Historia jest znaczącym elementem w językoznawstwie.

Gramatyka tradycyjna - związana ze starożytną Grecją. Badano czy język jest

tworem naturalnym czy też konwencjonalnym (umownym); jaka jest relacja
pomiędzy „wyrazem” a jego „znaczeniem” (formą).

Starożytnych Greków uznaje się za twórców etymologii – interesowało ich

ustalenie pochodzenia wyrazów.

Zauważyli oni istnienie wyrazów dźwiękonaśladowczych - onomatopeje.

Wszystkie wyrazy na początku naśladowały. Onomatopeje tworzyły jądro
słownictwa. Wyrazy wg Greków miały coś imitować, sugerować, naśladować –
symbolika dźwiękowa.

Powstał spór pomiędzy:

Analogistami: Anomalistami:
Platon, Arystoteles i jego Język posiada regularności, ale jest
uczniowie ich za mało aby ostatecznie
obstawać przy tym, że język jest
Język jest tworem
tworem regularnym.
systematycznym,
regularnym - istnieją rozbieżności pomiędzy
formą, a znaczeniem wyrazu, np.
(współcześnie: tworzenie
Ateny.
liczby mnogiej w języku
angielskim) - istnienie synonimii i homonimii >>
język nie może być produktem
ludzkiej konwencji.
Te dwa obozy przyczyniły się do tworzenia i usystematyzowania gramatyki.

Aleksandryjczycy:
Stoicy:
zajmowali się krytyką
Interesowało ich filozoficzne
literacką oraz pracowali nad
pochodzenie języka; logika,
tekstami literackimi epok
retoryka.
minionych

PROTAGORAS - jeden z najwcześniejszych i najbardziej wpływowy Sofista V w.

p.n.e. jest uważany za autora rozróżnienia w Grece trzech rodzajów: męski,
żeński i nijaki.

PLATON – jako pierwszy wyróżnił kategorię rzeczownik i czasownik.

rzeczownik
czasownik
elementy, które w zdaniu
mogą funkcjonować jako służył żeby wyrażać czynność
podmioty albo jakość

podmiot > o nim się mówi orzeczenie to ta część zdania,

która mówi coś o tej rzeczy

1
Przymiotnik i czasownik znalazły się w tej samej klasie, bo służyły do opisu
obiektu. >> podział kategorii nastąpił w średniowieczu.

ARYSTOTELES – dodał do podziału klasę spójników >> zawierała ona wszystkie te

elementy, które nie mieściły się w innych klasach. Arystoteles przyjął trój
podzielną klasyfikację rodzaju. Wyodrębnił dwa pojęcia czasowe: teraźniejszość i
przeszłość.

Stoicy dokonali oddzielenia formy od treści (oznacznika od znaczenia).

Rozróżniono 4 części mowy: rzeczownik, czasownik, spójnik i rodzajnik.
Przymiotnik trafia do klasy rzeczownika – z tej klasy wyodrębniono rzeczowniki
pospolite i imiona własne.
Stoicy sklasyfikowali współczesną fleksję – wyodrębnili kategorię przypadka –
forma prawdziwa rzeczownika (przypadek niezależny – mianownik).
Przypadki zależne.
Zauważyli oni:
• dokonaność i niepokonalność czasowników;
• stronę bierną i czynną czasowników;
• przechodniość i nieprzechodniość czasowników.

DIONYSOS TRAKA – gramatyka; pierwsze kompetentne dzieło – źródło

gramatycznego opisu. Dionysos dodaje: przysłówek, imiesłów, zaimek i przyimek.
Wszystkie wyrazy zostały przez niego sklasyfikowane wg przypadku, rodzaju,
liczby, czasu, strony oraz trybu.

Starożytny Rzym – bazę stanowi dorobek starożytnej Grecji

Widoczny wpływ aleksandryjczyków i stoików w dziełach Warrona. Dalej
toczy się spór pomiędzy analogistami i anomalistami. Cezar stworzył traktat
gramatyczny „De analogia”.

Budowa typowej gramatyki łacińskiej:

Trzy części:
I. definiowano gramatykę jako sztukę poprawnego mówienia i rozumienia poetów.
II. opis wszystkich części mowy i ich zmiany ze względu na czas, rodzaj, liczbę i
przypadek.
III. charakter dydaktyczny; wskazywano najczęstsze błędy językowe i
wskazywano, jak je poprawić przy użyciu figur retorycznych.

Greka i łacina są bardzo podobne pod względem struktury, natomiast kategorie

są uniwersalne i konieczne w każdym języku.

DONAT i PRISCJAN – II okres studiów gramatycznych; zajmowali się językiem

najlepszych autorów >> Cycerona i Wergiliusza.

ŚREDNIOWIECZE – atutem jest doskonała znajomość łaciny, przeogromna rola w

nauczaniu. Łacina – język liturgii, Pisma Św. dyplomacji, kultury. Powstał szereg
podręczników ułatwiających naukę łaciny, która jest głównie językiem pisanym.

2
WIEK XIII – rozwój wszystkich gałęzi nauki. Wiek wielkich scholastyków,
budujących na dziełach wielkich filozofów greckich.
JĘZYK – analiza rzeczywistości
Wyraz jako znak jest związany z umysłem ludzkim, a z drugiej strony z rzeczą.
Zasady te były uznawane jako stałe, uniwersalne .

Gramatycy spekulatywni: wyraz nie służy bezpośredniemu przedstawieniu istoty

rzeczy lecz reprezentuje ją jako istniejącą w pewien szczególny sposób, modus??,
substancja, czynność, jakość.
Gramatyka stanowi filozoficzną teorię części mowy i charakterystycznych
sposobów wyrażania.
Scholastyce zawdzięczamy pogląd o uniwersalności gramatyki. Ktokolwiek zna
gramatykę jednego języka, to zna także gramatykę innego jeśli chodzi o
substancję.

RENESANS – wskrzeszenie tradycji klasycznej; wzór stanowi język Cycerona.

Uczeni poszukiwali swojego ideału humanizmu – synonimu kultury.

XV wiek – wynalazek druku; publikacje tekstów klasycznych. Badano łacinę, grekę

i hebrajski. Badanie narodowych języków europejskich. Szereg gramatyk
francuskich pisanych dla anglików.

1660 – odżywają ideały gramatyki spekulatywnej

Port Royal – Gramaire générale et ‘laisoneé. Miała udowodnić, że struktura języka

to wytwór ludzkiego rozumu, a różne języki stanowią jedynie odmianę
ogólniejszego, racjonalnego system logicznego.