Definicje - Ochrona środowiska

DEFINICJE ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA

Źródło: USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska

1) aglomeracja – rozumie się przez to miasto lub kilka miast o wspólnych granicach
administracyjnych,

2) autostrada - rozumie się przez to także drogę ekspresową, jeżeli przepisy o

autostradach płatnych mają zastosowanie do tej drogi,

3) eksploatacja instalacji lub urządzenia - rozumie się przez to użytkowanie instalacji

lub urządzenia oraz utrzymywanie ich w sprawności,

4) emisja – rozumie się przez to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku

działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:
- substancje,
- energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne,,

5) hałas - rozumie się przez to dĽwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz,

6) instalacja - rozumie się przez to:

- stacjonarne urządzenie techniczne,
- zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których
tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,
- budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja
może spowodować emisję, istotnej zmianie instalacji - rozumie się przez to taką zmianę
sposobu funkcjonowania instalacji lub jej rozbudowę, która może powodować zwiększenie
negatywnego oddziaływania na środowisko,

7) istotna zmiana instalacji - rozumie się przez to taką zmianę sposobu funkcjonowania
instalacji lub jej rozbudowę, która może powodować zwiększenie negatywnego oddziaływania
na środowisko,

8) kompensacja przyrodnicza - rozumie się przez to zespół działań obejmujących w

szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie,
zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia
równowagi przyrodniczej lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do
przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód
dokonanych w środowisku przez realizację przedsięwzięcia i zachowanie walorów
krajobrazowych,
9) metodyka referencyjna - rozumie się przez to określoną na podstawie ustawy metodę
pomiarów lub badań, która może obejmować w szczególności sposób poboru próbek, sposób
interpretacji uzyskanych danych, a także metodyki modelowania rozprzestrzeniania substancji
oraz energii w środowisku,

10) najlepsza dostępna technika - rozumie się przez to najbardziej efektywny oraz
zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności,
wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu
eliminowanie emisji lub, jeżeli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczanie emisji i wpływu na
środowisko jako całość, z tym że pojęcie:
- „technika” oznacza zarówno stosowaną technologię, jak i sposób, w jaki dana instalacja jest
projektowana, wykonywana, eksploatowana oraz likwidowana,
- „dostępne techniki” oznacza techniki o takim stopniu rozwoju, który umożliwia ich praktyczne
zastosowanie w danej dziedzinie przemysłowym, z uwzględnieniem warunków
ekonomicznych i technicznych oraz rachunku kosztów inwestycyjnych i korzyści dla
środowiska, a które to techniki prowadzący daną działalność może uzyskać,
- „najlepsza technika” oznacza najbardziej efektywną technikę w osiąganiu wysokiego
ogólnego poziomu ochrony środowiska jako całości,

11) oddziaływanie na środowisko - rozumie się przez to również oddziaływanie na zdrowie

ludzi,

12) odpady - rozumie się przez to odpady w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia
2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628),

13) ochrona środowiska - rozumie się przez to podjęcie lub zaniechanie działań,
umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta
polega w szczególności na:
- racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska
zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
- przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
- przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego,
14) organ administracji - rozumie się przez to:
- ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we
własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu
terytorialnego,
- inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do
wykonywania zadań publicznych dotyczących środowiska i jego ochrony,

15) organ ochrony środowiska - rozumie się przez to organy administracji powołane do
wykonywania zadań publicznych z zakresu ochrony środowiska, stosownie do ich właściwości
określonej w tytule VII w dziale I - Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska.

16) organizacja ekologiczna - rozumie się przez to organizacje społeczne, których

statutowym celem jest ochrona środowiska,

17) PCB - rozumie się przez to polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle,

monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan,
monometylofibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji
w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie,

18) pola elektromagnetyczne – rozumie się przez to pole elektryczne, magnetyczne oraz
elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz,

19) podanie do publicznej wiadomości - rozumie się przez to ogłoszenie informacji, w

sposób zwyczajowo przyjęty, w siedzibie organu właściwego w sprawie oraz poprzez
obwieszczenie w pobliżu miejsca planowanego przedsięwzięcia, a w sytuacji gdy siedziba
właściwego organu mieści się na terenie innej gminy niż gmina właściwa miejscowo ze
względu na przedmiot ogłoszenia - także przez ogłoszenie w prasie lub w sposób zwyczajowo
przyjęty w miejscowości lub miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot
ogłoszenia,

