1. Podsáuchy elektroniczne
Najlepiej w miejscu gdzie sygnaá zamieszczany
Podsáuchy laserowe – laser skierowany na szybĊ, odczytuje jej drgania, wprowadzone przez
ludzki gáos.
Podziaá podsáuchów elektronicznych:
1) urządzenia noszone przy sobie ( osoba zbierająca informacje )
2) pluskwy zakáadane w pomieszczeniach
3) podsáuchy montowane w telefonach
ad1
Na Ciele osoby, która rozmawia z podejrzanym. Nagrywanie na magnetofon osobisty lub
sygnaá wysyáany do odbiornika (odl 100 – 200 m)
a) problem wykrycia – podsáuch naraĪony na wykrycie elektroniczne, przez dotyk
(przeszukanie ) lub obserwacjĊ wzrokową. MoĪe byü umieszczony w torbie, kieszeni lub na
ciele. W przypadku miniaturowego magnetofonu wydziela siĊ pole magnetyczne gáowic lub
prądu podkáadu gáowic. Nadajniki mogą zostaü wykryte dlatego teĪ, dobiera siĊ czĊstotliwoĞü
blisko lokalnych stacji radiowych
b) problemy aparaturowe – wiernoĞü nagrania , a wielkoĞü urządzenia . Im mniejsze
urządzenie tym gorsze parametry techniczne. Mikrofon moĪe byü poáączony z dalszą czĊĞcią
urządzenia przewodem. Magnetofon – taĞma cienka, na której zgromadzonych jest jak
najwiĊcej informacji, aby uzyskaü duĪą pojemnoĞü. Z tego powodu áatwo jest takie
urządzenia uszkodziü. Problemy z przesáuchami. NajczĊĞciej stosowane zasilanie bateryjne.
Nadajniki radiowe mają maáy zasiĊg, sáabą jakoĞü, poprzez zastosowanie modulacji FM. Moc
pojedynczych watów – zasiĊg do 1 km.
c) zakáócenia, szumy, haáasy nagraĔ – Szumy wáasne nagrania, maskujące nagranie. Szumu
wiatru samochodów, otoczeni. Szumy odzieĪy – obcierający siĊ mikrofon. UmiejĊtnoĞc
instalowania urządznia. Haáasy czĊsto wprowadzane są przez osobĊ podsáuchiwaną muzyka
telewizja itp.
ad 2 podsáuchy zakáadane w pomieszczeniach
Podsáuchy wáasnego telefonu - gry ktoĞ nĊka nas telefonami, musimy siĊ z tym maskowaü
(magnetofon, sekretarka ) Telefon obcy podsáuchiwany tak aby podsáuch nie byá wykryty.
Podáączenie siĊ do linii telefonicznej - -urządzenia o duĪej impedancji, aby nie powstaáy
spadki napiĊcia, podáączenie miĊdzy skrzynką rozdzielczą ( najlepsza jakoĞü ) .
Wykorzystanie sprzĊĪenia indukcyjnego. Cewka na przewód, indukuje siĊ w niej prąd ( siáa
elektromotoryczna ), maáa wartoĞü prądu. Nie da siĊ wykryü – tylko wzrokowo. W miejsce
mikrofonu wkáada siĊ mikrofon z pluskwą, co obecnie nie jest takie áatwe ze wzglĊdu na
skomplikowaną budowĊ telefonów.
W pomieszczeniach - motaĪ w urządzeniach do odtwarzania muzyki – gáoĞnik wykorzystany
jako mikrofon, lub ukrycie na przykáad w kloszu lampy, meble , przez dziurĊ w Ğcianie;
przetwornik powierzchniowy przez ĞcianĊ – kiepska jakoĞc, zaleĪna mocno od materiaáu z
jakiego zbudowana jest Ğciana. W linii zasilającej pod warunkiem Īe gniazdko nie jest
podáączone, przewody zasilające wykorzystane do przesyáania sygnaáów.
2. Problemy zaszumionych nagraĔ
Technika nagraĔ- materiaá dowodowy. Nie zawsze dobrze stosowane techniki (??).
Záa jakoĞü nagrania uniemoĪliwia wyáowienie wszystkich niezbĊdnych informacji. Záe
warunki nagraĔ powodowane maskowaniem, zaszumieniem, itp. Stosuje siĊ specjalne
techniki aby odzyskaü nagranie.
Záa jakoĞü wynika z:
- aparatura, technika nagrywania, záa praca operatora
- záe Ğrodowisko rejestracji.
- záe zastosowanie odbiorników zbierających sygnaá- pluskwy itp.
Przetworniki zbierające- laboratoryjne, powierzchniowe, co daje róĪne charakterystyki
czĊstotliwoĞciowe.
