You are on page 1of 22

Mechanika ogólna

Wykład nr 5
Statyczna wyznaczalność układu.
Siły wewnętrzne.

Stopień statycznej
wyznaczalności
 Stopień zewnętrznej statycznej
wyznaczalności n:
– Belka: n=r
n=r--g-rs
rs;;
– Rama: n=r+3o-
n=r+3o-g-rs;
– Kratownica: n=r
n=r--rs lub n=p-
n=p-2w.
 Oznaczenia:
– r – liczba reakcji;
– g – liczba przegubów pojedynczych;
– o – liczba pól zamkniętych;
– rs=3 – liczba równań statyki;
– p – liczba prętów;
– w – liczba węzłów. 2
Stopień statycznej
wyznaczalności
 Określenie stopnia statycznej
wyznaczalności odnośnie do reakcji:
– Układ jest statycznie wyznaczalny,
wyznaczalny,
jeżeli współczynnik n = 0;
– Układ jest statycznie niewyznaczalny,
niewyznaczalny,
jeżeli współczynnik n > 0;
– Układ jest geometrycznie zmienny,
zmienny,
jeżeli współczynnik n < 0.
3

Sposób podparcia a
statyczna wyznaczalność
 Nie zawsze stopień statycznej
wyznaczalności n=0 gwarantuje statyczną
wyznaczalność.
 Niewłaściwe rozmieszczenie podpór może
powodować, że układ będzie geometrycznie
zmienny (np. reakcje równoległe –
płaszczyzna przesuwu) lub chwilowo
geometrycznie zmienny (reakcje
przecinające się w jednym punkcie –
chwilowy środek obrotu). 4
Układy geometrycznie
zmienne (przykłady) (1)

 Niedostateczna liczba podpór.

 Belka na trzech podporach


przesuwnych.

 Trzy niepodparte przeguby obok siebie.

Układy geometrycznie
zmienne (przykłady) (2)

 Belka z niepodpartym przęsłem


przegubowym.

 Trzy reakcje kratownicy przecinające się


w jednym punkcie.

6
Siły wewnętrzne (1)

 Mamy bryłę materialną



obciążoną układem sił q P
(siły zewnętrzne, P
reakcje), będących w
równowadze.
Rozetniemy myślowo
tę bryłę na dwie części
przekrojem - .
P

Siły wewnętrzne (2)

 Aby fragment bryły był w równowadze


musimy zastąpić wzajemne oddziaływanie
fragmentów brył przez przyłożenie w sposób
ciągły do płaszczyzny - układu sił.
q P
P q

P
8
Siły wewnętrzne (3)

 Siły te można zastąpić przez ich wypadkowe W


i M, przyłożone w dowolnym punkcie
przekroju -. W przypadku naszych rozważań
punktem tym będzie środek przekroju.
q P
P q
M
W

W M

P
9

Siły przekrojowe
 Wypadkową siłę W i moment M można
wyrazić przez ich składowe:
W  N  Ty  Tz M  Mx  My  Mz

W.
Ty
Tz Mx My
N
Mz

10
M
Nazwy sił przekrojowych

 Wielkości te nazwano:
– N – siła podłużna (normalne) – wywołuje
rozciąganie lub ściskanie;
– Ty , Tz (lub Qy , Qz) – siły poprzeczne
(tnące) – wywołują ścinanie;
– Mx – moment skręcający – wywołuje
skręcanie;
– My , Mz – momenty zginające – wywołują
zginanie.
11

Przykład

 P

l /2 l /2

MA 
HA  P

VA

MA M M
 N N  P
HA T

T 12
VA
Siły wewnętrzne w układach
płaskich – definicje (1)

 Siła normalna (osiowa, podłużna) –


wzajemne oddziaływanie części
konstrukcji przeciwdziałające ich
przesunięciu się wzdłuż osi pręta w
rozważanym punkcie.
MA M M
HA  N N  P
T

T
VA N  P cos
13

Siły wewnętrzne w układach


płaskich – definicje (2)

 Siła poprzeczna (tnąca) – wzajemne


oddziaływanie części konstrukcji
przeciwdziałające ich przesunięciu się
poprzecznie do osi pręta w
rozważanym punkcie.
MA M M
HA  N N  P
T

T
VA T  P sin
14
Siły wewnętrzne w układach
płaskich – definicje (3)

 Moment zginający – wzajemne


oddziaływanie części konstrukcji
przeciwdziałające ich wzajemnemu
obrotowi w rozważanym punkcie.
MA M M
 N N  P
HA T


T
VA l /2 l /2
l
M    P sin 
2 15

Siły wewnętrzne –
konwencja znaków
 Siła normalna rozciągająca N N
pręt jest dodatnia.

