Professional Documents
Culture Documents
FUNKCJE RYNKU:
1.umożliwia porównanie cen towarów i usług w różnych krajach
2.ulatwia rozwój handlu międzynarodowego
3.pogłębia międzynarodowy podział pracy
4.rozwój wymiany międzynarodowej umożliwia specjalizację producentów w zakresie tych dóbr i usług, w
których mają najniższe koszty wytwarzania
5.umożliwia dokonywanie transferu siły nabywczej
6.transfer kapitału w skali międzynarodowej
Lata ’70 Tworzenie się systemu wielodewiozowego. Dolar traci pozycję monopolistyczną. Wzrost walut
zachodnioeuropejskich. Płynne kursy walutowe (spadek wartości $- wzrost wartości DM). Dywersyfikacja
rezerw walutowych przez banki centralne. Trzymanie rezerw w walutach zachodnioeuropejskich dawało
większe oprocentowanie niż trzymanie rezerw w dolarach. Motyw przezorności i bezpieczeństwa.
SYSTEM WIELODEWIZOWY w szerszym znaczeniu składa się z różnych rodzajów pieniędzy: złoto,
waluty międzynarodowe, SDR-y i inne. SYSTEM WIELODEWIZOWY w węższym znaczeniu- wielość
walut międzynarodowych. O tworzeniu pieniądza decydują: Producenci i eksporterzy. Władze
pieniężne USA. Władze walutowe pozostałych krajów, których waluty są w obiegu. Władze MFW, który
kieruje SDR-y. Rynek eurowalut.
FUNKCJA WALUTY REZERWOWEJ, INTERWENCYJNEJ, LOKACYJNEJ, TRANSAKCYJNEJ. Rola
waluty rezerwowej: złoto, SDR-y, dewizy. Waluty jakich krajów trzymane są jako rezerwy w b.c
poszczególnych krajów:-dolar amerykański-funt szterling-marka RFN-frank francuski-frank szwajcarski-
gulden holenderski-jen japoński-inne waluty Waluty międzynarodowe jako waluty interwencyjne
(waluta, w której b.c lub inne oficjalne instytucje monetarne przeprowadzają operacje na rynkach
walutowych w celu nie dopuszczenia do nadmiernych odchyleń kursów walutowych): dolar, funt
szterling, marka RFN, frank francuski, gulden holenderski. W USA posługują się marką, jenem i frankiem
szwajcarskim. FUNKCJA WALUTY LOKACYJNEJ (waluta, w której nie rezydenci utrzymują swoje
należności i zobowiązania,w której są dokonywane emisje międzynarodowych akcji i obligacji przez
inwestorów instytucjonalnych i indywidualnych): dolar, marka, frank szwajcarski, jen, funt szterling,
frank francuski, gulden. Emisje międzynarodowych obligacji: frank szwajcarski, dolar amerykański,
jen japoński. Emisje euroobligacji: dolar, jen, marka, funt szterling, dolar australijski, europejska
jednostka walutowa, dolar kanadyjski. FUNKCJA WALUTY TRANSAKCYJNEJ (waluta występująca w
obrotach na rynkach walutowych oraz używana do fakturowania eksportu i importu): dolar amerykański,
marka, funt, jen, frank szwajcarski, frank francuski, gulden holenderski. Tendencje w krajach
uprzemysłowionych:-walutą transakcyjną jest waluta eksportera (za wyjątkiem USA),może też być
waluta narodowa. Udział waluty kraju eksportera w fakturowaniu i rozliczaniu eksportu jest z reguły
największy w eksporcie do krajów zachodnioeuropejskich, najmniejszy w eksporcie na rynek
amerykański. CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO: 1.Występowanie wielu walut
(system jest mało stabilny) 2.Wielość walut ograniczona- ryzyko związane ze zmianami kursów
3.Eksporterzy i importerzy dobrze sobie radzą z rozliczeniami w wielu walutach. EUROPEJSKI SYSTEM
WALUTOWY. Podstawowa idea: chęć stabilizowania kursów walut, by umożliwiać rozwój handlu
światowego. a: ułatwienie rozliczeń między krajami Europy Zachodniej, udoskonalenie systemu rozliczeń
wielostronnych. Na miejsce UNII: EUROPEJSKI UKŁAD WALUTOWY 28. 12. 1958 1.Utrzymanie i
wzmocnienie wymienialności oraz zacieśnienie współpracy walutowej. 2.Utrzymanie wartości walut
państw członkowskich w określonym stosunku do złota lub dolarów. Na mocy EUW utworzono fundusz
europejski, z którego udzielano pożyczeki. POWSTANIE EWG W 1958 r. 1.tworzenie ram prawnych
2.koordynowanie współpracy walut krajów członkowskich 3.organizowanie wspólnych posiedzeń
ministerstw finansów. Koncepcja Europejskiego Systemu Walutowego, który został zatwierdzony przez
Radę EWG w XII 1978 i zaczął funkcjonowanie od 13. III. 1979r. ESW składa się z: Europejskiej
Jednostki Walutowej ECU Systemu Kursowego Systemu interwencyjnego Systemu kredytowego banków
handlowych Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej. ECU jest: denominatorem walut krajów
członkowskich ESW podstawą wskaźnika odchyleń kursów jednostką obrachunkową operacji
interwencyjnych i kredytowych instrumentem rozliczania i wyrównywania sald między instytucjami
walutowymi ESW pełni funkcje aktywu rezerwowego i znajduje coraz szersze zastosowanie w operacjach
banków komercyjnych na rynku kredytowym. ESW oparty jest na 3 zasadach: stałym kursie walutowym,
podziale kosztów interwencji i kredytowych rozwoju współpracy między krajami członkowskimi.
