro jednoznacznie świad-
czą o tym, że embrion jest traktowany instrumental-
nie. Nie oszukujmy się, że dopuszczenie metody in
vitro rozwiąże problem embrionów opuszczonych.
Zawsze może zdarzyć się sytuacja – zresztą przewi-
duje to projekt pana posła Gowina – że matka umrze,
zapadnie na ciężką chorobę, odmówi przyjęcia em-
brionu. Przecież tak może się zdarzyć. Właśnie to
rozszczelnienie, stworzenie możliwości stosowania
metody in vitro stwarza ogromne niebezpieczeństwa.
Francja i Szwajcaria, bodajże, użyły takiego argu-
mentu, by opuszczone embriony wykorzystywać do
badań nad komórkami macierzystymi, w badaniach,
w eksperymentach itd.
235
Próba szukania kompromisu między prawem do
życia i godnością człowieka w stanie embrionalnym,
z ograniczoną nawet dopuszczalnością zapłodnienia
in vitro, z góry jest skazana na niepowodzenie. Za-
wsze sytuacja będzie taka, że doprowadzimy do po-
święcenia jakiejś mniejszej lub większej liczby zarod-
ków na rzecz wartości o randze zapewne niższej, jaką
jest wolność w sferze prokreacji czy pragnienie posia-
dania dziecka. Kompromis w sprawach moralnych
zawsze jest bardzo trudny i zawsze przynosi nega-
tywne skutki.
Szanowni Państwo! Kilkanaście lat temu Wysoka
Izba podjęła ogromny wysiłek związany z uchwale-
niem ustawy antyaborcyjnej – ogłoszonej jako wielki
kompromis, myślę, że akceptowanej społecznie,
w dużej mierze, atakowanej w tej chwili przez różne
organy Unii Europejskiej. Jesteśmy wzywani do upo-
wszechnienia aborcji. I to był kompromis, kompro-
mis, który na poziomie prawa jest możliwy. Wielu
posłów, którzy z powodów moralnych mieli dylematy,
również zagłosowało za tą ustawą, bo taka jest rola
polityka, bardzo trudna i ciężka, żeby w każdym swo-
im działaniu prawnym ograniczać negatywne skutki,
zwłaszcza w sferze ochrony życia.
Podzielę się z państwem informacją o sytuacji,
jaka miała miejsce na posiedzeniu komisji w sprawie
pierwszego czytania projektu ustawy, którego wnio-
skodawcą jest pan poseł Balicki. To jest przykład
tego, ile kosztują kompromisy. W momencie kiedy
pan poseł Balicki uzasadniał możliwość dokonywa-
nia selekcji embrionów, użył bardzo logicznego argu-
mentu, proszę państwa. Powiedział tak: Jeżeli może-
my medycznie stwierdzić, że embrion ma wady gene-
tyczne, jest obciążony chorobą, to jaki jest sens im-
plantować go do ciała kobiety po to, żeby po kilkuna-
stu tygodniach skorzystać z ustawy antyaborcyjnej
i go usunąć? Zobaczcie, w jakie pułapki wpadamy.
Jeden kompromis, a takie są skutki. Bo to racjonalne
i logiczne. Jeżeli raz na to pozwoliliśmy, to możemy
wysnuć wniosek, że należy zachowywać się racjonal-
nie. Jakie są tego koszty? Raz zaimplantować, dać
szansę i za chwilę usunąć. Faktycznie jest to absurd,
ale to jest efekt wcześniejszego kompromisu.
Dlaczego ten kompromis jest jeszcze groźny? Słu-
chajcie państwo, ludzie mają zaufanie do prawa. Je-
żeli dopuścimy metodę in vitro w polskim systemie
prawnym, to będzie to oznaczało przekaz skierowany
do społeczeństwa, że jest to metoda dobra. Słuchajcie,
przecież jest ona uwzględniona w prawie, więc dla-
czego nie?
Ustawa, którą państwu prezentuję, nie rozwiązu-
je kwestii istniejących już embrionów. Na gruncie
zasad, o których powiedziałam wcześniej, prawa do
życia i do godności człowieka, które jakby odbierają
człowiekowi możliwość podejmowania działań w kie-
runku tworzenia życia, rozwiązanie problemu istnie-
jących zarodków nadal wiąże się z narażeniem ich
życia i poszanowania ich przyrodzonej godności.
Ustawa przewiduje jednak ich ochronę. Ponieważ na
chwilę obecną nie znamy dokładnie liczby tych za-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
236 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Teresa Wargocka
rodków, ich pochodzenia, okresu przebywania w sta-
nie zamrożenia, jest w ustawie zapis, który mówi o
ich ewidencji i przekazaniu do centralnego rejestru
biomedycznego w celu ochrony.
Kończąc, chciałabym również powiedzieć, iż usta-
wa, którą państwu przedstawiam, przewiduje usta-
wowe zagrożenie karą za naruszenie zakazu zapłod-
nienia in vitro.
Dlaczego się do tego odnoszę? Wczoraj w telewizji
usłyszałam króciutkie informacje o przedkładanych
projektach, mówiono, że projekt Teresy Wargockiej
zakłada całkowity zakaz in vitro i karanie za jego
przeprowadzanie, prawda, jak strasznie groźny jest
to projekt, wymierzony przeciwko ludziom, ich szczę-
ściu. Tak, jest przewidziana kara, sankcja. Każdy,
kto tworzy embrion ludzki poza organizmem kobiety,
podlega karze grzywny, ograniczenia wolności lub
pozbawienia wolności do lat 2. Za stosowaniem sank-
cji karnej przemawiają względy prezentowane
w moim uzasadnieniu do ustawy. Metoda in vitro
stanowi zagrożenie dla życia istoty ludzkiej, jest za-
machem na ludzką godność. W żadnym wypadku nie
może być społecznie uznana za zwykłą procedurę
medyczną będącą terapią bezpłodności. To tyle odno-
śnie do ustawy. Taka jest istota zapisów stanowią-
cych o różnicy między projektem, który prezentuję,
a innymi przedłożeniami, projektami.
Na końcu chciałabym – będę mówić bardzo krót-
ko – odnieść się do problemu niepłodności w Polsce,
bo też trzeba o tym mówić. Szanowni państwo, je-
żeli prawdą jest, a są to dane, z którymi spotykam
się w publikacjach, a nie w materiałach źródłowych,
że 2 mln osób w Polsce ma problem z płodnością, to
czy Wysoka Izba nie powinna zastanowić się, co
z tym problemem zrobić? Szanowni państwo, to jest
nieprawdopodobne. Może informacja, że jest to aż
taki problem, jest nieprawdziwa, podawana na uży-
tek propagowania metody in vitro. Jeżeli jednak jest
to prawdą, to trzeba bić na alarm. Giniemy. To
ogromne cierpienia, nieszczęścia, traumatyczne
przeżycia.
Apeluję do rządu: zajmijmy się tym problemem,
zdiagnozujmy go, pomyślmy o rządowym programie
profilaktyki niepłodności w Polsce. Mamy różnego
rodzaju programy profilaktyki: wykrywania raka
szyjki macicy, AIDS, chorób płuc. Edukujmy, wpro-
wadźmy badania przesiewowe dla kobiet. Co się dzie-
je z polskim społeczeństwem? Sięgnijmy do innych
metod, które na świecie uznane są za skuteczne w le-
czeniu niepłodności. Porozmawiajmy poważnie o na-
protechnologii. W Europie i na świecie są ośrodki,
gdzie stosuje się różne metody leczenia niepłodności
odnoszące się do pewnych reguł biologicznych, prowa-
dzone jest poradnictwo pogłębiające znajomość wła-
snego organizmu, mechanizmów fizjologicznych, ale
także nowoczesnych metod leczenia i diagnostyki.
Jeżeli jest taki ogromny problem, jeżeli jest taka
ogromna potrzeba, jeżeli człowiek dorosły pragnie
mieć dziecko i chce kochać to dziecko, zwróćmy uwa-
gę na procedury adopcyjne. Zainteresujmy się tym.
W tym tygodniu przeprowadzono wysłuchanie w spra-
wie rodzin zastępczych. Wypowiadali się pracownicy
ośrodków adopcyjnych. Proszę państwa, to trwa 3 lata.
Ludzie decydują się na adopcję, ale ten proces trwa
minimum 3 lata, bo nie ma pieniędzy na szkolenia
i na inne rzeczy.
Pomyślmy jeszcze o jednym. Niepłodność, infor-
macja o tym, że ma się problem z płodnością, jest dla
każdej pary przeżyciem traumatycznym. W hierar-
chii natężenia negatywnych emocji przeżycie to ze-
stawiane jest na równi z wiadomością o śmierci naj-
bliższej osoby. Czy naprawdę młodzi małżonkowie,
pary… (Dzwonek)
Już kończę, ale proszę pozwolić mi spokojnie po-
wiedzieć do końca to, czym chciałabym się z Wysoką
Izbą podzielić.
Czy naprawdę mamy system pomocy psycholo-
gicznej? Nie ma go w ogóle. Młode kobiety wychodzą
ze szpitala po jednym, drugim, trzecim poronieniu.
Nikt się ich o nic nie pyta. Zostają w czterech ścia-
nach, płaczą w poduszkę, zostają w swoim nieszczę-
ściu pozostawione samym sobie. Myślę, że można im
pomóc. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję, pani poseł.
Sejm ustalił, że w łącznej dyskusji nad tymi punk-
tami porządku dziennego wysłucha 10-minutowych
oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych
oświadczeń w imieniu kół.
Otwieram dyskusję.
W imieniu klubu Platforma Obywatelska jako
pierwszy głos zabierze pan poseł Marek Plura.
Bardzo proszę, panie pośle.
Poseł Marek Plura:
Czcigodna Pani Marszałek! Szanowne Panie Po-
słanki! Szanowni Panowie Posłowie! Dla klubu Plat-
forma Obywatelska kwestie bioetyki wyrażonej pra-
wem są sprawą szczególnej wagi. Nie tylko dlatego,
że od 13 lat ratyfikacji domaga się podpisana przez
Polskę Konwencja o ochronie praw człowieka i god-
ności osoby ludzkiej wobec zastosowań biologii i me-
dycyny.
Bioetyka jest dla nas sprawą szczególnej wagi,
gdyż tego właśnie domaga się od nas życie ludzkie we
współczesnej rzeczywistości. Rozwój medycyny, bio-
technologii, inżynierii genetycznej dotknął w sposób
zdecydowany najistotniejszych sfer naszego życia,
ludzkiego być albo nie być, być albo nie być człowie-
kiem. Obecny etap rozwoju naszej cywilizacji obej-
muje takie zjawiska społeczne, jak eutanazja, inge-
rencja w genetykę człowieka czy szeroki obszar zja-
wisk rodzących się z niemal powszechnego stosowa-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Marek Plura
nia zapłodnienia pozaustrojowego i towarzyszącego
mu zamrażania bądź uśmiercania zarodków ludz-
kich, adopcji zarodków bądź komórek rozrodczych,
czy chociażby ochronę informacji o jakości genów
każdego z nas. Ta niezaprzeczalnie powstająca na
naszych oczach rzeczywistość wnosi w nasze życie
tyleż obaw, co nadziei, a zatem bezsprzecznie domaga
się od nas ujętej w reguły prawa decyzji o tym, co
dobre, a co złe dla życia ludzkiego, dla warunków jego
zaistnienia, dla jego jakości i sensu. Bez tej decyzji
pozostaniemy w obecnym, bardzo niebezpiecznym
stanie chaosu i dowolności postępowania z człowie-
kiem.
Jesteśmy dumni z tego, że klub Platforma Oby-
watelska skutecznie przeniósł na grunt parlamentu
Rzeczypospolitej dyskusję o koniecznej ochronie praw
człowieka i godności istoty ludzkiej, szczególnie
w obszarze procedur in vitro. Podejmujemy poprzez
konkretne inicjatywy legislacyjne obowiązek spoczy-
wający na nas w tej sprawie. Jednocześnie, szanując
pluralizm poglądów implikujący związek wartości
bioetycznych i czynności medycznych, przedstawia-
my Wysokiej Izbie dwa równoległe projekty ustaw
prezentowane przez panią poseł Małgorzatę Kidawę-
-Błońską oraz pana posła Jarosława Gowina. Szanu-
jemy jednocześnie prawo do poglądów innych niż
wyrażone w tych projektach, dlatego wnosimy, aby
wszystkim projektom odnoszącym się wprost do kwe-
stii bioetycznych Wysoki Sejm zapewnić raczył wa-
runki do wspólnego procedowania w atmosferze spo-
kojnego, merytorycznego dialogu w komisji sejmowej,
którego celem będzie poddanie pod demokratyczną
ocenę spójnego rozwiązania ustawowego dającego
życiu ludzkiemu ochronę w jego najdelikatniejszej
sferze, w obszarze poczęcia i śmierci, w zakresie
ochrony przed wszelką praktyką eugeniczną i niegod-
ną manipulacją z wykorzystaniem genomu ludzkiego.
Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie panu posłowi.
Głos zabierze pan poseł Maciej Orzechowski.
Bardzo proszę, panie pośle.
Poseł Maciej Orzechowski:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt
przedstawiać razem z panem posłem Markiem Plurą
stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Oby-
watelska co do omawianych dzisiaj projektów. Ja cie-
szę się, że robimy to razem, bo to właśnie pan poseł
Marek Plura pozwolił mi spojrzeć na kwestie zwią-
zane z genetyką, etyką, kwestie wspomaganego roz-
rodu w zupełnie inny sposób. Pozwolił mi dostrzec,
że o jakości naszego życia decyduje nie tylko to, jak
237
wyglądamy, jak sprawnie się poruszamy czy jak
sprawnie myślimy, że szczęście i jakość życia można
osiągać w bardzo różny sposób. Cieszę się, że pan
poseł Jarosław Gowin, namówiony przez premiera
Donalda Tuska, zaczął rozmawiać i przygotowywać
pole do debaty na temat in vitro.
(Głos z sali: Dał się namówić?)
Cieszę się, że ta debata odbyła się w gronie eks-
pertów i że poruszono ważne kwestie, które znalazły
swoje odbicie w projektach.
W 1997 r. Polska przystąpiła do konwencji z hisz-
pańskiego miasta Oviedo, która reguluje sprawy
związane z genetyką i z etyką. Ale mimo że Polska
tę konwencję podpisała, to jej nie ratyfikowała. To
znaczy, że od kilkunastu lat, a właściwie, biorąc pod
uwagę to, kiedy w Polsce przeprowadzono pierwszy
zabieg in vitro, od ponad 20 lat mamy zupełną do-
wolność w zakresie tego, co się w Polsce dzieje
w obszarze genetyki i rozrodczości czy rozrodu
wspomaganego.
Cieszę się, że wszystkie projekty, i te, które już
są w podkomisji, i te, które dzisiaj się pojawiły, mają
wspólne cechy. Mówią one o konieczności ratyfikacji
tej konwencji, o konieczności przedłożenia ustawy,
która będzie umożliwiała prowadzenie działalności
w zakresie bioetyki w Polsce i nakreślała jej ramy.
Cieszę się, że wszystkie te projekty – w przeciwień-
stwie do dwóch, które już pojawiały się w Sejmie –
uwzględniają uregulowania wytycznych unijnych.
Chodzi o to, dlaczego krew może być transportowa-
na, przechowywana i podawana w bezpiecznych
warunkach i w bezpiecznym stanie, natomiast nie
musimy tego zapewnić komórkom rozrodczym czy
zarodkom. To rzeczy niedopuszczalne, zważywszy
na to, że żyjemy w XXI w., żeby nie zapewniać tak
fundamentalnych praw w odniesieniu do materiału
ludzkiego.
Dzisiaj mówiliśmy o dwóch podejściach do pro-
jektów. Jest podejście takie, że stosowanie in vitro
– którego nikt w Polsce nie wprowadza, bo ono w Pol-
sce funkcjonuje od ponad 20 lat – ma się zakończyć.
Rozumiemy, szanujemy to i pochylamy się nad tymi
projektami. Nasze zdziwienie jako przedstawicieli klu-
bu Platformy budzi pomysł karania za procedurę in
vitro, dosyć niespotykany w tym obszarze świata.
Wysłuchaliśmy uważnie również wnioskodawców
projektów, które pochodzą z klubu Platformy Obywa-
telskiej, czyli projektu pana posła Gowina i projektu
pani poseł Małgorzaty Kidawy-Błońskiej. Warto po-
wiedzieć o ich głównych rdzeniach, motywach. Roz-
mawiałem o tym z wnioskodawcami. Przesłankami
stały się metody rozwiązania problemu leczenia nie-
płodności, wspomaganego rozrodu w przypadku pro-
jektu pana posła Gowina, które mają zastosowanie
na terenie Niemiec czy Konfederacji Szwajcarskiej.
Kładzie się tam duży nacisk na to, żeby efektywność
metody nie przeważała nad celami tej metody. Warto
też powiedzieć o tym, że poruszane i rozwiązywane
są tam również kwestie, które wcześniej nie były
omawiane, a więc kwestie zarówno testamentu życia,
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
238 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Maciej Orzechowski
jak i praw pacjenta. Jest także zespół propozycji
w projekcie pani poseł Małgorzaty Kidawy-Błońskiej,
który reguluje status zarodków i pozwala na konty-
nuowanie stosowania procedury in vitro w Polsce, ale
też pozwala na mrożenie zarodków.
Chciałbym powiedzieć, że przy wszystkich tych
projektach dokładano szczególnej staranności, żeby
z jednej strony zabezpieczyć godność ludzką, zabez-
pieczyć rodzące się życie, a z drugiej strony nie pozo-
stawać obojętnym na nowe wyzwania w medycynie,
w biotechnologii czy w genetyce. Nie wiemy, jak szyb-
ki rozwój medycyny wpłynie na nasze życie za chwi-
lę. Wiemy jedno: że dzisiaj rozpoczynamy debatę,
która będzie kontynuowana w komisjach i podkomi-
sjach.
Tu pozwalam sobie nie zgodzić się z moją przed-
mówczynią, panią poseł Wargocką, bo nawet jeśli
stoimy na przeciwnych biegunach, jeśli chodzi o na-
sze poglądy, to przecież każda wojna kończy się po-
kojem. Chcielibyśmy, żeby z podkomisji wyszedł do-
bry, mądry projekt (Dzwonek), żebyśmy wykorzysta-
li siłę naszych argumentów do tego, żeby edukować
naszych rozmówców, żebyśmy mogli powiedzieć, że
wszyscy jesteśmy współautorami tego projektu,
i żeby wreszcie kwestie bioetyczne po wielu latach
zaniechań, uciekania od tego tematu i chowania gło-
wy w piasek znalazły swój finał w polskim parlamen-
cie. Jeszcze raz w imieniu swoim, pana posła Marka
Plury i całego klubu Platforma Obywatelska wnio-
skuję o przekazanie wszystkich projektów do dal-
szych prac. Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję panom posłom.
Stanowisko klubu Prawo i Sprawiedliwość przed-
stawią również dwaj posłowie.
Pierwszy będzie przemawiał pan poseł Czesław
Hoc.
Bardzo proszę.
Poseł Czesław Hoc:
Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pan poseł Gowin
mówił prawdę. To, iż brak jest uregulowań prawnych
dotyczących bioetyki, w tym procedury zapłodnienia
in vitro, stanowi moralny i społeczny skandal, który
wynika z tchórzostwa klasy politycznej. W dyskusji
nad tymi projektami nie uciekniemy od rzeczywiście
fundamentalnego pytania: Kim lub czym jest zaro-
dek? Powszechnie wiadomo, że wiara i rozum uzu-
pełniają się. Fides et ratio wzajemnie siebie potrze-
bują. Można powiedzieć, że jedno nie może istnieć bez
drugiego. Im bardziej rozumiesz, tym bardziej wie-
rzysz. Im bardziej wierzysz, tym bardziej rozumiesz.
Spróbujemy wytłumaczyć więc istotę in vitro oraz to,
kim lub czym jest zarodek, tylko na podstawie logiki
i rozumu, chwilowo bez udziału wiary i nauczania
Kościoła.
Wysoki Sejmie! Niepodważalnym faktem jest to,
że każdy z nas był kiedyś embrionem jednokomórko-
wym, czyli zygotą. Zatem zygota jako owoc połącze-
nia ludzkich gamet, a następnie morula, blastula,
zarodek, płód, noworodek, dziecko, osoba starsza,
senior są postaciami zawsze tej samej osoby, znajdu-
jącej się tylko w innym stadium rozwoju. Tak nam
mówi rozum. Tu nie trzeba wierzyć, nie trzeba też
podpierać tego autorytetem Kościoła. Mało tego, od
momentu zapłodnienia, to jest od momentu połącze-
nia się gamety żeńskiej, komórki jajowej, z gametą
męską, plemnikiem, powstaje genom, który kontro-
luje rozwój zarodka. Tak więc zarodek wielkości łep-
ka szpilki ma swój kod genetyczny, w którym zapisa-
ne są wszystkie informacje niezbędne do powstania
całego organizmu, czyli na przykład to, że będzie to
wysoka dziewczynka o kruczych włosach z zadartym
noskiem i pieprzykiem na lewym policzku. Rozum
mówi nam również to, że z zarodka, embrionu po-
wstałego z połączenia ludzkich gamet nie może się
rozwinąć nic innego tylko człowiek wyposażony
w sobie właściwe cechy. Tak więc embrion ludzki od
momentu poczęcia ma własne życie, wobec czego
przysługuje mu prawo do życia, pełnej integralności
i możliwości swobodnego rozwoju. Dochodzimy więc
do najważniejszego stwierdzenia, nadal bez udziału
wiary: Jeśli zarodek powstał z ludzkich gamet, to
musi mieć ludzką naturę. Tak więc moment poczęcia
stanowi początek nowego i indywidualnego istnienia
ludzkiego, ergo cokolwiek niegodziwego zrobimy em-
brionowi, podnosimy rękę na maleńkiego, całkowicie
bezbronnego człowieka.
Dlaczego podczas zapłodnienia in vitro musi zgi-
nąć tak wiele istnień ludzkich? Metody kreowania
życia za pomocą zabiegu in vitro, w zależności od
pochodzenia, dzielimy na homologiczne, gdy dawcami
gamet są małżonkowie, oraz heterologiczne, gdy wy-
korzystuje się gamety pochodzące od osób trzecich.
Tak nie leczy się przyczyn niepłodności. Z medyczne-
go punktu widzenia ogólna skuteczność różnych
technik sztucznego kreowania życia pozostaje mała,
np. skuteczność techniki FIVET szacuje się na po-
ziomie 15–20%. Tak niska skuteczność sztucznego
zapłodnienia oznacza śmierć wielu istnień ludzkich
w stanie embrionalnym. Profesor Armani podaje, że
pod koniec lat 90. na liczbę 45 tys. żyjących dzieci
poczętych metodą FIVET przypadała liczba ponad
850 tys. zarodków, które zginęły.