Zakres zapewniający zrozumiaáoĞü mowy: 200Hz-7kHz
Mikrofon wĊglowy (telefon)- duĪe nierównomiernoĞci
Przetwornik powierzchniowy- do 2 kHz
Magnetofony- czĊsto nie zapewniają odpowiedniej char. czĊstotliwoĞciowej. Jak najwiĊcej
treĞci zmieĞciü w maáej objĊtoĞci- wolny przesuw taĞmy. TaĞma cienka- cienka warstwa
magnetyczna i zaniki sygnaáu.
Baterie- obniĪenie poziomu sygnaáu, spadki zasilania, itp.
ĝrodowisko akustyczne- równoczesne nagrywanie syg. maskujących, haáasy i inne rozmowy.
Haáasy staáe w czasie, impulsowe, wąskopasmowe. MoĪna wyeliminowaü za pomocą innych
technik. Najtrudniej usunąü inną rozmowĊ, bo widma zbliĪone. MoĪna uĪyü aparatu
sáuchowego czáowieka- czáowiek potrafi skupiü siĊ na okreĞlonym sygnale.
Techniki poprawy jakoĞci mowy: kompresja, wsp. predykcji, itp. Techniki te nie są w peáni
operatywne, drogie i trudne w zastosowaniu. Te cyfrowe techniki są czasocháonne, mogą byü
stosowane w sytuacjach wyjątkowych, za drogie na komisariaty policji.
Proces poprawy powinny realizowaü osoby z wyksztaáceniem wyĪszym akustycznym,
fonetycznym, telekomunikacyjnym.
-Wprowadzenie sygnaáu do komputera i dalsza jego obróbka.
Zapis wszelkich wykonanych czynnoĞci- póĨniejsze zeznania w sądzie.
Poprawa jakoĞci- filtracja sygnaáu, np. eliminacja szumu wąskopasmowego. Efekt
maskowania bardziej skuteczny dla wysokich czĊstotliwoĞci.
Ograniczenie nagranego widma do telefonicznego, obciĊcie zakáóceĔ poza
pasmem 300Hz- 4kHz.
Páynna korekcja zakresu czĊstotliwoĞci. Operator dobiera w sposób subiektywny szerokoĞü
pasma.
Program Pralnia DĨwiĊku- BrachmaĔski. Dobre narzĊdzie odszumiania.
Specyficzna technika sáuchania dwuusznego:
4. Autentyzacja nagraĔ magnetofonowych
AutentycznoĞü nagrania moĪe zostaü podwaĪona ze wzglĊdu na fakt, iĪ nagranie moĪe
zostaü zmodyfikowane. Modyfikacja moĪe nastąpiü podczas nagrania lub w czasie jego
przetwarzania. Przykáadem manipulacji podczas wykonywania nagrania jest nastĊpująca
sytuacja: podczas przesáuchania wáączane jest nagrywanie, nastĊpnie zadawane jest pytanie
(np. „Ukradá pan portfel?”), po czym nagrywanie jest zatrzymywane i ponownie wáączane jest
przed udzieleniem przez przesáuchiwanego odpowiedzi twierdzącej na inne pytanie.
Aby nagranie mogáo byü uznane za autentyczne:
- musi obejmowaü wszystkie zdarzenia dĨwiĊkowe w okresie zainteresowania (?)
- trzeba wykazaü, Īe nagranie wykonane zostaáo w jednym czasie
- nie moĪna usuwaü czĊĞüi nagrania
- nic nie moĪe byü dodane do nagrania w póĨniejszym czasie
Proces autentyzacji:
- wstĊpne przesáuchanie, zrozumienie treĞci, zlokalizowanie segmentów do póĨniejszej
analizy
- sporządzenie kopii
- zapis wszystkich wykonanych czynnoĞci
- po przesáuchaniu – oglĊdziny fizyczne: iloĞü taĞmy na kasecie, miejsca áączenia taĞmy,
otwieranie kasety itp.
Badanie autentycznoĞci kasety dotyczy tylko taĞm oryginalnych. JeĞli nie ma
dowodów, Īe nagranie jest nieoryginalne, wówczas przyjmuje siĊ, Īe nagranie jest oryginalne.
Urządzenia rejestrujące pozostawiają znak na taĞmie przy wáączeniu i wyáączeniu
nagrywania. MoĪna stwierdziü czy magnetofon byá zatrzymany, czy coĞ zostaáo skasowane,
bądĨ zastąpione. Jest to moĪliwe zarówno na drodze elektronicznej jak i drodze mechanicznej
na taĞmie. Czasami znaki magnetofonów są unikalne i pozwalają wykryü urządzenie, na
którym zostaáo sporządzone nagranie. Dokonuje siĊ obserwacji Ğladu magnetycznego
(optycznie) lub stosuje siĊ substancje pozwalające obserwowaü zapis magnetyczny.