ECU:30,4% Deutsche Mark 19,3% frank francuski 12,6% funt szterling 9,9% lir włoski 9,5% gulden
holenderski 7,8% frank belgijski 5,2% peseta hiszpańska 2,5% korona duńska 1,1% funt irlandzki 0,7%
drachma grecka 0,8% escudo portugalskie 0,3% frank luxemburski Każda waluta ma określony kurs w
stosunku do ECU i innych walut, maksymalny margines wahań +- 2,25% (1979-93r), dla krajów z
problemami. W ramach ESW stosowane są 3 formy pomocy: bardzo krótkookresowa w walutach krajów
członkowskich z terminem spłaty do 60 dni 2.krótkoterminowa pomoc w walutach krajów członkowskich
z terminem spłaty od 3-9 miesięcy 3.średnioterminowa pomoc w walutach krajów członkowskich z
terminem spłaty od 2-5 lat (warunek uruchomienia rat- przedstawienie programu sanacji). W wyniku
funkcjonowania ESW nastąpił wzrost wykorzystania ECU.Fundusze niezbędne do utrzymania kursów
walutowych są pozyskiwane z udzielonych przez banki kredytów. Integracja walutowa- jako proces ma
prowadzić do pełnej wymienialności walut krajów członkowskich po nieodwracalnie stałych kursach i
zastąpieniu tych walut wspólną walutą. Efektem końcowym integracji walutowej jest prowadzenie
wspólnej polityki pieniężnej przez instytucje ponadnarodowe, emisja wspólnego pieniądza i prowadzenie
wspólnej polityki walutowej stosowanych do krajów trzecich. Wprowadzenie wspólnej waluty pozwala
zaoszczędzić wielkie kwoty (0,3-0,4% PKB Unii Europejskiej, 20-25 mld ECU).
BILANS PŁATNICZY W gospodarce globalnej istnieje możliwość ulokowania produkcji tam, gdzie jest
ona najtańsza.
MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY- obejmuje także pewne reguły i zalecenia odnoszące się do
eliminowania odchyleń od stanu równowagi bilansu płatniczego oraz preferuje określone metody
wyrównywania bilansu płatniczego.
POZYCJE BILANSU PŁATNICZEGO
Transakcje zagraniczne można ująć w 2 podstawowych grupach: I- RACHUNEK BIEŻĄCY-niefinansowane
elementy transportu zagranicznego: 1. towary (eksport i import wg FOB lub CIF), usługi, dochody i
transfery 2.wysyłka towarów- frachty (opłaty za przewóz), ubezpieczenia (składki, odszkodowania), inne
usługi związane z wysyłką towarów (składanie, przechowywanie, spedycja 3.inne usługi transportowe-
przewozy pasażerów, usługi portowe, wyładunek, pilotaż holowanie, opłaty za czarter 4.podróże
zagraniczne- wpływy- wartość towarów i usług sprzedanych w kraju cudzoziemcom ;- wydatki- wartości
zakupione przez krajowców za granicą 5.dochody z inwestycji- dochody z tytułu własności zagranicznych
aktywów finansowych (dochody z inwestycji bezpośrednich, z inwestycji finansowanych za granicą-
odsetki od wkładów bankowych, z obligacji, od kredytów zagranicznych, dywidendy) 6.inne towary,
usługi i transfery- transakcje rządowe (utrzymywanie placówek), transakcji prywatnych (dochody z pracy
poniżej 1 roku, z tytułu własności aktywów niefinansowych) 7.transfery nieodpłatne- jednostronne
dostarczanie zagranicznemu odbiorcy towaru, usługi, kwoty pieniężnej bez otrzymania za to
rekompensaty (rządowe, prywatne) II-RACHUNEK KAPITAŁOWY- finansowe elementy transportu
zagranicznego A. kapitały z wyłączeniem rezerw 1.inwestycje bezpośrednie- ulokowanie kapitału w
przedsiębiorstwa zagraniczne w celu uzyskania stałego wpływu na kierowanie jego działalnością i
osiągnięcie zysku 2.inwestycje portfelowe- przyjmują postać lokaty kapitału w zagranicznych i rządowych
papierach wartościowych oraz obligacjach i akcjach przedsiębiorstw prywatny 3.inne kapitały
długoterminowe i krótkoterminowe- rządowe, banków komercyjnych, przedsiębiorstw i osób 4.saldo
błędów i opuszczeń- z powodu braku pełnej informacji B. rezerwy- aktywa finansowe, które należą do