Dlaczego tyle embrionów musi zginąć podczas
sztucznej kreacji życia? Mówiono już o tym. Pan mi-
nister Piecha wyraźnie o tym mówił. Chodzi o zjawi-
sko nadowulacji. By zwiększyć prawdopodobieństwo
zajścia w ciążę, stymuluje się farmakologicznie po-
wstawanie zwiększonej liczby komórek jajowych. Ta
hiperstymulacja farmakologiczna może doprowadzić
do anomalii genetycznych. Dochodzi do tzw. samoist-
nej aborcji i samoistnego poronienia, bo zazwyczaj
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Czesław Hoc
tylko jeden na dziesięć embrionów jest w stanie wsz-
czepić się w ściankę macicy. Jak wiadomo, wynika to
z tego, że miała miejsce hiperstymulacja, nastąpiła
proliferacja endometrium, a więc proces zagnieżdża-
nia jest zaburzony. Przeprowadza się też test preim-
plantacyjny, tzw. aborcję eugeniczną, co polega na
tym, że wszczepiony zarodek ludzki poddawany jest
obserwacji. Jeśli będzie słaby, to potem praktycznie
przestaje istnieć, zostaje zabity. Następuje wzrost
ciąż mnogich, ektopicznych, czyli pozamacicznych,
jest 22% ciąż mnogich w wyniku sztucznej prokreacji
przy 1,25% w wyniku poczęcia naturalnego. Docho-
dzi więc wtedy do aborcji selekcyjnej, powstają ano-
malie chromosomalne itd. Nasz rozum mówi zatem,
że oto jest metoda kreowania życia, przy której żeby
powstało jedno życie, automatycznie musi zginąć kil-
ka w jednym cyklu terapeutycznym albo nawet kil-
kanaście, jeśli zsumuje się kilka cyklów.
Oczywiście in vitro to również zagrożenie dla ży-
cia i zdrowia matki i dziecka. Jeśli chodzi o matkę,
sprzyja powstawaniu syndromu nadowulacji, cyst,
zakrzepicy, zawału mięśnia sercowego, dysfunkcji
wątroby, nowotworów jajnika, a nawet może powodo-
wać zejście śmiertelne kobiety, która powtórnie pod-
daje się stymulacji hormonalnej, jest więc zwiększone
ryzyko. W odniesieniu do dzieci istnieje podwyższone
ryzyko dotyczące raka siatkówki oka, zespołu Bec-
kwitha–Wiedemanna czy wad wrodzonych; mówił
o tym pan minister Piecha.
Jest również wymiar społeczny zapłodnienia in
vitro. To problem wielorodzicowości. W zapłodnieniu
heterologicznym jest inny ojciec biologiczny, a inny
prawny, kto więc jest ojcem rzeczywistym? Dziecko
może mieć dwóch ojców, ale też dwie, a nawet trzy
matki, bo pierwsza daje komórkę jajową, druga wy-
najmuje swoje łono dla poczętego in vitro dziecka,
trzecia jest matką społeczną. Zatraca się więc sens
pojęcia rodziny.
Następny problem: czy lekarz, naukowiec ma pra-
wo decydować, kto ma żyć, a kogo skazać na śmierć.
A przecież to właśnie lekarz czy naukowiec decyduje,
któremu zarodkowi daje szansę, a któremu nie.
A zatem zarodek postrzegany jest jako przedmiot, bo
przecież zostaje naruszone fundamentalne prawo do
życia. Dochodzi do negacji człowieczeństwa. Jeśli te
prawa przestają obowiązywać ludzi, inne nie mają już
żadnego znaczenia.
Wysoki Sejmie! Dziwny jest ten świat. Z jednej
strony powszechny dostęp do antykoncepcji oraz dą-
żenie do szerokiego dostępu do aborcji i pigułki wy-
wołującej wczesne poronienie, z drugiej strony ci
sami ludzie i najczęściej te same koncerny proponują
sztuczną kreację życia, zapłodnień in vitro. Dlaczego
zatem nie promujemy tego, o czym mówiła pani poseł
Wargocka, dlaczego nie rozwijamy naprotechnologii,
systemu terapii skuteczniejszej, tańszej, godnej i re-
spektującej zasady prawa naturalnego, która jest
szansą na naturalne poczęcie kolejnego dziecka?
239
Pionier in vitro, doktor Andre van Steirteghem,
uważa także, że jego metoda jest nadużywana przez
kliniki leczenia bezpłodności. W dodatku lekarze
nie ostrzegają rodziców, że jeśli ich bezpłodność jest
kwestią genów, to dziecko też może odziedziczyć tę
cechę.
I ostatnie już odwołanie – bo podzieliliśmy się cza-
sem z panem ministrem Piechą – do nauki Kościoła
i do encykliki Donum vitae. Jeśli nawet dochodzi do
stworzenia życia w szkle, in vitro, to życie tej naj-
mniejszej istoty także nosi w sobie obraz Boży.
W kontekście Donum vitae, chociaż nie można apro-
bować sposobu, przez które dokonuje się poczęcie
ludzkie, FIVET, każde dziecko przychodzące na świat
ma być przyjęte jako żywy dar dobroci Bożej i wycho-
wane z miłością. Czasami odnosimy się tak do dzieci,
próbujemy mówić, że dzieci te są inne. A one również
są darem dobroci Bożej.
Klub Prawa i Sprawiedliwości nie będzie stosował
dyscypliny. O dalszą część wystąpienia proszę pana
ministra. Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie.
Bardzo proszę, pan poseł Bolesław Piecha.
Panie pośle, zostały panu 2 minuty.
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha:
Dziękuję.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym się od-
nieść tylko do swoistego rozbioru projektów, które
mamy przed sobą. Chcę się zająć projektem ustawy,
który został zgłoszony w drukach nr 3468 i 3469,
sygnowanym przez grupę posłów pod przewodnic-
twem pani Małgorzaty Kidawy-Błońskiej. Jeśli cho-
dzi o to, o czym dzisiaj bardzo mocno dyskutujemy,
ustawa ta zawiera w zasadzie jeden rozdział, rozdział
6, który mówi o rozrodzie wspomaganym. Zaczynam
mieć pewne wątpliwości. Mówimy o zasadach bio-
etycznych. Otóż w art. 20 w tym rozdziale określa
się, jakie są warunki przystąpienia do tej metody
i kto w zasadzie o tym wszystkim decyduje. Otóż pań-
stwo oddali wszystkie możliwe decyzje medykom.
A teraz wrócę do historii. Pierwszą zasadą doty-
czącą etyki w zawodach lekarskich była przysięga
Hipokratesa. Przetrwała tysiące lat. Ona mówiła: po
pierwsze, nie szkodzić, towarzyszyć pacjentowi. Nie
wolno było stosować środków poronnych, nie było
oczywiście wolno podać trucizny, ale mało kto wie,
że było tam też zawarte pewne bardzo dziwne wska-
zanie. Otóż Hipokrates i jego uczniowie nie towarzy-
szyli choremu w czasie umierania. Był wręcz obowią-
zek opuszczenia chorego w czasie umierania. Zostało
to poddane krytyce. Od XVIII, a właściwie XIX wie-
ku mamy rozwój tzw. etyki lekarskiej, zawodowej,
czyli tzw. etyki kodeksowej, bo te sprawy zaczęły re-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
240 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha
gulować kodeksy. One również zaczerpnęły część
kwestii z kodeksów etyki hipokratejskiej i ustanowi-
ły lekarza jako patrona. To on decydował o wszyst-
kim, bo miał tak potężną wiedzę, że w zasadzie
traktował chorego jak ignoranta. To on decydował
o wszystkim.
Gdybyście jeszcze państwo zobaczyli, jak było
w przypadku historii choroby w Polsce, na naszym
przykładzie... (Dzwonek)
Jeszcze minuta.
Było napisane tak: Zgadzam się na proponowane
leczenie i zastosowane zabiegi bez konieczności tłu-
maczenia. Pod tym podpis pacjenta. Lekarzom wolno
było robić wszystko. To nie uzyskało aprobaty i zro-
dziła się nowa forma nauki wobec tego, co się dzieje
w medycynie i biologii, czyli bioetyka, gdzie centrum
stał się człowiek. To on zaczął decydować, czy można
tak a nie inaczej stosować daną metodę. Jak zapytać
zarodek ludzki, czy zgadza się, żeby go wyelimino-
wać? To jest pytanie, które pozostawiam bez odpo-
wiedzi. Pewnie jest to pytanie retoryczne. Niestety,
tak, mamy tutaj taką sytuację.
W związku z tymi zastrzeżeniami wnoszę, po
pierwsze, o utworzenie komisji nadzwyczajnej, a nie
podkomisji w ramach połączonych komisji. Ponieważ
problem jest etyczny, moralny, filozoficzny, prawny
i społeczny, uważam, że powinna istnieć taka komisja
nadzwyczajna do rozpatrzenia tych projektów. Po
drugie, wnoszę o odrzucenie projektów ustaw zawar-
tych w drukach nr 3468 i 3469 z dalszych prac w ko-
misji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję panu posłowi.
W imieniu klubu Sojusz Lewicy Demokratycznej
jako pierwszy będzie przemawiał pan poseł Marek
Balicki.
Bardzo proszę, panie pośle.
Poseł Marek Balicki:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Moi przedmówcy
wspominali, że współczesna medycyna uznaje nie-
płodność za chorobę. Warto jednak dodać, że z nie-
płodnością wiąże się ogromny stres, frustracja, za-
burzenia układu partnerskiego. Według psychologów
jest to stan porównywalny ze stresem wynikającym
na przykład z rozpoznania choroby nowotworowej
czy zawału serca. Dlatego tak ważne jest skuteczne
leczenie. W większości przypadków pomaga farma-
koterapia, endoskopia, mikrochirurgia, ale w części
metody te nie są skuteczne. Mogą pomóc tylko tech-
niki medycznie wspomaganej prokreacji, takie jak
metoda in vitro.
In vitro jest dzisiaj – była o tym mowa – uznaną,
skuteczną i powszechnie stosowaną metodą leczenia
niezamierzonej bezdzietności w tych przypadkach.
Była mowa o Nagrodzie Nobla. Pan poseł Piecha
wspomniał, że pierwsze dziecko poczęte tą metodą
urodziło się w Polsce 23 lata temu dzięki zespołowi
prof. Szamatowicza. Trzeba też zauważyć, że pan
poseł Gowin powiedział, że należy zalegalizować tę
metodę. Metoda in vitro jest dzisiaj w Polsce legalna,
nie trzeba je zalegalizować, jednak prawidłowe funk-
cjonowanie procedur medycznie wspomaganej pro-
kreacji wymaga odpowiednich regulacji prawnych
i funkcjonalnych rozwiązań instytucjonalnych. Co do
tego nie ma wątpliwości. Ponadto konieczne jest
wdrożenie trzech dyrektyw Unii Europejskiej. Dla-
tego klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowiada
się za przyjęciem odpowiedniej ustawy.
Jednak nowa ustawa, naszym zdaniem, musi
spełniać trzy warunki. Po pierwsze, że nie będzie
prowadzić do pogorszenia dostępu do metody in vitro
w stosunku do tego, co mamy dzisiaj, dla nikogo. Po
drugie, że będzie gwarantować wysoki poziom me-
dyczny, jakość i bezpieczeństwo zdrowotne. Po trze-
cie, że zapewni możliwość stosowania procedur gwa-
rantujących najwyższą skuteczność i najkorzystniej-
szych z punktu widzenia zdrowia kobiety, to jest
możliwość tworzenia zarodków nadliczbowych oraz
możliwość ich zamrażania. Te warunki spełnia po-
pierany przez klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej
projekt zespołu wybitnych ekspertów opracowany
pod patronatem Federacji na rzecz Kobiet i Plano-
wania Rodziny oraz stowarzyszenia „Nasz bocian”,
który prezentowałem pół roku temu podczas pierw-
szego czytania na posiedzeniu komisji. Te warunki
spełniają również trzy projekty przedstawione dzi-
siaj przez panią poseł Kidawę-Błońską. Cieszy nas,
że w projekcie pani poseł znalazło się tak wiele roz-
wiązań, które my też zaproponowaliśmy. Ale nie
będziemy spierać się o autorstwo. Chcemy wspólnie
pracować w komisjach sejmowych czy w komisji
nadzwyczajnej, aby wypracować najlepsze rozwią-
zania. Najważniejsze jest to, żeby nowa ustawa przy-
niosła jak najwięcej dobra, dała jak najwięcej szans
na szczęście wszystkim parom, które dotknął pro-
blem bezdzietności.
Niestety, naszych warunków nie spełniają trzy
pozostałe projekty. Dwa z nich zakazują stosowania
in vitro pod karą więzienia. Trzeci, przedstawiany
przez pana posła Gowina, wprowadza ograniczenia,
które w efekcie prowadzą do likwidacji metody in vi-
tro w Polsce, podobnie jak te radykalne projekty.
Dlatego opowiadamy się za ich odrzuceniem już
w pierwszym czytaniu.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Te trzy projekty
pokazują, że spór o in vitro jest nie tylko sporem
o metodę leczenia niepłodności, ale jest także, a może
nawet przede wszystkim, sporem o kształt państwa.
Są one próbą – podejmowaną po 1989 r. nie po raz
pierwszy – naruszenia zasad państwa świeckiego.
Przy tworzeniu prawa nie można bezpośrednio kie-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Marek Balicki
rować się motywami i przesłankami religijnymi, nie
można przyjmować wewnętrznych postanowień ko-
ściołów czy związków religijnych. Wyobraźmy sobie
taki przykład. Świadkowie Jehowy nie uznają trans-
fuzji krwi. Czy to znaczy, że gdyby w jakiś sposób
wyznawcy tej religii uzyskali większość w Sejmie, to
można by uchwalić zakaz przeprowadzania transfu-
zji? No, to absurd.
Kościół katolicki nie uznaje dzisiaj in vitro, ale
jeszcze wczoraj z rezerwą odnosił się do transplanta-
cji, przedwczoraj nie uznawał szczepień i sekcji zwłok.
Gdyby ludzkość słuchała wyłącznie głosu Kościoła
katolickiego, nie byłoby postępu medycyny. Kościół
ma oczywiście pełne prawo przedstawiać swoje sta-
nowisko, ale nie może domagać się rozstrzygania
przez państwo spornych kwestii światopoglądowych
po swojej myśli i to za pomocą prawa karnego.
Państwo świeckie jest neutralne światopoglądo-
wo, uznaje pluralizm religijny i światopoglądowy
społeczeństwa i jest bezstronne w traktowaniu oby-
wateli, dlatego musi tworzyć warunki do uczciwego
życia wszystkim obywatelom. Świadków Jehowy nie
może zmuszać do transfuzji, tak jak słuchających
głosu Kościoła katolickiego do in vitro, ale w żadnym
przypadku nie może innym, także katolikom czy wy-
znawcom innych religii, czy niewierzącym, ograni-
czać dostępu do powszechnie uznanych metod lecze-
nia. Dlatego Sojusz Lewicy Demokratycznej konse-
kwentnie opowiada się za świeckim charakterem
naszego państwa i będzie głosować za odrzuceniem
propozycji ustawowych, które naruszają zasady pań-
stwa świeckiego.
Pani Marszałek! Składam wniosek o odrzucenie
projektów zawartych w drukach nr 3466, 3467 i 3471
i o skierowanie pozostałych projektów do komisji.
Pamiętajmy, że naszym obowiązkiem jest działanie
na rzecz umacniania wolności i praw człowieka i oby-
watela, a regulacje prawne powinny każdemu gwa-
rantować możliwość korzystania z osiągnięć współ-
czesnej wiedzy medycznej. Dziękuję. (Oklaski)
(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek
Sejmu Marek Kuchciński)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję bardzo.
Proszę pana posła Bartosza Arłukowicza, by wystą-
pił w imieniu klubu Sojusz Lewicy Demokratycznej.
Poseł Bartosz Arłukowicz:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wysłuchałem
przedmówców z wielką uwagą i odnoszę wrażenie, że
ta debata o in vitro to tak naprawdę scenariusz hor-
roru, który nam szykujecie. Dla was in vitro oznacza
241
zabijanie, strach, przedmiotowość, mrok, a in vitro
to jest życie, szczęście, postęp i nauka. In vitro to jest
to, czym cały świat cieszy się już od bardzo wielu lat.
Dzisiaj mamy taką sytuację, że nowoczesny świat
i Europa przyznaje twórcy metody in vitro Nagrodę
Nobla, a my w Polsce debatujemy nad tym – w tym
parlamencie już dwukrotnie – czy karać więzieniem
ludzi stosujących in vitro. Żyjemy w Polsce, w której
toczymy debaty, czy będziemy karać ludzi za to, że
chcą żyć.
Pani poseł, kiedy pani słuchałem, z wielką uwagą,
przeszły mnie ciarki. Mówiła pani o przedmiotowości
embrionów. Jest różnica między nami w ujęciu hu-
manizmu, człowieczeństwa i podejścia do życia. Pani
była łaskawa stwierdzić, że embrion to przedmiot,
szalka, technicy. Jak pani spojrzy w oczy tysiącom
dzieci żyjącym dzisiaj na świecie, tysiącom szczęśli-
wych ludzi, którzy toczyli morderczą walkę przez
miesiące i lata o to, żeby móc mieć dziecko? I nowo-
czesna medycyna dziś im na to pozwala. (Oklaski)
Zastanawiam się, co czują i myślą lekarze, którzy
mówili z tej mównicy, a wszyscy jak jeden składali
przysięgę Hipokratesa, podczas której przyrzekali,
przysięgali, że będą udostępniać ludziom najnowsze
osiągnięcia medycyny, będą pomagać ludziom w ko-
rzystaniu z rozwoju nauki. A dzisiaj chcecie ich wsa-
dzać do więzienia? Na tym polega nowoczesne pań-
stwo? Ta dyskusja to jest coś głębszego.
Cieszę się bardzo, że siedzi naprzeciw mnie pani
poseł Kidawa-Błońska, która jest z innej formacji
politycznej, ale tak naprawdę w podobny sposób ro-
zumiemy państwo i mamy podobne podejście do ży-
cia. I tak jak powiedział pan poseł Balicki, nie będzie-
my się licytować, bo model, który pani proponuje, jest
pragmatyczny, podobnie jak nasz – to model stoso-
wany w większości krajów nowoczesnej Europy. Zde-
rzają się dzisiaj modele, które próbują karać więzie-
niem za in vitro, z modelami, które są po prostu
skuteczne.
Szanuję pogląd, wiarę i wartości etyczne pana po-
sła Gowina, ale on proponuje ustawę, która zwyczajnie
jest nieskuteczna, tak naprawdę będzie uniemożliwia-
ła skuteczne przeprowadzenie in vitro. Wiemy to nie
z kazań biskupów, tylko z doświadczeń innych państw,
bo we Włoszech taka ustawa funkcjonowała i tam sku-
teczność metody in vitro gwałtownie spadła dokładnie
po wprowadzeniu takiej ustawy. Mam przed sobą wy-
rok Trybunału Konstytucyjnego Włoch, który tamtą
ustawę, podobną do ustawy pana posła Gowina, uznał
za niekonstytucyjną.
(Głos z sali: Ale oni mają inną ustawę.)
Stoimy dzisiaj przed wielkim wyzwaniem, stoimy
przed wyborem państwa, w jakim będziemy żyli, czy
będziemy żyli w państwie, które człowieka uznaje za
największą wartość…
(Poseł Teresa Wargocka: To nasz projekt.)
…które pozwala ludziom dokonywać wyboru, czy
będziemy żyli w państwie nakazów i zakazów. Róż-
nica między ludźmi, którzy proponują rozwiązanie
sprawy in vitro, a tymi, którzy proponują karanie za
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
242 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Bartosz Arłukowicz
in vitro, polega na tym, że nie chcemy nikogo zmu-
szać do in vitro. Nikomu nie każemy stosować tej
metody, nikomu nie mówimy, aby stosował metodę,
która jest niezgodna z jego wartościami. Wy zaś pró-
bujecie narzucać wszystkim Polakom (Dzwonek) swój
model państwa, pokazujecie palcem, co wolno, a cze-
go nie, co jest dobre, a co złe. Chcemy państwa, które
daje wolność wyboru człowiekowi, wolność w kwestii
wartości życia i wartości człowieka. Takie państwo
postępu będziemy budowali niezależnie od tego, jak
bardzo będziecie próbowali budować państwo kon-
serwatyzmu i dogmatów. (Oklaski)
(Poseł Teresa Wargocka: Piękna utopia.)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję bardzo.
Jeszcze w trybie sprostowania, tak?
Pan poseł Bolesław Piecha.
Proszę, panie pośle.
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha:
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym za-
brać głos w trybie sprostowania. Po pierwsze, chciał-
bym uzupełnić jeszcze wniosek dotyczący odrzucenia
również projektu zawartego w druku nr 3470, po
drugie, to jest sprostowanie w kwestii mówienia nie-
prawdy. Proszę państwa, mam przed sobą ustawę
(druk nr 2707). To projekt, który jest w podkomisji.
Dotyczy on spraw regulacji również in vitro. Pan po-
seł Arłukowicz był łaskaw powiedzieć, że ktoś chce
tu karać. Czy pan zna swoją ustawę?
(Głos z sali: Proszę sprostować.)
Art. 45, 46, 47c, 40e dotyczą kar. Kto stosuje pro-
cedurę medyczną wspomaganej prokreacji z zastoso-
waniem… itd., podlega karze ograniczenia wolności
do lat dwóch. Tej samej karze podlega ten, kto testu-
je, ale tylko ze względu na płeć. Podlega on także
karze do lat dwóch. Są tam różne rzeczy. Również
w pańskiej ustawie są przepisy karne, bo jest to istot-
na część każdej ustawy. Jeżeli łamie się jakieś przepi-
sy, to są za to konsekwencje. Proszę nie wmawiać, że
w części projektów do takich propozycji się uciekano.
Cały rozdział waszej ustawy to przepisy karne.
(Poseł Joanna Mucha: To jest dyskusja, a nie spro-
stowanie.)
(Głos z sali: Za co?)
Chociażby za to, że ktoś stosuje procedurę medycz-
ną wspomaganej prokreacji związanej z pozaustrojo-
wym tworzeniem i stosowaniem zarodków wbrew
przepisom ustawy. (Poruszenie na sali) W moim pro-
jekcie też jest napisane: wbrew przepisom ustawy.
Panie Marszałku, chyba mówię do rozumnych
ludzi.
(Poseł Marek Borowski: Ale te przepisy pozwalają
na metodę in vitro.)
Te przepisy mówią, że jeżeli jest zakaz stosowania
jakichś technologii albo są konsekwencje tego, to są
sankcje. I ta zasada tworzenia prawa, szanowny pa-
nie marszałku, szanowni przedstawiciele lewicy, rów-
nież was obowiązuje.