Odsáuchanie:
- podejrzane trzaski, dudnienia, wzbudzenia
- zmiana poziomu gáoĞnoĞci nagrania, np. áączenie taĞm, lecz moĪe byü równieĪ
spowodowane naturalnie zbliĪeniem siĊ do mikrofonu
- szumy, wyciszenia itp. – mogą byü stosowane w celu maskowania wáączenia lub wyáączenia
nagrywania
Pomocna przy okreĞleniu oryginalnoĞci nagrania moĪe byü takĪe analiza táa akustycznego
zarejestrowanego na nagraniu. Sáyszane w tle audycje radiowe lub telewizyjne mogą pomóc
przy okreĞleniu czasu nagrania. Trzaski na tle wyrazu lub staáego táa mogą Ğwiadczyü o tym,
Īe nie manipulowano przy nagraniu.
Pomocna moĪe byü takĪe analiza 3D na której widaü poáączenia dwóch nagraĔ,
poniewaĪ róĪne urządzenia pozostawiają róĪne charakterystyki związane z podpisem
(|wáączeniem i wyáączeniem).
Telefonia komórkowa – moĪliwa, lecz trudna.
jest na analogowy. Sygnaá jest najczĊĞciej kodowany, a kody są czĊsto zmieniane. Cyfrowa
sieü komórkowa – ciĊĪka do podsáuchiwania.
ĝrodki zapobiegawcze – niemoĪliwe wykrycie prawidáowo zainstalowanego podsáuchu.
Urządzenia wykrywające dostĊpne na rynku maáo skuteczne. Przepuszczanie impulsów przez
siec jeĪeli wiemy gdzie są rozgaáĊzienia. NajczĊĞciej moĪliwe są wykrycia, gdy jest
bezpoĞrednio podáączone do linii i pobiera duĪy prąd. Najskuteczniejsze są tu metody Wykrywanie podsáuchów:
wzrokowe. - rozmowa z osobami – wykrycie przyczyn podejrzeĔ
Wykrywanie prądu podkáadu i pola magnetycznego z bardzo maáych odlegáoĞci – podsáuchy - drzwi, okna,
osobiste. Nadajniki – mierniki pola magnetycznego i analizatory widma. Gdy urządzenie - metoda wizualna ( wzrokowa ) najlepsze efekty. Ekipa powinna zwracaü uwagĊ na Ğlady po
pracuje moĪe zostaü wykryte, moĪna uĪyü równieĪ odbiornika, który bĊdziemy przestrajaü o innych próbach podsáuchu ( taĞma klejąca, przewody, otwory )
niewielkie wartoĞci. NadĨwiĊkowianie pomieszczenia i podáączanie gáoĞnika do róĪnych linii -kanaáy podsáuchowe –wentylacja, sufity podwieszane, bezpoĞrednie sąsiedztwo
– powinno powstaü sprzĊĪenie zwrotne. Najlepiej wykrywaü podsáuch przez dokáadne -okablowanie telefonów- pod wzglĊdem podáączeĔ oraz zniszczeĔ – wczeĞniejsze próby
przeszukanie. podáączenia – to samo dla skrytek telefonicznych
Walka miĊdzy Ğwiatkiem przestĊpczym a organami Ğcigania powoduje, Īe jakoĞü nagrania -metoda reflektometryczna – impuls i odbicie – odbicie od rozgaáĊzieĔ, dziaáa do dáugoĞci
czĊsto jest bardzo kiepska i jest podwaĪana w sądach. Samo posiadanie urządzeĔ kabla 600m
podsáuchowych jest legalne nie moĪna ich natomiast uĪywaü. MoĪliwoĞü montaĪu podsáuchu -detektory kieszonkowe
– dojĞcie przez znajomych analizatory widma- wykrycie sygnaáu audio 90% skutecznoĞci a 50% video
- monter Po wykonaniu badaĔ anty igiwilacyjnych naleĪy sporządziü raport.
- postaü prezentu Mikrofony – dobre elektretowe, ale niestety tracą czuáoĞü przy duĪych wilgotnoĞciach. W
- wáamanie, gdy nic nie skradziono, wáaĞciciel najczĊĞciej bagatelizuje. W miejscach rzadko telefonii komórkowej podsáuchy są moĪliwe ale bardzo kosztowne.
sprzątanych, pod biurkiem, za obrazem, pod krzesáami TaĞma magnetofonowa – Trzeba ustaliü, co zostaáo powiedziane w nagraniu, kto to
Pasmo 100-130MHz – FM radiowe czĊstotliwoĞci, wada ze zachodzi na pasmo komercyjne, powiedziaá –identyfikacja gáosu mówcy. Jak zostaáo powiedziane – stres w gáosie. Trzeba
sygnaáy mogą byü áatwo zagáuszane przez stacjĊ komercyjne. Proste nadajniki, proste równieĪ sprawdzic czy zgromadzony materiaá jest autentyczny i kompletny.
odbiorniki.
