kwiecień 2011

(numer 14/ 2011)

PRAKTYKA
PRAWA
GOSPODARCZEGO

Spis treści:
Res in Commercio jest miesięcznikiem
wydawanym przez Kancelarię Tomczak
i Partnerzy. Czasopismo - Biuletyn
Informacyjny - powstało w 2002 roku, Czas agonii 6
jako wewnętrzny informator monitoru- Michał Tomczak
jący zmiany prawa gospodarczego
w Polsce. Następnie przekształciliśmy Odpowiedzialność prospektowa po polsku 9
Biuletyn w wydawnictwo adresowa- Angelina Stokłosa
ne przede wszystkim do Klientów
Kancelarii, nadając mu dojrzałą formę Pozwany w sporze z zaskarżenia uchwały 14
graficzną. Z początkiem 2010 roku Kan- Jakub Pietrasik
celaria zdecydowała o wydawaniu mie-
sięcznika, którego treścią są poglądy Odpowiedzialność organizatorów imprez 19
prawników Kancelarii powstałe na tle Anna Majerek
prowadzonych spraw.
• Przekształcenie spółek. Część druga 22
Pomimo najściślej praktycznego nastawie- Katarzyna Bielat, Wioletta Januszczyk, Dominika Latawiec - Chara,
nia teksty zamieszczone w Res in Commercio Marta Mianowska, Joanna Ostojska, Jakub Salwa, Michał Tomczak
nie są opiniami prawnymi, które mogłyby
być zastosowane wprost i bez dodatkowej Streszczenia tekstów 27
weryfikacji stanu faktycznego, zaś poglądy
wyrażane na łamach miesięcznika stanowią Summary 28
jedynie stanowisko ich autorów.
N O T I T I A
WIADOMOŚCI
(Ubezpieczenia społeczne)
OFE – krótkotrwała
intensyfikacja akwizycji
Z dniem 1 maja 2011 roku wchodzi
w życie ustawa nowelizująca w istotnym za-
kresie organizację i funkcjonowanie funduszy
emerytalnych (dalej: „Nowela”). Spośród
wprowadzanych zmian, ze względu na ich
praktyczne znaczenie, na szczególną uwagę
zasługują zniesienie opłat za zmianę OFE
w przypadku, gdy staż członka w funduszu
wynosi mniej niż 24 miesiące, jak również
zakaz prowadzenia działalności akwizycyjnej
na rzecz OFE.
W aktualnym stanie prawnym członek do-
konujący zmiany OFE musi ponieść na rzecz
powszechnego towarzystwa zarządzającego
dotychczasowym funduszem opłatę w wyso-
kości 160 złotych, o ile jego staż w funduszu
wynosił nie więcej niż 12 miesięcy, bądź też
80 złotych, przy stażu dłuższym niż 12 mie-
sięcy, lecz krótszym niż 24 miesiące. Oma-
wiana Nowela znosi tymczasem obowiązek
ponoszenia jakichkolwiek opłat z tytułu zmia-
ny OFE, niezależnie od czasu przynależności
do niego, poprzez uchylenie ust. 2 i 3 art.
119 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych.
Nowela wprowadza równocześnie zakaz
działalności akwizycyjnej polegającej na
czynnościach mających na celu skłonienie
kogokolwiek, by przystąpił do funduszu lub
pozostał jego członkiem. Zakaz ten ujęto
dość szeroko poprzez użycie ogólnych sfor-
mułowań, jedynie przykładowe wyliczenie
typowych czynności akwizycyjnych oraz
odpowiednie stosowanie tychże przepisów
do innych działań, w ramach których oferuje
się dodatkowe korzyści materialne w zamian
za przystąpienie do funduszu lub pozostanie
jego członkiem. Naruszenie zakazu działalno-
ści akwizycyjnej sankcjonowane jest grzywną
do 1.000.000 złotych. Zaznaczyć należy, że
zakaz ten wchodzi w życie dopiero z dniem
1 stycznia 2012 roku.
Wyżej opisane zmiany w ustawie o orga-
nizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytal-
nych będą miały znaczący wpływ na praktykę
działania OFE. Zniesienie opłat związanych
ze zmianą funduszy przyczyni się do zwięk-
szenia dotychczasowej rotacji członków
między funduszami. W odpowiedzi na ten
stan rzeczy OFE podejmować będą próby
utrzymania dotychczasowych oraz pozyska-
nia nowych klientów. Osiągnięcie tego celu
na drodze działalności akwizycyjnej może
mieć jednakże miejsce jedynie do końca
2011 roku ze względu na zakaz w tej mie-
rze obowiązujący od 1 stycznia 2012 roku.
2 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011
Ze względu na dotkliwe sankcje, którymi
zakaz prowadzenia działalności akwizycyjnej
został obwarowany, oczekiwać należy, że
będzie on przestrzegany.
W związku z powyższym, do końca bieżą-
cego roku spodziewać się można nasilenia
działalności akwizycyjnej OFE. W krótkim
okresie bezpośrednimi beneficjentami no-
wej rzeczywistości rynkowej staną się sami
akwizytorzy, którzy będą mogli skutecznie
domagać się wyższych prowizji z tytułu
akwizycji. Z drugiej strony, to właśnie oni
zostaną wykluczeni z rynku OFE z dniem
1 stycznia 2012 roku poprzez wchodzący
w życie zakaz działalności akwizycyjnej.
Zmiana OFE nastąpić może cztery razy
w roku: ostatniego dnia roboczego lute-
go, maja, sierpnia i listopada, zaś umowa
z nowym funduszem winna być podpisana
nie później niż w piątym dniu roboczym
poprzedzającym zmianę OFE. Umowa
zawarta później skutkować będzie zmia-
ną w następnym możliwym terminie.
W tym zakresie Nowela nie przewiduje
uregulowań odmiennych.
(Prawo bankowe)
Wzrost konkurencji
w sektorze usług
płatniczych
W celu wdrożenia postanowień dyrekty-
wy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 13 kwietnia 2007 roku
w sprawie usług płatniczych w ramach rynku
wewnętrznego zmieniającej dyrektywy 97/7/
WE, 2002/65/WE, 2005/60/WE i 2006/48/
WE i uchylającej dyrektywę 97/5/WE oraz
wsparcia realizacji projektu SEPA (Single Euro
Payment Area), na posiedzeniu w dniu 19
kwietnia 2011 roku Rada Ministrów przyjęła
projekt ustawy o usługach płatniczych przed-
łożony przez ministra finansów.
Zaakceptowane rozwiązania mają za zada-
nie zwiększyć zaufanie konsumentów do no-
woczesnych instrumentów płatniczych oraz
dokonać harmonizacji przepisów prawnych
w tym zakresie w ramach całej Unii Euro-
pejskiej. Podstawowym założeniem projektu
pozostaje jednakże zwiększenie konkurencji
między podmiotami sektora usług płatni-
czych. Drogą do realizacji tego celu jest
dopuszczenie na rynek usług finansowych
nowych dostawców takich usług – instytucji
płatniczych oraz biur usług płatniczych.
Instytucje płatnicze będą mogły świadczyć
usługi na terenie całej UE, na zasadzie jednoli-
tego paszportu, po uzyskaniu zezwolenia wy-
danego przez Komisję Nadzoru Finansowego
bądź odpowiedni organ nadzoru jednego
z państw członkowskich. W tym celu
instytucje płatnicze poinformują właściwy
organ nadzoru o zamiarze prowadzenia
tego rodzaju działalności, a zamiar ten zo-
stanie następnie notyfikowany przez organ
nadzoru państwa macierzystego instytucji
nadzorczej państwa, w którym usługi mają
być świadczone.
Oczekuje się, że instytucje płatnicze
stanowić będą przeciwwagę dla banków,
głównych dostawców usług płatniczych
w Polsce. Usługi świadczone w tym zakre-
sie uzyskają status działalności regulowanej
oraz poddane będą nadzorowi KNF. Dla
zapewnienia bezpieczeństwa finansowego
podmiotów świadczących usługi płatnicze
oraz dla ochrony interesów ich użytkowni-
ków, projekt ustawy precyzuje cele nadzoru,
czynności podejmowane w jego ramach, jak
również uprawnienia KNF w tym zakresie.
Instytucja płatnicza zobowiązana będzie
posiadać kapitał założycielski dostosowany
do prowadzonej działalności (w wysokości
20, 50 lub 125 tysięcy euro) oraz fundusze
własne.
W przeciwieństwie do instytucji płatniczych,
zakres usług świadczonych przez biura usług
płatniczych zostanie poddany ograniczeniom
przedmiotowym (jedynie niektóre rodzaje
usług, np. przekazy pieniężne czy wpłaty na
rachunki), wartościowym (obroty do 500
tys. euro miesięcznie) oraz terytorialnym
(działalność wyłącznie na terytorium Polski).
Biura prowadzone będą przez osoby fizycz-
ne, prawne oraz jednostki organizacyjne nie
będące osobami prawnymi, a ich działalność
podlegać będzie przepisom ustawy o swobo-
dzie działalności gospodarczej i w ten sposób
mieć będzie charakter regulowany. Nadzór
nad biurami usług płatniczych sprawować
będzie KNF.
Dla rozpoczęcia działalności w ramach biura
usług płatniczych nie będą wymagane zezwo-
lenia stosownych organów, a jedynie wpis
do właściwego rejestru przedsiębiorców.
W rezultacie nawet drobni przedsiębiorcy
będą mogli prowadzić swoją działalność
w wyżej opisanej formie uregulowanej.
(Prawo mediów)
Nowelizacja ustawy
o radiofonii i telewizji
W dniu 4 kwietnia 2011 roku Prezydent
podpisał ustawę z dnia 25 marca 2011 roku
o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz
niektórych innych ustaw. Zmiany są podyk-
towane koniecznością wdrożenia dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącej
usług audiowizualnych.

Zgodnie z nowelizacją programy telewi-
zyjne, które będą rozpowszechniane tylko
w systemach teleinformatycznych (w tym
również w Internecie), będą podlegały obo-
wiązkowemu wpisowi do rejestru. Taki sam
obowiązek obejmie ponowne rozpowszech-
nianie programów, czyli ich rozprowadzenie.
Nadawca programu telewizyjnego lub opera-
tor rozprowadzający program powinien wy-
stąpić ze zgłoszeniem najpóźniej na miesiąc
przed rozpoczęciem jego nadawania lub
rozpowszechniania. Sankcją za nadawanie
w Internecie treści mogących propagować
działania sprzeczne z prawem, polską racją
stanu, postawy sprzeczne z moralnością
i dobrem społecznym, treści dyskry-
minujące ze względu na rasę, płeć
lub narodowość będzie wykreślenie
z rejestru. W przypadku nadawania
programu bez odpowiedniego wpisu,
Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii
i Telewizji nałoży karę pieniężną w wysoko-
ści 10% przychodu dostawcy, osiągniętego
w poprzednim roku obrotowym.
Wraz z nowelizacją wprowadzono istotne
obowiązki nadawców w stosunku do osób
niepełnosprawnych. Co najmniej 10%
kwartalnego czasu nadawania programu
musi posiadać udogodnienia w postaci
audiodeskrypcji, napisów dla niesłyszących
oraz tłumaczeń na język migowy dla osób
z dysfunkcjami wzroku lub słuchu.
Zmiana objęła również programy radiowe.
Po wejściu nowelizacji w życie, 33 procent
czasu nadawania będą musiały zajmować
audycje utworów słowno-muzycznych
w języku polskim, z czego 60% z nich powin-
no być nadawane między godziną 5:00 a 24:
00. Krytycznie do tych propozycji odnosiły się
stacje radiowe, które podkreślały znaczenie
stacji o charakterze lokalnym lub nadających
utwory o szczególnym charakterze.
Istotnym elementem nowelizacji jest ure-
gulowanie problematyki lokowania produktu
(product placement) zgodnie z przepisami
wspólnotowymi. Taka forma reklamy będzie
dopuszczalna jedynie w filmach kinowych, fil-
mach lub serialach wytworzonych na użytek
audiowizualnych usług medialnych, audycjach
sportowych, rozrywkowych lub w postaci
nieodpłatnego udostępnienia towaru lub
usługi do wykorzystania w audycji w cha-
rakterze rekwizytu lub nagrody. Zakazane
jest lokowanie produktu w programach dla
dzieci.
Ponadto ograniczono czas emisji ogłoszeń
nadawcy. Zwiastuny audycji telewizyjnych
oraz informacji o organizowanych przez
nadawców konkursach sms-owych będą
mogły być nadawane nie dłużej niż dwie
minuty w ciągu godziny i tylko w blokach
między audycjami.
Ustawa wejdzie w życie po 30 dniach od
dnia ogłoszenia.
(Ochrona zdrowia)
Nowelizacja ustawy
o prawach pacjenta
i rzeczniku praw pacjenta
Sejm zakończył w dniu 25 marca 2011
roku prace nad nowelizacją ustawy o pra-
wach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta. Po
pracach Senatu, projekt trafił ponownie pod
obrady Sejmu.
Ustawa w założeniu zrewolucjonizować
ma system dochodzenia rekompensat za tzw.
zdarzenia medyczne. Chodzi zarówno o od-
szkodowania, jak i zadośćuczynienia. Pacjen-
tom pozostawia się wybór odnośnie do drogi
dochodzenia roszczeń odszkodowawczych
i poszukiwania zadośćuczynienia. Oprócz
klasycznej formuły dochodzenia roszczeń
przed sądem powszechnym, projekt przewi-
duje – na wzór przede wszystkim rozwiązań
amerykańskich – poszukiwanie kompensacji
przed powołanymi do tego wojewódzkimi
komisjami ds. orzekania o zdarzeniach me-
dycznych. To specjalne ciała, które zajmują się
wyłącznie orzekaniem w sprawach zdarzeń
medycznych. Ich obecność ma, zgodnie
z oczekiwaniami projektodawców, przyspie-
szyć dochodzenie roszczeń wynikających ze
zdarzeń medycznych.
Zdarzeniem medycznym, zgodnie z pro-
jektem, jest zakażenie pacjenta biologicznym
czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie
ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta albo śmierć
pacjenta, będące następstwem niezgodnych
z aktualną wiedzą medyczną: diagnozy, jeżeli
spowodowała ona niewłaściwe leczenie albo
opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając
się do rozwoju choroby; leczenia, w tym
zabiegu operacyjnego; zastosowania produk-
tu leczniczego lub wyrobu medycznego.
W projekcie ustalono, iż maksymalne
stawki odszkodowania i zadośćuczynienia,
jakie mogą być dochodzone przed takimi
komisjami to 100 tys. złotych w przypad-
ku zakażenia, uszkodzenia ciała, rozstroju
zdrowia oraz 300 tys. złotych w przypadku
śmierci pacjenta. Wydaje się, iż są to kwoty
ustalone na zbyt niskim poziomie. Istnieje
niebezpieczeństwo, że osoba, która przed
komisją uzyskała stwierdzenie wystąpienia
zdarzenia medycznego, bardziej satysfak-
cjonującej kompensacji będzie poszukiwać
przed sądem powszechnym.
Planuje się, iż postępowanie przed komisja-
mi wojewódzkimi trwać będzie trzy miesiące,
a zatem bardzo krótko. Istnieje ryzyko, że
w tym czasie komisja nie poradzi sobie
RES IN COMMERCIO
N O T I T I A
WIADOMOŚCI
z kwalifikacją bardziej skomplikowanych
przypadków, zwłaszcza w obliczu nawału
spraw.
Zastanawia także, jak wyglądać będzie
kontrola rozstrzygnięć komisji wojewódz-
kich i czy jej brak nie naruszy w tym zakresie
ustawy zasadniczej.
Komisje orzekać będą na „wniosek
o ustalenie zdarzenia medycznego”.
Właściwą komisją wojewódzką będzie komi-
sja właściwa ze względu na siedzibę szpitala,
w którym inkryminowany czyn popełniono.
Opłata od wniosku wynosi według projektu
200 złotych.
(Gry hazardowe)
Nowelizacja ustawy
hazardowej
W dniu 15 kwietnia 2011 roku Sejm
przyjął ustawę o zmianie ustawy o grach
hazardowych oraz niektórych innych ustaw.
Nowelizacja dotyczy przede wszystkim
uszczegółowienia zasad prowadzenia dzia-
łalności hazardowej w Internecie.
W obowiązującym stanie prawnym hazard
w sieci jest zakazany, jednakże ze względu na
brak szczegółowych przepisów egzekwowa-
nie tego zakazu było utrudnione.
Po wejściu nowelizacji w życie urządzanie
gier hazardowych w Internecie oraz uczest-
niczenie w nich będzie zakazane. Zakaz ten
obejmuje tzw. hard gambling, czyli gry, któ-
rych rezultat jest całkowicie uzależniony od
zdarzenia losowego, takie jak ruletka, gam-
bling a nawet poker. Jedynym wyjątkiem ma
być organizowanie zakładów wzajemnych po
uzyskaniu stosownego zezwolenia. Barierą
dla jego uzyskania jest wymóg wniesienia
opłaty w wysokości 2.000% kwoty bazo-
wej za urządzanie zakładów wzajemnych w
sieci Internet oraz 5.000% kwoty bazowej
za każdą stronę internetową wykorzystywaną
do urządzania zakładów wzajemnych.
Wzmocniono kontrolę ośrodków gier
i kasyn. Warunkiem wejścia do nich będzie
konieczność dokonania rejestracji, której
koszty poniesie podmiot urządzający grę.
Osoba kierująca ośrodkiem gier lub upo-
ważniony pracownik zapisze datę i godzinę
wejścia gościa oraz jego dane osobowe
obejmujące imię, nazwisko, wiek, rodzaj
i numer dokumentu potwierdzającego wiek
i tożsamość, obywatelstwo oraz PESEL.
Dane tę będą przechowywane przez 3 lata,
a dostęp do nich będzie przysługiwał policji,
Służbie Celnej, organom kontroli skarbowej,
sądowi i prokuratorowi, a także uczestni-
kom gier zgłaszającym reklamacje. Ponadto
w kasynach obowiązkowe będzie zainsta-
| KWIECIEŃ 2011 | 3
v i l l a s e n t e n c e s
orzeczenia sądowe
lowanie audio wizyjnego systemu kontroli
gier.
Nowelizacja dodatkowo ułatwia organizo-
wanie loterii fantowych lub gier fantowych
bingo, w której wartość puli wygranej jest
mniejsza niż kwota bazowa, czyli 3395 zło-
tych. Wniosek w tym przedmiocie będzie
rozpoznawał Naczelnik Urzędu Celnego.
Zmniejszono także wymogi dotyczące
wniosku. W przypadku drobnych loterii za-
miast zaświadczeń wystarczą oświadczenia
np. o niezaleganiu z zapłatą podatków lub
o legalności pochodzenia źródeł kapitału
przeznaczonego na urządzenie loterii.
Ustawa została przekazana do Marszałka
Senatu oraz Prezydenta.
ORZECZNICTWO
(Prawo budowlane)
Rewolucyjna nowelizacja
prawa budowlanego
trafiła do kosza
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20
kwietnia 2011 roku, w sprawie o sygnaturze
Kp 7/09, stwierdził iż planowana nowelizacji
ustawy Prawo budowlane, zakładająca znie-
sienie obowiązku uzyskania pozwolenia na
budowę, jest niezgodna z Konstytucją.
W świetle zaskarżonej nowelizacji z kwiet-
nia 2009 roku, pozwolenia na budowę miały
zostać zastąpione prostą rejestracją. Inwestor,
zamiast ubiegać się o pozwolenie, miał bo-
wiem zgłosić budowę organowi administracji.
Jeśli organ w ciągu 30 dni nie znalazł powodu
do wniesienia sprzeciwu (w drodze decyzji
administracyjnej), to przez swoje milczenie,
miał wyrażać zgodę na rozpoczęcie budowy,
zarejestrować ją i wydać dziennik budowy,
co pozwala na rozpoczęcie prac. Tylko
w sytuacjach wyjątkowych, określonych w usta-
wie, nadal miały być wydawane pozwolenia
w drodze decyzji administracyjnej.
Nowe przepisy, w procesie rejestracji
budowy, nie uwzględniały stanowiska wła-
ścicieli sąsiednich nieruchomości, którzy
w świetle obecnej regulacji mogą wyrazić
swoją opinię co do inwestycji, poinformować
czy ją akceptują, czy też nie, oraz ewentualnie
się odwołać, zarówno na drodze postępo-
wania administracyjnego, jak i cywilnego.
Gdyby nowelizacja weszła w życie, sąsiedzi
o budowie mogliby dowiedzieć się dopiero
po rozpoczęciu prac budowlanych na nieru-
4 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011
chomości inwestora oraz zostaliby oni pozba-
wienia możliwości ochrony swoich praw na
płaszczyźnie prawa administracyjnego, czyli
nie mogliby się odwołać do organu wyższego
instancji, wznowić postępowania ani żądać
stwierdzenia nieważności decyzji.
Prezydent RP Lech Kaczyński skierował
nowelizację do Trybunału Konstytucyjnego
uznając, że proponowana ogranicza ona nad-
miernie prawa właścicieli sąsiednich działek,
wobec tego narusza konstytucyjne zasady
sprawiedliwości i proporcjonalności, zasady
równej ochrony prawa własności oraz prawa
do sądu. Ponadto, Prezydent zakwestionował
przepisy przewidujące abolicję dla samowo-
li budowlanych popełnionych przed 1995
rokiem, jednakże te uregulowania straciły
na aktualności jeszcze przed wydaniem wy-
roku przez Trybunał Konstytucyjny, bowiem
z abolicji mieli skorzystać ci, którzy do końca
2010 roku zgłosili samowolę do nadzoru
budowlanego.
Trybunał Konstytucyjny, który orzekał
w pełnym składzie, uznał, że brak ochrony
właścicieli sąsiednich nieruchomości, stoso-
wanej na etapie przed rozpoczęciem budo-
wy, nie zastąpią skargi do sądu cywilnego,
bowiem procesy cywilny są trudne i kosztow-
ne, zatem planowane regulacje naruszałyby
zasady sprawiedliwości i proporcjonalności,
ponieważ nie gwarantowałyby osobom
trzecim łatwo dostępnych procedur służą-
cych ochronie ich praw. Ponadto, zdaniem
Trybunału, nowe przepisy utrudniałyby też
władzom publicznym wywiązywanie się
z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa
oraz porządku publicznego.
(Reprywatyzacja)
Odszkodowania
od władzy
Sąd Najwyższy w uchwale pełnego
składu Izby Cywilnej z dnia 31 marca 2011
roku (sygn. akt III CZP 112/10) stwierdził,
że osoby pozbawione własności w drodze
decyzji nacjonalizacyjnych, które zostały
uznane za bezprawne po dniu 1 września
2004 roku, będą mogły otrzymać sto-
sowne odszkodowania. Skład orzekający
stwierdził, że do roszczeń o naprawienie
szkody wyrządzonej ostateczną decyzją
administracyjną, wydaną przed dniem 1
września 2004 roku, której nieważność lub
wydanie z naruszeniem prawa stwierdzono
po tej dacie, zastosowanie znajduje art. 160
Kodeksu postępowania administracyjnego,
który przewidywał odszkodowanie dla osoby,
która poniosła szkodę w związku z decyzją
uznaną potem za bezprawną.
Wskazana wyżej cezura – dzień 1 wrze-
śnia 2004 ma istotne znaczenie. Z tym dniem
wprowadzono w Kodeksie cywilnym nowe
zasady odpowiedzialności władzy państwo-
wej za bezprawne działania i zaniechania,
które zastąpiły art. 160 Kodeksu postę-
powania administracyjnego. W związku
ze wskazaną zmianą pojawiła się wątpliwość
co do obliczania terminu przedawnienia
roszczeń w takich przypadkach. W związ-
ku z wprowadzeniem nowych przepisów
dotyczących odpowiedzialności Skarbu
Państwa spornym było czy art. 4421 § 1 Ko-
deksu cywilnego stanowiący, że roszczenie
o naprawienie szkody wyrządzonej czynem
niedozwolonym przedawnia się z upływem
trzech lat od dnia, w którym poszkodowany
dowiedział się o szkodzie i osobie obowią-
zanej do jej naprawienia dotyczy także szkód
powstałych w związku z wydaniem decyzji
przed dniem 1 września 2004 roku, których
bezprawność stwierdzono po tym dniu.
Z uchwały wynika, że prawo do odszko-
dowania za szkody wyrządzone decyzjami
nacjonalizacyjnymi, których bezprawność
stwierdzono po dniu 1 września 2004 roku
nie uległo przedawnieniu.
Poszkodowani niezgodnymi z prawem
decyzjami otrzymają odszkodowanie jeżeli
w ciągu 3 lat od dnia, w którym decyzja
stwierdzająca bezprawność decyzji nacjonali-
zacyjnej stała się ostateczna, wystąpią do sądu
z pozwem o odszkodowanie. Odszkodowa-
nie ograniczone będzie jednak do tzw. szko-
dy rzeczywistej, a nie będzie obejmowało
korzyści utraconych w związku z wydaniem
niezgodnej z prawem decyzji.
Orzeczenie Sądu Najwyższego może zaini-
cjować wiele procesów odszkodowawczych
przeciwko Skarbowi Państwa.
Uchwała ma moc zasady prawnej
– muszą więc ją respektować wszystkie sądy
w kraju.
(Prawo cywilne)
Można żądać więcej
w trakcie procesu
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwiet-
nia 2011 roku (sygn. I CSK 684/09) uznał,
że wniesienie powództwa o odszkodowanie
przerywa bieg przedawnienia także dla kwo-
ty, o jaką powód podwyższył swe żądanie
w trakcie procesu wskutek ustaleń sądu
dotyczących wysokości szkody.
Powyższe orzeczenie zapadło na tle nastę-
pującego stanu faktycznego: w grudniu 1949
roku na mocy decyzji ministra handlu wy-
danej na podstawie ustawy nacjonalizacyjnej

