Professional Documents
Culture Documents
W ten sposób powstawały pierwsze próby, których celem było stwierdzenie zależności
zaliczyć teorię tzw. triad, którą szczegółowo przedstawia filmiko układzie okresowym
znajdujący się na płycie. Szerszy zakres miała zasada oktaw Newlandsa. Zgodnie z nią
właściwości chemicznych i fizycznych. W ten sposób udało się uszeregować jedynie kilka
wykazujące podobieństwo chemiczne, jeden pod drugim. Tak powstała tablica Mendelejewa,
pierwiastki o podobnych cechach chemicznych. W owym czasie znano jednak jeszcze zbyt
mało pierwiastków aby wypełnić całkowicie tablicę. Korzystając z zasady podobieństwa cech
Mendelejew obliczył i określił właściwości pierwiastków, które wówczas nie były jeszcze
znanego już pierwiastka sąsiadującego stosując przedrostek eko-, np. ekokrzem, ekobor itd. Z
2
czasem odkrycie tych pierwiastków, których cechy okazały się bardzo zbieżne z
jednak okazało się, że w kilku przypadkach nie następuje zachowanie zasady wzrastającej
chwilą stwierdzenia, że istotną cechą jest budowa atomu a konkretnie jego sfera elektronowa.
Ważna jest więc ilość elektronów czyli tzw. liczba atomowa pierwiastka a co za tym idzie
bloki energetyczne, w których znajdują się pierwiastki zbliżone pod względem właściwości
chemicznych. Tak więc wyróżnia się blok energetyczny s, który tworzą litowce i berylowce.
Następnie blok energetyczny p obejmujący sześć grup od XIII do XVIII. Grupy od III do XII
bloków s oraz p. Różnią się one ilością elektronów walencyjnych dlatego w kolejnych
dla metali, dlatego wszystkie należące do tego bloku pierwiastki to metale. Jako, że różnią się
one ilością elektronów na przedostatniej powłoce, ich zróżnicowanie chemiczne jest mniejsze
i nie tak ostre. Jeszcze mniej różnią się metale (bo zewnętrzna jest również podpowłoka s,
typowa dla metali) bloku f, gdyż tu kolejne atomy uzupełniają podpowłokę drugą od końca.
3
bloku s oraz p. Z bloku d wymienia się pojedyncze pierwiastki mianowicie chrom, żelazo i
mangan.
pierwiastka w układzie okresowym. Mogą się one okazać pomocne przy określaniu
dziale pt. Właściwości chemiczne pierwiastków a inne będzie można utrwalić rozwiązując
poniższe zadania.
Przykłady zadań
1s22s22p63s1
1s22s22p63s23p3
1s22s22p63s23p63d74s2
chemiczny ma pierwiastek
charakterystyczne konfiguracje elektronowe: s2p4; d3s2; p5s1; Które z nich należą do metali
a które do niemetali.
5) Podczas tworzenia jonu Fe3+, elektrycznie obojętny atom żelaza traci dwa elektrony s i
jeden elektron d . Podać konfigurację elektronową trzeciej powłoki powstałego jonu. Jak
wartościowość tego pierwiastka? Do której grupy on należy ? Napisać wzory tlenku tego
10) Jaki jest charakter następujących tlenków żelaza: FeO; Fe2O3; FeO3? Napisać wzory
żelazian(VI) baru
11) Czy mogą być kationami pierwiastki na następującym stopniu utlenienia: Mn(+VII);
Rozwiązania zadań
Zad. 1
Przykład 1- 1s22s22p63s1
1. Atom zawiera 11 elektronów a więc i jego liczba atomowa wynosi 11, pierwiastkiem
3. Atom posiada jeden elektron walencyjny, który znajduje się na powłoce o najwyższej
liczbie kwantowej czyli 3s1 i właśnie dlatego znajduje się w bloku energetycznym s
czyli oktet oddając jeden elektron walencyjny, co czyni bardzo łatwo i w związku z
5. Elektron walencyjny znajduje się w powłoce 3 i tym samym znajduje się w okresie
Przykład 2 – 1s22s22p63s23p3
Przykład 3 – 1s22s22p63s23p64s23d7
6
liczby kwantowej ale jest niezapełniona i dlatego traktuje się ją jak podpowłokę
walencyjną.