władzy monetarnej kraju i są przez nie używane na potrzeby bilansu płatniczego. 1.złoto monetarne-
występuje, gdy nabywa je władza monetarna 2.SDR- specjalne prawa ciągnienia, może być wymieniona
na zakup walut wymienialnych lub uregulowania bezpieczeństwa niektórych płatności 3.pozycja
rezerwowa w MFW- składa się z niewykorzystanej transzy rezerwowej jaka pozostaje do dyspozycji
kraju członkowskiego 4.dewizy- najczęściej występują w formie należności na rachunkach w bankach
zagranicznych lub inne należności od cudzoziemców posiadane przez władze monetarne. Obie części
bilansu pozostają w ścisłym związku. Obroty bieżące wywierają zawsze wpływ na stan należności i
zobowiązań. Natomiast druga część bilansu wyjaśnia z jakich źródeł została sfinansowana nadwyżka
wypłat nad wpływami w obrotach bieżących, bądź na co została zużyta nadwyżka wpływów.
Dla określenia nadwyżki lub deficytu trzeb wszystkie transakcje podzielić na:-transakcje podstawowe-
obroty bieżące, transfery nieodpłatne, ruch kapitału długoterminowego-transakcje wyrównawcze- ruch
kapitału krótkoterminowego (zmiany zagranicznych rachunków bankowych, stan kredytów
krótkoterminowych, włącznie z saldem błędów i opuszczeń oraz zmianami złota monetarnego.
CZYNNIKI ZAKŁÓCAJĄCE RÓWNOWAGĘ BILANSU PŁATNICZEGO: 1.Zewnętrzne: -związane z
komunikacją zewnętrzną- gdy koniunktura jest słaba to eksport maleje -strukturalne zmiany w popycie
zagranicznym na towary eksportowane przez dany kraj -zmiany wzajemnych relacji światowych cen
towarów eksportowanych i importowanych przez dany kraj (terms of trade) -zmiany wysokości stopy %
za granicą w stosunku do stopy % w kraju (w kraju o niższej stopie %- deficyt, o wyższej- nadwyżka)
2. Wewnętrzne:- wzrost dochodu narodowego wskutek wzrostu inwestycji lub wydatków rządowych
powoduje wzrost środków konsumowanych z importu - wzrost dochodu narodowego wskutek wzrostu
eksportu prowadzi do pojawienia się nadwyżki w bilansie płatniczym, która może być przeznaczona na
zwiększenie importu - klęski żywiołowe 3.Psychologiczne- np. przekonanie o tym, że waluta jakiegoś
kraju ulegnie dewaluacji. 4.Przyczyn polityczne:- np. wojna w Zatoce Perskiej - polityka protekcyjna
stosowana przez rządy różnych krajów uniemożliwiająca eksport do tego kraju - pomoc udzielana
krajom słabo rozwiniętym. Następstwa zakłóceń w równowadze: - utrata lub nagromadzenie rezerw
walutowych - ruchy międzynarodowego kapitału w postaci udzielonych lub zaciągniętych
kredytów.Przywracanie równowagi w bilansie płatniczym: I. procesy przystosowawcze zachodząc
automatycznie lub zainicjowane przez państwo polegające na przywracaniu równowagi bilansu
płatniczego za pomocą mechanizmu rynkowego.
Mechanizmy zmian zachodzących w sytuacji kraju deficytowego: odpływ dewiz- zmniejszają się
aktywa banku komercyjnego i BC- obniża się stan wkładów bankowych przedsiębiorstw, które zakupiły
dewizy- ograniczeni kredytów- zahamowanie wzrostu, ograniczenie produkcji i zatrudnienia-
zmniejszenie dochodu globalnego- zmniejszenie importu, zostaje przywrócona równowaga bilansu
płatniczego. Mechanizm zmian zachodzących w sytuacji kraju nadwyżkowego: napływ dewiz-
rosną wkłady eksporterów w bankach- banki mogą zwiększyć kredyt- rozszerza się produkcja i
zatrudnienie- rośnie dochód globalny- rośnie zapotrzebowanie na import i z czasem zanika nadwyżka w
bilansie płatniczym. Procesy te wymagają bardzo długiego czasu, są często zainicjowane przez rządy:-
stosowanie polityki kursu walutowego - przy deficycie należy obniżyć wydatki budżetowe, co zmniejszy
dochody ludności i przedsiębiorstw produkujących na potrzeby państwa ; można też ponieść wydatki.