z 1946 roku, Jan L. został pozbawiony wła-
sności nieruchomości o powierzchni 11 127
m kw. oraz znajdującego się na niej młyna
parowego. W 1955 roku minister skupu
zatwierdził decyzją protokół zdawczo-od-
biorczy przejęcia młyna wraz z gruntem, zaś
w 1992 roku wojewoda stwierdził na pod-
stawie tzw. noweli uwłaszczeniowej z 1990
roku nabycie prawa użytkowania wieczyste-
go gruntu oraz własności budynków przez
Przedsiębiorstwo Państwowe Bacutil.
W wyniku starań spadkobierców
Jana L. minister gospodarki w listopadzie
2004 roku stwierdził nieważność decyzji
z 1949 roku, a minister rolnictwa i rozwoju wsi
w marcu 2005 roku stwierdził nieważność
decyzji z 1955 roku zatwierdzającej proto-
kół zdawczo-odbiorczy. Odzyskanie młyna
z nieruchomością było jednak niemożliwe ze
względu na fakt, że prawo użytkowania wie-
czystego gruntu oraz własności budynków
zostało przeniesione na podmiot trzeci.
W związku z powyższym spadkobiercy
Jana L. wystąpili przeciwko Skarbowi Pań-
stwa z powództwem o odszkodowanie.
Początkowo dochodzili kwoty w wysokości
350.000,00 złotych, jednak w trakcie postę-
powania po dokonaniu przez biegłego wyce-
ny młyna oraz nieruchomości, powodowie
podwyższyli swoje żądania do łącznej kwoty
1.250.000,00 złotych.
Sąd I oraz sąd II instancji uwzględnił żądania
spadkobierców. Od wyroku sądu II instancji
Prokuratoria Generalna w imieniu Skarbu
Państwa złożyła skargę kasacyjną do Sądu
Najwyższego, zarzucając m.in. że żądanie
spadkobierców obejmujące zapłatę odszko-
dowania w kwocie 350.000,00 złotych nie
może zostać uwzględnione. Uzasadniając
ten zarzut Prokuratoria Generalna wskazy-
wała, że w chwili wnoszenia powództwa
przez spadkobierców obowiązywał artykuł
160 ust. 6 Kodeksu postępowania admini-
stracyjnego (w chwili obecnej artykuł ten
jest już uchylony) w myśl którego roszczenie
o odszkodowanie przedawnia się z upływem
trzech lat od dnia, w którym ostateczna stała
się decyzja stwierdzająca nieważność bez-
prawność wydanej decyzji. Spadkobiercy
zaś podwyższali swe żądania po upływie
tego terminu.
Sąd Najwyższy oddalił jednak skargę kasa-
cyjną wskazując, że ze względu na specyfikę
spraw o odszkodowanie, gdy wysokość
szkody może być ustalona dopiero w po-
stępowaniu, wniesienie pozwu przerywa
bieg przedawnienia dla całego roszczenia.
Sąd Najwyższy podkreślił, że trudno czynić
powodom zarzut z nieprawidłowego usta-
lenia wartości przedmiotu sporu w sytuacji
w której nawet biegły miał z tym trudności.
Nie można jednocześnie żądać aby powo-
dowie wskazali jako wartość przedmiotu
sporu abstrakcyjną wartość (zwiększając tym
samym koszty postępowania, które są zobo-
wiązani ponieść) w celu uchronienia się przed
ewentualnym zarzutem przedawnienia.
(Ochrona własności)
Przywrócić własność
W 1974 roku państwo Potomscy nabyli
w niewielkiej wiosce w województwie
zachodniopomorskim ziemię wchodzącą
w skład Państwowego Zasobu Ziemi.
Na terenie działki mieli postawić dom.
Nic nie stało na przeszkodzie, dopóki
w roku 1987 roku teren działki wpisany został
do rejestru zabytków. Na terenie działki znaj-
dował się bowiem w XIX wieku cmentarz
żydowski. Jako zabytek uznany jednak został
dopiero w roku 1987. Przy takim rozwoju
wypadków, państwo Potomscy wystąpili do
wojewody o przyznanie im w zamian innej
działki, na której mogliby wybudować dom.
Bezskutecznie.
W 2011 roku Potomska i Potomski
uzyskali wyrok Europejskiego Trybunału
Prawa Człowieka (Wyrok z dnia 29 marca
2011 roku, sprawa o sygn. akt. 33949/
05), który zwrócił uwagę, że ustawa o
ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
ma za zadanie zapewnić ochronę nad za-
bytkami, to nie może dochodzić do sytuacji,
w których poprzez zmiany w prawie odbie-
ra się prywatną własność. W ustawie istnieją
przepisy pozwalające wywłaszczyć zabytki
nieruchome, jednakże, na co zwrócił także
uwagę Trybunał, o ile wskazane są przesłan-
ki wywłaszczenia, to brak jest procedury,
która pozwalałaby prywatnemu właścicielo-
wi w takiej sytuacji wystąpić z jakimikolwiek
roszczeniami związanymi z dokonaniem
wywłaszczenia.
Trybunał w niniejszej sprawie przede
wszystkim orzekł, że naruszone zostało
prawo własności. Polska ma obowiązek
wykonać wyrok wobec państwa Potomskich,
ale też zobowiązana jest wprowadzić zmiany
w prawie, które zapobiegłyby powstawaniu
kolejnych tego typu sytuacji.
Trybunał nie orzekł co do wysokości
odszkodowania, ale wyznaczył sześcio-
miesięczny termin na zawarcie pomiędzy
stronami porozumienia w tej kwestii. Strony
mają ustalić wysokość tego zadośćuczynienia,
kwota ta ma zostać zapłacona, a porozumie-
nie ma zostać notyfikowane.
Polska musi teraz „poprawić” przepisy
w ten sposób, że usunie luki w prawie, które
są przyczyną do powstawania tak kuriozal-
nych sytuacji.
RES IN COMMERCIO
v i l l a s e n t e n c e s
orzeczenia sądowe
(Prawo karno - skarbowe)
Podwójna „kara”
Dnia 12 kwietnia 2011 roku Trybunał
Konstytucyjny orzekł o konstytucyjności
przepisu art. 54 ustawy z dnia 10 wrze-
śnia 1999 roku – kodeks karny skarbowy
dalej jako (KKS). Przepis art. 54 KKS uznano
za zgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim
przewidziano w nim odpowiedzialność kar-
ną za przestępstwo lub wykroczenie skar-
bowe podatnika będącego osobą fizyczną,
który uchylił się od opodatkowania podat-
kiem dochodowym od osób fizycznych
przez niezłożenie deklaracji podatkowej lub
przez nieujawnienie właściwemu organowi
przedmiotu lub podstawy opodatkowania,
a któremu organ podatkowy wymierzył już
zryczałtowany podatek dochodowy na pod-
stawie przepisu art. 30 ust. 1 pkt. 7 ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych
w wysokości 75 % dochodu. Trybunał ba-
dał zgodność przepisu KKS z przepisem
art. 2 ustawy zasadniczej (klauzula demokra-
tycznego państwa prawnego).
Obecnie znane są jedynie ustne motywy
rozstrzygnięcia. Sędzia sprawozdawca
podkreśliła, iż badane przepisy nie naruszają
zakazu wielokrotnego karania za to samo.
Tak wysoki podatek jest wymierzany niejako
za milczącą zgodą nierzetelnego podatnika,
który staje przed wyborem: opłacić podatek
w przepisanej wysokości wraz z należnymi
odsetkami, po uprzednim ujawnieniu źródła
swoich przychodów albo nie ujawniać tego
źródła i opłacić naliczony podatek według
sankcyjnej stawki 75 %, choć bez odsetek.
Zdaniem sędziów Trybunału, tak dole-
gliwy wymiar podatku znajduje moralne
i aksjologiczne wsparcie. Po pierwsze, chodzi
o odzyskanie intencjonalnie uszczuplonego
podatku. Po drugie, celem jest zdyscypli-
nowanie podatnika ze skutkiem pro futuro
– tak, by rzetelnie i terminowo opłacał podatki
w przyszłości. Jak podkreślono w ustnych
motywach, nie ma automatyzmu w kara-
niu.
Do wyroku zgłoszono jedno zdanie
odrębne. Zdaniem zgłaszającego, kwestio-
nowany przepis stanowi wyraz nadmiernego
fiskalizmu państwa i zbyt daleko posuniętej
represyjności władz publicznych i jako taki
jest niezgodny z ustawą zasadniczą.
| KWIECIEŃ 2011 | 5
o p u s l e x
Prawo podatkowe
M i c h a ł To m c z a k
Czas agonii
Praktycy prawa mają zwykle kompleksy
wobec teoretyków i naukowców,
stąd też tak zwane zdrowe myślenie
z trudem przebija się do ustaw. Gorzej,
że nawet ci uczeni prawnicy, którzy
jednocześnie są doradcami, nie są
dość odważni, by swoje praktyczne
spostrzeżenia przekuć na materie
przepisów. Bywa więc, że ci, którzy
w największym stopniu decydują
o kształcie ustaw żyją w swoistej
schizofrenii poznawczej. Wskutek tego –
na zasadzie tradycji lub konserwatyzmu
myślenia promują rozwiązania,
co do których jako praktycy doskonale
wiedzą, że nie mają one żadnego lub
prawie żadnego sensu.
Tak właśnie wygląda krótka historia
pojęcia kapitału zakładowego
w ramach nowego życia polskiego
prawa handlowego po 1989 roku.
6 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011
Koniec znęcania się
Na ten temat powiedziano już wiele, może nawet
wszystko, nie jest wcale pewne, czy nad pojęciem kapi-
tału zakładowego należy się jeszcze znęcać. Teraz pro-
fesorowie też już są mądrzy i wypowiadają śmiałe uwagi,
że kapitał zakładowy w spółkach handlowych nie pełni
w rzeczywistości żadnej gwarancyjnej roli, że to trzeba
zmienić, choć nie wiadomo jak. Są już gotowe projekty
zmiany kodeksu spółek handlowych tak naprawdę od-
chodzące od pojęcia kapitału zakładowego, poszukujące
nowej, realistycznej alternatywy stanowiącej informację
o wiarygodności podmiotu gospodarczego jakim jest
spółka handlowa.
Jeżeli tę kwestię mimo wszystko warto podsumować to
właśnie pro memoria, żeby wyprowadzić z niej możliwie
wiele wniosków twórczych i przydatnych dla myślenia
prawniczego.
Przecież nie dalej jak dziesięć lat temu, w związku
z wprowadzaniem w życie kodeksu spółek handlowych,
kapitał zakładowy był dla ojców-profesorów nadal poję-
ciem boskim. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
która jeszcze w latach dziewięćdziesiątych mogła mieć ka-
pitał zakładowy w kwocie 4 tysięcy złotych, z chwilą wejścia
w życie nowego kodeksu musiała już być skapitalizowa-
na na poziomie co najmniej 50 tysięcy złotych. Wzrost
kwoty, a tym samym rola wysokości kapitału zakłado-
wego była przedmiotem nieustannej troski. Trudno
o wyraźniejszy dowód głębokiej wiary twórców kodeksu
w sens i znaczenie kapitału zakładowego.
 o p u s l e x
Prawo podatkowe

Myślenie to sprowadza się do tezy, że im wyższy kapitał
tym bardziej wiarygodna jest spółka.
Myślenie to dla co bardziej wnikliwych praktyków
zawsze właściwie miało cechy myślenia magicznego
o symbolicznym jedynie związku z faktami. Oczywiście,
praktycy prawa jak wiadomo zawsze mają kompleks
wobec teorii i wobec ustaw, więc nie jeden z nich my-
ślał, że to przecież niemożliwe, żeby kapitał zakładowy
jako oparcie gwarancji wypłacalności nie miał żadnego
racjonalnego sensu, skoro pojęcie to istnieje od czasów
kodeksu handlowego Allerhanda. I skoro pojęciem tym
posługuje się cała doktryna prawa handlowego sfery
około-niemieckiej. Nie mówiąc już o tych doktoratach
i habilitacjach, poświęconych nie mniej nie więcej tylko
gwarancyjnej roli kapitału zakładowego właśnie.
Zauważyć można, że pojęcie kapitału zakładowego stało
się czymś w rodzaju fetyszu prawnego, czymś, co żyło
najzupełniej własnym życiem.
Kapitał zakładowy to jest ściśle historyczny zapis, który
informuje, jaka kwota została przez wspólników lub
akcjonariuszy wniesiona lub, w niektórych przypadkach,
zadeklarowana, w pewnym momencie istnienia spółki.
Momentem tym jest albo moment powołania spółki, albo
– moment podwyższenia kapitału zakładowego tejże.
Rzecz w tym, że poza tym historycznym momentem
nie istnieje żadna taka chwila, w której ów kapitał zakła-
dowy musi być dostępny dla spółki. Nawet przyjmując,
że wartość wniesionego kapitału odpowiada rynkowej
jego wartości – o czym za chwilę – spółka najzupełniej
legalnie może wydać, spieniężyć lub po prostu utracić
kapitał zakładowy.
Dlatego właśnie kapitał zakładowy jest lub co najmniej
bywał tak groźnym fetyszem, ponieważ sugerował on
istnienie pewnej realnej wartości po stronie majątku spół-
ki którą to wartość spółka mogła utracić w najzupełniej
legalny, prawem dopuszczony sposób.

