You are on page 1of 24

L

:2

DALAM beberapa bulan terakh~'ri' j',agad senl rupe £ndalf1,esia lkembaU if]im.51em':&ilIr,i:)kkan eleh benta ·alkar~ d ta dlall\::a r11 "ya b~e",a I da n .j ug'eJ trliell1 a I., Sura't 'YSe '1'0 ~. 14 tela h mlernyi n gg U ~Ig blien a I v,a ng a k,a n dlU,a ksena ka n da ~anl waiktil!.!ll d ekat de Ililga f1l m en ILl ru nkan materl diij5ku~i CP' ir?1Jena/~ie", D(lIII';3lffi edtsl kaU 'iiiill perb1ncang,21n tentang blenal dan jiuglEil tr~erna,1 akan mendepat bs nasa n lebi h 1!~llt1jIJJt eleh Ug a penu nSJ mas]n'g -masln 9 me m beri sud t:ilt pa nda ng y,a ng be'tJ'lib.edia. Da~,alml edi 5;i ilrilli PI ula, reda ~s'~ m,e'mba,lliIlills sa la h satu kelo m po,k: sen i ru pa van gljp en1iah ,ra da en ],ogja;. k,e'~olm pek ha ru da lam IdllU nla fotc glr;af~,~ da n jiurg~~1 i'nro kieg[arta n s~n:~ rllJpa f kh usu snya d:~ ] ogja. S@II:@b lih nY,2il, red 21 ks! m,eng ilni'form,c'si ka n kieglil:alUl n 'YSe 'v,a ng tela h d tse ~en QI(lara ka n.

Reda Its;i menquca pksn oo.r1iima kasi ~I ,lke;~;H3 cia Bony'ong IMlun ni ,Am hii,e, TU'U, Sa,pta

D '5011.. 9 riA 1M elv nA 'u 'III~ R";a '5' ~ 11""!:!Ii I!'!i'tno Ji; m '!11:"Ii udin '!II. Iii iii"''iA R~ 1·1 'Th' C'I f'lCliI"lI '9 r' A ifli '11,1"11 i!1 11'.111 ~ rnia j,u'!]j n

lI"\uU U',"", • .,;I! .... ,.I' :11"11 1...."'1 , '!J,!,~, !fll1l 1:'ii,1:\..... C 0 Ij,;I "jllZ!lli II ''''''',1' M,' I.' II III lUI ! ~ iU''!;."Y'I'i" .' ,;;;;j; I ''''":~ J;zII if iR}!! Ji.;I g ~'::.r r\,!..!1 u !1~,i::.:I~'~,~ ,~'

AII'fi.~, Venzha,~ ~k'o I~ tl! i rOIWO, W~tnlo 11\" Bily,a ng~, Sp. M,ahYalilG da n II.emba,gla :se'~li d~ JI~)gja atas kentrl bU$'~n'~la pe da ed is:i .sura't YSC kall i ~ nl i

Sldalm IHa n gat, Reda ktu r 1P,,'eh~ksain.a

~ •• ~.~ •• ~.~.~ ••• ~a~ •••• ~.~ ••• ~a~.~~~ •••••• ~ ••• ~ •• ~~ •••• ~~~ •••••••••• ~ •••••• ~ •••• ~ •••••• ~ ••••• ~.I

La'y'8'n' g'

,-.':_!-"':__-:"'_I ..• ~.-

e' . ," i .. '1' v'· - __ e'·-· C- - 'jj.;' ,f'vt;e.r''\, _. - d --t .. -- -.!- ('.. - dane "'-1')-' d- __ J'" ---

;;)en ng ,,;/21 ~/~; ayaisa r:!1 ~en I .', 'ernle,,!l \, ~. ,~:li....l me n.~. a pal! _ S u rat - .• v!,a pos,': ,a n e ma ~,_:' • .:c a n te rna n-

tema n eli! b~;~1H;~,gla1J daerah 'yoa fIIj,g W 51 nya sama i B€'bera,piEll dflan'tara nya ada la hi ,5U rat darl Sd 1':, Ahm,ad Cha ndo no (P,ada n 9 It Bp. S'rii:ha,dl~ S d iln :I bu f,an'id 23, (,~ a nd UII'lg)~, Sdr. IPalmlb'ud i (Ma la ng), Sd:r; Dha n ~I dfEU'il1 Sci U". Syalri1lu dd i n (Ma ia uri g)., Inti ~s~'nya selb.\~,ga'ii bern kut:

P,adla ,'a',yan,g kali i·n~.!' redaksl ml@ngl~'nfnli1masM(amJ' 1~,@lmbiali 'i~itJi jaiwilban atas pert:al1i1.y,a,~n t:e:rs.eli:HJlt se balga i 1b'€H"~klijt:

Apa'b.lla' l)e,mbaca' sekaJian Ingin menda'p.atkan SU rat YSC yang dik'lrim'kan {J.,;atls la'fjgs[Jng .k:fJ! a'Ja'm'a'~ silakan beH!}'ab,tJ'rlg ,menjad,' a'fl'99fQta' (Jlerpu'S,takafln YSC:. ,KJrim'iij'.n news;letter S Ulr,at VSC terssbut.' adalab sa~ab sat,u (as/Uta'S' keang90ta'a'n~ .Forrtl'ul~r

,bJ!:fl~a,rf;9' i,I!';I"~A'¥!I',gel A'£pj'Il-,i~'AV·g 'i;tfIo.....!'.9im- n;p'~;jJ"~~'m-' -, IRi ewstener j,1"iI if ).iit.,31 Ihs'·f'\m,in g,,. £.';'/91",.9 AI riile~ IU~~'!.-~: ~~ ~i~'¥,~'I!Jlr'~' ~'."~"\Jl' y\ ... ·~~·~·ll' ~il'. I~j ~~-l .',~i " r, ~Jii!" U'wl-!;dl" IJ II ... ~-O'l1'~~ ' .... "l!JJ._' ~ I'i"~~'~l ··~·~w 'U~·~· ,1'[ '~~ tfi!ldil~ '_lr' !;di~~'iI!~' [1U'~'[r_'\J:

dan kir.{mia,fj ,kembaU ,kepifujs' ka'mi besetta' foto elIf! 3' x 4 se1um,'ah J1: lien11,bar., Se,g'E'ra set-eial1' pefSYd'rtil',tan ,~(lmfnistra-~j'ln yd' dip:enuhiJ' Stat' Pef!)tJ's,ta.ka,an ,akar; mem:prCl'Ses ,~,(f!langg'Q\tljan tIersebut S.uf,at Y.SC (d(fJ,nga,f/l j:umiah t,e,-baras) Juga dapiJ',t, d:~p~m.lflh sec"ra {j'f;atis nan ya eii outfs,t-,outle.t te.nentu t:if ,bebera:pa kata' (/i InirlrJnesia',

Sa!l!alm,1

R"eda ktur IPel,~ kssns

l[;iermula dlan 1fe:~Uamn 1e~€rn1 C~ml~~ y~ in 9 Si~rmi:a !ltin ~~rkEiwrnbl!1f1g ma'l(il dip€;fju~an fSustu

- -

~emb~S13 yang' mEnilS~ldhal ~~9ianan 'se'rlli1IfiilJp:a dalam bidang ~e:ijavan;9 helbih l&lias. Untuk'itili

pAda tahul1I 1'995,! didhika n bapan ''r~ya~1Il S~all1i ClEM ISll (V:6C,). YSf'; !i~~j1b~gai baQ.atn f1ilrliaima ide~r:'L:gan S'enQli'rll'r1;y,a ~d8i~ah mflr.a ke~a ga:i'eri CJEM ElU (~e~lfall1g iR)ull'IfI\8ih S~ni eEMET~) ~M~ng mafl!d'iiril. VSC ff1;en)!:e'd'i)8 ~arn di'r:ifl1~a ge~~as~i1 pusErl d.d~ument~~ji dlatll1 ~t!if,~JiI1tla~TI :s~rti~ iruJp;a [k.onrel1i!gg1~r d~n ~baf1!g. $.@1'i!1 l~il'l!Wi!(y,a~ K,(J{lelk~~ ~I;J>$~~, dokJume!il~~i f'lrseb.Ult, Irromrr,a la~fiI befiu pa IbUikJJ! ~ aiiG~~d. krKnsn. 1l01!er; kIW!I9;gI. f'Ow\1 sfit!\e-; d~1i! kaSjt Mldeo rr,~.kBmaf! ~amarnl'!i. pmyeik dan ,pem:~rU)8!sa~.juge mlall:lt@lahl.-liIimIEtk~lah d~r\sd(}JSii e-erGll1i!'iilsdhli dI~!J1 semi'l1'I!fif'. ~$-C 1fme'l1iJnltiul<J ke'sEump:~nan pa!da,ADlda tJif"llluk mr.8:o!itJidi al1lg~~glPSfP~1Sta,lI;:aar:i'.

Bienial di Indonesia, Dari Masa Sulit ke Masa Sulit

Kata ~~Ib'ielli1llia~Ifj:' 1(,d,II1 ''''''tJJi'h!lll1lial''1 'D~lda tu Ihialn i niii dlia mlbiil da riii 'Ka,mus .'esa\r' ,Bahasa' J.luj,QIJf!sis, IIlI a 'mil 0 n Ulli'lIltull(: be ble'tr'a po k"e p,e:IIiI't:i ,l11lg a III k,a"da n ig .. kilrdall11llg k~iltal "~bli:enhlll 't' pada 'tun,saln 'illi'llli IdfseSlUl:iik:alr!l, de:lI1g-;a n 'urdu I U'8J1g- ,.da

I . tiil] FJ, .'

padal itaftalog pame'ra'lliiI, 5'~~:rpef't:i 1fitj;'I:dlennill,a:~, b!'h!IDn,alelj' d,i!illi'lll b'i,ensil

'trielliil,alle', triern ialll", '11I"~:enalll", '~II"~'enlllalej' da n tr'i,en n iii'. ", Selr~;n I t,ett',j',aild i ~_"i:"ilII~'kselFa,-;- HI-- - .a'n~all,a mJ -,~emak-~ai'ain

Q;~,,~gg~~ g~_Ii1IiI __ ~~ Q-----~ __ I' ~ ~----~~

islil:a h itrn'i ~ 'Da I ill 1m tu Usa n valliilr!) >siillill gkat.

_.- - _'<! - - - - -- - - - ~.- ~

i'rllli prulla" ,{w bilein~all,rl tid ilk SIiiJf'iil 11NJ:ta si

p,illda ,allff~ ,pelA ¥e~ eng 9 a filra fiI €I IWla 'lath utn 81n saj;al" Ili1llamlllllln Ipernb'icar,a alln 81kaln d'ip'err'llu,as: 'le rmas'ulk peris,tjw'iI Plli",illb'iien ialll d,an 'tlrierll1lli,ill ya Ag Pif! 1i"11I,illh Idn~ele mgg,ilIF,!i kia n,~; Sehi!inl!!!llga dieng aln

~ t l.l iIIO

f'.uan'g ',anl!1 sem p r : Illfild

mem1li!llngki n.iiln p1li!lliril 11!lI1I1;t_ulk, d ililpat mel.i;u~a k sejalll!llhjiau hlliili,'ti1;l, bag'lli .'alna danl flnEUmlga p81 pi eri slU.sl Ib-e!rika1Ia d ua Idanl lig II talh urUJ n i'niil berlalngs;ung, •.

va hl~ln ,20 (1]: rl~lpaAy,a 1m en~laij i al~ caln:g''"''all~t~a ng' mu I1ICU Ili1'iIlya ,sej'ulm'~ah ·,;;dcthfitiSlIS pa fin era liiII sen i InJ pal u1e'JriIi<a Ila, lii~u~it. -~taJ81 1t],Fatalp'a

ii"'I;i!!i,iI"il;-,~;fii'n'ItJ':=;' ii'liii'li"!lIM" .... rel pi:=ii]F:=i' III..~ I-r:=ii~"""-r 'F" Ifr!I 0'" iI\iI'e.,i"i II§ ~e f"iI na ~-e :"'I! n if'iI'~ '!jJ~ if"itn ::t~~IIJ!bal!. ~ .r·~ ~'I y (.u~~ . ~Ij D ~J~ Di!U~ ~rr' '-"~!~-IlIJ 1~11l.,-III~ ~ IL - ~\J.v...;:J! 1~~1 ~~

al~an d ise'llerH~JQa fa ~airn eli Jla!~a ~a da n Tr~en.a I Se[~ i G rnlfi$ I n:mlon~!i'ia yalli1l,g d iaiciiallli:alnf m~ i!:h Bm:nta,ra Bud ~iv,a JlallKart'a" III ~~Gg1Y'~I~airta belred~IF u~~ b~ef':ia~ ~'ng ;~k~ln dTtang~Jn'~ Oil.eh dew,aln ~@sen'~\Eurn de'ngfl n Ilemlbla~la f'lJo,a pre m!e.l1ntath mri Im~ se~l1iili rna n f ateu i':su tel!1Utail:1ilgjl 11'lE!:nyielen\gl~ga:ra$Jln 't.rh~'iI'l i aU(;;ljin o Ifill be~lrs_k,alla I nte~~:als]' ana Ivan,galkaln rd hEN!:ie;rn,gg,j ra I,\{<J r11 ,en Yogy:a ~ ria '. Semlua men.ebaJrkall:1 aroma seCllalrnl""oJla~ m enjatii:] !I~aln .sesuatu 'V,a ng melifl,i,Flck,,, ~eka[llipu n terbuk~ kemu ng kiml18ln g,a 9i~ difJ~ Blksana kan.

~,ebE.ralcla,a n t)i.enm;l~ d i :I~ d_ejnes~,a' Iit;ii:slii "dmbU,!iingl Ima:5I~1h beU'iJlb!' bili k da la m peml~a,h~:5,a n waca na ma lUlp un kua r.1ll5rrtas; pe~)alksan.a ~lnl1iiiyra ~ S~3L~ar,n~' u m urn da lam persoa lan kensep ~ ku It"eftoili"i',a I) pleW!lyeIEi'nl_g9calr~ra n Ibiie Ii'iIli,a I d i irrid! on esia bel Ulm biers milj,a'k. deln pre rsea Ian me I1ii dasa'r" )talikJrt,i p~n"iik~ ralfl'il u nhtllk mtlfflliy.ajiilkan kiary'a rnutakhl r s'enl'!m,an,' ~di :I ndarrn"ecS,ui .' 'pengerUaln ~:ni pun sesu n~HJlu hn)f8 leu k:!!LI! p m eng UIIl1 da m1,g po~lem~'k 1~lanj:aIA'~. IPersoall'aln mutall~h ir (delt1l,glarn pli II~ ha rIi l;;IM' alliillt'iU~I~ailin da fili SEN'I! m,illn, kar,¥a,~ i,~leQ Iro,g i j' alta ~ pa rae! Ig m'al terb,aru yalfl 9 be~~kemltl'ang) ilrM ~emJUidli,an 'V,a ng aka n m,enjar(1'i pe m beida da n Ira halr:l pemi ki rain >1(,alflg :~'nJ,sla~ d!llllal11 setiifa~ b:~em1ta·l. H'an~a pedal bi'ftn~:al di Jal~r!ta (1'9'913~ ·YrEHlg nli'1II3!ng,uslIJng i:SUl JEf,tJstmc:Q:e-m' ,ca!n YGg;'1'~~lrtai (19,g9'~, If,ang rn eng uSillJllng i~~u Se[1i i ;~(if~fte m pDlrlerj ga'va a ngl~lalp, m1em i ~n<li' k~l~kter be'rtte-da 'deng,Bln penye'llengrgara_al~ b.h~l!1ia~ :~aJrnlrni'!la~ ~~rren8 i Illi IP !Ullil~ Ira h p~lirhl 'gel:Jl;alp' penl\f.:'!!,~elril gg,ara,u11 bit~fll1ifJ'l nY,;ilri's, se~'allu me Ilia If;'n i,v1\i:al~ &y,a k w,a silngll(iSll, ll~s.~iR-b i5nn.;: -teirtllWlltJlJ Pi afta up ~In debalt tetrblU ka ·cLall,a m! kt).'M un ita,,~ se,~ih'1i!H;~n artal!l.ll m~sva ral~at umurn,

Oa ialm f:aO talr~, piEm"YEII eng ga lialOlin bie;li1li'all d i lnd Qnl~s;ia" s~aml~al seat i ni 1M S!lflya terta ksa na (illi t~~ga kota besa!F~ ] ad~i3lrt-a" ¥oQ'Yalka rta t ds Inl D~n pa1S811i. Ja ka rte ml~:netml~i:iftu til ruea n t~Mt~IS dilic:3 m ~o nsep cia nr mssa la,hi yalli1l Q dhnilili ki, ~ert8l' usia ya nrg. tell',aih dD,Ja'la'riIli" IBemagfel'~ p"Err-g,ola kia n d~ n ,~o~ emli k m'e\NaJrna"~ IP enyeh!n!@!@lam:alfl b~@lrn ia I Jlakamta t.enrltu d@ f:1i lalliil ~ilrilit~lf:1<sito s 'va ng I~JLII ait ,s@kGI~~i;giU!S; meIT"~H~:r'i w'alrna p,a dla pe;~alksal~'al~n l[)ileni;iE)11 sfr~~njllilrti~lya 1mB u~ un p~'Uliiga rllllJh I!'iIlya d i kOit.a! lallin" 5-ed,a'ng YC)gyalkalrta ya RSI ma:siilh ,tetil!),n!~lfirgl 'm ~d,i3 d,e'I1Ii;J,l!\I n belbie!r-~IPJi3 ~ailili pre ny\!ha:nglgl~lra'iElII' ,j ~ga ITI!eml~ nC1U11 kaln psefrg,dl,a Ita n da n ~Qntra Y'~ln!~1 m efta rilik :51ep.al~_j,a ng si~j~iiilra h p'e~lJlks~iljj a an ny,al. 91eHdiallnl 9 l:1en p;';i!salf" hiEiln)la seka~'i

me'~:'Yle~IEfIiii19g,a,ra ks n trie~nl~',a I pada t grB'7 d eng a n ge'M,a yang 'tu,da lie, seb esar di d ua k,Qttal la i,m".

IPenye:l;englga f'~a,~1 b:iienia'~ d i Ja ka rta be Viml~ la ,cJalri pen y@l!eng'glar,i[j a n \'!':Pa me ra n I~,~s[a r se Iiii,~ l!!WI'!I~ds Indonesla ~j pSlda 1974,. Sebe ~u m itu, se] ek be rd ilri IPu,sa,t Kess nl~,a n ]'a kairta 'T-alma nil ~:smafJl Ma rzu ki (PI~J'=' TIIM) pada 10 NOlve'm ber 19'6,8 'te!llah ters;ele'r'llgg;iE!lra t1;,Parmeraln Seni R.ulP'a~' selb'2i'Qlillii balglo',an d'alri Pes,'ta Se[l1l,i' .Ja,iKa rta yang' d i i K,UtiT .5):6 senlrne n (dari' Ja ka uta if YiQ,gytSlllkallita", BSilndu ng) da n \;'IP,a,mle~ n Sen i Lu kts lndenesie l~l721f P.GlIChl 15=,],0 D~selmb~r 1'97'2 Id;~ngl:aln melnl ge~1fllng,ahka n [~1 P e~1 ukls YSlngl masl ng - m 2H3:i ng

- -

mi@ng ete I1i g,a h ka riI t~ g,a ~:a rY,23 . Pi~nY',ei,ell1 g'gla ra G n

pa m era n pad ~I :[.'97'4 ~ n il ikon on d i:Sie~p~k~ti (se pertl Yiilng terca ntum datam tUl~ i~~i:ii n MI. 'Su Ie ba r S'IU kallrmliilli1l ~ ~,P!almelialn Besiar Sertn tukis Indonesia 1'974-19'96r~,f ksta 10 9! Enen nali,e ,XI. J;a ksrta, 199,8) seba gla~ ,arWS!11

t ...Ii~. \-116' - ~.N' .dl Il~ - •

r aat s ~ 'IL,!d,en ra i " Ie! e ng a ~I ~le:1 ng ~ na n

mereIP,rese'ntas,Mi::a n wajialh sen i rulpa, ,iko:n te'm parer kall (31 ltu. Na m UIlf1 pame ra n b'il i Ib erbu ntu t protes sete Ilaih juri men glell ua rkan If!! alma 'pemlena ng r 'V,a ltu d!engli3Jn miU nOIlJlII1Y'G pell:nyct~i3la n '\'0 [)esemb er 1M ~ta m :19i4f ~,. IPr-ore:$i ltu me m pertan,)I'a ka fIJ kema pa na fIJ ksrva y,a ng

dlm ~"f!"I ~ Ii"rI nl~""~'1i"rI dan ,t~Ii"rI't~,""n 'II~ .. , .... k -- - :--

II I "':;,111'1::1 ~Ii:= ~'I::I ~ II .. !GIl . 'Gil II -IC'I i~ l:'!;.,e,8 ne .. a r,ag,a man

~ dentites k!rea~mvitas,., se rita perkemba nlga n se ml i I ukls Ind onesla,

s.~t;a hun setell,a hi rill}I\al mill! n eu ~ II' (ill ,m elFa:l~ ,lllt!!:lk(~:s a n ' .... s,e'ni'mlain M uda Indonesla '19']5 (j ya:liii;g dllkutl 69 p'fl:'itil kls ,dlalri '9 'ikota dii Indenesla :Sle~baga i w,U,jlj ud ~:H~H11h1\atliiaira 'te'Madap rnu nCiIJ I [filly'; senlma In meda, Caliri sln im ah pameran i n~' Ikemtll d~:a:n ,dlirr:nrcg ra m ,s.ebag ai plE!:r;~sthNal b El's:a r berkala dIU a ta hu na n, na m un beiliu m secara 'te rbuka d lsebut 'L'L1b le n ia IN, Tentu Ideng;iE!ln keb ~j ak,a n khusus, lbtahwa ~)a da ta h Un 'Q'illnj'11 uIFntllJ k sen i m,~n mlUJ d.Gi :~nd,oln[e$!ia ya wri 9 merpi I~ h m,eruda m pfng!i p,a m era n SEHfli i ~IU! kis. :1!1 do nes~',a: ya ng d ~ikh USIU! ska n pald,a s@lf1im,a f1l ~~sle~ni orjli' yan 91 a Ika Ii1I d'~11 aksana kaln paJda 'ta hu fiI glen,~ p. De",~Ie!ln dem'i kJa ~I di m u h~l~ la h pesta "biEl'iI1i,a I fJ dii :IlliildC!i'nesi:aJ~ tep,atnya d~ Jla I!ta rta ,m

O'a la m ~;:He:fjia~ ana nJl1lY'a j' b'uen ia I pe,llu k,tis, mud!al i mil alkh hif1'y'a i(jl! la ksa naka n [pIa cia '1977 ya ng d~ii kuti Slaki'tarr 17 4 pe~ u jk'rs mud SI da 111: 12. k,QitSI d~: :II!rn do nes~:a I pald,a 1'9]'9 dH kUit'~ 142 pel UI~~~s da n 5 ke ~c,m pok k~'fI"j',a, (d i si mlli te'~a h m'uncull' ,kec,e n de ru ng,a n ,ekspeni'm!entsisi Imed i,a ya n 9 CtJI ku P' th'1i g gO, d U,~ IiiIlj !JJIJ't:IIG1iHiiil pa d al 19,84, (se!~ alrus'~;ya '1'983 )v,a ng seca lial u~u h 'te l!sllh d ise but b!e:ri1 i',iii I deif1'Qlail!iil d ~il!;allksalflil:a,k~Jn ny,~, IIP\~ rnu~r[a n '!i!Pe:I,~ ki:s: 1M 1J.!lJda :Errl [k~'r'i:e§h;~,.r Bi,en'liii'al~ e V J~llka lita ~~, da n 1'9:85: seiba,glai '~B~'eniiilal!e V.I P,eli!JI~d's Mud!31 :J'li!lrdo'nes[aiJ V,ang

d ·"'k ,jf,. '7-]' rt""" ·6' 'II.. to,

ml'U..-;1 p1e.se 81 uaf'ill"~.c la"

c~...iI'~-nll"iik- '~Ii"i '11;.,~ii"iit -p.all'u'~~~~ ~aii"i'",,;r td-~ng~n ~,.",,,,·.'iIoei""·~ ~ ~. ~ . .;Ii~iIJ 11'1, . ·~~~I~. !i,Jc ~,lli :11::: _ : ,~,!Io;!i ;:J;'l;;:D II~ ~ l~, ~ 'G' .... ,~,. I!lid I!!, ~ • 1>i;,:I, '1;;ll's.,!3

~ ~bi:h dlari 36 ta hu nr iirH~'m i ~i ki klE!igli,ata I'll i nte:nsTf 'Va ng d ilketahu i :S€Calr,)3, konti nylu ~ mliE!!mJil i kl ~1Fii,ova.si "y.la ng kua'tjl ka r;t'a d~bua1t' !p[a ida, ta hu n d~~ a ksana ka n lI"Iiy,a p1erii;st'~wal i'tu f da n be m~;Fat ~omlp1e:tili) d i Ilalksa!1111 elkIn sep,eM:i b~ e,sal va~'tu pad!9!' ta hu'n glen-a p, te nltilJ, mas.i1h der~g,a n j ud ull ~ pa m,e:ra:n!, besar sen ~ ~ U ~{Iisi.i' salm,P8I'i 1'980 v,a ng bertalj'u'k: "',P'(~llme rain 1~1H3 s'a r [V ,Sen u liUl ~<i'5 I:ndon;estr3"'~. Balm pa da 1982 lsttJ~ ah Ibh:~ jjrlli'~ I d i:pa kaJ ~ t~.pQitJi'ii:y'a p~Jd.a 'B,ie Inna Ie, V da!n $~,t~r!ulsn'y'a~, SGllm pali alklh i I1'in~ya pie'rii;st~wa berka~',al '~en;,ebut m elle,bu r antalra ple~llL!! kis: mluda da fIl :5!emh)r yalnl 9 berl.i;I'ng SU,ml,Q h if!i.'9Ig,a B'lien na lie, XI .19'9;8.

Di sa m~:i~n g,1 bien ia ~'I' dl Jiallkailita :p;ernall1 pu la terselen gg,a re 'I'L Palme~rclllfl .5,en;~ P,atJU ng Kont'eJ:m pc rer- lIri'e'l"iia'll J(:i'l!ca rta", [),al,a ml pe,~,ga~nita r yalln,'QI dllt:!Ul~ is oleh Salll i m Sa ~d seba,gla~' Ikeb!J,ial Dewan K[esen~a:1iiI1 Ja kJEI Ita de n 5111;'la k~u pellii!l'Y,ele Inlgg a ra, dlib !l.:I:i3ltii1ry,a keg ~ata n i Iii! I' u ntuk. mern beir,i' rua ng ge'raifk k'om,p!e,titif ber.skali a naslona ~ balQ ~ :EH!n~: patu ng., SSly,alng nya trlen la 1 ~gen:iJ patulrq'Q '~lni ter,sel;~:ng[gar,a hanyai due kal1,; ~tJU- pun d!alp'at: dibi~alml,g 'ti'dallk ~'koil1'$IeJ<,uenllJi' palda wf3lktilU', ¥,slitu .1'98,6 dan 1998 (seharusiI1ya 198'9,t te ri,a mlba't 9 'taih un) yan'QI berte rn part en 'Ga~ erl C:iIlP,tal PK)=TlM" lPamern n i n:i1 d~ii kuti 0 hah pemJ(:lrtung' da:r~' :SishJJ'rul!rn I:ifl do nes~:a'l berslfar korn petitif; da n memeka Ii slstern kurssl, p,~ da trienlel perta rna dliseib't!lt dew;;;m!i: jill r,il d~illntalir[a nyal A'ffa iiiI,di~j M-ochtalr w bts, IR;:IJ.!I sl r, $udijookol' de n U m Gl:f' l!KaIyalmj na m un, pad a ~r:ven la i ked us ,Clm:seb'U!t d ew-a n kUIi'aibl~, yalmi 9 tard! r~ d ari G. Sidllhlafwtal", Wiiy,oso Yudosep!Jjtro; ,As~'kill'1l Halsa:liiilji M!aral Ka-rm,a, dian Ruji~to,

-·,r

-~.

'i!INJ WIIIIi ~ "jI;-- - --

jj,! -- -~

Pl~:l.a ksa naa'n bi€!'[1I~ ia!1 (sen i ,I til kbfi;) di Yog'y'a,~:a rta, men u rut catatalrij, J~;m Supalflglkattt: ,da:ll!8Jlm Ii'GeltHJ Yogya :1919:2U [TEM,PO l 8 Aglusws 1'91!l2), masa pembentukarmye d~'mlula'li pada 1[986 ,s!S:balg:al~ parneran tahunan ,Si~n:1i 1 uk! S v,a ng be ru la rllg :s,a ITIllpa [J 1'9;88,,, Padlal t,a'hu Ii Dim i pame ~In talhun an tald ~ mienjad i uP,a m er,il n Be5!a'r~~' yaln's:!1 ike,m !!.iId~anl'!i d~! a kSailf1<E~ kialn [diua ta fI'1lU f1I ,sekal~ i., ~1.a,kal secama be:r!kal~,al pe~nistnwal i'n~ p:u n berl:a n g:s,_u ngl de nga n runtut.