Pasmo 130-180MHz – urządzenia profesjonalne, doĞü drogie, uĪywane przez sáuĪby
specjalne, krótkie anteny.
Pasmo 330-360MHz – duĪy stopieĔ bezpieczeĔstwa, maáa antena, brak zakáóceĔ
ZasiĊg zaleĪy od jakoĞci odbiornika, moc wyjĞciowa nadajnika, zaleĪy od warunków
atmosferycznych. Moz kilka mW moc nadajnika; 5mW – odlegáoĞü do 300m. zasilanie na
jednej baterii litowej moĪna pracowaü do kilku godzin.
Podsáuchy telefoniczne
Wkáadka sáuchawkowa – mikrofon wĊglowy zastĊpujący wkáadkĊ. Pobiera prąd z linii
telefonicznej, dziaáa gdy sáuchawka jest podniesiona. Typ wkáadkowy ( nadajnik ) montaĪ
kilkusekundowy. Wykrycie – prądu pobieranego. Mogą byü podáączone w sposób szeregowy
lub równolegáy.
Temat 3 Dekodowanie i transkrypcja mowy
Odnoszą siĊ do metod dekodowania sygnaáy mówionego (gáosu) na zapis literowy (pisany).
Sporządzanie zapisu z rozmów zaszumionych – dialogi z podsáuchu.
Dwie procedury:
1. Zidentyfikowaü i wyeliminowaü zakáócenia
2. Procedury odczytu treĞci
Zakáócenia wnoszone przez kanaá transmisyjny – záy system nagrywający (telefony, pluskwy
itp.) Znieksztaácenia czĊstotliwoĞci, prĊdkoĞci przesuwu taĞmy.
- szumy wąsko i szerokopasmowe – maskowanie mowy
Dalej jest opis jak to dziaáa ale 2 linijki nieczytelne:-/ - záe zastosowanie aparatury
RóĪny stopieĔ, czasami zupeánie zniszczone nagrania
(...) ta sama strona gáowy co przy oku dominujący. Zakáócenia wnoszone przez mówcĊ – zamierzone lub przypadkowe takie jak zmiana
brzmienia gáosu, jĊzyki obce, dialekty, slang, wpáyw alkoholu, narkotyków itp., stres,
Do ucha dominującego- wysoki poziom i poprawiona jakoĞü przerywanie wypowiedzi przez innych mówców, maskowanie.
Drugie ucho- stáumiony sygnaá, ale oryginalny.
Takie sáuchanie poprawia zrozumiaáoĞü. Haáas – czĊsto mimo haáasu rozumiemy wypowiedĨ, co jest wynikiem duĪej nadmiarowoĞci
mowy. WyrazistoĞü logatomowa 67% dla S/N = 30 dB
Magnetofony o páynnie regulowanej prĊdkoĞci przesuwu- efekt przesuniĊcia widma- moĪe
czasami pomóc. Przyspieszenie- widmo przesuwa siĊ w stronĊ wyĪszych czĊstotliwoĞci, Efekty sáuchowe
zmiana proporcji miĊdzy syg. mowy a sygnaáami zakáócającymi. ANALIZA PIERWSZOPLANOWA DO ANALIZY TàA – podobnie do analizy wzrokowej
– sáyszymy pierwszy lub drugi plan. MoĪliwoĞü skupiania na danym gáosie.
DWU….. SàUCHOWE – do jednego ucha z szumem do drugiego ucha oczyszczony.
ILUZJA SàUCHOWA – czáowiek uzupeánia, wypeánia luki, wyciĊte gáoski itp.
WyciĊcie tonu krtaniowego i tak pozwala na sáyszenie wysokoĞci gáosu.
Np. zwiĊkszenie szybkoĞci magnetofonu nie powoduje pogorszenia zrozumiaáoĞci mowy
Osoby dekodujące i transkryp.
- fonetyka – podsáuchy
- struktury lingwistyczne
- znajomoĞü cech
- znajomoĞü struktur wypowiedzi (do celów przestĊpczych)
- osoby pracujące w trudnych warunkach zrozumiaáoĞci mowy (kontrolerzy lotów)
- osoby niewidome
PRZEBIEG PROCESU DEKODOWANIA
- praca systematyczna, szybko siĊ nie da
- zapis wszystkich wykonywanych czynnoĞci
- po dekodowaniu przesáuchaü caáoĞü nagrania
- stosowanie pewnych znaków, symboli tam gdzie dekodowanie byáo niemoĪliwe lub nie jest
pewne
OZNACZENIA KODOWE
- gáosy mĊskie czy kobiece: (1K, 2K, 1M, 2M, itp.)