I jeszcze jedno: proszę nie mówić o państwie świec-
kim w Polsce. Państwo świeckie to była Kambodża za
Pol Pota i to był Związek Radziecki. My mamy pań-
stwo neutralne światopoglądowo. Dziękuję.
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję.
Proszę państwa, materia i debata są na tyle po-
ważne, że szeroko rozumiem pojęcie sprostowania
i dopuszczam taką formę, jednak prosiłbym, żeby
rozumieć je bardziej konkretnie, jako źle zrozumianą
wypowiedź posła mówcy.
(Poseł Marek Balicki: Sprostowanie.)
Pan poseł również w trybie sprostowania.
Proszę bardzo.
Poseł Marek Balicki:
Dwa zdania.
Panie Pośle Piecha! Jeśli nie wolno przekraczać
prędkości i za to jest kara mandatu, to nie oznacza
to, że nie wolno w ogóle jeździć. I to jest różnica mię-
dzy naszymi projektami. (Oklaski)
(Poseł Teresa Wargocka: Demagogia.)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję bardzo panu posłowi.
Teraz poproszę o wystąpienie panią poseł Ewę
Kierzkowską z Polskiego Stronnictwa Ludowego.
Proszę bardzo, pani marszałek.
Poseł Ewa Kierzkowska:
Dziękuję.
Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Dys-
kutujemy dzisiaj o sprawach ogromnej wagi, tak jak
powiedział pan poseł Gowin, o sprawach życia i śmier-
ci, o sprawach chyba najbardziej prywatnej sfery
ludzkich odczuć i przeżyć. Mówimy o tych z nas, któ-
rzy nie mogą doczekać się potomka, dziecka, które
daje tę rodzicielską radość, wnosi ją w życie rodziców.
A jak wielkim skarbem jest dziecko, wiemy, możemy
zrozumieć my, którzy mamy dzieci.
Ale my, szczęśliwcy, chyba nie do końca potrafimy
wczuć się w sytuację i zrozumieć tych, którzy tak
bardzo pragną mieć dzieci, przechodzą bardzo długą
drogę i tak często ta droga jest bezskuteczna. To
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Ewa Kierzkowska
oczekiwanie, to nieprzespane noce, to idące w dzie-
siątki wizyty u lekarzy, to huśtawka odczuć, przeżyć,
od wielkiej radości, od nadziei poprzez utratę wiary,
ale też i poczucie bezsilności, bezradności.
Dlatego tej naszej debacie musi towarzyszyć wy-
jątkowa rozwaga. Rozmowa o in vitro wymaga bo-
wiem delikatności, uszanowania ludzkich odczuć,
lęków, również wyznawanej religii, społecznie akcep-
towanych wzorców zachowań i ograniczeń moral-
nych. Nasze rozważania prowadzimy świadomi obec-
nego stanu wiedzy medycznej i psychologii, również
w kręgu kultury chrześcijańskiej.
Bez względu na wyznawany przez nas światopo-
gląd czy filozofię życia jedno nie powinno dla nas
ulegać wątpliwości, to jedno powinno być bezdysku-
syjne: że najważniejszą sprawą jest poszanowanie
ludzkiej godności, a obowiązkiem władz publicznych
jest jej ochrona. Wspominał o tym również mój sza-
nowny kolega pan poseł Gowin, ale pozwolę sobie
przypomnieć brzmienie art. 30 Konstytucji RP:
„Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka sta-
nowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela.
Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona
jest obowiązkiem władz publicznych”. Sejm RP ma
zatem konstytucyjny obowiązek takiego stanowienia
prawa, które będzie gwarantować poszanowanie god-
ności każdej istoty ludzkiej.
Wysoka Izbo! Mówimy dzisiaj o dopuszczalności
zapłodnienia pozaustrojowego. Spieramy się, czy bę-
dziemy za, czy będziemy przeciw, czy finansować je
z publicznych pieniędzy, czy też nie. Ta dyskusja to-
czy się nie tylko na tej sali. Od wielu dni obserwujemy
dyskusję w telewizji, w radiu, na łamach gazet, por-
tali internetowych. W tej dyskusji, która wymaga
wyjątkowej delikatności, jak już zaznaczyłam, pada-
ją diametralnie różne argumenty. Towarzyszą jej
emocje sprawiające, że mówiący często słucha tylko
siebie.
Tymczasem ranga tego problemu nie tylko każe
słyszeć argumenty rozmówcy, ale też wymaga szer-
szego spojrzenia. Widząc rodziny, które nie mogą
doczekać się dziecka, musimy pamiętać także o tych,
które już mają dzieci i które mogłyby mieć ich więcej.
Musimy je szanować, szanowne koleżanki i koledzy,
i myśleć o tym, w jakich warunkach przyjdzie żyć
temu wytęsknionemu synkowi czy też córeczce, jak
wspomagać rodzinę, jak pomóc tym, którzy nie decy-
dują się na większą liczbę dzieci, bo boją się, że nie
będzie ich zwyczajnie stać na ich utrzymanie.
Dzisiaj zastanawiamy się nad tym, czy zabiegi in
vitro powinny być dofinansowane przez Narodowy
Fundusz Zdrowia, i na tym koncentrujemy część na-
szej uwagi i dyskusji. Faktycznie, wiele osób czeka na
taką decyzję parlamentu, ale w ubiegłym tygodniu
usłyszeliśmy też, że jeśli sytuacja finansów publicz-
nych będzie się pogarszać, to trzeba będzie je rato-
wać. Może być zawieszona ulga rodzinna. Po takim
ostrzeżeniu ministra finansów zapewne niektórzy
243
rodzice zastanowią się, czy zdecydować się na kolejne
dziecko czy też nie. Będą też i tacy, którzy, o ile tak
zdecydujemy, zastanowią się, czy zdecydować się na
zabieg in vitro dofinansowany przez państwo, czy też
nie. A zatem jak to jest, Wysoka Izbo? Czy chcemy
tworzyć warunki do rodzenia się większej liczby dzie-
ci, czy też nie? Czy dzisiejsza debata wypływa rzeczy-
wiście z troski o rozwiązanie tego trudnego i niezwy-
kle ważnego problemu, czy też może jest otwieraniem
nowego pola do politycznego sporu?
Wysoki Sejmie! W moim klubie, w klubie Polskie-
go Stronnictwa Ludowego, w sprawach sumienia nie
stosujemy politycznej dyscypliny. W takich sprawach,
a bez wątpienia do nich należą kwestie dotyczące in
vitro, każdy z posłów głosuje zgodnie z własnym
przekonaniem i zgodnie ze swoim sumieniem. W na-
szym odczuciu korzystanie lub też nie z zabiegu in
vitro jest bardziej sprawą sumienia aniżeli regulacji
prawnych, ale nie oznacza to, że ustawodawca powi-
nien być w tej sprawie bezczynny. Stan obecny może
dla wielu jest wygodny, ale jest nie do zaakceptowa-
nia, choćby ze względu na ochronę ludzkiej godności,
o której już wcześniej mówiłam.
Projekty przedłożone Wysokiej Izbie zawierają
zarówno rozwiązania bezdyskusyjne – i na to moi
szanowni przedmówcy zwracali uwagę – jak i propo-
zycje bardzo kontrowersyjne. Nie można powiedzieć,
że jeden z tych projektów jest idealny, a inny jest
kompletnie do niczego. Nie jestem lekarzem ani nie
jestem etykiem i nie chciałabym być sędzią ludzkich
sumień, ale pozwolę sobie wyrazić przekonanie, że
jeżeli rodzice będą zdeterminowani i zechcą skorzy-
stać z zapłodnienia pozaustrojowego, to zrobią to.
Stąd, mówię teraz we własnym imieniu, mnie osobi-
ście najbliżej jest do projektu autorstwa pana posła
Gowina. Sądzę, że przy obecnym tempie rozwoju me-
dycyny w nieodległym czasie nie trzeba będzie two-
rzyć tzw. nadliczbowych zarodków, ale powtórzę:
choć zabieram głos w imieniu mojego klubu, klubu
Polskiego Stronnictwa Ludowego, to jest mój osobisty
pogląd.
W trakcie prac komisyjnych będzie czas i będzie
szansa – mam taką nadzieję – na pogłębioną reflek-
sję. Może tam uwolnimy się od histerycznych reakcji
i od emocjonalnych wypowiedzi. Będzie możliwość
wysłuchania opinii ekspertów, przedstawicieli róż-
nych środowisk. Aby umożliwić wyrażenie opinii
szerokim kręgom społecznym, mój klub pragnie za-
proponować dyskusję poważną, ale bez mediów.
W sprawie tak ważnej każdy głos powinien być wy-
słuchany z niezwykłą uwagą, powinna odbyć się po-
ważna dyskusja poważnych i odpowiedzialnych ludzi
– nie tylko za politykę, ale i za człowieka, i za cywili-
zację. Tego tematu, bardzo ważnego tematu, nie wol-
no upolitycznić. Odpowiedzialnością za decyzje, któ-
re podejmiemy, nie można obciążać Kościoła. To są
nasze decyzje. Opowiadamy się za przekazaniem roz-
ważanych propozycji do prac w komisjach. Bardzo
dziękuję. (Oklaski)
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
244 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję bardzo, pani marszałek.
Proszę teraz o zabranie głosu przedstawiciela
Koła Poselskiego Socjaldemokracji Polskiej pana
marszałka Marka Borowskiego.
Proszę bardzo.
Poseł Marek Borowski:
Dziękuję.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z we-
zwaniami, jakie padały na tej sali, m.in. ze strony
pani poseł Wargockiej, że nie powinniśmy dać się
podzielić, zacząłem się zastanawiać nad tym, na ja-
kiej płaszczyźnie do tej zgody może dojść, i po tych
wszystkich wypowiedziach dochodzę do wniosku, że
jest taka jedna płaszczyzna. Te słowa wypowiedział
pan poseł Hoc. Powiedział mianowicie, że dziwny jest
ten świat. Rzeczywiście co do tego od lewej strony
sali do prawej strony sali będzie pełna zgoda. Bardzo
dziwny jest bowiem ten świat, w którym pan poseł
Hoc, pani poseł Wargocka i pan poseł Piecha chcą
karać i już karzą, bo jest taka ustawa, więzieniem
lekarza za przerwanie ciąży, bo wtedy – jak powiada-
ją – ginie człowiek. Jest to zabójstwo człowieka.
Z drugiej strony chcą karać więzieniem tegoż samego
lekarza, dzięki którego działaniom pojawia się nowy
człowiek, żywy. Muszą powiedzieć, że lepszej egzem-
plifikacji tezy, iż dziwny jest ten świat, nie może być.
Tak więc na coś się trzeba zdecydować. Nie będę pa-
stwił się więcej nad tymi projektami. Bylibyśmy na-
prawdę kuriozum w Europie, nie ma bowiem ani
jednego kraju, łącznie z Irlandią i Maltą, w Europie,
który zabrania in vitro i na dodatek jeszcze karze
lekarzy więzieniem. Nie chciałbym w związku z tym,
żeby z Polski wyszedł taki sygnał, że my w ogóle roz-
ważamy taką kwestię. Dlatego zgłaszam również
wniosek o odrzucenie tych projektów w pierwszym
czytaniu, tych dwóch projektów. Mówię tutaj o pro-
jekcie reprezentowanym przez panią poseł Wargocką
i projekcie reprezentowanym przez pana posła Pie-
chę. Proszę tego nie traktować jako brak szacunku.
Jest to po prostu fundamentalna niezgoda na tego
rodzaju podejście. Kierowanie tych projektów do ko-
misji będzie oznaczało, będzie dawało sygnał, że Wy-
soka Izba w ogóle rozważa taką możliwość. Wydaje
mi się, że takiego sygnału nie powinniśmy dawać.
Jeśli chodzi teraz o dwa projekty, które nie mają
tej zasadniczej cechy, mianowicie niedopuszczenia do
in vitro i karania lekarzy. Otóż od decyzji w sprawie
nadliczbowych zarodków oczywiście uciec się nie da.
Natomiast operowanie techniką zakazów w tej spra-
wie odbija się z całą pewnością na efektywności me-
tody i, co za tym idzie, na zdrowiu pacjentek, które
zamiast być poddawane raz tej stymulacji hormonal-
nej, musiałyby przechodzić przez to przed każdym
zabiegiem, przed każdym zajściem w ciążę. W ten
sposób bliżej niesprecyzowane hipotetyczne dobro
zarodka sytuowałoby się ponad dobrem zdrowotnym
kobiety. To jest zawsze ten problem: Czy stawiamy
wyżej żywego człowieka, człowieka po prostu, czy
stawiamy wyżej w tym wypadku zarodek, który jest
życiem z całą pewnością, ale czy jest człowiekiem?
Nie jest człowiekiem, panie pośle Gowin. Nie jest.
Nie, nie, nie.
(Poseł Teresa Wargocka: Potencjalnie jest.)
Pani poseł, pani jest człowiekiem, ja jestem czło-
wiekiem, a zarodek człowiekiem nie jest.
(Poseł Zbigniew Babalski: Gdyby nie było zarod-
ka, to nie byłoby pana.)
Ale, panowie, panowie, gdyby nie... i tak dalej,
i tak dalej. Nie można twierdzić, że przyznajemy bie-
gaczowi nagrodę tylko dlatego, że jest biegaczem,
mimo że jeszcze nie pobiegł. W związku z tym ustal-
my: w tej sprawie jest różnica poglądów, fundamen-
talna. Jeżeli jest różnica poglądów w tej sprawie, to
nie narzucajmy tego rozwiązania.
(Poseł Teresa Wargocka: Nie dyskutujmy.)
Katolicy, którzy tak uważają, nie będą poddawali
się metodzie in vitro.
(Poseł Teresa Wargocka: Nie tylko katolicy.)
Chciałbym teraz zwrócić uwagę pani poseł War-
gockiej, która występuje w imieniu katolików, na to,
że pan poseł Gowin, o którym wiem, że jest katoli-
kiem przykładowym, proponuje jednak inne rozwią-
zanie, proponuje zastosowanie metody in vitro,
a więc to znaczy, że nie można posługiwać się tutaj
doktryną wiary w tej sprawie. Otóż, po pierwsze, nie
narzucać tego rozwiązania, była już o tym mowa. Nie
narzucać tego rozwiązania nikomu. Ci, którzy będą
uważali, tak jak pani poseł Wargocka czy pan poseł
Piecha, że to jest nieetyczne, niezgodne z ich zasada-
mi wiary, nie będą tego stosować. W tej sprawie ist-
nieje podział zdań i opinii, nie ulega wątpliwości.
W całej Europie, w decydowanej większości krajów,
przyjmuje się, stawia się wyżej dobro kobiety, już nie
mówiąc o tym, że dobro pary, nad, że tak powiem,
dobrem zarodka, choć przyznaje mu się pewne prawa
(Dzwonek), bo mrożenie zarodków jest kompromi-
sem, jest wyjściem naprzeciw tym wszystkim za-
strzeżeniom. Po prostu się ich nie niszczy, przyznając
im jednak pewne prawa.
(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek
Sejmu Ewa Kierzkowska)
Jeszcze chwila, pani marszałek.
To, że tak powiem, pierwsza część. Druga część
dotyczy kwestii tych dwóch ustaw. Jakie tu Socjalde-
mokracja Polska ma propozycje? Oczywiście jeśli
chodzi o ustawę proponowaną przez panią poseł Ki-
dawę-Błońską, powinna ona być przedmiotem dal-
szych prac. Mam problem z ustawą proponowaną
przez pana posła Gowina, zgadzam się bowiem z wy-
powiedziami państwa, którzy mówią, że ta ustawa
faktycznie zahamuje ten proces, to znaczy nie wyeli-
minuje go zupełnie, ale go zahamuje. Na przykład
pańska propozycja, żeby odmówić prawa selekcjono-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Marek Borowski
wania – selekcja to brzmi groźnie. Tutaj chodzi po
prostu o to, żeby nie wszczepiać zarodków, które są
obciążone wadą genetyczną. To państwo chcecie, żeby
wszczepić, a następnie żeby kobieta, która ma prawo
do aborcji zgodnie z obecną, restrykcyjną ustawą, po-
dawała się aborcji? Tak? Proszę państwa, to jest do-
piero humanitarne, to jest wielki humanitaryzm. To
jest słabość pańskiego projektu, panie pośle, pan sobie
pewnie z tego zdaje sprawę. Tak na dobrą sprawę
z tego punktu widzenia powinienem, już został złożo-
ny taki wniosek, przychylić się do tego wniosku, jed-
nak nie przychylę się z jednego powodu. Pan poseł
Gowin wykazał się wielką odwagą cywilną. Pan poseł
Gowin, wbrew stanowisku hierarchów, wbrew stano-
wisku biskupa Hosera i groźbie ekskomuniki, wystą-
pił z tym projektem i nadal go popiera.
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję.
Poseł Marek Borowski:
Jeśli ten projekt zwycięży, jeśli będzie tu jako
sprawozdanie komisji, będę głosował przeciwko nie-
mu, żeby sprawa była jasna...
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie.
Poseł Marek Borowski:
…bo będziemy mówili o czymś, co ma wejść
w życie. Jeśli chodzi o możliwość dalszych prac, to
chciałbym w pewnym sensie uhonorować to, że
w taki sposób pan się zachował. Te słowa chciałbym
skierować do tych wszystkich, którzy nie kierują się
własnym sumieniem, a przykazaniami Kościoła.
Otóż…
(Poseł Czesław Hoc: A skąd pan wie?)
Nie wiem, mówię do tych, którzy…
(Głos z sali: Nie wie, a mówi.)
Panie pośle…
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Panie marszałku, uprzejmie panu dziękuję.
Poseł Marek Borowski:
Niech pan słucha, do tych, bo są tacy, którzy kie-
rują się sumieniem, i są tacy, którzy chcą się kiero-
wać przykazaniami Kościoła, choć sumienie mówi
245
im coś innego. Otóż, proszę państwa, chciałbym
przypomnieć, niektóre przykłady przytaczał już pan
poseł Balicki. W XIV w. Kościół zakazywał sekcji
zwłok. Pytam, kto miał rację: Czy ci, którzy doko-
nywali tych sekcji, uczyli się, jak leczyć ludzi, czy
Kościół? Kto miał rację? Kopernik i ci katolicy
w owym czasie, w tym Galileusz i Giordano Bruno,
którzy bronili teorii Kopernika, czy Kościół, który
jej zakazywał, a jednego z nich spalił na stosie. Ga-
lileusza uznał dopiero i usprawiedliwił w 1992 r. Jan
Paweł II.
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Pięknie dziękuję, panie marszałku.
Poseł Marek Borowski:
Ile lat mamy czekać, aż Kościół uzna leczenie me-
todą in vitro? Ile lat? Może tylko 100, bo w 1900 r.
papież Leon XIII uzasadniał karę śmierci. 100 lat
później Jan Paweł II zdecydowanie był przeciwko tej
karze, więc może…
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Szanowny panie marszałku…
Poseł Marek Borowski:
… tylko 100 lat.
Już kończę, pani marszałek.
A teoria ewolucji, którą potępiano i wyklinano?
Dzisiaj Kościół mówi, że to nie koliduje absolutnie
z nauką Kościoła. A wreszcie indeks ksiąg zakaza-
nych. Czy państwo wiedzą, że taki indeks, który po-
wstał 500 lat temu, został zniesiony…
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Panie marszałku, bardzo proszę, żeby pan nie
wymieniał wszystkich tytułów książek zakazanych.
Poseł Marek Borowski:
…dopiero w 1966 r. A na tym indeksie...
To jest ważne, pani marszałek.
...a na tym indeksie znalazły się nie tylko…
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Obawiam się…
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
246 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Marek Borowski:
…dzieła Darwina i Kartezjusza, ale także Adama
Mickiewicza? Otóż, proszę państwa, po co te przykła-
dy? Po to, że Kościół, który ma wiele zasług, jest god-
ny szacunku, wielokrotnie się mylił…
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Jak każdy z nas.
Dziękuję bardzo, panie marszałku.
Poseł Marek Borowski:
…i w tej sprawie się myli, dlatego wykażcie się
odwagą. Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Bardzo proszę, w trybie sprostowania zgłosiła się
najpierw pani posłanka Teresa Wargocka.
Bardzo proszę, pani poseł.
Poseł Teresa Wargocka:
Dziękuję, pani marszałek.
Bardzo króciutko. Każda z osób, które przema-
wiają w tej debacie, w zasadzie odnosi się do projektu,
który prezentowałam, z ogromnym zgorszeniem, dla-
tego że ustawa przewiduje karanie za stosowanie
metody in vitro. Przed chwilą padło zdanie, że bę-
dziemy wsadzać do więzienia, więc pozwolę sobie
odczytać art. 57 ust. 1: „Kto tworzy embrion ludzki
poza organizmem kobiety, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do
lat 2”. Proszę mieć świadomość szerokiego wachlarza
możliwości stosowania kodeksu. Dziękuję.
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie.
I w trybie sprostowania pan poseł Czesław Hoc,
Prawo i Sprawiedliwość.
Bardzo proszę.
Poseł Czesław Hoc:
Pani Marszałek! Z najwyższym szacunkiem dla
pana marszałka, ale przypomnę, co powiedziałem
w kwestii tego, że dziwny jest ten świat. Z jednej stro-
ny powszechny dostęp do antykoncepcji oraz dążność
do szerokiego dostępu do aborcji i pigułki umożliwia-
jącej wczesne poronienie, a z drugiej strony właśnie
sztuczna kreacja życia. Pan marszałek skorzystał,
powiedziałbym, z tzw. instytucji sofistyki, w myśl
której każdy alkoholik jest święty. Jeśli pije, to śpi,
jeśli śpi, to nie grzeszy, a jak nie grzeszy, to jest świę-
ty. Dziękuję. (Oklaski)
(Poseł Marek Borowski: Ładne powiedzenie, zapi-
szę sobie, ale nie na temat.)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Stanowisko Demokratycznego Koła Poselskiego
Stronnictwa Demokratycznego przedstawi nam pan
poseł Jan Widacki.
Bardzo proszę.
Poseł Jan Widacki:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie trzeba nikogo
przekonywać, jak ważnej i delikatnej materii dotyczy
nasza dyskusja. W tej dyskusji można prezentować
bardzo różne poglądy. Można powiedzieć, że zapłod-
nienie in vitro to młodsza siostra eugeniki albo wy-
rafinowana aborcja. Można; jesteśmy wolnym krajem
i wolno głosić i takie poglądy. Można, jeśli ktoś ma
takie przekonanie, rzucić w twarz komitetowi no-
blowskiemu: przyznaliście nagrodę twórcy młodszej
siostry eugeniki. Można wreszcie tysiącom ludzi, któ-
rzy tworzą zgodne, szczęśliwe rodziny posiadające
dzieci poczęte in vitro, rzucić w twarz: macie na su-
mieniu zbrodnię. I można też tym dzieciom, tysiącom
dzieci żyjącym wśród nas, poczętym in vitro, powie-
dzieć: urodziliście się kosztem życia waszych braci
i sióstr, jesteście skażeni jakąś nową formą grzechu
pierworodnego. Można i tak powiedzieć, ale to też nie
ma wiele wspólnego ani z deklarowaną miłością bliź-
niego, ani z chrześcijaństwem.