Jedyny mechanizm kontroli istnienia kapitału zakładowe-

Dobre wyglądanie
Zajmując się od początku mojej kariery adwokackiej
spółkami kapitałowymi zauważyłem, że z punktu widze-
nia przedsiębiorców kapitał zakładowy na ogół traktowany
bywał w kategoriach ściśle estetycznych.
go to przepis dotyczący spółki z ograniczoną odpowie-
dzialnością, zgodnie z którym w przypadku utraty kapitału
oraz połowy kapitału zapasowego zarząd ma obowią-
zek zwołać zgromadzenie wspólników celem podjęcia
uchwały co do dalszego istnienia spółki. W odniesieniu
do spółki akcyjnej nie ma nawet i takiego przepisu.

Przedsiębiorcy zwykli byli mówić – trzeba podnieść Przepis ten ma w istocie rzeczy jedynie znaczenie po-
kapitał zakładowy, to dobrz wygląda, banki to lubią, rządkowe i informacyjne. Nie jest oczywiste, czy zarząd
dobrze patrzą na spółki z wysokim kapitałem, chętniej ma obawiać się jakiejkolwiek sankcji w przypadku niewy-
da kredyt. wiązania się z tego obowiązku.

Co więcej, prawnicy w bankach potwierdzali to my-

ślenie. Mówili na przykład – trzeba podwyższyć kapitał
zakładowy żeby zwiększyć kredytową wiarygodność
spółki.

Z tych, bankowych, a może także i z innych źródeł czer-

pało swe życiowe soki owo magiczne myślenie wszech-
obecne na rynku. Mówiło się: to jest dobra, mocna spółka,
zobacz jaki ma wysoki kapitał zakładowy.

Rzecz ciekawa, że każdy z przedsiębiorców – gdy cho-

dziło o jego własną spółkę znakomicie zdawał sobie spra-
wę, że kapitał zakładowy ma się nijak do rzeczywistego
standingu gospodarczego spółki. Natomiast gdy chodzi
o inne spółki łatwo było przekonać siebie samego, że
przecież spółka która ma dwadzieścia milionów kapitału
nie może być „pusta”.

Jak dzisiaj wszyscy to wiedzą – oczywiście, że może być

pusta. Pusta może być spółka z kapitałem 100 milionów,
jak i taka, która ma kapitał minimalny.

Czym jest kapitał zakładowy

Przedstawmy rzecz w możliwie największym uprosz-

czeniu, w radykalnym oderwaniu od wszelkich teore-
tycznych konstruktów.

RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 7

o p u s l e x
Prawo podatkowe

Istnieją też przepisy stojące na straży realnej wartości Poprzednio obowiązujące progi zostały zmniejszone
kapitału i kreujące odpowiedzialność, za zawyżenie war- dziesięciokrotnie.
tości wnoszonego wkładu niepieniężnego. Ale nie o to
tu chodzi – mówimy o kapitale wniesionym w realnej, I tylko brakowi odwagi należy przypisać jak sądzę to, że
rynkowej wartości. Tak wniesiony kapitał zakładowy nie autorzy nowelizacji zawahali się przed powiedzeniem, że
stanowi dla wierzycieli spółki najmniejszej nawet gwarancji kapitał zakładowy w ogólności jest spółce niepotrzebny.
bo z łatwością może się rozpłynąć. Oczywiste pytanie, jakie zadać należy, brzmi: czy dojrze-
wanie do tych wniosków musiało trwać aż tak długo? Czy
rzeczywiście były powody, by świat wiarygodności spółek
Equity – zagadnienie dla obrotu kluczowe – postrzegać należało
przez tyle lat przez pryzmat doskonalenia i umacniania
Na początku mojej działalności adwokackiej związanej „gwarancyjnej funkcji kapitału”, czy też, być może, były
z firmami zagranicznymi zauważyłem, że nikt nie używa dobre powody by zauważyć że tak rozumiany kapitał
w odniesieniu do anglosaskich spółek pojęcia kapitału zakładowy jest przeżytkiem, czy może wręcz - że jest
zakładowego. Używane było natomiast pojęcie equity, niepotrzebny.
którego w owym czasie nie byłem w stanie poprawnie
przetłumaczyć. Wiedziony swoją fiksacją opartą na rodzi- Być może przesłanką owego zawieszenia myślenia twór-
mym systemie dopatrywałem się w tym pojęciu analogii ców prawa w tej sprawie jest to do głębi odczuwane przez
do pojęcia kapitału zakładowego, zakładając, że przecież prawników poczucie sprawczej, najważniejszej, nie zaś
nie może istnieć system spółek, w którym nie ma kapitału – usługowej roli wobec biznesu. Prawnikom często wydaje
zakładowego. się, że to oni właśnie powinni określać podstawowe para-
metry tego świata, nie mówiąc już o biznesie. Ale prawo,
Dopiero w jakiś czas potem zrozumiałem, że pragma- w tym zwłaszcza prawo kodeksowe jest zbyt sztywne
tyczna koncepcja anglosaska nie odnosi pojęć prawa han- i zamknięte by podążać za biznesem. Z tej to przyczyny
dlowego do prawniczych abstraktów, a equity odpowiada pojęcie kapitału zakładowego w jego tradycyjnej postaci
pojęciu kapitału własnego, czyli tego, co spółka naprawdę stało się kamieniem u szyi prawa handlowego.
ma po potrąceniu zobowiązań.
Ostatnio dowiedziałem się, że w początkach poprzedniej
I to rzecz prosta, kapitał własny jest realną – choć prze- dekady przedstawicielstwo Banku Światowego w Polsce
cież też nigdy nie stuprocentowo pewną informacją na postulowało ograniczenie czy też zasadniczą zmianę roli
temat rzeczywistego położenia gospodarczego spółki. kapitału zakładowego w ramach uchylania przeszkód dzia-
łalności gospodarczej. Każdy polski prawnik, który miał do
Oczywiście pojęcie kapitałów własnych jest poję- czynienia ze spółkami anglosaskimi wiedział dobrze, że nie
ciem ekonomicznym i rachunkowym. Jest zmien- używają one „realnego” kapitału zakładowego jako pod-
ne w czasie oraz pozbawione prawniczej ścisłości, stawy swojej działalności. Czyli, że bez owych formalnych
ponieważ zarówno zobowiązania jak i należności spółki zabiegów dotyczących rejestrowanego kapitału zakłado-
podlegają każdorazowo ocenie co do wykonalności wego spółki handlowe mogą się doskonale obyć.
ich ściągalności. Prawnicy niekiedy się temu dziwią,
bo wyceny księgowe potrafią być trochę względne. Jedyne co usprawiedliwia polskich prawników to jedynie
Ale to pojęcia księgowe i rachunkowe okazują się być to, że jest to problem względnie ogólny i typowy dla
o wiele bardziej przydatne dla biznesu, niż spiżowe całego prawa około-niemieckiego i kodeksowego. To
i abstrakcyjne konstrukcje wymyślone przez prawników. właśnie z powodu tej sztywności i zamknięcia przegrało
ono globalną rywalizację z prawem anglosaskim.
Jakby nie patrzeć, pojęcie kapitałów własnych i tak jest
epokowo bardziej przydatne, od fikcyjnego konstruktu Ale to już zupełnie inna historia.
kapitału zakładowego. Praktyka biznesowa dostarcza
dowolną liczbę dowodów na to, że wiarygodność spółki
jest kwestią zmienną w czasie i opartą na zaktualizowanym
stanie finansów spółki. Żadne prawnicze narzędzia nie
dadzą wierzycielom komfortu w kwestii oceny biznesowej
wiarygodności spółki.

Dojrzewanie do wniosku

Wieloletnie wmawianie wszystkim uczestnikom rze-

czywistości gospodarczej znaczenia kapitału zakłado-
wego ostatecznie zamknęło się nowelizacją kodeksu
spółek handlowych, dzięki której progi kapitałowe
wróciły do poziomów pochodzących sprzed ponad michał.tomczak@tomczak.pl
10 lat. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może adwokat, partner w w Kancelarii Tomczak
istnieć mając 5 tys. złotych kapitału, akcyjna – 50 tysięcy. & Partnerzy. Współautor licznych publikacji
z zakresu prawa korporacyjnego, w tym
w zakresie prawa transakcji kapitałowych.

8 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011


Odpowiedzialność
prospektowa
po polsku
Angelina Stokłosa
R
ynek kapitałowy w Polsce funkcjonuje od 1991
roku. Jest relatywnie młody i wciąż znajduje się
w fazie rozwoju. Posiada dostrzegalną specyfikę
uwarunkowaną realiami gospodarczymi, histo-
rycznymi i względami natury geopolitycznej. Od
kilku jednak lat rola warszawskiej giełdy (dalej jako GPW)
jako – do pewnego przynajmniej stopnia – centrum do-
wodzenia polskiego rynku kapitałowego, a co najmniej
jego moderatora, wzrasta i pośród rynków (giełd) krajów
tzw. emerging markets w Europie Środkowo- Wschodniej
i pretenduje ona do miana czempiona.
Systematycznie rośnie także zainteresowanie inwesto-
waniem na rynku regulowanym wśród drobnych inwe-
storów, tzw. portfelowych. Trudno jednak powiedzieć, jak
wygląda stan ich świadomości prawnej oraz znajomość
kultury inwestowania.
Pokutuje w Polsce od lat przekonanie, że na giełdzie
się „gra”. Tak jednak nie jest, a przynajmniej być nie
powinno. Giełda winna być obecnie postrzegana jako
szkoła inwestowania, platforma, na której spotykają się
żądni zysku dawcy kapitału i spółki (emitenci) tego kapitału
poszukujący. Wybór formy inwestowania zależy od indy-
widualnych preferencji i zasobności portfela, uprzednio
zdefiniowanego horyzontu inwestycyjnego oraz awersji
do ryzyka.
Najodważniejsi idą od razu na forex, zafascynowani
finezyjnymi metodami generowania indywidualnego
zysku, najbardziej zachowawczym wystarcza lokata ban-
kowa. Optymalnym rozwiązaniem wydaje się być rynek
regulowany, na który składa się w Polsce rynek giełdowy
c o r p u s l e x
Prawo handlowe
– GPW oraz rynek pozagiełdowy (organizowany przez
BondSpot S.A.).
Z myślą o niecierpliwych i bardziej odważnych powstają
obecnie na całym świecie, także w naszym kraju, plat-
formy inwestowania organizowane w formule alterna-
tywnego systemu obrotu (tzw. ASO, ang. ATS), a zatem
w ramach tzw. obrotu zorganizowanego, ale poza ryn-
kiem regulowanym (w Polsce – rynek akcji NewConnect,
rynek obligacji Catalyst organizowane pod auspicjami
GPW).
Infrastruktura informacyjna
Aby każdy rynek kapitałowy mógł funkcjonować efek-
tywnie i bez zakłóceń, musi istnieć odpowiednio skonstru-
owana infrastruktura prawna, która z jednej strony nałoży
na emitentów szereg obowiązków informacyjnych, tak by
zapewnić egalitaryzację warunków obrotu i stały dostęp
do informacji jako najcenniejszego dobra na rynku (nie
tylko kapitałowym) oraz – z drugiej strony – pozwoli na
sprawne egzekwowanie owych powinności.
Nieskrępowany i powszechny dostęp do informacji
stanowi kluczowy warunek dokonania poprawnej
indywidualnej wyceny walorów przez zainteresowa-
nych inwestorów (a także potencjalnych inwestorów).
Następstwem każdorazowo dokonywanej wyceny
są poszczególne decyzje inwestycyjne.
Od wielu już lat mówi się na świecie o tzw. efektywności
informacyjnej rynku kapitałowego (ang. efficient market
hypothesis). Rynek efektywny informacyjnie to rynek, na
RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 9
c o r p u s l e x
Prawo handlowe
którym zawsze aktualna cena papieru wartościowego
(waloru) odzwierciedla jego rzeczywistą wartość i sta-
nowi refleks ogółu posiadanych o tym papierze i jego
emitencie informacji.
Innymi słowy, zainteresowaniem ze strony inwestora
cieszą się przede wszystkim te instrumenty, których
emitent prowadzi transparentną politykę informacyjną
i dba o relacje inwestorskie. Oczywiste jest, iż rela-
tywnie większym ryzykiem okupiona jest inwestycja
w to, co nieznane, niepewne, mało przejrzyste. Tym
samym niezwykle istotny jest transfer jak największej
liczby danych na rynek.
Mimo permanentnej cyrkulacji tych danych i ciągłego
napływu nowych, na rynkach kapitałowych nieunikniona
jest asymetria informacyjna, przejawiająca się w (infor-
macyjnym) uprzywilejowaniu jej „pierwotnego” posia-
dacza – emitenta-spółki oraz istnieniu strony słabszej,
z deficytem tych informacji - lub co najmniej znajdującej
się w stanie informacyjnej nierównowagi - inwestora
i potencjalnego inwestora. Relacja, jaka ma tutaj miejsce,
przypomina klasyczny układ principal – agent. Niwelowa-
niu tej asymetrii służy w założeniu szereg obowiązków
notyfikacyjnych o charakterze powszechnym, a zatem
takich, którym podlegają wszyscy emitenci.
O czytaniu prospektu
Emitenci na polskim rynku kapitałowym stanowią grupę
niehomogeniczną. Inny jest status tych, których walory
notowane są rynku regulowanym, inny zaś tych z ASO.
Na samej Giełdzie - tzw. Rynku Głównym - także
ma miejsce pewna dychotomizacja, bowiem najsil-
niejsza jest pozycja spółek notowanych na tzw. rynku
oficjalnych notowań (rynku podstawowym), któremu
przeciwstawiany jest rynek równoległy. Odmienny jest
w związku z tym charakter obowiązków notyfikacyjnych,
jakie nakłada się na emitentów.
W praktyce zawsze najwięcej wymaga się od spółek
wchodzących w skład grupy tzw. blue chips. W warunkach
polskich są to spółki wchodzące w skład indeksu WIG20
– to one odznaczają się największą płynnością i najwyższą
kapitalizacją. Najmniej restrykcyjne obowiązki notyfikacyj-
ne występują poza rynkiem regulowanym, najsurowsze
– na giełdzie. Nad ich wypełnianiem czuwa spółka pro-
wadząca dany rynek - przede wszystkim jest to Giełda
Papierów Wartościowych S.A. - oraz – w wypadku rynku
regulowanego – Komisja Nadzoru Finansowego (KNF).
Obowiązki informacyjne emitentów giełdo-
wych mają swoje ustawowe oparcie w ustawie
z dnia 29 lipca 2005 roku o ofercie publicznej
i warunkach wprowadzania instrumentów finanso-
wych do zorganizowanego systemu obrotu oraz
o spółkach publicznych (dalej jako Ustawa o ofercie
publicznej). Dwoista jest natura tych obowiązków.
Charakter „pierwotny”, niekiedy dopuszczeniowy, ma
procedura prospektowa, związana z opracowaniem
i upublicznieniem tzw. prospektu emisyjnego (ewentu-
alnie innego stosownego dokumentu ofertowego, np.
10 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011
memorandum informacyjnego).
Prospekt emisyjny lub ekwiwalentny dokument oferto-
wy - stanowi w założeniu podstawowe źródło informacji
o emitencie i jego papierach wartościowych. Przygotowy-
wany jest w związku z ofertą publiczną lub ubieganiem się
o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym (art. 7
i n. Ustawy o ofercie publicznej).
Kontynuacją tego podstawowego obowiązku notyfika-
cyjnego jest szereg obowiązków związanych z nabyciem
statusu emitenta giełdowego (na rynku regulowanym).
Chodzi o obowiązki tzw. ciągłe – raportowe, realizowane
w postaci publikowania właściwych raportów bieżących
i okresowych oraz obowiązki związane z ujawnianiem
tzw. informacji poufnych (art. 56 i n. Ustawy o ofercie pu-
blicznej w zw. z art. 154 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku
o obrocie instrumentami finansowymi; Dz.U. 2010, Nr
211, poz. 1384).
Ustawodawca wychodzi z założenia, iż nikt
nie zna emitenta lepiej niż on sam. Jest to
prawda, niemniej na uwadze mieć należy,
iż prospekt (w mniejszym stopniu wspomniane me-
morandum) to dokument heterogeniczny treściowo
oraz niezwykle obszerny, toteż w procesie jego
opracowywania emitenta wspiera sztab specjalistów
z różnych dziedzin. Emitent zatrudnia do pracy doradców
– prawnych, inwestycyjnych, finansowych oraz audyto-
rów. Może korzystać z pomocy innych profesjonalnych
podmiotów – w zależności od profilu prowadzonej
działalności, wielkości i wartości oferty (emisji) oraz do-
celowego adresata oferowanych walorów.
Prospekt ma zatem wielu autorów, choć programowo
stanowi wizytówkę emitenta i współdefiniuje jego pozycję
w oczach inwestorów. Pamiętać jednak należy, iż jest to
dokument ofertowy (wymagany przez przepisy prawa),
nie zaś marketingowy, promocyjny, a sposób ukształto-
wania zapisów prospektowych może niekiedy prowadzić
wprost do zawarcia umowy. Dzieje się tak zwłaszcza
wówczas, gdy zasady subskrypcji i przydziału określone
są w ten sposób, iż o przydziale papierów decyduje ko-
lejność złożonych zapisów – „zasada kto pierwszy, ten
lepszy”, co pozwala na uniknięcie problemu ewentualnej
nadsubskrypcji.
Każdorazowo, konstruując swoje portfolio, nale-
ży zapoznać się z treścią całego prospektu (innego
dokumentu ofertowego) oraz wszystkich aneksów
i dostępnych aktualizacji tych dokumentów, także tzw.
informacji korygujących (por. zwł. art. 23 pkt 2 Ustawy
o ofercie publicznej). Dotyczy to zarówno obrotu pier-
wotnego, jak i wtórnego oraz segmentu IPO/SPO. Jest
to warunek niezbędny, by podjąć decyzję inwestycyjną
możliwie racjonalną (choć niepozbawioną ryzyka wkom-
ponowanego ex definitione w proces inwestowania) oraz
by w przyszłości móc skutecznie dochodzić ewentual-
nych roszczeń odszkodowawczych od emitentów lub
ich kooperantów.
Inwestor nie może ograniczyć lektury prospektu wyłącz-
nie do jego podsumowania, które, paradoksalnie, stanowi
pierwszy element prospektowej kompozycji. Jest to istot-