Me n,j Iii k kri~er~a IP!c,5lerta.l~ b~!en la,11 cU '¥b,glyalkallrta Ime'm[j9 og s'Slclli kit bedla.u \-"'91 • ~I ~.. 110 b' L. d I Ii.. ,', "I "Jo9ja--,f.' II\.clf,e.na pe:Sier!l.clnya.s@. aglan U@sar,QI ,a (bil ,Sl~nl'malf1 yalliiigl tllngga I

,eU Yogy,a k,Ea.rta~, telruta m,B d idom iina s~ II' e,1 t:lIk~,S ya'~lg m,en gle rir,¥,a m pE::'1fiI cI~dlilkalFil ida Il'!Ii Ime liiI:gajalf' d i :EIKEIP' d'sin IS.I Yog'';f'a karta", Co ba Ib a nd i ng Ilea n de'!ii! ga nill Ib,ie ni,a I d~ Ja ka ita, v~ ng: 1m o:t:a !ilene m eng U ~da og h,a,m,pi F sel UiFU h sen'um,,;uiI daru oerb:aQ[ai k,ala ,oi mndone:si,a" NamUlliiI pada B'ienllnale IV 1,9'9'4 pe,lla!ksar~ali;Mlfijv,a, digabt:i1ng pula dle'liii.ga'in berbag2li Ikegliartan la'ull:1l sem~sall mpalmelr,a n H,e siana ~ Sen ii' IPsrtll.!l nig: Qiut[dloo lFu da nl '~Pa me'ran Selliil i Ru pal KQnt~mlp()n~ r :~:n:s:tall,a,si'tl" M[a ka pe rllstihN'23 ta Ih:u Ii1I 1'994 'liitti t,erkes,ti) 11 ha nya sebag ali pesta ~:h!lrilleba flilrn, kesem[platslli'iI sen! ru pa y:alii1l 9 berkem bal~ 9 $ a,at

itu,; Ibulka!F~: ha ml;ya s!en~ hUlki':s; saja., - -

Y;a,1iii g m ena r~1I< dlaliri p!e!:rkelm ba ng an en YOQya ka na[ iiln i ,ada ~iallh Im'I!.!I'nc!ul~ nya pe I:'l'YlsJe iliIlgg,a. ra,a n fJff .bien,nate ,a I ia~, b~elrrn ia I ta ~idli",glaln, V~lng d i sebiut ~18iiin~ 11.1' (beta rlti II ia r d,a n ITIleru pil:lIlkaln ph3.5Iete!Jn d ai ri IO'ien i,a I) tp'a d~ pleH"iii5t'iIV~!\al B~,~n U1llal~ ~ nI 1'9912., M~s,~d ben.l~~H~ ha mi@ngiguga't pel,a ksana[i3 n b[en~a'll r~:s,m i~, ag Blknya p e'r:~st~wa ISlina I ·seca ra ekslP'~I!~sit :siElli,a h a!l,amat, k.a re:fIl!la ~~:en ia II ms m Ii 'itu m'€:m a ng: oo:roaltas, pada :klriterj,a ,S@in i II!!l ki:s .sesliJ,ali de li1i~F3 n k(nlVen si f]fy,a '. S-19:ka I nlPi~n ;Ib erbalg,a i b~etr:i! ira I d'il b~lIrrya 11::" n e,gliailF.a:, Ika rya :sen:~ i rIIsita las:1i ,at:alu ka!I)I"iEI nonll u~ds fJ:el.ra h ~'H;nj'adi ba'g:ii1i3!n keg:~:alta n dalr'i se.n'i1 f"!!JIP',2!oO

Lepra,s da,llli prote-s:fI1lya,~ m,a'teri p-amernn \'I,Bi'ln:al!~ mlema,ngi imeliil!i:il'rilk banyallk perh,ErUa n, ~\lerekeJl lme'n gl~ su ~g idioml il'n~ta,l,a si" ,pelff,Orm'iU)00 , ,sen Ii lilnglikungan" dialn ,sen'i le'k:S"p~lt"i'ml~n[allcdin k~ dalam 'sernaUf1igIGit!: beik,erja dan be,rikalry,a". M,en9,k,a lmen'ebar kalFya di be,bera~I8!1 temlf)'at publill<,~ ,a-ntara hiin

d~' ,stas iiu f1I ken~:ta alP i,r' -

j a l,eH1.an~ al~u n-a ltl. n ,. ~)alda rug C ~Iri:s:talnito ,m1eH':FliIJliljart: hlstall,2H5i O.'nfJg()k~ll' Pa~ir d i S'eni~ SCU10, Hied i IH~ f"~'Y',aln,tG' membu n~:;J'I(u$ ru m,2!,i1 k'Ds;irl~itEl d i Gr!i nil p;~rrQial~,.!' He'~' ~lSlno, lliuenglQI6!la r :perf:orm i3l1i1~ Kuda B'inaJ dj 811~ln-,a.,1 un Utaf<a, Yo Qy,a ki8!lrta,

IHlhlrglga [pialla 1~;h~lf(\j al $,e:riii Bu p~ 'tog r,a ksrta V 1'99' da n ~iE!inrall Serifi' RlLd pa VI'-Yogy,ak!9iFta 1'9'9:'91 (trel'llalm'bSilt sew l1Jl!JJrtj dang·alr'i be u JIIogja -riyal, mu i,aiii ffl!U ntu I

- - -

PleJ:Fg esewa n le;~'i;s 'k,ijll1/,a'r y,a! ifu bu karn '~ag I sen:~ Illu kif);

na ffliU n te~'alh Iber.kJ€1'm b:aI~'l!Lg me mJjadu! ~e'!1~' ,flU,P'B. °Se!~lingga b:reni,al 1999 in~' ·ttelal1lelng~ap rnen!llu.enjl~~g Sl!lrTI'U;jliE!1 jel~is dan rg:enre. seni rupa dian !dlliha'mlltJ,kjan me.tu:erir~ln~an pe~al pel~emlb'alngaln :s~rni r~pa di V:O'9¥alli{allita !alkJ~i'ir ,iibad ,~.e=,20 f ;$@b;a ga~ma. y:alliii 9 d Iy nQl~aJID' oJJefu ~luria'teir: peUal~~alln:aif!y'a AS·m uelje! .JdtJlO I:rl,a nta da Inl narasum tU~!F:iliiiy,a YaJIliItQ OOl'Miiri darl .AJlfilluS'a'Pati,~ ~U[l1 tiijrtye Ado (Jild rna m o, dan 'suw,a-rrl0 WhEN!tlr0Jta,ml~li' HJin-gg'Gi p~H~la :1.'999· bm,eriiiil,a~ df'i Ya\Qvall~alrta beiliu m mlen,a mlp,a kka n b~rta nQ h[:d~lrr'~lnya lkemlb\~;1 i sam pall ,s~k-am ng ,i

[i:)·aJllf':i Igl~;ml~:r'1 iC I~n'y.a; rdltlllil k~fta, IIb,es~la:r "i;jI\~Hl m me m!1¥eh'3:ng"gal~k31rn, Ill' erVstiw·,a. d lUI 181 'talh !Ulnaln ttu, I[fen pa s:a'rd iSI k:u ~ p U 1,131 58 bGrgla~' p usat SElII1I ~i d I In~'o~;'He,~j(j ha ~iy:a sle:~a I i me~:alltu ka,n ~l[er!stiwa berk;a la~, Y·ill!Ilitu T1"t~iii1ii;I~:e: I se ili!'i LJ~ ~i:s lndione:s:ia (llti 1~J,e~mllb-iaJr 1'987'-16 lal,mluari 1·98JJ.), P·alm~raM inl disBI18111,gg,ara~an (jll,eh! tig,a grgani'-Hls1it y:aitu II~a~..an Si~n]~ain~ S.e;~,i Ru pa .tr]dlij;n~,esi,~ O,:SSRI) B~I~ r, S@!lrii~:ga riKillmilQj ~I" da;nl I!ild ;In KQ,ord~in,a'$i ,Ke;sten~ iM;'1 Ni-si"liln,tl I

- - j - - - • -

Indonesia [B~K~NI) Tingk~t I Ba~L Hall '~ni !iiedl~'ut

be'r:beda d enrglalFii llialk;alrita (tan VQQ''¥Iai! kiiirta yaln 9 sell:al~ u ~UI~ell ID~ tali Pemleri'fd~ah IlDJtEU~r,a h J:ei\~tat I[:M~:wa,fi '~;e~En111 srt.

t;',BIQI8sa n tfiEn~ ali Y~",Q !(!1m 1,21 kSSllna ka n dl~ "fa mal n 1~'!J.!ltla,a [)len pasar l~ia'H ~'nijl ~e'~a'h dicetuSi.lka n sejal~. dua taMui1 ~elbel~m~:¥a, irI1alm1t!lln bsru t,er~a'~$'ai1a I~ada

1 rn,'D'''V ,c- .I!!I,..9 r9 '''".I!!I r;e;y rl"!''!!ii't 1I"iI'~ -m If!i'I<h!!!ii n 'V''!!!! li'!il"/l ]- ~ I I'll '!!!if

- - ~'u .~, In ~,~ '!...!~ _I ~, ~'!.Ziil : al - ~:""-U - ~I~ ]i~~~f ~ . ·;'"·:~I ~ '1]1:=1 1!i.M D ~

,di'beJii 'taj'u k 'i~ Pa~m,era n BeSB r If-an,oramli k Tr'um hL!l na n S~ filii tu kh::, In~OrniHjlaliJ! juga, m,~ngusiUln;g keing~:[nI,an [,Uilt:!jjl,k m emlp1e'IiSi€:m bii~lkalFrl pE!lli~emtll~ Rg EU'1 t~rba 1r\!J ka rya ~~'Mlli yl~ n~l ada ,Sli' Ilidlof'il~ia~, maj~a jUfflll,ah peselrt'a ICU~i~IP.' bawryak y,al'tu .2:~~2 Sl12nlima Iflil da rli Jawa f $I Ulmat:erapj' I(~II ilma nrmn,i< dan !NTBI,. Je I!al!!i ba hwa peltl·stjllll\ma.1 berkal~ a!: di Ball i moem;!Ji1 i ki kejamaa n IJfi r:lLd,2_i ng [:lIn d'eng,i)ln tlh~n"~alll rd j' Ja ~a rita 1Il rrltulk, mena mtp i111kan se'mlli rUI~al Itn,dlm'~,es~'al ~~a ra f:rU3inye ~tI F·uh ~

D~I-_" 1I\,o6ii!o"gr:i il_ ...... ~!!:iI· -. -ann n..:'i-m- ~h meii'il;!iJi'~-I,rn,.-- n,i'"ii~,rl""!:ill"'-!:i -- II"':I""""";;;''''''--'~

_ gn J"i;;1I;;11i,~ ,~ '~I!.!I!;;iI' "if- jll!'~ p,,""lJ_,II!i1!__ _ __ < !1!t\i;;.,_~nr~~IJ!;II~"~I!1io;!;;JIn 1I""r;;;;:1-~~'I!,IW~

b~lI"ka~~1 d ua da n :til!l;1i8 tah un an te rsebut ~~llbI~na rmll-y8. me D'll'yi'rattka,n s,atJiJ Ilhall Ibe5~1r; ya~il:lu; moocu~rnya ke~ad,ar-an Ulfliibuk betk()ml~eti$i !ie:~:arn :s,lflhat" S;~n'~ma n dan pe;mn~kat :5lF!n~ :s~pe'rti' d ~waln k}eiSieni~an te~,ah me'le klUllka rII, lang ~ih yalr:l·g berhalrga w 'nl!:!lmlUJI n sampel saat ilrrili b@~lum terjadi' $'illiiierg~' d~:lni1iganl II~mJbalgra I,ai'nn~'ail' ba~lk' ~walsta ffi'alU pu n Im]lllj k pelme fliin'tSltn w M!(Jimtnya be,berr,aI18 b[eni~alll y·an!gl ~~rjlad'i ldIi: t~iga kota t~F,$l~b~:t se Ilalllu ,H!J,a, b~'r1~a:~t delFHfalml, masala h d ena, N elrffililJln i,rn,ng;sny:a,~ i,)'i!lda sS!lat v,a ng ,sarna pasar ,s~nllu~d's d~: b-erbag'ari ~'alleri dan b'allral' '~@'~taJrrig1 tam'p'alk. b~g,itu gleme ~I alP!", dlij'talml[)alh mIU:~JcU h"iry,a ~oml~le'tJlsl sen i va ~Ig ~epel~lu hl!'1Y~ d1fspo'.nJsa,irf perusahaan besar s~,ma,ltam PhilliU~ MIC!;IiTi'St N~ilda~ :Il~ do,m od,

f J

SJifj:b e ",~'D'"nYai ,~'~Irnl~.a'~ m U I~ g'l~i~, tfi'rji,a d ~ ~u n-etg i be:lf~ F,aJpa iifJ1lfras,'tr·lJIJk~utr' ya IIiIlg kita mli Hlikn' Ib~r.$a mlil .~epe flti pe rjjJ:scll1la i!ln sW'laSit:a,~, Il<oiLektlO!fi' g ailleri,~, ru mri.l h ~e flli, k;rilr[;iiktrs, ~ulr;-arto,u" se'~li mlBln j' m ~d~a 'ma.SSJill; ,d~ n m:ir.li!SE)fijBlf\; k~ltliiiya sendi ri !l.IlIf1it;U ~ ml~d~)I,J kmn sebu1l:IIh pe·k:e'tJ'] alBin b e-'-~taJr' Y~lngl berkua ~illtas;., 'te'~,tllJ' 'h~ng,an k.ie;5:a dtn~1n ~ ku ramor'i.a I." ,,alaJlliIl Ika:tJII,©;g ya ng r-~p rn5~'iiiilta'ti·'f.. Oa rJi 5 !Inl kiilt-a cia pat m englu kUIi ike1n18 m piLI! eln,. bi.iiik dB la m me,UThHIiE'la~a C bag i kUll"i9lt:o r dan 'i.liiilstlitus~j Jait.ailll.ll ~erklQml~ e:thd Ib\a,g~ ~Ieinmmalrnl ~;ekall igus; men Uiml.'j u lkLit'a Ii plre$,tcasii: l~iell1tll rl!gjl ®let~~lr,a ke ~ekUf, se Ika I:~Q UlS; m ~wlJj~:dl~a ml se·.buil h m,IGmlen beri~a ~a !lenUi r:u pa d i Imlld.c'n~'ia Yiinlm oeM! Ilawa d\~ln s'e:!a1m,1a jlmlli di'fnlnllh.!l k2Ml,.

till ~m~ &_ Ali2i~ja-t ILlrI{lbr '~dl 5~Jli RIlp!il 'YiIlflral;mrm

,Eksplo:r,asi'

Bwennale H;arVIBlila diig'alral~ :SIEICBIr,i31ib:ert,aihaIP' dan telrencana" Transmedi,all~e dl B~elrlin talli1:pIBI Imeng'tgulUlakaln 11abel bienj;;31~., rrcalnada mfeIWl:yleh5n~lgar~;lkaIFl f€s,thl,i!1II 'fjiillm dan v~fh~iiD 1€.sbi,illIWi dan g:aly. M'uln1g!~mIi11k;alh dliib.:;r,apkall'l tli Indfonle5h~:P

~ull'lel@;~1i'afi.8iIl::~~ C.!lfrl~ (filli!!li'U) H$,~o,~ ~,a)~;il!i!l .. (!i.$,pild!:!! 1P:1e)I!!iQ~, '199'3

~~ S!I.!lld:ah ~,a',atlJ1ya 10 gli kia, bh'~;liIIli,al d~ba~~,k unil.tul~ ~'H~:mpe:~aya; d i ninY!ilI. I<a la u ~yaln g dl~il ui} ,seh~JII u be rs¥~era:s 5je,kia'SialF me fI1U njU ~ P e:r~;e m balnl~laln :5leni ru.:Jjp~ ali :lin,il:Ilo IliU~.Si.~,,. m ia ltal it:'ida k ,adal ,siJl~,ah inry,a event. bieniili;a lime ill ~ClrdC ifilkiJInl kEd!:.hu5IJsa rill da ri ~,als~1 ilrij,Saln petk'e:m ba f1lga n liiw send i r~, ~~alilau 'va 119 diu I~' ]tu men Villll1,g kut bailliii:y'o~Jk, - k:,~p,en't~nSlla n ~ ki n t saa'tllill va, Ime,my,angkut s~d![(it kepe:rnltll:n!Q81n., Namanya 'purn bOlle'~1 S8jeJ S~C$) ra kreatj'f tl]g~ lillti '~€5:Uva I~, ,eV1'€',n,t.r e ~s ~l~ri me'nta I eta !WI I~,e ~ 11 a t,~ U a p i31 p,~t!l1 n y a ~Ig n ~"ti rn,~1 m p"~l U "'tt: iJJI le me ng'iderntifri ka,si Tlda k \Sie:La W h_arus Ib,ie nJ,a I., SrejaiIL~ h I~'llllb'iiirk ta hu iICQiIt:a kesen'lalli1 ltu dh~l da ka n sSitia p 1!I1~lal m hu n s:e ka n! '~iga ta!tnlllllil, ,&ekslii ata,u S\le:talllUln ~ekJedi~ bal1llkalr:ll enam b.uialn sa Ika mi asa I licalliii, [0.12;1"19 u 1~lr If'eQI!JJIila,r., Slka!I!:alII'l'Y'a: bisa loka I ,;a ta IJJI: iiinternas'~ojil'll2l11 t b,ert.al~ a p .arta u t~da Ie. 5'esulka Itlat]! ~salj.a la hi.

2:11an~ jPem ('~Wtiln~e)

JUrHilefl'~il!id1 '1Iell!S!Ulf;e, "'1~12.~~ vrch¥!J IlI~v!!!!ri rnon Ito r:r Ui91i

~ ~ ,Aka n tet,alp~ seb e'~lu mlnya,p.' ip:a,kalh bie-ni:all 'Itu?' A(ja jugal g Uln aJnyai'?' PErli"a¥'!Eu;~tn ,. Ik~e n i k Matalml barb ILIldaya,j!' 1~:~r~'$ff2'f1[ 1m pa?' FlU n-gsi den pbs~ sl bi,enillal~ au:la ~a~ ~eb;ag'iflli 'Ie!t~~ i3,se, windcJW i(J.fs.pla'Y""sfj\fjp'Pin!}:~ fitagln.g cult1Jre ,SeblLUl!)h kDta ,~rt:aliU 11i1I~~:r:aI,; kianH:i1alll1'va !ering dldug,a' s~bla,g:a~ bialgiall1 dlari ~,akJ~tt' cultural tourism", Ka ialll' m UlSiEHJm ad,a la h PJ~:m ibt m a sa Ui IIUI, m:~d(a Ig all ~ri f rest1h/i5'1 ~ e'VE'I1t:,. b~€iF1iIi'a I ada la h 1I!2.u neii daya ta r.'~k masa I~jl n ~., rna Im~'ruU I1j:u It rHII aill I~e~~'rn~rn l~lalnlU n teta pi dla nda il~:a,1fiI be rei la Ilag ~rjlenl!illaln m,a~a la h.!llny'a., Se b8Ii,kn,iia [~a ket: ,cultural t/jJJ'r1$im d i karla ka n Ie rrI,g:~ii'P, ,a;ga r a:s;um~Tr, iEnl~li i~;ns cJ.a n dim ens i' krftl kny,a, utui~, beJ~JI,als~n~, berla't~lr, d~n'1ll ~fekt~f. Tidaiklilh s~be:k.~1 yallrng klti' ~dr~:r I~alren.a kIln! budalY,ii '~EHahl d'~liindusitrik~I~1 t1i~i Ihu~IU ,k,te hijli'~, IBa'nlan ba~~ij'frya 't~la,n d i .. tJlspJ:a,"f d~j mltlSleUmf ling~lb~n'l ol~ng' d~tpa~en Ikan 011 eh 'hial~ ~ mbwa'~ waJV1! Salin bud ary,a: va ng ,acda di sana, Seja uh ki'~al me~ailkJlWI kieln akt,~'Vi"tiaJS b.udlaya I~ er'ill~lIJt k;esad'al~an i Ii'iId Il.!I,Sbliinys1:r se bUB ~I ,a ke:t ,iJlkan ,jadli m:ena f'~kJ' IkrDlm,~etJ1'tJlf~ m enl~lh mb,u~ dan mem berl pleRg etal~ua 111 ke b:a!1Ay;EI k,<cH"aJlr:1 ~.

Ekspllof~si

»

Ora n,g klta a glalkJiiiy,a ta kut valnQI berslfat Ikh us-us ,~t~ILII y.angl berska la keci I., Kital ~1I1l g~;n nY,1ll sel al~ u is IL!I besalr.~ 1M ~jnglki Ii IdilaW(!ltilif su ker mel~ gata sl ~Ita til' me m!iyia pk~l~ rnaten, 'me alia ~ tns~'pll'i n keM m ua n atalu dall aim $~'Ilil~' dil::sebtrt wacana, 1 nr·g ln ny-a setal lUI melavanl, m@lllga to modasi, dOi111l II((~IP ~nt:i Iiii ga n pu bl i Ik: y,a ng d la,nda illka'~ t,eruls m,emli~MltaIRj ailta u IdIHja,~lta lUI, Senil man i:ng i rilnya tlUlrut serta ta,111 pa merna nda ng Si~:nrdi!Ii1'

~·;i':~'IIffI'~··S· lt ~ ~ .. ~tt!"Ii-,~"'~ i", m· ". sdla ~"""ii nl~~lnt!" ",'~ ~ -n° sebao ~., ;niV~ I!"io,~,fr"~' _1;I1;;;Ji '. ~,;;II!,~~! '" "J:_ _ ~~~, !Il<M ~ 1;;;Jill;;: r'~' ". II"J! i;I - .... 1.;;;:: ~ ~'::J'~ ~ ~ ~r'l;I '.

Sejiai:< "Desember Hitarn 1'974~ tereetus lahir model festJlvi I ,sen'~ (~)e:buti,a h b~,en lial~') yan'QI a kJ~li rrlly,a mel u ~u rnenvl ngg ung perkemba rJlgan f. menIQga;lIis:kal~ IPIEl,nalmpang d~ sekter :S'en:~ ~u~ds atau p~itL!lng',; La~u kriterla ,a ne ~ ~ a,i nrny:a mencust valrn 9 m unglki.n berbau kecemauruen, semtsal antara senjrnan tua ,a 'til1 U· sen i rna n mud a, N uansa "a eara sen i ru pa .kirrta r" lkaik'tJ., IliirolkJlfs'tji's, dan lbal1yak ya.Fiig t'ii'eJak pe'l"ll!u., IP,~rlahaJlra sen i rna n delFTI,ga'li1! seg,i3rl,!9 krtterla, estetika alta u gall/a d i perlon gig area ku pa n li'iI,yal., Kesif!ml paltialWil dill U k:.i3

d- ~ ~ '~'m b ~ n ,t - - il.. ,~. ~ 'm" k o ~ f"ii .t!i; iF '1 O!'o i'

_ ,ei ~ ;.;:. I' .• II:;;i . U!'i;.. :6 ,i;:;: " .... 1!;,iIi I '1111' F I!::i II!- II ~ Ii' •

. M lPek med ia diib~a:fi"kalt:'l be,basJ 'Mle.ski slIlka Ir ~ep,as jug a, da r'li Ime·ka nil sme l~iIJ ras:~ s I[j,b]ekt~f ku ratOlrny,a " !Pacta ha:II" ,ia pa ka h be Flair Siela m·a' ber:ta ~ u n-'ta hll!J n ii:tt~

1n1e.,Ii'"~ ii'II n,li~ 5'1!o U i"'irtl'll -k m,e,·ii"[I ii"'Iil'II"-ku Ii'" p'Br-ki!!l'm k 5 ii'II ii"'Ii ~ ii"ril ted ii"i1"I-1 ru I"II~

F~~ alll:lll~a'!J.. -, III '1.:..lI' ,._. C·ll'II:;r.~ .. ~ ,--~ . ~i UClIJ-1:J!0II-1 ~~11IJ .- t;i"[]

d! ·t:3.Ir'li:lllh :~k' 11'111 ·"~,..!b£ilnt~il"lk-? A·IF:I'~·'~·:liiih II"liliEi:,~~,n:'!;j;:J. d~ ,ii~:i,~~

~ ~ II I! ~ .. _ Q . _ .. _ !L1I;!1 u~ _ . _ ~. _ I'l •• IF ~ ~~L _ ~ ~ '-~. _ 'l g _ "u~ Ir~

~t:lJlIris~ da ri 1:iJJ'!alr k:o'lta penyel eng'ga ra l' lni 1P'~:b'ta nyalGllrii salr1l<astilli::-'tJili)"a" Bii en nlal~, Ja ka n:a d i palru.&ill 19931' m eski me,1iij ga ~,om odas:i i:s,u m utarkhir d!al~ aim s~n:~ t~rmlaI51t.!1 k

m~·..A", ':5i i"i,V~, .jj.,.i5i ..... ~ n .--jI", ~ -n° .. ..Ii ~", L.-~ -n° 'in;~-r:k',~'-m -b"':~ "'" n '5;'" loi!'i'e' .... '~

___ ~u _g, ~;r '~Il ~~·~'I;III~ U I~ _ U.'~I_ ~~ ,.' I¥'~_ ~ _ _I _ ...: g!1 i!.;:,1tI ~ ,!l ~,~. ~ .~~

IrU pal te lilkiln~ all:'ia U lP'Opl!J IIfE!:r d,e'ng a n '~5t'ull';a h :s)en~' rU,P'i3 ikoln't:elm:p!QF,er) ·ada la hi ItJiI orno r :s·stu cia irIr lu.talma., Teks l[ller~e m bang:an dcmrg'i ~ia!ln if w·~ccan ia meJI eba r tu m paJlh Irua h. Dully foro glflirfil d ailn i nsta las'. miemalilil.gl!5ienmpat j ~ dii Ibualh b ilb ~r d p sa'nl!eIJ. A.Ik.,a D'1I '~et~lp i1J, p·erk:trm b~ngialilill Ibulkalnlah belfalrtll kal:(J.n.l1 l<Jenllfillrinl 'tu'dadk: aida lin.stall.Glsl· rna ka sek~lw,a nig d i,a,dlalKa rn.. AtB'U kali,a,u dill! Il!l 'fiotog rafu di Ilu palkallril;l' m,a k~ ~a Ilu d is'8'rt~ kG," .. T~rl,a h.!l na!rrf. '1$;1:1 ~alhl 1.\ pobHlkN Ipa nta SilYi8i d ~~ etail1dka", da 11~lm alrt~ ptulb'lli k s€!:~n.!l ng gilUl hfil,ya;; Pu III i 11::: bu ka nil !alh be:r.a,rtl .semaiba me n !flllJ kur ,a.pres~:als~ :se tJ1!li m sin f pie,r;,g,2i m alt sen i pada. iLl mum ny,a '. Ke~:N~;: n'tiin_,~I!;in p !!!lIb ~~ k, cia lea m seb I!.!lI8ih pea k'€~' rb,ha,i;'I,a I ya ng ba ~ k ad alia h k'ebe r\h a 51 la n ldii]e r:artDily,a lP,ub mu< clle ~i rne:u nii;sme pu b~ i k,as:i (i I ~,si'-'i 111lI:si n iih1!!~'1!' Ima kn,a )1' pe'f'ilg eta h ua n te nlta,n 9 sen i", liin te'ra ks!' terlmasulk' ;lkelm'l!.JJ:da nlalr;'n e!lksesjI' Ilke~le~rlli bate n $,pOlrlsor; S@bclga'i i nJd lL!J!stllil bud Glly,a" Ibie ii'lli',a I ~ 'Fest~lv,a I ·alta u I~V:~,n.t: se n~ dla n(il a:iilka n m.er,a n91k til m ba'~lya k :~ia II d allrJI ik.emlIJ dWan m,~mrbe'h3 ~ nya m~,liiijad~' bag i,a n~ ba'g'iiailra ke.c~i.. At2!'ILj, ,I' se:jalk awal Ibiertloil!ak d,tari h,SIS;U Ir:l!l(i~~:m be~ aha n yalli'il g :lkedil t'elt:":seb u It. 'S,isa jad i~, sJen~' rUIP'a, ag,~ knV~i me~:ti be~ ~rj.a f' b~li1ya k dailri' 'fE!stlva I Si.e'n1li· 1P1E2:rti:U flij:~lkClJn ,.

Saat i nlj;l skema s-ed.erha mElI y·alng kera p d ilf;J'ei ka,i :

Pertalma i' lb ~e'li1I ita I~, t:liilen flaill, annual r da IiiII :8lebaJg'i;;fi rilY,21 yangl men~ nj u k pad a iieg u[arit2lHS per,ayaa n {i rl! i sudlah lbenmasulk. SIP onsor; ,project (jfficer)., Kedua.f. 'temlcl Osu ~ waCa,Il1,i311 IPla rad ig'ma 'lain! 9 d i banglu n k,uf,atoIF}. Ke~ig a, Ikalrrya (plus se Ii'li i m Q n) '" Ka ~allJl pelf1y~ ~~;l1i.gg a ra IriIY,a. ·t!e·r]'ad P Idl~' s·e bua h kotalj' m,a ka, bet'i kut emlbe'll-e m bel na m,a, kota temlP:at p,eny·el,eng glalll'a:aln bh~n ila I :semii;s:al~.;i' Ja'lIi:a rita w ~,a nd U!iiI g,~, ·'to-gIYSrkalrta. Sikelma sed e:rhSlnI a' dl~' aJitas ag'iEllknv'a Je d~' m o(h~:i kl asi k Ibie ~ i,~ I., A.ka f1l teta pi' 10 iea ral elmib el·~,e;mbe:~ kate; 'm Ufbt!aliid n d i :sa na'~!aJh Ikekh USILil.5~ln alk!;ul! b3~rbentu k mes'k:'ii m i liili'liii" ,Na m UI~,.r Ikekh USlllS!aln yaln,gl di:m CiliksllJldl .J Il.:I ga II'aly.a knyal m,e~ i put med i um1 p!s IrS [iJi9ktllf temat ata u ~ su~, IP ene m UaJlrll, II:€ rib~n_Jl r(~~kno ~og i Ii pl~rs,i liii,g9 U IiiIlga nl alintaJlr' t'@irmiiino!logli' ~It!a u aspek d,a la m ~en i)j sifart (,k,i3lr,a "del"':

do,klLllme;riit.alri if a nallli:s:is,r, reslstensl f, da n .5eba'~la~'nya) h ln gg.a: 'y'a ng n yeJene.h,~, mh;a~ nyal rnembela h kalte'gJ'oli1 :seksiuaili. Yalnl 9 ml@lmang

ben ""'IF-b- li5!! iI'iI '3I'r" of:',i5!!t;!'!liIill1';"1 t tI"Ion""'1 i .d ir' o~'"'I,h k'.::lln A.::ii!FI' 111i ntEl!!i;m',;]'~E11 ~~I~ 1~'Siln,

1.11 ..... [11.;1_ 'I;.;~ II!.;!! .;;!!;.,;I;.l!I1.;I __ ~ ...... .J!!.!!y-'1 u_ ..... ""'y. __ ol1.;!!_ _ !U!!.!!~ n I;.l!_ ....... ~' 1!..!!,,",,'!;;!!.I!R!!~lilll!i;;l!,,;! __ ~

Untulk, yal'r:ilg inij:j1 ~dta m;!asih mir:lJim, .• lKai~aiupun kit:.~ bleara soal s~'f:at a;talu ka f,Elkteri setDai~1 kota to 11' te ~a h. me'rlI.gajalfkaln arta'i!.lII me n1lg'~ mba r

'i!i.;n;;!Iio. .... 'n""' m -I·~I oersoela n 'V Siill"!i r11 kh ~ ~tE"1IJ e' i,,"fi n M" ae 91a II.. d'I;I' iE"oBt"I:'Si'p 'Il~~,,"~ '9 k '9 n

u'!iJ0 y' 'I Ir'''"'' ,,a;lUulll~L:7'!6IIIII~'I'IUla ,;ji I'!J.U." ,;:;!~ ~;!I':,;:]I"'" 1,'"-'11. ",,,,",,,,",Ii..:! 'i:;:! ,1;;,lI1

seta I Ujl saja a kan berbeoa, SelM fig ga petbed'ij en b:~en ia I ,a la J Cillka rta de,f:Ij ga r11 'va ng d ibuat di ~h'l nc,k:w,a r'il" m lsa I tIily,a mle:nJad~ w.aj,a r da n tllda k

..... ~~ ..iI·nU1i"iIt!i il .. • ._" K~I"'Iii..II'i.e!""li!!'~ n m' 6.,.!j···~ y~ i"iiit"j dtrnal "t!"· -d '~."~~

y' ~ 1;1 'lui' Ii""'C !: ~ ~ 'r.:..! IF ~ '. _'_!l;i!\!i ~ '~' .... ~,.;.. ;:;51!;11_ . . _"~!IJ ~,g. .'. ~I ~.~ ~I ~. I! ,,: I. _ i!;II ~,1U '~. !!,JI !1~lI;I

dl!i II!.!! stresl ka n: ad a ksh terpl kir;; bten ia:11 senl '9. rafts pe rem pua D1I khu sus w,('Jod=·cut saja?' Annual dra'wlng' miin~'?' TlFi,e'f"il~:al~ YilIO:f;J1 khusus 'VideQ art? aita IU se butla Ii va f1rg eksp,e'riiime:rrrtail!:: eksperl menta I sen i I in,glkllJ! ng an diU a ta~ u naira?

Pa da sea I t~mlal Osu} i mli la hi !Kn;:lait:J'vnas, d an kema m,p'iUI'ailll m eng i ns-trts persoa ~a:rn, 'y,a ng' melnjadi kja n pera n ,k~.ratof' (nS~ nyan r penti r1lg., Aka n t.~ta'Pi· ba glii kurator ya f:1 9 rn €i:! u!llu men glcl.!fli da IiIk€':mril :pl~rke'm ban ga ~ 1M arus dl!i m ba,Uillg iJ kreslt1v.ijtas se ba I i kny,a '. lag i pu la t'E9'm a tj!da k m'estij k)ekuat,2l'n lsu glioba HI!oka II ateu pa raid ig m'ial yalrrl gi rumlt, Te ma b:~sa kelt-me f:Ij.ga·lit da'riIl tid ~llk melepas kalli1l d i Inl d airi rned III!JI rn beri kUjlt t:e,m lL!lliEllli1l nY,j3I". mh:;a ~1i1lY'a 'f,els;tD-va I dig italll 'fotog lI"aifl f dI i.!ada k.a ~ drt!l81 ta ~ u li1iam1 t denglCllIril t:ema : pa'brn(. A.ta.u !~a'~i' pelrta m,a f betrkon:s,s:ntt:rasfl pada lJe'f'I g UlmlP'U~'!Eln dalla., SlISP ii~a si (] Sin a n~:mlo sern i m,a n. Se'pu ~u h se'n i nil Bin 1te'rku mlPull, blu k~ln IT!1i3ISall aih be:s(3 r~ sejau h kalry,a o,i:S€J d i:plfiQidlllJl k$i da la m ]'u m la hi balll1ya k ,alta ttl mlu ng 1<1 rr1, sang at .sed i'kilt sa m,B siEl:ka I ~. H alii in i m,e:ng,a ~lu)s~:alsi kSliI1 pe,lf'ikemib,a ng,~ n., Bu k;a n ~a IMI IHi'G sn PEH1kutata n 'w',aica na da Iii PGllradli'J~llma aida ~a,~1 ken i:k,m,at'Slln m,er,aya ka ru ith'9la ha:rl-ibe:'la ~!aln 'V,a ng 'te~'alh m enjad i ~~cJ~ itu? Ir~h~'m'ang ad!;allka lia1lnya b iJenla ~ di~ll1:ga rti S€lg Gih~ ,p'era bata nll1iya dmpiersmapk.an tahap d!emili tahap dan terencana., Tlda:k r!lbut-r'plbut teta pi' berl,ia ng.$U riI 9 s€'k:a ~~. la ~1iJ m atll:. .seba'gla~· ,(Qntoh i Bi'e'l1.n'i3'J-eJ N:avana~Cuba' ya nrg d i'glilr:ii P setia'~ d lJI Sli 't:a:hu n setna;~ N ovem,lber-~ De.s;emlb e:r. 'Pe litallma ka ~ii: d i pe'i,ke.na I ~a n paldla 1'984., kh usu~· rnlenglu nda ng 'Sen'~ma 1m Alme·n11 kal ILa'Un d~:n Ka FI~b'~a. !~'en'l'E!·~ell;1 gg.21 ra rnrerekru~ ilOO sErni m ~In del1lg,a n .2,000 ka rya, Di bU,~,.t!k.a'Ii'iI, alGa ra aWffJr:a.nYcl i Fokuslr1Iya ~\ed erha nil y,clkn'j datai d~ n dokumlenrn fit!. TemlCilrnya mlema mI,g bell:u m sp'j!Js.jm k, 'teta,p:i ko nl~eransJ iinternas.h) 1l1!3111, 1m it!! I,a i d1se~ eng gJa Irailkalliil ,. Dua 'ta.lhlu r11 Ib I2'r'ikutlnya r,' pa cia :ill 9i86 $~rn i m,a n d alri As~'a, dlalll'li, A'fr~lk:a d ilU ndGng be:rpa rtJs i pasi '. S"ekilita r 2: .40 [) Ili;:aryar tl8'rkJ~ mllP 1J.:lI~ da rl 690 .sen i ma 111 as;,a I 57' neg 8ilr,a ~ Kalpa:s.ita.s; d ip,e~rlluas de,n ga n m enye~,enlg ga rillk"a!iill ko f1j'f'"e!re nls i ~'Ini't,enil as:i 0 na II wo rksholl#'~,. keg i altai n 11,lEIi~ Iii!, yang panlh;~dl denga mI, b~en la ~. Pa,da jb,ie nl,a I ,1k,etlg.CJ, .cj,elrngan tema utalma: \~Tr~idlitil'Qn and Co rn t e m po ra Ire i ty'" .. P~s:~rtalinya 3 00 s;~niiima rlt v,a ng be ralsall! da'ri 41 ne:glalra deWligan memajang ilSO ka,rya n, Se,o'illn.gl pad a bh~:ni~all' k,eempa:t:.I· 't'ema serna ki ~, rnen oh'Qk [,21.j,a m,~' ~'fh e eFt! al~ le'D1rge. ,of Coli()n~zatio nili'. K.cffl1iSekiIJ ~rn s~; 'te'm,a ya ng e!lmlbis:iius ~.tJU ~ me'h!llh i ~ka flI, p ai ket IP a m e. iia fI1i k hi u.s UI.s t:ellrnt:alnJ gJ ,a-rs.i[,ektu r Ameri kia, La'tin, kr~yal da l!1i Bra:zi:llJ ,a:ta IJ

;se n ~ ifU p.~ ,~ LIIIkJJ ~ ~ d ~,~ riI,

KanEHja, P,a,cla biernd,all ke'l ~ m,21 t.e,m iiil :s"elm a'k:r 1i1I, m"e~eb:alr c,all·alm kelk Ihiltil5iUl sa ni ~ ''Y".21 klrtl j' '~,A:lrt", Sociiety, IReiN ectii:on.n 'V,a ng' dmir'~s me Iil,jadl~' 5 ·oo:p~·k."