(Poseł Teresa Wargocka: Oczywiście, że tak. Zga-
dzamy się.)
Istotą cywilizacji zachodniej, tej cywilizacji, której
filarami są grecka filozofia, prawo rzymskie i etyka
judeochrześcijańska oparta na dekalogu, jest to, że
rozróżnia się sacrum i profanum. Prawo, które sta-
nowimy w tej Izbie, należy do sfery profanum – pro-
fanum, a nie sacrum.
(Poseł Czesław Hoc: Życie to sacrum.)
(Poseł Teresa Wargocka: Dlaczego?)
Władza ustawodawcza, jak każda inna, bierze swą
moc z woli narodu, a naród, co warto przypomnieć,
to wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wie-
rzący w Boga, jak i niepodzielający tej wiary. To
z preambuły konstytucji i to warto też przypomnieć.
Stanowiąc prawo, pamiętajmy i o tym.
Ale jedno jest bezsporne. Stanowione w tej Izbie
prawo nie może łamać ludzkich sumień, nie może
nakazywać ludziom czynienia czegoś, co jest niezgod-
ne z ich sumieniem. Nie można więc ustanowić pra-
wa, które zmuszałoby kogoś do aborcji czy zmuszało
kogoś do stosowania metody in vitro. Obowiązkiem
tej Izby jest stanowienie takiego prawa, które pozwo-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Jan Widacki
li wolnym obywatelom Rzeczypospolitej podejmować
decyzje zgodne z ich sumieniem, zgodne z sumieniem
i rozumem, decyzje, za które będą odpowiedzialni,
także odpowiedzialni przed Bogiem. Nie jest rolą
władzy państwowej sterowanie ludzkimi sumienia-
mi, kontrola tych sumień ani tym bardziej zastępo-
wanie ludzkich sumień systemem nakazów i zakazów
prawa. Rozumiał to w dobie świetności Rzeczypospo-
litej, w jej złotym wieku kultury i tolerancji Zygmunt
August, który mówił do swoich poddanych: „Nie je-
stem królem waszych sumień”.
Wszelkie działania polegające na ingerencji nauki
w życie ludzkie, w jego powstawanie, w najwcześniej-
sze fazy, ale także w moment śmierci wymagają wiel-
kiej ostrożności, także ostrożności moralnej, wyma-
gają namysłu i dużej wrażliwości. Tak jest z trans-
plantologią, gdzie dawca serca też jest traktowany
instrumentalnie – pobiera się przecież bijące serce.
I tak samo jest z zapłodnieniem in vitro. Ta sprawa
jest ze wszech miar delikatna tak w wymiarze ogól-
nym, jak szczególnie w jednostkowym, w każdym
pojedynczym przypadku. To sprawa delikatna, deli-
katna i w aspekcie bioetycznym, i w aspekcie psycho-
logicznych, i w aspekcie społecznym. I w tej delikatnej
materii pozwólmy ludziom, szanując ich prywatność
i ich wolność, dokonywać wyboru i podejmować de-
cyzje. Obowiązkiem państwa jest uporządkowanie
sfery bioetyki, nałożenie pewnych ram prawnych,
w których jest jednak miejsce na swobodny wybór
jednostki. Pozwólmy tym, którzy chcą realizować swe
macierzyństwo, posługując się metodą in vitro, z niej
korzystać. Zostawmy to ich wyborowi, ich sumieniu.
Aby ta metoda była zaś dostępna nie tylko dla boga-
tych, uważamy, że leczenie bezpłodności i zapłodnie-
nie in vitro, jeśli ktoś się na nie zdecyduje, powinny
być w całości refundowane.
Kierując się tą filozofią my, posłowie Demokra-
tycznego Koła Poselskiego, wnosimy o odrzucenie
w pierwszym czytaniu projektów zawartych w dru-
kach nr 3466 i 3471. (Dzwonek) Wnosimy też o skie-
rowanie do dalszych prac projektów zawartych
w drukach nr 3470, 3469, 3468.
I jeszcze jedno zdanie, pani marszałek. Jeżeli dla
kogoś zarodek jest takim samym człowiekiem jak
żywy człowiek, to niekonsekwencją jest wpisywanie
do ustawy zakazów karnych przewidujących stosun-
kowo łagodne sankcje. Jest Kodeks karny, art. 148
mówi: Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawie-
nia wolności, i tam jest nawet przewidziane dożywo-
cie. Tak więc jeżeli wpisujecie jakieś inne przepisy
karne, to znaczy że jednak czujecie, że ten zarodek
to jest troszkę inny jakby człowiek. Dziękuję bardzo.
(Oklaski)
(Poseł Czesław Hoc: Trochę mniejszy człowiek.)
(Poseł Teresa Wargocka: Czym innym jest zabój-
stwo zamierzone, a czym innym niezamierzone.)
247
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie panu posłowi.
Głos zabierze pan poseł Jan Filip Libicki. Pan
poseł jest niezrzeszony.
Bardzo proszę, panie pośle.
Poseł Jan Filip Libicki:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan marszałek
Borowski zaczął od tego, że to, co nas na tej sali łączy,
to chyba przekonanie o tym, że dziwny jest ten świat.
Myślę, że łączy nas, tak jak wszyscy tu siedzimy i na
sprawę, o której debatujemy, mamy różne poglądy,
jeszcze jedno przekonanie, że dobrze, że zaczynamy
prace nad tymi projektami. Niezależnie bowiem od
tego, co uważamy na ten temat, a mamy poglądy róż-
ne, ja mam na przykład diametralnie różny pogląd
niż pan marszałek Borowski, myślę – i sądzę, że
wszyscy tak myślimy – że najwyższa pora, żeby się
z tą problematyką zmierzyć. Dzisiaj z tą problematy-
ką się mierzymy i mam nadzieję, że to nie będzie tak,
że te projekty zostaną odesłane do komisji, a następ-
nie w komisji będzie trwała nad nimi praca do końca
kadencji, tak że obejmie je zasada dyskontynuacji.
Tak więc niezależnie od tego, co z tej komisji wróci,
to warto, żebyśmy sobie wszyscy powiedzieli, że do
końca tej kadencji ten problem powinien być za-
mknięty. Jak zostanie zamknięty, zobaczymy w gło-
sowaniu, ale to jest, jak myślę, sprawa, która nas
wszystkich łączy. To jest rzecz pierwsza.
Druga rzecz jest taka. Mój kolega, myślę, że mogę
nawet powiedzieć przyjaciel, pan Marek Plura powie-
dział o tym, że cieszy się, że jest szansa, że wszystkie
projekty będą skierowane do komisji. Chciałbym jed-
nak zwrócić uwagę, że byłem sprawozdawcą przed-
stawiającym ponownie zgłoszony projekt społeczny,
który raz tu był czytany jesienią zeszłego roku, kiedy
złożył go komitet inicjatywy ustawodawczej i było
pod nim 100 tys. podpisów. Później złożyłem go zno-
wu na prośbę także tych, którzy te podpisy zbierali.
Oczywiście ja się zgadzałem w zupełności z zapisami
tego projektu, i w moim przekonaniu, i to chcę po-
wtórzyć, jeżeli 100 tys. ludzi wyraża jakiś pogląd i się
pod tym podpisuje i jeżeli pozostałe projekty są
wszystkie kierowane do komisji, to także ten projekt
powinien mieć szansę. Nawet jeśliby taka większość
w komisji była, że odrzucono by ten projekt zaraz na
początku prac, to w moim przekonaniu pewna rze-
telność podejścia powinna spowodować, że ten pro-
jekt również w komisji powinien się znaleźć. Nieste-
ty tak się nie stało, więc nie jest do końca tak, iż
w tej materii wszystkie projekty mają równe szanse.
To jest druga rzecz.
Trzecia rzecz – myślę, że rzeczywiście waga za-
gadnień, o których tutaj dyskutujemy, jest tak duża,
iż warto, aby to była, tak jak zaproponował pan mi-
nister Piecha, komisja nadzwyczajna. Od czasu dys-
kusji o ochronie życia z początku lat 90. to jest chyba
druga taka debata i warto, żeby na ten temat i nad
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
248 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Jan Filip Libicki
tymi zagadnieniami pracowała komisja nadzwyczaj-
na, która już w samej nazwie pokaże wagę tematyki,
jaką będzie się zajmować.
Wczoraj – również dostałem kopię takiego pisma
– grupa, jak rozumiem, senatorów złożyła do pana
marszałka Schetyny list, wpłynął właśnie 21 paź-
dziernika, z apelem o podjęcie prac nad moratorium
na mrożenie zarodków. W moim przekonaniu to też
jest taki temat, takie zagadnienie, co do którego po-
winniśmy osiągnąć dość szeroki konsensus, może nie
tak szeroki jak w sprawie tego, że należy podjąć pra-
ce, ale jednak są na tej sali duże grupy i środowiska
stojące za poszczególnymi projektami, które uważają,
że rzeczywiście najbardziej kluczowym i trudnym
elementem jest mrożenie zarodków. Chciałbym więc
z całą mocą poprzeć ten list i pomysł ogłoszenia mo-
ratorium na mrożenie zarodków zgłoszony przez
panów senatorów i wyrazić nadzieję, że w jakiejś for-
mie zostanie on wprowadzony pod obrady. Gdyby to
był projekt społeczny, to myślę, iż byłaby to w jakiejś
mierze możliwość dla Sejmu, dla parlamentu zadość-
uczynienia temu, że poprzedni projekt społeczny
w tej dziedzinie został odrzucony od razu na począt-
ku, w pierwszym czytaniu.
Ostatnie dwie kwestie. Pan poseł Arłukowicz mó-
wił o tym, jak osoby – tak to odebrałem – będące
przeciw procedurze in vitro mogą spojrzeć w oczy
dzieciom, które się za pomocą tej procedury narodzi-
ły. Otóż mogę powiedzieć, iż jestem przeciwnikiem
tej procedury i na takie dzieci patrzę z miłością
i szacunkiem. Natomiast zastanawiam się, co myślą
te dzieci, kiedy orientują się, że bardzo wiele ich bra-
ci i sióstr spoczywa gdzieś tam w ciekłym azocie.
Myślę, iż dla tych dzieci może to być pewien problem
natury, powiedziałbym, etyczno-emocjonalnej.
Wreszcie ostatnie zdanie na temat słynnej i burz-
liwej dyskusji (Dzwonek) dotyczącej ekskomuniki.
Otóż chciałbym powiedzieć, że to jest tak, iż przecież
na ten temat i o przepisach prawa kanonicznego Ko-
ściół mówi do tych, którzy uważają się za katolików,
do tych, którzy biorą pod uwagę i uznają za własną
naukę Kościoła, a nie do tych, którzy się z tą nauką
nie identyfikują. Tutaj, że tak powiem, sprawa jest
jasna – Kościół tych środków dyscyplinujących nie
ma, w związku z tym myślę, iż nie powinno być obaw.
Widzę, że sprawa ekskomuniki żywe emocje wzbu-
dziła najbardziej po lewej stronie, a jak rozumiem,
tak wnoszę z toku dyskusji, państwa specjalnie to nie
dotyczy. (Oklaski) Zatem poza waszym zainteresowa-
niem jest kwestia tego, czy ekskomunika obowiązuje,
czy nie. To dotyczy bardziej prawej strony sali. Dzię-
kuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie panu posłowi.
Pan poseł Borowski w trybie sprostowania.
Proszę.
Poseł Marek Borowski:
Dziękuję bardzo.
Podejrzewam, że nie zostałem do końca zrozumia-
ny przez szanownego pana posła. Zresztą wypowia-
dałem się nie tylko z tej trybuny, ale i poza tą salą.
Otóż podkreślam, Kościół ma oczywiście – to jest
zupełnie jasne – prawo do wypowiadania swoich wła-
snych opinii, przedstawiania doktryny, nawet jeżeli
inni z tym się nie zgadzają, a zwłaszcza ci, którzy nie
są członkami Kościoła. To jest zupełnie jasne. Mówi-
łem natomiast o ekskomunice w bardzo konkretnym
kontekście. Mówiłem o tym, że zastanawiam się, co
zrobić z projektem pana posła Gowina, który w du-
żym stopniu mi nie odpowiada. Zwróciłem jednak
uwagę na to, że ten projekt walczy z pewną tezą,
którą Kościół nie tylko głosi, ale której także używa
do tego instrumentu wewnętrznego, który z całą
pewnością jest istotny dla katolików. Ekskomunika
to jest kwestia bardzo poważna i ja sobie z tego zda-
ję sprawę. Chciałem podkreślić i wskazać, że w histo-
rii naszej i historii Kościoła było bardzo wielu ludzi,
którzy sprzeciwiali się różnego rodzaju tezom i zaka-
zom, które Kościół wówczas głosił, i to oni mieli rację,
a nie Kościół, i to o nich dzisiaj się pamięta, a nie
o tych, którzy po prostu bezwiednie czy milcząco, czy
bez refleksji te zakazy popierali. I to wszystko.
(Poseł Teresa Wargocka: Po co zaczynacie wojnę?)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję panu posłowi.
Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Ce-
lińskiego. Pan poseł jest niezrzeszony.
Bardzo proszę.
Poseł Andrzej Celiński:
Dziękuję, pani marszałek.
Dzisiaj nie będzie pani musiała mi przerywać, bo
mam bardzo krótkie wystąpienie.
Dzisiaj rano, przed posiedzeniem Sejmu, dzięki
wynalazkowi Skype’a, rozmawiałem z młodą dziew-
czyną, Polką, która przebywa tymczasowo w Korei.
Mówiliśmy o dzisiejszej debacie. Powiedziała ona jed-
no zdanie: trudno jest żyć w Polsce. To jest młoda
kobieta, przed trzydziestką. Ilu Polaków i ile Polek
20 lat po odzyskaniu przez Polskę wolności mówi so-
bie: trudno żyć w Polsce? Mamy więcej wolności,
więcej szczęścia, więcej możliwości, państwo dba
o to, aby nam było coraz lepiej, żeby tam, gdzie nie
trzeba wprowadzać restrykcji, nie wprowadzać re-
strykcji, żebyśmy mogli wyzwolić z siebie wszelkie
możliwości, jakie człowiek ma indywidualnie, żeby-
śmy mogli żyć tak, jak chcemy, żeby państwo nam się
bez przerwy nie wtrącało w to, jak mamy żyć.
(Poseł Anna Paluch: Do wychowania dzieci się
wtrąca.)
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Andrzej Celiński
We wszystko się wtrąca, ale najmniej w sprawy,
które rzeczywiście poszerzają sferę wolności, sferę
możliwości, sferę szczęśliwości. Tu państwo jest jak-
by nieobecne albo mało obecne.
(Poseł Anna Paluch: Brak w tym konsekwencji.)
Po co ono nam jest, jeżeli bez przerwy poucza nas,
jak mamy żyć? Nie tylko poucza, ale także chce wpro-
wadzać prawa, które nas krępują, które powodują, że
groźba więzienia jest wciąż istotnym narzędziem,
może najistotniejszym narzędziem, rządzenia. Meto-
da in vitro jest stosowana w Polsce dwadzieścia kilka
lat. Jakoś nie słyszymy o specjalnych nadużyciach,
nie słyszymy jakichś specjalnych innych skarg niż
motywowane ideologicznie. Co roku kilka tysięcy
dzieci rodzi się w Polsce dzięki tej metodzie. Już sama
ta debata, kuriozalna w europejskich parlamentach,
stygmatyzuje i rodziców, i dzieci.
(Poseł Teresa Wargocka: O Boże, całe życie te de-
baty się odbywają.)
Zamiast cywilizować ten proces, zamiast spróbo-
wać w jakiś sposób te procedury ucywilizować, pań-
stwo przede wszystkim myślicie o tym, jak skrępo-
wać. Efekt będzie taki jak w przypadku ustawy abor-
cyjnej, nie zahamujecie tego procesu w ten sposób.
Efekt będzie taki, że ludzie…
(Poseł Teresa Wargocka: Chyba mamy prawo
mówić.)
Macie prawo do wszystkiego, absolutnie tak. Naj-
większe głupstwa macie prawo powiedzieć, tylko pa-
miętajcie, że coraz więcej Polaków patrzy na was
i pyta: Na co nam to było? Poszerzacie sferę wolności,
czy jej nie poszerzacie? To jest podstawowe pytanie.
Czy nasze możliwości – pyta młode pokolenie – są
większe czy mniejsze dzięki waszej sejmowej, parla-
mentarnej, politycznej działalności? Efekt będzie
taki, że znowu podzielicie na biedniejszych i zamoż-
niejszych Polaków znajdujących się w takiej sytuacji,
że kierują się ku metodzie in vitro. Bogatsi sobie po-
radzą, ale biedniejsi nie. To jest wasza wrażliwość
społeczna.
(Poseł Teresa Wargocka: Tak.)
Jeśli chodzi o wnioski formalne, w pełni zgadzam
się z wnioskami złożonymi przez Jana Widackiego.
Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję panu posłowi.
Na tym zakończyliśmy oświadczenia w imieniu
klubów i kół.
Przechodzimy do zadawania pytań, do których
zapisało się 15 pań i panów posłów.
Czy ktoś z państwa chce się jeszcze zapisać do
zadania pytania?
Pan poseł Katulski, bardzo proszę.
249
Zamykam listę.
Czas na zadanie pytania wynosi 2 minuty.
Jako pierwsza głos zabierze pani posłanka Anna
Sobecka, Prawo i Sprawiedliwość.
Bardzo proszę, pani poseł.
Poseł Anna Sobecka:
Dziękuję.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Metoda in vitro
jest w istocie manipulacją ludzkim życiem w momen-
cie poczęcia. Nasuwają się zatem pytania: Czy życie
ludzkie jest darem, czy pewną własnością, którą moż-
na dowolnie dysponować, manipulować? Czy w mo-
mencie sztucznego zapłodnienia in vitro nie zostaje
naruszona godność osoby ludzkiej? Czy procedurę tę
można nazwać techniką służącą życiu? Czy leczy ona
niepłodność i czy należy refundować taki zabieg? Je-
śli chodzi o refundację, to czy wobec takich faktów
jak brak pieniędzy na onkologię, gdy wyleczalność
nowotworów w Polsce wynosi 20–25%, a w Stanach
Zjednoczonych 68–80%, mamy jakiekolwiek racjonal-
ne podstawy, by wydatkować pieniądze na procedury
in vitro, które nie są nawet leczeniem niepłodności,
tylko wątpliwą z punktu widzenia etycznego, me-
dycznego i społecznego techniką kreowania nowego
życia?
Na Zachodzie, szanowni państwo, in vitro to
prawdziwy przemysł, w którym liczy się głównie zysk,
biznes, zaś dobro rodziców, dziecka, rodziny schodzi
na dalszy plan. Oczywiście, niesie to ze sobą określo-
ne konsekwencje. Chciałabym państwu przypomnieć,
że istnieje naturalny porządek biologiczny, którego
człowiek nie jest autorem, lecz go zastaje. Tymcza-
sem w wyniku procedury in vitro reprodukowany jest
człowiek zgodnie z istniejącymi potrzebami i oczeki-
waniami.
Szkoda, że debata o in vitro zostaje zepchnięta do
sfery abstrakcji, rozmytych wartości, do kwestii
światopoglądowych i religijnych. Bardzo żałuję. Dzię-
kuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję, pani poseł.
Głos ma pan poseł Tadeusz Wita, Prawo i Spra-
wiedliwość.
Bardzo proszę.
Poseł Tadeusz Wita:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W takiej debacie
używane są argumenty odwołujące się do rozumu
i takie, które są obliczone na wzbudzenie pewnych
emocji, nad czym głęboko ubolewam – nad tym, że
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
250 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Tadeusz Wita
jedni mówią o wzajemnym szacunku, a inni srogo
manipulują. Dlatego ten krótki czas chciałbym wy-
korzystać na uporządkowanie kilku podstawowych
spraw i cieszę się z tego.
Myślę, że poseł Orzechowski przejęzyczył się,
mówiąc, że obowiązuje w Polsce in vitro. Na szczę-
ście jeszcze nie obowiązuje, ale jest możliwe. Na
razie jest możliwe, ale nie obowiązuje. Użył pan
również takiego sformułowania, że każda wojna
kończy się pokojem, tylko że w pewnych przypad-
kach po pokoju jedna z cywilizacji zostaje unice-
stwiona, zgładzona. Więc ja za taki pokój dziękuję,
kiedy się chce pewną cywilizację zniszczyć. Chciał-
bym zaznaczyć, że człowiek ma cechy boskie, czy
w to wierzy, czy nie wierzy. I chciałbym to państwu
w łatwy, prosty sposób udowodnić. Są takie wartości
duchowe, a nie materialne, które jeśli się dzieli, to
ich nie ubywa. Jeśli zatem dzielę się z kimś miłością
czy radością i widzę, że ten ktoś nie podziela mojej
radości, nie odwzajemnia mojej miłości, to moja ra-
dość i miłość gaśnie i się dewaluuje. Natomiast je-
żeli ktoś podziela moją radość, jeżeli ktoś odwzajem-
nia moją miłość, to ta radość i miłość rośnie. I to już
jest właśnie logika nie tego świata, nie z tej ziemi,
świadcząca o tym, że jesteśmy stworzeni do świata
lepszego. „Nie zabijaj” to jest prawo Dekalogu, i wca-
le nie chrześcijańskie, nie katolickie, nie kościelne.
(Dzwonek) Mojżesz nie był chrześcijaninem, sza-
nowni państwo. Już kończę. Tak samo jak nie jest
leczeniem in vitro. To nie jest leczenie niepłodności,
ponieważ po zastosowaniu in vitro para nie staje się
płodna. Ona jest nadal niepłodna...
(Poseł Małgorzata Kidawa-Błońska: Nie zawsze.)
Nie zawsze, ale to tylko świadczy o tym, że ta para
już była płodna wcześniej, tylko zamiast ją leczyć,
zastosowano in vitro.
(Poseł Agnieszka Kozłowska-Rajewicz: Nie, proszę
zostawić leczenie lekarzowi.)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie panu posłowi.
Poseł Tadeusz Wita:
Na pewno nie jest in vitro metodą leczenia nie-
płodności. Naprotechnologia, naprotechnologia.
(Poseł Małgorzata Kidawa-Błońska: A okulary?)
Okulary też nie leczą wzroku...
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie.
(Głos z sali: Ale pomagają widzieć.)
Poseł Tadeusz Wita:
Nie każde...
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Panie pośle, dziękuję bardzo. Proszę sobie wyja-
śnić te wątpliwości...