ne, zwłaszcza że odpowiedzialność za podsumowanie
prospektu lub jego tłumaczenie jest łagodniejsza.
Definicja i kształt prawny
Określenie odpowiedzialność prospektowa (posiada swoje
leksykalne odpowiedniki w innych porządkach prawnych,
zwł. ang. prospectus liability, niem. Prospekthaftung) nie
jest sformułowaniem ustawowym i stanowi w istocie
wytwór doktryny i praktyki obrotu.
Zwrot ten należy rozumieć jako określający całokształt
instytucji związanych z odpowiedzialnością cywilną (od-
szkodowawczą) za wady prospektu emisyjnego.
Opracowanie niniejsze dotyczy co prawda – jak wska-
zuje jego tytuł – odpowiedzialności za prospekt emisyjny,
niemniej ustawowa regulacja odpowiedzialności prospek-
towej znajduje zastosowanie także do uproszczonych
dokumentów informacyjnych opracowywanych przez
emitentów na rynku regulowanym, takich, jak memo-
randum informacyjne i inne dokumenty powiązane, opra-
cowywane na potrzeby oferty publicznej lub w ramach
starań o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym
oraz tzw. warunki obrotu.
Odpowiedzialność prospektowa w kształcie nadanym
przez ustawę o ofercie nie aktualizuje się w przypadku
wyrządzenia inwestorowi szkody na skutek zamieszcze-
nia wadliwej informacji w tzw. dokumentach informacyj-
nych opracowywanych na potrzeby rynków działających
w formule ASO. Są to rynki prowadzone poza rynkiem
regulowanym i wobec powyższego aplikacja ustawy
o ofercie jest, co do zasady, wyłączona.
Zgodnie z art. 3 ustawy o ofercie, publiczne propo-
nowanie odpłatnego nabycia papierów wartościowych
może przybrać kształt wyłącznie oferty publicznej,
a zatem oferty (nie jest to oferta w rozumieniu art. 66
kodeksu cywilnego) skierowanej do co najmniej 100 osób
lub do nieoznaczonego adresata. Prospekt, w zależności
od charakteru poszczególnych jego zapisów, może być
uznawany za dokument zawierający ofertę (w rozumieniu
art. 66 kodeksu cywilnego) lub jedynie za zaproszenie do
zawarcia umowy (art. 71 kodeksu cywilnego).
W tym drugim wypadku to dopiero zapisy na papiery
wartościowe (zwłaszcza zapisy na akcje) składane przez
poszczególnych subskrybentów stanowią ofertę, zaś fakt
ich „pozytywnego rozpatrzenia” materializuje się w dniu
przydziału subskrybowanych papierów.
Normatywną podstawą odpowiedzialności prospekto-
wej jest zasadniczo art. 98 ustawy o ofercie. Odczytywany
być on musi łącznie z przepisem art. 22 ust. 4 tej ustawy.
Druga ze wskazanych podstaw prawnych stanowi pewne
novum, jako efekt nowelizacji dokonanej dnia 4 września
2008 roku (Dz.U. Nr 231, poz. 1547).
Od 13 stycznia 2009 roku, kiedy to rzeczony przepis
wszedł w życie, mamy do czynienia z ustawowo wpro-
wadzonym „pentagonalnym” podejściem do zakresowe-
go różnicowania odpowiedzialności podmiotów zaanga-
c o r p u s l e x
Prawo handlowe
żowanych w prace nad prospektem emisyjnym.
Najszerzej, co zrozumiałe, ujęta jest odpowiedzialność
emitenta, który odpowiada za wszelkie informacje za-
mieszczone w prospekcie. Tak surowa odpowiedzialność
nie powinna budzić wątpliwości. Wydaje się jednak, iż
w związku z taką formułą, należy przyjąć, iż emitent
odpowiadać powinien na zasadzie ryzyka. Obecnie nie
wynika to explicite z przepisów, choć wydaje się, że od-
powiedzialność emitenta jako dźwigającego ciężar oferty/
emisji pozwala na stwierdzenie, iż konstrukcyjnie zbliża się
ona do tej surowszej odpowiedzialności, nie powodując
jednak jej niebezpiecznej skrajności i nie kreując odpo-
wiedzialności gwarancyjnej, a zatem takiej, od której
w istocie uwolnić się nie można.
W świetle aktualnej redakcji przepisów nie sposób
jednak przyjąć, iż emitent prawnie odpowiada na zasa-
dzie ryzyka, bowiem zasad odpowiedzialności w prawie
cywilnym nie można domniemywać.
Pozostałe podmioty zaangażowane w prace nad pro-
spektem odpowiadają na zasadzie winy. Ustawodawca
preferencyjnie traktuje potencjalnych poszkodowanych,
bowiem wprowadza ustawowe domniemanie winy.
W praktyce oznacza to, iż inwestor (lub potencjalny
inwestor), który twierdzi, iż poniósł uszczerbek mająt-
kowy spowodowany zamieszczeniem w prospekcie
inkryminowanej informacji, nie musi wykazywać winy
emitenta lub jego kooperantów. Stanowi to daleko
idące ułatwienie na płaszczyźnie dowodowej, cenne dla
poszkodowanego, którego sytuacja „dowodowa” jest
i tak bardzo skomplikowana.
Informacja wadliwa
Informacją w rozumieniu art. 98 oraz 22 ust. 4 Ustawy
o ofercie publicznej jest każdy zapis stanowiący samo-
dzielną jednostkę redakcyjną, dającą się wyodrębnić
intelektualną całość, myśl. Wbrew zgłaszanym niekiedy
w polskiej doktrynie uwagom i wypowiedziom, autorów
na szczęście znajdujących się w awangardzie, informacji
– w świetle przedmiotowej regulacji – nie stanowi pro-
spekt jako całość.
Innymi słowy, prawną doniosłością na potrzeby wy-
kładni wspomnianych przepisów odznacza się każde
uchwytne i dostatecznie istotne uchybienie w dowol-
nej części tekstu stanowiące tzw. oświadczenie wiedzy
(a nie oświadczenie woli!), nie zaś wadliwość dokumentu
o trudnych do określenia in abstracto rozmiarach.
Stanowisko przeciwne było nietrafne już przed no-
welizacją wprowadzającą art. 22 ust. 4. Wydaje się, iż
obecnie całkowicie się dezaktualizuje. Informacja wadliwa
(nie jest to określenie ustawowe) to przede wszystkim
informacja nieprawdziwa, nierzetelna, niekompletna,
a zatem taka, która nie odpowiada prawdzie. Informacją
wadliwą jest jednak także brak informacji, innymi słowy
– jej pominięcie, przemilczenie, niezamieszczenie in-
formacji, która zgodnie z prawem powinna znaleźć się
w dokumencie ofertowym.
RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 11
C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE

Można zasadnie zapytać, skąd emitent ma wiedzieć, co kwestionował kształt i jakość informacji zamieszczonej
zamieścić w takim dokumencie, skoro w ustawie brak w dokumentach ofertowych emitenta.
szczegółowych wskazówek w tym przedmiocie.
Trudności pojawić się muszą, co jasne, na płaszczyźnie
Z pomocą przychodzi prawodawca unijny, który przy- dowodowej. W praktyce zatem przyjąć należy, iż nie tylko
gotował dwa fundamentalne akty, z których obecnie inwestor, ale także potencjalny inwestor – a zatem oso-
w każdym państwie członkowskim obowiązkowo korzysta ba, która nie podjęła jeszcze żadnej decyzji inwestycyjnej
się w procesie opracowywania dokumentów ofertowych a jedynie rozważała inwestycję (z zastrzeżeniem, że to
na potrzeby rynku regulowanego. Chodzi o tzw. dyrekty- dostatecznie udokumentuje) – może dochodzić roszczeń
wę prospektową (dyrektywa PE i Rady nr 2003/71) oraz odszkodowawczych w omawianym trybie.
tzw. rozporządzenie prospektowe (rozporządzenie KE
nr 809/2004). W załącznikach do tego rozporządzenia, W USA i Niemczech wyraźnie wyłączono już możliwość
w postaci tzw. schematów i modułów, wskazano, z jakich dochodzenia roszczeń przez potencjalnych inwestorów,
części składać się ma prospekt oraz jakie informacje mają bowiem zagrażało to stabilności finansowej emitentów
się w nim znaleźć. Informację nadprogramową, której i zalałoby sądy falą często bezzasadnych pozwów.
zamieszczenia prawo nie wymaga, emitent publikuje
zasadniczo na własną odpowiedzialność.
Reżim odpowiedzialności
Gdy mowa o informacji wadliwej, przyjąć należy,
mimo braku wyraźnego wskazania polskiego usta- Z faktu, iż podstawą normatywną odpowiedzialności
wodawcy w tej kwestii, iż nie każda rzeczywiście prospektowej jest art. 98 Ustawy o ofercie publicznej,
wadliwa – w potocznym sensie słowa - informacja nie wynika jeszcze zupełna autonomiczność reżimu tej
zawarta w prospekcie emisyjnym odznacza się prawną odpowiedzialności. Posiłkować się należy ogólnymi zasa-
doniosłością na potrzeby stosowania art. 98 Ustawy dami odpowiedzialności znanymi z kodeksu cywilnego.
o ofercie publicznej. Chodzi o informacje istotne,
a zatem takie, które – jak można zasadnie oczekiwać Ustawa o ofercie w kwestii odpowiedzialności stanowi
– mogłyby mieć lub faktycznie miały wpływ na podjęcie ustawę szczególną (lex specialis) wobec kodeksu, toteż
błędnej, jak się okazało, decyzji inwestycyjnej. stosownej modyfikacji ulega klasyczny kodeksowy reżim
odpowiedzialności, przede wszystkim deliktowej.
Odpowiada to praktyce legislacyjnej państw o dłu-
giej tradycji inwestowania na rynkach kapitałowych. Zgodnie z przeważającym zapatrywaniem w polskiej
Prawodawca federalny USA na przykład wyraź- doktrynie, naruszenie obowiązków prospektowych (a
nie wspomina o “material misrepresentation” oraz zatem powszechnych obowiązków o ustawowej pod-
o “omission of material information”. stawie) stanowi właśnie delikt, a zatem czyn niedozwolony
(art. 415 i n.).
Owa „błędna” decyzja inwestycyjna może mieć różną
postać – tytułem przykładu: inwestor w ogóle nie podjął Tym samym, skarżący podmiot powinien wskazać na
żadnej decyzji albo podjął, ale zainwestował w inne pa- zaistnienie trzech przesłanek aktualizujących obowiązek
piery niż należało, bo emitent stworzył zbyt pochlebny odszkodowawczy, stosownie do akademickiej triady:
obraz samego siebie (zafałszował czy też zniekształcił 1. wystąpienie zdarzenia sprawczego, to jest zamieszczenie
rzeczywistość), albo też inwestor zbył posiadane walory w prospekcie inkryminowanej informacji, (względnie brak
w przekonaniu o słabej kondycji emitenta, zanim dotarła informacji, którą emitent miał obowiązek zamieścić),
do niego informacja korygująca.
2. szkodę, czyli uszczerbek majątkowy inwestora, na
Bogactwo stanów faktycznych jest niewyczerpane. Do- przykład poniesiona strata lub nieuzyskanie korzyści,
chodzić można odszkodowania w przypadku poniesienia których zasadnie oczekiwano oraz
tzw. szkody rzeczywistej oraz utraconych korzyści, zy-
sków, których zasadnie można było oczekiwać na przykład 3. tzw. adekwatny związek przyczynowy między zdarze-
z tytułu nabycia niezwykle „dochodowych” papierów. niem sprawczym a szkodą.

W przypadku uszczerbków majątkowych inwestorów na

Legitymowani czynnie rynku kapitałowym bardzo trudno o precyzyjną wycenę
szkody (jej rozmiaru) oraz o uchwycenie owej adekwatnej
Ustawodawca niezwykle szeroko - i milcząco! - kreśli relacji kauzalnej. W tej kwestii polski ustawodawca nie
krąg podmiotów uprawnionych do dochodzenia roszczeń przewiduje jednak żadnych wskazówek co do uchwy-
w przypadku pojawienia się inkryminowanej informacji. cenia szkody (jej rozmiaru), co czyni rodzimą regulację
W tekście ustawy zrezygnowano właściwie z jakiejkolwiek archaiczną i nieprzystającą do potrzeb obrotu.
„kwantyfikacji” – być może nie do końca trafnie, bowiem
przydałoby się – tak jak ma to miejsce na przykład Nie należy jednak wykluczać sytuacji, w których można
w prawie federalnym USA – kierunkowe wskazanie będzie ustalić wyraźną relację kontraktową, zwłaszcza na
podmiotowe. linii subemitent usługowy – inwestor czy też wprowadza-
jący – inwestor. W tych wypadkach warto dopuścić moż-
De lege lata nie ma bowiem przeszkód, przynajmniej liwość sięgania po reżim odpowiedzialności kontraktowej.
z formalnego punktu widzenia, by dowolny podmiot Wybór podstawy należy do poszkodowanego.

12 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011

 C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE

Legitymowani biernie w ustaleniu wewnętrznej wartości papieru, jako pewnej

stałej, w stosunku do całego rynkowego portfolio. Nosi
Krąg podmiotów, które mogą być pociągnięte do od- ona nazwę Capital Asset Pricing Model (CAPM).
powiedzialności prospektowej, wskazano expressis verbis
w art. 22 ust. 4 ustawy o ofercie. Dodatkowo ustawo- Warto także zorientować się, czy oprócz nas ktoś jeszcze
dawca zdecydował się na zakresowe zróżnicowanie nie poniósł szkody i skompletować grupę co najmniej
odpowiedzialności, specyfikując kto i za jaką dokładnie dziesięciu osób, by wspólnie, w postępowaniu grupowym,
informację ponosi odpowiedzialność. dochodzić swoich praw. Wówczas należy jednak potrak-
tować inkryminowany czyn emitenta lub jego kooperan-
Największa odpowiedzialność ciąży obecnie na zasad- ta jako delikt (jako taki bowiem może być dochodzony
niczym beneficjencie oferty/ emisji, jakim jest emitent. w postępowaniu grupowym).
Podobnie było w okresie poprzedzającym nowelizację.
Surowa odpowiedzialność emitenta, szeroko ukształto-
wana, nie powinna budzić zastrzeżeń. Rekapitulacja

Pozostali kooperanci emitenta odpowiadają jedynie za
te informacje, które ich bezpośrednio dotyczą. Wprowa-
dzający, a zatem właściciel papierów dokonujący oferty
publicznej, odpowiada za dane o nim oraz o dokonywanej
sprzedaży walorów.
Podmiot zabezpieczający odpowiada za informacje
o nim oraz o udzielonym zabezpieczeniu. Subemitent
usługowy ponosi odpowiedzialność za informacje o nim
oraz o dokonywanej przez niego subskrypcji lub sprzedaży
papierów wartościowych.
W końcu, pojawia się niehomogeniczna kategoria pod-
miotów sporządzających informację lub biorących udział
w jej sporządzeniu – każdy z tych podmiotów odpowiada
wyłącznie za tę informację, na której finalny kształt miał
wpływ. W tej grupie kooperantów emitenta znajdują się jego
doradcy prawni, inwestycyjni, finansowi etc. Wydaje się tak-
że, że również biegli rewidenci, którzy w praktyce składają
w dokumentach ofertowych oświadczenia (bezprzed-
miotowe w istocie) o braku odpowiedzialności za jakość
informacji zamieszczonych w prospekcie.
Wszystkie podmioty odpowiadają solidarnie, choć owa
solidarność konstrukcyjnie może budzić wątpliwości
prawników wobec zakresowego zróżnicowania odpo-
wiedzialności, o którym mowa powyżej.
Skarżyć czy nie skarżyć?
To zależy. Odpowiedź na to pytanie wymaga ustalenia
kilku istotnych faktów.
Wreszcie, zadbać należy o to, by w sądach zasiadały
Po pierwsze, chodzi o wartość i poszczególne kompo- osoby kompetentne, bowiem w Polsce wciąż brakuje spe-
nenty posiadanego już portfolio i stosunek poniesionego cjalistów zajmujących się prawem rynku kapitałowego.
uszczerbku do ogólnej wartości portfela. Po drugie, na-
leży ustalić, na ile poważna była szkoda, zidentyfikować
zdarzenie sprawcze i adekwatny związek przyczynowy
między tym zdarzeniem a poniesioną szkodą (art. 361 §
2 kodeksu cywilnego).
Dla prawników i sądów polskich, które jak dotąd nie
zmierzyły się z problemem odpowiedzialności prospek-
towej, ważne jest, by zrozumieć mechanizm (zasady) tej
odpowiedzialności. Oczekiwać należy, iż w miarę rozwoju
rynku i popularyzacji tej formy inwestowania wśród tzw.
inwestorów portfelowych do sądów zaczną napływać
pozwy o odszkodowanie wnoszone na podstawie art.
98 Ustawy o ofercie publicznej.
Jak dotąd polska praktyka nie zna takiego przypadku.
Przyczyn tego stanu rzeczy należy upatrywać na różnych
płaszczyznach.
Po pierwsze, chodzi o świadomość inwestorów
i ich znajomość prawa oraz wiarę (a właściwie jej brak)
w potencjalne powodzenie akcji odszkodowawczej.
Po drugie, przeszkodą do lipca 2010 roku, był w prawie
polskim brak – popularnych w wielu państwach na świecie
– pozwów zbiorowych i tzw. postępowań grupowych
(ang. class actions, niem. Sammelnklage).
Trzecią zasadniczą ułomnością systemu dochodzenia
roszczeń przez poszkodowanych inwestorów jest skom-
plikowana procedura dowodowa i potrzeba posiłkowania
się specjalistycznymi narzędziami na potrzeby ustalania
rozmiaru poniesionego uszczerbku, co czyni cały proces
czasochłonnym, kapitałochłonnym i złożonym. Brak w
praktyce (sądowej) powództw cywilnych wnoszonych w
trybie art. 98 Ustawy o ofercie publicznej wbrew pozo-
rom wcale nie musi zatem świadczyć dobrze o emitentach
i jakości upublicznianych przez nich informacji.

