Marek Grzegorz Nowak

TECHNIKUM KOLEJOWE
W POZNANIU
Szkice o szkole

Poznań 2005
Korekta:
Katarzyna Lancmańska

Projekt okładki:
Michał Stachowiak
Maciej Stebach

© Copyright by Marek G. Nowak

Poznań 2005

ISBN 83-922767-0-1

Wydanie 2 poprawione

Zespół Szkół Komunikacji im. Hipolita Cegielskiego

61-701 Poznań, ul. Fredry13,
tel. (0-61) 852 06 42, fax (0-61) 851 01 19
www.zsk.poznan.pl., email: zsk@tk.poz
 1813 – 1868
„...Chcemy wspólnemi siłami wychowywać młodzież wzorową
i jakoby modelową na pożytek kraju, a chcemy ją mieć
wzorową w moralności, w cnotach publicznych i prywatnych,
w naukach i umiejętnościach, urzędach i zawodach
prywatnych, w rolnictwie zarówno jak w przemyśle,
chcemy więc z niej mieć obywateli prawych, światłych,
pracowitych i krajowi pod każdym względem pożytecznych...”
 SPIS TREŚCI

Od autora.................................................................................................................................................7

Część pierwsza: Z dziejów szkoły..................................................................................................9

1. Narodziny szkoły.................................................................................................................9
2. Pierwsze lata w Poznaniu...............................................................................................12
3. Okres gomułkowski..........................................................................................................19
4. Okres gierkowski...............................................................................................................31
5. W trakcie i po stanie wojennym...................................................................................34
6. Po PRL...................................................................................................................................38
7. Technikum Kolejowe w strukturze ZSK..................................................................47
8. Technikum Kolejowe w ostatnim roku istnienia………………...……..……..…52
9. To już koniec…………………………………………………...………………..….…….55
Część druga: Władze szkoły, nauczyciele i inni pracownicy, uczniowie
i rodzice.......................................................................................................................63
1. Dyrektorzy i wicedyrektorzy szkoły oraz kierownicy internatu……..............63
2. Nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących ....................................................66
3. Nauczyciele przedmiotów zawodowych……………………………...….....……..72
4. Pracownicy administracji i obsługi…………………………..………………...……76
5. Uczniowie i absolwenci Technikum Kolejowego…………...………...…...……79
6. Prymusi i medale szkoły……………………………………………...……….....…….86
7. Absolwenci Technikum Kolejowego w latach 1997-2005…………..…….….87
8. Rada Rodziców…………………………………………………………..……......……..89
Część trzecia: Formy aktywności uczniowskiej...................................................................92
1. Koła zainteresowań..........................................................................................................92
2. Sesje popularno-naukowe..............................................................................................97
3. Klub Patrona......................................................................................................................100
4. Złoty Semafor...................................................................................................................101
5. Uroczystości szkolne..........................................................................................................106
6. Wystawy i wernisaże – z koleją związane.............................................................111
7. Rada Uczniowska……………………………………………………………...…..…...113
8. Prasa szkolna…………………………………………………………………...……..…116
9. Działalność sportowa…………………………………………...……………...…..….118
Część czwarta: Kształcenie zawodowe, internat i świetlica .........................................121
1. Warsztaty szkolne...........................................................................................................121
2. Praktyki zawodowe.........................................................................................................123
3. Egzaminy z przygotowania zawodowego..............................................................124
4. Życie internatu…………………………………………………………………........…..125
5. Zajęcia świetlicowe………………………………………………………...…….....…127

5
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Część trzecia
WYBRANE FORMY AKTYWNOŚCI UCZNIOWSKIEJ
1. Koła zainteresowań
Na przestrzeni 51 lat historii szkoły można byłoby wymienić nawet kilkadziesiąt
różnych kół zainteresowań. Jedne powstawały i w krótkim okresie przestawały
istnieć, inne natomiast mają wieloletnią tradycję. Jedne powstawały, bo akurat było
zapotrzebowanie polityczne, inne, bo byli chętni uczniowie, a jeszcze inne, bo taką
potrzebę widzieli nauczyciele hobbyści. Uważam, że każde koło zainteresowania
zasługuje na uwagę, ale nie jest możliwe opisanie wszystkich.
Z inicjatywy mgr inż. Ryszarda Pyssy 22 lutego 1984 rok odbyło się zebranie
założycielskie powołujące do życia Szkolny Klub Techniki i Racjonalizacji1.
Celem Klubu było rozszerzanie teoretycznej wiedzy technicznej wykraczającej
poza program szkolny oraz przygotowywanie uczniów do konkursów technicznych,
jak również organizowanie wycieczek zawodowych, których celem było
konfrontowanie wiedzy teoretycznej z wiedzą praktyczną poprzez właściwe
dobieranie fabryk, które należało zobaczyć. Dlatego już 1 marca członkowie
założyciele wraz z opiekunem wyjechali do Wrocławia, gdzie zwiedzali fabrykę
wagonów „Pafawag”. Oficjalna działalność została zapoczątkowana 20 września
następnego roku szkolnego, i tego samego roku zainicjowali organizację konkursu
i wystawy prac dyplomowych.
W kolejnych latach Klub organizował liczne wycieczki zawodowe, w pierwszej
kolejności oczywiście do Muzeum Techniki i Kolejnictwa w Warszawie, do
Technikum Kolejowego w Warszawie, które może poszczycić się wieloma
pamiątkami zwłaszcza z dziedziny kształcenia adeptów sztuki kolejarskiej, byli
nawet w Białowieskim Parku Narodowym. Bardzo aktywnie członkowie Klubu
brali udział w ogólnopolskich konkursach sieci szkół kolejowych podległych
najpierw Ministerstwu Komunikacji, a później od roku 1988 Dyrekcji Generalnej
PKP, zdobywając liczne nagrody. W roku 1989 Klub zorganizował wycieczkę nie
dla swoich członków, a dla uczniów klasy pierwszej, oczywiście związaną
z koleją. Była to wycieczka do Wenecji2. Szkolny Klub techniki i Racjonalizacji był
także organizatorem corocznego szkolnego konkursu wiedzy o kolei. Trzech
najlepszych uczestników tworzyło drużynę, która reprezentowała szkołę na
międzyszkolnym konkursie wiedzy o kolei, jaki organizowany był przez Technikum
Kolejowe w Krakowie. Były to trudne konkursy, ponieważ zawodnicy musieli znać
historię kolei, sygnalizację, oznaczenia stosowane na lokomotywach i wagonach itp.
Członkowie aktywnie z wieloma sukcesami brali udział w konkursach
o wynalazczości. Bardzo ważna działalność Szkolnego Klubu Techniki
i Racjonalizacji dotyczyła przekazywania wiedzy dotyczącej wynalazczości i w sensie

1
Można chyba stwierdzić, że Klub był niejako prekursorem powstania Poznańskiego Klubu Modelarzy
Kolejowych.
2
J. Bekas Znaleziono Klucz do wynalazczości w szkołach „Głos Wielkopolski” z 27.03.1984 r.