- fragmenty niesáyszalne dialogów, podaje siĊ iloĞü wyrazów nieodebranych: [2 – 3 wyrazy]
- wyrazy niepewne podaje siĊ w nawiasach: ( wyraz )
- wątpliwoĞci co do wyrazów czy to jest ten czy inny: wyraz1/wyraz2
-operacje typu kroki, trzaĞniĊcie drzwiami, strzaáy
Dekodowanie to bardzo dáugi proces
5. przegląd historyczny. Metody sáuchowe rozpoznania przestĊpcy Tu nie kumam skąd taka zmiana tematu ale dalej piszą
10 mówców, sposób normalny, stres, maskowanie swego gáosu
ƒ Zapoczątkowaá tĊ metodĊ Józef Stalin.
ƒ Rozpoznanie przestĊpcy w USA na podstawie gáosu nie jest uznawane w procesach o Ocena: 3 grupy sáuchaczy
gwaát. Sądy uznają, Īe kobieta podczas gwaátu nie jest w stanie nic zapamiĊtaü. Stad I dobrze znali mówców
nie uznawanie takich rozpoznaĔ. II nie znali mówców, ale przeprowadzono trening
ƒ Rozpoznanie sáuchowe przeprowadzane jest przez policjĊ podobnie jak rozpoznanie III nie znaá ani mówców ani jĊzyka
wzrokowe. Przedstawia siĊ poszkodowanemu próbki róĪnych gáosów, wĞród nich gáos normalny stres maskowanie
podejrzanego. JeĞli przestĊpca jest nie wyksztaácony to gáosy do porównania są ludzi I gr Prawie 100 % Ponad 90 % PoniĪej 80 %
nie wyksztaáconych. II gr Ok. 40 % Ok. 33 % PowyĪej 20 %
ƒ Sprawa Lindberga- porwanie syna- rozpoznanie porywacza. Rozmawiaá on z III gr Ok. 25 % Ok. 25 % PoniĪej 20 %
porywaczem przez telefon i w 4 oczy ale byáo ciemno. Sprawa po 2 latach.
Badania nad pamiĊcią dáugo i krótkotrwaáą. Wynik przypadkowy 10 % .
ObniĪenie identyfikacji jeĞli próbki pobierane są w odstĊpach czasu duĪa grupa próbek teĪ ZnajomoĞü mówców zwiĊksza poprawĊ identyfikacji, stres wpáywa nieznacznie. DuĪy wpáyw
pogarsza identyfikacjĊ oraz nastawienie. ma nieznajomoĞü jĊzyka
Cechy gáosu w metodzie sáuchowej. Wpáyw stresu sáuchaczy na rozpoznanie.
ƒ CzĊstotliwoĞü podstawowa tonu krtaniowego
ƒ CzĊstotliwoĞü formantowa samogáosek 20 kobiet wraĪliwych na stres
ƒ Rodzaj samogáosek, stan przejĞciowy samogáoska-spólgáoska Prezentowano filmy ze scenami gwaátów, znĊcanie siĊ nad dzieümi
ƒ Turbulencje w kanale gáosowym- cechy prozodyczne
20 kobiet nie wraĪliwych na stres
Prezentowano filmy spokojne, tresura konia, gáos lektora czytaá tekst
Dwie linijki nie czytelne dalej pisze tak…
(…)mówcy sáuchaczom Kobiety pobudzone uzyskaáy lepsze wyniki rozpoznania od spokojnych.
CzĊstsze prezentowanie poprawnych próbek
Im lepsza jakoĞü próbek i im dáuĪsza próbka sáuchacze mają róĪne predyspozycje do Porównanie rozpoznania sáuchowego a wzrokowego
identyfikacji odpowiedni --Æ tu nie czytelne.
Negatywne 4 grupy studentów prawa
Nieznani mówcy Wyniki po 2 tygodniach byáy lepsze niĪ po upáywie tygodnia
Sygnaá záej jakoĞci
DuĪa grupa gáosów do rozpoznania
Próbki pobierane w odstĊpach czasowych Identyfikacja wzrokowa ( zdjĊcia ) byáa bardzo dokáadna; identyfikacja sáuchowa daáa bardzo
Mówcy próbują naĞladowaü sáabe wyniki.
Sáuchacze zwracają uwagĊ na Jak moĪna poprawiü wiarygodnoĞü wyników
ƒ CzĊstotliwoĞü tonu krtaniowego
ƒ Sposób artykulacji
ƒ JakoĞü gáosu a. Metoda porównania w parach
ƒ Cechy prozodyczne ( mowa wolna, szybki sposób artykulacji, páynny i urywany)
ƒ NatĊĪenie gáosu (ruchy gáowy w stosunku do mikrofonu, osoby mówiące b. gáoĞno lub dalej nie wiem co napisali bo zamazane i chyba brakuje tu czegoĞ
bardzo cicho.)
ƒ Cechy charakterystyczne mówcy. Wzory wypowiedzi, nietypowe akcenty, báĊdy w
wymowie itp.