Ustalenie wysokości poniesionego na rynku kapitałowym angelina.stoklosa@tomczak.pl

uszczerbku, który z reguły objawia się spadkiem kursu Angelina Stokłosa ukończyła studia w roku
posiadanych walorów, jest zadaniem najtrudniejszym. 2010, zamierza zajmować się problematyką
obrotu publicznego, przygotowuje też pracę
W praktyce, na rozwiniętych rynkach kapitałowych, in- doktorską pod kierunkiem prof. Wojciecha
westor korzysta z dość już popularnej metody analitycznej Kocota, na temat pojęcia interesu spółki
znanej finansom behawioralnym. To metoda pomocna publicznej.

RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 13

C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE
Jakub Pietrasik
Pozwany w sporze
z zaskarżenia uchwały
Problematyka legitymacji biernej oraz
reprezentacji w sporach dotyczących
zaskarżania uchwał zgromadzenia
wspólników spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością lub walnego
zgromadzenia spółki akcyjnej zawiera
w sobie dwa podstawowe aspekty.
Po pierwsze, wymaga analizy kwestia
tego, kto jest pozwanym w sporze
z zaskarżenia uchwały i na jakich zasadach
osoba ta (lub podmiot) uczestniczy
w procesie sądowym.
Po drugie, odpowiedzi wymaga kluczowe
pytanie, czy po stronie pozwanego może
wystąpić więcej niż jeden podmiot.
Doniosłość praktyczna tych zagadnień
jest bowiem bardzo istotna.
14 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011
Reprezentacja pozwanej spółki
Kodeks spółek handlowych w artykułach 253 i 426
wskazuje, iż pozwanym w sprawie uchylenia lub stwier-
dzenia nieważności uchwały zgromadzenia wspólników
lub walnego zgromadzenia akcjonariuszy jest spółka.
Reprezentantem pozwanej spółki jest zarząd, jeżeli na
mocy uchwały zgromadzenia nie został ustanowiony
w tym celu specjalny pełnomocnik. Dodatkowo, w sy-
tuacji, gdy zarząd nie może działać, a pełnomocnik nie
został powołany, dla reprezentacji spółki właściwy jest
kurator wyznaczony przez sąd.
Kodeks spółek handlowych
Art. 253
§ 1. W sporze dotyczącym uchylenia lub stwierdzenia
nieważności uchwały wspólników pozwaną spółkę re-
prezentuje zarząd, jeżeli na mocy uchwały wspólników
nie został ustanowiony w tym celu pełnomocnik.
§ 2. Jeżeli zarząd nie może działać za spółkę, a brak
jest uchwały wspólników o ustanowieniu pełnomoc-
nika, sąd właściwy do rozstrzygnięcia powództwa
wyznacza kuratora spółki.
Art. 426
§ 1. W sporze dotyczącym uchylenia lub stwierdzenia
nieważności uchwały walnego zgromadzenia pozwaną
spółkę reprezentuje zarząd, jeżeli na mocy uchwały
walnego zgromadzenia nie został ustanowiony w tym
celu pełnomocnik.
§ 2. Jeżeli zarząd nie może działać za spółkę, a brak jest
uchwały walnego zgromadzenia o ustanowieniu pełno-
mocnika, sąd właściwy do rozstrzygnięcia powództwa
wyznacza kuratora spółki.

Należy zatem stwierdzić, iż przepisy Kodeksu tworzą
swoistą hierarchię podmiotów uprawnionych do re-
prezentacji pozwanej spółki w sporze korporacyjnym
dotyczącym zaskarżenia uchwały zgromadzenia. Przede
wszystkim do działania uprawniony jest pełnomocnik
powoływany uchwałą zgromadzenia wspólników.
W razie braku pełnomocnika, w imieniu spółki występuje
zarząd, zgodnie z klasyczną teorią organów wyrażoną
w art. 38 Kodeksu cywilnego. W trzeciej kolejności
właściwy jest kurator, jednakże tylko wtedy, gdy nie ma
ustanowionego pełnomocnika, a zarząd nie może działać
za spółkę.
W ramach powyższej hierarchii problematyczna wyda-
je się konstrukcja pełnomocnika powołanego w drodze
uchwały walnego zgromadzenia. Przede wszystkim
przedmiotowe pełnomocnictwo/umocowanie należy
odróżnić od klasycznej koncepcji pełnomocnika wy-
nikającej z przepisów Kodeksu cywilnego. Tutaj mamy
bowiem do czynienia z powołaniem pełnomocnika przez
zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie
akcjonariuszy, a nie zgodnie z zasadami reprezentacji
spółki – przez zarząd. Jest to więc konstrukcja prawna
całkowicie odmienna od konstrukcji cywilistycznej.
Oprócz źródła umocowania, dla pełnomocnika korpo-
racyjnego charakterystyczny jest także ograniczony zakres
przedmiotowy umocowania – jest on uprawniony wy-
łącznie do reprezentowania spółki w sporach dotyczą-
cych uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały,
bez możliwości rozciągnięcia swoich kompetencji
na inne czynności.
Członek zarządu pełnomocnikiem
korporacyjnym
Kodeks spółek handlowych nie przesądza, kto może
być ustanowiony pełnomocnikiem korporacyjnym spółki.
W oparciu o rozbieżności panujące w doktrynie doty-
czące „cywilnego” pełnomocnictwa oraz prokury pojawia
się, więc zasadnicze pytanie, czy pełnomocnikiem spółki
powołanym przez walne zgromadzenie może być jeden
z członków jej zarządu.
Należy rozróżnić tu dwie sytuacje.
Przede wszystkim nie powinno budzić wątpliwo-
ści, iż jeśli zarząd, jako całość może działać za spółkę,
pełnomocnikiem spółki może być również członek
tego zarządu. Skoro bowiem zarząd może działać
in corpore, to nie ma przeciwwskazań do umocowania
jednego z członków zarządu do działania w pojedynkę
w charakterze pełnomocnika. Sprawa była jeszcze parę
lat temu w pewnym stopniu kontrowersyjna w praktyce,
teraz już jednak kontrowersyjna nie jest.
Sytuacja komplikuje się gdy zarząd nie może dzia-
łać za spółkę. Należy przyjąć, że powołanie kuratora,
jako ostatniego w hierarchii podmiotu uprawnionego
do reprezentowania spółki jest jak najbardziej celowe.
Niniejszym, jeśli zarząd in corpore nie może działać za
spółkę, to również jeden z jego członków nie może być
ustanowiony pełnomocnikiem spółki, a sąd powinien po-
C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE
wołać kuratora. Takie założenie jest zgodne z duchem
omawianego przepisu.
Niemożność działania przez zarząd
Niemożność działania przez zarząd występuje w dwóch
sytuacjach. Po pierwsze, gdy z powództwem o uchylenie
albo stwierdzenie nieważności uchwały wystąpił zarząd,
jako organ, albo po drugie, gdy z powództwem wystąpił
któryś z członków zarządu indywidualnie.
Bez wątpienia niedopuszczalna jest sytuacja, w której za-
rząd in corpore występowałby w sporze jednocześnie jako
strona powodowa i reprezentant pozwanej spółki. Nato-
miast, gdy z pozwem występuje tylko jeden z członków
wieloosobowego zarządu, kwestia niemożności działania
przez cały zarząd nie jest już tak jednoznaczna.
W doktrynie prezentowany jest niekiedy pogląd, zgod-
nie z którym taki właśnie stan faktyczny jest dopuszczalny,
jeżeli zarząd jako reprezentant pozwanej spółki może
działać bez uczestnictwa członka będącego powodem.
Wówczas, wobec generalnej możności działania zarzą-
du, dopuszczalne byłoby wyznaczenie na pełnomocnika
jednego z jego członków.
Niemniej jednak wydaje się, że powyższe stanowisko
należy zdecydowanie odrzucić. Trudno bowiem uznać
możność działania zarządu w sytuacji, w której jeden
członek zarządu występowałby przeciwko innemu
członkowi tego samego przecież organu. Wywołałoby
to swoisty rozłam w ramach zarządu, który przecież jako
całość jest uprawniony i zobowiązany do reprezentowa-
nia spółki.
Co więcej, członek zarządu będący powodem
miałby duży wpływ na działalność tych innych
członków zarządu występujących po drugiej stronie
w procesie. W praktyce bowiem najprawdopodobniej wy-
znaczenie jednego albo dwóch członków zarządu odpo-
wiedzialnych za reprezentowanie spółki przed sądem na-
stąpiłoby w drodze uchwały. W głosowaniu nad tą uchwałą
brałby jednak udział członek zarządu – powód. Wobec
tego nie wchodzi w grę reprezentowanie spółki w charak-
terze pełnomocnika przez członka zarządu w sprawach
z zarządem działającym jako organ lub z innym członkiem
zarządu występującym jako powód.
Kto po stronie pozwanej
Kolejnym, doniosłym praktycznie problemem jest
kwestia tego, kto ma prawo występować po stronie po-
zwanej w sporze z zaskarżenia uchwały zgromadzenia
wspólników.
Posłużymy się tu przykładem. Otóż pewien inwestor zde-
cydował się zainwestować dużą sumę pieniędzy w spółkę
akcyjną z zamiarem rozwinięcia jej działalności i ewentu-
alnego przyszłego jej przejecia i wprowadzenia na giełdę.
Inwestor porozumiał się z akcjonariuszami tejże spółki,
przeprowadzono podwyższenie kapitału zakładowego
z wyłączeniem prawa poboru i w wyniku tego procesu
RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 15
c o r p u s l e x
prawo handlowe

inwestor stał się akcjonariuszem spółki posiadającym wód) oraz pozwana spółka. Samo postępowanie dotyczy
5 procentowy pakiet akcji. jednak bezpośrednio jego sytuacji prawnej i finansowej.

Jednakże uchwała o podwyższeniu kapitału zakłado-
wego została zaskarżona do sądu w trybie art. 425 §1
Kodeksu spółek handlowych, a następnie przedmio-
towe powództwo zostało uwzględnione. Tym samym
uchwała podwyższeniowa została uznana za nieważną,
a inwestor automatycznie przestał być akcjonariuszem.
Czy zatem inwestor powinien brać udział w postę-
powaniu sądowym w przedmiocie uchylenia uchwały?
Czy powinien być w ogóle o nim poinformowany? Czy
powinien mieć wpływ na jego przebieg? Czy powinien
dysponować środkami obrony przed niekorzystnym dla
niego uchyleniem uchwały?

Co prawda pieniądze zainwestowane w akcje zostały Odpowiedzi na powyższe pytania mają bardzo duże
mu zwrócone, jednakże jego samego pozbawiono statusu znaczenie praktyczne, zwłaszcza wobec faktu, iż wyrok
akcjonariusza oraz potencjalnych zysków z inwestycji, czy uchylający lub stwierdzający nieważność uchwały korzysta
to wynikających z ewentualnej przyszłej dywidendy jaką z przymiotu rozszerzonej prawomocności.
mógłby osiągnąć zachowując status akcjonariusza, czy też
z jakichkolwiek innych działań, które mógłby poczynić nie
inwestując kapitału w akcje a obracać nimi na normalnych Rozszerzona prawomocność
zasadach.
Akcjonariusz niebiorący udziału w postępowaniu
I tutaj pojawia się szereg wątpliwości. Otóż przykła- w przedmiocie stwierdzenia nieważności lub uchylenia
dowy inwestor nie jest stroną postępowania sądowego uchwały jest związany wyrokiem sądu w tej materii.
w przedmiocie zaskarżenia uchwały, gdyż w charakterze Wynika to z Kodeksu spółek handlowych, który stanowi
stron występują wyłącznie: podmiot legitymowany (po- w art. 254 §1 oraz art. 427 §1, iż wyrok sądu uchylający
uchwałę zgromadzenia lub stwierdzający jej nieważność
ma moc obowiązującą w stosunkach między spółką
a wszystkimi jej wspólnikami/akcjonariuszami oraz między
spółką a członkami organów spółki.

Kodeksu spółek handlowych

Art. 254
§ 1. Prawomocny wyrok uchylający uchwałę ma
moc obowiązującą w stosunkach między spółką
a wszystkimi wspólnikami oraz w stosunkach
między spółką a członkami organów spółki.

Art. 427
§ 1. Prawomocny wyrok uchylający uchwałę ma
moc obowiązującą w stosunkach między spółką
a wszystkimi akcjonariuszami oraz między spółką
a członkami organów spółki.

Zatem Kodeks spółek handlowych wprowadza zasadę

rozszerzonej prawomocności materialnej wyroku uchyla-
jącego lub stwierdzającego nieważność uchwały, zgodnie
z którą wyrok formalnie zapadły w sprawie pomiędzy np.
akcjonariuszem a spółką odnosi skutek również w stosun-
ku do innych podmiotów.

Wyrok taki stanowi wypadek w ustawie przewidziany,

o których mowa w art. 365 §1 Kodeksu postępowa-
nia cywilnego („Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko
strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz
inne organy państwowe i organy administracji publicz-
nej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także
inne osoby”). Są nim związane nie tylko osoby będą-
ce stronami postępowania sensu stricto, ale również
inne osoby – wspólnicy lub akcjonariusze oraz organy
i ich członkowie nie biorący udziału w postępowaniu
sądowym.

16 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011

 C o r p u s l e x
prawo handlowe

A zatem, mimo iż sprawa toczy się np. pomiędzy ak- dla swej ważności ustawowo wymagają podjęcia stosownej
cjonariuszem a spółką, to jej wynik wpływa również na uchwały zgromadzenia wspólników lub walnego zgroma-
bardzo niekiedy znaczne interesy innych akcjonariuszy. dzenia, a zatem są objęte hipotezą art. 17 §1 Kodeksu
spółek handlowych.
Ochrona kontrahentów
Art. 76. Kodeksu postępowania
Niejako obok powyższego należy przypomnieć, iż cywilnego
zgodnie z art. 254 §2 oraz art. 427 §2 Kodeksu spółek
handlowych w przypadkach, w których ważność czynno- Kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została
ści dokonywanych przez spółkę jest zależna od uchwały rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może
zgromadzenia, uchylenie oraz stwierdzenie nieważności w każdym stanie sprawy aż do zamknięcia rozprawy
takiej uchwały nie ma skutku wobec osób trzecich dzia- w drugiej instancji przystąpić do tej strony (interwencja
łających w dobrej wierze.
uboczna).
Przepis ten potwierdza omówioną powyżej rozszerzo-
ną prawomocność wyroku wobec kontrahentów spółki Powyższe znajduje potwierdzenie w wyroku Sądu Naj-
akcyjnej, wprowadzając jeden bardzo ważny warunek wyższego z dnia 26 czerwca 2008 roku (sygnatura akt III
wstępny. Otóż uzależnia on związanie osób trzecich CSK 49/08): „Ustawodawca ograniczył zakres zastosowania
wyrokiem uchylającym uchwałę (a tym samym – wy- art. 427 §2 k.s.h. do uchwał objętych hipotezą art. 17 §1
rokiem unieważniającym zawarte umowy) od ich złej k.s.h. Gdyby było inaczej, treść art. 427 §2 k.s.h. ogranicza-
wiary, co oznacza, że w przypadku osób działających łaby się do ogólnego stwierdzenia, że uchylenie lub stwier-
w dobrej wierze (tzn. gdy nie można im zarzucić działania dzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia nie ma
umyślnego lub niedbalstwa) wyrok uchylający lub stwier- wpływu na ważność czynności prawnych dokonanych przez
dzający nieważność uchwały jest bezskuteczny, a zawarte spółkę z osobami trzecimi działającymi w dobrej wierze”.
transakcje są ważne.
Tym samym rozszerzona prawomocność wyroków
Zatem rozszerzona prawomocność jest w omawianym uchylających lub stwierdzających nieważność uchwały
przepisie zasadą, która została istotnie ograniczona, stano- dotyczy tylko czynności, które są uzależnione od uchwały
wiąc tym samym doniosły instrument ochrony kontrahen- zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia akcjo-
tów działających przy zachowaniu należytej staranności. nariuszy, a uzależnienie to wynika wprost z Kodeksu spółek
handlowych, a nie z umowy lub statutu spółki.
Niezależnie od powyższego należy dodać, że art. 254 §2
oraz art. 427 §2 Kodeksu spółek handlowych ustanawia-
ją jeszcze jedno ograniczenie rozszerzonej skuteczności Interwencja uboczna
wyroków uchylających lub stwierdzających nieważność
uchwał wobec osób trzecich działających w dobrej wierze. Polskie prawo zawiera instrument, za pomocą którego
Przepisy te odnoszą się bowiem wyłącznie do tej kategorii ów niekorzystny stan opisany powyżej, tj. brak uczest-
czynności prawnych dokonywanych przez spółkę, które nictwa w postępowaniu sądowym podmiotu zaintere-

RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 17

c o r p u s l e x
prawo handlowe

sowanego, a co za tym idzie – bardzo dotkliwy skutek
w postaci rozszerzonej prawomocności, może zostać
wyeliminowany, tj. instytucję interwencji ubocznej. Art.
76 Kodeksu postępowania cywilnego stanowi, iż „Kto ma
interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na
korzyść jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy aż
do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji przystąpić do tej
strony (interwencja uboczna)”.
ochrony interesów inwestora jest problem informacyjny,
odnoszący się przede wszystkim do spółek prywatnych
(nie notowanych na rynku giełdowym). W Kodeksie spół-
ek handlowych nie ma żadnego przepisu, który nakładałby
na spółkę obowiązek informowania swoich wspólników
lub akcjonariuszy o wytoczeniu przez jakikolwiek podmiot
legitymowany powództwa o uchylenie lub stwierdzenie
nieważności uchwały.