92
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

teoretycznym, poprzez udział w konkursach wiedzy o wynalazczości i praktycznym,

poprzez mobilizowanie przez opiekuna do konstruowania takich prac
dyplomowych, które będą wnosiły nowe elementy techniczne. Klub Techniki
i Racjonalizacji stał się początkiem Poznańskiego Klubu Modelarzy Kolejowych

93
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Na zdjęciu uczestnicy pierwszej wycieczki zawodowej ↓

 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

W połowie lat 90-tych z inicjatywy księdza Andrzeja Bartosza3 powstał

działający przez kilka lat Szkolny Klub Krótkofalarski SP3 YTK mający siedzibę
na V piętrze obok pracowni drogowej. Kiedy, jednak ksiądz Bartosz został
przeniesiony do innej placówki, a na początku XXI wieku robiono remont i w tym
miejscu powstały sale komputerowe Kub przestał istnieć. W tym jednak krótkim
czasie jego członkowie otrzymywali liczne nagrody i wyróżnienia. Tak było w 1997
roku, kiedy to Krzysztof Każmierczak, Kamil Kaszubowicz i Krzysztof
Schuster otrzymali nagrody zdobyte w zawodach pod hasłem Hołd Powstańcom
Wielkopolskim. Zawody zostały zorganizowane przez poznański oddział Polskiego
Związku Krótkofalowców4. Także nauczyciel-opiekun mgr inż. Jerzy
Gomoliszewski SP3 SLU w listopadzie 2001 roku zajął II miejsce w Otwartych
Mistrzostwach Polski w Szybkiej Telegrafii, zdobywając tytuł wicemistrza Polski
w kategorii seniorów. W roku następnym za działalność na niwie krótkofalarskiej
został uhonorowany Brązową Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”.
Od wielu lat prężnie działa Koło szachowe. Byliśmy organizatorami w marcu
1995 Mistrzostw Polski w Szachach szkół Ministerstwa Transportu i Gospodarki
Morskiej. Wzięło w nich udział 19 techników i 8 zasadniczych szkół zawodowych.
W dniach 18-27 sierpnia 1996 roku szkoła była współorganizatorem VII
Międzynarodowego Turnieju Szachowego z okazji 60-lecia działalności
Okręgowego Związku Szachowego w Poznaniu. W Komitecie Organizacyjnym
znalazł się mgr inż. Jerzy Krzywda opiekun Szkolnego Klubu Szachowego
„Skoczek”5. Choć nasi uczniowie sukcesów w tym turnieju nie odnieśli, to jednak
była to niezła nauka i promocja szkoły, ponieważ uczestnicy mogli zobaczyć
wyposażenie sal lekcyjnych i piękną salę gimnastyczną na terenie, której odbywały
się zawody oraz internat, gdzie byli zakwaterowani i gdzie spożywali całodzienne
posiłki. Liczne sukcesy w zawodach szachowych na przełomie wieków odnosił
Rafał Macherzyński, który zajął między innymi I miejsce w Mistrzostwach
Młodzieży w Szachach o Puchar Przewodniczącego Rady Miejskiej Gminy
Pobiedziska6, w latach 70-tych sukcesy odnosił Janusz Pużanowski. Duże sukcesy
uczniowie szkoły odnosili także w Ogólnopolskich Szachowych Mistrzostwach
Polski Szkół Kolejowych. Tu należy wymienić Andrzeja Matusiaka, Wojciecha
Żmudzińskiego, Jerzego Pawłowskiego. Dużym zainteresowaniem cieszyły się
organizowane w szkole liczne symultany, w których udział brali arcymistrzowie.
Niemalże od samego początku istniało koło fotograficzne z własną ciemnią fotograficzną
mieszczącą się najpierw w obecnym zapleczu nauczycielskim nr 39, a później w zapleczu
łazienki piątego piętra. Dzięki temu rejestrowano to, co działo się w Technikum Kolejowym.
Duże zasługi na tym polu miał Wojciech Prostak. To dzięki niemu pierwsza połowa lat
siedemdziesiątych jest tak dobrze udokumentowana zdjęciami.

3
Jest absolwentem Technikum Kolejowego, a jego wychowawcą był obecny dyrektor Ryszard Pyssa.
4
A. Szymczak Pierwsi na krótkich falach „Gazeta Poznańska” z 25.02.1997 r.
5
Zob. „Biuletyn Turniejowy”, s. 1-3.
6
Por. K. Mrówczyńska Mistrzostwa Dzieci i Młodzieży w Szachach o Puchar Przewodniczącej Rady
Miejskiej, „Biuletyn Pobiedziski” nr 103 z 29.03.2002 r., s. 11.

95
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Na zdjęciach symultany i zawody szachowe połowy lat 90-tych ↓

 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

2. Sesje popularno-naukowe
Szkoła od samego początku jej istnienia w Poznaniu borykała się z brakiem
szkolnej auli, w której to można byłoby organizować częściej sesje popularno-
naukowe i to nie tylko na skalę szkolną. Dlatego tego typu imprez nie było zbyt
dużo, niemniej jednak o dwóch należy wspomnieć.
W roku 1991 w naszym kraju uroczyście obchodziliśmy dwie okrągłe rocznice.
Pierwsza związana była z 200 setną rocznicą uchwalenia Konstytucji 3 Maja, druga
natomiast z 10 rocznicą wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.
Do obchodów rocznicowych włączyła się Sekcja Społeczno-Prawna
Młodzieżowego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, która była poprzedniczką
założonego z inicjatywy mgr Marka Nowaka w dniu 8 listopada 1986 roku
Szkolnego Klubu Przyjaciół Nauk. Szkolne uroczystości 3 majowe odbyły się
w dniu 6 maja i obejmowały: wystawę tematyczną zorganizowaną w świetlicy,
audycję radiową poświęconą konstytucjom Polski, sesję popularno-naukową
przygotowaną przez uczniów, konkurs wiedzy o Konstytucji 3 Maja oraz wydanie
specjalnego numeru gazety szkolnej „Kolejarka” poświęconej rocznicy
Warto wspomnieć, że przygotowania rocznicowe rozpoczęły się już w 1988 roku
wyjazdem członków Towarzystwa do Warszawy, gdzie w Zamku Królewskim
zwiedzili wystawę pt. „Dzieło Sejmu Wielkiego 1788-1792”.
13 grudnia 1981 roku o północy wprowadzono w Polsce stan wojenny. Była to
smutna chwila w życiu każdego nauczyciela, ale też każdego ucznia. Nie było
wiadomo, co tak naprawdę się może stać. Czy szkoła będzie normalnie
funkcjonowała? Tak jak inne szkoły w Polsce, również Technikum Kolejowe.
Grono pedagogiczne też się podzieliło na zwolenników i przeciwników
wprowadzenia stanu wojennego. Do dzisiaj istnieje spór między historykami,
politykami i zwykłymi ludźmi o to, kto miał rację. Zorganizowana więc wystawa pt.
„Do i od wolności” i prezentowane pogadanki miały przybliżyć uczniom
Technikum Kolejowego ten trudny w historii naszego kraju okres. Najcenniejsze
jest chyba to, że wystawę obejrzeli uczniowie ze wszystkich klas, gdyż trwała ona
dwa tygodnie i złożyły się na nią ulotki, wycinki prasowe, plakietki, czasopisma
podziemne, znaczki pocztowe itp. Były to prywatne zbiory mgr Anny Krywiel
i mgr Marka Nowaka.
(Na zdjęciach uczestnicy 3-majowej imprezy). ↓

97
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Na zdjęciu organizatorzy sesji popularno-naukowej. ↓

Na zdjęciu uczestnicy sesji podczas wygłaszania referatów. ↓

98
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Na zdjęciach uczestnicy sesji „Do i od wolności”. ↓

99
Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

3. Klub Patrona
Do cyklicznych imprez zapoczątkowanych jeszcze w 1989 roku należą coroczne spotkania
uczniów i ich opiekunów reprezentujących szkoły noszące imię Hipolita Cegielskiego. Od 15
bowiem lat istnieje Klub szkół noszących imię Patrona7. Obecnie w całej Polsce istnieje 11
takich szkół. Każdego roku Technikum
Kolejowe w dniu 30 listopada gościło
młodzież i ich opiekunów w celu poznania się

nawzajem, a jednocześnie przekazywane są

doświadczenia związane z działalnością
pozalekcyjną szkół oraz podejmowane są
decyzje odnośnie współpracy w dziedzinie
rekreacyjno-sportowej. Każda szkoła
organizuje przez cały rok Mistrzostwa Polski
w określonej dziedzinie sportowej oraz
międzyszkolny konkurs wiedzy o Patronie, zawsze w styczniu.