Poseł Tadeusz Wita:
Nie każde okulary leczą wzrok.
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
...już w kuluarach, panie pośle.
(Poseł Jan Kulas: Brawo, pani marszałek.)
Poseł Tadeusz Wita:
Pomagają widzieć, ale nie leczą.
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Piotra
Polaka, Prawo i Sprawiedliwość.
Bardzo proszę.
Poseł Piotr Polak:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Życie to najpięk-
niejszy dar dany człowiekowi od Stwórcy. To wartość
piękna sama w sobie, cenna dla każdego z nas, choć
jednocześnie tak krucha i zależna od wielu czynni-
ków i okoliczności. Szacunek do ludzkiego życia to
miara człowieczeństwa, to miara, którą w różny spo-
sób w różnych systemach czy kulturach społecznych
stosowano, i jednym życie było dawane, a innym nie.
Jestem za życiem. Jestem za życiem od poczęcia do
naturalnej śmierci. Naturalnej, a nie zapisanej czy
warunkowanej testamentem życia. Życie ludzkie nie-
sie ze sobą różne chwile, dobre i złe. Daje nam mo-
menty radości i szczęścia, ale też niesie ze sobą pro-
blemy, często łzy. Jak każdy z nas wiem, ile dla każ-
dego znaczy radość i szczęście, a rodząc się w natu-
ralny sposób, tego szczęścia w każdym momencie
życia pragniemy, zarówno jako dzieci, nawet te naj-
mniejsze, jak też dorośli. Żeby być szczęśliwym, po-
trafimy ponieść wiele wyrzeczeń, nowo poczęte życie
jest dla małżeństwa wielkim szczęściem, wielu z nas
tego szczęścia doświadczyło. Oby było ono udziałem
jak największej liczby małżeństw. Po to się dobieramy
w pary małżeńskie, aby kiedyś m.in. cieszyć się po-
tomstwem. Co zrobić, gdy tego szczęścia wielu mał-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Piotr Polak
żeństwom brakuje, gdy oczekiwane dziecko nie może
być poczęte? Co im proponujemy? Naprotechnologię
i in vitro, bo małżeństwa oczekują pomocy różnej, ale
szczególnie lekarskiej. Naprotechnologię, czyli wspar-
cie medycyną natury, i in vitro, czyli zastąpienie na-
tury medycyną. Pierwsza metoda nie jest warunko-
wa, natomiast druga już niestety tak. Daje warun-
kowe prawo do życia, daje warunkowe prawo do
szczęścia, bo ktoś, lekarz, nawet nie matka czy ojciec,
zadecyduje, z którego zarodka narodzi się ich przy-
szłe dziecko, a z którego nie. Co będzie, jak dzieci
poczęte z procedury in vitro kiedyś się o tym dowie-
dzą? Czy do końca będą szczęśliwe, że kiedyś im dano
szansę do życia, a ich braciom i siostrom nie? (Dzwo-
nek) Gdy zapytają o to rodziców, co im powiedzą? Czy
rodzice szczęśliwi z narodzin dziecka poczętego in
vitro będą szczęśliwi do końca, wiedząc, że ileś ich
dzieci gdzieś tam jeszcze żyje, choć zamrożonych, ale
bez szans na narodziny? Jak to się odbije na ludzkiej
psychice? Jaki stres będzie temu towarzyszył i jak
zareagują na to ich sumienia?
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję panu posłowi.
Poseł Piotr Polak:
Kto na te pytania odpowie dziś jednoznacznie?
Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję panu posłowi.
Oświadczenia poselskie będą w następnym punk-
cie porządku obrad.
Głos zabierze pani posłanka Maria Nowak, Prawo
i Sprawiedliwość.
Bardzo proszę.
Poseł Maria Nowak:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Myślę, że moje py-
tanie będzie merytoryczne. Dotyczy ono definicji nie-
płodności małżeńskiej. Z publikacji dowiedziałam się,
że w ostatnim okresie definicja ta znacznie ewolu-
owała, i to w kierunku, który budzi moje wątpliwości.
Mianowicie skrócono o połowę okres diagnozowania
niepłodności małżeńskiej. Obecnie czas, w którym
diagnozuje i leczy się niepłodność małżeńską, okre-
ślono na 1 rok. Przyczyny niepłodności są wielorakie,
jestem jednak przekonana, że większość z nich może
być skutecznie wyleczona, tylko że wymaga to na
pewno długiego czasu. Świadczą o tym liczne poda-
251
wane przez lekarzy specjalistów przykłady, o których
możemy dowiedzieć się z prasy, a także na różnych
konferencjach. W tym miejscu należy także wspo-
mnieć o coraz to częściej wykorzystywanej metodzie
naprotechnologii, która w wielu środowiskach jest
stosowana i traktowana jako metoda, która pozwala
skutecznie leczyć niepłodność. Na pewno in vitro
– o czym tu już zresztą mówiono – nie jest metodą
leczenia niepłodności.
Dlatego też chcę zapytać: Jaka jest przyczyna
skrócenia okresu diagnozowania i leczenia? Mam
wrażenie, że wynika to z pewnej poprawności poli-
tycznej, a nie z zasad medycyny. Tak więc bardzo
bym prosiła o udzielenie konkretnej odpowiedzi na
moje konkretne pytanie. Poza tym jaki jest stosunek
ministerstwa do tej kwestii? Jakie środki są przezna-
czane na naprotechnologię, która, powtarzam, rze-
czywiście potrafi się już teraz obronić konkretnymi
przykładami? Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję, pani poseł.
Głos ma pani posłanka Agnieszka Kozłowska-Ra-
jewicz, Platforma Obywatelska.
Bardzo proszę, pani poseł.
Poseł Agnieszka Kozłowska-Rajewicz:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na początku chcia-
łabym wystosować do wszystkich posłów apel, aby-
śmy leczenie zostawili lekarzom. Wydaje mi się, że
również dokonywanie oceny leczenia jest tutaj nie na
miejscu. Funkcjonują odpowiednie instytucje sprawu-
jące nadzór, które mogą się wypowiadać o tym, czy
dane leczenie przebiega prawidłowo, czy nie. Mini-
sterstwo Zdrowia przygotowuje protokoły i określa
standardy, umieszczając je w aktach o randze rozpo-
rządzenia. To do nich należy się odnosić, kiedy mó-
wimy o konkretnej metodzie leczenia.
Myślę, że na tym etapie, na którym jesteśmy,
i w tej Izbie powinniśmy rozmawiać między innymi
o intencjach wnioskodawców. Mam wobec tego pyta-
nie do pana posła wnioskodawcy Bolesława Piechy
o to, czy dobrze odczytuję niektóre fragmenty usta-
wy. Skupiliśmy się dzisiaj na kwestii in vitro, ale
praktycznie wszystkie projekty, które zostały zgło-
szone, dotyczą znacznie szerszej problematyki. Jest
tam zawarta cała masa przepisów, które odnoszą się
do kwestii bioetycznych, jak również modyfikują już
istniejące przepisy i ustawy, między innymi mocno
zaostrzają ustawę antyaborcyjną, o czym była dzisiaj
mowa. Jeżeli dobrze odczytuję definicję embrionu
i późniejsze przepisy odnoszące się do ochrony em-
brionu zawarte w projektach PiS, to rozumiem, że
hormonalne środki antykoncepcyjne, czyli tabletki
hormonalne, oraz spirale staną się nielegalne po
wprowadzeniu tej ustawy. W tych projektach znajdu-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
252 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Agnieszka Kozłowska-Rajewicz
je się też, o czym nie mówiliśmy, propozycja, która
dotyczy klauzuli sumienia. Według tej propozycji sto-
sowanie klauzuli sumienia zostanie znacznie rozsze-
rzone. Będą mogli powoływać się na nią nie tylko
lekarze, ale też pielęgniarki i farmaceuci. Rozumiem,
że farmaceuta nie będzie wydawał w aptece niektó-
rych farmaceutyków, leków, jeżeli według jego sumie-
nia ich działanie będzie nieetyczne. Rozumiem, że
pielęgniarka po wejściu w życie tej ustawy nie wyko-
na pewnych zadań, zleceń od lekarza, ponieważ we-
dług jej sumienia będą one nieetyczne. Wydaje mi się,
że takie przepisy są co najmniej niebezpieczne. Dzię-
kuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie.
Głos ma pan poseł Jan Kulas, Platforma Obywa-
telska.
Bardzo proszę.
Poseł Jan Kulas:
Pani Marszałek! Państwo Ministrowie! Wysoki
Sejmie! Do tej debaty parlament przygotowywał się
przez kilka lat. Właściwie wszystkie kluby parlamen-
tarne uznały, że trzeba przeprowadzić taką trudną,
ważną i delikatną debatę. O tym świadczyły wystą-
pienia posłów prezentujących stanowiska klubów.
W moim przekonaniu powinniśmy toczyć tę debata,
uwzględniając nadrzędne racje, prospołeczne i pro-
medyczne cele oraz dobro rodziny. W tym sensie waż-
ne jest to, aby punkty odniesienia stanowiły, po
pierwsze, szacunek do człowieka i godność osoby
ludzkiej, a po drugie, ochrona rodziny i życia ludz-
kiego. Chciałbym w tym miejscu zwrócić uwagę, że
w projekcie posła Jarosława Gowina warto zacytować
art. 2. Cytuję dosłownie: „Ustawa chroni godność
i życie człowieka, dobro dziecka, małżeństwo i rodzi-
nę”. Dziś rozmawiamy również o tym, jak pomóc ro-
dzinom, w których występuje trwała bezpłodność.
Oczywiście nie zapominamy o całej polityce prorodzin-
nej, o wspieraniu rozwoju rodziny, o ulgach rodzinnych,
bo rodzina wtedy jest szczęśliwa, kiedy jest naturalny,
trwały rozwój, są dzieci i są możliwości rozwoju. Dziś
rozmawiamy także o tym, jak pomóc rodzinom, w któ-
rych występuje trwała bezpłodność. Z moich konsulta-
cji wynika, że bardzo ważne jest podjęcie bardziej sku-
tecznego, starannego leczenia bezpłodności. Ten pro-
blem w tych debatach często rzeczywiście występuje.
To po pierwsze.
Po drugie, problem adopcji. Na co dzień mieszkam
w Tczewie w województwie pomorskim, gdzie znam
rodziny, które wskutek adopcji dzieci, czasem dwójki
dzieci, są naprawdę szczęśliwe, ale rzeczywiście prze-
wlekłość tychże procedur powoduje, że jest to stoso-
wane nie tak powszechnie, jak byśmy chcieli. To
oczywiście też jest pewien sposób.
I trzecia konkluzja tychże konsultacji to oczywi-
ście postęp w medycynie dający szanse tym rodzi-
nom, które nie mogą mieć dzieci.
Ponieważ jest to sekwencja pytań, to oczywiście
trzeba postawić pytania, o czym niektórzy posłowie
PiS zapominają.
Pierwsze pytanie, do ministra zdrowia: Jakie na-
leżałoby podjąć działania być może w kontekście pro-
gramów profilaktycznych, aby skutecznie leczyć bez-
płodność? Moim zdaniem jest to bardzo ważne pyta-
nie. (Dzwonek) Pytanie do wnioskodawców jest takie:
Jak poszerzyć zakres tej debaty, jak sprawić, żeby ona
dotknęła całego społeczeństwa? Bo rozumiem, że ta
debata nie może dotyczyć tylko naszego parlamentu.
Jak sobie wyobrażamy toczenie się tej debaty, zakres,
czas, aby ta debata sprawiła, żeby to sami obywatele,
organizacje obywatelskie mogły mieć głos stanowią-
cy w tej debacie? Dziękuję za uwagę. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie.
Głos ma pani posłanka Joanna Mucha, Platforma
Obywatelska.
Bardzo proszę, pani poseł.
Poseł Joanna Mucha:
Dziękuję, pani marszałek.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam kilka pytań.
Postaram się zadać je w tych 2 krótkich minutach.
Pierwsze pytanie jest właściwie do wszystkich
wnioskodawców. Otóż badania naukowe pokazują,
że in vivo, czyli w ciele kobiety, spośród 4 powstałych
zarodków 3 obumierają w sposób naturalny, zupełnie
naturalny. Nie przeżywają, dlatego że mają zmiany
chromosomalne, że mają jakieś zmiany genetyczne,
po prostu nie przeżywają. Czy państwo spodziewacie
się, że w procedurze in vitro ta przeżywalność zarod-
ków będzie większa, wyższa? Czy państwo spodzie-
wacie się, że te zarodki, które zaczynają obumierać,
dzielą się coraz wolniej, będą wszczepiane w ciało
kobiety, jeśli procedura wykonywana jest in vitro? To
jest kompletnie pozbawione sensu.
Drugie pytanie, do pana posła Piechy. Pan bardzo
szeroko rozwodził się na temat wad wrodzonych
u dzieci po procedurze in vitro. Chciałabym zapytać
się, czy pan, patrząc na te badania, wziął pod uwagę
tę oto okoliczność, że w przypadku dzieci rodzonych
po naturalnym poczęciu średni wiek ich rodziców jest
znacznie, znacznie niższy niż wiek rodziców dzieci
rodzonych po procedurze in vitro? Czy brał pan pod
uwagę, porównując te różne dane, to zakłócenie, któ-
re wprowadza wiek rodziców? Jest sprawą oczywistą,
że im starsi są rodzice, tym więcej zdarza się różnego
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Joanna Mucha
typu wad. Pan jako ginekolog wie to doskonale. Czy
nie uważa pan, że jednak wprowadza pan ludzi tro-
chę w błąd, mówiąc o wadach genetycznych czy róż-
nego rodzaju wadach rozwojowych? Jeśli mówimy
o wadzie, która zdarza się raz na 100 tys., na 500 tys.
urodzeń, a po in vitro 2 razy na 500 tys. urodzeń, czy
nie jest nadużyciem mówienie, że jest to dwukrotnie
więcej, albo używanie podobnych sformułowań?
(Dzwonek)
I w takim razie ostatnie, szybkie pytanie, do pana
posła Gowina, którego niestety nie ma na sali. Jeśli
zakładamy, że w tej chwili para musi podjąć 3–4 pró-
by, żeby uzyskać ciążę po procedurze in vitro, i jeże-
li jest kilkukrotnie, 3–4-krotnie mniejsza skutecz-
ność procedury w proponowanej przez pana posła
Gowina wersji, to czy bierze pan poseł na siebie od-
powiedzialność za tych kilkanaście prób, które mia-
ły prowadzić do ciąży, czy bierze pan na siebie te
koszty, ten ból, który się z tym wiąże, i wszelkie inne
koszty związane…
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie.
Poseł Joanna Mucha:
...z tak częstym przeprowadzaniem tej metody?
Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Głos ma pan poseł Tomasz Latos, Prawo i Spra-
wiedliwość.
Bardzo proszę, panie pośle.
Poseł Tomasz Latos:
Dziękuję bardzo.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Państwo Ministro-
wie! Może zacznę od tego, że statystyki i badania
wskazują, że te wady występują znacząco częściej
w przypadku procedury in vitro. Ale chciałbym sku-
pić się na innych aspektach sprawy.
Mam do rządu dwa pytania. Otóż w niektórych
projektach, które dzisiaj były przedstawiane, wspo-
mina się o niebezpiecznym zjawisku eugeniki. Oczy-
wiście możemy różnie do tego podchodzić, różnie
postrzegać to zagrożenie, ale niewątpliwie ono jest.
I jeżeli nawet nie występuje ono w tym pierwszym
okresie, to część z zapisów potencjalnie stwarza takie
niebezpieczeństwo. Występują tu pewne różnice.
W tych bardziej liberalnych projektach właściwie
253
wprost mówi się o pewnej selekcji, w innych jest to
przedstawione jako domniemanie. Niemniej takie
niebezpieczeństwo istnieje. I chciałbym poznać sta-
nowisko Ministerstwa Zdrowia w tej sprawie, bo
sprawa niewątpliwie, również ze względu na etykę
lekarską, musi wzbudzać duże emocje.
Nie chcę przywoływać przykładów, które wręcz
same się narzucają, że gdyby wprost stosować euge-
nikę, to – wczoraj mieliśmy finał konkursu chopinow-
skiego – być może, gdyby kiedyś były takie możliwo-
ści, takie badania, w ogóle nie byłoby Chopina z racji
jego prawdopodobnej, już prawie na pewno stwierdzo-
nej, mukowiscydozy. W związku z tym to musi wzbu-
dzać określone emocje.
Kolejna sprawa, myślę, panie ministrze, że rów-
nież ważna. I też prosiłbym to odpowiedź na pytanie.
(Dzwonek) Otóż wprowadzając in vitro i stosując
w tej chwili tę metodę...
Jedną sekundkę, pani marszałek.
...właściwie nie wypracowano właściwego, ściśle
przestrzeganego algorytmu postępowania. Chciał-
bym dowiedzieć się, czy Ministerstwo Zdrowia cho-
ciażby na potrzeby dzisiejszej debaty czy też może
później na potrzeby prac w podkomisji prowadziło
tego rodzaju analizę.
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję.
Poseł Tomasz Latos:
Czy stosowano in vitro stosunkowo szybko, mimo
że są określone zalecenia? Jaka ta procedura powin-
na być, na ile ten zalecany algorytm był rzeczywiście
przestrzegany?
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie panu posłowi.
Poseł Tomasz Latos:
Bo według moich informacji, niestety, bardzo róż-
nie z tym bywało. Dziękuję uprzejmie.
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie.
(Poseł Jan Kulas: Szacunek dla pani marszałek.)
Głos ma pan poseł Andrzej Ćwierz, Prawo i Spra-
wiedliwość.
Bardzo proszę.
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
254 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Andrzej Ćwierz:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Problem, nad któ-
rym dzisiaj dyskutujemy, jest problemem bardzo waż-
nym, to problem życia. Dotyczy on nie tylko osób
mieszkających w Polsce, ale też w Europie. Jest to pro-
blem, który, jak niektórzy tutaj podkreślili, jest chyba
troszeczkę inaczej postrzegany przez prawicową część
społeczeństw europejskich, a inaczej przez lewicową.
Ja odniosę się do tego, czego doświadczyłem.
Otóż chcę powiedzieć, że jestem członkiem Zgro-
madzenia Parlamentarnego Rady Europy. Nie tak
dawno, 7 października 2010 r., brałem udział w gło-
sowaniach nad raportem pani Christine McCafferty,
który dotyczył ułatwiania kobietom przeprowadza-
nia aborcji. I chciałbym zapytać wnioskodawców,
głównie tych z Platformy Obywatelskiej, czy wiedzą,
że ten raport został odrzucony. Odrzucili go przed-
stawiciele 47 państw europejskich.
(Poseł Joanna Mucha: Ale to o aborcji.)
Czy wiecie państwo, że parlamentarzyści państw
europejskich opowiedzieli się w Radzie Europy za
życiem?
(Poseł Joanna Mucha: To nie jest ta tematyka,
panie pośle.)
Na samo zakończenie chciałbym powiedzieć, że
zacytuję ku refleksji, bo wydaje mi się, że czasami
dobrze jest wywołać taką refleksję, urywek wiersza
przemyskiej poetki Teresy Paryny. Ma nadzieję, że
zdążę zacytować przynajmniej urywek wiersza. Ty-
tuł „Dlaczego”.
Powiedział Pan:/ – Kładę przed tobą życie i śmierć
– wybieraj!/ Wybrałaś śmierć, mamo./ Nie dla siebie,
dla mnie.../ Wtedy, to najbezpieczniejsze miejsce/ pod
twoim sercem/ stało się moim grobem./ Zerwałaś tę
nić, która nas łączyła,/ i już się nie dowiem, jaki
kształt ma życie,/ co znaczy słowo Miłość./ Nie po-
znam bogactwa zapachu, smaku, koloru./ Nie chwy-
cę cię za rękę – nie mam ręki (...)/ Już nigdy się nie
dowiem, kim jestem?!/ I chociaż jestem – nie mam
twarzy, imienia,/ nie mam głosu, by zapytać – dla-
czego?...
Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję panu posłowi.
Głos zabierze pan poseł Maciej Orzechowski, Plat-
forma Obywatelska.
Bardzo proszę.
Poseł Maciej Orzechowski:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dwa pytania, jed-
no kierowane do pana posła Gowina. Pan poseł Go-
win, omawiając swój projekt, wspominał o możliwości
mrożenia pewnych komórek rozrodczych, komórek
jajowych. Chciałbym, żeby pan poseł nam powiedział,
na ile jest to powszechnie stosowana metoda, jakie
są rezultaty w przypadku kriokonserwacji komórek
jajowych.
I drugie pytanie do posłów wnioskodawców projek-
tów, pana posła Piechy i pani poseł Wargockiej. Pań-
stwo również wspominali w swoich wypowiedziach
o naprotechnologii. Prosiłbym o informację, czy jest
to jakaś nowa dziedzina, czy też po prostu część tych
wszystkich działań, które przeprowadzamy tuż przed
i na początku wspomaganej prokreacji, czyli zbiór
wszystkich zaawansowanych metod prowadzących do
leczenia niepłodności. Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję uprzejmie panu posłowi.
Głos ma pani posłanka Anna Paluch, Prawo
i Sprawiedliwość.
Bardzo proszę.
Poseł Anna Paluch:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Powodzenie meto-
dy in vitro, to znaczy urodzenie dziecka, jest okupio-
ne śmiercią wielu istnień ludzkich na etapie rozwoju
embrionalnego. Pierwsza selekcja zarodków ma miej-
sce na etapie inkubacji. Skoro w polskich warunkach
tworzy się około 10 zarodków, z których wybiera się
mniej więcej trzy, to czy można pogodzić się z faktem,
że już na wstępnym etapie in vitro ginie kilka istnień
ludzkich? Czy państwa nie przeraża oczywista ana-
logia z haniebnym procederem eugeniki? I to jeszcze
nie jest koniec. Zdarzają się przecież wypadki aborcji
selektywnej, żeby uniknąć ciąży wielopłodowej. Czy
to działanie jest zgodne z ustawą o ochronie płodu
ludzkiego, czy nie jest zgodne? To jest pytanie reto-
ryczne, moi państwo. W oczywisty sposób to nie jest
zgodne.
I argumenty z innej zupełnie strony. Sytuacja jest
taka, że Narodowy Fundusz Zdrowia nie ma środków
na finansowanie podstawowych świadczeń medycz-
nych. Przypomnę, że np. szpital w Nowym Targu,
w moim okręgu wyborczym, procesuje się z Narodo-
wym Funduszem Zdrowia o kilkanaście milionów
złotych za wykonane już zabiegi ratujące życie, któ-
rych wykonania szpital z mocy prawa nie może od-
mówić, a za które fundusz nie zapłaci, bo pieniędzy
nie ma. Szpital oczekuje 13 mln, fundusz jest goto-
wy zapłacić 6 mln. W podobnej sytuacji jest kilka-
dziesiąt, jeżeli nie więcej, szpitali w Polsce. A zatem
czy w takiej sytuacji jest moralnie usprawiedliwione
wydawanie publicznych pieniędzy na refundację
procedury in vitro, skoro zarówno z medycznego,
jak i z etycznego punktu widzenia in vitro to nie jest
najlepsze rozwiązanie?