Skutki polityki kursu walutowego: 1.wzrastają w walucie krajowej ceny towarów importowanych z
kraju, w którym waluta nie ulega dewaluacji 2.wzrost cen towarów importowanych i krajowych, w
których zawarte są koszty materiałów importowanych 3.wzrost cen towarów importowanych powoduje
wzrost popytu na te towary krajowe, które mogą zastąpić importowane spadek kursu waluty krajowej
sprawia, że towary stają się tańsze dla cudzoziemców 5.wskutek wzrostu cen krajowych może nastąpić
stopniowo wzrost kosztów utrzymania w kraju o zdewaluowanej walucie II środki odcinkowego
korygowania bilansu płatniczego DEFICYT- można oddziaływać na wzrost eksportu poprzez subwencje
eksportową - można oddziaływać na obniżenie importu - podwyższyć lub wprowadzić cła - można ustalić
kontyngenty ilościowe - wprowadzić obowiązek posiadania licencji - wprowadzić reglamentację dewizową
Metody przywracania równowagi w bilansie płatniczym w zależności od sytuacji danego kraju:
1.przy bezrobociu w bilansie płatniczym jest nadwyżka- ekspansywna polityka pieniężna i fin. By
powiększyć dochód i wywołać wzrost importu 2.bezrobociu towarzyszy deficyt bilansu płatniczego-
przeprowadzić dewaluację 3.panuje presja inflacyjna, deficyt bilansu płatniczego- polityka deflacyjna
(ograniczeni popytu) lub dewaluacja, gdy nie można przeprowadzić deflacji 4.presja inflacyjna, bilans
wykazuje nadwyżkę- rewaluacja waluty.
1
przelanie pieniędzy dokonuje się na giełdzie w Londynie- druga środa miesięcy. Każda giełda ma swój
wyznaczony dzień do sfinalizowania kontraktów. Dzienne rozliczenie kontraktu- rozliczeni zysków i strat.
Dziennie mogą wziąć zysk lub pokryć stratę. Występuje jeden kurs- dla sprzedaży i kupna- kurs średni.
PRZYKŁAD: środa 10.00- kupno 1 kontraktu DM czerwcowy (125 tys. DM); na giełdę wpłaciliśmy
1000$, 1 DM- 0,6060 USD; środa 18.00- kurs wzrósł do 0,6250 USD- gdy sprzedamy- zysk: 190
ticków ; 190 tick * 12,5$ = 2375 $- zysk w ciągu dnia ; Czwartek 18.00- 0,6100$ (spadek) ; 150 tick *
12,5 = 1875 – strata ; Gdy w środę wzięliśmy zysk, to w czwartek trzeba spłacić stratę, jeśli nie, to w
czwartek odbijają nam stratę. ; Piątek 16.00- 0,6180 ; 80 tick * 12,5 = zysk ; otrzymujemy: zysk
(środa)- strata- zysk + 1000. FUTURE: long hatch- zakup kontraktów future w sytuacji, gdy
przewiduje się wzrost kursu waluty short hatch-sprzedaż future w sytuacji, gdy przewiduje się wzrost
kursu waluty. OPCJA CALL (kupna):- nabywca opcji kupna zajmuje długą pozycję kupna- daje
nabywcy prawo zakupu określonej ilości waluty, po z góry ustalonym kursie, w określonym momencie w
przyszłości lub wcześniej. Sprzedaż:-zobowiązuje sprzedawcę do dostarczenia określonej ilości waluty,
według z góry ustalonego kursu, w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej, jeżeli nabywca tej
opcji zażąda dostawy-sprzedawca opcji kupna zajmuje krótką pozycję walutową. OPCJA PUT
(sprzedaży):- daje nabywcy prawo sprzedaży określonej ilości waluty po z góry ustalonym kursie w
określonym momencie w przyszłości lub wcześniej- nabywca opcji sprzedaży zajmuje długą pozycje
sprzedaży. Sprzedaż:- zobowiązuje sprzedawcę do odbioru określonej ilości waluty wg z góry ustalonego
kursu w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej- jeśli nabywca tej opcji zażąda odbioru,
sprzedawca opcji sprzedaży zajmuje krótka pozycję sprzedaży. Do każdego kursu opcyjnego dodawana
jest premia (na rzecz banku lub instytucji, która opcję nam sprzedawała) bez względu czy opcje
wykorzystamy czy nie. Kurs opcyjny- kurs, po którym opcja faktycznie jest rozliczana, płacimy go na
rzecz banku- premia. Im wyższy kurs dla opcji kupna, tym premia niższa i odwrotnie. Odwrotnie przy
opcji sprzedaży.