M:i~ lIel [M~gl[J;.r FeU>i: (Fllllpllf11o)

·aJ r:i!S~ C!i~ Pat'ienee !Oil!' Pal!!ien~:e 3°1:5 :~ 1I!:1l2'.!'S ); 211: om'

IlifliE!:~Ii3i Ci3Il'ilg:iU r,ElImIl' 1993

Web m;e,~n:a,1<e d~' 'n.m~t. DI :S,il! n tl~eg:o\.Am"ern\ta ata,u Tdmmllto~ I~~I~ a da Ie o.,i h Imie'filglell~'s ~,a da: Int~1'nation'~~' ,Lesbja'fJ g'nrJ' Gay F:~!m and Vlde~' FesJivWJ'I. ~t;:u d i Kplooa = S'ea.ut QW!er ,FJlm ifJ'Rd ~/~ F~stb,lal. ia'2l!lny.ak Illag,~ kial_~lU ~hg,in ,~ftJ~li~~an m~n~h~:1 p.rodu~ Ikeb IWlc:layaa n m'rllJ.II,talmJi!) '~a ng 'terjadl dlj' 11IJ!€!IlIr' IndQnE!5,'~a. ~:tsa '1\(1 iSie',sualukaWll u IktH'lr~'~ kU!lft~lra I <di -s~'n i?r BI5ial ~:~Icn UdJ ~Ik. t«(n~'Errn:al d i s~ ~'~, ? n7angl,' ~:~:m,a'r ml@!flglg U11~l~nlgl Ib,ut!,di.Y,8 b.~In-n(;ui[ e:t*k;lnya. Ak;a n 'te'tClip ~~ ,etGd,~ knya . Mak~ar Art Farvrn mletu ~allkal~ mlo(h~:1 f'est!]~\a,l 'yallilQ dillrn i,at_~atni m erlF!ng ku!Hi. bi!'i1!rn"D:a'91lilil[ ha II' v,a ng knusu:e;, '00 FSe'~u~,. Atau Bs'ndrJ'n{j' Art E~len't ,(BA6) memalFtg p;e~nwah rnn,g~'n m~~~~rl rnlt:ka_n mlod~el ,ata u . P'~ ket. seperti dlj' eta s, 'M~ng~g@ m pu r rpulD,llIIk Bairil(.ll[jllrrgl sel,aiifflla selt:H]II'~ln'dlEUllglarll1 meI1Q'h~duIPlk_;an Iberbi8l~H3i s~:I!;;,~or'~ j'ndu:;;tri In.!lidaya; mal~ft;, imUS@lUIlm priba.-;U, nJffIU'llrg

~;,.............~-----~-;I 't@i'[er/pe'rlIl:UlnJukslrn, tsma 111 bud aya bern lCut s:emli na r d 2!lri iri:sa n a te M,a h~ln,grga, 1'~\f€1 ~~la'lrn!j Ui~nlylfJ,:: ~l~'ndld i kan IPlulbl:ill~. Ad a bj~I~lia I

L_~ ......... _"'~IIIIIiiiiiiiIi __ ;e; ~el~'iEf~ifilli ~d,aya taln I! uta mia, ad,al P iFCgif'a 1m IT!lt!Jll1 d~ ri yang

~ Ime:lnfg~r:ldal'~af'll i'nlisi',altllr :s,~!~j:ap sJ~tt©Jr~ 'publi~ltc: sJ'!liIIli" dall,aml s~ga[a

H~di l1a!ry.a,nt~' [l(eb,e:riJ~ilnBalrn'nya -ti!r\lib,art altau me11li'batkan Climt. ~ni b,iS'8 clb31~lg~<~IP.

'1i1ItI~ Deml!lIIl GWlrdcm ~>eJ[N;!1 ga:1i S'a_,llalh SlEIlt!!.!l mod:el pe u,alyl~'aln b""II,d!!!.lI stmi' W;u 111t:!Ll1W\a,1 :5[ebil.i.a h

:~IDO x l,O[J1 'l!(~ 165, ~ 11<..,.. 11r'II' ......... ~ n" '

]nstala$fj~ 1999 r!o.tQll;,!a" lYl'i~ ulildJ~'lI~~n mJenilllik; aua' l~elPie:nt'illinla'~ :Sielk,a,ligusi~' UMUi!m

IMak~8a'1:' An: l~oriUm {MAF) ~99' ~!~n khu::;iU$'.. M.a,S!al[I!~~1 g:aI~H3iI~ a't:i;:MJ '!t:id:a,~ dan k:ri'tnk ~~:

Itbnsekuensfflnya adslah palf,amet:e,r' yalng Li'i[ill. KJJn:s:;en~rns:u I~,e hal ~21ln~: kh!usus'~~ k;h1L1;~U:5I,~ hi8:m:art :5arya jiu:s:tru :sema:~lin Im1E:iayan 1 [p,tJllIdi,lmk" M,srili!lllil ~Ig un I~ewmbiiwaa n, .5J~,k;aI~ iiQ.u~, Ime'inldong kra k, p~ei~-kelm I:g,euli,g a n den 9 an C8 ra la Ui'fl .' IPE! nem ua In d!a n

~~H;:rkJ9'mba ng,i9'11 ~ tllriJtul~ lelg i l1.g a t ,sa3!j:a ~ t'ld,atlk~!ah sa m,a de n sel~\a,"g UIIiIII,. Perik,emlblia n! am ,aJi!la ls b bah,~,s-'al besar. Pe'liIIlemlt;j'~II'1~, urnu ~ nya ml~tn glutalma klB n bLl1I~~i elm Ili rMkj, l'r'h~a'lnl=mr'i:S!a ni k:eG~l ~ 're rr""lb,ela h-beta h, s~ifa;tJn'ya d®ku m entari.,

'M,aik!),. al~jlillat kesu.ngglu ha 1iII, ketell!oJln:a n, ~ a n kJ!l!"m,2i mlp u an m eny]m'ii Ik IHilals~ I !lei aha n,

Ii;;". 'I ~~

~Ie'til~ ~li ~TH~:rl!Jjp'a tIl]~U1 p~ kjet ')fa ng IUitJU h da n

mef"ie~nca I'1iliaJ. s IlJm uhan ~~tllalp sekt:!J:1f ~ rr1Jalk d i baJc:a,~ 'fiO,kusrlIiy,a d i palll,a,m!i da n ,~Ui ng,at ()r.jlfnm,. Salya t'ata'tk61111ii1 I,if,fgi, s~mis~dl re~ti"a[l,. ch!l:rig,a n ·kiO of' new "redia b'elr::sl~al~a lInt~rnaiSi~ln.alll ,u BJflH'~i'n '; T1'.ariJ'sm~dia/~., Talril'pa hali1JS Imenggu~fa[~B~1 li'~t~'alh bijenia~~, m n 'i _ f'e,st::~ va lid] u a ta In una n 'I' a! In '91 d'i~I~le flllQtQ C!ilr,a'k,i81Ir"i '~iya f~~1 ~e,btU ~an la m,alr"iya. ~i1'~~lmp'atk~lfil Ic:lli satu gedung ~ adal Ibebe.tJ'll!I~~a ~e~Jtoir ''1,an,g d'sng,an su~a ci.'t:i!1 di n~,km:a![~ pu:~nl~; 'wlc;)jrksJhc PI Sai(~/iUl'il1"9 'VIdeo j. aW:iJrd~ ,perfarm'iln'Ce, I [llsta las,i"" I~a rneren, med~a ''orlnge,~ d.a n s+effili na Ii. S'U~IU han ,en ~lelkto:lf il8 m e~iln ada Iia h ~'f&mua n fue.~biEllru Slenmrna ~ sel~ubU'lr:kga n d enrg an 'belk'rillO I Oi!lilli~ ': I~Qlmp.lljJlrit:elr, \i~iGJlelo. S'erniilnar, :s.'epertll: Ibi,asa berbu:sa-busa Im!Etngana~hjIs SE!![;ifli m-edra lIarllJl, wac:a'~fai atalu isilill ,~II'oba,I., !Oii S€'ktOf fi.etleenirt,g:: s€,tia p craM 9 ha ru s Ibel i ti k,e;t: ~In'tu k' me!rnya ks;H!:i.i n :lka rya sen i vu dieci l~l!i3ISi'l I~u f1Hs,i be'~cla.g!fril 'lJiilegara .. Adalkah ~alntln,g Idli' ~sana? Jielliis Urjal~., Ap'a1~a iii o;ra ~'g la Irll!ll Ime nimp uk fest'~\lalll blli? l1da Ik. ]ugcill.. k:a ~:nm pe:r,~;a rill '~1H!nti~19~ul khYSUs~ iflJ tacH., 'Inli' se:c~a~ga~ cant_olip.alket. :S'em'al~i'n ball k: d~ kern/as"" ,tf)a ~et te rsebtu't ,slem;a ~:~(i n ImlereJlrl~ii~nt;al~dkaln k~Catn;glg'~IIfiI'ain I'nd'uslril buda.rya. se bue h kJota! Bi1ce,r-a '~elJnlgf k~cjlll:~.e~:'Ii~j '~~rutamal bi~'m,a diJn ml~id~',!i3'~ ,adla Ilaig~ n1 () de' I iQ; i e n iI a, I '1iJ1 mil ii k d i IB,_u I 9 ,ai11f'~ a :' In',t:e,MiJ',t}e,na'' B'i~n'n.a'/~ of .H'U'fflOu'r ,and Sa:ti'Jl'e iil th~, A,lts,,, bii'~all ~h IkWta ~aya,mt,g'k:a i1 :Ik;a,rya maca mapa li,ang dil pa m'~rka n d Ii

,..,'~ ii'"iia At ~iij • OJ ,-'" ,Ii<, . )I, ...;,..' ,..... i'B ,'~" _

.;;)Iii;II, :~~.' """'" ~~,!l.M ,~,nSl!!aRe ~~"i~.'S~~ .~'OO\1il!,S a,fltl

Mu'ltip~e'S Fair 1~li Aus;tra,~~:al.

IM~:m ,a~ng;~ m,elm,~an~li ng rea~n ,e ntema 'fesifiva ~,~ art ;ev,ent~ errta 11 tn"e~ ra II", altau I~"ie nli,;a Iii' ,atau annuiJ'J Y!llli11,g d i Ike r:j\al~alln dl~: didalm neg)em dengan yarn~g ~dl~ l.uar neg1eri al[rJla~alh mJ~mlbalndingkan jllUj.ga putarnlli1, matl,alllrn~g,a~i b~:r~,~ngkut-in. ,Ad,a k~~aln tid:ilk 'sei'mban-Qc" 11K.e~em,·e~<an ut-alm.a 'fe~tiWl~, tri)en~ji3ili, bieni,all, a,rt ev~,n,t eli n~9'~ri Iny ilLIIIr' mcEd,a'f'D!lba ~ 1in'i :k:,@ilh:~IP 'terbentl.l r ,M,asall,a h ~dasJk ~ s ~!9n!Sfo:r \aJias dana tj'iln ke:m,alm~~lan malna;je!r~a~: ~/u~ m,edra:l1;'~. ilKeiem81hln tEll Wi3lklh i r~, s;tra't~g:~ ~11lJ11'tu raill.. 1~lrc~d~l~irlmt~~, m,ela kullk~ Inl 1!iiI eoQc\5:ia::.;:i k-e:

II.ua r n]lege-r~Ji ] ug ~I tem~ ni'r-a r11 me m baea ,a't.au meli1ja lilin i:5i,~ ate u agJ~ndj;!i~"tu3Ir.s€:llma~, iN_eg'am in dru_,stlri m,ajl!!.lll ,ata UJlI negialra ~fa'lnlg ~;eta'k; g,eo';II!lalf~s,"ya b em ejl\(ata n dlen~gla f:1 neg,SJf:ClI j n~~lJ'stri' Im,SI'j u m~ lilI.gajami'kall:!l l~olmo,dllfii~.as:~ budlayal ,me,re ~;a ,s:ekall i!glu!: '00 nlgB h~·=, b,al1~alfill ,~ludlalll'r1 ~,2Iirflla-'=m,enyiiiallpk!an ~er,efTgJcat [\(,ci!1AJodtrfikasi buch;~y'a di' IUiair Jdlirillrniya .. ~e'pi.'a(w,ah~n me'M'ol,eSJ 'V,eng ;s~derhana ~g,a,~'. t:aI~P61~. ,'. tCanti~~ dl~: ~'i~cu~ memyU'=:rayu~- tUI:MS!:lllltiln,g~' p!~niltl rri,g,ka n~, t~i ~alkl~a I ki~ln ,a~da la Ii :k.e'm'iElnaulQ,a n m'alsyar,811ai11[ ~~du:s;trL .segala model, taijun ,Olen"~ talli1U1Ifl iIliprctdj~lksJ dan d Ire[J~Qlr:]IU ksi f II'a~.u ~'ijajii8Jlka mil!. Mle6J~d ffll!J nC!I.!I11 kri~Hi~r '~er~tad i3'plny'a if mrtalp ~ kemalm.pua n Im~ ri!iYlJbllillP dlillli1l mcenglerrtas,~>ii1ltllil< tJurult: mel~pe,r~~iy~a .ID~fhk:,an m'eng'i:d~rntij:f1~s,i mrDdel te'~e,olJ1t,. ~~ik m~!~:el balru ,;;lrtau 'y~H'~ Illalma., liKaJrena gl2lIm~~ran11 kjta' terhadalp' bie:[1li,a I atalu 'tr'Uen ~al mas'llh ,diJbawa ~I bav,an~I""~laly,a ng nega'fa maju, m'aika k.e~!l.lIlliftaln m,emlP,rodluk~1 mode'! ia11i1i;g -or'is:iinal kha~; I~?:lta bJ!='sa r I n,dclne,~ ~a .a gal~ s,ulilit, [M sis:i laiiln,. tlracli~s~ ICiiE!'ni,a I (lijU n ~ ~t_~Hf:1:tUt ha rUI5 ~~,gfas d,arn kOif1SE!;~JU en., Dal~ iillm ca ~upan bud.a~'ir", keb~lt~lh~anlijva ~urJ.u' jl~las, b~rut'ur~ terp~~cJiDlkslii" MlcM:tel Y-BlmJjQ ~u dalli1i G ~ [)rtO~lll.U ksi' !miE!!'ire 1!I;;.a tJ1lda k, 'aIda salllaJlm nYial jad i ins1pi:r,asIJ i _ [)1~\O lkaloona kes,ull itan Ilaiiin ¥Bml,g vita~J damll scer~rn 9 d'WIl;:e~.u nlkan banya k OIIi"!i3Jntg!1 aidlalkalh da na~, mfaika ja nm,a.n Ilalh SJeJ~ an Ime U:iloillailk ,aja k;an"'" aJ !elk,Bii'il ~e'rla ~5ca'mlal ,atau pi njfalma il'if m od.al Cite r-:~ p~lra k~ IIIu8 r.;, ~~I~~m"angj . s~g,al,~Jnya .m@nja~i~an \"~lta" ,~da, di~aw,ah bayallllg'" b,ayang., Ak~l~ ~Iet-ar[ill b'lUkslii1 befalnt~ .niSi~lbl: t,alk ild:iJ pe~,ua~g.,

~) j¥I~piB Ifla.n ,IIiO:!;i!!!i'i ~fi; rupa ~i BaFttPiiiig:

Menurnpanq Pesta Kesenian untuk Bienial Yoqyakarta

Oemo rneluki:; dl, P,~$ar Sen! fKY x.1 1 9~1',8; M'Y5e!UIIli! B<erJ~er:1g VredJetl'!..!Il1l, YO~Ya!Ic:!i'!irt:a

,Alkhir",a khi r Tin'~ ada isu b esa r y,;a ng b~rg,a ung' d~' du IJ'lili,a se IIii i ,IiU pa .alij'

I'Irn..Ji ..... .,..~'""~ 11"1k.~ IIl"'U'~iI"!'I'\J~ I-Ib~ beraoe i~ ,Iio~ pusat t"i~ .... " inl ip~ ...iI" ''II'~~u~ den II'u~'" '91~!j,.~

II 1!I!ldIO II1I ~al.... K I i!blb : :d'il i!t~ I I, !G' - -, rli;l,~c.I ~ ~'1l;:I .: , - cO:!!li;I!j. :d"::;'11 i!11 ~"1;;lI - .... 1 II,JIII: J .... '''''fa IIJ! 1ii.I' '" Gill ..J. !i;;l1'1Iiy. ~ "

IS,1iJ Bh9'ni',a I da n 1irie;r~ la II. O~ ] OgjiSiI bah k!i3 n aida b e:bera pa lsu t\ serem" yalng ,5190Ia h-olah aka MJ ad a,lag i pamera n Bie nla ~ ]o'91j'.a 'V,~ ng kem ud ~an ialka'n dI~ UktJti sebua hi trie nla I. ~a h ke n" kalt:a fil'ya", be lisi"fa't 'hiii'ternas~'ona ~,. Is,1J.!I: ;a tau bu kan j} akan mifbllJkti 'Ib~bera,pa bullaln h~:lJigf~,

P,a meren bienial dI~Jn trlen la ~ seo IIQlh -olah menjad'i1 sebuah obsesl besar pra Ikt~s~' senl ru p;a dlj' Jndones la, Ca'ta!tari Siejan1 h menvatekan acara

b " " , 't; 'r ~ - -I" d-r- - ,- -'II' " ,..01- - 'r '-b- - - I:.. P' -- - - - G'- - C - _" I-l-' ~,~", - ,

_esar Iln~ ialW',;::!I ifiIya ' ll,mu a~ ~,arll se -.uanillamelf''an ~esGlr .:jIeli1ll I LlllI\l,:; Yialng

d~:a.dakaln d i J a'k:,a'rta pa die tsh un 1914, P';8l1mer,a n ln i kemud ial!lh men dialpat respen '~1.,p oS!i~iffN' de r~ bebe ~~ pa sen'illmeIJlI1 m uds y~ ng men glalf1l~lgaIPI ~i!\!i rneran i flli ada la h eta lase ,~e:ni' 'I u I-(~s nais~ onai, yang' mereka a ngg a p ,$ie:ba'ga~i ~~,~e-n~ resmr" reztm Or-de ISa Ii'U., Perl!Jj dH ngat pernerlnteh Or,die: Baru s-Erte'lah ke:me:nifllng a nnya rnern butu 1m ka n sebua hi bentuk sen[ ya 1111'91 berbeda de lI"iI'galif1l senii Orde, Lalma,~ ~ ntuk: keperl U~ln i IfiI H~lh sava k il~~J' TlMi d i bluiellt. Ak.a!li teta pa penela kan ~erl~ a dap pa meren i'n~' ju:s.trU.il1 m ern beri ca:t'ata n be ru pada sej,~ rah -s~n~: ru pal '~nd onesia, 'P'almler,a n yang d imenta UtI,!;]1 m'~nj,a ali ~t~ lrSij~si Itii ka nil!' dan pan1ler,a nl be !iii ku ti1lya secera tid ak la n gsu ng jug',a, m,en~'iEI,dl~, ,sem,i3:ca m itE!g i~j,ma:siil negal~: t,enta rn QI ,se~ni ru pal YSlll1,g 'ri,dli restui ~~ da n ya m,gl ~thja k clIij restu r;

Fenom ena 'fin i sa iI1I gait m ucla ~I (I'nmenig el1;i k.a rena pael,a sa at :~tJu per,a nan nega ra:-II!a:wat bii:ro,kJ'art :s@tJ1 i ~'Ya'-s,~ ~ gat dlom~ n~ln., Pr-al~it[J~ sen inlal!;'Q '}!'a ~,g be;lfj,aya pad-a WClIiI<W. itt!! ,aldlall,a h seni m en v,a I1g mernb ll! ds k pada rezl m fasls Oro e Balru. SelbagJa n bessr rnereka hiidltJ p da lilT pn:ry,ek neg a lIal;; ~it:aU m engaJar d ~ P'i!rg urua n ~t'[Jng"gl~ sen'lI !P ~:mle:rirnt:,a hi, :~!€l'il1 tu k -paltlll'on-.a,sle!' neg,a ral Ttiu ke'm ud iian m,eng hlalsi I kan !be ntu k ,$ieni ya I'1g m,eng glall i ,a ka r tradls is :b antJu k a bstrsk, dan ltu iUlj u ng - ujun g!n'y;al senl VlU Pia, y,a ng 'Hdl;alk mallU dij ks ltka n de ri! galra aspek IPo,lfrlblk:: ecoru)ffl'i'CfJigto'wlth ye,s"" ptJ#tir::s gro'wth nc; w!a,jt,. Dart i kll~ m be r kieslerri!li a n sernacam Tn iJl.a h IPla rneren bi,~n~'a I d an trlen ~all, ~ n~' dfsem.aili .clij'

I;rn..il ..... ii'iI ;e;,,,,,'~ (ll' b.. ~ t C' .~,1"iI '5 i' ...i" l-,n ...;!' .... ri,;c, .... ~ - ,i!"'i; "".,.1 Ii)ll,~ <",,~ e., 'J-It I:~\ii!!i; i!.if~"",,~ ,t;',- -I '';'"

_ !11!,~U'!I~i;;!ala I~,_hll~r' iU!1~',rJ\'~,~ a ~.Hil.liIL.ij,roi;;a"!I;iI!',; ,~,fJ! ~"'~~;i;.F ,:j;i;l!_" ~:';;:; ~i'~i~,.i¢.l' ,.;;'lUll,),

Serle r1J ha ~Inya Ja karta, li(j!~ja pu rtI: ,semlpat mela ksena ka rIi aeera parnera n besar yang, dli bert na mea ~;~en~aJl' ]'Qg~:a ,. S-ejallk ,i'wa ~ palm@ran hli' m,enj'a.dl~' t:emp,at bag'i If-a-eg1iEllra mlE!'~alkiIJkanl mlOOiopo~i ,e:stetik~, art'~nyal mer,eka m,ela k:lJI k_;a n k:on tro 11', ICla Uk Ie n,gsu ng mlelU ~un b:!'me~ ullJ 1lI ng, me~ a l,jU i 81pa rartJU:S kle.~!e:ni;a n y.a ng bekerjjial u nrtJu Ie nega lii!!il dan ,a cra r~ ~\~ mle:raln "!f'alrli 91 mereka or'g'(3 n f1si'r mlfEl'Iiii:j,ad i sa la h sa:tu a la1t un'tu!k Ime I'a ku:kaJlf1 kiQntr'O~ '. ACa,ra pa!I,m eran

k~'~-n"'!!:II-1 'v~ Ii'ii ii"iI 1I"'i;'!!:I -I:~nll"il ikl~!j;." .... -h m. lin· It'ii -k-I;rn ,iIo~'ri'!!ii,,.:i' P ~d- '!!ii , ~ h-' '11,1 n '~' j"!I n.'," ~,.a. -bu '!!ii ~~""'!!i f."!!ii

..,II!G; II !<iii, 1- U III!,::I' ,If",!~ 11_ ;:, I! 11;::; llJ!u II N;oI, = II1I Ib,,,,", ,I JiI;J !<dI,1 - -1I:iII - IEII ", 1_ U JI1'~ ~~.' ,,;:;I IG, -- 'U II 'II GIl 'L ![;II II, II;lI

-t - --, ~,-' -- - - -- d'I-' -k -, - - _ k _ - _, _ - , '-- - - -- -- ,- - -[I _ ll' - _. - - _ - - - - _ - -", 1t-"- -I-k --,-, --- b' - --.

,- ,'. I . "1" ( .. " . . '.' ~. '. ' '. . ., .' .' 'I' '., .' I ',' ' •. I .: . .. ·...·,"f .

_(111111_ ,I ng~,flI:__ ~ a _:sa nl!.~ _r~n se r:u m~l!il! m U : ,~~ l)IJ !J.Jliain If:! ya ~In _y , . mem_ Ill;! Fa

~ It,ermi~~tlf b~ g~, pC!!me~a n utra m'~". ,.~ Bi'r!lall ex.peri me'~ta~ ~ rtlll~ Mle.'rIi!jad i s,u~rUJ palmer,rl) rIi ';,\'1 ialli"~l ya ng malmi~:H.:l1 m em enta hka n alcan~ :p,a m'e:ran S'ielrtialll J ogj'ar,. Sete~ a h mlend:a pat tEl'riit:aWll'glialn da r'il ,sen~m a n mru,chlil 'i'tut pad~ pia m eralrtl selanjl!.lltJi'lY!6JI panitia menguba'~ kcm,sep palmeranl m'eH'iIj.adi Ilebliih te!muka terhiada p berb~lga ~ k-eoe;nde!IU ngal~ b~lrl!1 V,a ng berlkemba fiiig. N~lmiU ~I, k.ia reil1Ha ca ra pel a ks:a nalaln In ya Cia rIi.!llt' ma 1'i1J't, tid a k pernaih aida pamer.a n d lila 'ta h L!I nan yang bE!:nar-b~'nalr diadakaril l1!J1ti'lil dua taJ!hiul'l,. 11K:~n'tJ EUleni,a! Jamal yang: sMdah -I ~ -m ~ -m ~ .. ' t'III,.;.,~ 40' t.. ~ iI,., ".JI- - in i .. ~ om' I"'" ~ -1'1'

'i;I IIU II ·ul1.l', JUiii;l~ILII:)'~ 11I111!JIIU!l-'1 B\,'!L:;; .. [JILl I'"

B:aJga:~ma!na pa mlera rIi berka Ira d i rllega1re la lin berla r:u ~ISU nlg?' .s atu ha~ 'Ya iiiilgi m ~:ndasa r palm@ra'fliI b ~'~~all €iii d i n@ga raj ~a~'n t~dalk di,p'e~tl!alku ka:1:1i Ih,a ny,a sebaga'tJ ~::H:!'rU stfi wa, kesenia ril, sem!alta, :Lih:!EI'Ui3 h :PiiE! m E!:ran ,Docume'nta d i Kasell:!!'

Ekspllolras i

19:'edi lHal"'fiiiln~!J. iIS'(!iin,~la 1iI,;I""(; jjJ_m'j i'ln;1!i!1 ~ 90 ':( $I,ll x 1,6101 !tI!'lih~!'I!S,'ti!tlaSi 19Sia~ (I!arl'am B[;eFll~1 Seni iRlI!pa YiD9IyakEHla 1.999'

J'erm illn; Im~sall·nva. Pa mera ri!1 '~ln i meru palikan 'I!j pay a slstemstls pekerja sen ~ d i 1 errn a n u ntu k rnembentuk

·~";.f'!!l't ~111~ ~~ 'il1;i!!i;rm '!!:i Ii"Ii C"5Ii'U II 'iui"!!!i n'" II;.; E!!i.rl;..·;i!!i; .... '!!i; ..Ii£!> I:'!i ii"Ii '!!i; iii! !/i;J E!!I rm ~ n ·"'T·~. -.tiII~. -,,,,Il0;0' _ !LII~ I ~ul!1 - - -:I!'!!>II r=,' Ihi!r.::;;,· bh:;;UIi:;I Ui!!UI!rl! ::;'18rll -.- I..::;' II 'a .

La rna ~ ya'n!g d i ha ntu i dler'gjla n h(J'Jocau.'S.t.! Ata U' kala Ika n~ a h Asia Pa:ci'fiit Trie·na II'~' d~; IBrlillsbaliite" ,Au stra Ha~. ya ng menJIj;N:a ka n s:trategJ prorI'Vtnll< da n e·ko'no:m·~ [ll! ntulj< rnenem patka n ,A,ILlI,str,a Ilia sebe glal~: sa la h Sia[r:1!.II pusat sen i rupa d1~ wi laya ~ IPiE! si'l11k de n Asia., .S'ek~ll ig us: ]U glai

.• • ~... - .d . .4 j' , • • ~

m enra9111rl ng !lii.U rater ua nil aeeaer sen! I f'iJte rnasiona ~

U [1jitJLiI k daten gl m,ene,ril go-k ter:a inCifJ,gn.lta senm ru pa belrkel,a S ,internasionall 'ali A'lJlstrai j,a ~ lad i senl [jlfIJ merupakcJn llIpayal sis,t,~m'Gllt'iis yang dil!rencanak:an secara ba iik. da n n,e'~il'batk;a n bSliU1ya Ii(, pi ha:l<.:: pemeri nta'h pu sat\~, plEl mN~;rill1'talh rdilale.r,'a'h ," IP em erilliilta,~ kiOita,r .sen i,m:a n Icd(;a I.~, ,sen'~m(uill ~internas ~OiifUl[l, ga ~eri, mu:sieJum~· :Siek,ol,9 h da:rtii Ie m D:aJ[ga se mI i, se rta dun ia .seril i hrmernaslolni a I" I[),a r~ du·a perm,ib;Jllnd i ng t2i'd[Jl :5ep~ rt'~ apia ka h '~,:!elnl i,a I .lo 91ja 'itu s:eh~aa"iiLu.'5ny~ di brEl'DlItuk?