Są badania, cytowane tu przecież, przeprowadzo-
ne przez prof. Davida Dansona z Narodowego Insty-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro 255

Poseł Anna Paluch
tutu Zdrowia w Stanach Zjednoczonych, które wska-
zują, że pary, które decydują się za namową lekarzy
na in vitro już po roku bezskutecznego leczenia nie-
płodności, gdyby leczyły ją kolejny rok, miałyby
80-procentową szansę na doczekanie się potomstwa
w sposób naturalny. (Dzwonek) A zatem w imię czego
ma się to odbywać tą metodą, o którą się tak państwo
staracie? Dziękuję bardzo. (Oklaski)
kryteria? Proszę, aby ci, którzy dopuszczają selekcję,
podali, jakie kryteria będą stosowane. Czy będzie
decydował lekarz? Jeśli tak, to bałabym się, że mo-
żemy przypominać może Chiny…
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Dziękuję.

Poseł Joanna Fabisiak:

Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
Wiecie państwo przecież o tym, że to lekarz de-
Dziękuję uprzejmie. cydował, czy urodzi się dziecko. Jak to był chłopiec,
Głos ma pani posłanka Joanna Fabisiak, Platfor- to się rodził, jak to była dziewczynka, to się nie ro-
ma Obywatelska. dziła, bo…
Bardzo proszę, pani poseł.

Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:

Poseł Joanna Fabisiak:
Dziękuję uprzejmie.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Pań-
stwo! Dobrze, że jest ta dyskusja, bo wydaje się, że
mimo wielu zabiegów, i in vitro, i innych doświadczeń Poseł Joanna Fabisiak:
bioetycznych, wiedza społeczna jest bardzo mała.
Z całą pewnością odbywająca się tu dyskusja i potem …dziewczynki przez długi czas się w Chinach nie
prace nad projektami przyczynią się do edukacji spo- rodziły. Teraz Chiny ponoszą konsekwencje tego, ale
łecznej, a to z kolei pozwoli w sposób bardziej świa- to już jest inna rzecz.
domy podejmować decyzje. Mówimy tu wiele o wol- A więc pierwsza sprawa to kryteria selekcji. Spra-
ności decyzji, ale żeby podejmować wolną decyzję, wa druga to mrożenie zarodków. I tu znów wszystkie
trzeba mieć świadomość. Ta świadomość na pewno te osoby, które zakładają mrożenie, chciałabym spy-
tać, jak długo zarodki będą mrożone i co się będzie
jest niepełna, powiedziałabym, jest mizerna. My, po-
działo potem, gdy już minie ten czas. Bardzo proszę
słowie przygotowani, dyskutujemy, czy, gdzie, w ilu
o odpowiedź…
klinikach dzieje się dobrze, w ilu nie, z czym jest do-
brze, a z czym nie jest dobrze. A więc bardzo dobrze,
że ta dyskusja się odbywa – komisja będzie zajmowa-
Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
ła się kwestiami szczegółowymi. Natomiast chciała-
bym zadać pytanie zupełnie pryncypialne i skierować Dziękuję uprzejmie, pani poseł.
je zarówno do przedstawiciela resortu, jak i do
wszystkich wnioskodawców. Przysłuchując się uważ-
nie całej dyskusji, dochodzimy do jednego wniosku: Poseł Joanna Fabisiak:
zgadzamy się na wszystko, sprzeczność dotyczy tylko
tego, czym jest zarodek. A więc chodzi o definicję za- …na te konkretne pytania. Dziękuję bardzo.
rodka. Tu jest linia demarkacyjna dzieląca projekty
i salę na dwa. Jedna z definicji, którą usłyszałam, jest
taka, iż jest to istota ludzka. Jeśli jest to istota ludz- Wicemarszałek Ewa Kierzkowska:
ka, to następstwa są oczywiste. Jeśli jest to istota
ludzka – a dzieci kochamy wszyscy, to było tu powie- Głos ma pan poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk,
dziane wielokrotnie, dziecko jest najważniejsze – to Polskie Stronnictwo Ludowe.
wiadomo, że te konsekwencje będą oczywiste. Stąd
moje pytania. Ja przyjmuję, że to jest istota ludzka,
ale będę prosiła (Dzwonek) wszystkich wnioskodaw- Poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk:
ców o określenie, czy nie jest.
Pani marszałek, krótkie pytania. Mam prośbę Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na wstępie chciał-
o definicję. Mam też pytanie, jakie będą kryteria se- bym zapytać, czy wspomniana tu metoda naprotech-
lekcji zarodków, o której się mówi. Poseł Borowski nologii ma mniejszą wartość w świetle nauki, skoro
mówił o wielkiej wyższości możliwości stosowania dziś nie jest dyskutowana komplementarnie z tym
selekcji, bo te dzieci będą bardzo zdrowe. Jakie będą tematem.
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
256 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk
Chciałbym przyznać rację pani poseł Kozłowskiej-
-Rajewicz, która powiedziała: zostawcie leczenie le-
karzom. Ale in vitro mieści się, powiedziałbym,
w obszarze medycyny, nauki i etyki. Podpieramy się
często notowaniami opinii społecznej, wskazującymi,
że opinia społeczna jest za. Tylko czy wszyscy ludzie
wiedzą, co to jest in vitro? Przecież jest to termin
lekarski. A jeżeli mówimy, że tu chodzi o urodzenie
się człowieka, to oczywiście wszyscy będą za. Moja
przedmówczyni, pani posłanka Fabisiak, powiedzia-
ła, że to już jest istota ludzka. To znaczy, że zaczęło
się życie. Proponowałbym, abyśmy w tych katego-
riach to rozważali – jeżeli zaczęło się życie, jak mamy
w kategoriach etycznych postąpić.
Apelowałbym również komplementarnie ze swo-
jej strony o to, żebyśmy bez względu na to, kto jaki
ma pogląd, zachowali wzajemny szacunek, bo tu cho-
dzi o wartość najwyższą, tu chodzi przede wszystkim
o człowieka, o istotę ludzką. Tu nie możemy się sprze-
czać tak, jakby chodziło o produkt z fabryki, o pro-
dukt ekonomiczny. To jest człowiek. Dlatego też ape-
luję o wzajemny szacunek, jeśli chodzi o temat po-
wstawania, rodzenia się istoty ludzkiej. Tylko o to
apeluję. (Dzwonek)
Natomiast jeszcze jedna uwaga, bo często próbu-
jemy ograniczyć temat do takiej kategorii: oburzeni
jesteśmy, że Kościół zabiera głos na ten temat, że
sprawa obrony człowieka to jest obowiązek Kościoła.
Nie, to jest obowiązek każdego z nas. Jeśli chodzi
o człowieka, to tylko człowiek człowiekowi może po-
móc na każdym etapie jego życia, również od momen-
tu poczęcia, kiedy życie się zaczęło. Pamiętajmy:
tylko człowiek człowiekowi. Dziękuję.
(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek
Sejmu Marek Kuchciński)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję panu posłowi.
Proszę pana posła Czesława Hoca z klubu Prawo
i Sprawiedliwość.
Poseł Czesław Hoc:
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpocznę od
fragmentu przysięgi lekarskiej Światowego Stowa-
rzyszenia Lekarzy w aspekcie wypowiedzi jednego
z posłów, lekarza: Będę zachowywał absolutny sza-
cunek dla życia ludzkiego od momentu poczęcia i na-
wet pod groźbą nie dopuszczę do tego, aby mojej wie-
dzy lekarskiej użyto przeciw prawom ludzkości.
Obecnie chcę nawiązać do rozważenia kwestii: in
vitro a eugenika. Wyobraźmy sobie, że za kilka czy
kilkanaście lat byłoby powszechnie dostępne zapłod-
nienie in vitro, głównie typu heterologicznego, a więc
materiał genetyczny pochodziłby od osób trzecich.
Jeśli nawet połowa materiału genetycznego byłaby
od osoby drugiej czy trzeciej, to każdy raczej będzie
sobie życzył, by osoba ta przejawiała pozytywne
i określone cechy. A więc najlepiej by było, żeby osob-
nik, od którego pobierzemy gamety, czyli materiał
genetyczny, był wysoki, miał określony kolor skóry,
w miarę wysoki iloraz inteligencji czy też pewne
uzdolnienia muzyczne. Wówczas pary małżeńskie
chcące mieć dzieci w wyniku aktu miłości oblubień-
czej, w naturalny sposób, mogą zacząć racjonalizo-
wać. Mogą nawet czuć się poniekąd dyskryminowane,
albowiem dziecko małżonków niskich raczej będzie
niskie, a dziecko małżonków, którzy nie mają żad-
nych uzdolnień muzycznych, też raczej nie będzie
miało takich zdolności.
Czyż biorąc pod uwagę tak bardzo popularne
ostatnio powiedzenie: In vitro jest młodszą siostrą
eugeniki, już teraz nie jest, a za kilkanaście lat nie
będzie przerażającym faktem selekcja, eugenika?
Pytanie niejako zasadnicze: Quo vadis medicinae?
Dziękuję.
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję panu posłowi.
Proszę o zadanie pytania pana posła Jarosława
Katulskiego z Klubu Parlamentarnego Platforma
Obywatelska.
Poseł Jarosław Katulski:
Dziękuję bardzo.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panowie Mini-
strowie! Pan poseł Gowin rozpoczął swoje wystąpie-
nie od powiedzenia pięknego zdania: Powstanie każ-
dego życia, nawet tego z in vitro – to niemal dokład-
ny cytat – jest cudem. Dzieci z zapłodnienia poza-
ustrojowego się rodzą, a my dzisiaj zastanawiamy się,
jak ograniczyć możliwości takich cudownych wyda-
rzeń. To właśnie zakładają według mnie nieludzkie
projekty pana posła Piechy i pani poseł Wargockiej,
ale niestety także projekt pana posła Gowina. Mamy
też projekt pani poseł Kidawy-Błońskiej regulujący
procedury in vitro. Ustawy ograniczające wynikają
wprost ze światopoglądu i nakazów Kościoła katolic-
kiego. Ale dotykają wszystkich obywateli Polski, rów-
nież osób niebędących katolikami i niemogących bez
metody in vitro mieć własnych dzieci.
Autorzy tych projektów przedstawili też kilka ar-
gumentów medycznych, niestety często nieprawdzi-
wych, dotyczących np. mrożenia zarodków, mrożenia
gamet, a także naprotechnologii. Żaden z przedsta-
wionych projektów nie zezwala na niszczenie zarod-
ków i każdy, kto twierdzi inaczej, mówi nieprawdę.
Jeżeli większość Polaków będzie kierowała się nauką
Kościoła, to przecież problemu in vitro nie będzie
w ogóle albo będzie on marginalny.
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Jarosław Katulski
Wobec niekwestionowanego postępu medycyny
i tak jesteśmy bezradni. Nawet jeśli dzisiaj ograni-
czymy ze względów światopoglądowych dopuszczal-
ność in vitro, nasi następcy je dopuszczą, ale wiele
par na zawsze straci możliwość posiadania własnych
dzieci. To tak, jakbyśmy zaproponowali ustawę na-
kazującą wierność małżeńską, zgodną przecież z na-
uką Kościoła. Czy naprawdę chcecie utrudnić zroz-
paczonym z powodu bezdzietności Polkom posiadanie
własnych dzieci? Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję bardzo.
Głos ma pan poseł Marek Matuszewski z klubu
Prawo i Sprawiedliwość.
Poseł Marek Matuszewski:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Metoda in vitro
budzi mój sprzeciw, ponieważ jest niezgodna z naturą.
To metoda, która zabija nadliczbowe ludzkie zarodki
powstałe w czasie tej procedury. Niszczy życie. Tylko
człowiek nieświadomy może popierać tę metodę.
Nie dziwię się lewicy, która zawsze programowo
głosuje przeciwko życiu, za cywilizacją śmierci, cho-
ciaż cały czas wierzę, że kiedyś lewica zrozumie, że
błądzi. Ale to, żeby tak przeważająca część Klubu
Parlamentarnego Platforma Obywatelska była za
metodą in vitro, budzi zaskoczenie i przerażenie.
Apeluję do posłów i posłanek Platformy: Jest jeszcze
czas na opamiętanie; głosujcie za życiem.
Dziś wielu lekarzy nie chce zajmować się metodą
in vitro, uświadamiając sobie, w jakim stopniu do-
chodzi w niej do niszczenia ludzkiego życia, zauważa
doktor Tadeusz Wasilewski. Z tego powodu w ubie-
głym roku po 14 latach wykonywania zabiegów in
vitro opuścił on jedną z największych w Polsce klinik.
W styczniu br. otworzył w Białymstoku klinikę na-
protechnologii i jest to, szanowni państwo, właściwy
kierunek. Chciałbym zapytać, szczególnie panią po-
seł Małgorzatę Kidawę-Błońską, czy zna tę metodę
leczenia bezpłodności, naprotechnologię, czy wie, na
czym polega i czy nie uważa, że tę metodę trzeba
wspierać i rozwijać, przekazywać na nią odpowiednie
środki ekonomiczne. Dziękuję. (Oklaski)
(Poseł Joanna Mucha: A gdzie pytanie, panie
pośle?)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję panu posłowi.
(Poseł Marek Matuszewski: To właśnie było do pani.)
Poproszę o zadanie pytań pana posła Henryka
Kowalczyka z klubu Prawo i Sprawiedliwość.
257
Poseł Henryk Kowalczyk:
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Słyszeliśmy
wiele słów na temat poszerzania sfery wolności, bar-
dzo pięknie brzmiące słowa. Przez ograniczanie wol-
ności to niektórym w Polsce już żyć się nie chce. Je-
steśmy oskarżani o krępowanie tej wolności. Mało
tego, był apel, nie krępujcie wolności. Brakowało jesz-
cze, żeby dodać: róbta, co chceta. Cały parlament
przez większość czasu zajmuje się krępowaniem wol-
ności drugiego człowieka. Co to jest wolność i gdzie
są jej granice? Granice są tam, gdzie naruszamy do-
bro i prawo drugiego człowieka, o tym trzeba pamię-
tać. Między innymi dlatego nie wolno kraść, zabijać
itd. To też byłby przejaw wolności, gdybyśmy mogli
kraść, ale naruszamy dobra innego człowieka. Usta-
wa antyaborcyjna, chwalona jako kompromisowa, też
niewątpliwie ogranicza wolność, bo wolność dotyczy
praw drugiego człowieka, w tym przypadku akurat
nienarodzonego. Mało tego, parlament posuwa się do
tego, że krępuje wolność nawet wtedy, kiedy nie na-
rusza praw innych ludzi. Jak traktować obowiązek
zapinania pasów bezpieczeństwa w samochodzie? To
jest naruszanie mojej wolności, mimo że nie ograni-
cza to innych ludzi.
Kilka pytań do wnioskodawców. W jednej z wypo-
wiedzi medialnych pani poseł Kidawa-Błońska stwier-
dziła, że nie można ryzykować powtórnego uderzenia
hormonalnego, bo wiele kobiet mogłoby tego nie wy-
trzymać. Nie jestem lekarzem, nie znam się na tym,
ale logicznie wnioskuję z tej wypowiedzi, że takie
uderzenie jest niebezpieczne dla zdrowia kobiety.
(Dzwonek) Dlaczego więc procedurę in vitro nazywa-
my leczeniem bezpłodności, skoro ta procedura szko-
dzi zdrowiu kobiety? Drugie pytanie dotyczy zasto-
sowania procedury in vitro, w przypadku kiedy daw-
cami nie są małżonkowie cierpiący na bezpłodność.
Ile zatem procentowo jest takich przypadków, bo te
przypadki należałoby nazwać przyspieszoną adopcją
w fazie prenatalnej. Czy nie lepiej w takich sytuacjach
wspierać procesy adopcyjne dzieci już urodzonych?
Tutaj jeszcze mamy wiele do zrobienia. Są ogromne
przeszkody, które nie pozwalają na sprawne, szybkie
przeprowadzenie adopcji, trwa to nawet dwa, trzy
lata. Być może te przypadki należałoby rozwiązywać
w ten sposób, ale chciałbym wiedzieć, ile jest procen-
towo takich przypadków, kiedy komórki nie pochodzą
od rodziców cierpiących na bezpłodność. Dziękuję
bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję panu posłowi.
Lista posłów zapisanych do głosu została wyczer-
pana.
Zostały nam wystąpienia przedstawiciela rządu
i przedstawicieli wnioskodawców.
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
258 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Wicemarszałek Marek Kuchciński
Dziś rząd reprezentuje pan minister Marek Twar-
dowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia,
a przynajmniej w tej chwili odpowie na pytania.
Proszę bardzo, panie ministrze.
Podsekretarz Stanu
w Ministerstwie Zdrowia
Marek Twardowski:
Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przy-
szło mi dzisiaj stanąć przed państwem i ustosunko-
wać się nie tylko do pytań, ale przede wszystkim do
problemu, który dzisiaj jest omawiamy, a sprawa jest
niezwykle delikatna, nie tylko z punktu widzenia
medycyny, ale przede wszystkim etyki, filozofii, a do-
piero potem medycyny. Ten temat był podejmowany
od wielu lat, a nie został do tej pory uregulowany.
W podkomisji są w tej chwili dwa projekty ustaw, co
do których, będąc na jej posiedzeniu, wypowiedzia-
łem się, że celowe jest pracowanie nad tym zagadnie-
niem, nie ustosunkowując się bezpośrednio do pro-
jektów, które tam zostały skierowane.
Dzisiaj debatujemy nad czterema pakietami ustaw,
bo w niektórych projektach są odniesienia do trzech
ustaw. Nasz resort, Ministerstwo Zdrowia, przygo-
tował stanowisko jako propozycję dla rządu, które
było omawiane wczoraj na posiedzeniu komitetu
Rady Ministrów. Mój resort, którym kieruje pani
minister Ewa Kopacz, przygotowuje w tej chwili
zgodnie z wytycznymi komitetu projekt do zatwier-
dzenia w celu zajęcia się tym zagadnieniem na po-
siedzeniu Rady Ministrów w przyszły wtorek. Mam
przed sobą projekty, które przygotowaliśmy. Szanu-
jąc wypowiedzi wszystkich państwa, powiem pań-
stwu, nie przedstawiając oficjalnie stanowiska rzą-
du, bo nie jestem dzisiaj do tego upoważniony, jako
ten, kto, będąc podsekretarzem stanu, brał udział
w przygotowaniu projektu stanowiska rządu w tej
materii, że po wsłuchaniu się w głosy państwa uwa-
żam osobiście, nie jako podsekretarz stanu, ale
przede wszystkim jako lekarz z długą, wieloletnią
praktyką, że najgorszą rzeczą jest nie widzieć pro-
blemu i starać się od niego uciec.
Problem, który jest, jest problemem rzeczywi-
stym, ta metoda leczenia w Polsce właściwie jest do-
stępna dla pacjentów od około 20 lat, na świecie
w niektórych krajach dłużej, w niektórych krócej.
Powiem państwu tylko – i wywnioskujecie państwo,
jakie jest nasze stanowisko w tej sprawie, a szczegól-
nie moje – że byłoby rzeczą bardzo niedobrą, gdyby
podkomisja lub komisja nadzwyczajna, od państwa
to zależy, zdecydujecie o tym, nie zajęła się w ogóle
problemem. Wydaje mi się, że prace powinny trwać,
oczywiście również z naszym udziałem – a ja będę
delegowany z ramienia Ministerstwa Zdrowia do tej
sprawy – i powinno się doprowadzić do rozwiązania,
które być może nie usatysfakcjonuje wszystkich ze
względu na ich poglądy, ale dyskusja powinna być
merytoryczna. Myślę, że przewodniczący takiej ko-
misji nadzwyczajnej lub podkomisji powoła jako eks-
pertów również etyków, filozofów, czyli wszystkich,
których posłowie będą uważali za niezbędnych do
podjęcia właściwej decyzji. Natomiast nie wyobrażam
sobie, żeby w parlamencie, demokratycznym pań-
stwie prawnym nie były respektowane poglądy, któ-
re demokratyczny świat przyjął, zważywszy również
na to, że ustawa, która, mam nadzieję, że powstanie,
że w tej kadencji jeszcze zostanie uchwalona, nikomu
niczego nie nakaże. Ona tylko stworzy możliwość,
z poszanowaniem poglądów wszystkich i z możliwymi
maksymalnymi obwarowaniami, tak aby nic się nie
działo niezgodnie z ustanowionym nowym prawem.
Najgorszy jest brak prawa. Nie można tworzyć
takiego prawa albo uciekać od tworzenia prawa, żeby
to się wszystko działo w sposób nieuregulowany. Je-
den z posłów lewicy powiedział, że to jest dopuszczal-
ne prawem. Niezupełnie, po prostu nie ma zakazu
prawnego, żeby tę metodę leczenia stosować. Nato-
miast najgorszą rzeczą w moim odczuciu byłoby, gdy-
by się stało tak, że ustanowiono by prawo, które by-
łoby prawem polegającym na karaniu, czyli prawo,
które w momencie uchwalenia stworzyłoby podziemie
i mielibyśmy znowu kogo ścigać. Takie prawo jest
prawem a priori moim zdaniem złym. Państwo jako
posłowie zdecydujecie, czy skierujecie do podkomisji
czy komisji nadzwyczajnej wszystkie cztery pakiety,
czy niektóre z nich. Natomiast myślę, że kilka z nich
jest szczególnie godnych uwagi. Są one bowiem zgod-
ne z poglądami czy z sumieniem lekarzy będących
katolikami, też jestem katolikiem.
Lekarz wykorzystuje zawsze wszystkie możliwo-
ści leczenia, a do niektórych metod ucieka się w osta-
teczności. Nie są mi znane takie przypadki –zadawa-
no mi tu bowiem pytania o to, czy leczenia metodą
in vitro dokonuje się wcześniej, niż powinno – nie
znam takich przypadków, nie są znane takie przy-
padki Ministerstwu Zdrowia. Nie jest to leczenie,
którego stosowanie w przypadku kobiety jest szcze-
gólnie przyjemne. W związku z tym wykorzystuje się
wszystkie inne możliwości leczenia, łącznie z lecze-
niem farmakologicznym, które ma doprowadzić do
tego, żeby para mogła mieć upragnione dziecko.
Ostatecznością jest zapewnienie jej możliwości in vi-
tro. To jest wybór każdego człowieka zgodny z jego
sumieniem. Rozumiem, że akt prawny, który ma
szansę powstać, nikomu nie będzie tego nakazywał.