Interwencja uboczna jest wykorzystywana wtedy, gdy De facto spór sądowy może toczyć się pomiędzy powo-
danej osobie, nie będącej stroną danego postępowania, dem a spółką, natomiast inni wspólnicy lub akcjonariusze
nie jest obojętne jego końcowe rozstrzygnięcie – osoba mogą nawet nie wiedzieć o postępowaniu – zwłaszcza
ta może wstąpić do procesu obok jednej ze stron oraz w dużych spółkach akcyjnych, gdzie akcjonariat może być
współdziałać z nią w obronie praw, które są przedmiotem bardzo rozdrobniony.
procesu.
Niestety, powyższej niedogodności nie rozwiązują np.
W ten sposób interwenient uboczny pośrednio broni przepisy art. 428 i 429 Kodeksu spółek handlowych, które
również swojej sytuacji prawnej, na którą może wpłynąć co prawda nakładają na zarząd spółki obowiązek udzie-
wygranie lub przegranie procesu przez stronę. lenia informacji dotyczących spółki, jednakże uzależniają
to od wystąpienia przez akcjonariusza ze stosownym
Odnosząc się do naszego przykładu, inwestor, wnioskiem.
jako osoba żywo zainteresowana przebiegiem
i końcowym rozstrzygnięciem procesu w przed- Opisanemu powyżej problemowi można bardzo łatwo
miocie uchylenia uchwały o podwyższeniu kapitału zaradzić wprowadzając do umowy lub statutu spółki
zakładowego, ma pełne prawo wstąpić do postępowa- zapis nakładający obowiązek umieszczania informacji
nia w charakterze interwenienta ubocznego. Co więcej, o zaskarżeniu uchwały na stronie internetowej spółki.
spełnia on podstawowy warunek wstąpienia, gdyż posiada Wówczas interesy wszystkich udziałowców byłyby chro-
uzasadniony interes prawny – wynik procesu oddziałuje nione w sposób wystarczający, a przystąpienie do sprawy
bowiem bezpośrednio na zakres jego praw i obowiązków, w charakterze interwenienta ubocznego byłoby zdecy-
od niego zależy przecież to, czy utrzyma status akcjona- dowanie łatwiejsze.
riusza spółki.

Podkreślenia wymaga fakt, iż interwenient uboczny Konkluzja

nie jest stroną procesu, może natomiast dokonywać Problematyka legitymacji biernej, prawidłowej repre-
wszelkich czynności procesowych dopuszczalnych zentacji w sporze z zaskarżenia uchwały oraz koncepcja
według stanu sprawy, które jednak nie mogą być rozszerzonej skuteczności wyroków uchylających lub
sprzeczne z oświadczeniami strony, do której przystąpił stwierdzających nieważność uchwały mają ogromne
(w naszym przykładzie będzie to spółka). znaczenie praktyczne. Zagadnienia te dotykają bowiem
wprost interesów, w tym finansowych, udziałowców
Pozycja interwenienta w sprawie ma charakter pomoc- spółek kapitałowych.
nika oraz kontrolera strony. Interwenient współdziała
bowiem ze spółką, tym samym zwiększając szanse Jednocześnie niezwykle ważne jest, aby wykorzystywać
wygrania procesu. Z drugiej strony interwenient kon- instytucje prawne chroniące interesy wspólników lub ak-
troluje, czy spółka prowadzi należytą obronę, czy cjonariuszy.
zgłasza wszystkie przysługujące jej zarzuty oraz czy
podejmuje inne odpowiednie środki zmierzające do Wydaje się, że dwa zaprezentowane powyżej narzę-
wygranej. Po wstąpieniu do sprawy interwenientowi, dzia prawne – ochrona kontrahentów spółki działających
tak jak stronie, doręcza się zawiadomienia o terminach w dobrej wierze oraz interwencja uboczna - są wystarcza-
i posiedzeniach sądowych, oraz orzeczenia zapadłe jące i powinny w pełni zaspokoić potrzeby udziałowców,
w sprawie. Dodatkowo, za zgodą stron, interwenient których pozycja jest chroniona, pomimo iż nie występują
może wejść na miejsce strony, do której przystąpił, gdyż oni w charakterze strony w toku procesu.
to właśnie jemu będzie bardziej zależało na osiągnięciu
danego rozstrzygnięcia sprawy niż pozwanej spółce.

Wydaje się zatem, że konstrukcja prawna przewidziana

w art. 76 Kodeksu postępowania cywilnego w sposób
odpowiedni chroni inwestora i stanowi wystarczający
instrument dbania o jego interesy.
jakub.pietrasik@tomczak.pl
prawnik, aplikant radcowski przy Okręgowej
Problem informacyjny Izbie Radców Prawnych
w Warszawie; zajmuje się prawem
Niemniej jednak, bazując wciąż na przykładzie zapre- materialnym cywilnym i handlowym oraz
zentowanym powyżej, dużym problemem dotyczącym prawem procesowym.

18 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011


Anna Majerek
Odpowiedzialność
organizatorów imprez
Polskie prawo precyzyjnie określa
obowiązki organizatorów imprez
masowych, na przykład dużych koncertów
na stadionach lub wydarzeń sportowych
w zakresie bezpieczeństwa, co
uregulowane zostało w Ustawie z dnia
20 marca 2009 roku o bezpieczeństwie
imprez masowych. Natomiast
nie znajdziemy w polskim prawie
szczegółowych regulacji dotyczących
standardów bezpieczeństwa, jakie
powinny być zapewnione w zwykłej
dyskotece, klubie lub pubie. W sytuacji
zatem, gdy na przykład w dyskotece
dojdzie do wypadku duże wątpliwości
może budzić kwestia, czy właścicielowi
takiego lokalu można przypisać winę za
zdarzenie, które miało w nim miejsce.
L e x c i v i l i s
prawo cywilne
Restauracja i dyskoteka
Powyższy problem by przedmiotem orzeczenia Sądu
Najwyższego z dnia 2 grudnia 2003 roku (sygn. akt, III CK
430/03). Sprawa dotyczyła odpowiedzialności właścicieli
dużego lokalu gastronomiczno-rozrywkowego, składają-
cego się z restauracji i dyskoteki, za szkodę wyrządzoną
jednemu z uczestników imprezy przez inną osobę uczest-
niczącą w zabawie, której tożsamości nie udało się ustalić.
Mężczyzna został pobity, w wyniku czego doznał między
innymi uszkodzenia gałki ocznej oraz innych poważnych
obrażeń ciała.
Gdyby poszkodowany wiedział kim był sprawca zdarze-
nia, wówczas mogłby bezpośrednio przeciwko tej osobie
wystąpić z roszczeniem o odszkodowanie na podstawie
art. 415 Kodeksu cywilnego.
Ponieważ sprawca pobicia był jednak nieznany, po-
szkodowany wystąpił przeciwko właścicielom lokalu.
Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za zasadne
wskazując, że właścicielom lokalu można przypisać
winę na podstawie art. 415 Kodeksu. W uzasadnieniu
stwierdził, że dopuścili się oni szeregu zaniedbań do-
tyczących bezpieczeństwa przy prowadzeniu lokalu
i organizacji imprezy, dlatego uznał, że można przypi-
sać im winę za uszczerbek na zdrowiu, który poniósł
powód.
W szczególności Sąd wskazał, że w lokalu nie zainsta-
lowano urządzeń monitorujących, nie wprowadzono
zakazu przenoszenia szklanych naczyń do sali tanecznej
z innych pomieszczeń, osoby mające sprawować pieczę
RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 19
l e x c i v i l i s
prawo cywilne

nad bezpieczeństwem lokalu- ochroniarze, nie byli od-
powiednio oznakowani, a ich liczba była zbyt mała.
W związku z tym, sąd pierwszej instancji uznał zasad-
ność roszczenia poszkodowanego i zasądził na jego rzecz
odszkodowanie od właścicieli dyskoteki, takie stanowi-
sko poparł również sąd drugiej instancji. Jednak pozwani
złożyli w tej sprawie skargę kasacyjną.
Z uwagi na to, że sytuacje takie jak ta zdarzają się
stosunkowo często, warto przyjrzeć się zarzutom po-
zwanych, jak również argumentacji Sądu Najwyższego
w tej sprawie.
zgodnie z zasadami rozsądku należałoby zamontować
monitoring, aby zminimalizować możliwość wystę-
powania niebezpiecznych incydentów oraz zwiększyć
prawdopodobieństwo, że sprawcy takich zajść zostaną
wykryci.
Przyjęcie takiego postulatu - który zresztą nie ma żadnego
oparcia w przepisach - nie daje nam jednak w gruncie rzeczy
odpowiedzi na wiele praktycznych pytań, w szczególności :
w jak dużym lokalu zgodnie z zasadami rozsądku, na-
leżałoby zainstalować kamery oraz ile ich powinno
być. Podobnie, szereg wątpliwości dotyczy zatrudniania
w takich miejscach tzw. ochroniarzy.

Powstają wątpliwości: jak wielu tego typu pracowników

O źródłach obowiązku
Aby przypisać komukolwiek odpowiedzialność na
podstawie art. 415 Kodeksu cywilnego konieczne jest
udowodnienie trzech przesłanek odpowiedzialności
odszkodowawczej: zaistnienia czynu niedozwolonego,
wystąpienia szkody oraz adekwatnego związku przyczy-
nowego między takim czynem a szkodą.
W opisanej sprawie pozwani, czyli właściciele dyskote-
ki twierdzili, że nie dopuścili się czynu niedozwolonego,
wskazując, że przepisy prawa nie nakładały na nich, jako
na osoby prowadzące dyskotekę, żadnych szczególnych
obowiązków w zakresie bezpieczeństwa dotyczących
w szczególności monitoringu pomieszczeń czy liczby
personelu.
Warto wskazać, że odmienne w tej kwestii było stano-
wisko sądu pierwszej i drugiej instancji, które powołując
się także na ugruntowane stanowisko literatury na ten
temat, zgodnie argumentowały, że czynem bezprawnym
w świetle art. 415 jest czyn nie tylko niezgodny z przepi-
sami prawa, ale również sprzeczny z zasadami współżycia
społecznego i regułami rozsądku.
powinno zostać zatrudnionych w konkretnym lokalu, czy
powinni być w określony sposób oznaczeni a jeśli tak,
to w jaki oraz czy osoby te powinny posiadać licencję
zawodową.
Wydaje się, że do ochrony imprezy mogą być za-
trudniane osoby nieposiadające licencji (tak też SN
w wyroku z dnia 18 stycznia 2008 roku, sygn. akt. VCSK
353/07). Odpowiedź ta implikuje jednak kolejne pytanie
co do obowiązków, jakie na takie osoby, nieposiadające
odpowiedniego przeszkolenia, mogą nałożyć właściciele
lokali.
Wątpliwości zresztą można mnożyć: czy należy
przeszukiwać gości wchodzących na dyskotekę pod
kątem wnoszonych przez nich przedmiotów, które
mogą okazać się niebezpiecznie, jak ocenić kwestię
sprzedaży napojów w szklankach w pomieszczeniach,
w których uczestnicy zabawy tańczą oraz wiele innych.

Z takim pojęciem bezprawności, niezmiernie już

ugruntowanym w polskiej cywilistyce, nie zamierzam
polemizować. Zgadzam się, że w prawie cywilnym,
które powinno jak najściślej odpowiadać zmieniającej
się rzeczywistości, konieczny jest pewien margines „nie-
dookreśloności”, a idea obwarowania szczegółowymi re-
gulacjami prawnymi każdego rodzaju działalności gospo-
darczej, czy jeszcze ogólniej mówiąc każdej działalności
ludzkiej, jest postulatem niebezpiecznym i niemożliwym
do zrealizowania. Jednak warto zastanowić się nad prak-
tycznymi problemami, które mogą powstać w obrocie
w związku z tą materią.

Treść obowiązków

Powracając zatem do przytoczonej sprawy, warto zasta-

nowić się, jakie środki bezpieczeństwa powinni zastoso-
wać właściciele dyskoteki, aby można było uznać, że nie
można przypisać im winy za własny czyn na podstawie
art. 415 Kodeksu.

Oczywiście możemy stwierdzić, że w dużym lokalu roz-

rywkowym, a zwłaszcza w takim miejscu jak dyskoteka,

20 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011

 L e x c i v i l i s
prawo cywilne

Niekoniecznie adekwatny W prawie niemieckim, podobnie jak w Polsce, uznaje

się, że istnieją w społeczeństwie pewne powszechnie
Jako, że jedną z przesłanek odpowiedzialności za czyn obowiązujące normy zachowań, np. zagwarantowania
niedozwolony jest udowodnienie, że między czynem odpowiednich standardów bezpieczeństwa przy or-
a szkodą musi istniećadekwatny związek przyczynowo ganizowaniu imprez, które nie muszą być określone
- skutkowy to pomiędzy ewentualnymi zaniedbaniami w ustawie, a ich naruszenie umożliwia pociągnięcie osób
właścicieli lokali rozrywkowych, a szkodą, której do- organizujących takie zabawy do odpowiedzialności z tytułu
znała określona osoba musi istnieć adekwatny związek czynu niedozwolonego (odpowiedzialność deliktowa).
przyczynowy. Zatem, powracając do rozważań dotyczą-
cych odpowiedzialności właścicieli dyskotek czy klubów Natomiast w prawie francuskim uznaje się, że obowiązek
za zajścia, które miały w nich miejsce, należy stwierdzić, organizatorów imprez do zapewnienia ich uczestnikom
że poszkodowany powinien udowodnić, że gdyby bezpieczeństwa wynika z zawarcia samej umowy doty-
w lokalu zastosowano odpowiednie środki bezpieczeń- czącej uczestnictwa w takim wydarzeniu, której jednym
stwa, nie doznałby on uszczerbku na swoim zdrowiu. Jak z nieodłącznych elementów, (który nie musi być w niej
łatwo się domyślić, udowodnienie takiego powiązania wprost wyrażony) jest właśnie zagwarantowanie im bez-
między tymi faktami nie jest rzeczą łatwą. piecznej zabawy.

Nie wnikając zbytnio w analizę wewnętrznych motywacji Zatem, niedopełnienie tego obowiązku będzie sta-
i przeżyć uczestników bójek oraz zatargów w dysko- nowić naruszenie umowy, a więc będzie skutkowało
tekach czy pubach, należy zwrócić uwagę, że często powstaniem roszczenia po stronie uczestników imprezy
do takich zdarzeń dochodzi pod wpływem alkoholu o odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności kontrak-
i dużych emocji, w związku z czym ich uczestnicy rzadko towej.
analizują konsekwencje swoich dzialań i reakcji otoczenia.
Stąd też często udowodnienie, że gdyby na sali był jeden Należy podkreślić, że również w świetle polskich regu-
ochroniarz lub jeszcze kamera więcej, to do zdarzenia lacji nie można wykluczyć możliwości wystąpienia przez
by nie doszło, jest niemożliwe. osobę, która ucierpiała na przykład podczas zabawy
w dyskotece, przeciwko jej organizatorom z roszczeniem
wynikającym z art. 471 Kodeksu cywilnego będącego pod-
O słuszności w prawie i w dyskotece stawą odpowiedzialności z tytułu nienależytego wykona-
nia zobowiązania ze swoistej „umowy o uczestnictwo
Przytaczane argumenty nie zmierzają bynajmniej do w dyskotece”.
stwierdzenia, że w przywołanym stanie faktycznym
właściciele uczynili wszystko, co możliwe, aby zapewnić Jednakże, w świetle dotychczasowej praktyki orzeczni-
bezpieczeństwo w prowadzonej przez siebie dyskote- czej polskich sądów bardziej zasadne wydaje się w takich
ce. Natomiast zmierzam do konstatacji, że w dobrze przypadkach występowanie z roszczeniami o odszko-
pojętym interesie zarówno osób prowadzących tego dowanie z tytułu odpowiedzialności deliktowej, dla któ-
typu lokale, jak i ich bywalców, byłoby określenie przez rych zresztą ustawodawca przewidział znacznie dłuższe
ustawodawcę przynajmniej podstawowych obowiązków terminy przedawnienia.
organizatorów w zakresie bezpieczeństwa w przepisach
prawa powszechnie obowiązującego. Ponadto, co również bardzo istotne, na podstawie reżi-
mu kontraktowego, w przeciwieństwie do deliktowego,
Przyjęcie takiego rozwiązania zwiększyłoby bezpieczeń- poszkodowany nie może domagać się zadośćuczynienia
stwo uczestników dyskotek i innych tego typu imprez, co w tych stanach faktycznych wydaje się mieć istotne
a wobec ich organizatorów zminimalizowało ryzyko eko- zanczenie.
nomiczne związane z prowadzoną działalnością.

Na chwilę obecną konieczne wydaje się jednak nałożenie

na właścicieli lokali odpowiedzialności w drodze orzeczeń
sądowych. Przyjęcie bowiem tezy, że właściciele lokalu
nie zawinili bo nie ma odpowiednich regulacji prawnych,
pozbawiałoby de facto pokrzywdzonego możliwości
uzyskania odszkodowania.

Spojrzenie na sąsiadów

Odpowiedzialność podmiotów organizujących takie im-

prezy jak dyskoteki za niezapewnienie ich uczestnikom kancelaria@tomczak.pl
odpowiednich standardów bezpieczeństwa przewiduje Anna Majerek odbyła praktyki w Kancelarii
między innymi także prawo francuskie oraz niemieckie Tomczak i Partnerzy w marcu bieżącego
a tamtejsze sądy często wyrokują w tego typu spra- roku. Jest studentką V roku Wydziału Prawa
wach. i Administracji UW, pisze pracę magisterską
pod kierunkiem dr Krystyny Szczepanowskiej
- Kozłowskiej.

RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 21

C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE

Komentarze
Res in Commercio

T
rzeci rozdział opracowania o przekształ-
ceniu spółek poświęcony został najbar-
dziej technicznej i zarazem najważniejszej czę-
ści przekształcenia, a mianowicie sporządzeniu
planu przekształcenia oraz przygotowaniu
dokumentacji finansowej.

Załącznikami do planu przekształcenia są

właśnie owe dokumenty składające się na do-
kumentację finansową, czyli: projekt uchwały
w sprawie przekształcenia spółki, projekt umo-
wy albo statutu spółki przekształconej, wyce-
na składników majątku (aktywów i pasywów)
spółki przekształcanej oraz sprawozdanie finan-
sowe sporządzone dla celów przekształcenia
na dzień w miesiącu.

Ponieważ plany przekształcenia mogą róż-

nić się dość mocno w zależności od tego,
jaka spółka się przekształca i w jaką ma być Komentarze Res in Commercio

przekształcona uznaliśmy, za rzecz właściwą Przekształcenie spółek

pokazać plan przekształcenia w załączeniu do
Część druga
rozdziałów charakteryzujących poszczególne
rodzaje przekształceń.