Sáuchacze nie potrafią podaü cech-parametrów, którymi siĊ kierują podczas rozpoznania.
Wybór sáuchaczy do eksperymentów
ƒ Lepsze wyniki w grupie sáuchaczy ( akustycznie) od tzw. Sáuchaczy naiwnych.
TEMAT 6 : „ IDENTYFIKACJA WZROKOWA MÓWCÓW ” :
Odcisk gáosu - analiza spektrograficzna. Metoda wzrokowa polega na porównaniu
spektrogramów i analizie graficznej (voice print) dokonywanej dla danego mówcy. Utrwalony
obraz mowy – spektrogram, na którym są utrwalone formanty (ciemniejszy fragment obrazu)
.RozciągáoĞü gáosu wymagana dla tego przyrządu musiaáa wynosiü 2[s]. Uczony i znawca
tematu - Pan Kerst twierdziá, Īe przy pomocy zapisu i analizy spektrograficznej moĪna ze
100%- ową pewnoĞcią rozpoznaü gáos danego mówcy. Jak siĊ jednak okazaáo po
przeprowadzeniu szeregu badaĔ teoria powyĪszego naukowca zostaáa obalona, gdyĪ nie byáa
zgodna z rzeczywistoĞcią. Obrazy spektrograficzne nie są tak jednoznaczne jak twierdziá na
początku. Ten sam mówca mógá otrzymaü dwa róĪne obrazy spektrograficzne tej samej
wypowiedzi i w drugą stronĊ dziaáaáo to identycznie – róĪni mówcy mogli wygenerowaü
bardzo podobne obrazy spektrograficzne wypowiadając to samo sáowo. Jak widaü, metoda ta
jest doĞü zawodna. Analiza wzrokowa moĪe dawaü dobre wyniki jedynie wtedy, gdy
porównujemy tylko pewne parametry jak np.: widmo. Innym podejĞciem do faktu
wiarygodnoĞci oceny wzrokowej analizy spektrograficznej jest to, Īe taka ocena jest dobra
pod wzglĊdem takiego aspektu, Īe trudno tutaj manipulowaü sposobem wykonywania
pomiarów. W metodach obiektywnych áatwo jest wybraü odpowiednie parametry gáosu i i tak
je przedstawiü, aby osiągnąü okreĞlony cel. Znacznie lepsze efekty daje porównanie
przebiegów tonu krtaniowego, LPC itp.
7.Komputerowe rozpoznawanie mówców
Automatyczne rozpoznawanie gáosu- w tej procedurze mamy do czynienie z zagadnieniem
weryfikacji i identyfikacji. Weryfikacja jest operacją áatwiejszą, znamy mówców, mówcy
chĊtnie wspóápracują, niĪ w przypadku identyfikacji , wykorzystywanej w kryminalistyce.
W przypadku identyfikacji przestĊpcy dopasowujemy do któregoĞ z grupy podejrzanych
Wada identyfikacji jest to ze operacja ta jest dokonywana po upáywie jakiegoĞ czasu.
Profil identyfikacji- mając nieznany glos , grupĊ kontrolną i jeden gáos bardzo podobny do
grupy kontrolnej dokonuje siĊ identyfikacji spoĞród wektorów.
Analiza znieksztaáceĔ wprowadzonych przez system mówców:
tor krtaniowy----(30parametrów)—A spectrumsystem
widmo-----------------------------------B –()--
formanty czĊstotliwoĞci—(28próbek)—C —()—
parametry czasowe-------------------------D ---()—
ĩaden z pojedynczych wektorów nie jest wystarczający dlatego uĪywa siĊ róĪnej kombinacji
wektorów.
Kryteria wyboru: najbliĪszy sąsiad, 3 najbliĪszych sąsiadów
ARG- z starych notatek
Cztery metody analizy(związane z cechami subiektywnymi)
tonu krtaniowego –SFF
wektora widma LTS
wektora czĊstotliwoĞci formantowych samogáosek VFT
wektor czasowy TED
Przeprowadzone badania w warunkach rzeczywistych. Badanie wykonywane przy
symulowanym przestĊpstwa ,z wykorzystaniem istniejącego materiaáu dowodowego.
SAUSI- system bazując na wektorach, sáuĪy do rozpoznawania mówcy.
Wykorzystuje widmo dáugoterminowe powyĪej 30sek. nie zaleĪy od wypowiadanych zdaĔ.
Zdarza siĊ ze bada siĊ widmo dla okreĞlonego haáasu kluczowego. Stosuje siĊ widmo Ğrednie
oraz odchylenie-identyfikuje gáos mówcy. Drugi parametr to czĊstotliwoĞü tonu krtaniowego.