4. „ Złoty Semafor”
Wieloletnią imprezą, która ma ponad 10 letnią tradycję jest Ogólnopolski Konkurs
Recytatorski „Złoty Semafor”. Pierwsza edycja miała miejsce w 1991 roku, kiedy to
z estrady Domu Kultury „Kolejarz” w Poznaniu padły pierwsze strofy poezji w turnieju
recytatorskim8. Od samego początku towarzyszą imprezie słowa Mieczysława Kotlarczyka:
„Pełnię istnienia, pełnię życia uzyskuje tekst dopiero przez głos artysty, przez dźwięk
brzmienia żywego słowa. Poezja powinna być raczej słuchana niż czytana, bo w czytaniu
przepada cały jej czar dźwiękowy, czar rytmu, melodyki i muzyki słowa...”
Należy w tym miejscu podkreślić, iż idei konkursu przyświecał Patron Technikum
Kolejowego w Poznaniu – Hipolit Cegielski – wybitny patriota, humanista, nauczyciel,
przemysłowiec, społecznik i obrońca słowa polskiego, który wypowiedział znamienne zdanie
„Ojczysty język z myślami i duszą człowieka jedną tworzy całość.” To w jego fabryce
produkowano pierwsze maszyny parowe, prototypy lokomotyw, tak zwane lokomobile.

7
Por. A. Łączkowska Klub szkół noszących imię Hipolita Cegielskiego, [w:] Wybrane Wydarzenia
Szkolne. Tom I, Poznań 2003, s. 28.
8
Opracowałem na podstawie broszury przygotowanej specjalnie na X jubileuszowy Konkurs „Złoty
Semafor”, która zawiera kalendarium konkursów wspomnienia uczestników, rozmowy z organizatorami
oraz wybór antologii. Zob. A. Talarkiewicz 10x”Złoty Semafor [w:] R. Pyssa, A. Talarkiewicz
Ogólnopolski Konkurs Recytatorski „Złoty Semafor”, s. 2-3 i nast.

101
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Zespolenie tego wysokiego humanizmu Patrona szkoły z postawą przemysłowca

i Polaka stało się punktem wypadowym tej imprezy, której pomysłodawcą był
dyrektor Technikum Kolejowego w Poznaniu mgr inż. Ryszard Pyssa,
a realizatorem tej myśli i organizatorem kolejnych edycji konkursu stał się mgr
Aleksander Talarkiewicz. To oni tę imprezę przez lata aranżowali i opiekowali się
nią. Współpracowali z organizatorami oraz uczestniczyli w jury poloniści – mgr
Agnieszka Brych, mgr Katarzyna Lancmańska i nieżyjąca już mgr Krystyna
Ochocka. Natomiast wicedyrektor szkoły mgr Maria Krzepkowska organizowała
wycieczki po Poznaniu i okolicy dzieląc się z uczestnikami swoją historyczną
wiedzą. O szatę graficzną konkursu dbał mgr inż. Jerzy Janicki, a dr Bogdan
Polacki zarejestrował na taśmie filmowej atmosferę konkursu i zmagania jego
uczestników. Natomiast kierownik internatu mgr Marek Kurek otoczył swoją
opieką gości, którzy zamieszkali w murach internatu.
Funkcje przewodniczących jury na przestrzeni tych lat pełnili aktorzy Henryk
Dąbrowski (I – VI), Mariusz Puchalski (VII – VIII), Leszek Wojtaszak (IX – X)
oraz Ewa i Mateusz Sibilscy, którzy są muzykami. Jurorzy prowadzili także
warsztaty recytatorskie odsłaniając arkana recytatorskiej sztuki, a także
wprowadzali w świat poezji śpiewanej.
Patronat nad tą imprezą objęło Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej
w Warszawie, które umożliwiło rozwój idei krzewienia kultury słowa. Dzięki tej
mecenasowskiej roli uczestnicy konkursu mogli spotykać się, rywalizować ze sobą,
wymieniać swoje doświadczenia, zawiązywać przyjaźnie, a także brać udział
w imprezach towarzyszących – spektaklach teatralnych, koncertach, wycieczkach.
„Złoty Semafor” stwarzał im szanse ujawnienia talentów, pobudzał pasje
poznawcze, zachęcał do artystycznych poszukiwań, dawał możliwość
wyartykułowania siebie. Wielu z nich poszło tą artystyczną drogą w dorosłe już
zawodowe życie. To też zasługa tego konkursu.
Od roku 1994 wprowadzony został turniej poezji śpiewanej, który okazał się nie
tylko nową formą, ale wniósł specyficzny klimat do konkursu. W ciągu minionych
lat w konkursie wzięło udział około 500 uczestników w tym 105 zaistniało
w turnieju poezji śpiewanej. Wraz ze swoimi wychowankami gościło około 200
opiekunów, którzy brali udział w warsztatach recytatorskich i poezji śpiewanej oraz
przeżywali emocje związane z rozgrywanym pojedynkiem na żywe słowo.
Uczestnikami byli uczniowie szkół kolejowych, transportowych, morskich
z różnych stron Polski, które podlegały Ministerstwu Transportu i Gospodarki
Morskiej a także szkół średnich z Poznania i województwa poznańskiego. Oceniani
przez jury zdobywali upragnione miejsca, które łączyły się z przyznawanymi
nagrodami i wyróżnieniami I i II stopnia. Najwyższą z nich, zwaną główną, był
„Złoty Semafor” – statuetka zaprojektowana przez artystę – rzeźbiarza Waldemara
Szauera, wywodzącego się ze środowiska wrocławskiego. Ten uskrzydlony semafor
zdobywała ta szkoła, której uczestnicy zaprezentowali swój program artystyczny na
najwyższym poziomie.

102
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Pierwszych pięć konkursów przeprowadzono w styczniu, a finał uświetniał

obchody Dnia Patrona Szkoły. Od 1997 roku konkurs odbywa się w miesiącu
marcu.
Tabela przedstawia nazwiska uczniów startujących w konkursie.

I Tomasz Borowski, Piotr Nowak, Maciej Siuda

II Tomasz Borowski, Piotr Nowak
III Tomasz Borowski, Piotr Nowak
IV Małgorzata Buerger Piotr Nowak,
V Małgorzata Buerger, Karolina Kempa
VI Małgorzata Buerger, Jakub Mazurek
VII Małgorzata Buerger, Jakub Mazurek
VIII Jakub Mazurek, Magda Kapelińska
IX Jakub Mazurek, Monika Napieralska
X Jakub Mazurek, Monika Napieralska

103
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Na zdjęciu górnym opiekunowie i uczestnicy zmagań konkursowych w sali gimnastycznej, natomiast na

Zdjęciu dolnym mgr Aleksander Talarkiewicz z M. Buerger i J. Mazurkirm

104
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Udział recytatorów i szkół w poszczególnych edycjach był następujący: I-31z 15 szkół, II-
34 z 18, II-58 z 24, IV-57 z 23, V-52 z 20, VI-56 z 21, VII-46 z 21, VIII-56 z 16, IX-45 z 19
i X edycja przyjechało 46 uczestników reprezentujących 25 szkół.
O ogromnej pracy organizacyjnej niech świadczy chociażby zamieszczony Program
X Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego „Złoty Semafor”
Piątek – 16. 03. 2001
od godz. 8.00 do 13.00 - przyjazd uczestników konkursu i zakwaterowanie w internacie
Zespołu Szkół Komunikacji – ul. Czajcza 14
godz. 13.00- obiad
godz. 14.00 - otwarcie X Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego „Złoty Semafor”
spotkanie z organizatorami konkursu (sala gimnastyczna – ul. Czajcza 1
godz. 14.30 - warsztaty recytatorskie oraz warsztaty poezji śpiewanej
godz. 15.30 - turniej recytatorski – I etap
godz. 18.30 - kolacja
godz. 19.30 - spotkanie opiekunów z organizatorami konkursu oraz „Hyde Park” –
poznajemy swoje talenty – spotkanie młodzieży
sobota – 17. 03. 2001
godz. 8.00 - śniadanie
godz. 9.00 - turniej recytatorski – I etap ciąg dalszy
godz.13.30 - obiad
godz. 14.15 - turniej poezji śpiewanej – prezentacja całego programu oraz turniej recytatorski
– II etap
godz. 17.30 - kolacja
godz. 18.00 - spektakl teatralny – Teatr Nowy – St. Wyspiański – „Wesele”
niedziela – 18. 03. 2001
godz. 8.00 - śniadanie
godz. 9.00 - wycieczka po Starym Mieście
godz. 11.30 - uroczyste zakończenie konkursu w Sali Czerwonej Pałacu Działyńskich,
Poznań, Stary Rynek 78/79 - koncert w wykonaniu chóru „Fermata” pod dyrekcją
M. Sibilskiego oraz ogłoszenie wyników konkursu i koncert laureatów
godz. 13.30 - obiad
godz. 14.00 - pożegnanie uczestników
UWAGA:
1. W dniu 16.03.2001 do I etapu konkursu przystępują uczestnicy reprezentujący: Leszno, Poznań,
Starogard Szczeciński oraz Zbąszynek.
2. Organizatorzy konkursu mogą zagwarantować zakwaterowanie i wyżywienie w internacie szkoły
za odpłatnością toteż uczestnicy imprezy oraz ich opiekunowie są zobowiązani uiścić opłatę
w wysokości 60 zł za wyżej wymienione świadczenia oraz 40 zł za koszta związane z udziałem.
W sumie 100 zł od osoby biorącej udział w imprezie. Natomiast uczestnicy konkursu z terenu
Poznania winni wnieść opłatę w wysokości 40 zł od osoby. Dowód wpłaty dokonanej na konto
niżej podane prosimy przedstawić przy zgłoszeniu swojego uczestnictwa w konkursie (internat).
3. Wpłata musi być dokonana do dnia 10 marca 2001 r. na konto Zespół Szkół Komunikacji, Poznań,
ul. Fredry 13 - PKO BPI 0 - Poznań 10204027-12638-367-121
4. Organizatorzy konkursu zastrzegają sobie prawo zmiany programu.
Ostatnia XI edycja Konkursu odbyła się w marcu 2003 roku, a jej organizacją zajęła się już
mgr Adriana Świerczyńska9. W Konkursie brało udział 24 uczestników z 16 szkół.