22 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011


Komentarze Res in Commercio
Przekształcenie spółek. Część druga.
Rozdział Trzeci
Plan przekształcenia
i dokumentacja finansowa do planu
3.1. Wymogi formalne planu przekształcenia
65 Plan przekształcenia, w przeciwieństwie do planu połączenia
lub podziału, nie jest uzgodnieniem pomiędzy dwiema lub
kilkoma spółkami, bo w przekształceniu mamy tylko jeden
podmiot. Plan przekształcenia jest jednostronną informację
dla wspólników dotyczącą warunków przekształcenia w celu
umożliwienia im podjęcia decyzji dotyczącej przekształce-
nia.
66 Ponieważ przekształcenie samo w sobie jest względnie prostą
operacją prawną, autorzy piszący na ten temat wykazują
nieodpartą potrzebę nie tylko identyfikowania problemów
prawnych tam, gdzie ich w istocie nie ma lub są jedynie czy-
sto teoretyczną opcją, lecz dążą do oryginalnego sklasyfiko-
wania poszczególnych etapów i elementów przekształcenia.
Stąd też wzięło się wyróżnienie w toku przekształcenia fazy
menadżerskiej, właścicielskiej i rejestracyjnej. Wyróżnienie
tych faz przynosi po stronie świadomości pewną korzyść,
bowiem wskazuje, że faza pierwsza, czyli zainicjowanie pro-
cesu przekształcenia, nie jest podejmowane przez właścicieli
spółki, choć przecież ostatecznie ich właśnie w największym
stopniu dotyczy.
67 Zgodnie z art. 557 § 2 Kodeksu, plan przekształcenia po-
winien być sporządzony w formie pisemnej pod rygorem
nieważności. W ten sposób ustawodawca uciął potencjalne
dyskusje na temat formy planu przekształcenia, podejmo-
wane z upodobaniem przez prawników teoretyków. Jako
wyjątek od powyższej reguły Kodeks przewiduje, iż plan
przekształcenia w spółce jednoosobowej wymaga formy
aktu notarialnego. Wyjątek ten dotyczyć będzie wyłącznie
spółek kapitałowych, w których wszystkie udziały/akcje na-
leżą do jednego wspólnika/akcjonariusza. Spółki osobowe
posiadające, w wyjątkowych sytuacjach, jednego wspólnika,
nie są spółkami jednoosobowymi w rozumieniu kodeksu.
68 W literaturze prawniczej szeroko poruszany jest problem
charakteru prawnego planu przekształcenia, który to pro-
blem należy uznać za fałszywy dylemat prawny, nie mający
istotnego znaczenia w praktyce. Co najwyżej powiedzmy
sobie to jasno, że nikt nikogo na podstawie planu przekształ-
cenia nie będzie w stanie o nic pozwać.
69 Plan przekształcenia sporządzany jest przez zarząd spółki
przekształcanej albo przez wszystkich wspólników prowa-
dzący sprawy spółki przekształcanej. W związku z powyż-
szym, plan przekształcenia sporządzany jest przez:
1) w spółce cywilnej – wszystkich wspólników prowadzą-
cych sprawy spółki;
C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE
2) w spółce jawnej – wszystkich wspólników prowadzących
sprawy spółki;
3) w spółce partnerskiej – wszystkich partnerów prowadzą-
cych sprawy spółki, a w przypadku powołania zarządu
– zarząd;
4) w spółce komandytowej – wszystkich komplementariu-
szy prowadzących sprawy spółki;
5) w spółce komandytowo-akcyjnej – wszystkich komple-
mentariuszy prowadzących sprawy spółki;
6) w spółkach kapitałowych – zarząd spółki;
7) w przypadku spółek w likwidacji – likwidatorów spółki.
70 Należy przy tym rozumieć, iż w spółkach osobowych plan
przekształcenia mają sporządzić wszyscy wspólnicy prowa-
dzący sprawy w danej spółce, zgodnie nie tylko z jej ustrojem
ustawowym, ale także w zakresie, w jakim ustrój umowny
może być przez wspólników modyfikowany. Przepis art. 557
§ 1 Kodeksu nie stanowi więc przepisu szczególnego wobec
przepisów Kodeksu umożliwiających modyfikację ustawo-
wych zasad prowadzenia spraw spółki. Przykładowo, jeżeli w
spółce jawnej, zgodnie z umową spółki, prowadzenie spraw
spółki zostało powierzone jednemu wspólnikowi, tylko ta-
kiego wspólnika należy uznawać za prowadzącego sprawy
spółki dla celów sporządzenia planu przekształcenia.
71 Z drugiej strony reguła sporządzenia planu przekształcenia
przez wszystkich wspólników prowadzących sprawy spółki
wyłącza zastosowanie przepisów wymagających zgody
wspólników nieprowadzących spraw spółki na czynności
przekraczające zakres zwykłego zarządu. Przykładowo więc
w spółce komandytowej do sporządzenia planu przekształce-
nia nie będzie wymagana zgoda komandytariusza, pomimo
że sporządzenie planu przekształcenia należy uznać za czyn-
ność przekraczającą zakres czynności zwykłego zarządu.
72 Sporządzenie planu przekształcenia powinno być co do
zasady dokonane w formie uchwały przyjmującej plan
przekształcenia. W przypadku spółek osobowych wymóg
uchwały wynika wprost z przepisu statuującego
73 Należy zwrócić uwagę, iż o ile w przypadku spółek oso-
bowych art. 557 § 1 Kodeksu wymaga jednomyślności
wszystkich wspólników prowadzących sprawy spółki, o tyle
w spółkach kapitałowych sposób podjęcia uchwały podlega
zasadom ogólnym, co oznacza, że teoretycznie przynajm-
niej możliwe jest przyjęcie planu połączenia wbrew zdaniu
poszczególnych członków zarządu.
74 Co do formy, to w spółce jednoosobowej uchwała musi
zostać podjęta w formie aktu notarialnego.
RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 23
C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE
Komentarze Res in Commercio
Przekształcenie spółek. Część druga.
3.2. Treść planu przekształcenia
75 Minimalna treść planu przekształcenia określona została w art.
558 § 1 Kodeksu. W planie przekształcenia mogą oczywiście
znaleźć się pewne dodatkowe elementy odnoszące się do
przekształcenia spółki. Minimalna treść planu przekształcenia
jest wyjątkowo uboga, w związku z czym całokształt warun-
ków przekształcenia można wyczytać wyłącznie z planu prze-
kształcenia w powiązaniu z załącznikami do niego, głównie
zaś w powiązaniu z projektem umowy bądź statutu spółki
przekształcanej.
76 Uboga treść planu przekształcenia, w szczególności gdy
porównać go do planu połączenia, bierze się z faktu, iż
przekształcenie jest procesem, w którym uczestniczy wy-
łącznie jedna spółka, w którym to przypadku mamy ponadto
do czynienia z sui generis tożsamością podmiotową spółki
przekształcanej ze spółką przekształconą. Plan przekształ-
cenia służy więc głównie określeniu pewnych parametrów
finansowych dotyczących wartości majątku spółki i wartości
udziałów czy akcji w spółce. Ma to na celu przede wszystkim
zapewnienie możliwości dokonania rozliczeń ze wspólnikami,
którzy nie zdecydują się na przystąpienie do spółki przekształ-
canej.
77 Obligatoryjne elementy planu przekształcenia Kodeks ogra-
nicza do:
1) ustalenia wartości bilansowej majątku spółki przekształ-
canej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym
przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia oraz
2) określenia wartości udziałów lub akcji wspólników
zgodnie ze sprawozdaniem finansowym, stanowiącym
załącznik do planu przekształcenia, przygotowanym na
określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedło-
żenie wspólnikom planu przekształcenia, sporządzonym
według takich samych metod oraz w takim samym
układzie jak sprawozdanie finansowe za ostatni rok
obrachunkowy.
3.3. Ustalenie wartości bilansowej majątku spółki
78 W planie przekształcenia należy ustalić wartość majątku spółki
za pomocą metody bilansowej. Niedopuszczalne jest zasto-
sowanie jakiejkolwiek innej metody wyceny. Wycena warto-
ści majątku spółki za pomocą metody bilansowej ogranicza
się do przeprowadzenia prostej operacji matematycznej w
oparciu o zapisy bilansowe. Bilansową wartość majątku spółki
stanowi bowiem różnica pomiędzy wartością aktywów a
wartością zobowiązań.
79 Wycena bilansowa wartości majątku spółki przekształcanej
powinna zostać dokonana na określony dzień w miesiącu
poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształ-
cenia (mówi o tym art. 558 par.1 pkt 1). Chodzi w tym
przypadku o dzień w miesiącu bezpośrednio poprzedzają-
cym dzień przedłożenia wspólnikom planu przekształcenia.
Przez przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia należy
rozumieć poinformowanie wspólników o jego sporządza-
niu oraz udostępnienie treści planu przekształcenia, choć w
szczegółach pojęcie to jest nadzwyczaj niejasne. Ponieważ
24 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011
moment ten służy do ustalenia zachowania przez spółkę
istotnego dla prawidłowości przekształcenia terminu – tak
nieścisłe określenie tego docelowego należy uznać są tech-
niczny błąd legislacyjny.
80 Przyjąć należy, że maksymalny czas dzielący dzień wyceny
oraz dzień poinformowania o tym fakcie wspólników wy-
nosi dwa miesiące, przy założeniu, iż przykładowo wycena
zostanie sporządzona na dzień 1 maja, a wspólnicy zostaną
poinformowani 20 czerwca. Wycena może być również
sporządzona na inny dzień miesiąca poprzedzającego dzień
przedłożenia wspólnikom planu przekształcenia.
81 Należy zwrócić uwagę, że jakiekolwiek inne rozumienie
terminu przedłożenia wspólnikom planu przekształcenia
czyniłoby w praktyce niemożliwym dotrzymanie terminów
obowiązujących w procedurze przekształcenia. Zwłaszcza
gdyby przyjąć, że przedłożenie jest związane z jedną z in-
nych sformalizowanych czynności wskazanych w Kodeksie.
I tak jeżeli pod pojęciem przedłożenia planu przekształce-
nia rozumieć dzień przedłożenia tego planu wspólnikom
na zgromadzeniu, na którym ma być podjęta uchwała o
przekształceniu, maksymalny czas dzielący dzień wyceny
oraz dzień podjęcia uchwały przekształceniowej wynosiłby
dwa miesiące. Tak krótki okres po prawdzie uniemożliwiłby
nawet na wybór biegłego i otrzymanie przygotowanej przez
niego opinii.
82 Jeżeli natomiast zdefiniować pojęcie przedłożenia planu
przekształcenia wspólnikom jako jego wyłożenie do wglądu
wspólników w lokalu spółki zgodnie z art. 561 § 1 w zw. z art.
560 § 2 Kodeksu, maksymalny dwumiesięczny okres byłby
okresem pomiędzy dniem wyceny a dniem wyłożenia planu
przekształcenia do wglądu wspólnikom. Biorąc pod uwagę, iż
razem z planem przekształcenia wspólnikom należy wyłożyć
do wglądu również opinię biegłego, a o terminie wyłożenia
tych dokumentów należy uprzednio poinformować dwu-
krotnie wspólników, interpretacja ta wymagałaby uzyskania
opinii biegłego bezpośrednio po sporządzeniu planu prze-
kształcenia. Zachowanie tego terminu również graniczyłoby
z cudem.
83 W związku z powyższym, przez dzień przedłożenia wspól-
nikom planu przekształcenia można rozumieć jedynie poin-
formowanie ich o fakcie jego sporządzenia i treści planu. Nie
będzie to więc żadna z czynności formalnych wskazanych
skądinąd w Kodeksie w ramach procedury przekształcenio-
wej. Nie będzie to zwłaszcza ani wyłożenie dokumentów
przekształcenia do wglądu w lokalu spółki ani sam termin
zgromadzenia podejmującego uchwałę przekształceniową.
Ze złożeniem takiej informacji Kodeks nie wiąże terminów na
dokonanie kolejnych czynności w procesie przekształcenia.
Inna rzecz, czy tak rozumiane „przedłożenie” nie powinno
być przez Zarząd jednak w jakieś wyraźnej postaci sforma-
lizowane tak, aby uniknąć w przyszłości zarzutów co do
niedotrzymania terminów. Naszym zdaniem formalizacja
taka jest niezbędna.
84 Wbrew więc poglądom prezentowanym tu i ówdzie, mak-
symalny dwumiesięczny termin na zawiadomienie wspólni-

Komentarze Res in Commercio
Przekształcenie spółek. Część druga.
ków o sporządzeniu planu nie ma charakteru mobilizującego
zarząd do sprawnego zarządzania procesem. Nie ma więc
na celu skrócenia okresu pomiędzy dniem wyceny a dniem
podjęcia uchwały o przekształceniu tak, aby wspólnicy przy
podejmowaniu decyzji o uczestnictwie lub nieuczestniczeniu
w przekształceniu opierali się na w miarę możliwości aktual-
nych danych finansowych dotyczące wartości ich udziałów.
Skutkiem istnienia omawianego terminu jest jedynie fakt,
iż w przypadku zmiany treści planu przekształcenia przez
zarząd po jego uchwaleniu, konieczne będzie rozpoczęcie
procedury przekształcenia od początku.
85 Bilans jest elementem sprawozdania finansowego przy-
gotowywanego dla celów przekształcenia (o czym niżej),
w związku z czym powinien być sporządzony według zasad
sporządzania bilansu rocznego, według takich samych metod
i w takim samym układzie jak bilans za ostatni rok obrachun-
kowy. Nie może natomiast być sporządzony według zasad
sporządzania bilansu likwidacyjnego, co mogłoby przyjść do
głowy, skoro przecież podmiot przekształcany kończy żywot
w związku z przekształceniem.
3.4. Określenie wartości udziałów albo akcji wspólników
86 Interesujące, że użyte w ogólnym, adresowanym do wszyst-
kich przekształceń przepisie dotyczącym określenia wartości
art. 558 par. 1 pkt 2 Kodeksu określenie udziałów albo akcji
jest określeniem dotyczącym formalnie tylko spółek kapita-
łowych. Dla celów określenia wartości, przez udziały albo
akcje należy jednak rozumieć także ich odpowiedniki w spół-
kach osobowych, tj. całość praw i obowiązków czyli udziały
poszczególnych wspólników w spółce jawnej, partnerskiej,
komandytowej oraz całość praw i obowiązków czyli udziały
komplementariuszy w spółce komandytowo-akcyjnej. Przez
akcje należy oczywiście również rozumieć akcje w spółce
komandytowo-akcyjnej.
87 Celem omawianego elementu treści planu przekształcenia
jest określenie wartości udziału poszczególnych wspólników
w całym majątku spółki. Chodzi w tym przypadku, podob-
nie jak w przypadku wartości majątku spółki, o ich wartość
bilansową, a więc ustaloną w oparciu o bilans stanowiący
część sprawozdania finansowego przygotowywanego dla
celów przekształcenia.
88 W przypadku spółki akcyjnej oraz spółki z ograniczoną odpo-
wiedzialnością, w której występują udziały o równej wartości,
określenie wartości udziałów lub akcji posiadanych przez
wspólnika ograniczy się do ustalenia wartości bilansowej
majątku spółki na jeden udział lub akcję i pomnożeniu tak
ustalonej wartości przez liczbę udziałów lub akcji posiadanych
przez danego wspólnika.
89 W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością o nie-
równych udziałach (wciąż są one rzadkością) wystarczające
będzie obliczenie części kapitału zakładowego reprezento-
wanego przez danego wspólnika, a następnie odniesienie
wartości bilansowej majątku spółki do tej wartości.
90 W przypadku spółek osobowych konieczne będzie natomiast
określenie wartości udziału – czyli całości praw i obowiązków
C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE
- przysługujących każdemu wspólnikowi.
91 Ustalenie wartości udziałów albo akcji ma nastąpić zgodnie
ze sprawozdaniem finansowym przygotowanym dla celów
przekształcenia. Będzie więc ono dokonane na ten sam
dzień, na który dokonywane jest ustalenie wartości bilanso-
wej spółki.
92 Konieczność zastosowania metody bilansowej przy wyce-
nie udziałów albo akcji powoduje, iż tak określona wartość
najprawdopodobniej rozminie się z ich wartością rynkową.
Biorąc pod uwagę fakt, iż wycena wartości udziałów albo akcji
dokonywana jest na potrzeby ewentualnej spłaty wspólni-
ków nie biorących udziału w przekształceniu, zastosowanie
tej metody może prowadzić do pokrzywdzenia wspólnika
podlegającego spłacie przez spółkę. W wielu bowiem przy-
padkach ustalona na jej podstawie wartość będzie niższa niż
wartość rynkowa. W tym znaczeniu zastosowanie metody
bilansowej stanowi pewnego rodzaju element mobilizują-
cy wspólników do pozostania w spółce przekształconej.
Z drugiej strony, wprowadzenie konieczności zastosowania
tej metody wyłącza możliwość manipulacji wynikiem wyceny
przez dokonanie wyboru metody najmniej korzystnej dla
wspólnika nie uczestniczącego w przekształceniu. Zasto-
sowanie metody bilansowej zapewnia bowiem uzyskanie
jednoznacznego wyniku.
93 Nie sposób wątpić, że w przypadku rzeczywistych rozliczeń
ze wspólnikami, którzy nie chcą pozostać w przekształconej
spółce wycena bilansowa i tak nie będzie miała znaczenia
jako podstawa rozliczenia. Mamy tu, chcąc nie chcąc, po raz
kolejny do czynienia z rozwiązaniem prawnym o charakterze
cokolwiek fikcyjnym.
3.5. Załączniki do planu przekształcenia
94 Jak już wspomniano, załączniki do planu przekształcenia mają,
z uwagi na ograniczoną treść samego planu przekształcenia,
istotniejsze niż sama treść znaczenie dla wspólników z punktu
widzenia informacji na temat warunków przekształcenia.
95 Wśród obowiązkowych załączników do planu przekształce-
nia art. 588 § 2 Kodeksu wymienia:
(1) projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki;
(2) projekt umowy albo statutu spółki przekształconej;
(3) wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) spółki
przekształcanej;
(4) sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów prze-
kształcenia na dzień w miesiącu poprzedzającym przed-
łożenie wspólnikom planu przekształcenia, sporządzone
według takich samych metod i w takim samym układzie,
jak ostatnie roczne sprawozdanie finansowe.
96 To są oczywiście tylko przykłady, co wynika z samej zasady
fakultatywności, iż treścią wypełniają ją uczestnicy życia go-
spodarczego. Bo choć umowa spółki nie jest zwykłą umową
obligacyjną, to jej kształt podlega zasadzie swobody umów z
uwzględnieniem znanych tej zasadzie, nielicznych, wyłączeń.
Większość wskazanych tu jako opcyjne zapisów umowy spół-
ki komandytowej omawiamy w innych, właściwych dla tych
zapisów miejscach.
RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 25
C O R P U S l e x
Prawo HANDLOWE
Komentarze Res in Commercio
Przekształcenie spółek. Część druga.
3.6. Projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki
97 Minimalna treść uchwały została opisana w rozdziale na-
stępnym. Należy jedynie zwrócić uwagę, iż projekt uchwały
przekształceniowej załączony do planu przekształcenia po-
winien uwzględniać wszystkie obowiązkowe elementy jej
treści. Może również zawierać elementy dodatkowe.
98 Projekt uchwały załączony do planu przekształcenia nie ma
charakteru ostatecznego. Oznacza to, że niezgodność póź-
niejszej uchwały przekształceniowej z projektem nie skutkuje
bezskutecznością czy nieważnością uchwały przekształcenio-
wej. Wspólnicy mogą więc wprowadzić określone modyfika-
cje do projektu tej uchwały. Niezgodność podjętej uchwały
z jej projektem może natomiast być podstawą powództwa
odszkodowawczego pokrzywdzonego wspólnika. Wspólnik
taki może również żądać uchylenia uchwały na zasadach
ogólnych. Można zadać w takim razie rozsądne pytanie, po
co przepis wymaga składania projektu uchwały, skoro nieko-
niecznie będzie ona ostatecznie przyjętą uchwałą? Choć na
pierwszy rzut oka można by tu ustawodawcę podejrzewać
o nadgorliwość, to chyba nie należy tu przesadzać z tą czy-
stością formalną. Projekt uchwały powstaje dla ilustracji tego,
z czym ostatecznie wspólnicy przekształcanej spółki będą
musieli się liczyć w dacie podjęcia uchwały przekształcenio-
wej. Należy on, wraz z planem przekształcenia, do informacji
na podstawie których wspólnicy budują swoje przekonanie
przynależności do przekształcanej Spółki.
3.7. Projekt umowy albo statutu spółki przekształconej
99 Projekt umowy lub statutu musi spełniać minimalne wymogi
określone przepisami Kodeksu dla danego rodzaju spółki.
100 Projekt ten sporządza się w formie pisemnej pod rygorem
nieważności, podobnie jak sam plan połączenia. W przy-
padku spółki jednoosobowej projekt powinien zostać spo-
rządzony w formie aktu notarialnego, tak jak plan połączenia
i pozostałe załączniki.
101 W odniesieniu do projektu umowy lub statutu spółki
przekształcanej należy powtórzyć uwagi poczynione wyżej
w stosunku do projektu uchwały przekształceniowej. Jeżeli
wspólnicy w uchwale przekształceniowej wyrażą zgodę na
brzmienie umowy lub statutu odbiegające od brzmienia pro-
jektu, wystąpienie tych rozbieżności nie będzie skutkowało
brakiem skuteczności czy nieważnością takiej uchwały.
102 Podobnie jak projekt uchwały w sprawie przekształcenia,
projekt umowy lub statutu spółki przekształcanej stanowi
informację dla wspólników rozważających odstąpienie od
uczestnictwa w przekształceniu. W przypadku przyjęcia
brzmienia umowy lub statutu odbiegającego od projektu,
może więc dojść do pokrzywdzenia wspólnika, który nie
zdecydował się na uczestnictwo w przekształceniu. Z powyż-
szego względu, rozbieżności w tym zakresie mogą stanowić
podstawę powództwa odszkodowawczego lub powództwa
o uchylenie uchwały na zasadach ogólnych.
3.8. Wycena składników majątku (aktywów i pasywów)
104 Wycena składników majątku dokonywana jest w celu usta-
lenia wartości bilansowej majątku spółki. W konsekwencji,
26 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011
jest ona wyceną bilansową, a nie rynkową. Powinna zostać
dokonana na ten sam dzień, na który dokonywana jest wy-
cena wartości majątku spółki oraz wycena wartości udziałów
lub akcji.
105 Trudno właściwie powiedzieć, co przepis tak sformuło-
wany ma na uwadze. W szczególności – czy w przepisie
tym chodzi o cokolwiek więcej, niż po prostu przepisanie
wartości aktywów i pasywów z ostatniego bilansu. A jeżeli
o to coś więcej miałoby tu chodzić, to właściwie o co?
W przepisie nie mówi się wprost o aktywach i pasywach,
lecz o ich „wycenie”. Naszym zdaniem nie należy jednak
temu pojęciu przypisywać szczególnej, dodatkowej treści.
Przy przyjętej tutaj liberalnej koncepcji rozumienia przepi-
sów przekształceniowych jakiekolwiek rozbudowywanie
informacji wymaganych w procedurze przekształceniowej
nie służy najzupełniej nikomu i niczemu.
3.9. Sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów prze-
kształcenia
106 Sprawozdanie finansowe dla celów przekształcenia powinno
zostać sporządzone według tych samych metod i w takim
samym układzie jak ostatnie sprawozdanie roczne.
107 Sprawozdanie powinno zostać sporządzone na dzień
w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu
przekształcenia. Biorąc pod uwagę fakt, iż zarówno wartość
majątku spółki, wartość udziałów lub akcji, jak i wartość skład-
ników majątkowych będzie ustalana na podstawie bilansu
będącego częścią omawianego sprawozdania, wszystkie po-
wyższe ustalenia oraz sprawozdanie będą sporządzone na
ten sam dzień. Jak już o tym szeroko była mowa przedłoże-
nie planu przekształcenia nie jest powiązane z jednoznacznie
określoną datą, żeby więc terminy się zgadzały czynności tej
nadać należy pewien sformalizowany wymiar.
108 Nie wiedzieć czemu inaczej, niż w przypadku połączenia
spółek oraz ich podziału, wymagane jest załączenie do
planu przekształcenia „żywego” sprawozdania finansowego,
podczas gdy do dwóch pozostałych, względnie analogicz-
nych procedur konieczne jest złożenie jedynie oświadczenia
o stanie księgowym spółki. Logiczną miarą nie da się tego
zrozumieć, podobnie też, jak nie da się zrozumieć innych
jeszcze subtelnych różnic procedury przekształceniowej
w stosunku do połączenia i podziału. Naszym zdaniem, jeżeli
już gdzieś „bardziej” potrzebne jest złożenie pełnego spra-
wozdania, to raczej w procedurze połączeniowej, niż prze-
kształceniowej. Prawdopodobnie znów – przyczyną jest to,
że przekształcenie w Kodeksie jest oryginalnym pomysłem
loklanym, zaś dwie pozostałe procedury restrukturyzacyjne
(połączenie i podział) mają swoje bezpośrednie źródło
w przepisach unijnych.
109 W przypadku przekształcenia spółek osobowych, które
nie mają obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych
i, w konsekwencji, obowiązku sporządzania sprawozdania
finansowego, nie ma również obowiązku sporządzania spra-
wozdania finansowego dla celów przekształcenia. Spółki takie
sporządzają podsumowanie zapisów z podatkowej księgi
przychodów i rozchodów.