Nie będzie zobowiązywał do tego żadnej pary, nie
będzie do tego przymuszał żadnego lekarze. Lekarze
mają swój Kodeks Etyki Lekarskiej, który również
daje pewne możliwości. Natomiast pozbawienie Po-
laków tej nowoczesnej metody nie jest zgodne z po-
glądem Unii Europejskiej, dyrektywami, które mamy
implementować.
Myślę, że w ramach dobrze tworzonego prawa
taka ustawa powinna powstać. Na pewno w ramach
tej podkomisji będą się toczyły różne spory. Prośbę
też mam jedną o to, żeby toczona tam dyskusja była
merytoryczna, a nie była toczona w sposób emocjo-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia
Marek Twardowski
nalny, na zasadzie, że jedna partia ma patent na nie-
omylność, drugą można potępić, bo jest inną partią,
my się z nią nie zgadzamy. Myślę, że tutaj dyskusje
powinny odbywać się wyłącznie na poziomie meryto-
rycznym. Może to powinna być Komisja Nadzwyczaj-
na, może ten pomysł – to państwo zdecydujecie – jest
pomysłem lepszym niż tworzenie zwykłej podkomisji,
jak to się zazwyczaj czyni.
Czy mamy środki finansowe na współpłacenie
w tym przypadku, bo nigdy nie powiedzieliśmy, że
będziemy w całości i w sposób nieograniczony dopła-
cać do procedury in vitro? Tak, mogę powiedzieć, że
jeżeli Sejm, parlament Rzeczypospolitej tak postano-
wi, to minister zdrowia wykona taką delegację i na
in vitro będą przeznaczone środki finansowe, m.in.
poprzez odpowiednie negocjacje z koncernami farma-
ceutycznymi. Niedługo będziemy o tym mówić. Róż-
nego rodzaju poczyniliśmy kroki, przetasowania
i środki finansowe, jeżeli będą tylko potrzebne, bo
parlament uchwali taką ustawę, na in vitro będą, czy
to jeszcze w roku 2010, myślę jednak, że bardziej
w 2011 r. Zresztą niejednokrotnie pani minister Ewa
Kopacz i pan premier mojego rządu deklarowali, że
jest wola naszego rządu, żeby do metody in vitro
w określonych przypadkach dopłacać, żeby była ona
dostępna nie tylko dla ludzi bogatszych – nie mówię
bogatych, bo oni sobie i tak zawsze w życiu poradzą,
tak jest wszędzie na świecie – tylko żeby była ona
dostępne dla ludzi niezależnie od majętności. Tutaj
mówimy o tych, których na takie próby – często bo-
wiem jest potrzebna niejedna, ale więcej, o czym pań-
stwo wiecie – nie stać. Chodzi o to, żeby można było
im to zrefundować ze środków publicznych, bo ci lu-
dzie, którzy bardzo chcą mieć dziecko, też płacą
składkę zdrowotną, tak jak my wszyscy.
Szczegółowo, jeżeli będzie potrzeba, będę się usto-
sunkowywał z ramienia resortu w czasie prac komi-
sji. Tyle w tej chwili chciałem oświadczyć w imieniu
Ministerstwa Zdrowia. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję bardzo panu ministrowi.
Oczywiście, panie ministrze, przyjmujemy uwagę
skierowaną do Wysokiej Izby, aby dyskusja nad me-
todą in vitro w komisji sejmowej była merytoryczna.
Myślę jednak, że przypominanie o tym w tej chwili
nie jest potrzebne.
W trybie sprostowania pan minister Marek Balic-
ki chciał zabrać głos, tak?
Proszę bardzo.
Poseł Marek Balicki:
Dziękuję bardzo, panie marszałku.
Pan minister w swojej wypowiedzi nawiązał do
tego, co ja mówiłem w kwestii, czy stosowanie dzisiaj
259
procedury in vitro jest legalne czy nie. Ponieważ pan
minister powiedział w ten sposób, że mogłyby po-
wstać wątpliwości, więc z całą mocą chciałbym pod-
kreślić, że stosowanie metody in vitro dzisiaj jest
legalne. W naszym porządku konstytucyjnym jest
tak, że to władze państwowe po to, żeby móc działać,
potrzebują ustawowej podstawy, natomiast w przy-
padku obywateli to, co nie jest zakazane, jest dozwo-
lone. Nie ma wątpliwości natomiast – jak rozumiem
– ze strony żadnego z wnioskodawców, że potrzebna
jest szczególna ustawa regulująca ten obszar, ale sto-
sowanie in vitro dzisiaj jest legalne. To znaczy gdy-
byśmy nie przyjęli żadnej ustawy, to nadal wszyscy
lekarze i zakłady opieki zdrowotnej stosujący tę me-
todę będą mogli ją stosować. Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję panu ministrowi.
Teraz na zakończenie dyskusji prawo głosu mają
przedstawiciele wnioskodawców.
O wystąpienie jako pierwszego prosimy pana po-
sła Bolesława Piechę.
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na początku dzię-
kuję za życzenia, które padły ze strony pana ministra
z tej trybuny. Rozumiem, że nie ma stanowiska rządu,
więc przedstawione dywagacje są bez pokrycia. Był-
bym zadowolony, gdyby to były deklaracja i stanowi-
sko rządu, a więc stanowisko przyjęte przez Radę
Ministrów, a nie osobiste zdanie pana ministra. Pro-
siłbym jednak o stosowanie się do określonego trybu
występowania w tej Izbie, bo albo się ma mandat do
występowania, albo się go nie ma. Jeżeli nie ma sta-
nowiska rządu w tej sprawie, to rozumiemy to.
Chciałbym teraz odpowiedzieć na kilka pytań,
które zostały mi zadane. Przede wszystkim padło
pytanie zasadnicze ze strony pani poseł Fabisiak
o istotę ludzką. Otóż mamy do czynienia z konwen-
cją, która mówi o prawach człowieka i obronie god-
ności istoty ludzkiej. Taki jest tytuł, chodzi o drugą
część, o godność istoty ludzkiej. Mówi się tam o klo-
nowaniu, eksperymentach na embrionach ludzkich,
czyli o czym? O istocie ludzkiej. Sądzę, że trzeba zaj-
rzeć do wszystkich możliwych źródeł, ale ta między-
narodowa konwencja, którą Polska podpisała, po-
twierdza wyraźnie, że mówimy o istocie ludzkiej.
Jeśli chodzi o kwestie dotyczące istoty ludzkiej, to
pewne pytanie w tym zakresie postawił pan poseł
Katulski. Panie pośle, załóżmy, że jest pan we Fran-
cji, kraju absolutnie neutralnym światopoglądowo,
w jakim stopniu, wiedzą dokładnie ci, którzy bywali
tam na uroczystościach państwowych, na przykład
pogrzebie katolickim, i widzieli, jak się zachowują
i muszą się zachowywać władze państwowe. Czy we
Francji przeprowadzi pan aborcję embrionu ludzkie-
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
260 Projekty ustaw dotyczące metody in vitro
Poseł Bolesław Grzegorz Piecha
go powyżej 12. tygodnia życia? Nie przeprowadzi pan.
Pan mówił, że w zasadzie to jest wolność wyboru i co
można zrobić. A dlaczego nie…
(Poseł Jarosław Katulski: Ale ja w ogóle nie mó-
wiłem o aborcji.)
Dlaczego w związku z tym tego nie chronić? Sko-
ro chronimy kogoś, kto ma 70… przepraszam, 84 dni,
to dlaczego nie chronić tego, kto ma 1 godzinę albo
1 dzień? To pytanie zostawiam bez odpowiedzi.
W związku z tym tego typu argumentów trudno jest
używać. Wiek 12 tygodni został określony w usta-
wach aborcyjnych wielu krajów jako pewna granica,
natomiast są państwa, w których może być przepro-
wadzana tzw. późna aborcja. Uregulowania prawne
też są stanowione w jakiś sposób arbitralnie, więc
sądzę, że również mamy prawo pewne rzeczy tak re-
gulować, tak to jest.
Pani poseł Mucha mówiła o kwestiach in vivo i in
vitro. To jest bardzo ciekawe porównanie, bardzo
ciekawa rzecz, bo rzeczywiście w naturze występuje
coś, co się nazywa poronieniem samoistnym albo sub-
klinicznym, kiedy po prostu nie dochodzi do zagnież-
dżenia zapłodnionej komórki jajowej z powodu różne-
go rodzaju defektów, nazywanych defektami letalny-
mi. Kto o tym decyduje? Ja powiem, że Bóg, ktoś
powie, że natura, a ktoś inny, że biologia. A co pro-
ponujecie w swojej ustawie? Pokazujecie, że wszystko
w rękach pana boga, który nazywa się lekarz, czyli
on jest demiurgiem, który ocenia, czy jest szansa na
powodzenie, czy nie. Jest tym demiurgiem zastępu-
jącym wymienione przeze mnie – do wyboru – poję-
cia. Nie jestem zwolennikiem, mimo iż sam jestem
lekarzem, oddawania takiej władzy jednemu zawo-
dowi: lekarskiemu. Liczba procesów, które toczą się
w Polsce – już nie mówię na świecie – o różnego ro-
dzaju zaniedbania wśród tej grupy zawodowej jest
przecież znana. To są ludzie, niestety również omyl-
ni, nawet jeśli bardzo rzetelnie wykonują swój zawód.
Nie jestem więc za tym, żeby przekazać całą władzę
temu demiurgowi lekarzowi.
Pani poseł Kozłowska-Rajewicz pytała mnie rów-
nież o klauzulę sumienia. Dlaczego to pielęgniarki
mają jej nie podlegać? Dlaczego nie? Rzeczywiście
w tym projekcie daliśmy takie prawo, żeby pielę-
gniarka również mogła decydować o tym, w czym
uczestniczy, tak jak lekarz. Natomiast rzeczywiście
skreśliliśmy drugą część tego zdania, które tam jest,
że lekarz ma obowiązek wskazania kliniki, która
wykonuje określony zabieg. A niby dlaczego? Czy taki
obowiązek nie powinien spoczywać na państwie?
Dlaczego lekarz ma wskazywać, gdzie można zrobić
in vitro, gdzie można wykonać taki czy inny zabieg,
z którym się nie zgadza? Dlaczego to lekarza obciąża
się odpowiedzialnością za skierowanie – mówię oczy-
wiście o innym temacie – do aborcji w innym ośrod-
ku, bo on tego nie zrobi?
(Poseł Agnieszka Kozłowska-Rajewicz: Ale zga-
dzam się...)
Spokojnie. Ta klauzula dla pielęgniarek również
jest tutaj konieczna.
Tam było wiele zastrzeżeń, że mówiliśmy tylko
o in vitro. Tak, bo to ogniskuje nasze emocje. Projekt
ustawy jest jednak bardzo szeroki, wystarczy go
przeczytać. Oczywiście mówiliśmy również o wielu
kwestiach, na przykład o czymś, co nazywa się od-
szkodowaniem państwa za tzw. złe urodzenie. Takie
sytuacje również mają miejsce. Uważamy, że państwo
nie ponosi odpowiedzialności za złe urodzenie, nato-
miast polskie sądy wyceniły to w przypadku pewne-
go małżeństwa W. Sprawa jest znana, nie będę tutaj
cytował nazwiska, mam je zapisane. Urodziło się tam
jedno dziecko z zespołem wad wrodzonych genetycz-
nie uwarunkowanych, druga ciąża była poddawana
badaniom prenatalnym i stwierdzono, że może uro-
dzić się podobne dziecko. Nie dokonano aborcji z róż-
nych przyczyn. Dziecko się urodziło, państwo zapła-
ciło wieleset milionów złotych odszkodowania za złe
urodzenie. Tak więc również mówimy o tym w tym
projekcie, to są też zagadnienia stricte bioetyczne
i etyczne.
Padło jeszcze wiele tych pytań, natomiast jedno
z nich, które mnie generalnie troszeczkę, tak jak po-
wiedziałem, poraża, dotyczyło środków wczesnopo-
ronnych. Nie bardzo wiem, jak się do tego ustosun-
kować.
Pojawiła się też kwestia definicji embrionu. Ona
jest taka, jaka jest, taki mamy stan wiedzy, tak ten
stan wiedzy przekuliśmy w słowa. Wiem, że czasami
trudno jest dobierać słowa. Wiem również, że to one
w sumie stanowią prawo, bo to je odczytujemy. Jeże-
li jest więc propozycja innej definicji, szerszej, lepszej,
jesteśmy na to otwarci. Nie uzurpujemy sobie prawa
do jedynej mądrości. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję.
(Poseł Jarosław Katulski: W trybie sprostowania.)
W trybie sprostowania, proszę bardzo.
Poseł Jarosław Katulski:
Dziękuję bardzo, panie marszałku.
Panie ministrze, muszę powiedzieć, że z wielką
przykrością muszę tutaj sprostować. Pan imputował
mi wprost, że jestem zwolennikiem aborcji.
(Poseł Bolesław Grzegorz Piecha: Nie, nie, nie.)
Rzekomo tak było w mojej wypowiedzi. Otóż
oświadczam panu, że nie jestem zwolennikiem abor-
cji. Z mojej wypowiedzi w żaden sposób to nie wyni-
kało. Natomiast to, że w procesie in vitro zamraża
się część zarodków, to jest prawda. Podkreślam jed-
nak z całą mocą, że nie niszczy się ich, czyli żadnej
aborcji się nie dokonuje. Pan jako ginekolog powinien
to wiedzieć. (Oklaski)
(Poseł Bolesław Grzegorz Piecha: Ja to wiem.)
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Projekty ustaw dotyczące metody in vitro. Oświadczenia poselskie
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję.
Sprostowanie wygłosił pan poseł Jarosław Ka-
tulski.
O zabranie głosu proszę panią poseł Małgorzatę
Kidawę-Błońską.
Proszę bardzo, pani poseł.
Poseł Małgorzata Kidawa-Błońska:
To prawda, rzeczywiście, większość pytań, które
padały dzisiaj na tej sali, to były pytania retoryczne,
na które trudno jest tutaj odpowiedzieć. Odniosę się
do dwóch, które były dosyć precyzyjne. Mówił już
o tym pan poseł Piecha. Rzeczywiście, zarówno
w przypadku normalnego zapłodnienia in vivo, jak
i in vitro pewne zarodki po prostu giną. Procentowo,
z tego co wiemy, stosunek jest mniej więcej taki sam.
Tak że te zarodki, które są mrożone, potem są za-
gnieżdżane w łonie kobiety, w takim samym stopniu
ulegają zniszczeniu, jak te w sposób naturalny. Tak
więc tutaj nie można powiedzieć, że mrożenie zarod-
ków powoduje ich niszczenie.
W naszym projekcie nie ma żadnej selekcji, wszyst-
kie zarodki są traktowane w taki sam sposób, nie ma
wyboru zarodków...
(Poseł Bolesław Grzegorz Piecha: Nie ma selekcji,
ponieważ wszystko robią lekarze.)
Nie, nie ma selekcji. Proszę tego nie mówić. W tym
projekcie tego nie ma. Wszystkie zarodki są trakto-
wane w taki sam sposób. Natomiast naprotechnolo-
gia jest formą diagnostyki stosowaną we wszystkich
formach leczenia. Na przykład braku ciągłości jajo-
wodów tą metodą się nie wyleczy. A więc te metody
są bardzo dobre, ale w pewnym momencie trzeba
wprowadzić inne metody leczenia, farmakologiczne-
go, i zabiegi medyczne. Inaczej nie da się tego zrobić.
To jest tylko fragment długiego procesu leczenia,
któremu są poddawane wszystkie pary, które leczą
się tak długo. (Oklaski)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję, pani poseł.
W imieniu posłów wnioskodawców wystąpi jesz-
cze pani poseł Teresa Wargocka.
Czy pani poseł Wargocka chciałaby zabrać głos?
(Poseł Teresa Wargocka: Króciutko.)
Proszę bardzo.
Poseł Teresa Wargocka:
Dziękuję bardzo.
Na większość pytań odpowiedział pan poseł Pie-
cha. Jako poseł wnioskodawca ustawy o zakazie me-
tody in vitro chciałabym króciutko skonstatować, że
261
dyskusja jest bardzo trudna i potwierdziła to,
o czym mówiłam na wstępie swojego wystąpienia,
że w zasadzie projekty ustaw mieszczą się w dwóch
nurtach. Trzy projekty w większym stopniu kładą
nacisk na ochronę życia ludzkiego i godności ludz-
kiej, projekt pani poseł Kidawy-Błońskiej, poparty
głosami posłów z lewicy, bardzo wyraźnie argumen-
tuje potrzebę rozwiązania problemu, jaki występuje
w sytuacjach, kiedy pary stwierdzają niepłodność,
czyli prawo do dziecka, prawo do sztucznej prokre-
acji. Oczywiście było dużo zamieszania pojęciowego,
gry słów, pewnego relatywizmu moralnego, ale my-
ślę, że prace pomimo wszystko przebiegły w sposób
dość spokojny i konstruktywny. Mam nadzieję, że
projekt ustawy, który reprezentuję, będzie skiero-
wany do dalszych prac w komisji. Liczę na to. Dzię-
kuję bardzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję, pani poseł.
Zamykam dyskusję*).
W dyskusji zgłoszono wnioski. Właściwie są to
dwa wnioski: o odrzucenie wszystkich przedstawio-
nych projektów ustaw w pierwszym czytaniu oraz
o skierowanie projektów ustaw z druków nr 3466,
3467 i 3471 do komisji nadzwyczajnej, która powinna
zostać powołana w celu ich rozpatrzenia.
Do głosowania nad tymi wnioskami przystąpimy
na następnym posiedzeniu Sejmu.
Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 76. po-
siedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
Informuję, że zgłosił się pan poseł w celu wygło-
szenia oświadczenia poselskiego.
Czy ktoś z pań i panów posłów zgłasza się jeszcze
do wygłoszenia oświadczenia?
(Głos z sali: Pan poseł Warzecha.)
Jeszcze pan poseł Warzecha.
Pierwszy oświadczenie wygłosi pan poseł Andrzej
Ćwierz.
Proszę bardzo.
Poseł Andrzej Ćwierz:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dniach 2 i 3
października w Jarosławiu odbyły się uroczyste ob-
chody 70. rocznicy powstania Zespołu Szkół Drogo-
wo-Geodezyjnych i Licealnych im. Augusta Witkow-
skiego. Zespół Szkół Drogowo-Geodezyjnych i Lice-
alnych w Jarosławiu powstał w latach 1940–1941
przy Państwowej Szkole Budownictwa. Szkoła ta od
początku swojego istnienia prężnie się rozwijała i po-
mimo trudnych i niesprzyjających warunków eduka-
cyjnych absolwenci byli bardzo dobrze przygotowani
do studiów i do przyszłej pracy. Było to zasługą głów-
*) Teksty wystąpień niewygłoszonych – w za-
łączniku nr 1.
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
262 Oświadczenia poselskie
Poseł Andrzej Ćwierz
nie grona pedagogicznego, w którym znalazło się wie-
lu pracowników naukowych Politechniki Lwowskiej,
uchodźców wojennych z rejonu dawnej Polski, a obec-
nie Ukrainy. Charakter szkoły zmieniał się przez lata,
a szkolnictwo zostało zreorganizowane. W roku szkol-
nym 1972/1973 nastąpiło połączenie Technikum Dro-
gowego i Technikum Geodezyjnego, które powstało
w połowie lat 40., a rok później utworzono Policealne
Studium Zawodowe o specjalności „geodezja” dla ab-
solwentów liceum ogólnokształcącego.
Pomimo pogorszenia warunków lokalowych szko-
ły Technikum Drogowo-Geodezyjne okazało się być
jedną z najlepszych placówek tego typu w kraju.
W tych latach działalność i aktywność technikum nie
ograniczała się jedynie do edukacji i wychowania
młodego pokolenia, ale bardzo ważną rolę w życiu
szkoły i uczniów odgrywały teatr szkolny, zespół mu-
zyczny, koła zainteresowań oraz aktywne sposoby
rozwijania umiejętności sportowych, o czym świad-
czy późniejsza działalność uczniów w jarosławskich
i rzeszowskich klubach sportowych. Od początku ist-
nienia szkoły organizowane były również wycieczki
turystyczno-krajoznawcze i naukowe do przedsię-
biorstw, obozy wędrowne, zimowiska, spływy kaja-
kowe. Uczniowie mieli możliwość uczestniczenia
w Ochotniczych Hufcach Pracy organizowanych
w kraju i za granicą. Technikum Drogowo-Geodezyj-
ne to szkoła, która od zawsze dbała, rozwijała, kształ-
towała wśród swoich wychowanków najwyższe war-
tości i krzewiła poczucie wolności oraz zapoczątko-
wała powstanie struktur niezależnych związków
zawodowych. Nauczyciele wraz z uczniami prowadzi-
li działalność polityczną, która przyniosła ojczyźnie
wolność. Bohaterami tamtych lat byli prześladowani
uczniowie oraz internowani nauczyciele, wśród nich
znany opozycjonista, późniejszy poseł i senator RP,
zmarły przed kilku laty Andrzej Mazurkiewicz.
Współcześnie Zespół Szkół Drogowo-Geodezyj-
nych i Licealnych nazywany jest Politechniką Jaro-
sławską ze względu na wysoki poziom nauczania oraz
wykształcenia kadry naukowej. Jest to szkoła, która
uczestniczy w wielu nowatorskich programach edu-
kacyjnych. Niektórzy uczniowie to olimpijczycy na
szczeblu ogólnopolskim w zakresie olimpiad geode-
zyjnych, geograficznych, wiedzy ekologicznej, a także
laureaci licznych konkursów o randze ogólnopolskiej,
wojewódzkiej, regionalnej i powiatowej. Dowodem
znaczenia i poziomu szkoły jest wysoki poziom kształ-
cenia i 100-procentowa zdawalność egzaminów ma-
turalnych, a także wysokie oceny z egzaminów po-
twierdzających kwalifikacje zawodowe wśród geode-
tów i drogowców.
Szkoła otwiera swoich uczniów na potrzeby in-
nych i promuje postawy prospołeczne poprzez dzia-
łalność charytatywną i akcje „Pozytywnie zakręce-
ni” czy „Pomóż rodakom na Wschodzie”. Ponadto
uczniowie mają możliwość uczestniczenia w licznych
wyjazdach edukacyjnych, np. do Wielkiej Brytanii,
Niemiec, a także spotkaniach i wspólnych przedsię-
wzięciach naukowych z rówieśnikami z Ukrainy.
Z okazji jubileuszu chciałbym życzyć całej społecz-
ności szkolnej, panu dyrektorowi, nauczycielom i uczniom,
aby praca z uczniami dawała nieustanną radość ze
wzbogacania osobowości waszych wychowanków, aby
nauka w szkole była źródłem sukcesów i coraz to no-
wych osiągnięć oraz żeby lata tu spędzone przez
uczniów były zawsze mile wspominane. Dziękuję bar-
dzo. (Oklaski)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję bardzo, panie pośle.