9
Trudno dzisiaj powiedzieć, jaka będzie przyszłość Konkursu, ponieważ wszystko opiera się na
pieniądzach i sponsorach. Można mieć tylko nadzieję, że Konkursy zostaną wznowione.. Zob.
A. Świerczyńska Ogólnopolski Konkurs Recytatorski, „Wybrane Wydarzenia Szkolne”. Tom III, Poznań
2003, s. 34-35.
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

5. Uroczystości szkolne
Technikum Kolejowe w swej historii przeżywało dwie duże uroczystości,
połączone ze zjazdami absolwentów. Pierwsza odbyła się 23 lutego 1984 roku
i związana była z 30-leciem istnienia szkoły i nadaniem imienia Hipolita
Cegielskiego10. Druga odbyła się 4-5 października i związana była z 50-leciem
istnienia szkoły i wręczeniem nowego sztandaru11. Oficjalne uroczystości w obu
przypadkach odbywały się w Auli Uniwersyteckiej. Dokonano podsumowania
dotychczasowego dorobku szkoły, a najlepsi nauczyciele otrzymali ordery
i odznaczenia (Na zdjęciu nauczyciele jeszcze w obowiązkowych mundurach kolejowych podczas
uroczystości 30-lecia). ↓

Bardziej okazały wymiar miały uroczystości związane z 50-leciem istnienia Technikum

Kolejowego, ponieważ w zjeździe absolwentów udział brały najstarsze roczniki, które naukę
rozpoczynały jeszcze w Kutnie. Choć nie było imiennych zaproszeń dla absolwentów to na
zjazd przyjechało około 670 absolwentów reprezentujących wszystkie roczniki, a wielu
z nich nawet z dalekiej zagranicy. Spotkaniom towarzyszyło wielkie wzruszenie, były łzy
radości. Wielu z nich

10
Uroczystości jubileuszowe miały się odbyć już we wrześniu 1984 roku, Opóźnienie wynikało z próby
storpedowania przez ówczesną dyrekcję DOKP w Poznaniu nadania szkole imienia Hipolita
Cegielskiego. Szerzej M. G. Nowak, R. Pyssa, Technikum Kolejowe im. H. Cegielskiego w Poznaniu
1946-1996. Zarys monografii, Poznań 1996, s. 49-52.
11
Wyjaśnienia wymaga krótki okres między „leciami” istnienia szkoły. Otóż 30-lecie liczone było od
1954 roku, czyli rozpoczęcia działalności szkoły tu w Poznaniu. Natomiast 50-lecie liczone było od roku
1946 i utworzenia szkoły w Kutnie-Azory.

106
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

widziało się po raz pierwszy po 50 latach, więc wspomnień nie było końca. I choć
logistycznie było to duże przedsięwzięcie, to dzięki zaangażowaniu wszystkich
nauczycieli i znacznej ilości uczniów, a zwłaszcza Komitetowi Organizacyjnemu
Jubileuszu 50 – lecia Technikum Kolejowego w Poznaniu, ta największa impreza
w historii szkoły należała do udanych. W skład Komitetu Organizacyjnego weszli:
mgr Marek G. Nowak jako przewodniczący oraz członkowie w osobach: mgr
Maria Krzepkowska, mgr Łucja Rybarczyk, mgr Władysława Rytka, inż.
Antoni Jakubowski, mgr inż. Jerzy Janicki, mgr Stefan Kowalski, mgr Marek
Kurek, inż. Zdzisław Kustoń i mgr inż. Ryszard Pyssa.
Jubileusz 50-lecia istnienia szkoły stał się okazją do ustanowienia Honorowego
Medalu Technikum Kolejowego, który przyznawany jest tym wszystkim osobom,
które wnoszą duży wkład w rozwój i osiągnięcia szkoły. Pierwszymi osobami, które
go otrzymały byli najstarsi nauczyciele i pracownicy szkoły. Program 2-dniowych
uroczystości był bardzo napięty. W pierwszym dniu przed południem odbyły się
uroczystości dla uczniów, które związane były z historią szkoły i zwiedzaniem
przygotowanych wystaw związanych z kołami i organizacjami, jakie działały na
terenie szkoły na przestrzeni jej historii. Wystawy zostały usytuowane przede
wszystkim w świetlicy szkolnej. W pomieszczeniach piwnicznych natomiast
stworzono Izbę Tradycji Technikum Kolejowego, gdzie eksponuje się liczne
pamiątki związane z działalnością szkoły.
Po południu natomiast w sali Poznańskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji odbył się
mecz oldbojów: Absolwenci TK – KKS „Lech”. Absolwenci wprawdzie przegrali
mecz, ale na trybunach zgromadził wiele osobistości sportowych miasta Poznania.
W godzinach wieczorno-nocnych odbyło się przyjęcie jubileuszowe w salach
bankietowych hotelu „Poznań”, w którym udział brali wszyscy obecni
i emerytowani pracownicy i zaproszeni goście głównie w osobach dyrektorów
zaprzyjaźnionych Techników Kolejowych z całej Polski, którzy zwyczajowo
obdarowali dyrektora i szkołę drobnymi prezentami.
Drugi dzień poświęcony był przede wszystkim absolwentom i rozpoczął się od
mszy świętej odprawionej w kościele p.w. Najświętszego Zbawiciela przy ul.
Fredry, tuż przy szkole, a celebrowanej przez 7 księży absolwentów Technikum
Kolejowego. Następnie odbyła się oficjalna uroczystość w Auli Uniwersyteckiej,
w której udział brali przedstawiciele władz miasta Poznania i Kuratorium Oświaty
oraz Zachodniej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. W czasie trwania
uroczystości wręczono nowy sztandar, były krótkie wspomnienia najstarszych
nauczycieli oraz ordery i odznaczenia. W części artystycznej wiersze i piosenki
wykonywane były przez solistów Filharmonii Poznańskiej i absolwentów szkoły.
Po części oficjalnej wszyscy udali się na obiad i spotkania w szkole. Największe
zainteresowanie wzbudzały najstarsze kroniki szkolne oraz rozmowy
z nauczycielami i wychowawcami. Każdy uczestnik otrzymał monografię szkoły,
jubileuszowy medal i koszulkę oraz specjalne jubileuszowe wydanie gazety
szkolnej. Od godziny 19.00 trwał bal absolwenta, który odbył się w salach
bankietowych hotelu „Poznań”.
107
Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

108
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Na zdjęciach drużyna Technikum Kolejowego w piłce koszykowej, delegacja dyrektorów TK, podczas
bankietu i fragmenty okolicznościowej wystawy. ↓

109
Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Na zdjęciach poświęcenie sztandaru, zaproszeni

goście, i wręczenie nagród dla nauczycieli. ↓
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Na koniec tego rozdziału należy wskazać, że w roku jubileuszowym było 21

oddziałów, w których uczyło się 527 uczniów. 11% stanowiły dziewczęta. Młodzież
kształciła się w 5 specjalnościach z tytułem technika: elektronika, telekomunikacji,
elektryka, budownictwa i transportu12.