 Siła poprzeczna
powodowana przez
obciążenie działające po T

lewej stronie przekroju do 


T

góry lub po prawej stronie


do dołu jest dodatnia.
M M
 Moment rozciągający
włókna dolne jest dodatni.

spody (włókna dolne) 16
Siły wewnętrzne –
wykresy (1)

 Kreskowanie (rzędne wykresu) należy


zaznaczać prostopadle do osi pręta.
 Rzędne dodatnie wykresów sił
normalnych i tnących odkłada się
zazwyczaj u góry.
 Wykresy sił podłużnych i poprzecznych
rysujemy ze znakiem.

17

Siły wewnętrzne –
wykresy (2)

 Wykresy momentów nie muszą być


znakowane, ale należy zwracać uwagę, aby
rzędne momentu odkładać po stronie
włókien rozciąganych.
 Rzędne dodatnie wykresu momentów
zginających odkłada się u dołu (moment
dodatni, gdy rozciągane są włókna dolne).
 Wykres momentu wskazuje jak odkształci
się pręt i gdzie, w poszczególnych
elementach, włókna są rozciągane.
18
Wykresy sił
wewnętrznych

 P

Pcos
+ N [kN]

Psin
+ T [kN]
Pl sin

- M [kNm] 19

Punkty charakterystyczne,
przekroje
 Ze względu na konieczność
modyfikacji równań sił wewnętrznych:
– w belkach i ramach – końce prętów,
punkty przyłożenia sił:
– czynnych: siła skupiona, moment skupiony,
początek lub koniec obciążenia ciągłego;
– biernych: punkty podporowe;
– w ramach – dodatkowo węzły (połączenia
prętów o różnej krzywiźnie).

20
Przegub

 Przegub jest jedynie punktem


kontrolnym (moment równy jest 0).
Nie powoduje on konieczności
wprowadzenia dodatkowego
przekroju.

21

Siła skupiona
 P
x P V A  RB  HA  0
2
l /2 l /2 N 1  0 N 2  0
P P
1 2 T 1  VA  T 2  VA  P  
P 2 2
HA
P
M 1  VA  x   x x  0 M 1  0
VA RB
2 l Pl
x M 1 
N [kN] 2 4
0  l 
M 2  V A  x  P x   
P/ 2  2
+ T [kN]
P  l  l x
-   x  P  x    P  
P/ 2 2  2 2 2
l Pl
M [kNm]
x M 2 
+ 2 4
Pl / 4 x  l M 2  0 22
Moment skupiony
1 M 2 M M
HA x VA   RB  HA  0
l l
N 1  0 N 2  0
VA M M
RB T 1  V A   T 2  
l /2 l /2 l l
M
M  1  VA  x   x
N [kN] l
0 x  0 M 1  0
T [kN] l M
- x M 1  
2 2
M/ l
M/ 2  x
M  2  V A  x  M  M  1  
- M [kNm]  l
l M
+ x M 2 
M/ 2 2 2
x  l M 2  0 23

Obciążenie ciągłe
równomierne
 VA  RB 
ql
HA  0
x
q 2
HA N  0
ql
T  VA  qx   qx
2
VA RB x  0 T 
ql
l 2
l
N [kN] x T  0
0 2
ql / 2 x  l T  
ql
+ T [kN] 2
- x  l  x x2 
ql / 2 M  VA  x  q  x   q    
2  2 2
M [kNm] x  0 M  0
+ x
l
M 
q l2
2 8
x  l M  0
2
ql / 8
24
Obciążenie ciągłe liniowo
zmienne
 q VA 
ql
RB 
ql
HA  0
x
q 6 3
HA N  0
q
q( x)  x
l
VA 1 ql 1 qx 2
RB T  V A  q ( x)  x  
l 2 6 2 l
ql
N [kN] x  0 T 
0 6
ql / 6 x  l T 
ql
+ T [kN] 3
- 1 x
ql / 3
M   V A  x  q ( x )  x  
2 3
ql 1 qx x ql 1q 3
M [kNm]   x  x  x  x
+ 6 2 l 3 6 6l
x  0 M  0
xl M  0
25

Obciążenie ciągłe
momentem
 V A   m VB  m H A  0
x
m
N  0
HA
T  VA  m
VA RB M  V A  x  m  x  mx  mx  0
l

N [kN]
0

T [kN]
-
m

0 M [kNm]

26
Warunki różniczkowe (1)

 Zależności różniczkowe między M, T,


N i pz(x), px(x), m(x).
 Aby wyznaczyć te zależności rozważymy
belkę swobodnie podpartą, obciążoną
obciążeniami ciągłymi i ciągłym momentem
na fragmencie belki.

27

Warunki różniczkowe (2)

Z tej belki wycinamy fragment przedstawiony na


rysunku.