Analizuje zmiany tonu w czasie wypowiedzi. Program mierzy stosunki tonu krtaniowego a
,nie jego przebieg. Trzeci parametr to czĊstotliwoĞci formantowe samogáosek. CzĊstotliwoĞci
3 formantów (F1…F3) Spóágáoska nosowa n równieĪ niesie duĪo inf.
Ostatni parametr to wektor czasowy , czas wypowiedzi sylaby lub zdania. Przerwa pomiĊdzy
wyrazami. SAUSI czas trwania wypowiedzi, stosunek trwanie spóágáosek do samogáosek.
8 Wpáyw stresu, psychoza i alkoholu na mowĊ.
Stres ma spory wpáyw na organizm czáowieka, w tym na gáos mówcy. Do badaĔ nad stresem
wykorzystywano aktorów, którzy symulowali gniew, czy przeraĪenie. RównieĪ prowadzono
badania, np. poddawano ludzi dziaáaniu elektrowstrząsów.
Stres wystĊpuje najczĊĞciej, gdy dana osoba spodziewa siĊ jakiegoĞ zagroĪenia, jest to stan
psychologiczny związany z obawą. Stres - towarzyszy káamstwu, kiedy mówi siĊ prawdĊ
ludzie siĊ nie stresują. Przypadki, Īe objawy stresu i káamstwa siĊ nawzajem znoszą.
Akustyczne czynniki: wzrost poziomu tonu krtaniowego stres, zmalenie czĊstotliwoĞci
podczas smutku. Nie wszyscy tak reagują, ale istnieje związek.
- gáoĞnoĞü lekko wzrasta dla stresu a np. dla smutki maleje.
- róĪnice prozodyczne: stres, obawa – mówi siĊ szybciej mniejsze przerwy miedzy sáowami.
SFF ton krtaniowy, NF – nieciągáoĞci w mowie, VI gáoĞnoĞü, Rate – prĊdkoĞü, SB – liczba
impulsów mocy (wypowiedzi staja siĊ dáuĪsze)
Narasta, utrzymuje staáy poziom podczas sytuacji, po czym zaczyna powodowaü opadanie.
Psychozy (zamienny sposób mówienia chorych).
Atrybuty mowy psychozy naleĪy zdefiniowaü.
Gáosowe atrybuty schizofrenii:(- glosy podobne do gáosów dzieci;- duĪe fo;- rytm;
- slaby monotoniczny glos; - monotonne brzmienie, monotonny glos).
Badanie przed leczeniem elektrowstrząsami wykazaáy glos bezbarwny i monotonny, po
kuracji glos powracaá.
Depresja osoby w stanie depresji mówią wolniej, zmniejsza siĊ fo, mowa
Ğciszona.(ograniczona gáoĞnoĞü, male tempo, brak akcentów, ograniczona prozalia,
ograniczone fo) Æ jak u osób zdrowych, które sa smutne.
Mowa schizofreników – podobna mowa jak u osób w stanie gniewu.
Wpáyw alkoholu eksperyment 16 osób o podobnym stanie zdrowia. 3 kontrolne pijące;
placebo. NastĊpnie porównanie: wymowy osób na trzeĨwo z wypowiedziami przy trzech
poziomach upojenia alkoholowego. Sáuchaczy byáo 50. Wspóáczynnik korelacji wynosiá tylko
0,34 – róĪny wpáyw na artykulacje, trudno okreĞli jednoznacznie.

9 Wykrywanie stresu i káamstwa 10. Podpis Akustyczny i mechaniczny

Stres jak i mówienie káamstwa mają wpáyw na organizm czáowieka, w tym na gáos. Do badaĔ
nad stresem wykorzystywano aktorów, którzy symulowali gniew, czy przeraĪenie.
Stres wystĊpuje najczĊĞciej, gdy dana osoba spodziewa siĊ jakiegoĞ zagroĪenia, jest to stan
psychologiczny związany z obawą..
Na podstawie tonu krtaniowego moĪna poznaü stres:
- ton krtaniowy wzrasta – gniew, strach
- ton krtaniowy obniĪa siĊ – smutek
GáoĞnoĞü wzrasta w chwilach strachu, lekko wzrasta przy obawie i jest niska przy smutku
PrĊdkoĞü wymowy czĊsto odzwierciedla záoĞü
Jednak w/w objawy u niektórych ludzi mogą nie wystĊpowaü.
SPOSOBY WYKRYWANIE KàAMSTWA I STRESU
Stres bardzo czĊsto towarzyszy káamstwu, ludzie siĊ nie stresują gdy mówią prawdĊ. Ale są
przypadki, Īe objawy stresu i káamstwa siĊ nawzajem znoszą.
Wykorzystanie POLIGRAFU
Káamstwo powoduje stres, a ta maszyna potrafi wykrywaü stres, na podstawie zmian
rezystancji skóry, ciĞnienia i tempa bicia serca oraz rytmu oddychania – są to parametry
fizjologiczne.