6. Wystawy i wernisaże – z koleją związane

Od momentu, gdy powstał Zespół Szkół Komunikacji wydawało się, że to, co
związane jest z tradycją kolejarską zaginie. Na szczęście są pasjonaci, którzy
potrafią zachęcić innych do tego, aby od czasu do czasu przypomnieć, że ZSK to
jednak szkoła, choć po części kolejarska.
Jedną z takich imprez była wystawa „Pociąg do impresjonizmu” zorganizowana
w świetlicy szkoły, która związana była z wystawą „Od Maneta do Gauguina.
Impresjoniści i postimpresjoniści z Musee d′Orsay w Paryżu” prezentowaną
w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Otwarcie nastąpiło 30 marca 2001 r. Świetlica
została wówczas zaaranżowana, jak dziewiętnastowieczny dworzec, w poczekalni,
którego można było znaleźć stare mundury kolejowe, latarnie, kasowniki i walizy.
Na ścianach zawisło zaś 21 reprodukcji prac związanych z koleją żelazną
i dworcami. (Na zdjęciach folder reklamujący wystawę w szkole i otwarcie wystawy). ↓

12
B. Zagrodzka-Blok Druga młodość szkoły, „Głos Wielkopolski” z 5/6.10.1996 r.

111
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Wystawę przygotowały mgr Sandra Marcinkowska i mgr Katarzyna Lancmańska pod

okiem artysty Rafała Jasionowicza.
Druga wystawa-wernisaż miała miejsce już na samej końcówce istnienia Technikum
Kolejowego, a mianowicie w czerwcu 2005 roku i nosiła tytuł „Pociąg do gwiazd w kinie
i plakacie”. Wernisaż odbył się w Piwnicy Teatralnej, która okazała się wspaniałym
kameralnym miejscem na taką imprezę. Zwiedzający

112
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

mogli zobaczyć kilkanaście plakatów ze zbiorów Pana Jacka Jaroszyka znanego

w Poznaniu animatora kultury. Chodziło o plakaty przygotowane do filmów polskich
i zagranicznych, które dotyczyły problematyki kolejnictwa lub, których akcja filmu toczyła
się w pociągu. Wernisaż połączony był z pokazami polskich filmów13, a przygotowały go
mgr Katarzyna Lancmańska i mgr inż. Irena Nawrocka.
Szkoda tylko, że zarówno pierwsza jak i druga wystawa nie była zbyt dobrze
reklamowaną. Bardzo mało osób ją widziało, a naprawdę było co oglądać. W przyszłości nie
można tego typu imprez robić „sobie a muzom”. Bez marketingu się już nie obejdzie. To
przecież może być wspaniała forma promocji szkoły.

7. Rada Uczniowska
Jest wiele czynników mających wpływ na to jak funkcjonuje szkoła, jak czują się w niej
uczniowie w czasie lekcji i w czasie wolnym, ale najważniejszy czynnik to właściwie
funkcjonujący samorząd szkolny nazywany w Technikum Kolejowym Radą Uczniowską.
Można go nazwać organem kierowniczym młodzieży szkolnej.

13
W prasie ukazał a się krótka informacja. Zob. Pociąg do gwiazd, „Gazeta Wyborcza - Poznań” nr 126
z 2.06.05 r., s. 2.

113
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

To od jego inicjatywy wiele zależy, a właściwie od osób pełniących w nim

funkcje kierownicze. W okresie istnienia Technikum Kolejowego różne były
samorządy. Od typowo ideologicznych w pełni podporządkowanych dyrekcji
szkoły w latach 50-tych, do bardzo aktywnych politycznie w latach 80-tych. Rada
Uczniowska to przedstawiciele wszystkich klas, z których wybierany jest ścisły
zarząd składający się z czterech osób. Z ramienia nauczycieli opiekę, a raczej
doradztwo pełnili nauczyciele, którzy byli albo powoływani przez dyrekcję, albo
przez grono pedagogiczne lub też wybierani przez młodzież. Długoletnimi
opiekunami-doradcami RU byli: mgr Stefan Kowalski, mgr Urszula Wachowska,
mgr Adela Mroczkowska, mgr Marek Nowak, mgr Krystyna Tobias, inż.
Zdzisław Kustoń i mgr Elżbieta Waszkiewicz.
W okresie, gomułkowsko-gierkowskim samorząd szkolny podzielony był na kilka
sekcji, a te dopiero zajmowały się określonym wycinkiem działalności. Sekcja
Gospodarcza zatem dbała o to, aby np. krzesła w świetlicy miały podbite nogi
filcem, by nie rysowały parkietu, Sekcja Kulturalna dbała o to, aby zorganizować
pasowanie na pierwszoklasistę, aby zorganizować zabawę szkolną zwaną „fajfem”,
czy też pomóc w organizacji studniówki, ponieważ w omawianym okresie
studniówki odbywały się w szkole.
Sekcja Organizacyjna natomiast przygotowywała grafik dyżurów klasowych na
cały rok. Dyżury te obejmowały wejście do szkoły i szatnię, do której bez obecności
dyżurnego nie można było wejść. Klasa dyżurująca była oceniana przez komisję
składającą się z uczniów i nauczycieli. Były lata, w których rywalizacja była zacięta
do ostatniej chwili. Nagrodami były wycieczki finansowane przez rodziców.
(Na zdjęciu uczestnicy studniówka w styczniu 1975 roku). ↓

114
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Największa jednak aktywność przejawiała się w organizacji Dnia Kota, który od

kilku lat nie jest związany już z uroczystościami pasowania uczniów klas
pierwszych i składanym przyrzeczeniem. Impreza ta wymagała zawsze dużego
zaangażowania organizacyjnego wszystkich członków Rady Uczniowskiej. Należy
odnotować, że ostatni Dzień Kota w samodzielnym Technikum Kolejowym odbył
się 24 września 1999 roku i wtedy nikt nie przypuszczał, że w następnym roku
pojawią się uczniowie liceum ogólnokształcącego w ramach Zespołu Szkół
Komunikacji (Na zdjęciach plakat reklamujący imprezę oraz jedną z konkurencji, czyli picie mleka).
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

8. Prasa szkolna
Od 1986 roku wydawana jest gazeta szkolna, która w latach 1986-1991 nosi
nazwę „Kolejarka”. Pierwsze dwa numery noszą jeszcze nazwę „Droga przez
Mękę”. W pierwszym roku wydawana jest nieregularnie. Później staje się
kwartalnikiem, a w ostatnich latach miesięcznikiem. „Kolejarka” związana była
z Sekcją Społeczno-Prawną Młodzieżowego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
W roku 1992 przestaje się ukazywać, w to miejsce pojawia się „Odlot”, by szybko
zmienić nazwę na „Odjazd”. Gazeta szkolna ma bowiem ukazywać życie szkolne,
odnotowywać najważniejsze wydarzenia, czy poruszać tematy interesujące
uczniów.
Założycielem
i wieloletnim
opiekunem
redakcyjnym
w latach 1986-1992
oraz 1996-2003 był
mgr Marek Nowak.
Z jego też inicjatywy
w dniach 27-28
listopada 1998 r.
szkoła była
organizatorem
Ogólnopolskich
Warsztatów
Dziennikarskich dla
redaktorów
szkolnych gazet
szkół podległych
Ministerstwu
Transportu
i Gospodarki
Morskiej.
Przyjechało 35
szkolnych
dziennikarzy z 14
szkół14. W latach
1992-1996
opiekunem był mgr Robert Szamański. Przez wiele lat z gazetą szkolną
współpracowały polonistki mgr Katarzyna Lancmańska i mgr Agnieszka Brych

14
M. G. Nowak, I Ogólnopolskie Warsztaty Dziennikarskie Szkół Kolejowych, „Szkoła Zawodowa” Nr
4/1999, s. 37-38 oraz Zwierciadło szkolnego życia, „Głos Wielkopolski” Nr 258 z 4.11.1999 r., także
Warsztaty, „Nowe Sygnały” Nr 1 z 3.01.1999 r., s. 29.

