Czeski dla początkujących

Pos³uchaj dialogu raz jeszcze, powtarzaj¹c za lektorem:

Padá déšť, máte deštník?
Já mám.
Já taky, pojï se mnou, stejnì se vracíme
spolu.
Dobøe, mìjte se, ahoj!
Ahoj, ty taky!
Ahoj, zítra ve škole!
Máš po ruce klíèe od pokoje?
Mám, nemusíš hledat svoje klíèe.
Asi hned zapnu poèítaè a budu psát referát.
Já mám chuť na pomeranè.
Ale ještì jsem si nepøivezla talíøe a dobrý
nùž.
Mù
u si pùjèit tvoje?
Samozøejmì.
Jestli chceš, mám taky koláèe od babièky.
Stejné jako jsi pøivezla pøed mìsícem?
Ano, stejné... prosím, nabídni si!
Jsou výborné! Díky!
– Pada deszcz, macie parasol?
– Ja mam.
– Ja te¿, chodŸ ze mn¹, i tak wracamy razem.
– Dobrze, trzymajcie siê, czeœæ!
– Czeœæ, ty te¿!
– Czeœæ, do zobaczenia na uczelni (dos³. jutro
w szkole)!
– Masz pod rêk¹ klucze od pokoju?
– Mam, nie musisz szukaæ swoich kluczy.
– Chyba od razu w³¹czê komputer i bêdê pisa³a
referat.
– Ja mam ochotê na pomarañczê.
– Ale jeszcze nie przywioz³am talerzy i dobrego
no¿a.
– Mogê po¿yczyæ twoje?
– Oczywiœcie.
– Je¿eli chcesz, mam równie¿ ciastka od babci.
– Takie same, jak przywioz³aœ miesi¹c temu?
– Tak, takie same… proszê, poczêstuj siê!
– S¹ wyœmienite! Dziêki!

W dialogu wyst¹pi³y takie nowe rzeczowniki, jak: „déšť”, „klíè”, „pokoj”, „pomeranè”, „koláè”.
S¹ to formy rzeczowników rodzaju mêskiego nie¿ywotnego zakoñczonych miêkk¹ albo neutraln¹
spó³g³osk¹. Przyjrzyj siê zatem nastêpnemu wzorowi odmiany rzeczowników. Dla u³atwienia za-
znaczymy koñcówki.

Odmiana rzeczowników rodzaju mêskiego nie¿ywotnego w liczbie pojedynczej – wzór „stroj”:

stroj > [stroj] – maszyna
stroje > [stroje] – maszyny
stroji > [stroji] – maszynie
stroj > [stroj] – maszynê
strojem > [strojem] – maszyn¹
stroji > [stroji] – maszynie
stroji! > [stroji] – maszyno!

Uzupe³nij luki w zdaniach:

Jestem w domu, w pokoju goœcinnym. – Jsem doma, v obývacím > pokoji.
Nie mam klucza. – Nemám > klíè.
Mam jeszcze trochê ciasta. – Mám ještì trochu > koláèe.

Odmiana rzeczowników rodzaju mêskiego nie¿ywotnego w liczbie mnogiej – wzór „stroj”:

stroje > [stroje] – maszyny
strojù > [stroju:] – maszyn
strojùm > [stroju:m] – maszynom
stroje > [stroje] – maszyny
stroji > [stroji] – maszynami
strojích > [stroji:ch] – maszynach
stroje! > [stroje] – maszyny!

– 19 –
W dialogu wyst¹pi³ rzeczownik „nùž”, który odmienia siê wed³ug wzoru „stroj”. Jednak tak jak
w przypadku rzeczownika „dùm” w odmianie zachodzi zmiana samog³oski „–ù–” na samog³oskê
„–o–”.

Odmiana jednosylabowych rzeczowników rodzaju mêskiego nie¿ywotnego w liczbie pojedynczej

– typ „nù
”:
1. nùž > [nu:¿] – nó¿
2. nože > [no¿e] – no¿a
3. noži > [no¿i] – no¿owi
4. nù
> [nu:¿] – nó¿
5. nožem > [no¿em] – no¿em
6. noži > [no¿i] – no¿u
7. noži! > [no¿i] – no¿u!

Uzupe³nij zdania:
Widzisz nó¿? – Vidíš > nùž?
Mówisz o tym no¿u? – Mluvíš o tomto > noži?

Odmiana jednosylabowych rzeczowników rodzaju mêskiego nie¿ywotnego w liczbie mnogiej –

typ „nù
”:
1. no
e > [no¿e] – no¿e
2. nožù > [no¿u:] – no¿y
3. no
ùm > [no¿u:m] – no¿om
4. nože > [no¿e] – no¿e
5. noži > [no¿i] – no¿ami
6. nožích > [no¿i:ch] – no¿ach
7. nože! > [no¿e] – no¿e!