DuĪo zaleĪy od osoby obsáugującej maszynĊ oraz w jaki sposób prowadzi rozmowĊ z
badanym, jak zadaje pytania.
Osoby, które nie wykazują zmian fizjologicznych przy káamstwie nazywa siĊ socjopatami.
ANALIZA GàOSU
PSE – psychologiczna ocena stresu. Ocenia siĊ mikrodrgania wystĊpujące w sygnale mowy.
Pod wpáywem stresu te mikrodrgania są táumione w miĊĞniach aparatu gáosowego.
Próbowano kiedyĞ elektrodami wykryü mikrodrgania ale siĊ nie daáo, co pozwala twierdziü,
Īe przyrząd PSE dziaáa na inne zasadzie. – CYTUJE Z NOTATEK
DuĪe wątpliwoĞci co do dziaáania PSE, nie wykrywa on stresu o maáym poziomie.
Zawdowi badacze wykrywają stres z prawdopodobieĔstwem 75%, niezaleĪni badacze okoáo
50%.
Porównanie poligraf i PSE
Na podstawie badaĔ uzyskano wyniki wykrywalnoĞci
Poligram – káamstwo wykryte w 14 na 14 przypadków
PSE – káamstwo wykryte w 8 na 14 przypadków
W Polsce niedopuszczalne jest stosowanie hipnozy lub badaĔ z wpáywem na badanego.
Poligraf moĪna stosowaü w fazie wstĊpnej, ale wyniki z niego nie stanowią dowodu w
sprawie.
W USA trwają prace nad wykorzystaniem rezonansu magnetycznego . Rejestruje on, która
czĊĞü mózgu jest aktywna w danej chwili. Gdy ktoĞ káamie bardzo mocno pracują przednie
páaty mózgu. SkutecznoĞü wykrywania káamstwa to 90%, w publikacjach podawane nawet
99%.
Niekiedy zachodzi potrzeba identyfikacji telefonu, z którego dzwoniono. Magnetofony mogą
byü scharakteryzowane po pdpisie. MoĪna równieĪ wskazaü miejsca zaáączenia, wyáączenia
zapisu.
Podpis mechaniczny. Podczas zapisywania urządzenia wprowadzają zakáócenia mechaniczne.
WaĪną rolĊ odgrywają impulsy powstaáe podczas np. zaáączania.
Przeprowadzone badania dowodzą, Īe magnetofony charakteryzują siĊ podpisem. Jest on
jednak maskowany przez nagrany szum. àatwiej jest rozróĪniü magnetofony pracujące w
ciszy. Istnieją jednak niekiedy wątpliwoĞci odnoĞnie identyfikacji magnetofonu. Niekorzystny
wpáyw ma dáugi czas pomiĊdzy nagraniami, szum, specyficzne przeáączanie przeáączników.
- DuĪy wpáyw ma typ uĪytego magnetofonu. Nie wszystkie magnetofony zostawiają wyraĨne
Ğlady.
- Zdarza siĊ, Īe Ğlady pozostawione przez ten Am typ magnetofonu róĪnią siĊ od siebie.
KaĪde uĪycie jakiegokolwiek przycisku (play, stop) pozostawia odpis áatwy do identyfikacji.
MoĪna zlokalizowaü podpis nawet podczas odsáuchu taĞmy. Widaü je równieĪ na przebiegu
czasowym.
MontaĪ cyfrowy- np. MD, trudny do wykrycia. Brak jakichkolwiek zmian w spektrogramie.
MoĪna jedynie stwierdziü, Īe kopia MD jest bardziej zaszumiana, co jest informacją zbĊdną,
jeĪeli nie dysponujemy oryginaáem. Wykrycie montaĪu jest zatem niemoĪliwe.
Analiza podpisów akustycznych- na przykáadzie strzaáu broni palnej.
Akustyka strzaáu - Ğwiadek nie jest w stanie odróĪniü strzaáu z broni palnej od np. trzaĞniĊcia
drzwiami. PrzeciĊtna osoba ma problem z rozróĪnieniem strzaáu z dwóch rodzajów broni ( np.
o maáym i duĪym kalibrze). Pozornie zagadnienie wydaje siĊ byü proste, trzeba jednak
uwzglĊdniü poáoĪenie Ğwiadka, powierzchnie odbijające, itp.
Zarejestrowane przebiegi strzaáów pochodzących od dwóch rodzajów broni róĪnią siĊ
znacznie od siebie. MoĪna zatem wnioskowaü, Īe istnieje podpis akustyczny broni. Istotny
wpáyw ma równieĪ zastosowana amunicja. Podpis jest wiarygodny jedynie w okreĞlonych
warunkach. Zdarza siĊ, Īe skomplikowana architektura pomieszczenia uniemoĪliwia
rozróĪnienie, z której broni strzelono najpierw.