116
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Na zdjęciu ostatni numer gazety „Odjazd” wydany w Technikum Kolejowym. ↓

Na zdjęciach numer jubileuszowy 50 i ostatni 60 redagowany przez uczniów Technikum Kolejowego. ↓

117
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

oraz w zakresie technicznym mgr inż. Jerzy Janicki.

Na przestrzeni wielu lat gazeta miała wiele wzlotów, ale też słabsze okresy.
Spowodowane było to tym, że gazetę tworzyli tylko uczniowie i to od nich zależało,
co na jej łamach ukazywało się.
Do redaktorów, dzięki którym gazeta się ukazywała i odważnie niejednokrotnie
opisywała szkolną rzeczywistość, ale przede wszystkim miała swój specyficzny
styl, należy zaliczyć: Monikę Marciniak, Annę Łączkowską, Adama
Gubańskiego, Adama Ziajskiego, Mariusza Matyska, Pawła Brycha, Roberta
Graczyka.
Kilkoro z nich pisywało też na łamach lokalnych gazet. Tradycją było też to, że
młodzi adepci mieli organizowane wycieczki do redakcji Głosu Wielkopolskiego,
Gazety Poznańskiej i Gazety Wyborczej.
Gazeta szkolna jako forum dyskusyjne musi odzwierciedlać zastaną
rzeczywistość, ale nie może łamać istniejących przepisów prawa. Jest to trudne
zwłaszcza dla uczniów. Stąd też zdarzały się artykuły, które wzbudzały
kontrowersje i burzliwe dyskusje nawet podczas posiedzeń rad pedagogicznych.
Sukcesem było to, że gazeta wychodziła średnio w nakładzie 200 egzemplarzy,
a przy okazji tzw. „drzwi otwartych” szkoły wychodziły numery specjalne.
Od roku szkolnego 2002/2003 funkcjonuje w ZSK oprócz Technikum
Kolejowego także XXXII Liceum Profilowane o specjalności zarządzanie
informacją. Zmiany te spowodowały, że w jej redagowanie zaangażowali się
uczniowie liceum profilowanego. Mogą dzięki temu konfrontować teorię
z praktyką. Obecnie chciałoby się, aby gazeta była kolorowa i funkcjonowała jako
tygodnik.
Przeglądając archiwalne numery, można zapoznać się z tym, jak chociażby
zmieniała się technika komputerowa i multimedialna w tym okresie.

9. Działalność sportowa
Już wielokrotnie na łamach tej książki wspominałem u wielu sukcesach naszych uczniów
na niwie sportowej. Przyszedł więc czas, aby powiedzieć parę słów o nauczycielach
wychowania fizycznego, którymi byli mgr Alojzy Wierachowski i mgr Marek Kurek.
Pierwszy z racji odnoszonych sukcesów sportowych i inicjatyw w tej dziedzinie pojawiał się
na łamach prasy, a wraz z nim szkoła, a ponadto w 1980 roku pisano o nim z racji wystawy
dotyczącej komunikacji. Okazało się bowiem, że najbardziej wartościowym eksponatem tej
wystawy było zdjęcie pierwszego tramwaju konnego z 1880 roku, którego właścicielem był
A. Wierachowski15. Drugi natomiast odnosił sukcesy zwłaszcza na szczeblu poznańskim
i wojewódzkim.
Od połowy lat osiemdziesiątych wuefistami są mgr Michał Grzesiński i mgr Wojciech
Płociniczak. To oni bardzo dobrze przygotowują drużyny odnoszące sukcesy
w Mistrzostwach Poznania w piłce nożnej chłopców szkół ponadgimnazjalnych
i w Mistrzostwach Poznania w piłce koszykowej chłopców

15
Por. 80 fotogramów o stuleciu komunikacji, „Głos Wielkopolski” z 13.05.1980 r.

118
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

szkół ponadgimnazjalnych oraz w mistrzostwach Polski szkół noszących imię

Hipolita Cegielskiego, w różnych dyscyplinach sportowych. Dzięki nim szkoła
otrzymała Puchar Starosty Powiatu Średzkiego, za zajęcie I miejsca w III
Mistrzostwach Polski Szkół im H. Cegielskiego w piłce koszykowej „HIPO 2002”.
Są koordynatorami rozgrywek w ramach Ligi Liceów.
Ponadto organizują całoroczne rozgrywki szkolnej NBA oraz zajęcia sportowe na
mecie rajdu szkolnego pod nazwą „Liga Klas” o puchar przechodni dyrektora
szkoły16 i współzawodnictwo klas w Dniu Sportu Szkolnego.
(Na zdjęciach meta rajdu oraz Dzień Sportu Szkolnego na sali POSiR-u). ↓

(Na zdjęciu drużyny nauczycieli i uczniów, którzy rozegrali mecz koszykówki na zakończenie Technikum
Kolejowego). ↓

16
Za M.G. Nowak Dwa 50-lecia. Zarys dziejów ZSK, „Przegląd Szkolny”, Tom I, Poznań 2004, s. 21-29.

119
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Sukcesy na niwie sportowej to zasługa trenerów i zawodników. Musimy jednak

pamiętać, że nieodzowna jest baza w postaci sali gimnastycznej i odpowiedniego
sprzętu. Na szczęście Technikum Kolejowe od kilkunastu lat jest posiadaczem tych
„walorów”. Sala gimnastyczna jest także wynajmowana na zajęcia sportowa
organizowane przez różne instytucje miasta Poznania, co pozwala rocznie na
zarobienie kilkunastu tysięcy złotych, z których kupowany jest sprzęt sportowy. (Na
zdjęciach stan obecny szkolnej sali gimnastycznej oraz fragment kroniki szkolnej dotyczącej). ↓

120
Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Zespół muzyczno-wokalny i teatralny zawsze przygotowały coś wesołego gdy „upływa szybko życie jak
potok płynie czas, za rok za dzień, za chwilę razem nie będzie nas
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Szkolny Klub Pro Sinfoniki gościł wspaniałych ludzi

123
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – kształcenie zawodowe, internat i świetlica

Część czwarta
KSZTAŁCENIE ZAWODOWE, INTERNAT I ŚWIETLICA
Od samego początku istnienia szkoły programy nauczania przewidywały nie
tylko nauczanie teoretycznych przedmiotów zawodowych, ale konfrontowanie tych
wiadomości z praktycznymi umiejętnościami nabywanymi podczas zajęć na tzw.
warsztatach i podczas miesięcznych praktyk zawodowych.
Atutem szkoły zawsze było to, że posiadała własny internat najpierw w budynku
szkoły, a od połowy lat 90-tych XX wieku jako odrębny budynek zaadoptowany
z Kolejowego Studium Medycznego przy ulicy Czajczej, gdzie też wybudowano
salę gimnastyczną. Oczywiście internat nie mógł przyjąć wszystkich chętnych.
Z danych statystycznych wynika, że około połowy uczniów to byli uczniowie,
którzy dojeżdżali do szkoły z okolicznych miejscowości, dlatego musieli mieć
stworzone warunki do tego, aby oczekiwać na lekcje lub pociąg, czy autobus po
lekcjach. Temu służyła świetlica, która do początków lat 90-tych zatrudniała
etatowych pracowników.
1. Warsztaty szkolne
Technikum Kolejowe nie posiadało własnych warsztatów stąd też obowiązkowe
zajęcia z tego przedmiotu odbywały się przez ponad 30 lat na terenie najpierw
Zasadniczej Szkoły Kolejowej, a później Zakładów Naprawczych Taboru
Kolejowego17. Od 1995 roku zajęcia praktyczne odbywają się w warsztatach
szkolnych Zespołu Szkół Mechaniki Precyzyjnej, przekształconych następnie
w Centrum Kształcenia Praktycznego. Ich wymiar zmieniał się w zależności od
kierunku kształcenia i rozpatrywanego okresu i wynosił od 6 godzin zegarowych raz
w tygodniu przez trzy lata, poprzez okres 2 letni, ale w klasie 2 i 4, do 4 godzin raz
w tygodniu przez rok w ostatnim okresie. Wymiar 6 godzin warsztatów w danym
dniu powodował, że nie było już zajęć lekcyjnych, co przy 5 dniowym wymiarze
zajęć lekcyjnych powodowało, że uczniowie tych klas mieli właściwie w pozostałe
dni po 8 godzin lekcyjnych. Było to spore obciążenie, jednak z perspektywy lat,
było to do przyjęcia z pozytywnymi skutkami.
W latach 1954-1966 kierownikiem warsztatów był mgr inż. Władysław
Sułowski, a w latach 1966-2003 inż. Jerzy Kornek. Od 1993 roku następuje
zmiana nazwy na kierownik szkolenia praktycznego. Od 2003 roku wszystkie
funkcje dotychczasowego kierownika szkolenia praktycznego przejął powołany
drugi wicedyrektor, którym został mgr inż. Jerzy Janicki.
Dzięki zajęciom warsztatowym każdy absolwent Technikum Kolejowego
nabywał praktyczne umiejętności z zakresu obróbki ręcznej metali, obróbki
mechanicznej metali i tworzyw sztucznych, obróbki plastycznej i cieplnej metali,
obróbki drewna oraz nabył umiejętność spawania gazowego i elektrycznego. Pozna-