Jagja m ~mlp ~ nyai~: 1trad is:~ s~n~ yall'il 91 ICLIII~iIJ P kuat~ 1imld,lis~ vtUII m,em[b i!] alt masya[r:8 kat dri J ogj'i3I ClhlktcU P mall) ,mlenerjm,~ \.I·kean€halmi,l')" Sa.')la ~)ndr 'Imi sl€buah mroda I a presi,a,si 'potbe,nsil a I., Sal·a I J'll kemaiu an I'm ene ~1 rna ha ~ y,a ng a nelh ~ !p end ud lI! Ik. Jogja jug a, t:erb~'asa mreny.2il k:s;'~lkaln palmer-a Iih!~ set.idalkny,a pa'melt''',j3 n kJer.aji na rti[ art() u mlUl ng ki n Ipa m era n sen i Ilu kis" 'P'eln dlelk:. kG ta ;llJIntu Ik. b~b€ rn pa je li'iI'i:s, ,Sl~n 11 te Ii't@ntllJl[;. mla1syalra kat: ]ogja 'cu Ik:~ p ~tErrd id i k ~r. He! I i nli' m,~nu 11] u k,k,a n ].ogjla ,s;~th::la kny,a' mr~mnii~d' maJsyalr,a kat p,eny.a n9 ga van 9 a,kan me m!IQ'n'oon arca ria. seni y,a ng· IPB I i ri!.g ,a ne'h ,seka[i I pu 1i1I[, Ta k h era ~, proyek "1'M[l!J.ra·11 K:ota IJ yall:il 9 dii.orga !i'l[I:$i r '~,e l:olmlPrOi( .A!p ol:llk IKomilik j U:5!"r:n~1 melr1! da pratt: rre,stu r~h9![ri Pe m,er.Dtnta h K():ta ]O'glj'~!, Heb,atnya,I' sej:a[u h ii'n'i beil.U m aida CO'rC;[jrt ... oon~~;t g rafit~· y2ingi mrJe'f,1lj salk ka rya mlu rail' yalngl ,m!e~ll1g h~,arsi sa] um ~a n tE~m be 11<, k,ota! Mlasy.ar,akalt sepertti 'i1n'i m u liiIi~tlldn allkalrrl !ill nt d~:tEfm.MI~· d~ kat-a Ila:iill1 f. ba tl kSUl dl~ Ja Ika:nta seJc;B[1 i,PUrrll v,a ng' selm,p~t diih ~as"il mu ra Ii (U be·[H?ra pa t.e m,part.r 't€'1ta p:~ miglsyala~ la hr' ,j ~,stru a PP:La ra:tus Pemlda DK~: ya ng mieng halpus'ii1I:y,a.,

.S,el,a i [11 'fill ktor mlaJsyar,iE!I kat pe'rliya ng,gl€IJ~. d i J ogjit) .J ug,1:I te:r-a eilpat OiaJnya~K I!el'm bag,a ikeserrM',a n nof~ p~lmreHrii "'tart-. yarilg d~'kelclla secalr,~ mlalln,d~'ri i l~mba,gla ~e~en~aln iitll.!! talk harrya mampu ImefJl!,y,ediia:ks[n sll!lmbelF .senimlaWl tetapi' Juga SDM harndal di' brtdang p,e nl[g re'll 0 11,211 a n a Cfa f,al • 1M e s ki lli'[U 'nl mi,e fiE!,ljk.;a j a rat n 9

1.01

IK;arya ,It;uu.!.iIi''i'.,

IProvek Apotl:k Komi k, ·""Sama·Q-m~,~ ~1!Jir'a1 K.ot,a .2002/"

.Jemti:iat.an lbay,8ingl, Il-ei"i'"lpUi'f,a !'IIg::!ili'll~ Y09ya~,a.rt~

m ela ku ika,n'n lh ubu flI gla mil dle~!1g,a n lem balQlt kesen ~elJlt'n rj;elW!i.,er~r~:ta ~ I te-ta pili 'iE!;~'y-:~ IFlII·1J..;%r rnereka ,;'31"''''11 d~ iiE'!:nge an senann r~~lt-u mau m,i!!I'mb~i1iI:t-]i~ J'ITII~.~[

_.~ . ~ ~ J\.. ~ .. I~L ~~ Iir.!! ~I\!~~ ~ . =~ .. ~~. ~~~ _~_.~ 11'1'I.r! . _ ~ .1I!.:!1!ie! •• ~~ •• ~~ •• !\.~ r\1id

,di'm,i nta ~ Sa1tU lag;i mods I ]logja ,a da la h ad·a.nya sea ra ta:~ un (lIn ¥,ang te'la.h berla n~l~U:in 9 U li'i!:,bt.Ji k lk.ese:1k liailn ika,ll~ n\;'~1 'v'a utu F'estiiv~il iKe~e In! ta n YQI~J'y'a kia rta (FK¥), Acara ~'n:il 'l!lIO i ~:! M esk~ d jl~e~ ela seca ra ,SI kro,bati.~:~ tetalP!i h ~II1'9Ig,a ki nii' parq'iti,a m a,mlp t:l1 melrn;j8,g,a![ konslstensl ~·eny.ehE'!nQ gZlU'a[i3I1i1 FKY IP'EH:lla s-etia p ,~W(li J uni ih i DliQQ a arWi2!11 ] uilli sett a p ta hu n. lL!e~b~ h IP e~ntil~ 91 II·aIQ'~ lFKY [mief~j,a dlil: ,~gelr:l ea teta[p d i sel u ru h wij laya'~, Provi n'si Dera h 1st! m ewa 'tog'ya ka rta ')fa og me n:da.part d'U,!liku.nga n da m[ll[ ,darn, fas.'Mtta[s ,diarij P-a'md is! provi nSli', ktJrta, 'olawa kabup~rt~~I.! Di ko,t~, Jogj'a,~ FKY' menjadi city e'~en't .pfl()o't~m \l~!!Ullg: berrhas;j ~ Ime m!iy,edlot k,e:terl illtN:rtal!1 emloslona,l kJi la ng,a 11 se ~ i m. E!i[n m·a u pun

n",",n.,oFilu..:il-u- k· kota t""~fj-·I ~ rn t--~~11i.. I i i!iI nii3i -m'e d· illil..-li illi ~.~ , nnj:!!iii barha - n, il..-~.-i ;;;r:t:;;:;;'IilI- n::iIlf':'fI

t".II;li~, ~!i.o! '!;;!!I~ .c: __ . e- ....... '! ~""I;,_ '!;I!i"" . ""'" ~ ~,y!I!1 IF" .... ) L 1!"r!!l.I! r;.!!!!\ ,.I ..... ::J- I!O'!! !1.J!I;;; - - - 91,!1 ~[iF" !fi;;1I;;;ru! ~ .. ·Q,_lI-,~g,!I,!r

FKY! Ili!b,ua ~ pe n dtu d u k pu n ImlE:i:m bal~j iir,1 18i I,~ Ii M,a I io,boro u f]t~:k m,enyall~sii.k·a[n ,a CSlf,a pe·m bu kaa 0 FKV; yaln 9 pela k:S;al[n.a,~ rUlya ce ~,gan eerd as rdilgteta pkailn IP ada .SSllsrt I ilbulrarO pa nj eng c,leh .Drew.a 0 Kesen Ian

Y.n.,nj'lLj~ i .... :iii ""*;:!; !i';c.be ,<:lin"'" 'I' ii'io"ii' ..... -tn'lF- i"ii~ ii'iI'V,;"',lli!'iI,in fi.n··':!'1 r"!:i '!if n·· Il=.iI!V 1I"ii-IU-lliior ~"I' t .. ;, ri"'~ y.:=. .... ,n 'Iii<. ~Ir-"II"":I: _ ~~ ,~I\)~I ~~ .Q!'~_. ~~'~I_ !JI!I'Y. y_1 ~~I~I:I J!' ~I_·!i;i~ Il~';::'J~1 I~I~ _ rr'N,'~'Il Ir' __ Y,~,_f\~I~-~ ;rg~.I'~ U~ __ @'_

i m!it:orm ~isi ~,e"ta ng w;"Il-ctu dan t:emp1at .S'e:Ua p ·cu:~r.a, FKY .seta ma :Sle~bu Ian pen ullrn, te rseba f" I ~ as, S'~p ~r ta k~s,i" tulKB Iii!:g 'becsllk, li<uSit a ndoiflg de,n,gan m Lidia h irrh~!'ng,a nea r tDJllris ·~Iij.EU'· kotal k,e ,a r'El'oa IFKY"

Berbeda dlenglCliln P,a m era n IB:~en,a I J,o~gj'a[.r ku ra[t(~rriarll pe rneran s'eftr: 'tJlU pa FKY I!lfN9rm! aiflg' tid~ k l~etat da n 'cend,enJngl h![a[IIl'y:a bel~s!fat

't: ..... ,-em··'5; -I S'-··'f·'5oii- nesta ~"'~''''\i!!I'''''~n' n·'5·..Ii~ ~11"'y_'. '''''''em'~' -~~~ -1~lk~,-~ ~c.k'-:Ii-~ -::--"~-nrii' I!!.."l! F)" ..;:m !, ._! !!;II!!,. 1F"'~o;;;J' ~[ """O;;:.i;\lrr;;:'I!I~ 11"1 t"pll;,.ll'~ 'II~· ~ I ~_- J .• !!JIU~.QI .'r;;:,iJlgIF-~·!l;;iYQ.IF FIU!!;;I[ _ ':::::I

p~ ntu palme min U Inrtiljlk se r:! i m 13[n si,a Pill s:aja v,a ng I ng i n berpartWsi pas t Aka[rI ~e-ta[p:il csebetu~ nyal EUena,11 ] ogle ,da'pa,'t m[englg·~ n.a kia,n FKY' U rDttll;k men iltniP ka n pi!r'O glfa Ill! ny~[. 5e·bua'~ pa m,e:ral~ v,a ng tert:alta baiUe dan terku rnIS~' ~e:irn,ga i!i! _j,erni h d i sl6!'bua h fes.t~v2l[i sen~ da n [1~N:a sa r' ke raji I nan denglarq pe ri! ontol!iQ y,a ng be ~ u:m'~a:1ii! ri bua n a~:a nl me !iii QIIIJ I1tU fi1!.glil(a,tJ:![ $eni~ma ~ d·~.n m[a5y~[r:a k;st penyoa,!iiI gg,~ ny.al. M EUlgIJa bu r:I 9 !kan k.ed ua acait:'al itu ,a.da'~ailh Cii m ya ~ 9 cu kUJlp real istriS:" ka[re.na da rilel rdlan SItU m be r dl(lI¥,Slr m a,nt~IS~ a nY;aJ da P'2lt ,dlij 011 ~[ks~ n,[hall k;a n da r.!1 halsH ny·al[ d2il[pa't d i tJ"iilsa 1\(;a,tJ;!1 la tJ1gs:iJJln'9l. ]Ig k~ .~~!ja itul te r]:~d ~,. fl'ilallka fb,ie!iil i,a I yail!i!,gl sell iEl[ma ~ n'~ ha ny'~r

,..iI'U m·: '·I-lirl·lli'.~I· .... ,m~ ii.. ,!",·;e,rii"i,~ -m' ~ ,n d- ~'-n" m··· ~d ~ n ,<",;e;;n:·II'''''V;~ '~-II.~":~·I"""· 'iI11-U-ir"iil~ tu- - "';1' li'l:: ,..;ji~;m" 'n I·DII'~~· ,r"i;,I'~ ~

UI __ 1_, _ t'i.~ Y~!I.';O'I:I! o;1IJ~i ~~ I_"",I~.I ~ '1;11 _ ,_I 11:;0 , oi;I!lll ,;;;.~ ~ ~ i!'iI;I! ![J[lIi;.i[;Il!,~ J!r, :::::I~I:, ~ IbII, !!.JII!, _ _I _1:'i;;~,!I.,;f !!.;O!I;!I

'tu ka ng Ibeca'k, :stJIIP:~Ii:" talk5~, ~Iedag 21'1lQ ka ki lima, van g! ·a'ka[i1 rruS!'m buat kiOIP~ 21[n suve.~[it pa m,E!il'alt1! i da n ,ora ng'~ora f1lg '!,j n,orm 211 Ii Ih~l[~ nl!iilya., Seth i ngg ~r pallme·tJ"aln ~'Va ng :sa kra,11 d~b um~ kiJ n fii lka ry,i9l[ sen'i fUpS ya ng m eng US-MJnigl telma be:sa r alkililt1 di iii! i la:~ la rlIQ:S,U ",gl iolie.h pam,ont'on aWilm y,a ng Imi~:nj ella ~ili n~ ~M'rg palmelta[n de Ui!lga n s)e!g!a~:al kE(lirn,gl~ n=t~ h iUlallI!'1 nyaL. FestJ]:v,a I IKesen ia'~1

YOII"iiIj,j~k~-rt~ .JI.~i'!'II D'~-n'i''5~ ] ..... n''I'·~' ini,'ln n- - .... v~ "~J~..i:"51;.. -b·~ji'~. - ,t~~· .. "'um~ <"'·~-k~.,;ii'5Ii'" _ '~·1·;;i!~ ". !i;,;I 'iLliit.l'!111 Dh;:.· '! !I;;Ii~ ::: !y.~IY F ~. ~'u ~!II'1;iI ",~'oI;fIJii;I U 111_i!;;.!1 '1;;11 :,!l';iIIIK i;;,.;, 1_ '11ilI ,;;!i'i;;;;'!;;::\.:lIt;;i!

pesta~, 'teta'pi jltj !ala ta k 'c:u m,a :sekada r evelrt!'t: Ikesetn ia f'i[ v,~ ngl ha ny·ar Idlin~kma1ti se,ril i m,a'n.

Pe ~a[n da n '~u ng:si i1tLi3:gj lallta IPlada ev,:ent be·s:a ... semaca m IFKY da'n

"'l:~-n'~'a'll ~:~~~ ,;oji'lja_··.,.:I'I'K ... ~ .... Im· .... r..,j'i6~ k·~II"ii"1 k···~Ir"iii~'t-~lfo"!I .se·l'rE!!i,ii"!ii~ ;E"ol!ii",,~,_ j·~a~'11 I""',if!j,ji"jl'~'~ b!l11..:::: II - . lIdI~ai[JI II;JI .. -- iIJI l!'li.iI;l~ II .' _",",Uci U!I;lI= .110;:::= '~_CI!,~ ,I,::;I !1~::Ji, • .;:)'lUI!....D!I!i:lI1 ~!l;JIO;:;D" 11I~=""II"!i:l!r

~..JI·~'II·~ -Ik. -p~'iiile'nrl"'ii~ -h !iJ'~ii"!i'g m~~~-'~k'-It iI...~r'il..'!!Iii"i·~· lil~~p~-n""'i!'!In~"" E~ll...u··~'1l.. ~ ... ~~ 'I;iI.U t... _ tllilll_~,_i I ....:\1 tiI[' it u ~~ " _ ~'~""!!>I,I I!i IWh.::;' 'Ii,/~ ~ir;J ~ ,~~I- Il:;i ·1Ll.D !11I,~,ii;,Ilr I!,. ~~ LJlc it.!1 ~ !I';;iIirbt.llill·~r

pallms riM, dtll ar ta hlWl na I'll d21ln belrskal~ al lIb'asla'l'"' y,a'ng ha nval ~e M'GrtEiI=imata ,ali klelolla ,olre~h[ s.was1ta alkaili1 I1i!lenYE baJb:lka f'i[ Ib e'fltur,a n ke p enti,iiiI g~ r!1 ya[ng: tidla k. t:elre~·2I'kka[n ~ l~eke~ja sen i j ug,2l, ~ulillrus; Ib elr,~jlera [f'jl diailialm pel'~,gua t.a iI1J neg·a ra cia ~alm .a[Srl:H~'k ~ n~; Aka n teta pi ~e'ntllJll :!j,a,ja b UJI'i<a[n beH"airtJl: m ene·m paltka n kemliba Ui neg.alra :s:eib~lg,tili IP e:ng !lJ(jsa tUln'glga I yang! m ene'[lltJ!JJI ka[n saga la n v,a; mlell al~ n ~a nl 'mrEl'ng'El'm ball;, ka n 'f'ungrs~' ne;glalIT'a :sebag,a I mleldl~·a:t:o r be'~bla Qia'fj kieper[lil,t!'nlg) ~[n" ~)i :Ela,at v,a ng :sa m'la pe'~,g[!JJI a ta 11':11 per,a n :s,wa:s:tal" p!EH1L!1 s~lha,a n 'm,a uprlJil~ pe:liSeo rGngl2iiln; j ilJI,ga halru:s; teta p din 1,13 kuiKifil!J1l ,.

Ke5e'n~ ~In '~nef'ilj'2idiJ 'ter[I\2iIH11IP,a u sederhal~ a ,j ~l~a h'2itnya d i !;J'rus~ neg·a ra sajia,r da f'ii neg a[m 'terla m paJiu slelolerha na j i:ka Itn cill1ya Ime fI1,gu'rus~i k:1e!sieH"il~~ln s,ala.

'If~ Il!'I!ni~, ~rij! !ileq~'i1Q)' ~i ~r~

I~,ASAR bu ku :1tt~llli I in gl all't~:m',aIUf 'GIE:DIE:BO!)~~ ~ ! ~ ~ b@'rW~Jnigls,u ng di eu kUlhi 'G,alm,pi ng Lo,~" ,Amb~llf'kJ.E~tawalillg,~ .51~mIGln, 10 I Y'[lQyallkarllta ~,ad1a 23 Febfi!l!lalri'a003., Oil suatu pelkii~u'anfg,an I!UlGJs" d ilb'a ng U:UiiI sta nd y~ ng d ih i,!3s:i Iden.gla Ii1 p,hltlt.a g€rrb~,"gl rne !P'!IUjU, arena kegi~a\a n i Oi situ la rn !3lli'il'iaJkan all(. (]Ii kienalllk~!n_ s]&te~m sed erhan~1 pr,~ ktH k ~e Iij',a palsar dan sij's[e m ba rter~ I~ en.lll~ ca ra kie:rja p,e,laY'aJrli en t:o,l<Jl' (tU.sed ia ~,~ n tolkQ btl kul~" ~:a les cia n promlo~i:r;'ii" ad mli nir~traslii Itla n 11(; (faj~a Jugia ba nl~, b Ulku), r~s,:lta UIU'awtt (aldiB calf,e), ,C,iJl(8 ,ke'-th~1 p:(Hm~~', [~an ,8 pilli k;i!I,Si krnlStiyitll s (sen i (g,aJI[eri pa m,E¥fa n· dan pertJurUiuJ(_an). Anak-'i9llnaK (sj'~w(!J :s,1tJ Id;~ln $,MPl Iberi[~:t:el~ks,i ~a~u sima :~a~n ;sembaf~ rnem pe~oh9h lIP e:n'g[e'talh! ua n.

S@Il;allma sern:n ek.iiI n pe'rrlly,eh~!ng'ga ral ,Meng aida ka n workshop s@bil;ri~iU mJ ,8lCiiilr:i d ~ll a~S'alli1'21lkall1' yal1l11,g dii:kuti':50 (JlIrnaik", vaikni [workshop IPQst~~ sale~~ loomtalrj,a~ to,keg buku, ,pcdl;5l, d,iIrn ba[liiIlk. I~ema~e'r'i wcmksh 0IJ.l: ada[~~ih PIe:.rLIII~\a,~ p@!i,ii:niV,ai' Via "Vi,a f:iailf@,J!' pe9 !alwali' 'tQllko blul!kI!lJl' Glralmedia ~ ~IU: U rllirt:

G~amlpm",gl. Af;lfal~,=ali1lal~ iamnY,ial Ime'nlj'adi~ IPulcll'illli: yali'itg men'ffilli:Jmati kiegllfartanl fIlni,~, ban:: sG1Ocaga'i P,;e!'1lii bellii maup'l!.!llil1 pJa'nonW,n kre>gli[ait~urn iS€!'nL [J!!Erta men Urrij,l!.!I kkan 294 :13 na ~ te lI"Cata't rna suk da n sal~ Ilelr:tr'alnsa~si dii Pasar 1E'J.i.JI~'u IGIE:I)IEiB>OO:~~ I~. ~

Ma Siva ra1l1::at d i loka~~: ~keg taten ii kut' 'm'em balnlt;~: peI1Q!aJd,EI,i!n pe ril eM,gl~~ral~'a,n- da rru jl~ ga diU i baU~a rr sell[al~i) palrn'iti.a l,skalL Mlas,ya[rnl~art 1m enjrad i :S a ng art penti ng ul~tJtJk p,roses; kela rirj ub.n pr[QQlmlffl ~n~, [kars!Irn:ill_. _m,e'pekalah __ )ra~g menQrel'ol·a p'etl)u5,takaliJl~ Ikampung. Un~UlI~ 'kel~li,a~taln iiiri'~

""~I"""~I~f~r.'!i11(11111 . . , . ·11:...'1.;· ·1""'''' . ; ~ .. :]!I- .... ,&;I!lflil"" .... n;o· .. ,. [··1· --:-1"'-1 II~"I

~~Il..!'t:::IYI'YU;l'''_~ !'.' me[i:iItQi!lllllJI€i[lll!!.Jan SEllr\.llbJIlJF ",",~!Y' ~s_emlP [ar I~UIm,JliJJo.

GE1!1j'EI~OOiKII!I! I Ge,'It the BO.6~\r seb~lalh Gl,rg[an~sa5Jr: 1i1101l1l, 1p!lrQll1t berdim1" ,pl!cda 119 N'Q'\f:\e_ml~~:r 20Q2Ji, d~'nrga n semen gat tN~rba9 i pe rsa hra!l~ia'tall1ii (h~ln keg'Ei!'m b~ra,a n t ·tU! 1it!U ~allr' pen9feta huen da n Rr,eaitlv~la:s[., P~'nglJ.i!lru~; [~[n'talr-a h;~lin~ 'Timmy H;~n'tct~UI Wij'iElly:a, 1[:Hilallima Dew!], daln S]tgmt Pius llr(u nOl'fQl., Keg iatan :litrJi meru pa ka fll p1e.ng'e:m be D'fj,ga f1j g~,g':eJsal~ dheni' sen ima ifill ]lelP~ n~, F1!:.I!j i IH~'~osh l,

GIEDE~QOK~ ru dlalpa't,dlhullj!Ur:tgi d~ JII.1lErrrtung,an UH nVj[@o~" Y;ogy,\tI~_a[rt~ 5516'~:

Tel.IFalX. '+'fil (l~) ::l:1'4 '415 511.;, stall] vIa erna iii: gettJl!eitmok@watloo .rom

Kslornpok lIIN,GlKAR1, StucU Sen.i R'UPhB

"ISKUS~ se'~'i r~pll~ In[lila[1i ~i.¢Hlgnya d,~n Fllsmanry,ap.lHl iQ'GLga~; K~~ompo~, lING,~1t Stud I S~fli RUII~Hl, BenUri p~d'!aI! 1.5 IF~~brual1 :20 01~ cU~ n a 09 glQta,nyel f'erdh'i I~lari pe nu I i'~, s~n~: ru pal d i Yo giy,a "al~ih ya:1( r; l: WalhYl]d 11m I' 1M ij~'ke :Susa J1rto'f A", 5 ~Idjutll D t A. ,Anzllleb" Ria i iii R(),sj~ l, 1[ MaG,e eal~ti W.~yas.a" cia n Ku~s In da rto, ~~Qlm ~JJ[~ i f1 II SBlfI[g a~ (8 il~ ba mk; be'nrtl~lk ~rgallrnlis'i! si nyal y;a ng taln pa stru ktu f;, jiUgr8 ~glatan "ra" I~eg illtl,n 'Ult:J ffi a ffle'FeR,a berul~j<a (Hsl~'Jij SJ th!l~a~,a te nrtanfj S'en[~ da Ii bh::Jl~r~ ~ Ile(~ n teritalit seca ~ 'b ~rkla la ,~e[nl!tfa rn wall<tu d ~IA '~em[pat ya f1rg ti.da k ~1tat, Se:m Uti me~lga Uir' sesua ~ j,ia'dwa II mla~~ f1~ -mas [JB1 g" D Ils~usi,pu n bil;~a be'r1~aln glsu I1g' dli wa rulng[ semb',a n m,a ka n d alA Da:~a r se n cUri"

Menllj[r,ut Wahyu,d'lifl, ~elompQk inr~' ·f.e~bentul~ c][en'§aJ(r1 I,i!talf' Ibrela~'ang se[ml~Hlll a!f'irggota mlernpuurnyai kE!!Osnij1enlngJEJ[rn y,alngl sam:a urvt!UJk. m[en]t!l:a.lah~ seni rupa diHam w,aca'lnii, p'ef,l,elltian, dan l~errgkU'rnsWaln se:nil' rupaL. Belbe'raps, OiLlltJP'ut d:8lrl t.u~rhlim[p'u[~nva Imere,~.a d~a[I',alml ~e I o:m ~Ol~ i nil' ha rap'ii m1:va a'dla~~alh kesem pa~a n Ime ~rU !ij·s 'Y'~ ng sem,2ilki n ~ ntens d I lib E!'rbalga i medl[a, :serpertii Mlat~ b"aaa, M edilia :~n ~le'!1i-esi,i! ~ llltiLe Ja,k"a rta P'ost.8e.ber:alpa [~Ii,a nta ra "yal j ug,i!' ,ii3IWt'~f me !ilU~~ s b'llJiku ~an~[J !rU 118., Outp L!llt I fJ1~ n il1iya :a da lah ~ n1l:ens:frta;s m ere~a ya~ 9 s_e[ma k.ill:1l tj I1g,gl~, Idlall12llm sue:l:iu id i,sku5 ~ sebai9iiiil' na f"iJISU m be ~ !!Jta UIPun m oderatQr" M'sr:[eka ju:ma d i unl[]lan 911 mem1l gkiU ra:5,i pia m era n, m isa Iinya di ~·~p:atri Art I~a~ I,ery~, J1ata rta"

ruf'i!~ ~ tJ e~iiki:J~li lJ~ib~h lali"lr]!Jt: t€rFl!ta ng ~~Ic mp.o,~ ini~ perm1baa; di! ~at [f!'l~ru~J'hub!.J! rwg Ii Sdr; wa~ir'~d r~ll ~mi! iI~, pupa m,~al@:1~ hQ,Q.QQm! H~ "'" 5ii2~ 18:~62\4,lg, atoau Ma~le IBa ~ti Wfr~,;air ema U:' mlladel~l\a ~~lw@h!Qitmalll.'CQml.

M;mjel,sht Out[

SETE LAIIH Ib,ebell!a!p;a wa'ktu II'al~ U ¥OYYilll!ka rta di ram,a i ka n ch~'ngan mlk.a:ncu~ nya m arjJala Ii B~OO n1 ejt1rf, ,aJrrblra la il~ KOI N ~ BLAN K, M,a ga;z'~rrn e, ki ni be ~ mba n sa~UJ lag i d8:n~ ~ n t~ rllJ"itny~ Out MaJg,a':zhl~ ([) ull:M ~[gz:) ,. I~li Ilu I1ClL!l[riGan pilE rna m'a[ k!a H LJ]lrD,'tuk IPJJJbUk "rachial ,ill Apr'll ZueI3", €1m Lembaga [ndon,e'sia P'e~ancns., Y:ogYr2! k,artal,

Olllllt Malg:z dU~l:lljuk:af'll U!llntuk,~ pe'mbaca. mludia[ d:a[ri pe~ba,g:aili !k;alalili;gan m;embJLt'a[KlIIk~l!iiI dh1l<illmnCi;I[ !a1J1i1lk MJJd[iI seh;arl'-t'iJalfi dalaim ranJlalh P)OIP, . .out IMagl~ m,:emuat rU~allBlh 'tentalh,gl ~ejr:!li vi!Sua~" nUJI~~k, 'fi~[m~, 're~en, sastra~, oSlin ekstJill fi~lbc~ k la 11m nVa, Mj~ti'llafa, il~ i di ~~Ialla a hffira '~~JOOI,olmlflQ[k ~ nalkt ml~,da~, a,~rflna I,a i ru 'IIIi'iI dm~1 S ILlLdj!U,~:t ID'yatmli lGoor 'Wa haib[" Sa nll.!:i", Wahyul,f ,ACIl:JIml R'~l~11 f "lallil, Mllika,j .:S,anya t da IJiI ~k;~ - .N ug mho. Mleln U[IfU't ,peng:el,ei!lalnya"" IilIit~ja la,h ,un,i di~sE!lr:'ta,1i

't"J)~ml ~Iii"ii ma!lol; ffi' . .tlii l1'li1 in '!!!io'iI"ri[(j ~_.~~,t· li .... 'Ii~c~ 1'[lrjl.'~m!'J 11;..'11 ,I[ .... ~'!IJ!-a ~In ~ k m· I, ,I~d·~ '~ .... ,n'iul"~~I.._I~... V~li:"iIli"ii1 '''''I..-il'l!lrl':·''

~lG :c n 11:=1 - IlL. C IIII ::;itQlII 'IJ:::II Kp .. ·, ~u KG ~.a~1 U ~ ~i£II,'1:" !l:.I 1!::iI.. ~I~- i£II lr'u;:, lao!' !UI~d II!~ ;r It'.III ~ IJ.. IllJ D N.

barnY8 k !ralli kJs:talh u[ii da f'lJ d il~'aha m i p:o~e:nsii krei9!rlJiif de nI d][n,a mli Ra nya, Dir,e;n~~[~u~lk~ln m,aja l\a h j1mui akan dim rs~r~tll~s1iikaln d iViogyaklluita,~ IB~ nd Lmn ~J Mijjll1iEJnigllj, ] ak:alllt{l~ s.urr[a bay a •

lOut Ma~z ~}It.iIP'a~ d li1!IDkSEts, di WW'!M'.o!lJtmagrz Room: ,jugra cl11t.iIP'ail:: (] i'hublU n~ II ~d'i Kieseja~lte raa n

~;~!iiiiall!, ~Qn'O~~UI94~, Yiogvalka'J:"'~a as.l82", ' - ~ -

f.,P'., Tan Illa15r~H3i'7B"-24

II

.1.. S~I~h ~!tl.l dcdaill d Isplav 2-5,. iD'ls~l~y !k_;a ~ f>l)'~-;F'(!to Dok: .. RUiiU1iQ11MfiS S6

Dari Mes Te -tara ke Ruang Pamer Fotoqraf

SIE:DIERIET kalryal toto glf,afi t'f;l!rpal] lalng did i nd ~rt1! g 'tan pa p[g ura ,s@g era m@lfii'YI@'i"galp meta k~t:T1kal m,C!ISU k ru a ngl p!:u-ne:r., IPleIJd,a d i nd i ~ g y~ng: S~ rna belrj,ilja r kalrya f(Ji'to ya fllg d tJsE!'lli'ng'j d ~al plntu ktalma r kos Se:m IU a d i nd ~ln,gl pen Ii.lIth ,dien'9Ia!n, ka1rt,a foto" d~te m pel ken b @glnlLil :saja ta Ifi;p,a fi,glu ra. ,Ada yang! 'Qla,mlj i ~, t~ k ada seeui I pu n It'eks toto seba goa lma na I~ i Ikil1lY,rJ IP'~ rnera n r'Otog ra'fi:; Akan tet,a pl persls d'i :Si:s'i kana n sa ~al~, satu plntu I[ertem:p,el selem bar kertas

be 1i~'e<W 11l~.i"iI'1I'Ii ealP" '1i"Il~'m' ,a,'i;"'Si n d- '9 n den !9'~ ka f"tj!'9 beserta

"'" Ilia. 1'I!i.!Ulllia'li:ii _' 1Ii""'!;;iI ~II' U ,,'!::.lI , .... ull'l ,'U. t!t.ll -,~a""," ~U

j'iLli'd ul dcU'lI1 na rna peserta, Sem ua nly~, ta m pa k, sede rih a na balh ken terkesa n d jig 2ilra p see fliI:allklrll'ya.,

RU2I ng M E~5 5:6, ada I,a h rua ii1Ig [pIa m er ,lidh!IUS;UIS, -r:'OitOg raf 'y',a ng terletsk d ~ k,alw~s~ n t:elPi sell sta n 10g ya karta, Leta k:nyGI lme'nl] orck ~,e d alarn d iii..-i tep'i ] al~ a n Kol,one~1 :Sug iy,onol 56,1 Yogya ka rta" Talk B(JJl!I l,ampLJI ,s"onl't y,ang .c:a.nggMl, ta,k ,ada .s£oanroo,m atau 'fasi IUas. ~edtrli nya, l!ria nrY,ei tua ng pa:mle!'r" Ka I ii ~ n i m;elf1,a mlp Till ka n pa liru~:ra i!'il karya 'foctog raft bertclj u~:

UHI~:de V'li Fi ~eS' II 0 pen Sou roe/iI' se]:~k 1 - ,27' Ap Iii! I .2Q 03,

Pe!1g,e:I(:ill.i:1 'M ES 56 melrTI.a f'!lf~Haltka n fua ~ g ta m liI belN klJllmln Sh~3 Im@ter s.atu ru m'!a h kosi yan gl d:u lu m,elru,palkan M es AUIFU, Seba Qa'~ma na rum,a h [kos mlaha si:sw,a pad i31 u mum ny,all M ES 56, terl ih 21 t :s;edeirlhil:lna~ Th:k adii:ll ~all'lt~'li kifU:::JOifl,g~ Ba~kaJn di nJlalnl 9 Ita m u nu '~eronSl'gak ~elma I"~ p~1 arst~ ~,~, selP elrla~, da Vt1 sej u m 121 nl Iku r-s,i van g 'ta k tErtatiElL. A,k:a n '~e:taJp i fualliil goa ii1J i Ii1li ,pUI!i]i yang 'pa I i fI1lg bEH'ISU, d i ru m,ah ko;s, I rill ~ "1 R!u ~ ngl M E:S S6 ~,ebin, Ime IlIU p'a ka n fUji an g! prase 111 ta:S:~l !illpa pu n,r- b~sa p',a mrefa n ka ry!Bi fbtn" 'dii:skusi~, d ~iln la i n-II ~Ii n t ilJja r Eko Bhl~fOWOJ '~'ves ~d!e'n

I"I!' "'''''II E'C'" ~ i!!:

r.uang .":II£..:i.:iIi "JIIV.

Eko dan ka~hN31i1'='lk,2ilw"alnnya lb'ElfiLJ Ii'IrtlUlngl b~'$!ai merna II1lra ~IUta n IMe:s, AU RI ta Iiil pa d i pu ng ut bayalra n., Balihl kim Ime rEi! Ika ta k perhJl m,em ola,y,a r ta,g!~ha n I h;Jt:r'~ k :setri ap bu la n, Cu kllJp m ena m,ba h ,iRp SO riib,u 15€Ua p kill I i be:F:~alrn,gs IJJIln'!21 pai'miE!'I"aJlriI". To pi 'f ~a,re'l"iI,al stat~s m,erekar d ~ ge,dlu ng i:tl!l'ta np,a dll~ be ka Ilii su ra~ k(]'n~F"aik'f k,slangsUinl ga 1111 keg:lislta n 1~,II:j'aln!a1 M ~s .5 6 me Ii'Ija dil: ta k

• ~ 1'.1' -. kh _ II:.)fI'," ~"" b" d' _., t

Je'~a5., il7'..a ren~ :5lew.~ .' °1!.;1J,-wa!r.\'~1!.'!1 mere~a u:~5a- ~Im ~lI'l a

p~:nd ~Ih ,olieh p e'm i Ilk rUima h.