Uzupe³nij brakuj¹ce s³ówka w zdaniach:

Nie wiemy nic o twoich no¿ach. – Nevíme nic o tvých > nožích.
W sklepie by³o kilka no¿y. – V obchodì bylo nìkolik > nožù.

Koniec sekcji poœwiêcony bêdzie przeæwiczeniu wymowy znanych Ci liter „ï” i „
”.
Powtórz za lektorem s³ówka wystêpuj¹ce w tej lekcji, starannie naœladuj¹c zmiêkczon¹ wymowê:
déš
> [de:sztj]
pojï > [pojdj]

B3
Zbli¿a siê „fina³” zakupów – Lucie i Pavla trafi³y na sklep, w którym kupi¹ nowe ubrania. Zapo-
znaj siê z nowymi s³ówkami, które mog¹ Ci siê przydaæ podczas pobytu w Czechach:
pøát si > [prza:t sy] – ¿yczyæ sobie
velikost > [welikost] – rozmiar (o ubraniu)
S > [es] – (nazwa litery „s”)
zkusit si > [zkusyt sy] – przymierzyæ (o ubraniu)
zkušební kabinka > [zkuszebni: kabinka] – przymierzalnia
vypadat > [wipadat] – wygl¹daæ
skvìle > [skwiele] – œwietnie
sedìt > [sedjet] – le¿eæ, pasowaæ (o ubraniu)
volný > [wolny:] – wolny (o ubraniu: luŸny)

– 20 –
ani > [ani] – ani
tìsný > [tjesny:] – ciasny (o ubraniu)
sako > [sako] – marynarka, ¿akiet
suknì > [sukñe] – spódnica
kalhoty > [kalhoty] – spodnie
slušet > [sluszet] – pasowaæ, ³adnie wygl¹daæ
halenka > [halenka] – bluzka
košile > [koszile] – koszula
trièko > [triczko] – koszulka, T-shirt
buï ... nebo > [budj nebo] – albo... albo
W > [dwojite: we:] – (nazwa litery „w”)
Y > [ipsylon] – (nazwa litery „y”)

A teraz wys³uchaj dialogu:

Prodavaèka: Dobrý den, budete si pøát?
Lucie: Dobrý den, prosím èerný kostým, velikost S.
Prodavaèka: Prosím, tady jsou èerné kostýmy, velikost S.
Pavla: Mù
u si zkusit tento?
Prodavaèka: Samozøejmì, prosím, tam jsou zkušební kabinky.

Pavla: No, Lucie, jak vypadám?

Lucie: Výbornì, kostým ti skvìle sedí.
Pavla: Opravdu není volný, ani tìsný.
Lucie: Sako i suknì ti moc dobøe sedí.
Pavla: Ještì si zkusím kalhoty.
Lucie: Moc ti sluší! Jsou tady taky pìkné halenky, košile a trièka.
Pavla: Zkusím buï tuto halenku, nebo tohle modré trièko s W a Y vepøedu.
Lucie: ...tu halenku!
Pavla: Dobøe.
Lucie: Moc ti sluší. Vypadáš skvìle!
Pavla: Díky! Myslím,
e si mù
u pøipravit peníze.
Lucie: Ano, to mù
eš!

Wys³uchaj dialogu jeszcze raz i powtarzaj ka¿de zdanie za lektorem:

Dobrý den, budete si pøát?
Dobrý den, prosím èerný kostým, velikost S.
Prosím, tady jsou èerné kostýmy, velikost S. – Proszê, tu s¹ czarne kostiumy, rozmiar S.
Mùžu si zkusit tento?
Samozøejmì, prosím, tam jsou zkušební
kabinky.
No, Lucie, jak vypadám?
Výbornì, kostým ti skvìle sedí.
Opravdu není volný, ani tìsný...
– Dzieñ dobry, w czym mogê pomóc? (dos³. Bê-
dzie pani sobie [czegoœ] ¿yczy³a?)
– Dzieñ dobry, czy s¹ czarne kostiumy (dos³. po-
proszê czarny kostium), rozmiar S.
– Mogê przymierzyæ ten?
– Oczywiœcie, proszê, tam jest przymierzalnia.
– No, Lucie, jak wygl¹dam?
– Wspaniale, kostium œwietnie ci le¿y.
– Jest dopasowany. (dos³. Naprawdê nie jest luŸ-
ny, ani ciasny.)

– 21 –