17
Szerzej M.G. Nowak Praktyczna nauka zawodu, [w:] M. G. Nowak, R. Pyssa, Technikum Kolejowe
im. H. Cegielskiego w Poznaniu 1946-1996. Zarys monografii, Poznań 1996, s. 123-128.

124
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – kształcenie zawodowe, internat i świetlica

wał także biuro techniczne.

51 lat istnienia Technikum Kolejowego to na tyle długi okres, że jest bardzo trudno
dokonać obliczenia, ilu było nauczycieli zawodu. Tym bardziej jest to trudne, ponieważ tylko
nieliczni byli nauczycielami etatowymi. Można przyjąć bez popełnienia większego błędu, że
przewinęło się ponad 120 nauczycieli i instruktorów zawodu18. Trudno więc wymienić
wszystkich. Najdłużej fachu uczyli panowie: Marian Borowiak w latach 1966-1981,
Zdzisław Dotka w latach 1969-1995 i Stanisław Król w latach 1974-1990.
(Na zdjęciach uczniowie w czasie zajęć z obróbki ręcznej i mechanicznej metali oraz szkolenia bhp). ↓

18
Pierwszy wykaz takich nauczycieli został sporządzony w 1996 roku z okazji 50-lecia istnienia szkoły.

125
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – kształcenie zawodowe, internat i świetlica

2. Praktyki zawodowe
Jak już wspomniałem wcześniej system kształcenia zawodowego w Technikum
Kolejowym przewidywał zgodnie z planem nauczania odbycie praktyki zawodowej,
która przez wiele lat kończyła się egzaminem końcowym, i tylko ocena pozytywna
dawała promocję do następnej klasy.
(Na zdjęciu uczennice klasy ruchowej podczas praktyk zawodowych – przed budynkiem
dworca Poznań-Główny w 1974 roku). ↓

Do połowy lat 90-tych praktyki odbywały się w jednostkach organizacyjnych

PKP. Dla przykładu mogę podać, że kierunek ruch i przewozy kolejowe odbywał je
głównie na nastawniach, drogi i mosty kolejowe w odcinkach drogowych PKP,
a trakcja elektryczna w lokomotywowniach. W latach 70-tych praktyki odbywały
się nawet w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Ostrowie Wlkp.
i Opolu.
Uczeń idąc na praktykę musiał być oczywiście w mundurze szkolnym. Ich
przebieg był zróżnicowany, ale zawsze obowiązywał dzienniczek praktyk,
w którym musiał być opisany każdy dzień, który służył także do wpisywania uwag
przez kierownika praktyk19. Zawsze też pierwsze zajęcia rozpoczynały się od
szkolenia BHP. Ważne było to, że praktykant mógł tak naprawdę zapoznać się
z zakresem obowiązków na poszczególnych stanowiskach. To dawało pogląd odnośnie
przyszłej pracy zawodowej, jeżeli absolwent zdecydował się pracować na PKP.

19
O ostatniej praktyce zawodowej kierunku ruch i przewozy kolejowe Zob. P. Zaworski O praktykach
zawodowych [w:] M.G. Nowak „Mała Kronika Szkoły-Jednodniówka”, Poznań 2004, s. 22-23.

126
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – kształcenie zawodowe, internat i świetlica

3. Egzaminy z przygotowania zawodowego

W historii Technikum Kolejowego ranga egzaminu zawodowego wyglądała
różnie. Od konieczności zdawania go razem z egzaminem dojrzałości, poprzez
samodzielny egzamin, który był warunkiem dopuszczenia ucznia do matury, do
niezależnego egzaminu, który nie miał wpływu na ukończenie szkoły.
Jedynie pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku wprowadzono pewną
nowość. Trzy roczniki nie miały egzaminu z przygotowania zawodowego, tylko
egzamin na adiunkta odpowiedniej służby np. adiunkt służby trakcji. Dlatego
zajęcia lekcyjne w klasie maturalnej odbywały się tylko w soboty i poniedziałki,
pozostałe dni to były praktyki. Maturzyści kierunku eksploatacja i naprawa
spalinowych pojazdów trakcyjnych odbywali jazdy pociągami zgodnie
z przydzieloną drużyną lokomotywy i rozkładem jazdy, czyli w turnusie.
W latach 90-tych egzaminy odbywały się tuż po feriach zimowych, co było
bardzo korzystne, ponieważ maturzyści mogli spokojnie przygotowywać się do
majowego egzaminu dojrzałości. Na początku nowego tysiąclecia egzaminy
z przygotowania zawodowego odbywały się dopiero w czerwcu, po otrzymaniu już
świadectw ukończenia szkoły lub dojrzałości.
W Technikum Kolejowym egzaminy zawodowe były dwuetapowe. Pierwszy etap
to godzinny test obejmujący szeroko rozumiane zagadnienia kierunkowe
w danej specjalności kształcenia, a drugi etap to obrona napisanej pracy
dyplomowej, która mogła być w postaci wykonania pomocy dydaktycznej, która
następnie wykorzystywana była na zajęciach lekcyjnych.
(Na zdjęciu część pisemna w świetlicy szkolnej, uczniowie jeszcze w obowiązkowych
mundurach kolejowo-szkolnych). ↓

127
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – kształcenie zawodowe, internat i świetlica