Zad. 2
Przykład 1 – 4s24p2 – pierwiastek znajduje się w okresie czwartym, grupie czternastej lub
Zad. 3
4f9 – zapełnianie podpowłoki f następuje jako drugie od końca, tak więc maksymalna wartość
liczby kwantowej takiego atomu musi być o dwa większa, czyli wynosi sześć a więc
6d4 – podpowłoka d zapełnia się jako przedostatnia, więc najwyższa wartość głównej liczby
Zad. 4
energetycznego p, grupa XIV, lub czwarta główna, niemetal gdyż może elektrony oddawać i
przyjmować.
d3s2 – blok energetyczny d, grupa piąta, metal gdyż posiada typową dla metali konfigurację s2
jako zewnętrzną
Zad. 5
Feo – 1s22s22p63s23p64s23d6
Fe3+ - 1s22s22p63s23d5 – szczególna trwałość tego jonu wynika z osiągnięcia bardzo korzystnej
Zad.6
wchodzi pierwiastek grupy XVI. Tak więc w połączeniach z tlenem może wykazywać
wartościowość IV oraz VI a więc tworzy tlenki o wzorach XO2 oraz XO3.
Zad. 9
W przypadku metali wykazujących wiele stopni utlenienia obserwuje się zależność
następującą. W miarę wzrostu stopnia utlenienia charakter tlenku metalu zmienia się z
zasadowego przez amfoteryczny do kwasowego, tak więc:
Cr2O3 oraz Cr2O7 – zważywszy, że chrom może być II, III oraz VI wartościowy, na drugim
stopniu wykazuje charakter zasadowy; trzecim amfoteryczny zaś na szóstym kwasowy.
Tlenek chromu(III) ma charakter amfoteryczny zaś chromu(VI) kwasowy. Podobne
rozumowanie przeprowadza się w wypadku tlenków manganu. Tlenek manganu(II), w
którym mangan ma najniższy stopień utlenienia ma charakter zasadowy i dlatego
przykładowo występuje w formie jonu prostego Mn2+, mangan na +VII stopniu utlenienia ma
charakter kwasowy, tworząc hipotetyczny kwas manganowy(VII) – HMnO4.
Zad. 10
Uwzględniając elektrowartościowości żelaza w poszczególnych związkach można
stwierdzić, że: FeO –charakter zasadowy; Fe2O3 – amfoteryczny, FeO3 – kwasowy.
Wzór związków: żelazianu(VI) potasu – K2FeO4, żelazian(VI) baru – BaFeO4
Zad. 11
Przewidując postać w jakiej mogą występować w połączeniach metale, należy
uwzględnić zasadę, że tylko na najniższych występują w postaci jonów prostych. Są to takie
stopnie utlenienia, w których dominują właściwości zasadowe, zapisuje się to w ten sposób,
że po symbolu po prawej stronie u góry zapisuje się arabską cyfrą wartość stopnia utlenienia a
następnie jego znak. W jonach złożonych, np. resztach kwasów tlenowych wartościowość
pierwiastków, ze znakiem opisuje się cyfrą rzymska (podobnie jak się to robi przy
bilansowaniu reakcji redoks). Przechodząc do odpowiedzi na pytania:
Mn(+VII) – na najwyższym stopniu utlenienia mangan ma charakter kwasowy, więc
występuje w formie jonu reszty kwasowe, kwasu manganowego(VII) – MnO4-
Cr(+VI) – jest to najwyższy stopień utlenienia chromu, więc występuje jako jon złożony np.
reszty kwasu chromowego(VI – CrO42-)
W(+VI) – jest to najwyższa wartościowość wolframu, więc występuje w formie jonu
złożonego, reszty kwasu woframowego(VI) – (WO42-)
Mn(+II) – najniższy stopień utlenienia, mangan wykazuje charakter zasadowy i tym samym
tworzy jon prosty Mn2+
Fe(+II) – najniższy stopień utlenienia, charakter zasadowy więc tworzy jony proste Fe2+
9