28
Warunki różniczkowe (3)

 Suma rzutów wszystkich sił na oś poziomą x :

X  0  N   p x ( x)dx  ( N   dN  )  0
 Suma rzutów wszystkich sił na oś pionową z :

Z  0  T  p z ( x)dx  (T  dT )  0


 Suma momentów wszystkich sił względem punktu O :

 Mo  0
dx
M   T dx  m x ( x)dx  p z ( x)dx  ( M   dM  )  0
2
29

Warunki różniczkowe (4)

 Po odrzuceniu wielkości małej w


dx
porównaniu z pozostałymi z p (x)dx ,
2
otrzymujemy:
dN  dT dM 
  p x ( x)   p z ( x)  T  m( x)
dx dx dx

 Z powyższych równań wynika, że:


d 2 M dT
   p z ( x)
dx 2 dx
30
Zależności między
M , T oraz q (1)

 Jeżeli w przedziale nie ma obciążenia


ciągłego poprzecznego to wykres sił
tnących jest stały, równoległy do osi
pręta.
dT
P
  p( x)  0
dx
T  x   C1  const
P/ 2
+ T [kN]
-
P/ 2 31

Zależności między
M , T oraz q (2)

 Jeżeli w przedziale nie ma obciążenia


ciągłego poprzecznego i nie występuje
obciążenie ciągłe momentem to
wykres momentu jest linią prostą
nachyloną do pręta.
 T  x   C1
dM
P
dx
M [kNm] M  x   C1  x  C2
+
32
Pl / 4
Zależności między
M , T oraz q (3)

 Jeżeli w przedziale działa stałe


obciążenie ciągłe to wykres sił
tnących jest nachylony do pręta,
rzędne maleją wraz ze wzrostem x.
q
dT
 q
dx
ql / 2
+ T [kN] T  qx  C1
-
ql / 2
33

Zależności między
M , T oraz q (4)

 Jeżeli w przedziale działa stałe


obciążenie ciągłe i nie ma
obciążenia ciągłego momentem, to
wykres momentów zginających
jest parabolą drugiego stopnia.

34
Zależności między
M , T oraz q (5)

 Jeżeli w przedziale zeruje się


równanie siły tnącej to wykres
momentów osiąga ekstremum w
tym punkcie. q 

ql / 2
+ T [kN]
-
ql / 2

M [kNm]
+
2 35
ql / 8

Zależności między
M , T oraz q (6)

 Jeżeli obciążenie ciągłe jest


skierowane do dołu, to wypukłość
wykresu jest skierowana w dół i
odwrotnie.
d 2 M
  px   q
q
dx 2
dM
M  [kN m]
  qx  C1
dx
+
M x    qx 2  C1 x  C2
1
2
ql / 8 2 36
Zależności między
M , T oraz q (7)

 Jeżeli w przedziale działa obciążenie ciągłe


liniowo zmienne i nie ma obciążenia ciągłego
momentem to wykres sił poprzecznych jest
parabolą drugiego stopnia. W punkcie, gdzie
obciążenie ciągłe się zeruje parabola jest
styczna do osi do pręta.
q p x   C1 x  C2

T  x    C1 x 2  C2 x  C3
1
2
ql / 6
+ T [kN]
-
ql / 3 37

Zależności między
M , T oraz q (8)

 Jeżeli w przedziale działa obciążenie


ciągłe liniowe to wykres momentów
zginających jest parabolą trzeciego
stopnia.

38
Zależności między
M , T oraz q (9)

 Jeżeli równanie sił tnących zeruje się


w przedziale, to wykres momentów
osiąga ekstremum w tym punkcie. 
q

ql / 6
+ T [kN]
-
ql / 3

M [kNm]
+
39

Zależności między
M , T oraz q (10)

 Jeżeli obciążenie ciągłe jest


skierowane do dołu, to wypukłość
wykresu jest skierowana w dół i
odwrotnie. px   C x  C 1 2
q
d 2 M
  px   C1 x  C2
dx 2
dM 1
M [kN m]
   C1 x 2  C2 x  C3
+ dx 2

M  x    C1 x 3  C2 x 2  C3 x  C4
1 1
6 2 40
Zależności między
M , T oraz q (11)

 Jeżeli na pręcie występuje siła skupiona,


to na wykresie sił poprzecznych wystąpi
„skok” o tą wartość, a na wykresie
momentów zginających wystąpi
„załamanie” wykresu.
P

P/ 2
+ T [kN]
-
P/ 2
M [kNm]
+
41
Pl / 4

Zależności między
M , T oraz q (12)

 Jeżeli na pręcie występuje moment


skupiony, to na wykresie momentów
zginających wystąpi „skok” o wartość
tego momentu.
M

M/ 2
- M [kNm]

M/ 2
+
42
Zależności między
M , T oraz q i m (13)

 Jeżeli w przedziale działa obciążenie


ciągłe momentem to wykres
momentów zginających jest liniowy
(liniowo zmienny lub w szczególnym
przypadku stały, gdy T=-m).
m m

ml M [kN m ]
0
- dM 
 T  m( x)
dx 43

Zależności między
M , T oraz q (14)

Obciążenie Wykres T Wykres M


Brak obc. ciągłego stały prosta
Obc. ciągłe stałe prosta parabola 2o
Obc. ciągłe trójkątne parabola 2o parabola 3o
Siła skupiona skok załamanie
Moment skupiony – skok
Obc. ciągłe momentem – prosta
44

You might also like