12,

Rua ng M IE,S, 56 d~ galgl{]ls da n d ikeil!QII:al ol eh bebe'U"aJp'ia, m aha si:s;w,a, ] U IJiU,S2Itn F01!:,og,V"alfi IFa'k~lltas Med 1,21, ,R,e'k,E) m 'IS:E dinl m a haslswa ~ ali m'1:j!',a d i YoglY2'!llkarta pem:iin.at y:alll:il!ill ,mie:1:m i Hk~' kernampua n tfobogralf'i., BermiU la dallri pameran foto belr:tajuk ~La,nellkah~},' pada 199'7 dli lorong semplt menuiu ME'S ,56 yang rneretas ja la mJ iTH~,tJ"illi_j,tlIl ~embentulka!iiiI RlJl(l'rIl,g MI ES 5;6" R3'e'rbekal~' se ma ng 9:t k(Jlmlu na II da n 'idea!lis,m.e rnereka nekat mlellgello:I!~1 ruanq palmer in] tabun lalu s~lb\aga'~ media untu k rnenqern ba Pilg ka n 'f;ortog rafl, M eskl baru be rusla setah ILII n, Ru eI.n~1 M IE:S: S6 telah menlgge~a.r· bSinyaik. kegiat,au1~, ben.Jlp,a dis,k,UIS[, pemeran, d'sin Ipene'(bi'tan nelws/~:tter, yang ~e.miUanyal t1erf'Oik,!J.!Is pad~a dunla 'rortografL Dii\rj';!;'i Ruarilg m emlfei's~ ntasi p,enye!1 engg,a raa n p'a meran da n dil'skusi; ,~)hiis:~ ,N:ewstetter m ene rlbii'tkaln ne ws/ettsr 'Uga ad i5i:u p artama setla p du ~I m~ ng glliJl sek~l~ l, s;e,cJ]alli1l,g ka n ,edii:si' 51e la nlj utny.a terblt sell !llI1,a n selka,llL iEHv]sl kern ersia I entera '~adlln mana ng,a n:~ d ~strlilb'usir da n pe nj'ua ~a,Vt1 .ne'wsJe\tter',

lGe,gli',ata Ii1 opera siena I dlita Ii'il,ga nl seca re Igloibong'=rO'yongl atallJ kerja sama lei en ga,m1 lem b~g,a Illal~ n I' ,semi~salll: ke U]'C!ls(}'ma d eng en G'oel:l~ Ell En stttut J ~lll<al~a un tJU k psrne rniln ~~ F:il:~~de,r~' kalry,t] Vudh i Sio erjoatmo cUo, .J un i rnendaten gJ. lP,il,da awa I Ibef\cm rl, kernu nita s h'il i mle'ng urn pu I I:< a ril da inial patu Ililga n de r1 ,ang,goitalnl-'y,i9" Kata I'og pamera n, P,ilj n halUlya d~ ceta k, sea da r1r,!(,a ,d:fJ arta,s kertas s~;sal ceta kan '! N,alffiu n da la m lIP elja Iia n an nya ade p 111m alk laln v'a Il1lg me nd uiklU ng d IlJna III ntu k psrne rain dla!mi' pen erblta mil ,newsletter',

Apa mil m p'~ :m'~'M'k.a? ~-. Ka m i i ng i n: Im~'m bu alt perp lUJ'sta,kla a n Urril'tilJJ k ill riI,gg ota Ruang ME5 .s:6,ij~, ,dalFll suatu saa1i: kaml jug,a ~ngliin p,engek)t~ IRUi1.UfI,g MES S'6 jll.!!ga bergajll'~' cetu s ~~I<o. Tea p~ Wi m 0, sa la h sec rn ng' _ kol'e!gla E ko, I eb~:h seru :11(ljg i : '1 KQlm~' jllJ g~ i ng i 111 m,~ng ada ka n Indonesla If'hooo ,Awa rn .rJ,. ,A,pap!Uln rnjrn pi m er,eka', u pa y,a m emllba ng u.n i nfta:S'tru k~u n" foto gllr,afi II a!ly,ak dih,a rg~ar~ .

til idlelfll Fiiil,m5 II Olpen So WIlFC~

,S~CAM vrsual ;s.esuinlgguhlwrya,~ karya dah~lm palm~iraln 1iI'IH$dii.3'n !Files I Open Sou roe/~ Ita k mlemllJ nC1lJ11 ka n :sesuatlu yang ba n.'JJ d a ha rill d U nJ ira '~oto~ raf~ a'talu de~(dn grcl'f~s, HiEiJrn:pir serrU,Ji'ClI kairy,a 'im:H~:ng.'olah foto yang st~:dah ,ada d,eng~!I1 Ilii,em,an'f,aa'tkaln fekrilol,QI,g~ 0 Ilalh d:~g ~:t:a I Phcrt,Qshop deng,a n C.2I ra m eng ga bu ng ka n da n ,;,irta liI, bah kialn lme Ii1de'kons~ruks~ k~ rya 'fot.o y,angl sudah ,i da m,enjJad i k;a ry,a ba ~u,' ,Aijka rll t1eta!pi ,a. da kJi9 ry'a 'v,a ng me m,a ng kh IUISU'S d illO;otret 'taill1l pal rna fIii'i'pu la:5;'1 d ~g itall ,. Ada PIWlI,i3 ka rya yangl 'seng~art h ~ I UlS me'llaliklL.!l kan m~lnilP'UII!as:ii bentuk\;!, tetap~' ad~1 jlugla '~lang n~mlpak 'ter'kesaV'lI kasar~ Sel1ain itu ,sIE!!mlua, dlsp/ay k~llrv~ talrti pa 'bi inlg k.~ i 'm1e'nj ~d ~ll!<a ~Inya Ime'inliMl!ii k.

P;a'm,ersli ~I i n'~ me'mla ngl 'd'iJ ra nlc'a ng' i!Jl,ri1 ~u k m e,n:a m p'i I ka n ka rya 'Va IrJI 9 m eng 9 lUna k21n social '5ottwaf:e~Pht)tosho:p ~'ebag,a i mied ia u ntuk 'm emil) !!Jlat sebllJ,ah ~a rya V:~5:UI ~ I ,. Ima'gl€ follbo da palt d i',Ci.pta Ika fI1l ata u :s€ ~adlar dia m b~ I d alri i m'a'Qle a:~:N! :s:alj,a I ba in,kaln t!9Ml pa Ime'ia Ikukan pe'm!otreta n ,sell·ca'l i pu n, ,Rl:JIB,n,g 1M ES 56 '~n,gnin-lmeliJlggal~i IP'Oroonsi ~~kenla'~Jal!aIF1l~ tersemlbOffl,yi de:ng,an membuat karya 'vis,l.!J alii, van gl m Urrl'g I~dlfil It~da k IP €'rli'llail:1 be'rWas ij~ i'tal:!d. J ~ dLllI pa m era n i fII i m,eng ga m,ba rkaln, U parY,2! mlelm IOu Ika s.umltl,sr' (i n:SIP jlr'aIS!) da rifi '11 ~e'-m1 h! ya ng

tersemlbul:l yi yalf:ii 9 tie r5ifElj(] 1,21... _-

Ka i)!";fI m erek:al balk d i ,ata m lm'~m pii~, belrma'iln -'mla~ n da inl b erlgie~'u;t da la m rUB ng i majtlnlilSi" .s:ekalll i'giUS ml~m'bu ~a _ pellua ng ba In'ClISiIIlliiI soa ~ ~ekn its da'n W'e! ca na tentan 9 bat~lsa mI, '~'Oit:OQ ra'~iii grarfi:S, d esal~ n 9 rami Sjl ,~ta lUI ha nya sekada r Iko la:Sle

,A e'l"" na m. m' 'eA"II:::'! ''iJ~ nn "'a -r-~·iIF iI'-·;e,'-ki"i;i"Ii,~o"'r;lI"ii·1 ~:~..,~ 4',=" ..iITII 'I-:~'In n;:~ ' ..... '.,4.; ~ -11~,n'gli'"i U d" -,~'-n"g:=; ii"ii

~ . I ~~I . Ill! . II ", y~1 1'[01 _~ ~.~. _ ~I~ I~~" I'V~V'~ _,!l 1Y~~g J.I~!UI) ~~II!~!1;1 ~~IIIU~ ·~IJ ~'-.~ :'.: :.:_~ . !~I.I

d ~~ln[s!' 'fo/tog raft k!~:gl~ilii':sa ha n p-~:ng,glag a S pa'M erall' ,s~d Udt ibers ~ I IlJrkialn" (U1t_illuiIIDewli IN)

1~'A.rF1i:"!l at · -V.'-~I.,;Iiaft r'D"

rfl~1 I-l!f!l;lj.:jl 11'.' IUI~¥ ~I

'Du ifiilSi ;: 5,2,,0'1 me Ii1lit iPlrod user ; :lhlJF-a ILa nd.u a YO'l"alm, Ch,e:!i'tOik SlJIl:ir,a da rill : Am11ii11011i1l1 Ru bil ns,te'ill1 Prro:rJu kti :. 0 m,e r be kg Fc:ja sall'U~ de'liIg·a'l!1l P,ortla!l1d IPr,eiStSJ Ta,lfnlu n : 20001 Teks ,l[ndo;neshl,

(ftiill bu Iy 'illiil, Til:! e llig ht of :Jlerus a Ie m ,e dlal ~h vld~e0 d Qku M'l8ntaSi m:eng ena ~ ~~lQua'hll ~[rosle s pameran dePi!lg~HiJ balf:l~ln dasar gel~si!' ,kary,al senlrnan D,(!!lie Cb~lh'u[y pada bdll!.Hl 19919 .di kate Jerusslern. Selbua Ih keta YaJlni ~ d i ko rr.'Irt rol Q~ eh D!alnyalk, kekuasesn d alln bu d'al"~ '. O~' da ~alm vf1de()[ ,dlo:~l~ mente sl bi@!Fdt]f2j<si kuralifil~ leblh sz rilfH~~ni~t. oorsebUlt, da~aJ kitai saksikallli balgailm.~na m'enireiol'i seboanl tim tiaialm p~meralr:ll bers.kahl 'besur. Adla 1}iOI kr!;,)l yafrlg khlL!Jsu:$! a>atalr:1lgJ dlarJl Waslrningiton dan ~UbaflitlU 40' om ng lsrae:11 IU ntuik me ~laIll1gI8fi1 i pame1ifilln ilfi1II., Dapa:t k~)ta :~~ hat j Ulgi6! IJliIg a!i mana proses Im1e,ranca:ng kiaJry,['I 'va ng dli[seslu,~ i k~ Iii d eng,a n ,13 rslte ktu r ba ng lU'1lall1 di!' kota ] erusa lern ya!~ g ltilii pen uh i ~Ien,galrll batua n, d an ~an ssp b@lri.fa1ry,a sall::il.~i sen i1malli1l ~tlWl, :5'~nid ilri '!' Sejiu m La Ii :l (]I" D1]IO po!tonlglaill1 ge:las, te ~alh i:I~IR;:~:rill'l 'der~,gli21ril 12, k:apail (h~~fliga" kion~ai~ler Ibe'rlllI(Ulf'tdil!1 40 fee\[ dar1i S lI1eQlal~ ~,erDeda yaitu USA,. Pi liiil and ta ~ ~puilbl i,~ CZJ(2 (h; P,~F'a fj,;u:r:[S I~ ialn ]r~pa1nl ~ 1I nt!J.lllk pa,me ran in l.

Pa mera n mlMirl esar yall"lgl pe rna h dlea ~ali [),all,e Ch ~h ull'y ilfllii m'eng nal~'is'~ rli da iIi1:E11 Ilebih cia rl 1 jute dolar; P'almelfiain yaiNlQ m,erllJllpakan se'buah t!i1ltl!lLJlte ILIIntuk sebuah mmpalt yailil,g IUJiln,[lk dl ssbuah :lko't~ y,a ng u nu k d ~ d a 1,81 m selb ual~ m~,9 sra yang u n~ k; da n ~a da 'W,8 ktu 'ra ng u ~ i k pu ls ~ De 1:13 Ch 1'h u~y merli'ek~,n IBl'a:t:as kr~a[t]"tjii5n~a seblsa Iml!J.dlngJicil"ll sesual i!leng,in d~:Rni:s] pacahnya. 5E!:bualhi gelll:al~.

Qa ~e c:: hll hu Iy.~ la hWr 1941 di Tacoma II' Wash i ~:gilbl!ln. Da Iii! Chi h!lIl11'y' Iml~f'Ilgenall, 'gIQ~,a,S sa aft d~a be'~alj'a[r dess ilni i rllteni or Idli' U nrhifer.E,ita:s; 'Was hili ngt~n., :s ette~'ii h Ilu iu s tah Ulf"~ lS 9 5;~ ~1h i hu Iy kemud~'a n :mlE!'ng ~Ikutj kelas khusus tent~ ng gell ~ s d i Un iv:elF;sn:tas. W i5GJ ns~ n. [l,ia m'ela nIJu~ki1!j n ~hj]d ilFli)fa tersebut d Ii IRJllode tsland Sc'hi:ooll IQlf ItJeslgn (i~nS~J)~ ,Um:ana ketnii'u!Liian d~'ill menjaid'~ ,:5ii,n]m~~ yamQI mspan dali1l d iJp e:r~,itu 111[9 ka!l":ll s'el,B rna lebl h satu dE ka,Oi e.

Viel eo IIrI i cia j!)~t And'~1 s:a~~ I ~a[11 dl~ IP'erp l&:$tal~aliUil Aud i 0 Vis~al eIIl 'i(16rva'sarn ;Si'e.ii1i [Oeme,ti~ '1('09 ya'k_.a,rta.

SUlmber:, wW~/j~\ic:h~ nu fy. cern

PAD,A i i IMairet 2003,,. ... ·The INIrght Cilu'b H~ dillaksanalkaiiil dli' kant()r' YSC: setlap dua kalli sepekan, DIr~ Ag~s IBIll!rnaln (desen .lSI ¥ogyakallrta,f' penelltl Se:ja~aih Senii: R~pal Indones;~al) adallah pematerl pertsma y,ang rnerneehas ~~HistoriQglra'f\1i Se:n~' '~IiJP.a InJdone.s~'al~' selama tij'ga kall i pe rtern lUI an. IDni" Suma rtone, M "A", PH 01" (diose Ii1I rsr YogyalKGiIi1:a dan bsbera pa pej"'9lurII.Jlaln 'ti ogg i d i Jawa, ~ enelltl ,Serja lFah Sie'n~ RU,pB Indo n,esi,a) na rssu m ber kedua j'

m· Dn'j"~'mrn 9 ~11l:. 5:i Ri '!iIo M eted '''''1 F.! fill·. lE!!ena'I'"I'tM'!!li n 'c enl iEJ; ~ '11IFrl9 Ind .... n£IIIe'~'~',I\I' .dI,~ 19 m' fi;,1Ii1"19 t .. ~ ~"I perte mil n'9 n

.ll~ "i'y l~\!i..I!II!,t\.t.II;11 U~'II!g. ,Y·. yi yl~ W""!G- \.i; j _lJ1~ ,~J~ _ ~1I.r!l~'~. ,,!~: 1Ig~~~j tUhj.:1 I~ "I~~~!!;.I ~~j~ . ..-.' ~l: ~~! !I

S .. , I~. '..... ...:II .~. -h ff~-· '[i;.;." . . m -k EIi·- t.. .. -h " ... '~'.-. ,,"-' ;1', . - " . d:t, , .. .. . "R" ...:II ~ - . 't"" k 1-

_ es~ r;..e,!dQ ail ao ilIU,ifiI' !Fern eacaa n ~Ie .' s ,~erllJ.ai . asa ,~,ng,gnsya:~·g : .. :vsam pia I!t!<;a Ifill '!;;li,Cllu a'ml . j,glifi,a. ~

pe rternu taln a'le~' La nlcl u ng 'Si rnatu pan'SI (penlY',a,i ~f IP fl'nerj€'m:a hi). 'Tepat pada B Apri ~ 2.00:3 ~ proses ~lw,a:1 pro !aIm m selesa t, Taha p sela r1)j utnry,a ade la h pte nu Im:sa n da n pen el i[~an sekita r d~ a b UI~ an untu k m embta art. pr(lipOSt61 II :d a n tu HSilln., Pr()ses all~Jh i r 'proglli"a m ~'nl' (J Uln i=Ag ustus 2:00,3,) ada 11!S!llh pf'ie'5Jle!nta:5,~ has,illl tu ~~ sen IP'~ ra peserta !Iinti de!ng,a n mleng had i r1kaif~ p~lm~,ml's iY2n1,g berkornpeten.

MaF. ... de 10'" II nn "II fien' iii]; II;t"l3I ne :S·'a.1i §iI r9i Ii;; ·S·,-an-· "IIIO'II!.II· pa-: d .. 3IR, u ~,~tlAll;"~,oi"i-n'P3'1F1i $ .. e'C '1I'i;"1 !Q, ~ Iina-: '~I n ...;i n·'i!:!i'~ ta m'" ar"u II"I,~ I,"'~ n

'I;,;'1;,II;,j ""~ """'til Ir',,", 'I;,;'~ '!;,!!"., ~ II;! '!;,!! ~II ..... " .. !i"i. . c ._'!;'!! ~ ~ Ifill ~,,,",, II;;!' r n'''':l;:I,I!, '!;,!! I U . . Iidl Ii"i!,,,,,,, 11"". ,i!l;. "II;.:! _, ' .... ' ... '" c I.... ._!!!-,'!;"I! !'i.il;,il" "

la ndasa I1l ya ng pe r~ u drpa!hi alml~' 0 leh I~H~~:nllJ Its :5!~n~' ru pal . D~II,a m 'H isitor'~og rafi se n i' liRJll.!I pa 'I inIdl("nesJa d'i bill has; Imetodo,1 og i 'v,a ng ada da la rn penu I VS(lilF'il Sieji~M',a h senl rupa; Sell a i n itu dii'ba ~,~!S iP,rakUk fJ enu lisen r. perkem ban glQJin serta !posi:sill1'y'a dala m konteks sen i fit!! Pal I ndo,nl~s~'a ,; [).a la m IMi~'to.dc,~og i Ifene,llitij a n .5ej'a ra ~I S~n~ Rupa d i ba hes rneto d e p~nF.:'~~"Ualn sen ~ nJliP,a d:1 :~nd one;s;ia; bag,a lma nlEiI ko.tJ1 sep ,atau teo"rlT \!"alng lre~,e:va n dan :Slet~n,gl d i'Pa ka. i da:llalm mleng alp!lli kssl me,~(),~o,l!og ~ pie ned ltla n seni rupa; serta nal va liilg Ib e:rs!II~~'t p:ralktJi'~:!' m lsa ~ny;a tRlfil'tang: I konog ram s;~n~ rUIP,a kontem porer; M art-elri ~'P,~:m bacaa 1iiI1'! 1"ek~ Berbah ~ sa .I'ngg ris

-- - enj''5 d" if], 6 - oj;. " ii'iI ii'li il",'5 ~ -- ~ ""'5 il"5 m n --a n .. 'i!-" il s 1m' . ~ ,1-"5 i,~ ssd "il .. " t iFliD - I,; lts \)"5'- ii'li il"a~' ·1"1i- ... 1m "m ~ iFim; t-."5 -.'!:J,ii

m,,, '1I!;Ii c ~ ~i;;;;:nI!J~~::::!I~ rti;.d'!I~n~ ~Q~!i:lI.: . ~r" 1I!;.,ll.lIi'l;.llliIYii;lj' I,Ii;;IIK ~~, II:'i;,L' '~i;;::n~ ~~~D!f1~ !I'i<'t::i~U ,Ulu;;I'II:11 .. I!O::'~I!:il)cl(:~

teks cia lam Sa hess Ing'9IriS." Pada halll banva k: bu ku ba;floo (uterna) yang, d l~tllj'1 ls cia lam Ba hasa I'ngg rls •

Ull~,e N igh~ CI u b IT:! f~ d i ilkuti :s,e'ba,g,ii~'n besa r peserta i ~ltJl' ~~'l1h e N'ig hit C~IUl b r~~, ya'kn ii ~ .sudj,t!! d Dalli"tilli1i;t,Ot :!Ku,s's Tf'ilda rto, M:i kke Susa IiiIltO,f' rM,a de ~a kti i.' dlailfl 'Wa fliiryud i'li1i ,. iMEl't'@kal ad a la hi IP,a ra PEM:iI ull is; ya ["Ilg a letif 'me'~!u ~ij$ d~ bebera pa mad ~a be i k katali(~g" Imajj(JJ11 a h, ma i!Jlp:un ~5,ur,~t Ikaba r; Sel,~ i Il"II nu t j IJ.!! ga d i ~Ilk.uti 01 eli pe.serta pe,rri deml gl8 F~ lBe o.e!ra pIa dill an'tar,~ ny~ ~Ida lata Ra!i n Rasid i~, Ari W'id,jajial~ Sri ,f.<:rTsnanoo~, SlUtris:iliilo, Alia Swast'ikaJ~, PUiI1!to W'ijiaiy,anOO,,;., So:f1i'@ Kartilka.,

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Mengerti Indonesia [II]

PR.OGiiRA,M .~ Mlengierti' ,In dlo~ esi';a i; l Undef'Stii!Jnding Iru:Jot1'esla' adali,a h prog ra:m lIP e:rtulikaw:a n sen'ima n da iiii ,ataiU peng,elota sern i da r'D Ja'wa k,e~ I Ui9JIf" Jawa dan :seball i kJ~ry,a.. YSC meng a da i!<.a n IP'f'og-ra mini de'rlI:Qh&ln keSi3ida r'Sn bahwa k,onse ~tlra si perhatia nil d,e r1J perke m bang a n .sen I' ,ru pal j!nd O!f1I~sja m ~I u~ u t~rjad i d~' laWai". pada n ~II pe f1j'a la nan ,sen'i f'l!lJl pa 'lliii do Iii esj',a seII:M;;: ~IIJ m nya, Ib a l1y,a k d iwalrna'~ !()le'lliI,a ill@ira h l,aJitTh dil hlJl air ]aW,E!.,

'liilJlj~lan pI'\O~lir,am ili1ii a:d:all,ah men'"db'angun jaringanl dam inbl,raiksi d~ngan kOlml!Jnitt'a$, s€~i 'lrupal d~i dal,am dan IUGir Jalw,a:r :ie:h~'nggl:aJ

·01' .', ... lk· ,,·,.-l·. 1-'" '. ,~ 'il .. h-" '.,. ,,.., -.-. .. t ...:1'1 J . ' .. 'v,eliF - .' _. - .... ~,~, - ,e· -, "j~' I' Ie '.-,'.',jo '--b'" . ' '-'I-if ,~,·· ... -" .. iIo iL(-, "1'" IL( -I""

ul n1Ilam~ . ,;a: :SiE!nll r!J pa Ib;a m., . ,a ny-a !l"erpu:s,a. '!;,iI, .::. ,i9wa. :!I .:II!;",; m,em,u iLUSIN.;ailf1 ,;3 Ulmalll,!E! ral ~alra,L.. s:e '. ag,a I P ,~IOII; proJec~" If'<..ena1P;3, :" f'<a rena!

S uma~e:ra ISa rart" 'Ik'h USIIlJ snyal [P,a da,rn,9,,' tle ~ah m emli li~ki i:r11,frasbtu k:tu r sen,j ru pa bert~!Jla s,e'ko ~alh sen Ii rUi~:N!!!, pend i,d'! k.ia n lti mi 99 i se'li'l! i r~ pa r 9 a 11F.::ri~J' k:o,m un ita:s S€!'1i1 i ma n. Ti~ih;alp Pl~'rta m,a pia dla 'taih un ,2,002 s~la m t YS,r:: m,e.nyell~ks,i s~j urnll a h Ikand j,e Cit y,a ng Ime m'~ll i k.~ j;r;elma m,pua rill mien tilil is, (:1.21 n mel!:i!,glolrga m1 i:s:i'tJ" kegJ~ a t:al!n '" Te ro 1IIIi h 1!<:USiS; .Il!1dlalrto iU ntnJk, dilbeilr2l:ng k;aitll<~ln ke' S ilJIlmalte'ral Sa rat" Tug,a s bek~is ka u1:l:JIn is kJo,rai~ Bern'as 'lin i,t, m:el,a k,uk~ln su rve~ dan pe'me.ta a n :situas,i m edan sen j ru t~1'i3 d i Su m,ater-a ISa raft" Sebeiliu m ny.a '~Sc: jtIJ g!i2!J ml€'M perol'~:h m:(3ISI!J ka n da'Ir~' :51~jIUl mta h sen:~malfl1i ,a':5a 1 S!lJI matJf.:'ral Balir,at y.,a r1ig ,m@Iiii't'!ta!1P d,i ¥Qgyai1kaJrta.

Ha$H ,su FVe~, I<U$$ :~n:d'~lrto d i:I ;3lnjlUtkan pa da '20 03 ,cllen~ra,n re Ike me riI da~s;,~ d I(j al sen ilma V:1: sebag a i ka nd ~d,at u nltJILiJ'k prog rnml ~:n:ii, Alklh inTYiElJ tt:'~r'pi ~~h M Ulh~ m m'a'd l~id'W'a n (ker,i3,p k.a n d~IP'a ngg,i ~:: [M,a m,~t )1,;, .sen:~ma:1iii mud €!I Pad:ang (m alhas,'iswa s@n'i rupIa U ni\il~:rsT!t:as. Ne9'~r'H Pad.ang) y,a'ng alkt'ilf men,gel,ola KlornUrillitals :lir:llg,~ar (du.llu t<;omIU~litals 'Killmtau), SSltu keiamlpo,k;, pe~ulkij's ImiUda d'i P,adanj~" Sej1!6ilk tiba, du ¥oQy,alkatrt~ pada 1 ,A!~r~~ 2100.3 v,;alln,gl ~all!iJ. ~'a mells.:kukaFtii keg~'alta~ kun~un,glBn k:e rll!mlah atau ,studi',o seninlSmlljl k:omurllitals dan ~emlb\aiglal sen i d'i V:ogyakalrta, IBa Iiii du ng ~ da n Joa ka Ita ,. M'almat jug:al dlim~'n[_.a m'~m buat [pie iniga m,atan d ~ n me'fi1IU U's 'ca:tata n be !iii tEiHIi1 91 d i 1i112lImn;:,i\3, :Sien~: rupa d i Y:O'gIY,2j'kalrtsl khu sus rry's I.' d,a n ]lawai pad,a' umu m nyS!I',

S 81tel,a h k~lm,b!a n Ike S,Uimallbe'ra i3,a rat na IiiI tnny~'j Ma m,at dilli1i,a,ra'pka n d'al(l,;,;rlt mlenjad i m'Oiti\I',j3'tor da,iiiI p,e r11gg era ~ keg'iata n k;e:se IiiiJa n deng,a n S'u:pporl:ing pro.gre'ffl da r~ 'Y'S'C' daln ~emlb,a,gla I,a i ~:"

1

Kel1iatan YSC

Penerbit an buku A' spek Aspek Senl 'V" "'~sua~ '1Ind-ones"['18

I _"'' 1,- ~!-' _ --, : _ , '_" >1 f:' ~ If'.:- Je', I~! .' •••• ', .,', ,-' ", w '. - _ ~ II Ii - -:- "'- -: >

Aspek-A~"et Senl ViS1J,~1 Jntaone$la m1en..JI!p;ii kan te m,B beS2U" da ri tig,,a sari b~ku 'y,a I'1g d i~,erbnt ka 1111 YiiE:y,arai31111" Se\fll i (;:eme:ti (YSC) , Ser~, perta rna b Il.!IJkU h"lIli b~ld ud u'll ,];de'rititas, dan Buda:ya Masf)a ~ en~ art m englha dilir~ail!1 perr1lu[[Js:: Vas,raf ,Amlir pmangj~ l''"UISWilCU SaUy,ar F'ai~uk, To'mmv rr:: ,AWUlY" ~i2:ki A. Z:aela~i;" ,KI;\~S Budlimlarnr ¥LI1stifJ;f'Ul, m rw,iiiiln AbtJ ulll!ialh ~ d an MIIJ d]~1 Sutrisrr~. S~ri II;(,ea ua berj !!.JIll!! UI~, ,P.a"ad~'g,rna da," P'aser' y,a"nlgl me:m~at t)uli:san dil'Fli paR31 pel~ullls~; H'erndlro WiyalntCD~ IIB'am'bang Sugilrualrm,~ cAJgus IDerm,~'waln T" Ale'):1,andra 'K!IJS~, lealil1 (eu~~lU,-, ,i\s'mllldjol ,J. Ini:antaj, ¥iJllldhl tiQerj(N:a,t!mf)diJQ~ O~j' H'Q!ng, Dji~:'1!1", serta N,jndlt,(li Ad~p~lrn(j'm(lj diannl l\ibdla J1aarsmillo .5elanjubryra ssri ,lI¢e~i~al berj~.u;;Jul PoJifJ'J.s rIa,n Sen(ter" ~'aM p1!nuliisnya 'adal~all1 Sum,a,rtBrMl" M. AglUls alii rha 1l11~ FX i H arsm liiI.a~ Mo.~ly'Q fIlll) f OolGIJioisa! S[na ga r T-me:ti H,~ra'ty N,m:eJrha d~~ E'lIiIlhl S blJp1r'ijy,iaJn'tm" da n ,Ii rflilh m al~ ailn l,

~ettglla serl b u~u lin I renc.:'ana nya i31~atli1ll d~ I Ull:'lU!t.1 rllca n ,tU be'tJiefllpa IlilIjJta' y'a kJIi~ ~ai~ i, ,M'iill,a'ng'; S;u rallm';iy,a, ~iem,aran"Qf c~ln Bi:llndung Rafj,a Mietli-llllini 2:Cl03".

YS;C' !m1eng,ajja ka n sebu ialih WCJ1"S ~,DIPI 9 r:-an;s; b'e'k,e rji~ sa mial dlefl1g'~ln kelcirifilipok; R:u msh G ~I":S Mllin§lg h~aln da'ffill ~~c rsn 9 ~eg r!3Jfis :selka~i,gus dosen dart ITS" iBoB I1d U mI;g" Devi' ~1e:njlilia I1tO. rekn i k! yal~IQ d i pe,p-ike:na I kiln cia lamn workshop, illi1!li ada la h sp:/~prlfj\t.~ ~sl~Ill;jI,!LtIlla hi te kn Ik ya n g rnern U In,g kl1 n kan s e e ran 9 SIe:~1n i m e IIi'!I m a miIPIU, rnlelPli ga ~I i ~fLa:!Si,k,'9 nm'iliY,!;], pa da lJe,riba,gal tra ~alrn I mulai d alri ,i(,e~a:ssamp\ali tembok" H as:M yalngi d 1!l!)srol,eh ,ia:da'Jalh c~~tramtog~~ft:s tie ng1ii n W,ilIFtH; yal~,g c:e ~,de ~1lJ ngl Sleplhli,a.,; 'W,ork'shop dI~!arda lean ~-eirtep~t;!h, d eng al\n harl Pasl~ah yaitu p~Jd,a 1,8l,19, diu'lll 20 Ap.riil~,

"'!j;Jnn/~ P·EiiE-Q'~5lI u~A,I'''''~JbAI~1 '1In- ~ ,eQ'J'lIllm'~!5Jj11i.,. 'ii' 5c

L I!JI'U ~., JG;~"! •• ~' II.l!U!!rnI'V U IlSialW II,Ull"" U ~~~ I IQIU :11 ,JI",

o~lngl )!'a.ng ImerlUlJp,a ksn ma't~a~slswa gl[,a'iffi:$ dill I:S[ 'vogvaka~" ~ada 15reldtaf' b'!UII,~rr JulM va ifIllg (ilk a In d eta lfil glW 0 rks ~I 0 P a ~,a li"iI :CJM'ilnjIUrt ik:a'n11 den Qj8 [11 tekn i k Q irati,s ifotog mfh3 l,ai'rll11ra 'V,2i'i'tu p,hfJJID .etching. !Pell1lgamplU wOlw1Ksllfn op 'ters@ibut 'teta p IDre:v'Y Fe rd la I1ltJOL cia n be:r'~:al~ §IS IUIn;1 fli b=!m pal)fa ng sa rna i

O i S-~' -k····-·U-I B~c il Ta ",IIIAn- -:, "1- k S' = :"e--:' -n'- 'I~II G' - ." r- -; '8~" f- ~I S'-'

Ii sz - ,:., ,- ,III ," - Ii\. ,I , ....~ - ". I • . . I I -; 1

,Pada, Sal~it:u, 3 Me'! 2,D03, jalm 17'~IDiQI w~:e~ lfS'~;Z me'fDg"dall~a'mI, Dli;sRIlH:~i T~~rlii'k: ,Seni Giraflls Ib'erSilmla '~ri(; tinard. ~h!ll berasal Nih~lri c'e~lnJjs; :S~®lor.ang ,ahl~ te'k_~lik gilir;lfis" se:p.en:li l;'tt1\riJ~'lfiJphY,I' serl'grd'{jfitf', d,iarll !5eb~f9~illiliY,a~ :S,<~I~ahl m8f1~e~Q~'~ s@ltJu~"n silrurli() Berri ce:tak se ~a ma k.iJI~lngl IJe,b~;h ],0 tah ~In ~,Eric U nard jllJ ga ~ela h te rilli bat se~a fa ~ntein s ,mlen,ga n ,1i<,tJj ra ng I e:b:~h 1'10 S1~n~ma n 'l!al~,~ m m eml:)'o~ n~'u pnl,S~s bel~alr~tal 'mlelie~ '. $,E! n~ rnsn V"aJngl l~'erna hi belkerrj,a d ef1;~'~rn nya tJi:da k h a nya aen i m,a n g:ll"aJfi s, tbettall~)lij Ug'i p,ehJ,ik]s dan seniilma n ,!kG Ii1lSepltua I., 8eb era pal d iarjt-EH1lU'llya ~u:tall ah Be,litraWii d L8vWe~ .learil M icha!8 ~ AI ber'Ot~ll I!),EINIJ, Jelli,n- Pie'f~ Bert~alndl.!' 011 RDsa f J1ea ~I ,Le Gale; 'G,enlfd Titu,s-Ca rmel, C l!all~IIe V~,a 11161 ntl!' da n ILaijin= laln, Di'skus;'i d lsa m pa'~Ik'ailn E ric Una rdl da 1113 m I~,a:hasa P;~~rallITil(.~ s, dl~t:erj ~mliii1lh lGaJn ~ all,a m be hssa I I1g~gl~'s da n ,Irll do n9le1i1f81 Glle hi Mlela n~e Mi9'rti nil ~ l~h!J~a .J,a,iI rsma,., d Bin Ag bJln!a1 :KiIJ.!l rn[nawa n, ~i5klJl$'1i be~a la n sela rna i!<ur,i:;I ng II.eb wll7n, 1 00 m!en~iJt; serta dl~ba,d~:ri ,mi'e:h ,5.~k;j t:alli 50 peSlsrtal.. ,Kegii,at81ri1 wn i telrsell en~~I~~la ra ata~s kerja sarna, V,aV'B:!B n Selr.l i G.e met]i" 1~lIJmah '$Ieni[ C~ m !ttll, da!!ii, ~'m bag,~ I n'd[jn~'sla Pe MlrH::i:5 Vag ya.k;~lrta.