4. Życie internatu
W całym okresie dotychczasowego istnienia szkoła posiada internat, który
w latach 1954-1993 mieścił się w budynku szkoły i był usytuowany jeszcze
na przełomie lat 50 i 60-tych na trzecim piętrze, a później już tylko na czwartym
i piątym piętrze. W roku 1960/1961 internat zamieszkiwało jeszcze 148 uczniów
w tym 18 tylko z klas pierwszych, choć chętnych było o wiele więcej. Można zadać
pytanie, dlaczego tak wielu uczniów chciało zamieszkać w internacie? Odpowiedź
jest prosta, ponieważ miejsce na stancji w 3 osobowym pokoju kosztowało od 500
do 600 złotych miesięcznie, a internat był za darmo. Takie ceny na ówczesne czasy
były bardzo wysokie.
Oczywiście bycie tzw. „internistą” miało swoje plusy i minusy. Przede wszystkim
mieszkańców obowiązywał określony regulamin z wyznaczonymi posiłkami, nauka
własną, czasem wolnym, ciszą nocną i pobudką. Oczywiście także bardziej byli
podatni na działanie ideologiczne. Od 15 czerwca 1955 roku do 30 sierpnia 1956
roku zatrudniony był nawet organizator Związku Młodzieży Polskiej, organizacji,
która musiała zaistnieć w szkole, czy się to komuś podobało, czy też nie.
Kiedy 1 września 1992 r. do szkoły zostało włączone Medyczne Studium
Zawodowe PKP, stało się pewne, że niebawem zostanie tam przeniesiony internat.
Nastąpiło to 6 maja 1993 roku, gdzie jednocześnie utworzono część hotelową20,
a już 15 września następnego roku uroczyście otwarto wybudowaną obok internatu
salę gimnastyczną.
Internat to tak naprawdę drugi dom. Uważam, że jako były mieszkaniec internatu
przez całe 5 lat, jest to niezła szkoła samodzielności, ale też poznawania relacji
międzyludzkich w różnych okolicznościach. To szkoła życia w grupie, gdzie
niejednokrotnie jeden jest zależny od drugiego. Liczne dyżury, które należało pełnić
uczyły samodzielności, ale też kultury bycia.
Internat to także całodzienne wyżywienie i wychowywanie. Należało pełnić zarówno
dyżury w kuchni, które polegały np. na krojeniu chleba czy też na nalewaniu herbaty
w dzbanki oraz na stołówce, gdzie należało podać posiłek do stołu, donieść chleba, a na
końcu powycierać wszystkie stoliki. Gdy w izolatce był chory, dyżurni donosili mu posiłki.
O prawidłowe wyżywienie dbało spore grono osób. Ale tak naprawdę wszystko zależało
od tego, jak przygotowywała posiłki szefowa kuchni. Najdłużej te funkcje pełniły panie:
Sabina Imbirowicz, Maria Kurczewska21, Teresa Janas. Natomiast pomocami
kuchennymi o długim stażu były panie: Danuta Sobkowiak, Helena Szymkowiak
i Jadwiga Najder.
Wyżywienie składało się z trzech zasadniczych posiłków: śniadania (był okres, gdy
uczniowie otrzymywali drugie śniadanie), dwudaniowego obiadu oraz kolacji. Największe
internackie głodomory mogły zawsze liczyć na dokładkę.

20
Zob. Na Czajczej u kolejarzy, „Głos Wielkopolski” Nr 63 z 15.03.2002 r.
21
Po przejściu na emeryturę pani Maria Kurczewska zaangażowała się w pracy społecznej i została radną
– członkiem Zarządu Rady Osiedla III Kadencji Poznań-Śródmieście. Zob. Rada Osiedla III kadencji,
„Wieści ze Śródmieścia” nr 1/2005 z 1.07.2005 r., s. 1.

128
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – kształcenie zawodowe, internat i świetlica

Na początku dwudziestego pierwszego wieku ze

względów oszczędnościowych zmieniono system
wyżywienia na taki, że mieszkaniec internatu otrzymuje
śniadanie i obiad, natomiast kolacje przygotowuje we
własnym zakresie. Należy też wspomnieć, że od kilku lat
w internacie zamieszkują także uczniowie z innych szkół.
Przez internat przewinęło się około 40 wychowawców,
ponieważ przez długie lata nie było wychowawców
etatowych, tylko tzw. dochodzący. Swoje dyżury pełnili od
godziny 15.30 do 22.30. W pozostałym czasie dyżury pełnili członkowie Rady
Internatu i uczniowie klas maturalnych, którzy dysponowali dosyć dużymi
uprawnieniami. Zawsze rano na półpiętrach odbywała się gimnastyka poranna,
a frekwencja na niej była niemal 100% - to był to fenomen. Wychowawcami
o najdłuższym stażu byli: Bogdan Rybarczyk 1955-1958, Piotr Chmara 1965-
1969, Marian Stefaniak 1972-1974, Mieczysław Ulichnowski 1972-1977,
Kazimierz Ameryk 1975-1977, Marek Nowak 1983-1992, Krystyna Stawicka
1986-1990, Krzysztof Bury 1986-1989, Stefan Kowalski 1986-1997, Janina
Trzop 1983-1989, Jan Idziorek 1987-1992, Agata Osesiak 1992-2005 i nadal oraz
Ewa Mielczarek 1998-2005 i nadal.

5. Zajęcia świetlicowe
W analizowanym okresie ranga świetlicy szkolnej zmieniała się
w poszczególnych latach. Przewinęło się przez nią kilkanaście osób zatrudnionych
etatowo i na tzw. godzinach. Były to stanowiska kierownika świetlicy i instruktora
zajęć świetlicowych. Najdłużej zatrudniony na stanowisku kierownika był mgr
Stefan Kowalski (lata 1954-1984), mgr Adela Mroczkowska (lata 1984-1986)
i mgr Krystyna Barska (1986-1988). Natomiast instruktorami zajęć
pozalekcyjnych byli: mgr Teresa Ciesielska (lata 1975-1988), mgr Małgorzata
Komorowska (lata 1982-1986), mgr Anna Kozłowska (lata 1976-1978) oraz mgr
Piotr Kurpisz (lata 1972-1975), Tadeusz Baranowski (lata 1977-1984).
Przez bardzo wiele lat wszystkie imprezy szkolne koordynowane były przez
pracowników świetlicy. W ramach obowiązków kierownik z mocy prawa pełnił też
funkcję opiekuna samorządu szkolnego. Obiektywnie należy stwierdzić, że
najlepsze samorządy szkolne funkcjonowały za czasów Stefana Kowalskiego
nazywanego też mistrzem szkolnych ceremonii, ponieważ prowadzenie każdej
imprezy było wyłącznie w jego gestii, a trzeba przyznać, że tych imprez było bardzo
dużo. Technikum Kolejowe nigdy nie miało własnej auli, dlatego tę rolę odgrywała
świetlica. To najbardziej reprezentacyjne miejsce w szkole, dlatego tu odbywały się
wszystkie mniejsze uroczystości szkolne. Często świetlica zamieniała się w salę
koncertową, gdzie odbywały się koncerty umuzykalniając organizowane przez
Filharmonię Poznańską.
Wspominałem wyżej o licznych imprezach organizowanych we współpracy ze
świetlicą. Takimi cyklicznymi imprezami był Dzień Nauczyciela, Dzień Kobiet
i uroczystości państwowe.
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – kształcenie zawodowe, internat i świetlica

Na zdjęciu absolwenci, którzy zostali księżmi. ↓

Na zdjęciu uroczystość Międzynarodowego Dnia Kobiet w 1977 roku. ↓

130
 Technikum Kolejowe w Poznaniu – kształcenie zawodowe, internat i świetlica

Uroczystości zaś ogólnoszkolne odbywały się w sali ZNTK, wtedy niemalże

przez całe miasto uczniowie w szyku marszowym, w szkolnych mundurach
przemieszczali się na zakończenie roku szkolnego, czy rocznicową akademię. Była
to niezła promocja szkoły.
Bardzo prężnie za kierownictwa S. Kowalskiego rozwijała się Pro Sinfonika.
Byliśmy nawet wielokrotnie organizatorami koncertów odbywających się w Auli
UAM. Było to też wyróżnienie dla szkoły, zwłaszcza w aspekcie zaufania. Taki
dyżur pełnili członkowie oczywiście w mundurach. To w latach siedemdziesiątych
szkoła zdobywała wiele nagród w konkursach i gościła Jerzego Waldorffa.
Podsumowując ten rozdział pragnę podkreślić, że nie sposób ująć wszystkich
działań, jakie miały miejsce na warsztatach, praktykach zawodowych, w internacie
czy w świetlicy oraz osób, które te działania realizowały. To rzesza bezimiennych
nauczycieli i uczniów. Starałem się pisać o tym, co sam zapamiętałem będąc
uczniem i to, co mogłem zweryfikować rozmawiając z absolwentami i byłymi
nauczycielami.
Czasy się zmieniają i to, co kiedyś było negowane nadal jest pozytywnie oceniane
i realizowane. Chociażby dla wielu osób Dzień Kobiet. Ale tak to już jest, że każdy
ma własny punkt widzenia i ma do tego prawo. Uważam, że każda okazja do
świętowania jest dobra i oby tych okazji było jak najwięcej.
Na zdjęciach zabawy studniówkowe lat 80 i 90-tych. ↓

Na zdjęciach budynek internatu przy ul. Czajczej. ↓

131