Wydanie
kwiecień 2011
Czas agonii (str. 6)
Pierwszy tekst, to artykuł autorstwa
Michała Tomczaka, stanowiący pewne
podsumowanie dyskusji wokół znaczenia
i roli w systemie prawnym pojęcia kapitału
zakładowego. Jak wiadomo, w wielu syste-
mach prawnych – w tym zwłaszcza w prawie
anglosaskim, pojęcie kapitału zakładowego
w kontynentalnym rozumieniu w ogóle nie
występuje, a znaczenie kapitału założyciel-
skiego jest zredukowane do minimum.
W Polsce przez całe lata dziewięćdziesiąte
dominował teoretyczny i praktyczny koncept
wzmacniania roli kapitału zakładowego, choć
uczestnicy obrotu coraz częściej postrzegali
tę koncepcję jako nie tylko nieskuteczną, lecz
wręcz obłudną. Dziś, także w świetle przygo-
towywanych nowelizacji prawa handlowego,
wiadomo już, że dotychczasowa koncepcja
kapitału zakładowego przejdzie do historii.
Autor sugeruje, że gdyby na prawo patrzeć
z bardziej praktycznego i realistycznego
punktu widzenia, udałoby się zaoszczę-
dzić sporo czasu i energii zmarnowanych
w związku z utrzymywaniem przy życiu
wiekopomnego konceptu gwarancyjnej roli
kapitału zakładowego.
Odpowiedzialność prospektowa po
polsku (str. 9)
Angelina Stokłosa, pracująca w Kancelarii
od niedawna, podejmuje przyszłościowym
temat odpowiedzialności prospektowej.
Przyszłościowy – bo choć zasady odpowie-
dzialności związanej z informacjami podany
w prospekcie emisyjnym i analogicznych
dokumentach wynikają wprost z obowią-
zujących przepisów prawa, to nadal nie ma
spraw sądowych związanych z tą odpowie-
dzialnością.
Jak zauważa Angelina, nie dzieje się tak
zapewne z tej przyczyny, że dokumenty
przede emisyjne są tak dobre, lecz raczej
dlatego, że inwestorzy nie nabrali jeszcze
śmiałości, by uznawać się za pokrzywdzo-
nych. Taki moment nadejdzie niewątpliwie
w przyszłości, wraz z dojrzewaniem rynku
kapitałowego, tak, jak to miało miejsce roz-
winiętych gospodarkach.
Ogólną podstawą odpowiedzialności
określonej jako odpowiedzialność prospek-
towa jest art. 98 ustawy o ofercie publicznej,
który należy odczytywać łącznie z art. 22
ust. 4 ustawy. Ten ostatni przepis wymienia
wszystkie pięć podmiotów odpowiedzialnych
za prawdziwość, rzetelność i kompletność
informacji zamieszczonych w prospekcie
emisyjnym.
Zanim dojdzie do upowszechnienia
S T R E S Z C Z E N I E
roszczeń z tytułu odpowiedzialności
prospektowej – tekst Angeliny poddaje
Kancelaria Tomczak & Partnerzy
ocenie podstawowe elementy związane
Spółka adwokacka
jest specjalistyczną firmą doradczą prowadzącą
z odpowiedzialnością prospektową, w tym doradztwo w zakresie prawa gospodarczego.
kwestie legitymacji czynnej, legitymacji Kancelaria obsługuje przede wszystkim trans-
biernej oraz fundamentalną kwestię zasady akcje w obrocie kapitałowym, bankowym
odpowiedzialności. a także w obrocie nieruchomościami. Kan-
celaria prowadzi specjalistyczną sekcję prawa
Pozwany w sporze z zaskarżeniem farmaceutycznego oraz prawa telekomunika-
uchwały (str. 14) cyjnego. Kancelaria prowadzi także obsługuje
Kuba Pietrasik podejmuje problem legity- bieżącą działalność firm.
macji do reprezentowania spółki w sporze Partnerzy Kancelarii:
o uchylenie lub stwierdzenie nieważności Karolina Kocemba,
zgromadzenia wspólników lub walnego Michał Tomczak.
zgromadzenia akcjonariuszy. Ci którzy pro- Adwokaci i Radcowie Prawni:
blem znają choćby powierzchownie wiedzą, Wioletta Januszczyk,
że nie chodzi tu o jakieś czysto proceduralne Karina Pęcherz.
zagadnienie. W sporach takich pozwanym
Samodzielni prawnicy:
jest spółka ponieważ – by ująć rzecz nieco
Dominika Latawiec - Chara,
przewrotnie – ktoś tym pozwanym musi być.
Katarzyna Bielat,
Wynik sporu jednak bardzo często dotyczy Marta Mianowska,
interesów innych niż spółka podmiotów. Jest Karolina Muskała,
to więc konstrukcja z założenia konwencjo- Joanna Ostojska,
nalna, przyjęta przez ustawodawcę z pełną Jakub Salwa.
świadomością jej umowności.
Prawnicy:
Problem rozważany w tekście Kuby spro-
Ewelina Pichet,
wadza się do tego, jakie narzędzia obrony
Angelina Stokłosa
swoich interesów mieć będzie w takim Jacek Jezierski,
postępowaniu ta właśnie, formalnie trzecia Jakub Pietrasik,
wobec spółki osoba. Marcin Stachowicz.
Odpowiedzialność organizatorów Wsparcie pozaprawnicze:
imprez (str. 19) Iwona Drabik (tłumacz),
Eliza Romanowska-Zagrodzka (księgowość),
Ania Majerek, nasza praktykanta z marca
Iwona Jaroszewska,
tego roku, omawia systematycznie problem Ilona Jędrzejczyk,
odpowiedzialności cywilnoprawnej organiza- Anna Waśko,
torów imprez masowych. Problem – w pew- Izabela Wilkowska.
nym uproszczeniu – sprowadza się do tego,
jak daleko taka odpowiedzialność organizato-
Adres:
ra sięga, co wiąże się bezpośrednio z kwestią
Tomczak & Partnerzy Spółka Adwokacka,
podstaw prawnych odpowiedzialności.
ul. Podwale 3/9
Jak zwykle możliwe jest tu przyjęcie odpo- 00-252 Warszawa, Polska
wiedzialności kontraktowej opartej na zało-
Telefon:
żeniu, że nabywca biletu na imprezę masową
+48 22 33 96 500
zawiera umowę, której treścią jest między
innymi zapewnienie wysokiego standardu Telefax:
bezpieczeństwa imprezy. +48 22 33 96 501
Na gruncie prawa polskiego dalej idącą ak- Strona:
ceptację uzyskał w takich przypadkach reżim www.tomczak.pl
odpowiedzialności deliktowej. Jego zaletą jest
możliwość domagania się zadośćuczynienia
a także długi termin przedawnienia – wadą
zaś, w stosunku do odpowiedzialności kon-
traktowej – przerzucenie ciężaru dowodu na
poszkodowanego. Miesięcznik Res in Commercio . Praktyka prawa
gospodarczego redagowany jest przez zespół w
składzie: Dominika Latawiec - Chara, Joanna
Komentarze
Ostojska, Jakub Pietrasik i Michał Tomczak. Współ-
Res in Commercio (str. 22) pracownikami miesięcznika i autorami tekstów są
Trzeci rozdział opracowania poświęcone- prawnicy Kancelarii Tomczak & Partnerzy a także
inni prawnicy, zaproszeni do współpracy, co w ich
go przekształceniu spółek poświęcony został
notkach biograficznych wyraźnie zaznaczono.
najbardziej technicznej i zarazem najważ-
niejszej części przekształcenia, a mianowicie Miesięcznik składany jest w programie InDesign
firmy Adobe. Autorem projektu graficznego jest
sporządzeniu planu przekształcenia oraz Wojciech Wilk.
przygotowaniu dokumentacji finansowej.
RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011 | 27
S U M M A R Y
April 2011
Issue
Time of death throes (p. 6)
The first article in this issue by Michał
Tomczak constitutes kind of summary of the
discussion on the meaning and role of the
notion of initial capital. As it is known in many
legal systems including, especially Anglo-Sa-
xon law, the notion of initial capital does not
exist at all and the role of registered capital
has been reduced to a minimum.
In Poland for the whole of the 1990s
the theoretical and practical idea of streng-
thening the role of initial capital has predomi-
nated although transaction participants more
often began to perceive that idea as inefficient
or even hypocritical. Nowadays in the light
of amendments to commercial law being
prepared, it is obvious that the former idea
of initial capital will go down in history.
The author suggests that a more practical
and realistic approach to law would help to
save a lot of time and energy wasted on
keeping the memorable idea of guarantee
role of initial capital.
Prospectus liability the Polish
way (p. 8)
Angelina Stokłosa, who has only recently
started working at our Law Office, addresses
a promising issue of prospectus liability. The
topic seems to be promising as there have
been no legal actions so far in spite of the fact
that the rules concerning the liability related
to information provided in a prospectus and
similar documents result directly from current
legal provisions.
As noticed by Angelina, the reason for
that is not probably the fact that pre-issue
documents are that good but rather because
of investors who have not been confident
enough to find themselves aggrieved. That
moment will come undoubtedly in the future
together with a maturing capital market as it
was in the case of developed economies.
Article 98 of the Law on Public Offering
constitutes a general basis for the liability
described as prospectus liability and must
be interpreted together with art. 22 sec. 4
of the Law in question. The latter provision
mentions all five subjects responsible for au-
thenticity, reliability and completeness of the
information published in a prospectus.
Before claims become widespread by virtue
of prospectus liability – the text by Angelina
evaluates the basic elements relating to
prospectus liability including the issues of the
capacity to sue or to be sued as well as the
general issue of the principle of liability.
28 | RES IN COMMERCIO | KWIECIEŃ 2011
Defendant in dispute on appealed
resolution (p. 12)
Tomczak & Partners Law Officeis
Kuba Pietrasik looks into o problem
A professional counselling company render-
ing advisory services in the field of commer-
of capacity to represent a company in a dispu- cial law. The law office is chiefly preoccupied
te about revoking or declaring the invalidity with transactions concerning the capital and
of resolutions made by shareholders’ meeting bank turnover as well as real estate business.
or general meeting of shareholders. Those Furthermore, it runs a specialist section of
ones, who are even superficially knowled- pharmaceutical as well as telecommunication
geable about the problem, know that law and provides services pertaining to the
it is not about some purely procedural issue. companies’ current activities.
In such disputes a company is a defendant Partners:
because, perversely someone must be Karolina Kocemba,
a defendant. The result of the dispute Michał Tomczak.
very often concerns interests of some Attorneys-at-law and Counsellors:
other subjects than the company. So this Wioletta Januszczyk,
is conventionally assumed construction Karina Pęcherz.
adopted by a legislator fully aware of its
Leading Lawyers:
conventional character.
Dominika Latawiec - Chara,
The issue discussed in the article by Kuba
Katarzyna Bielat,
comes down to what kind of tools for
Marta Mianowska,
defence of interests will be just at that party Karolina Muskała,
disposal, which with regard to the company Joanna Ostojska,
formally acts as a third party. Jakub Salwa.
Liability of event organizers Associates Lawyers:
(p. 16) Ewelina Pichet,
Angelina Stokłosa
Ania Majerek, our legal apprentice of March
Jacek Jezierski,
2011, discusses systematically the problem of Jakub Pietrasik,
civil law liability of mass event organizers. The Marcin Stachowicz.
problem – to put it simply – comes down to
Extralegal Support:
the scope of such organizers’ liability, which
Iwona Drabik (translator),
is directly related to the issue of legal grounds
Eliza Romanowska-Zagrodzka (accountant),
of liability.
Iwona Jaroszewska,
As usual it is possible to adopt contrac-
Ilona Jędrzejczyk,
tual liability based on the assumption that Anna Waśko,
a person who buys a ticket for a mass event Izabela Wilkowska.
enters into a contract, which stipulates,
among others, that high security standards
will be provided during the event. Address:
Under Polish Law in such cases tort liabi- Tomczak & Partners Law Office,
lity regime has gained greater acceptance. 3 Podwale St. apt. no 9,
Its advantage consists in offering possibilities 00-252 Warsaw, Poland
to demand compensation and also the limi- Telephone number:
tation period is long. The disadvantage in +48 22 33 96 500,
turn consists in – compared to contractual Telefax:
liability – shifting the burden of proof to the +48 22 33 96 501
aggrieved. Website:
www.tomczak.pl
Commentaries
of Res in Commercio (p. 18)
The third chapter of the study on the com-
panies’ transformation has been devoted to
the most technical and the most important
part of the transformation at the same time,
which is developing a plan of transformation
Monthly Res in Commercio . Law Practice is edited by
as well as preparing financial records. the team composed of: Dominika Latawiec - Chara,
Joanna Ostojska, Jakub Pietrasik and Michał Tom-
czak. The further parties involved in the issuance
of a monthly as well as authors of texts are lawers
employed at Tomczak & Partners Law Office and
other lawyers invited to cooperation, which fact was
marked in their biographical notes.
The monthly is created in Adobe InDesign and de-
signed by Wojciech Wilk.