ID'UA S E:NI], ,RUPA

Serpi hill'lPIl y'u nSillI11 :SaIIl!Ua~nto 'VU Ilii'rll1ian IE,cM~to F': A':$,j ~dn Ha san

Il?en~rbit ~ '''{ayasH3 n liKa I:alm

IBa hasa :En do:nes~ 211 ~ Teba I 3,21 ha ia m,a n CFa'ta,Iic,a,H'fIi pertarna, Aplilil 2001

18 uku ln i m emu ait tu Usa rrII=tIlJI~ is~ n .s~mii ente 'T'1!Jl1 lma n 'Y,a n9 d i ku mlPull ken d arl ora sl H rn ia htwfi'ya j' IP eng a nta r lik:ata'iog pa meran, ma ka ta h dii skusi I' tJIJ Usa n ~ei~'als, dilln 'tilJl~ is:a n kriti k d:~ m ed~ial m a ssa, Ada tig,a terna Ib esa r d 2l1~,alm bu ku :lin l, p erta rna ~'Se'n!: Ru pa da 1181m D'UI~ h;~ Ru pa" y,ang! rn emuat pem i kJlr:,Qin Sa nelril:to Yu imma Ii1i tellf'~,tailiil 9 se ni rupa d en!alalliii pen ge rt!a,liiil u m urn, yal~tJLj visual art; liked ua, 'li,Sen i R:t:lpa da la rn O'lll n ia 1M ode m II me:rd!i r~ dati t!iJl~ lse n-tuf sa n Sa nento 'y'a milg bern ubu Il1lg~ nden glalml :ltrad lsl tine art vangl had i r cU IrnJdone:fj.~a; da n katl! ga ~i M,eng ga ~f MSlkn.a pa,da I~~me ran ii' beri:$,i 't'e ~Ita tJ1lg tul lsa n-tu Ili'Siln Iklrit~ k se'liIlli ru Pall d arl S:aJI~:ento YlU Hma n ya ~ 9 di~mu at ,di maja:llah Ib eriita mii:ng,Q U TE M PO entera ta hun 1981 '~' 1.9$)1.

liI"Ii;O'fl'iU~ ·V~'!Ii'eU1A· L eTHNAIii'!'i'RA· ftUiY'" .,' !,JI!; If'I gl .,~~ _, ... ,!13 .. ·y;gl .. _.. II!"'IH.·

I~'en lilli's;' ,Balm h ~ilt"ilk I~en,erbit~ SAGE: Pult]11 iica~hJ'ns

:~,a hasa :lingg r:~s; Telb,~ I 195 ha la m'i n Ce1tailka n perta mall 2001

19 uku i n~ meliiLge-k$,p~,orasi' pen,gg UI~:~ie!!l11 cia n IP'ote'llllsi foro 9 raf] v rch3JJ, da fJ'1! fj'ype'fme(jJid' da lam p e!:ne'll~tll a n 'e:tnog,rnifi d ann ,so:~d;a ~ '. ,Doing V1.s'ua',I,~thn'tC}9'r:aph y mern uat p!e'nd~:katiCllfiil r'i!fle k,:lt'if sa m pam lsutsu teoretls, mete die Ilog ls, pm ktls, d aln etlis yB Inl!] da:~aim pe'n1,gg u In,aalrr! seka ran gllmel(j:j,a -rned ta b8:f'S!E! butserna kin berhu bu ng,ialtr1 d ekat d@:ng2l n Ibid i;iilng! pen ~lltia n, Salra h IP:jin k 'm'~ng'21.do,ps~' sud ut IP1tI nd alll'9' Ibla'hw-a m etode p. ene Ilitu'1a!ln vi$,U~111 ha rus bera k;a r pad a I~ em!~llh,a m Clln krltts bu day a '~o,l!<a ~ d ~In vtsua I !ijlkachr~mli:$,~, ~r;u~ld~'2l1 v;i:S'Il.JI,al~ dan 're klnlo I:og'i y,~'ng d ig~u na ~a Ii1I ~ dlall:'1l '~su etls y,ang d la ng katn va m B'11.!I ku ~ n~ jUgl8 me 11JilJ. njiu ~(kia n balhw'B pe DiU ba~mH3ln - peru bal~ sin ba ru 'V,a ng mem bantu Ii< pengleta hu a n ,etnog:!FarlFi da pat di[pe'rt!~:miU ka n d ~ng,aJn ml@ma'lHi.alm~ reflekslvltas ,da!iil! ~:H~:nga la rna n m ela I lUll rnaterl- materl v:!'sual (j,an etnografiJs V'~lngl dlip'ro,duk~ili,i dan di~l!ttep'r-e:tas~"

leHWiku 'i n i d lsa rUka IIil da fil pe'rilga lama n IP enul ls ii'iiiy,a :51end i r;~ di'danl p~ng 9 unaan f.oboglra,fi" v;rJde,o,~ den fj'ypewmedid' daiam pertM3~iti,an" beg~tlUl ]llJigl8 dSli,ia'm ,karya-karya yamtlg laptrl!,. Penullis meln,gliikuti proses p~nell~tllGn mu:~adi derl desaln ,pfiO'ye:k; rnerencanaken, menqlmplernentest, dan Im@l!ati'FJii, k€:rja i alpa ng,a n untu k rfiU~Ii1,glalrl! all i:sa da nll lrep,res'ie'irirta~9,i; m enyalFain kla n balga i ma na ilmej 'V ~su,~:1 da rli tekno Ilog i da pat dmkoim bi nas'lika I11i ke bentu k proses, 'y'a f'ilg t~ri nt~glrn.si men cskup ita ha p-ta be p pl~lH,e~ ith~ n 'Va ng berbeca.

IB,l1IlklU i nii bag USi 1M ntu k maheslswa SQ5~ Q~'Qg'i r ,1-\ ntro PQ~"Q9:~" Cuitura'J Swd;:(f1s, ,Neala: Studies" serta mere ka ya ng m el,a ku ka n IDiene mlrt(l:an etJ~'iI'og ram 5 cia Pi Ik!tj a:llta'tirf. Bu ku IltM j:i!jga rnemuet ,tl)alh,2i:s:a n ya ng me fI"I,a!lri'k untu k palr.a pen ~Uilti da n Ima haslrs.wa p\a~kal ,~al[rja na •

THEA,R:IS'Dlf IINDIA IEid~to'r: EH;~:si I G'ray

I~enerbi t: 'VtJrkas ~,~ b'11~,sh~n 9 Ho us.S IPVT LTD B~ hasa :EIn'99 rlisj 'leba ~ 2.24 ha ia ma n Cetalka,irn, perta m 2j,,, .198 'm,

IPatun 91 :~ndi,a I I u~d'salll1ll' ,a F:s'it,ek:, ta,m,2i 111 SiB rilli' fa k:_'Y'atnyal" da n :s-e-n~' t.'e !talpa nrnya m en.Hlpa.kaln :s:ata h satu bud~ya d E'lln sen~- diu n IliaJ y,~ ng terb.Il~: da 1fiI, telrk~ly,i;iI, Mles'lk'lip ILIln dem~ ki,~ n~, Ikelka!Ye:lliallnl '11m d'lia saa~ ilrJi i ce,ji':i;dEl'InU ng' ha r'ily,a' popu Iler eM! ~ m'Il'S!1 cia ilil ,An1eHnlkal.

IB,U1ku Th',e .Arts orIn',cila ~'n i did esahi u n.tu k m englen.~ I k,a n ~rad isi :EI[1 dI~'a y,~lIn'gl hid! ah itu ke p8Jda pu b[1 i k, deng,21 n !memalm pi l'ika n sen i da,ri za m',a n pra~lE!:]a.ralh Sj:;3 mpa ~ sei!izarangl.

IB,E:NI'Il)'E:L IM_A,TEIRI

'll:1'ine Nii:ght CI'Ulb'l, W'lorksho,p Pen ulnaD n 5ieniil R'!llIPI;]:

IPel,a,ti ha mil M,st'Dds! drain PS!li'!Ilde'iltataln Il!Ciepellllllu ~li',5aln Kr'i1tiik ,Sh:Ul~' :1 4 Ap ~11 - 14 Ag ~,st!~ is 2'00.2

I[Jis'!llI,su n o:lleh Yil'Y,2i!,Saill1l :S;en'~ Gem etii (YSIC)

I~J~'ndel mameri j'nfJ m ~rulP'a kaln kllJ mliP !JJI1~,;;n rna ka la lMi/ltull i:s ~ n p'~'m'dl't€Hri !~The N ~g ht Clt!lb, r1i ya r1ig dis\l!'h~,rli'9gan~kan VSC p's.da 4- A!pr~II' -, 14 ,Agustus .2002" Mlate:ril yerH~1 d~salmpalikalfl dan dim,uat da~a:m b ~nd~1 'lin I adeli,a h He:rmel1~~ b1k Q~,~h S,T Su nard! {~:h2:n tJll is~ IP'eng Qlja r dl Pro gltra ml Mlag i:s,ter' Illml!W Rellgl da n Bud.a'y,a, U n~ versita,s Sa nata Dih arm!al 'V:ogya'lka nta) I Selm ~O.tj k, 'o'l!e'h !Kr'~s :B'lUld ilma n (,pen lUI II i$f peng,ajar dii AKS Ta,r-ailkalnib~1 VOQyakalta)" JurnaUstmk, (jll@~ 'R_a'iImIUI Padjri (walrl:aWali1 'TEIMP,O}i' 1[),okum,en1ta"si da~, !lRjse't oilieh Prrimant,o fi'ihJ:gro'ho (,aktJivi~s dil :bebe'ralp~ LS,MI); dan Pe;i1Iijjlisan Kr~.iatH'f

, • ~ I!

c ~@ih. ] OkD ~~'n Ulrbo (pen lJ'11~,si' pelFil:y'a'~Ir:t, pe ng,a,la r d i Un iV@lISltas, S-anatal D,hGJrmiGI 'Yr(jlgiya ka:llta) ,; Sel,a i IfII itu"

tug,Bs-tJi;J'gas, ttu Ilisan dalri !peserta inti jugla d lira ng ku m diall,i2!lm b emd,el !~n:i.,

Agend,a Senti dan Budaya

[Rua ng MilES i!i'li,.]1'. K'D I .. Su gi',onli!) 56" Y'oigyakairtsl IE··Iifti.illi,h Iltislet@lmes,S;6 ~Oltg' ,all"'.' fU,iI ng@'mesSEl!,(n'g

1·8 ... 291 __ ei 2.003

Pame ran FotOglf,i)'fl IIISEtECT ,AtL'1 ~,kalrya W~ rno Am bela Baly,arng' 'iiSELECT ALli~, parneran ttJnglgla~ Wilmol Aim ball a Baya:lJiJg~, memarnerkan 3,9 "'amel (,ada bonusnva) darl satu :ro,I[~ 'fl[lm black and white yang W'imo gUinakan untullk rnerekarn segala hal dan ke] a d i1tU1 sel a rna ttig a h a ri d i kota Sa no UlliiI,g" pada 1.8: 20 Feb:rua ri :2.003 iu 'W~ m 0 me rna m erka n SIi!:IILJj ruh je pretan nyal Ita npa proses. se leksl, se fi1 i nglglCiI pen-anton b isa m,enlgleta bu i ha ~- ~ a I a,p'e saja ya ngl i ng i I!1J diu la ng ateu penonton blse m eny:linrglka[p' [at pa sebenarnva yang disembunY'jl!kan si ~otolgrafia~ dengan mellhat fra,me·~fra,me ~ ai nnya.

91 - 2,2,]'U i 2003

'ii'],' . . . F .+. . "f' IllieA' ("ADEll Il .. - . v dh' ·S'· ' ... J. . dl"

,liaJlme.ran Ol~o!glral II,'..,.., :1. ' if- ~aryailiu .. ~ .oeII]IOi3il!.<mo]o

I~~he:la lito i 1Ii[~A,C;A IJ Eqj I Yud hiS oerjOlL:itlmodjlo me 1JiJ')I'ajUG3In seb ~:aih gava esteti ke ba N ~ Fotlo-;fo'to, y.a~ 9 d ia m bi I cl'i 9 kota d i Jerme nil' da ri ~ ua r tamrpakny,a merupakan :sa:tJL.i! dokurnentast darl l'Apa yan,g 'TerlinJatJ ~ Dl ball~k semua irtu, ,a,da tawaran ,ke.pada para pe~ngamat u ntuk rnenanq ka pdenqa n pa neali nd era kitalibe:rba,ga i m acarn [Ia[p,jsan art~ yang t,ersemblunYli dibalik 'W,aja,h-wajalh seharl-harl, ib'anguli'iI,an anorfrn, dan [p,emandanrgailrl yang talk spektekuler, IF'oto fnto yarm! 9 ,a ka.n dH,a m erka n mleng Lblndang ktta IIJ ntuk menernukan di'mens'i fisik, psiko!log!IIS" dan spjritual dari yang I'~ter,semb'u nyli d] ba ~i'k Fir,adre!i!

IRumalh Sen'~ Cemlelt~' /IC'e;liUleti Art H'Duse, ll~ D,.,I ~ Pillnjitlita n INo~ 41" Yog'yll k,D na,

'Tel.,/' fax~1I 10274\11 3'11 01,1,5" 'Emai I: eel m,etia h@i·ndosat.,lll1Ilet,.ild www~ cemetil!arthouse:~cQ'1inr

6'" 30 Mel 2003

III RE'AClH M EU,;.- [Pa rneren 9 rafts dalfill ,drawing ka rva Ay Tjoe Chri.sf ne Ay Tloe Clhristine ,adal_iInl perupa dSlri .Bandung. i'R.EA.CH M,[~t' akan mereflekslkan kualitas: perenunqan yangl terstrat dart bulk.ti [pia n~iall"1l,gl kiedekarta n Ay'floe ICh rlstilf'!l e d,e:nrg,a,n rned jllJl m g rafts yalli'll Q Ime f1ldolro,ng kite untu k berp~ ki r t!enta og nli la h~ i la ~ u n~ v,ersa I.,

1 u:III' 20 03.,~. Pa m era'lnl Kalry,i3 I?:" Ha rs~"J1no

[ls:ntaIl'CI Iludaya ·Yogyalk:an:a (B[IY)J.' lll,., Sabi'rin No.2" [Kot.ab,a t1I!J" Ylogyakalrta", 'Te~'~ 02,74 .. 510 4,04

3,,,, 11, _ .. el ,2'0'03, Pame,ral1 TUfIIgg,al Yus.ron M'tJ!dl1Jalk~'r 19 - 27' Me i 2,00 3,~ Palmeira n Wtaya ng Kulilit IIIIB I"'a~ oet!!l ,2gl!'! 3,0", 3 ::lL [M ei ,20103,11' Pel m uta raJll11l FM ml Ma nllyn !Monroe

:30 Me'iJ 2003'1 11D1slk.usi ImlB.:~o:$k.op. Yrogya[karta, DaltJ1 lMa:s:a Ike M,as.i:llil dan Pe ~u ncUl ra III ~~Cllea II,. t~ liibrit-a n berka Ila krlitllk. 'flU m o~ eh Ru.ma h Sjlnemla

31 ,Nisi 20,03,1' Disku5,i dan [Bedalh Buku !:!Eli1lsikkllpedi [Musik KJasikll '7" 16 ,lUllfilli 2003" Pameranl Sk,etsa daln Cart Alir k,alrya 'Erika

18, 261 llu n ii 280,' r P,almel~a n 'Kelr'a'mli k

,2.S, ,301 ]un'~ 2,003 PemtU'talr,an [!FUm

- - - - --- - - -,r.. - _.- - _. ..

,2;- 1 D l u[1 i .1003" Pa m,era rr1I L'IJ.II kis~ n IK:e[lom[p'ok Sen i :S,atu~, M,a la ng 12I-9 .1 u Iii ,20 D3,;I' Pa mle'ralln E[l.us:tra:s;~ Ce IflP'l!n [[(OM ~'~S MI IliI gg u';.' KOMPAS

,21"',218 llol ~ 210013 r lPame'li'iln G'a mlba r olleh Benta ra [Buday.a ¥ogya:ka fIta

,29 - ,31llu li~ 200,3,; P,eml 'taira n [Fi 11m

IB'i!:nd,a Art: Space", ,J I ~ Klemetliiran Kid:u ~ [Nlo,", 612.Il-l 'Y'logyall\ca'na, 'Te:II ,.' 0.27'4", 511.,2101 D

,201 Me.:i - 2; lluni 'Q03,i' P,amer.r!Hl liungga~ ilKary,a K'\i'ioko Ogawa (Jlepalrll'91) berjudu' '"Pla'lJiIlt lof P,oss~'b~ilifies,~~. Pameran k.al!: liinl Ime·na m'pi I[ka'n' kalrya Og,a'w,a 'va ng m·em i Iliilld i n:te,nsj craftm'a'nshi{J dan eksp~oraisi tf!!:kn·ilk. IIJ1ntuk riuil'ah kriya SEllfili (cf~Gtrt.a,rl")~, [paml~ran ilni !Sar;IQ,Eit bie'falml Seb,a'Qlail: teFerleJ'ls~ pembailrH:lmng mlengl~ng,(lt ~nrd:on es.ia mErm Ii~ i k:i 'tra dm 5.i kriya 'ra ng kay,a da n pelrkemlba nga n waca nm craft ,art y,ang patens ~al[I .•

291 Me:ii ZOO 3, Presenta si SI id e [)'ersalma K:yok,o Oi~l~iwal, ~ Recent' COllinite:m pora rv Cra'fit ~n J.a parlin ~'.

Le!m ·:alga I'ndones'ia Pleralll1cis (Ll:P1l, III E S iilllillR Nlo~ 31" Yogy __ [k.ulr-ta Telll" 102:14;; ,5.47 40'9 ,e_ ~itnjj Ili'rUgriidola"lli1Ite~~~,i'I~~

5 da n 7 Me; 20103:, liiLles: Am,es fortes" ~ S~rne'm 81 UP 5 -, 16, Mrei 20103

Pa m era n111t1:~g'all Lu kls a n kaury,6I J Ulm,i rei i AI~

] Ulm,a lei i Alfili, p1ei'illJJ'kis ya 11 Q terga bu mI,g d:all,!EIIlml ]I(ei[om~ ek Sell':1l i Ru pal J end ala i Imll' [a kan menam pi! ka ~I be Iberapi kalry,a terberu nyli U n~~k kover tU.Jlku '.' 1D1ia· m lLJIII,a i a k:tif be nt~Jalmler,a 11 sej.alk 'm 919.2, lelli antara nyal ,I dailiah pIa m era n senlll ru pa dij' Fesbtv.a I K.essn ta iIiIf VOQya Ita Ita' r( FiK,Y) j Seh~salr Sani :SUliflH3!,tyO . ,'andll,Ung, danl la,in-ll(fn. [J'ia j~9a pernahi mera'lllrn pengJh.argalan Kary,a Lukls Terbaiiik [!'Refleksi jlama~n~! darji lSI ¥ogyakalrta.,

,B M,ei 2001

D~ ~kus\. bersa ma E~ isa beth D. Inan dii'i2I k tenillt:a r1I 9 li'illu 1 Galug.ulin

We rt8'wa:ti' cia n pen u[l:is, Ei~lsabeth D,. Ina nd la k, pen ~Ia fi"alnrgl ilii1i'tJrepretasl bernuansa rornen S'erat IGenthlr# (te:rbitan Le~ Re'lir:e-!- 200'2], da n d~ Blw,allnyst m eru palki81n Iplence:tus: g·a,gasa n untulk m engh~d up,k;a n hoemrba i~ sie n'"m,iilln -senlma n Erop a [klilals~ k, ~)ia alka linl m eng uta ra klJ n PI nda ng,a nlnlya terhadalp Tlitalryal P,a Ui~ Ga ug ui n, l,adall'll ::111,4 M@'i1200,1J! u~N:a'naq!,r. S.ffin~mal LI[~

1911i1l1lslI'III :z 1 Mei 2"013", i~C¥ ra node' B'e:rg erac", :S,i nelma UP 26 Idlan, ,3D Me II 2 Ii Ol!j' Ute Roi ~\B~ Au I ViI es" s smnre'm,al Ul:P 28 Me~ 280\31' P,ertun]lukan ~la~lalnan

11811,3 i IRu pa 'To'NBI" ][11;;; Palf3 ngtritiis Klm;;; ,8,4 S~ewion.r Balntu[ll, Ylogya~a rta 1"al. 0:21411 .3&8,00:1

2:5: .. 8 M:e.i 2,00l3 Balla i Ru pa Tl! M 51: 1.., Pa m era n 1i~lng ga ~ Luklsa rrlIl Wi I ~elm IKCot5tJra!

2S:-~pfq'-18 INlel' 280,3, Ba[llai Rupa "feMBI ,2 .. Parneran Tung'9lalll Lukl:s~n 'Yulli,anito Lil:es:t~ono

Rill malh ,S-e~n.i' ! ~ M UARA ~Il' III Pa ra'ngtrirltii's KN!!l !l,OI;; D esa 'G:atak:ii' 5.8,wonol, B'B ntu[I". Vag,a k:a na ~ c.1,. Ed IW!1lli'd (0111194:m, 1,D44 )I~, De - iii ,SUrf"iald ~ 1':0.1·1.82,685,22,)

:10 iii 30 "''''1:1 201113 Palm,eran Sen i IIltUlpa Dua [H mletnS;IiOln all Mienamlpnkaln kuralli!l:QI lebih 301 karya seni rlUipa .d'Ula ,Cj'm:ensioncd de' ,glen imed'iul!n cart mli'nY'ilk~ cat. ak.riiilik" pellJiJsil" ,spm:d()IJ d~lfi1l bek"n~ woodcut., Pa me Fa n di~ kuti a.~ eh Sy,a hrirza~1 Pa'hllevi,~, Hay altllLll:d d i nl,

Dedi Suft'tladi.r IM,ahaiii:llir Ridlu.an.;, [Qdli' M'iJl~·salr.: .

1,2 Ap1r] ... ·1,2 Me·i 2003 p.a!meran luk~san !karval peru[pal Zu[~~a! H'enara

Bentengl 'Vlrede,bu 111, ][I~, ,A~ 'Y,a nli." [Ma I iOlbo:ro, y'm gyralkartal,., T:el i 01274, .. SiBlS 934

,3-'10 Mlei.· 0113, iP'ameiraln 5eni~ "4fl!llomlpo,kSuwung", til" rGedun91lE: 14 .. 2,,0 [M:ei 20 D3,.r Pa m era nl LIIlJI ki's~ n ~e[1 omlp'ok 2Q0:1

.25, .. ·3,1 MID'i :ZOD~~, rri!·!:iIlm···~[-n· Vri\ila.··· K!~,I· ... m-1 pnil.t '""J'''i 'Wi·v .... l .. ·I.... ·d}

~.- - - - -~\!! ~ - - iiiJ, W"", 'I;;;i~"1ll! _ ~} .. II' _ _ _li;O 'Yl _ 'Y!~ i!""'!ic. il\v!"i.v, II

'S.~d un'g [f::

2,5~"3,1 [M ei 21£1013" P,a m er~ n Pelajalfj Di nas Pend idi Ita n da mil Pe1rugajaraln Keta, dil halam,an dalam Mus€:ulm IBe'~oonfg Vredeblufi@.1 "1.1 . I iii Ii"''' ,lulm . 20,03 --

Pameran FK.V (Fesbiiv,al Kesenian ¥ogyalkalrea) XV

Pameran inr liuitl'n dillakllJkaln setiap tahun dialn sE!,lallllJ dipaidati Q,lehl PeJl1,'gu nju n 91' 'tirdaj~ hanya daln Yogyakart'a", 'tet;a pi j IJga d;eu1j' be bag ali' kOltal I.ain. Da~alm 'fll(Y :)(V ~:nli~ iEll.kaln diadakiulI- pa:mlf!I"iHlI sen[J ru pal 1.1rr\eJl,~yN~ .baz· aftlf da rli .roJalterl ,p,ro,gramf bekerja sa m'aI! IdE!n'gran berbagl2Dl1 rUilanlgl sen I d i Yogyalkaita.

17

Suharto dan Kepribadien Apa

I('arya ss I!lIli II er,balU pi olilltlk ,mUa nllal, 5ubvs Ii',sif' IPs da maSB re.z'ilml Dtd,e BalfUIi P'OUsi' Ft1iIerrnlb red,el palm'era n Kelom[pok, ,Ie'ni' lCiepli bad ianl Apa JZ6 taillilru n ,sillam ~

R,oI1iBllrl IManur,al!1!;

II).~~~ Klil r$I,D~5e!'fi ge;n'llRu,pa'

p~~ d~ $,i3;tr!J sufililit rua ng pa m er~ aida ,SiBltlLll I~JU r~i kay u ya'lilI g taml~N3 k 81Iliteh., AI,a s aLII i:dllJ'kn~a dlil;)ua t ,ooll'ilim pms ~s~' 1m ]r1'ng;l' seh i r:JIQ9 ai :!5bJ.iI~alp'llJ n 'yra ng d udu[ik ,fill etas nly,a ,a kal" t,eng e~ i rilCii'r" k~/u'R!!pjJp" [N s ~,dlU,Jt [I ali fI ad,a, kalry's beru ~a g€U1n~ar ;S,a~hartQ!!, manilt-an peli1igl!J.lliilsa arne 8an.A~ menl,g@nakalll'!l ka()s Db hJ I1lg· ')fa ng sobe ~ d i sa na sl nr~ ~ (i'8,m bar Inr~ i3lh 'va n:g m ens riilk Irle~h art~arn ,s:eQII~,atng pp n'si m ~I,I li1Ii ka n B'illpall!;:? uj ar PO:~if~~;I itu sem oarri menu nju k kG' 'l rain ,gambar. (JlrartJ'lLQ s~ldah m~hfum yang ,d~seb~t Ba,p~:k t)lehl ~o,ljs~ ltu ;j.~all~1h Pre£~hj] en :Su harto, Hebartlly~a I san9' ap>a .-altus menu njlu k 1:1Lam ba r pattret Presilden S~~lh:arto buken de~,§Ja~ jan t!e~llH~juk tretal~i den91a~, ~bu jari~ sebag,Brima!na sC~Bln~5!antulml ,oraln~1 lawla~ Qrall1g yctrll,g d[i,B'jak blif:ara oie~, po ~hji ltu pu n p'lJJI fa ='(lIU Ira I:fegJOI. ~~'l!ajlJ\aik sila pa? Inri Pa k Sh3lmeiE lYell1jl~'i311 es. MllI:ln~kinl wajlalhnyal murip saja/" kila1n IBOi,n,¥on:gl MUI~nlu Audhfr y,a1flg fiI'rsambut tawa dan ,eje,ka ~ SE! mi i ma n IlC"~n" Wajalhl saln,g a,parrat pun m enyallJaI alP\afl,iJi§lI~' piU'!r'1lera fn: i nj 't"at memiiil i h i ilj~n '~Blri ka ntclrnl~qa""

Inijlat'i se'lteping peifi:stil:wa pi,c;J1a ~alal~1 s'atu Ipame~af1 k:e~Qmpo~ '~~K~,pribad~aln Apa ~ pad a 1 ~179" :sa'j3lt m:z.i!m Ord€ B,a,ru m~'I1lf@,rii £l[ke r;a rn 1~1U lrunya pada, fie~~aR send[1 ~ehiCiulpan 'tl!rT11lasuk ~¢n du,nlia· teJienian~ K~tUta kriti~k. a'da'~ai~ $1.1 bver:s'if;, rnes ki nr81Aya :Ilewa~ Ka rya se ruL BOili'ii'ytQng da n kii3lWalf1 ny,al dica p seb:ag1aii' u,senilma f:IJ :suil;'Vler,siffJ ka re'~ all ~iillrya m,e~re k_,a me:og'§jIV9Iat k,eJ~lu ~Isaan reaim ,. Bu~.a,1l'iI ria l"IIya, kia rena rsoa I ~1!!] bye:fi"'51'f ilni ~ K€ ~o m po k S@lmll Ke'pribaidialfa Ap,a fi 'mlenjiild~ penting';r tEllalp i ,jl~;ga karena ~ejl.mm pak ~Jf,1I,i ada lah sa la h JSilrtJI.iI ge'mkan dal~alm sen i ru pa ''!f;a ng iikut m embe.rm walrna I~~ gja bEH1rtl:llk sen i ru[~[a, k!ontemlpi~lrer lng,an esia hri'ng gla saat i nil.,

Ada gem ng k'Gj~ n pertstlt~ vangl m'enj aid ilkarrrn ~"' I!(e I~Jm pmk Sen ~ Ke'prib;ld fJallill A,a·tr. mv ~cu I. Me nu ret B'Ony'9niQl, cl~'aWdJI i d fl'J1gauJ, ikegeltilsa h~ln yan,gl cJm~~Q6I! oleh 1~@"it::id~k:Plbll'iillSain bebe'~al~la marhasis.wa SrTSlI!U ,(SI8k(jlla'h llngg'~ St~n1ii Rupa tndones ia) ASR.], Yogyakalrta ~,t,erITad alp kietilnl pan main ya Of) te rile dil: I kh ~ii:fStlSnva elm diu ni~a al~ad emli: sf!nl~ rupa kala '~~u i

A~ Itisah r. be-rt aln~ su fI g [I?almel~aln llaesa r Lurki salM d ise ~ern 9!!1a ra ~a n 1~li T1 M ]lali(alrta pad ill 19 74, Y~ln:QI meng hasU ~a n :&ej U1lm1lla~ n,~ m,ill p,emen,~ ng p~mrH~ra~,. IMaslrh3h muneul katik.:a"d,ew,an j1uri (Umalr' KayalMj, SU't~.j·~~ol P,Q[PQ: .fs:ka rid a r~ ~a d~af' SidfM:, KUSnI ad i"" ,All.ex P,a pad I'm itrio U, da r:I ,Alffia n~,i) .d~ing gall) 'tJl'ilIa.k d ~ P.8t' m embe'r~ pe,rt~ n~Ut~jU rfwa'w~ ban S>eC[tIr8 j~~ a s 't,e mllt~lrn.g !~,e~ u!ltusain t~1~sebult." Pas,a inya~, Iml! nu ru t i!onY~II1II§i; !Fiui!ja r S]1d i ~ me m!:lu k;a rallhl il5i,a mem.tm,Q aida ;'1;~esaln spon~orjr. (J,ari pemE'riifltafi It!H!~r'~.H'a te~anaml a!B1f merna liiiiiJn.,glk'arn IkalliYiI 'yaln,g dli's:eb!!lJI t '~~ be rna u ] In,do neswil". M!enl:..ll rut Be rl'~on.g" dewl n ju ri ,oend eruln,g m,.~n,g an h~~ia n j)er~emlf)a ~ga n sen ~ k.e' arah te rtent:1!j I 'va kn~ karrya :s~n~ lr:! Clones1!a1 ha rus rneneerm i,liillk;an IndoJr:!:!i!sla. da n beri~ep r1iiba~li,aln llfil dQ,"e~.ua. !'i RenU~ i~ n iGteW~ln j Uli[i 'te II~h d Ida h~ I U~i oleh SIU i2lrbi,J ,sikap terhad.alp'i i11i'ili 'V,an!' lulk:li5alni; in~1 v,aln~1 buikaw:il" '!tUllis, Bambang' 'BudjQ:m1.o" kriti,ktu s sen I ru,alj di! maj'a I,a,h Teml~0 11 Iarnua ~i 1975.

N'i3lh, d:~snJU la hi protes m,B hasis.wa peserta pa'm,e'ralril rnu nC!J I" ""i&<:a m i prnte s b UikGIIIFti, ka re U:iIGJ i!ir~:; t~tap i kalm~ miemiiin'tsl preH1:,a,ng g u ngj.S!'W',a bsn deW'B n ] urt 'Y,2S'ng mas u k aikal~ da 1111 ,fa',ir~, b erdasa nk,alli'ii' rnutu d aln kreatlvlta 5,. ~1- uj'a!f C'o"'i irn.'\J, .... nrn seb '5in~ll-m' '" '~I .... ~ 'V~ n,'g'.oji 'l-k-u-"t1Iifli B~ 'm' ',' II!..,~ i"iill"ii' D,-U- .,.:i1~la' 'n' 'i"I, tJi'Y' II I!I 1 .....i:lIl ,;10 : lJI!I;I~ I!;! ~ _ ,-,!;II! ~~, 1l1;li1 i, II;.l! ' __ I: ~ Ii" _-I!;!I I!J,~ 1 I~ 1:): II;;lIIJ' _ ' Y.