Myślę, że może pan śmiało przekazać, że przyłą-
czamy się wszyscy do życzeń dla pracowników i osób
związanych z tą zasłużoną szkołą. Dziękuję.
Teraz oświadczenie wygłosi pan poseł Jan Wa-
rzecha.
Proszę bardzo.
Poseł Jan Warzecha:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiaj chciałbym
wygłosić oświadczenie poselskie dotyczące św. An-
drzeja Boboli.
Na listopad 2010 r. Prawo i Sprawiedliwość powia-
tu dębickiego zaplanowało poświęcenie swojego
sztandaru. Oprócz pięknego hasła i wyhaftowanego
logo, na sztandarze widnieje wizerunek św. Andrze-
ja Boboli, drugorzędnego patrona Polski.
Andrzej Bobola urodził się w 1591 r. w Strachoci-
nie koło Sanoka na Podkarpaciu w rodzinie wyróż-
niającej się szlachetnym pochodzeniem i żarliwym
przywiązaniem do wiary katolickiej. Z domu wyniósł
staranne wychowanie. W młodym wieku odznaczał
się dużym temperamentem, niecierpliwością i upo-
rem. Gdy w wieku 19 lat przyjęty został do nowicjatu
w Wilnie, musiał toczyć długą i ciężką walkę we-
wnętrzną w dążeniu do doskonałości.
Studiował filozofię, ale ukończył również studia
pedagogiczne na Akademii Wileńskiej. Gdy został
kapłanem, odbył wiele podróży misyjnych, by w mia-
stach i wioskach szerzyć w głoszonych kazaniach
wiarę katolicką w czasie poważnego kryzysu, jaki
miał miejsce w obliczu schizmy na Wschodzie. W swo-
ich naukach nakłaniał do łagodzenia sporów, unika-
nia podziałów i powrotu do chrześcijańskiej moral-
ności. Siły kozackie przypuściły zaciekły atak na
katolicką ludność i jej duszpasterzy głoszących kaza-
nia i prawdy Ewangelii. Brutalnie niszczono kościoły
i klasztory, kapłanów i wiernych zabijano.
Andrzej Bobola, nie lękając się cierpień i śmierci,
jeszcze bardziej pracował nad tym, aby uchronić jak
najwięcej ludzi od odejścia od wiary katolickiej.
W 1657 r. podczas uroczystości Wniebowstąpienia
w Janowie Poleskim został schwytany przez wrogów
wiary katolickiej. W dzień targowy na rynku Janowa
 76. posiedzenie Sejmu w dniu 22 października 2010 r.
Oświadczenia poselskie
Poseł Jan Warzecha
postawiono go przed starszyzną kozacką i próbowano
bezskutecznie wymusić oświadczenie, że wyrzeka się
wiary i łacinników. Wtedy Kozacy rozpoczęli tortury.
Przypalali go ogniem, wbijali mu drzazgi za paznok-
cie. Zdarli mu skórę z głowy, z rąk i na kształt orna-
tu z pleców i piersi i posypali plewami z orkiszu. Na-
stępnie odcięto mu nos i wargi, a ponieważ torturo-
wany jeszcze żył, zapytano, czy wyrzeka się wiary.
Andrzej Bobola jęknął ostatkiem sił, że nie. Wtedy
wyrwali mu język, wyłupili prawe oko, powiesili za
nogi i szydzili. Na wieść o zbliżającym się regimencie
Naruszewicza Kozacy odcięli sznur i męczennik ru-
nął na ziemię, dając jeszcze oznaki życia. Dowódca
dobił go szablą i kozacka wataha uciekła z Janowa.
Wiele perypetii było z ciałem i trumną Andrzeja
Boboli. Po latach odnaleziono jego ciało i okazało
się, że nie uległo rozkładowi. Do miejsca pochówku
męczennika w Pińsku ściągali pielgrzymi, a jego
ciało stało się przedmiotem kultu religijnego. W 1775 r.
Ojciec Święty Benedykt XIV zaliczył Andrzeja Bo-
bolę w poczet męczenników Kościoła, oświadczając,
iż poniósł śmierć za wiarę. W 1853 r. Andrzej Bobo-
la został beatyfikowany, a po odzyskaniu niepodle-
głości przez Polskę w 1938 r. Ojciec Święty Pius XI
dokonał jego kanonizacji. Relikwie św. Andrzeja zło-
żono do kaplicy ojców jezuitów w Warszawie przy ul.
Rakowieckiej. W 2002 r. św. Andrzej Bobola jest
obok św. Wojciecha i św. Stanisława ogłoszony pa-
tronem Polski.
W chwilach trudnych doświadczeń narodowych
potrzebne jest ludziom wsparcie duchowe. Przykła-
dem i ostoją dla cierpiących i upokarzanych bywają
ci, którzy sami wycierpieli i krzepią swoją postawą
ludzi wgniatanych w ziemię.
(Koniec posiedzenia o godz. 13 min 45)
263
Przykro to stwierdzić, ale w dzisiejszych czasach
nie brakuje nam przykładów poniżania ludzi. Przy-
kładem jest zamordowany ksiądz Jerzy Popiełuszko.
Niedawno w telewizji Polacy widzieli upokarzanych
wiernych modlących się pod krzyżem poświęconym
ofiarom katastrofy smoleńskiej. Kilka dni temu
w Łodzi dokonano morderstwa na asystencie europo-
sła PiS i ciężko zraniono innego asystenta posła. Ten
człowiek, słysząc język agresji w mediach wobec naj-
większej partii opozycyjnej, wykonał wyrok na jej
przedstawicielach jak Kozacy na Andrzeju Boboli.
Dziękuję. (Oklaski)
Wicemarszałek Marek Kuchciński:
Dziękuję panu posłowi.
Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie*).
Informacja o wpływie interpelacji, zapytań oraz
odpowiedzi na nie została paniom i panom posłom
doręczona w druku nr 3480**).
Na tym zakończyliśmy 76. posiedzenie Sejmu Rze-
czypospolitej Polskiej.
Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przej-
rzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.
Porządek dzienny 77. posiedzenia Sejmu, zwoła-
nego na dni 27, 28 i 29 października 2010 r., został
paniom i panom posłom doręczony.
Zamykam posiedzenie Sejmu.
(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszał-
kowską)
*) Teksty wystąpień niewygłoszonych – w załączniku nr 1.
**) Teksty interpelacji i zapytań poselskich oraz odpowiedzi
na interpelacje i zapytania – w załącznikach nr 1 i 2 w Aneksie
do Sprawozdania Stenograficznego z 76. posiedzenia Sejmu.

Teksty wystąpień niewygłoszonych
Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrio-
nu ludzkiego
Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrio-
nu ludzkiego oraz Polskiej Radzie Bioetycznej
i zmianie innych ustaw
Pierwsze czytanie poselskiego projektu usta-
wy o podstawowych prawach i wolnościach
człowieka w dziedzinie zastosowań biologii
i medycyny oraz o utworzeniu Polskiej Rady
Bioetycznej
Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny
i opiekuńczy
Pierwsze czytanie poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o pobieraniu, prze-
chowywaniu i przeszczepianiu komórek, tka-
nek i narządów
Pierwsze czytanie poselskiego projektu usta-
wy o zakazie zapłodnienia pozaustrojowego
i manipulacji ludzką informacją genetyczną
– punkty 28., 29., 30., 31., 32. i 33. porządku dzie-
nego
Poseł Andrzej Bętkowski (Klub Parlamentar-
ny Prawo i Sprawiedliwość)
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nawiązując do
omawianego projektu ustawy o ochronie genomu
ludzkiego i embrionu ludzkiego oraz Polskiej Radzie
Bioetycznej i zmianie innych ustaw, chcę odnieść się
do zapisów art. 45 pkt 1, który mówi o wydawaniu
i cofaniu zezwolenia prezesa Urzędu ds. Biomedycy-
ny w przypadku wykonywania procedur medycznie
wspomaganej prokreacji, i zapytać: W jakiej formie
byłoby udzielane/cofane zezwolenie prezesa Urzędu
ds. Biomedycyny we wskazanym przypadku? Czy
byłaby to forma decyzji o charakterze administracyj-
nym, czy uznaniowym? Czy przewidziana jest moż-
liwość odwołania się od powyższego stanowiska pre-
zesa Urzędu ds. Biomedycyny?
Poseł Artur Górski (Klub Parlamentarny Pra-
wo i Sprawiedliwość)
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mówimy o kilku
projektach odnoszących się do metody sztucznego
Załącznik nr 1
zapłodnienia in vitro. Widzimy wyraźnie, że jest spór
między przeciwnikami i zwolennikami tej metody.
Wiemy, że jest ona kontrowersyjna, a z moralnego
punktu widzenia, z pozycji nauczania Kościoła kato-
lickiego jest wręcz niedopuszczalna, bo obok nowego
życia przynosi śmierć i narusza godność osoby ludz-
kiej. Czy zatem nie powinniśmy naszej uwagi skiero-
wać w innym kierunku, ku metodzie niekontrower-
syjnej, czyli ku naprotechnologii?
Niedawno 100 polskich naukowców wystosowało
list otwarty do posłów, w którym zaapelowało o wpro-
wadzenie ustawowego zakazu stosowania procedury
in vitro, jako drastycznie niehumanitarnej, oraz
o szerokie upowszechnienie naprotechnologii i za-
pewnienie jej pełnej refundacji z Narodowego Fun-
duszu Zdrowia. Ludzie nauki napisali w swoim apelu,
że naprotechnologia jest pozytywną metodą pomocy
małżonkom pragnącym poczęcia i urodzenia dziecka.
Naprotechnologia – czytamy w liście – to nowoczesna
metoda diagnozowania i leczenia niepłodności na
podstawie tzw. modelu Creightona, służącego precy-
zyjnej obserwacji organizmu kobiety w czasie jej na-
turalnego cyklu. Na żadnym etapie stosowania na-
protechnologii nie dochodzi do niszczenia poczętych
istot ludzkich, naruszenia godności małżonków i po-
czętej istoty ludzkiej oraz zachowane są ekologiczne
zasady prokreacji. Należy też podkreślić, że napro-
technologia w porównaniu z procedurą in vitro jest
bardziej skuteczna i kilkakrotnie mniej kosztowna.
Metoda ta w wielu przypadkach, stosowana szcze-
gólnie u par z ograniczoną płodnością, przywraca
małżonkom nadzieję na uzyskanie poczęcia drogą
naturalną. Przede wszystkim jednak pozwala tym
ludziom pozostać w zgodzie ze swoim sumieniem.
Mam zatem pytanie: Jaki jest stosunek pani mi-
nister zdrowia do naprotechnologii? Przede wszyst-
kim proszę o informację, czy w przyszłości będzie
możliwość wprowadzenia pełnej refundacji przez
NFZ kosztów leczenia niepłodności tą metodą. Dzię-
kuję.
Poseł Mirosław Pawlak (Klub Poselski Pol-
skiego Stronnictwa Ludowego)
Czy państwo posłowie wnioskodawcy nie zauwa-
żają jaskrawej sprzeczności zapisu art. 10 ust. 1 w sto-
sunku do zapisu art. 10 ust. 2? Czy należy wyprowa-
dzić stąd prosty wniosek, że badania naukowe opar-
2
te na genomie gamety żeńskiej lub męskiej staną się
wielką fikcją? Bo chyba wszyscy na tej sali zgodzimy
się, że każde badanie naukowe służy jakiemuś celowi,
odkryciu itp. A czemu miałoby służyć opisane bada-
nie i z jakich środków byłoby prowadzone? Czy na
podstawie treści projektu można jednoznacznie usta-
lić zakres pojęcia „obrót gametami”? Jakie sankcje
spotkają diagnostę laboratoryjnego, który odmówi
lub powstrzyma się od wykonania czynności labora-
toryjnej niezgodnej z jego sumieniem?
Poseł Henryk Siedlaczek (Klub Parlamentar-
ny Platforma Obywatelska)
Art. 20 ust. 2 projektu tejże ustawy brzmi: „Przed
przystąpieniem do procedury zapłodnienia poza-
ustrojowego partnerzy składają pisemne oświadcze-
nie co do możliwości udostępnienia utworzonych
nadliczbowych zarodków innym biorcom. Cofnięcie
zgody na udostępnienie utworzonych zarodków nad-
liczbowych innym biorcom po upływie 5 lat od daty
utworzenia zarodków jest niedopuszczalne”.
Chciałbym zapytać: Dlaczego te osoby, które wy-
rażą zgodę na udostępnienie utworzonych nadliczbo-
wych zarodków, nie będą mogły wycofać jej w dowol-
nym momencie, a jedynie przed upływem 5 lat od daty
ich utworzenia?
Poseł Piotr Stanke (Klub Parlamentarny Pra-
wo i Sprawiedliwość)
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przewodniczący
Zespołu Ekspertów Konferencji Episkopatu Polski
ds. Bioetycznych arcybiskup Hoser, niekwestionowa-
ny autorytet w tej dziedzinie, wyraził kategoryczny
pogląd, że życie ludzkie jest najwyższą wartością,
jaką człowiek posiada, i relatywizowanie go w zależ-
ności od sytuacji, od jego stadium rozwoju jest „pod-
minowaniem” bezpieczeństwa życia poszczególnych
osób i społeczeństw.
Trzeba też zgodzić się z powszechnym w moim
odczuciu stwierdzeniem, że o ile można poszukiwać
kompromisu prawnego, o tyle niedopuszczalny jest
kompromis moralny w tego typu sytuacji. Oczywiste
jest, że regulacje prawne winny uwzględniać bez-
względną ochronę życia człowieka na każdym etapie
jego rozwoju, szanować jego godność oraz wartość
rodzicielstwa samą w sobie.
W kontekście przedstawionego poselskiego pro-
jektu ustawy, który sankcjonuje procedurę in vitro,
oraz proponowanych w innym projekcie zmian, m.in.
w ustawie o pobieraniu, przechowywaniu i przeszcze-
pianiu komórek, tkanek i narządów, chciałbym zadać
pytania: Czy moralne i odpowiedzialne jest przyjmo-
wanie prawa, w którym embrion próbuje się trakto-
wać w ramach rozwiązań legislacyjnych dotyczących
tkanek? Czy w ten sposób nie degradujemy życia
i jego niemierzalnej wartości?
Oświadczenie poselskie
Poseł Andrzej Szlachta (Klub Parlamentarny
Prawo i Sprawiedliwość)
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W 30. rocznicę
powstania NSZZ „Solidarność” odbyły się w Rzeszo-
wie uroczystości, podczas których został poświęcony
sztandar Komisji Międzyzakładowej NSZZ „Solidar-
ność” Oświaty i Wychowania w Rzeszowie. Mszę św.
odprawiło 12 księży, a głównym celebransem był
ksiądz biskup Kazimierz Górny, ordynariusz rze-
szowski, który poświęcił nowy sztandar. Na sztanda-
rze umieszczono postać błogosławionej Natalii Tuła-
siewicz, patronki rzeszowskiej nauczycielskiej „Soli-
darności”. Po mszy św. Bogusława Buda, przewodni-
cząca KM NSZZ „Solidarność” w Rzeszowie, przybli-
żyła zebranym w kościele farnym uczestnikom uro-
czystości życiorys patronki.
Natalia Tułasiewicz urodziła się 9 kwietnia 1906 r.
w Rzeszowie. Uczęszczała do szkoły podstawowej
w Kętach, a od 1917 r. do Prywatnego Gimnazjum
Żeńskiego w Krakowie. Po przeniesieniu się wraz
z rodziną w 1921 r. do Poznania rozpoczęła naukę
w Gimnazjum Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej,
które ukończyła w 1926 r. Następnie rozpoczęła na-
ukę na Uniwersytecie Poznańskim na filologii pol-
skiej. Studia ukończyła w 1931 r., a w 1932 r. uzyska-
ła tytuł magistra filologii polskiej. W latach 1931–
–1937 była nauczycielką szkół poznańskich. Po wy-
siedleniu jej wraz z całą rodziną do Generalnego
Gubernatorstwa w 1939 r. pracowała w tajnym na-
uczaniu w Krakowie. Od 1943 r. przebywała w Ha-
nowerze jako pełnomocnik rządu londyńskiego i świec-
ki apostoł w ramach wydziału duszpasterskiego
konspiracyjnej organizacji „Zachód”. Swoją misję
podjęła wśród robotników, pracując z nimi w fabryce.
Wiosną 1944 r. została zdekonspirowana przez nie-
ostrożnego kuriera z Polski. Przez pół roku była wię-
ziona w Hanowerze i Kolonii, gdzie przeszła ciężkie
śledztwo. Z wyrokiem śmierci odesłana została do
hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Ravens-
brück, gdzie zginęła 31 marca 1945 r. W czerwcu
1999 r. w Warszawie papież Jan Paweł II włączył
Natalię w poczet błogosławionych w grupie 108 bło-
gosławionych męczenników.
W uroczystości poświęcenia sztandaru rzeszow-
skiej nauczycielskiej „Solidarności” brała udział
rodzina błogosławionej Natalii Tułasiewicz. Po
uroczystościach kościelnych dalsza część obchodów
odbyła się w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej
w Rzeszowie. Zasłużonym działaczom „Solidarno-
ści” wręczono odznaczenia państwowe, w tym te,
który przyznał jeszcze prezydent Lech Kaczyński.
Uroczystości rocznicowe zakończył spektakl słow-
no-muzyczny w wykonaniu aktorów rzeszowskiego
teatru.
Z gmachu polskiego Sejmu wszystkim działaczom
„Solidarności” ziemi rzeszowskiej, moim koleżankom
i kolegom, z którymi przeszedłem długą drogę do

pełnej niepodległości Polski, pragnę złożyć najlepsze
życzenia dobrego zdrowia i pomyślności w życiu oso-
bistym i dalszej działalności związkowej.
Panu przewodniczącemu zarządu regionu rze-
szowskiego koledze Wojciechowi Buczakowi życzę sił
i determinacji na kolejne lata kierowania rzeszowską
„Solidarnością”. Szczególne pozdrowienia i podzię-
kowania przekazuję koleżance Józefie Czajce, która
była członkiem założycielem struktur „Solidarności”
w 1980 r. i pierwszą przewodniczącą „Solidarności”
3
Politechniki Rzeszowskiej. Od niej nauczyłem się
pracowitości, uczciwości, konsekwencji i oddania do
reszty ideałom „Solidarności”. Z satysfakcją wspomi-
nam te 30 lat wspólnej działalności w „Solidarności”
dla wspólnego dobra, dla przyszłości Polski. To od
pani dr Józefy Czajki przejąłem kierownictwo „Soli-
darności” na Politechnice Rzeszowskiej i wspólnie
z nią pracowałem społecznie na rzecz demokratyzacji
szkolnictwa wyższego. Te lata pozostaną na zawsze
w mojej pamięci jako piękny okres służby ojczyźnie.
 Porządek dzienny

76. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

w dniach 20, 21 i 22 października 2010 r.

1. Sprawozdanie Komisji Zdrowia o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie

ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw (druki
nr 3432 i 3460).
2. Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o rządowym projekcie ustawy
o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu
oraz rynku suszu paszowego oraz niektórych innych ustaw (druki nr 3424, 3436 i 3436-A).
3. Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o rządowym projekcie ustawy
o zmianie ustawy o paszach oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (druki
nr 3358 i 3437).
4. Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o poselskim projekcie ustawy
o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych (dru-
ki nr 3368 i 3453).
5. Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o rządowym projekcie ustawy o zmianie
ustawy o portowych urządzeniach do odbioru odpadów oraz pozostałości ładunkowych ze
statków (druki nr 3238 i 3441).
6. Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o poselskim projekcie ustawy
o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełno-
sprawnych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 3292 i 3454).
7. Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Ko-
misji Zdrowia o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowot-
nej (druki nr 2138 i 3464).
8. Sprawozdanie Komisji Gospodarki o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy
o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (druki nr 3143 i 3450).
9. Sprawozdanie Komisji Gospodarki o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy
o towarach paczkowanych (druki nr 3396 i 3459).
10. Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Samo-
rządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy
o pracownikach urzędów państwowych oraz ustawy o pracownikach samorządowych (dru-
ki nr 3365 i 3446).
11. Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o rządowym projek-
cie ustawy o zmianie ustawy o usługach detektywistycznych (druki nr 3017 i 3455).
12. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony
środowiska (druk nr 3456).
13. Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o senackim projekcie ustawy o zmianie
ustawy o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywia-
du Wojskowego (druki nr 3172 i 3457).
14. Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy o zmianie
ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o zasadach
użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (druki
nr 2850 i 3458).
15. Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Spraw Zagra-
nicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji Konwencji UNESCO w sprawie ochro-
ny niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzonej w Paryżu dnia 17 października
2003 r. (druki nr 3360 i 3463).
16. Pytania w sprawach bieżących.
 17. Informacja prezesa Rady Ministrów dotycząca okoliczności tragicznych wydarzeń
w łódzkim biurze Prawa i Sprawiedliwości.
18. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypo-
spolitej Polskiej (druk nr 2989).
19. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypo-
spolitej Polskiej (druk nr 3399).
20. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Trybunale
Konstytucyjnym oraz ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów
prawnych (druk nr 3395).
21. Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o senackim projekcie
ustawy o zmianie ustawy o licencji syndyka (druki nr 3206 i 3440).
22. Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o senackim projekcie
ustawy o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (druki nr 3170 i 3439).
23. Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o:
1) senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny,
2) rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji
(druki nr 2740, 2986 i 3403).
24. Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie
ustawy Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi (druki nr 2987 i 3402).
25. Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy
o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choro-
by i macierzyństwa (druki nr 3390 i 3472).
26. Informacja dla Sejmu i Senatu o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii
Europejskiej w okresie styczeń–czerwiec 2010 r. (podczas prezydencji hiszpańskiej) (druk
nr 3353) wraz ze stanowiskiem Komisji do Spraw Unii Europejskiej (druk nr 3431).
27. Wybór nowego składu osobowego Komisji do Spraw Unii Europejskiej (druk nr 3509).
28. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrio-
nu ludzkiego (druk nr 3466).
29. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrio-
nu ludzkiego oraz Polskiej Radzie Bioetycznej i zmianie innych ustaw (druk nr 3467).
30. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o podstawowych prawach i wolnościach
człowieka w dziedzinie zastosowań biologii i medycyny oraz o utworzeniu Polskiej Rady Bio-
etycznej (druk nr 3468).
31. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny
i opiekuńczy (druk nr 3469).
32. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o pobieraniu, prze-
chowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (druk nr 3470).
33. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zakazie zapłodnienia pozaustrojowe-
go i manipulacji ludzką informacją genetyczną (druk nr 3471).
34. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku docho-
dowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy
o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez oso-
by fizyczne (druk nr 3500).
35. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku akcy-
zowym (druk nr 3502).

Obecni posłowie według załączonej do protokołu listy obecności