Me'm,a ng ta k ad-a jialW!Slllb a n '~ia ng mem uas Ilea n ,dallri' lu.nil. Se Ole Qa,~ U rlig ka pan kle:ke'oew.a'aln if m a ka cliiiki rlm ~aiFti

i ... ~ ~ nn ~ n t.c - -1i'rI 9 ~ b e rtull .... il~ ~.... '!,'i;''II'li',~; ~,.. IEI',~ rd i .'il..,~ ,F·,t,~ ,~,,"~ t!"' K""I~,~ ':i!!'I;l!' QU~'!I,,~ ~'_I, :1~ 1.;;!i:~iI;Il~ -,Jj,I:ii;JI;lII;, ~~!I'~ !!;;II1rri.'!;i 'li....1-!:.J1 !i;:l11i.1;II~

K'emaltia,rn, SEl'n!: Ilulk'i~s Kit~I~~ ike, arena pame rain d ~ TI M I da ~I jUgli sel,ebinlin y,a.ng :bel''-is:~ un,gll!i(apa'n protes be bera pa m ahasi$,'~[a ~ 'IernY2!lta a!ks:'il berdam palk hi!! er

- "

b~asa. M,21:haS:iswa 'la i!i!lg probes, d ia n~,a ra,li1Iry,a BOII:i!'\f,ong'

MlliLJj nn i ArC Ii i1J H erson 0, Na n~ k M i rna, 'Ge n d:!l.llt Rily~ nto, RJs PUliiNa~'l;j di,skors: dan STSFH ASJU :s:ampa'i w;:kblJl y,~ ng tak terbsta s, Sej sra hike m ud ~air1!~ menestat p@lliistilwil ltu deng a n j ud u ~ be sa r'~ !;'!; I)~s@mlb'~'r H ~ta m 1974".

P,eris1!:iwa 111)eisem,beJ HI~ta,m kemu dlsli1 mendoronq mu nC1IJl1 nya Ge raken S~n i RU,PI~1 iSa,lI!u (GSRIB). GiSIIR:J3 tercatat d "Lila ml seja ra:~1 se ba gl(l i g e ~a ka n ya g;lIg' be,llipe,ni;gJa ru hi IjP"a'da perk:e m b,ialng a n ~~'en~' rup,a ,sel,a njutnya d i ,I ndolnes:ia. S a liB h satu pen'galru h GiSI~B ada la!hi :m'uncu ~ny'a kJ~IQ!m po k :sen i ma n pade 1971' y,~ ng k,emodl~ a n d.ib eri na m,a, ;\ l<iel!()m po,k, Sie'D1~ Ke prib~ld ~alnl lAp a 11-" Na m al i filii' 'dilp ~11'i h ,saba g.a'i se!blua'h peirTii'y'at8Ian dallFiil

Un(~j'\J'~ mem' ff'Pi5-rt'~Ii"iV,~'II .. ~Ii"i' ;\i-"~p--·Ij;..~d·r,~i"il 'I;;o;;d- .... ii"ii~~.~#

_ ~ir.JI:r t;J1 __ I _ _ _'~!i;:;; _ ,ii;!! !I ,~,~iI!ltQ ~~ , I\:i::;;:c T~ 1!,)1i;;i!1: 'g I~ ,'III!I ~, 'i"I~ 1'!I;;~h;:~I- •

Merellka sepa:lka1: me,ra o~ 8llk 'k:es€'1Iii i,a n benjas,a rka n Il,Jllku ralF!l nnall' ya flig d i'tentu ka n p e:m sri rJlta!h1 da n be'rl~'sah'ai md~ n d 10 b r,a k k 0 n ve n:$ i d~, n ke s e:11f,a,'gl a m,eU!i pe r1k:em'b'a.ng aln sen i. ~'Kel'ompio'k ~:n'~ m eno la k: do iiiJili riI!aIS~' pe rrn.ato'k,,a ~ tat!!ll !JiIli la ~ ~lkelP rliba elm i;jln ba'~ gs,a ~,' s'e:pertil r,ene~ ca nd~,r top eng ~ p'atu rr1!g pI~'m iti'f~ bone:~a ~ daillil k,E3;sen ~a ~i ana k-,aln.a k;/~ ~u lis Moe liy,011110 cia ~anl clul!k}ll! \1'I~Qntik dan Gh~3:nd~rn' IDe'rbitaln 'iayasaliill Seni' CJ~m.,ettl'

(~SC') S I-I k I k . . dl-' t- • '-II -hi B

•.... '.: i" .• • . .:-:,. "':- _', ,- :-.: ._ 1"- .-::-;- -:-:\ -:- . . -_.. (:-: :-::::: 11··--:-: -:-:. - ,~' ,. -:-: I :- -.- ·1· - .. -: . -,-,

." ".emlll ~,_e_ornpo_ mig ,JmlOlon (l,e,l, _Q,~'yong

MIIUI n liili Ard h ~ da nl Rii;s Pu Mal iiiI fBI. l<i~dilJ,a-nyai mlil!lrU pallkalli1 alln 9 g,ottal GSR,B," K,enl udlii!CJ n b erg',E!!I!CIU n 9 seJI u1m I,ali~ sen'iima n mud a, Illa~'n ~ ,a ntalra ~ a i n:~ .s'al[pto Ra ha rjo" G;~ndut

f'iij"IV::iin-;jj-.... Il"'iInni:ll!.r1 Pi.A:::iin-'~'il'il~:::iin-'[n' :S':' -11:~im'----''''''''~' R' -y'-;:-;d' Il.;;; 'i.tA·-n'n,if'lIO*"::i

1f'l;;_:,' .... __ I!.V'" !'\ ..... I!I~,""'_!I.! 11~1""1 __ I!.i!~",,I.,~~-,l!.;!I, __ ~1!, _' :~I. !li!I!" ,i'"\-,~:i::!.I!.!""

K,e:k)mlpck g,e.n'~ IKelPn'libadi',an Apa bernlsa:11 dari~ mlana ,salj.a ""ri' !lkat~, ,5:alpto RSllh,a rjo. 5eba,gla:~ma'mi al .s.~lpto", ang gCrtaJ lKep n1:bad~,a,n Apal ta Ik lfi'n ;an)tGi rna haslswa STSFn~ ada w'a-rti~lw,a n~, 110 enYSlI~ Fj' pemus;i k.

V~,r':j'·I~'i->'::'I.lifTi "'·&:-lln-mn ..... lii .. :S'-en-'I l{ep-'-IFiI-'b- ,,,.,..:j·lo:iinJi;'IFii.;::;; 1~~I-r-~'ilFiio;::;, In~"""~r-;::;'n' ,.-iI'al-l'lI- ,...:i·I,,,,j~--i 11;[l;'II'1

NI:;!,~I 'li;i!lI"QI'11 """'I;;;; '1;;1'11 _!I"'V,t'i;. .•. - _ If';;, - c ,II . '!;II!I;,JI '1;lI1 m M1I"'iQ1 b"I'¥_ I!"I!I!""'Q 1t"'\1;lI~,!lil~_'~ !i"JI. Y ~'I!i."",,",;;\1

d i alr~ta r,a a il"i!gg'ota nyal,. Pa,ml~'ratn perterna ,dina ksana ka n em Art Ga#ery ,S.en~ SOi~,O Yogly,a,kalrta padla .1 Se'pbember :19'7'7'. M,erekal 'Y,ang t,erHlbat: a nta ra la i n Rona ld M an ulh'3i1i1'!aI, IGeini dllLll t: R~,y,a nto, :~,is' PiLlI n'ila na, Bo ~,yonlgl M u ntn i Ardi~ I, IRed ha So R.!tna, Sa pto Ra 11 alrjo,,~, Oed e Eri Su prla, l~a,lfIls -P--ulm- arna - ~s· ~m-'-'p9i1i' ·tDn~,~I~ ln C!I'eJ.a1Pi1 IRII~'~'~ saat ~·t-I,~ 'v,~k"FIi~I' nern bat alan "li]"""1RI

,!i.!I ,..,..1. _!I;,;;" _ yl!j. '!i.,. ,.!Ii!O!I U g Ol!,' .... U I, I!"'!O!! Uly '"", !;O! ~)!;,II ~ ,,!;,III II, ~., "'"', ", _y, 1;.I!!i.!! ,u II

ill iMi k,epo I~is~,a n, Ple:m bata la n ~n i ta npa a,l,a.sSln 'va ng j,ellas, Cia n tid aik ad al surat pe m b:aJta la f1! ella Iii' 1'1 ha k II:<,e[~:H)I'isli!an ,. Ko IFII0!l1'1 pemibNatalh31n Irtt!ll iO i la k.ulkal~ 'lka re,un al ka rya ya ng dM:a m pil'l ka n da]li!ilm pams rsn ~:n'D dli'a ng ga p tidlak sesua 1 de'ng,a n "sopa n sentu n I"', :M a ka polisl rnenutup pamera Dill hlillrnya satu 11:11 ill ri setela h d i b iJ.lIlkal (ada sum ber ya'iiilig Ime'fI1ly,a'tai~a rill beberapa saat setela hi dTb tJlka,~ cia n aida juga 'Y,~ng m,eny:a~~ kan ~ig ~I ha Fiji :SiEl:t:eJah d i bu Ita ) .

P-e iililga la m,~ n bu r'll.!Ilik pa rneran perta m,~ ta k rnernouet kapok I~:ellt~m,p ok Sen'~ Kepriibadi,an ,A!pa,. Maika dliir,ancang~a'~1 psmeran yalrn,g d~Jaidw'a~:I~(an, pads 27' AgllIJ:stllJS hii'ng'ga 1 Septtemlbe:r 1 ~li9' d i :S@:nf SOltii 0, Ybgy,a ka rta, teta,pi d eng:!91l11 la be~ 'Iii Kelomlpo,k, Sen i IP~PA'r.r. Pe;r-g'~In-Ua!l I~'alma Ike II ornlP ok ~1f:1'i 11m Glnya ,aJik.a II=a U ~a:1lii1 LIlll1ltU k mern pe m 11~1h ~]'i n pa mera IJ'IiI dla nl ke po~ lsla n, M alk~ u m nama Ke!lo,m po k. Sen ~ iK~pr.~ba dii iB!ln Apa teta 11 m,2Ir$U~, d ;3rftal]t hnaim k€'pOII isla n s@b~lga ~ !k@:llompok denqa n ka rva seni berbsu :s,ulbvers,[i~j k-on~rov-e'rs I!alll '" bruta I, iml,a~all, PO'~fH), d'iB! n ru:Ju.g'al pa,dla salat ~~iUl. Bella era'p,al d i:a ntara m e:r'e.k~ ya ng tUJ rut b~lrpa m,~:ra,1i11 sa at: itu a nta ra IlaTn ~ R-Dn-~ Idl M sin u Ilslng, ~)ede' ElFi SU prla, BO:1rn y,ong~ 1M un niii ,Ard hi!', Tu I tliiS W'slirsitO, Abtl0a ha m Ra!ch mart,I' 1M 1LI1~ }fton()I~, 'R€d ha S Of,!3 na,I-' Gend ut: Riya Il'1Jm"

Akal'""'Ialkal~ i21ln Ime lie ka '~e~re In:d liIlS jlllJga (] ~elh po~ isi" seh in,Qg,a 5 a m pa'i pad al :ELa,~ t peim bu ka,a n Sl!l rat :!ij'j n dlalri Ill(el~lOI isiiialfi! ta k j'ua turu rr!1. Aka n 'ret,a p~i pame'lialn 'iIb~taIPI berla Il1gslJJn 91,~, ba'nlkan banyak ~!H~:ng unj ~ ngl 'va f'!lg tid alk m embawa UlrHjlar~ ~a Iml nileli1,c,oba m,ene 00'11)05 P'~li1Itu m!f:i SU Ie. ritA Singl pame't"aln.. !Be oera pa ,1;u1i ke'~ dm Sill! mt k,.j;I bar ,k,:r;d~ itu mlen'gg,a mbe;H~Ik.a r'il k:@ fin gl~:na n pel1![jintJon m enyaiiks~ kaln pa m,e:ra IiiII lkairrefil.2I1 bs'rali'il gg,a pa inli lka'If"Yi31 Ke:~o m po Ik Se'nii: PI PA p~lst'i sell:al~ u Ime f1;!;Illri k, :s!e:'QI~Ir;, cia Fil pe IiiIU h kej lJlta n,

:$a,~rt i f'Ii~, 2.6 t!a!h,u n: ke m UJd is r!IJ sE:nij m an y~ln~ d u ~IU b!:rg,alb ~'f1g d a haml ke 10 m po;~ IIP'lliIPri\ (, ~,@~am,p'Qk S@trn i KepribGd~a rii APA)t s@ba,gl~'aJn D@sar m a,si h me ~ 99 el uti dun ia ~lem1 '. Ada ya1ml,g Ime nyempl!3 I de ri !lkhitta'hl '~~~~Iolmpo'k K!~Si~n'~f3111:"!1 K~p:nbadian AJUlJiN~ tetap:li se!b,;a'giran b@s"ar 'ma:sih berkalry,a de,n ga ~I se~m,a ng,at slilJ!:trve:rs~f ~ Kep r;i:ba,cna n Apa ~J' ya ng m,er,ek!al tC:le-tuskan 26 t.ailhilu n si ~a,m., I~onyon 9 MIIUJ n [fili And hili 56 tatltih Ulni, ,m'~ki ba fi!i.!ll ~'aja peiifn siUl!1l ,seb!Blglilii; d,osen dii Se ko,ia,h 'Tiln gg i Sen i En do nes!i 131 {STSI) S.u lialkalrta" t~ta p~' il!dn-i m a si h 't~IrUS m~lriI,g!g,a mlba r'; MlDe'~YD:IiiI'O.r 4,6 tahlu nl :5Hi!la'i!1l nil 9nQ'Cllj a r gerH rUl!O'a, teta p~ su rtI'tJ~ k m englem ba'l1g ki3lln '~~$en~ ru ~~I penyadalf,an". SalpitD IRahi:aJlrdjo,; ,48 tahilUn,I' te'~LIIS men'glgara:p k;arya ,mlLlls[k kO,"~le'm pore F. (IWllt:alr~: I:h~wi N)

Se.alMa liiima ll!iJlul an IpeDlll!llh (S'e:pt'Bmirelr' :20021"" ,l',B nlll!('ilr'i U.\3!) 'Ve'lirIrzha lIne,nIQ'~kuti P 1i"01 ra'ml a'nist in' Nl_;si'flence ARC-US Prnject 2,102' Idi: M!orirl(~, 1 elpiIIlli1llg .. , Bje~rsililm iI ellU pat ,se n:iflli1lil illlli11l I,ilri:n nval 'Vlelnzln~, 51e IIM'part menYEllleS~li'~!a II 'tujiu h p:li"oyek .. Iii 'e Il'kesgn d:engtaln sii'steM m:a11iil,a,rjellle'R plfowel( SEll'rrlli )'JiI,ng' teurtat:a ,dengHlrrII l~ililklJ 'V'renzha diikienalll s,eD'agl,ali sen'i1manl mllU II'thiliilfierclUa"c Ike I'll hi! rami 'l:iI nyuwil ng i!il' 21, ,jllu ~i 19'73 Ii Di',a IMe:IiiIlU ntasllj[aln Ipendidikalli1llnya ,di lll.!llrnSalli1l1 DJEi!\S,iIIiill1 lElI1tter'iill'lj" :151 'V'og'y,a ka.-ta, da n mas; h lie li'lk,echnlplilngl,di' bhlll alngl

'!i!.... "b"'~ l~iIi"-II'" 1.'" ,'. ~" ~ ,', ." _'_ , .. ; -iIl"""" ,

~ irS@! _,ll!IrtI:., '~'UiI '1.!@inZ,~llla Juga .salns alII,; ~ n~ 1115

IDer1ke.selli1llialli'!1l dlenl'ii n mediu.1 iiin:stii last J:nUalli1l c-atatalnl pe~all a no Ii1lnya'i'

I~~ota M ito~ P~l!tiill1,$~i ~,ballraki f. Je',p:alng,~ m emli Ilki ,M,ltGl An T'@lWi!r- d.e1ril.'9Iara, la'r:s:'~tE!:ktU1r- y,i31 ng meniEH'ik (fan ffllen'yimpalfl IIk,arya sent lk:on'ten1lpf)~11i terberu dm'i 5e~ UN h diu ni ;3". ilRllalrn'ya butuh W,i1I~tu ,5'9 m,eniltt c,alri Mlito (4,3 men ii[ ,dalru il[Gky)o)~ ada ~~~a k:eci~,. Me ~:y,~,~ I(;e keta 'illi1l,naihl 'tillJJlualn ka m,i' berl ilma j' OlaUt~I[~:s i~J)5S (AlmetJikia :geltiukar~)~, Walng-'Ciften I'ee

'C'III'N!!:iI '\ . ,~~ L.,ll'n· 0, 'D';III;ral'I',i r i 11!'!i1~ nels 'Ii. ""'lo::r;'lli'Ii

'I... _II'I'iIoIl-I,~ ~;'"'" L!!~I I..... _' .... 1'1:;;''''"'' "'" "J; iF I i>;;,lll .... ~';;;j },j' IIi,;I ilii!ig ~

iM'~n;a ~Oi K~'faTy,~ m al (1~IP,a ng) untu It mlel1g ru~JI.tU p,oo,g fa 1m anlsf inresf..de'fice .ARlc:tJ5 ,Proj'ect ,2 0 til kA~! - 11 (I:Lttp ,. U W 'VII' W-d..latJr !kJ.!~.:: . 1# mject. CD m).

I~am~' Idi i if:Ilap,k_a liil d[j ap<g'nment' yangl nY-Giman dan studi,QI yilln91 IIU a S d en~'a n beiUlb,ag'~li 'fi:a sl ~ilttasl. :S.emi.U~ ny,~ d is:~i!:Ilp[~a n Jd engii:in ra pi eleh ch.la Q~in'm' 5,taif~ t<~n~o S:uziiUlki dan Vi©koi Nlalme'l/(S!t juga r-nStS!1 .shill],~ Direcfor ot:ARGVS' p'rDje,rst., Me riYie me m'jilli lei f.a si Iliitas, PJ.ll'b:~i k beru pm 1la'ljil,gw nam d ua I[a n.t'airJ td ain ,s~IIh'HJlah ~ alpalF1l gralii1l de hi!~ga r11 'f'SlS,iIntas, t:empat Ib erma il~,,, 'nJl6uiLg re ~irea-si.r b'a-rb:equ<S', ,[rjlalP'lllr~ be,h1j'ialf' mUSiilt trad~:sfJ, tati3'ffl'j .robm'., '[)i ilbemiJail: ~1I:1'i,~ah AR:CU5 fJftice ber,adal d ~II,eniQ,k"alpili de'nga ril .5

rl 1'~111'!i ifII-eilr"I"di'llil':'i; U II'Nrilrlllll"", '9i rtts

~g'II!1 ~ ~J~~ '_ ~ ~ I.!L;,~ 1Ifim- ~ !tl. ~tiJ

&eja ~ ~:~!'!ral ~ rne m a fligl PJ!ioryek ii IrrI Ii: 'la k me:lnl~~tGI~ ~a 111 tallfget t~rt~rr~u lUI ntulk illrtU\5,.

11\I'~m' ,. '..!i·b..'e ... ~~iLo.~rrn m'enn~'I" -;;- .... i'~lili""!k- _ ~I~''''

f;'I,,-r;;II_J !lJ11i;J';_y[!;ll~'~~!II!1 _' . .'.:. ," ~,~ .. .uf ~:~IIf\n.,.:1!] i!;,:(gh

I~~rja di stlN~llk)i!' 'term'ia'SU k IW"~ i~taln sela-m,!l;J r'9.$id~ns,L Ha fil1Y8 5~lj~a p;arem iii p m lPo.Sii!ll~ aWill1 dLs~b ut~a n ~;,en i m,~1 ~I d i h,i\H"',a p,k;allrl be'rmn~ercl~:sUI de:Iiii;g811iii p.@lifn d_u~C!llu k :se:1:emlpat' dan [akan ,(nadtall!talli1r ,pameranl ber.s~ama padl28 alw,sll Des.elrnlc e'r 2,OOZ., P~[melmln berlalViLQsl1U ng d~ ,Cil'lUl',Wmparary' ~.rt' Fai:,:£-Qf'¥" 'TbkYI(j" ;!3l~la mna 15 ha rt ,SO'llI6i '1lilk~aa k'i i peml1ili k: g,a Ie fiil, memlt)a ntu 1!1n1£a'fiiryHJ pk~n P'a rfJIe:~n., SeteJII~h ml'~ Wh iii It :~n~ m 'll.IUij'2jllt;i1 nill n dan f,a kt p r' p[el'ndukun,~" a,kJ~ b~sa m[eogl~I~lra p t"1l.1_j'tj!h I(Jroy~ek sel,ai m~: re~,~(h!3!ns~ '.

Obsesi Karni

]'~pallJ1i,g. S@mli'sallt Ikurilj Ulll1tglan' i!t'e' beb eral~\a item pat ~;H~~:At~n}gl, artJs,~ tatk", tafe talk~ litJa'ra:kl tOO,f" w.orkshOiJ'J be·bera'~-a, W"awanc.ar,al mile!tI~i[a,., ~:~pu't:aln ~h'USII.JIS~ ~;iputaln m,e'd'ia i Iifrlloolm asto IT1Ilcli ~ NHK Ilrtti~,~ Hffrroalkl, ,KiaS'fJ1ili m ura ~ aln HI~;fi(},$hii H aigillmlot-0,[ tffiml ARCUSc da'r1 ItJifrati ,peneeturre, be nV,21,k berp,e~n.,

U rli k-nV2J1 seca VSlI $,trutbtn"a ~I ~ i da ~alm ARCUS, '~~fCU3 pa~ ARCUS Cfub~ waJda hi ,~ntlJilk :~ia Pil :5i,aja 'ra Mig 'j n9 ~n bfaJ'ya bu ng de'liiIlgailiii l1errIJag,i i keg ia't.illn~, !t~r'm,aslJ~ [me ml~ilntu Gil Ilfiis da lam pr'iljIses pemlt;.H.!larta 111 kiJa rya ga nl w'rJr/!(;.sh(Jpl~ 1M izlh 0 Is ~i l, Dairsu k;e',I' th;UlI, ~!i nalMe: ]i'lea has,'h!Ji' da r;u A~CUS Club k.'e'f'ilp rnernba nt!!J1 pr'OS,6S ilnlrtelm,ksi da n Ip"ro(5ii~$ ,~~m bu atan ~a ryal. .

,ProJect 'f1n'j j'uge n:·NE!,lmba:tk;an bebera1pal ,:;.en~lm.aln ibesalr~ 5-em'us~aJl l(a:I3!J liJitp Hi binc, '1iaiCll'~ti5h ~ I(a'~a m atiJ, darn T~:ts iL!I!O MlhlaJi~!ml~l. tGe,dua,ruy,a jug1j3 profesor cl~' 'TQ,kt"~ Ntirtfunal Uni VEl'F.S'ity of ,FlrM~

v,Ad '&. M'l)-si'C" ~1~'b[lnGr bait:. ka n men .. ~:HJln'~la:~ p Ft)yek IH'i- H (Hibin'fJ) H:~pita,/l,., p uoy'ek w-orksbo,'P ya:~ d lrnas l!.I!lkkaJn da la m ,aglsnd a ARCUS. &eda rng" 1:atsUtQ' 'M iy.alj jlma' ada la!1hi !H~'liiIli'm an 'va r'ilg. sela hUI mengrglU nal~aln vusua I a[f!I !ijlka dl'Qfita II pilida Ika ryialnyar. Sel,a'i'li'iI FllIllmlio' Na,ndl~ r(~\e~d"'cu,ralf.,(Jr)ji Hil~,irno ad:~II,ah !s;~lahl satu tlm ,ARCUS ,projle'Gt 'y'lflli1i 9 me'lliiy'e'leil1t!i~: peserta p rag ram,

LAlli' AKI~rY:A, ne~'iEI;r--a m~j U ," ,si:S:ti m slUda~ Ibe!rj!;daln de ~Iga!~ :s:a ng,~t baglU:s;. . M fsa Iln~a sl!lla~ s~lml~(a h y.!Ellng! - \Maj,mb, rdi lJi 1~1h m,en]'afl'fi e,mlpat ba,gli'i~lln da n haru .. s d itempatka n pad'ell k,a Mt,UJln!~ p~!~[5tnk de'liillgalliil walrna dall1 tllJlmscaill1 b@:meGa" Mas!iln"gl .. ma5;tJn,~ m,emli liiiki jad'w28 I lP,e:mbua ng~ n. Se~ ali n ~tu ,adill1 artJllJ'ra'rlI, penilb'UlBln gaR .sa mlplid'lll Q~ ektrQn-i~ cJ,!l;J n :9hi3 m p'Blh id engaln vo!11L!I m,e besar. Ada :5~ bUeI hind 1!.!M;bF'i' penriil m pu nga n da IiiI p~ m roSE:tS\a'1T1I :sa'ffl pa hi:, .Jo,SO 1(8,,,/("':0 ICenter. U~tail)i:lt1ya ~er$elb.e~ a ha ~I ,dengjan k;~lw,a,!;aln il~ dy:~tri lfSAHl 8_1 ~~!,oJ1~'O!r l!l~ m,er ARlCUS .r}Jn~ct,.

'Ti"€:m pall: UrtHJ m:~n~'mlpUlril,9 ,5~nli~Na h da rifi be'b-~ra p'9 ko!tal dI~ :~~Iata n P-r'QVillrn sj I:uaJlr,ak'i, dalll'i' ,SjamlP1a h kWJ Ie Iili~l~, 't~h~iV;isfl~ :~Ii ngg,~ m.ob~l~ [)\Elri ,situ 8Jlku menda'part iidlle m,emlb:tj'aJt' kl3!lrya~. fUbalift~ iole'hi :Sitaif ,;A,Ft,[;US, 1Ke~ k'Q d,a Ii M.~ IU!li,~[ tiilm AReUS d'alfl,r IM!o!rrrya Clt)t' fla',11~, dibl[Jalt~'all:l Plel'l!'llgajuan StUINeR' dan ijiiif;l un~~lk, m,eng,a fflll)uil b.alr-a ng 'e,le,k"~(() ~Ii I(~ Te Dll1yata m,er::>e,ka bersi m partJi dl:a!lI'1 I,a ng:$~nlgl mEm galliillalli I~:a m~ ~'~rk:@·lli rillngl,. A.lkJI:.iI d!sal~ln ika'irnl m emhru ilil: 1~laftalf ~JiI rill liiIiQ el!9 ~.1trcH'lik yalng ·d il~nigl~'nlkaif!l" IOa,nl b~r.a-n9 -·b~Ir.aln9 l'tu Ilal~, .alku memlb:!J! art: oebelr:a pa I'I'iCii}!'leki vitf,e..o ;& S;()fjl1Jd'S in-s,taJlati'Gn.

U NTU K rnenernu kan ,dlall:il, be'rn.'~nglg u ng'an la ng:5U [II gl ~\~HE'n~' ka'r1lte m porer di J.epa'riI g ta ie, .bu1tuln ,snelFg ii bes a r~ 'Ba nrya k :s)e'n~'m:allf1 rnuda dl€lli:il gialiiil 'motivas:~ ya ng rnelua p-l ua,p men-gig u n.a kailli! !~)erba g,a i medta da I.t::!! m berrika ry,a '. Kon~ Ullwn ita 5 sen i dian ruan gl a ~~e:rnliii albirf till m b til h sub ur~ S,ebut: s aja KaiW,a!,mlu ra Yes iWI ke yalng mengiglU r:lltallkarlrn, m esln j'~h it v,a ng cHop era~l:;'~k~rn I,ew,~t 1:<0 m puter u ~lbLl! k ka rya slJund' ins'tij'Jtation. I)j,a ta m pH def'iJg,a n kostu m astronot si6iIat a,ku berk,ol,abo[~~i deli1lglalni Taske ($.e()~ng' m u5~'si) pada ace ra d i CaJnol'fal~ I Q'},~ern~l'tive' ,iSfJ:a'c;f~ dI~, N,i3:Qlo.yal" pad a pertan glalh an ,Ja nua r'~ 2,003.

M edilal i~id.ak la gil' d~IP;,a nda ng dai'1i'1l1 d iio\a,ca serIJa'glal~' pernlb,atals, T~ k bed',a, d,eng,a n fn~,kt1i k yalrn,g dlii ta k;u K':eUl1 senirnsn m uda d~ Ind onesla, :1PE:mlb ~dlall1ya aid Cl!~Ja h rua ng

i"'ii ~""~ ~~. d ~ ii"'i, t!"'·'~'''"~m v·~' i"iI j!"j '~te' rtad i d ~ n FI~t!" 1i"'Ioii"'i.'''' Ii"i!" 'hli-.. ·Ill'd ....

1~""I~r.;. .. ii;;I,~ g1,I~II;,''''';'' I. :ril;lll!.II~I_'· r]: i~_ ~. ,~.. I''''''~'~'Y.~! I~'~ILJ' I!,~.

Wi la\l'.aJh rnusl k menjiuj'i Ib\a'gl~an utu ~ ke1ti,ik:a bersen dii'ng id eng'ailn wi ~ayallh ,alpa pu n, ~:eU'tu haln ,aikalln t.e!IIJ":a,S€l1 :~a rena niy,a'r~s tid a k aida 'wi'~8Jyah )I'a ng befldlij ri se,~d~ri;, 'Tidalk j uqa m,e:nj'~ldii ga bu ng,2J n yalln'!;!1 ca rut-rna rut d ila!Ir1't'aw,a nya, A\p'a, Y'ar~,g d~il,a ku:~a,~1 ole hi OJ MJH'e" ~Ji] Sho J 'cla'n, Dll la'~n ny,a yaln~ btasa Ib erma ln ,elli ,d!aer~ h S!h i moklts zewa, Tokyo I adal~,ah sa la ~ .sat:1l.!I1 r,E!'ii!I llsasl be'ntuk v~'sua II musi k. Ba gl~: m er~'ka" ta k ,a d~ :lirnp,ia1fll a1pa:putJ1l1 da:n1i k'e:g~ artalfn m erekia kin i. Akul jtJlga 'm ~nhat ta,k ada 't:en.clen$;i yilln.g j'ng illi'ii d i ralih deng Siln berbag,a i bentu Ik: penC'!Jpt~N~M1, M ef1eMa hi~!irlya ~ ng i~: m enda pa~ te:m,an selb~ ny,~'k-'ba If'liy.a kny,~ '. Ci'rl 9 enE!'ra~'d ya ng' It"'ealll i~:tisii' pe kemj,a keras'ii da 1:11 rrr-N~;nyena ng kja n.

AUlt:a! ya ng sa m,a bi s;a, j ~ ga d i ralsilllikall1 pada, a kh~t Okto ber 200:2 dI! dialeil",ah :Nag o:y,a klo~, Nag oY,Ia". Kaw'a:5-a n ple'!a bui~ ain

'- . ,.,4"" ~'''' l' Iii..' . ~~. - - "'" liE"'E'1I, '1" ' ........... -, ,t~" - "~ ,E" .. , . .... ;', " ·.cf·· e', "i!:o - - • ,

yan gl u I PSIIti;;.BI! sena gal!1 ,II,.E'm,pa,li", ,:..::;i!',~ l' n~=rna ~ lona,~ ,,;:(y,mp\05,fum 0\ ~~ec(rOfUC

Art) }I'a ng ke - :11., B"eria ~,gs tJI ng sele me I lima ~ alri di cua banglu niSin tue bercora k sa ngat ~'nd u:S:tr~a!llj Ga,M€lfl' Pier in 'port' p,' N:a,g'Qiya' da n NagfJya ,Po\ff fiJuUdtng yan 91 'm,e'M:p utii Exhiblton.s~ EJfl'ctronic The,st,eij P~rformancesl' d,a n COJlcerts,. ID ~ng,Cl n peserte seklter 100. sen i rna 11 d'i3!ri b€iliba,g!:al~' ple~riIj'u!iu du nla, event i liiili IlelbU, t,e'part d~'seb'~ t: ajang berku m PIU I ~ya i 1m urwaln cia r1i: dek,ade' tera,khilir' da 1061 m Im'ng ka ra JlI sent, Ked ue Ib,~"g un ~ n d USIIJ la p m enjaid ~ lstena perme i nan m Uilthm,ed~ai da ri' S18ig all iEl maca rn idl~'s'i pi i11i'1l ill mIU., Se kad'alr contoh, :S'p'iJce Form_ 0 1, ka rya d ib til aft IKeith B row ~I, s!e'n~ ITII!31111 In,g,g!tJ1.s, P't-€sident f}.f' ,Fi(1',e Aft Sculptors and TeJ:h.rU'l'/og'¥, in the' UK i n~ Id:al~,a ml ketera nga n kall)l'.a nya cyber In'sta.ilation Imenu'~~s:: "\ .. the ,3D im';a:ge.ls li' single ,tra'm\e from a hv,eJve minute animatifJn 5eQ'uen~1 which was espe,(::i~n:y' genera't.ed' wi,th e v.iew to' ex;pi;ofte the' po:teJ:ltJa/,of irJ"mg'r:~t Imag,e prnj'fltc,tion. The f.tltJegra,~ lm,a,ge ,makes' v,tsuaUv manifest "y,be,. objects that 'would be extremeJ),i' difficult to re~I;:Z,e. by .other

mea'n.s'~.,., N.,

Uhat jug,a' karya R~'chard Kr'~eii:esche'j' yalng, perna'~, due kall:i Ime'li'iIg'liikuti Do c-um:enta' da n 'Uga kal~ i fjJ€!n'.na/~e Venssta. ta 'mlE!ngg U fliilalkalO tek:no ~og i biQi= e$ectrirr;at activity of ttl<f~ brs'in itse;r (EEG)' d an IJra"in-,OQ,fnt:NJtar-in:te,rface (Bel). [J\Gi!I,am !karval 'ili:1I:stalalsi'n\,al lma,giner:in,g .. Krj',e:ie;sche m,enj'alcUlkall:'li itt:ub!Lllh

coi:l,j:.;,,~ 'g ;;!j;'~ C''''' ",,"'."1 ~".if.i'-""~Ii"ii if"':i!j;..i '51 i'i;fii kelcm p'.i'li'il~il"iI;Cl;,J:r.;,- ··m"'- ·~n·'- .... ~ 1 .... :i'ilIFi<..r'~I·n,I"fi' nl,. ;'rJe j' ~~'IV~j -.g 11 " IY~' _',~~.~, t!~,r ~j~-'f ~~~~~'!!I ';:)~U'~ I I.~ f\: I Y _ll_ .: ~'Ii\ l~'¥~ ~!Lr- _ '_ '_'~ .' ~~ It\~~' ~ltl~·IL. ~~ ~ ~ ~''''iI' ~l. : ~

,mle:UIiaimlpi mkara karva .sen',erne-I satu ka rva choreogra'ph'ic in;stal~'atJ,on ya ng 'mlE!'ngg.u ii1:aikain pe:lf'Sij la fllg,ii n m !Ullti'di si p~ i'[JiIler;, a nitalra penglaru hi te kiriloil:C~g'~ d igttijll, d'a,nce,',~, ,d;eu'ljl Inte.ractiv:e me.(fi~-.e.rndrrJ{]tn',ent., Kel'om,pa k i n~',. Ime [llgg U'iii:ii!llk~n 'pi raltn'ti :se:nslO,rilk, k~ MIDl.data'f ,,1 ma'tnt s,oi'ht'ar.e ~ 2 protOtrp~'5 k(jtt~llk se ii'ilsori k

!If~nna ~~_:;~lifi., ..... ,~ ~ 11'?':;:;Ii"'i"i;"',~ ~,.;'..il ..... i'Ii 11::" k· ...... m· .. 11""I1 [,ik;e" ... 4~'n- '1' ,n"""ii~:,;:o:;,,,..,I-.;.;.J!'" Ij'.e;'m·· ~1I"iI~i:..~'n·· ~.r-~r~

I!,il;!! Iii" : .. lK'!;IIIt;iI~~.ji' ,~, Kogl! II,!;;,!I'I!;;!I ¥~IUII!;;"""" ,;;;i!' .. 1I;;Jl !p"II!;;!I:I,.!~~,~, iU,1i;!1. ;;:;;. ,i"'"~ !I;,!,.i!II;;1;".~!V.' ~ f';.,..;;: .. , .... ~g~I!I(!;;!J. I;i!, .... ~] '1;11

fuerasa II eng ka'p de liilga ni ,si m pos~iu m d iEi n ,art projecf:' en -sekitalr ,~o'lkas'~ ISEA o'~eh N ='m!Ei rk cQffl'm'u'nlty' be~ !Uidul @PQff" [H II,olkals~' i"IiiI,i' :pu.l!al a!ku d.a n S~gilt 1P:~ijj:s'

'-m--'i!!i,'m- - b·' A 19'''' k'311FV9I

~ '"",,.1 . 'l;;!!'t;,I!l!., ,,''!.i!. i!l;;!!~

'Th:-rima; l{.ar~11liI b!JJI~t :S!n~zu AFai m~ IEJl:njl:'Y'~ 'till~l*o f'l:Ilk.u.d~j' N\arf!Jl~ Otanli, Yu ri ti 1m Iii' IErill1l;a~, Yaisu'k;o f!Jkudi!li~ 'TII)~i,~ SugH~ ~dl~kaj Y>(iI!Su ~ d~rn T~lm@Ik_~ !'@/! I-fu:~K1Ild.:;1, , .. n~s f1!,,~'~m~1'I' roaffil~J.a'!l 1IJ~UJ11< ~b!!lil~~ Ins:erume.rrt.

HIE.TiEfUJfOiE NIEO'UlZ""!J~b'sel9i iCa'linli," Enf\d 1i'i!i:J'1iI IiI'IIE!nl: 'W'iG!Illi"k_ShO,p'" Ma iiilrl!ll8l" I]l'liifra'kji'~ P,enen'llaha IllI OkJIOb E!r 2002

AII<U ~iulru:~~afll,e ntelm~!..I~t WQrlk:'5i1hOp :se1Slm81 ,a har~ ell ~i~~mal V~r1I:g m.enc@'~al be(rml~ii" d~rigafl!' !1"ua;ng envJtM'meF1'if ~:ma!ji~n~r del1!~Q,~n pe,~d~dlt.Jl~ :ie;~e!lmiP:a t. Selemb:a I!" pe,lta ,bre:s;aJr buatalillkiw dI~pars,a in}g ,en dh,l.d:~ng" F-eta1 Iltu adal ah li!Olka:$~ w(lrksnofJ~ ,sebua Ih ,alf"'!!al ta m:a Iil ya ni'9 b~rdek.arta nI d'i!Wlg~n m a.!i ijeu m Item mli Ilc~ Settli'i31P p~iUillf!'f.iI,g an p@'lilgunjl!i Iii g 'merrrl'Rllih IOkaSii ilffi,alj ine:~ padlfJl p,eta. M,e!rieka be'~d isltusi, unt,u~ 'm elm [j~n9Ililn :se~IlJi.iltu pa-d€ll arle:a, ~Ujl:, :ie'k~'~a h ~lil!lima tn Sai~nt" k:a rwbo Ii r;:uj,Usi I!'resoo(l!"an altalllJ apa :sarj!a]" .seb-etah sep!6tat masing-'m;a,s;~n g membUlat gaml~:a r benbec;!.a, ~S'am ~ar 'Utu digabl!Jlng m ~n]'adi 9141 mbar Hliaru l(aAg ak~ [I;o~rjla ta D1I d~ :studio IdaJfi! ,d ik:.emba Ii ka iii :~'!J)ad\a p~mbl!,at!l1yali tlli limlbuhi nama' mlE!ns~ka. JaJt] U'a h p@tal kota imal iner. .

"IOM'1i MA11!:ni! T,.STE ,@llJorlt pl!'~;ed Ill,' N"'lm,;ujk IOOnUIf1IU IiIlit.,'" :ISEA, (_:1:ntern:atiiion~11 S,lm!p osiurn on IEle~tf'OIiI;~c Ad) IRe~at:ed IfJroglr~ m,. Nago'alko" N'agory-;a "' A1khijf: Ok!t:ob er :110"102

~nAIKSANA'Ii<AN di' d~era~ pe~i1tlbUIhi;:!rfl!1 ~Ii V'/J!a'Qoy-alkn (N~I~'Qo/,~ P@!it.) .. AkVJ ~elFm,itI!Jh d~n'galn r~'~lOgl Sl,iN1t'~ iima:1h'm~lI:Jlf ~elligUjnjUf!Jgl dle'!l1,~all'lJ mJ~ralkllit ~ngkai',an €'~i8:ktrQni~ 'yaliil,g-,d~'~as:alf1g p:adal 't~blJ.!lh, 5'~Uap ,g'€:rijlk;;:,ull 'tangan at~'ll! ;ltl.iJl!bulih diserta,i ben.l!b~hnya frekJ~~ns,~ s)llIara'ld,~:lin I'ii,anva bisa dlidi!r@ .. iu" Ilew,ate he€uJs~t )la r1'Q terp<af;i}'~'llg d~ 1te1 ilr'l:1 i;~liI ,(Ian 'lde!1 inga' pen.g l!i rn~ungl. Se'Ga ra berga nt[lii n pefllg iJj rlIjung mf.in,oobJ Ii'TlIiiem bU(illt: gel'"(:llklfJln I<e!t;;i ~:: be~a I,a 1m i3lfJl dalo me n¥'er'ii,:tl!! IT fa flIJg~aua II!' d i tulbuhk:~., 'SJJnyT d iiI!i1 ~e~"i bj ~a 'ti~a k 1!11H~mgl~;anglkan lJ~d~~ ~~da '~e~'~ngra I' dafl!, ha !ily.a tenl ihart i Uu~t~~Jl dalfil vJt1eQ' ~J~~t{:)f fli b eda1'<ilng~1U y,angl ffiiiilaCeritid<iiln pr.oses R,E!:nilbu a till A ralngl~all ia'iil itu dg stu III io ..

OIPEH:' ,s:t!.ld~'o

lIMD:~'S~ Si~tfl,aIP ,AR.C-US' FfOje~··\iitg~ r seira ~milln :lJeii fIl teralk:sll de Agiillfil publiilk. Se,jfi!a,p ,~,mli1g ,~oJ'E!lh lin ~ ngutnj iJj I!IIlg II ~tbd io -se iilliiMa n~ men'Qleta Iltilll i p;rolRe\S, m,gm[j!U~lt ~~~~ILI~ltu" beliil!Jjar ,d',an be.riMt:e~'~si,. ,eias~n¥~1 ml~~~i~,g-m;~~irtg memlbtH~}1E J~1to,*sh(JjJ [j,!!;jn berl1\ag~i a:~tivit.eHs, ~eiti)y~!a[n pe.nuh, AJkll! m,e,rrdl. !,lI'n,glku,s: ~s~ludii,(J !se:eara nllpat ,cia" m~ m bentuki nual.ng gj~]a I=h Se ml.!!·a fa Ii1gltef~a n e'l ~'~trol1i l{ ~a" be ~ba9a'i instrulmenrt m1enyallal da I'I! be r:s,uara se;p\fJlnjan~, nalrL. Il)iduku.a rilI9 dua m0ni'~~r.' dla III ii IUstRiI'sn Vh~@!l[) y.~ nilg dliIP{F'G1"1ek~jl k.a III ,~e t]'indi iI'lfg stilJl.d F~. ,5Eliii:[ PEH~'igUlillj t!I ilg IfIfl>ais;u k rdar~ benlrnt'rg aij' ara'h terdelli g,ar SUeni;ei '~'atan,~1 dalnt mLe'lillgalrll@IlJ!.,

AR,CUSICHOOL-,ARCIJ!IiI:::DOIL, clulb,., CgIII albOf.lli',o'n wiit)1iI KitayrallillliJl Nihil,alko .. A,R,CllJS Studlio" NO'l!'iy~~ PeRelng~ h,~n NORmlle:r :200,2;

,AjKU dd'l'ii M~na~o b~r'~nl:s~atij'f m,emlblUit!it k~Uib dl s:tudi~. Brnt-a m~ii1g'!dnd.aln.g Or,i)lng itjllillallk: ~',a'tt:ang'l fiI'gobro~_, iP~ta, d~skol meres;IPOn IlOOryaj at~~ ,!3P:r1l! ~ita@la, IDJ Ta Si lItle~ da ni Tok~ !kim dlatangll:<an ~i! l\)a Qlail '~:p'e,n,in,g' act, Ak,1ij b.erlmii3i~ fiI ,d'i!lf1gla n 'CD [l]l.r Mi rillak~ silttlulk; membUJ at ~I !lJ~tra'Sl!~ 'lI~dl:eo ~ee.altJ",a ~'i've' drll'n m'elm !J'l[Jat$'lf~lra -~ua ra. Pe~gu mlll I'M! d~Ip!~t m~mginkaln be'!:'barr;JI~"i Iinstrul!lrM~n!. f,).,ad~ ~ra ~ 1"11'11 ,~~h ir :a ~.u rmYe'ma ink,alr1 bl"q-a"k~~,t da Fi ,fratlre.

21

MlAJlAiUilN ZAc LIY'E ( CI)! veli's:i'~ frIi ) i Co'Ua bOr.althllHil Wlj"~_h Idt;;r,a Mil Mlinalk~ol ,limited edltitln'i A~hir IN:ori!l\e.b~e Ii' :200:2

~,mi be~du',aJ meliillis. co y,ang Ib'~fil$~ del!{H~iiiln !<IJimposjsi e:ks:~'h:ilrasi slctunds,ga!burlaan dar~ berb~H~rali i~rstrum'~nt ¥lang aku bUilt dle'!i1gal[ii1 riUialia

,edie:'k;tronlkyang d~c'~ptalk;an M"llrNat11i:i" C[!) ini di1talmlPi~kaf1l di 'raty,~ W;Qnder.5"t;e" -

HlfEIROGE,NlIFlO'UiZ"Qbs.es~' lkiam'ii., ,ARCUIS PrQ'led 2002 Exb iibition\j CON1'I:M PORAIIIY' ,ARi' FACT10IR~Y.r' HII',gastd Irlu_tll ma,. J'okvo'," Awal

Dese:mlb er :Z002 - - -

~ ~'G,~~I~N s;amlpa h lellek;tro Iii [kt a ku ~la,Iii~UIi19kilin tE;iJat d:~ ,attri:li~: e!ectane yalng: :SiUda til dij mJlo-~ ~mka~,i. IE)i iba,'W,a h @I~toj1e a kij tiHla!m m~nimf. llal1lQ!k;a,lalfii 11!~'!!':!&til"0il'1 iikilJ ~S1~tukial'i thilll1gi fII ~em,~.H;i rain ~ kifi~ rn y,an~l. "lOClI p,fUJlal ere,!l:tolrllS'" A:~l!I m~1 nilmba ~ ~.a n II'fil:stlr1.il m,tn~ CD !OJ! piaJdla loa g_~i rn a!t~s d,~rr semua ,mi!iligha:sijl~1ti kOmp-001;$~ 5t";,unds'y~n'g lb~rpYJtar,daJn memltH!IfWWk 'S(J,Ufj'(}5 ins[a:1fatf,(f)'fJ" Ada, lubang di dindlin:g depan untuk. 'II/idfi!:(j prnj'eCtor ya,riI.g memproyeksiiklain ,g,am,[t~:alr vii d,~o berupa s~mllJllli$i ~!l)rallfig pll~:isi '~i pifo:¥et pemba 1I19lUln.iI'fiI ]1i3Jllilri ~ i Tok,(), :lRtita rig iililu ~~rjj,S~1 m,enj~di bag~'ftln 'yiulIQ te.rpisal:1 d;E!IiIQiiiHll: lili'nfi~"a ~renla h~rnya t,et\d,apa't sa~u pinw ke&:ill ~rli'~u~ mjlS1JI~, Igel~lp~, '~'englj:na ~ualr-.al'gemurnh di ~Iallaml.,

'b!alb@{p6@t~ 3, dlap nan,s~m,p' p,a1t!tY;', 'fidJefiOr Wal!1\d'e.t SB-e., T'ok-yo ,Malliil abe n~a P@"e:t,mlBnce~ P@Htt@.Ii'ii.I,ahia iii DeS@li1'ii ber' :2!1llll2" Pulkl!!lll 4;::30 pali 'wa ktull'o l,rYD

,S:~:t:KOR ~1r'!1~ ~ 'balhi Id ~t~ii'fl p~tjlit~ln p\tMda ~.ebtJla ~ Itio\X" fa nqt dle'ng~ n empa't m~,iD~D,~!holte: f1r;U::H1! gel ~Iii n,g'h'y(~" ~~tu m.S'.Ii1'i U:ut Iffl·elna lfilpill kia'f1!i vidlE!1O m~llI~tu~;rnl~ U:vel dUe~akk~DlI ~lenl1i!ffj,i1)Pj;11! dMt~lnnY~I", :&hl,rtY.aJs'eb[J'aln downlUgilU .y,alllgi meru~!jr~lng'i r~ang. '~t~~f~P d1~m sUr'!iyi'" Sl!i'~lra ~n1ak ,~~ibi te;If\~,en~~a'~ h~ U!,gga ~ b~-iti~a mluneul ill UI:stral:5ii' vid~e y,a ra,g blelr:ceri'~1 1t:enf~,tulg ke19iliital1 ;'i)l":(iJln.g mef'ajuft'!!' C:allll me'mrb entuk ulry,a raj ~'tan ya ng ~alnfg,a~: besar, peri.aha iii ',te ~d,en,~ Ii Sl;Jla r-a :lif'll$'[_!i'Ulmeln~ dan C"[) [):~I y~ngl ~lkn.J jnallfi1 kall')l., Min ~I~o mleru~:~)b~1 mlen,~I~;a Ii:: allJl a Ik; Ibi) oil I!THnmlb~,~~ beber:~ 'ltll IPlIJiS9'~, te;~rpi te;rolengl~.r p:~In! n]., P~"d,~ bagi,~na'kh it tertJle'!ilg~lr rekalmil n ~ua!i'~ perc~ ka p~ankJl!l (lle'ng~ln ~i n,~kQ "Itt DlQ dli1r",~i'n ~~ ~ de!~'~ln fHl!fIf.@ !JIII~ fl!,g,!l)n d,an pelrtN~tiI aaln '~I!I~'Ofii'aisii.

D iak~;g Beni Kita (,DS ~ meflilPak~n a~~a ,talk; sh~w m i I'ij,g;Q~~Hin., A C;~ rJ y~,ln'g 'be~rja sSme den1gsn pro Rad]IQ UtN HiU F'IM in~ berd u rasi ijQ m,e nlt. [;N;~j.arkan :seUap· Jlul~·a'l pukJul 21 ,,1!5 - 22.,1 S ·WI~· ~Tn~hgL~~' $Je!I'0m~a~ 1_ 0.4,.15; FM,,, Pr~gJiia m if1l~' dis~afl!t-arm Jejai~ 231 ~Jltril 1999'~ IP_ada pll',aIIl::11U:eflya I talk ,;s-J1ow Tln~ m.e m b,Bnri k!al i11 chJ 81 j e n h~; ~,en::t'ial'ran 18th.. slaran i A hllf ~ k 'Ii f Ide' fIi '9,8 n, mem~b e·.r:~k:'8ln kegemlpart_3 n. pada seluru h Ipend·e IIlgar u n t u k ffil ell''Ii 91 a j IJJ Ii<; ,a r1I ·p"e·rt:afilya·,a n I pSlfu;l;a ~"at ,at;iitILJplll n kr~til~, 'klel~aGJ',a n~lrn~JlJmb@f' 'yang dhJ~ldiaJO~I. lJ'a n .~'ra ran ~.llJn rj,a ~ 'i/:,fj:ihi ~e'lblJji,a n ~~I:alfan h:asill. .m~1'tI'a n rnl~aJQg [pemaitdu ,a'car3 d@irYg~r1I na 1fa'5Ulmber '~i;! I'JI 9 ~:e·;,1 a' hi d ~ f·e:·Ie~1 m !B@ bd~~ ~u m ny~a. D'5,IK m~e.m,~.LU Iilyi~d ·tujlli,an SJ~it:H1!gail m ed i ai th~ 1fII'1IJ f1l'1hk:~·5:IT '~a n iln~(]'f!TI,asi ;~ ntara ~Hla ~,JJ k'e$efi!.rafl!l d·af'!1 ffIIi6IS:farakat, Selad~ mf·e.ngBI"!I~dka .. n. 'f',e f1101r.i't'lJ'e n,a lKo'Mlte fiI'lIlP 0 re f'

:~~lng '~cle ria r.1~~l~U!"l19 ~ ad.if bi~larl~~.~seni fUlpal, DISK jlA'ga m,e 1'119 h ~d i rite I'i! d hlIBdfi!i]li'k~1 ;~e fI~' d'~ b i cia! J'II g =,bJ ~ a IIIl.g ~;aif:lllnya" .sle'perti l'e'ateri mus1ik:i 't~lu'\I" medi~a i 'Sil n~' '~disil. dianl la~n Sieb:agB1.rri~a. N B rel~1IJJ rn b'e ~ d i !"iI i tr berdas'9rgfll pro;TIS b):,Ji'l all rl~ts dern klomllm,en bldang ·sen~· 'vang CJi'igellUtL

[)1alcg 8:e~i Kita" .~ri IIIMs:nglupa S Bi en iial dan atau Trienial III !P.emancl\ui Amilr.El: A'gungl I'WniaVilaIi1 1~A1KJ

I[Ag,l;I"g K'utnii~w,a n ada I,~ h pil~rrupa~ :f)emalhl bela1i~ r' di .lII.jIIl.iS;a [fi Grafi~ ,[5-:[ Vogyakartal,. lDi~ j~gldl s~'ri'ng IfH:J"ifgiiK.ILrlii: be'll"baga~ li-.egiatafil senT ru pa di dilillam d:e!n I uar fu!gE!,rL Set;:1!lin itlJJ", 'dia .jllli6l!1l!i1 :s.€'liiing m!eny,e.~en9garaJlGl:lir'~ belMha:gaJi B,~~r!!ll d ~ 't.ttJiya'58 n .seni ('~:mrH~i~]

Nalli,lI:5,Ulmlb:er :: Nlilndliit",o Ad h~j!lllrI'ilO'mio [N!Ai)

'Tallilgglal.5~all!'· :: 21lMairet 20lD3

1[INiin dl~lty(!J Ac!I~p u I!' 1111 0 m '0' ad1allah ,perup.a a Ilum!iii lSI. 'Yng v,a kada dot!!!ii the 9tcrte ~f lFiliile ,AJrtt5'I Am~telrd\gm. Oi~ adallglh jlii~lNl!1 !p~ng~llola ~ebli8lh gall~If~: RYlriri-~h S~n:i' C~IfJfiI~t-ii .. Nlindiityol ban-v~1k: m~ng~ ~ultr ~V~fl'.t ~s:en~' rupa d~ d·i,dam dan II uar Ii1@Qi;l'lIi,]

AN,;, f(i rum Inli (0 l~ki.is!1 dli OSK inli, ~d) :S~'~~flia iTn-v:e ,]uga ! i1lg~ fiJ merilgatzl kial~ k~pad'a, palnlittia b~ hiwa' ·acara itiiJl ,bie<lliial alt~ IJJ tlfil~ 1l1~li f'@d " S@h~!fUSrlYil: jUl'9!fJl sillp~,ya p.l!i ny~1 kesalrl d~mHiki o~eh Di!JibUIk" hsrus dfwaGan1tJlk~1iI jug:~1 :1-<;ei~E"da publik .. Sup!tIJy,a, im'eli",eta jlLJ~9a iku't: merndi5~usik~1iI alC:aIFa i ['li, .[Jf1i ~ e;1I~alrrY'aa n t~fa!,k;li1ir yarn91 akafi! men Il;iiti!.lP' perte:mua 1"11 kital den 9i1ifi! M,~~ rtiJ'ilnd ~ty., Adlj·pulrll1omo.. Kira=,I!d:~' berlrtl!! k ,8i~n.na.le r.deid ;~ pa yCiil1l91 ada IdalallTI pllkk~!I1 AIF~ cia d,~lam kentaks Jl©g_]a atau Jakart~?

NIA'; S~befili ~ny,al saly~' jPulrlya ill ifi!'pe.rlI Ibalnyak.r m unglk~!lI karet!Ii$!1 ,say.a b~k,e;rj'C!l baij·k sli,li1oa;gaij senlman dan DElny~;b2ngglaJm ati!:llU ,PC2ng'i.:'hJla gliilllerl' :Sleg@ilili maCaim d~' sin:l;j' d ~ Jo~'jl~., ] !!1ldi :sary.tl. punyaJ lila li"a-p8ifii baln}l'81k. U Ii1tuk 1b:r5~ m,e[J1ii1wa iika fJ1 a~'~nr:M~~'tll'f peru b~liIa [J1 peili1y,e~en9 9am~1iI b~l~illal ~I!glma iin!. TenJtam~ dan ~~gi Ikon ~ep~ ko j;)$~P '!!)~nyel~nggairaannYaJ+ Arrtlll"iiya 'kllm harus lITilld~:ij dallil ·~wail b!!rt,,!nya keip~dl::JJ klta s@!muanya sebena lf1iiy·~ I.' kita bikif'j' bi~niiil ~ i~~ 1lI nltuk. ~pa? Unrt!..l!k sial~al ,gltlf? Ka~!8Ju jawaba,l:lillya mas~h tetap untuk kifllalri,g:aln 'ooiMtentlil Se(:H~!!ittJ senlrn i13lfi d i1:liO peny~I~r!.gga ralnya, IJrni~ulk lalmal~ IBllJd!~y.g k;~IU:I ka !fllah~, kasa flniya. "'fa u:da.h, say·;:1!1 ntgf}'Qk bls~ b@ro'Ulat ba !lrY~ lit, ¥;:1!1 u:d.~n.1 .$~ 1,~'k;:1!ln _] ~,~ali! tarus, ~ary~, ngfJijk perlu be rhiiillmip b~lflIy~k ~Jtu.

Nlialli",a:S.uJliliiber ::. S;ulleballi" S Ulki.'!!! nmlia Iii (5S)

'Taliilggla'l' .s~all!'· :: :za IMslr-et: 20103

I[Su _ ebar' Sl!!Ikalltman ad:a! ~ih pe'l i!Jki:s alumn ~ Akadl!:m~, Seng RiU~-a U~mtJa9li Pe'fldidlikin Kes~nii,!:iI'n ]~ k~ rita" :se~iiw~ ng 'rnenjadim IKj. [)ViJJ jug €ll p@:m'~lh IriliJ!njaOOi~ Ketua D~.w€lln 'K@~@Hn ~afil Ja'ka nil, l'g9 ~-l999. IDa 1'.~lim tTg!Ell 'tahulnl It:emk:h~ Ii" ~'nl, d I ~I Sleli"~ng beiikurnj'ungl ke' '''fb-gly,a,iG2I rta da nb elr'eUliCali1 11;11 m enet,~p di ~if'i!~]

AlKt Ka!I,i3lu 'tad~ B-tfli~ak. uru!fiiy~!b'!JJt O,!1!Sle yaf we ktu ,A!'I Sali ~kifli i~u case: n'~e rliil!~ln~;, 11M (,fa m~1'iI tsma U MI~r.zil.ll kJ) m,enjad Ii te.nnrpat. d~ ,miilifila :senim ~in b~sa m,ei;1ge::;:k;pIQ~$i g·~,gasarll sella r -:---:~,-~- If:I B---::lh~"'·-:- -I ;E~'in--;----::;ij- ,------,""1 dI- -Ilu ---:::_ -Ikr-llifil nt-:- '--m-:-,5I:ii- --- :::_I1'~-dlr ~-: rn---:--jj -,:-: ~~miill,._ ~-lriA:

ap"",pu __ a. _ a __ LI'<;i3rl ~~ goa Ii.- .say.;'!_ u __ , m!l;ils_"_ p _ _ _ _ IiJ .~~_ -IP ~ II. m~ __ ]gi _ s€ aicam IP lJ~o;:: !i'i.~ ",a __ ~.a

li:;i;o~"",c"" ~ 1I'1:""'Iil!'lI:;oh k -llk;l'FIi '16""'n-""1FI [eu I,.;;.h:;or 1m enam Ik""b h,.~ 'I" ~~""""'IJ"" l81iul!J;-ul W·.- :-[1:':"'11,;:;1 .ib.,..e""F]i~" ""'!fI 1 _, "ir- ... I6", n~ !I-gll~!D ~ t-' "iii II I!IIiI!I II ~ .)01 11u!EiJl 'iii! I].. . a ... I:I~ . I Gloj lB. Lll.alllli\(illll! It\'Ii!!a iiJI F. ~. dla J!".a 'IJ"'~!iiiIlIII~~ III!~ j!l ~ ~'!..'~1",1I

kemilJ d~an s.etel\[g h Alii Sad!ikln berhe;n lul~ buk.a nkalh Ikemudila Ii1 neg,a'll'fl! 1m enco<b~ m!3s1IJk k)e: 'ilM j~g:al.. Nah~. ~'tu meliiJi"i pef'l!g'alrUlnli IkOfM,;~p-\Sil b;~n,n~U~ be;rli kutil1Y,::!I' .atal~ a j:);;il? M~.iJ 1l'{J!J';J'k 'mal,!! darll~fIIya dan l1I~iQ'ii.l!IIii1l'~I~a~ ~g~Qk sslsh [:Sillileibalf meny.a!t<l k~ln dan P·eITuj~IJI.r mesti le.w.alt b rmk:r,a'llkes-€! n linn. Wakhl ltu 'tah!JJfiI il~m-arl kBiln punca k kiegl~ivaa n om',e b~ru. ,Apaka h me't"e,k;a (:Pemda [HKn :pernah m.'en~t.i~'~a ~ misall fJly'~1 Ike f)alfi1il ~a, !fin iisal nlya sef:! II ~ Uldslf':!;,ya h-alt\irS Ibegini"

SiS: Tird~ld( sejarurh ~~l!I. Tet~ pi s~ca!fa '~mpllisi~, ~id,i¥.I;k .S8c:~m lan·gsUJ ~g. M-~malfllig 'kalatu kit~1 lil1li8llt bag:~lima!il~ Go-I kia r 'd~ Srrt:iLii", :[[r"il~ ~eb elru Iinyar pe trlierirrralh d:a~a iiIll pe r:ugertii;ln Pa ii~ail (.iol~ar (:p:;;:ada

m ::"<li';:; .,.. - i""- !'k:;, . .1- ... - - a 6nl11b -~ .c. - - k;e;,1 P- - If~" - -~I - - ;:1;'- -- ifi --;i- 'I -n'" - "-, ifii:i ---.cll-~ ~".- k - -

___ !!i!~!:i-!I h,l!! II;,;!IO~ _:QJr ~ np_:__ I!;' .• '~_ -~m!!.!!".; _ _,g!! rllf!Oll~ J y"",ri!gl :,;I~ !1:lo!!al~ 1_1ll~,! n ] U!~g m~, ~ ~I!J_ iiilIn

""'k!uln~ IiIg~·:sa·siI1.

58: S.aya ~il ra setella n IFem'liiu ya ng k:e'·,3 d II ma iJli8l Go:j k;~lr' me'nl~nQ mUltJj,a k: itu. :U~JUI kiElill ] u~a me'!:"Ilglh enda k.l, di SemUl;!i I ~1iI1 li'tt:UI adl;!l~aih m,i;i:s~lk (G(lill~i;lir) .• Wa~Jtl,.l itu T[lM bergQ~elk~, k,eu'ena ~tu y,alkl!Jm· •.. S~b@tl!Jh1IY~ :s:i ~j;:1! p .~@:i1ij marl! j p~l1!g ~Iola ·~taJUPlUr'iI anggota d~wain (ID e-~arl lK~eS~lr'I'ian la.ka;l1a) Y~lng t~dak men~hiiil! nrdalk~ cam pUlr ta lil!g~n l'~l!I,~ slE!.nif'lt9lga !eb lh b~ik ya di 'V--2! ikum s~ja.

(Ag Uflg IKYlrnliaw,~,n IrrH~:nyim ~ul~a n Ib~ hw.z! lI[pa!y.a G'olkalF tin €:IICIlJkukal!l1 kU:riliri!glisas:l di '1~ M pad~ rn hu III '·80-aifll m@ r'l1\f~bablk,an 1i!i\i:'Hli~ia bi@nall va k-u m .. Kesimpu~~ 111 .rni dib@nalr1K,ainr Q:I!~h :S Uileb~ Ii)."

Nalli,a~!lUlmlbfi!~r :; YIiJiSW,!:!!!-rllt:o:rO ,Adi (VA.].

'TalfJilgg,a'l' .s~all!' :: 4 ,Aplr~~ 2001.3

I[Vli,!liSiW\~IA'ki\r(i1 Adlii ada IlaJh p~IUkil'~ ~1~'UlUilll IS-I Yogy,aik~rt2!·. Di~ ~ Iktlf;' bElrpa'm~r;alfi d~ be rbalga~ kotal d ~ Ifildone-suaJ., :S~~aiLnl ii~U r d ilal j uga ~Ikt;i'r d.a ~alrn berb~9~i ,diskl~,:tsi :se.n~ dan tH.!ldiya]

YA: OJ y,al Ipeliltililgd: Je I,a::; pentin gJ:~ Selbeiw'~rrya (erLt~l1',t ,sen~ ru:~:a) ~ni peiiltjln,g da~a iim dua. p~J!1g~rtiafl! ,. P\~'filt~ng dl~ilam it! rtt!- '~i;ilkta meOlli "j~ k:~!i1 .b'~rma·11fff. It!U t~di m'~maii!gl ~isa me:F1lgalrl gkat se rl!iiTII.§! Ill, bai k :si2cam k'o'mersia I. Ito pas.ti k~m! On, ·udall vkut b'D@niL~ ~ be~ nill lila Ii\Qlaifilya bisl¥ll na~ k. Atau!!, atr3lIup!JJrt! n1llllma d 1!i1i.r d ~m juga yal;!' ha ~-ha I p!Osl'tlf I~g~: 11alh. pentln'Q dall,i;I m ~:eiiige i'tian k,~dua f, daln! $lUdti!t lPiElfiI(Ilalng' ne~·.i;I't!i'fj' e'ltte'fJ',t I'W merJ~a,di pentifilgl k~~fiIa t~dalk ij,da event I~'fn S'eb~salF itlU .•

Nilnld Ityo Adlipumomo

YogyakatU wlUrln

the to mpor1ty

lnllan n

.An SteM

,~ dillimpm sanI nIP' kontcmP'lfU' hNIolIW

C,IOMINIG SOOINI

You might also like