20) podmiot korzystający ze środowiska - rozumie się przez to:

- przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności
gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 z 2000 r. Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz. 1193 oraz z
2001 r. Nr 49, poz. 509) oraz osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w
zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i
rybactwa śródlądowego, oraz osoby wykonujące zawód medyczny w ramach indywidualnej
praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki,
- jednostkę organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy - Prawo
działalności gospodarczej,
- osobę fizyczną niebędącą podmiotem, o którym mowa w lit. a), korzystającą ze środowiska
w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia,

21) pomiar - rozumie się przez to również obserwacje oraz analizy,

22) pora dnia oraz pora nocy - rozumie się przez to przedział czasu odpowiednio od godz. 6
do godz. 22 (pora dnia) i od godz. 22 do godz. 6 (pora nocy),

23) poważna awaria - rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub
eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w
których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do
natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub
powstania takiego zagrożenia z opóĽnieniem,

24) poważna awaria przemysłowa - rozumie się przez to poważną awarię w zakładzie,

25) powierzchnia ziemi - rozumie się przez to naturalne ukształtowanie terenu, glebę oraz
znajdującą się pod nią ziemię do głębokości oddziaływania człowieka, z tym że pojęcie
„gleba” oznacza górną warstwę litosfery, złożoną z części mineralnych, materii organicznej,
wody, powietrza i organizmów, obejmującą wierzchnią warstwę gleby i podglebie,

26) powietrze - rozumie się przez to powietrze znajdujące się w troposferze, z wyłączeniem
wnętrz budynków i miejsc pracy,

27) poziom hałasu - rozumie się przez to równoważny poziom dĽwięku A wyrażony w
decybelach (dB),

28) poziom substancji w powietrzu - rozumie się przez to stężenie substancji w powietrzu w
odniesieniu do ustalonego czasu lub opad takiej substancji w odniesieniu do ustalonego
czasu i powierzchni,

29) pozwolenie, bez podania jego rodzaju - rozumie się przez to pozwolenie na
wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, o którym mowa w art. 181 ust. 1, Ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

30) produkt - rozumie się przez to wprowadzaną do obrotu substancję, energię, instalację,
urządzenie oraz inny przedmiot lub jego część,

31) prowadzący instalację - rozumie się przez to podmiot uprawniony na podstawie

określonego tytułu prawnego do władania instalacją w celu jej eksploatacji zgodnie z
wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w ustawie,

32) równowaga przyrodnicza - rozumie się przez to stan, w którym na określonym

obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody
żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej,

33) ruchy masowe ziemi - rozumie się przez to powstające naturalnie lub na skutek
działalności człowieka osuwanie, spełzywanie lub obrywanie powierzchniowych warstw skał,
zwietrzeliny i gleby,

34) standardy emisyjne - rozumie się przez to dopuszczalne wielkości emisji,

35) standardy jakości środowiska - rozumie się przez to wymagania, które muszą być
spełnione w określonym czasie przez środowisko jako całość lub jego poszczególne elementy
przyrodnicze,

36) starosta - rozumie się przez to także prezydenta miasta na prawach powiatu

37) substancja - rozumie się przez to pierwiastki chemiczne oraz ich związki, mieszaniny lub
roztwory występujące w środowisku lub powstałe w wyniku działalności człowieka,

38) substancja niebezpieczna - rozumie się przez to jedną lub więcej substancji albo
mieszaniny substancji, które ze względu na swoje właściwości chemiczne, biologiczne lub
promieniotwórcze mogą, w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nimi, spowodować
zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska; substancją niebezpieczną może być
surowiec, produkt, półprodukt, odpad, a także substancja powstała w wyniku awarii,

39) ściek - rozumie się przez to wprowadzane do wód lub do ziemi:

- wody zużyte na cele bytowe lub gospodarcze,
- ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do rolniczego
wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w przepisach o nawozach i nawożeniu,
- wody opadowe lub roztopowe, ujęte w systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni
zanieczyszczonych, w tym z centrów miast, terenów przemysłowych i składowych, baz
transportowych oraz dróg i parkingów o trwałej nawierzchni,
- wody odciekowe ze składowisk odpadów, wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne,
- wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych, z wyjątkiem wód wtłaczanych do
górotworu, jeżeli rodzaje i ilość substancji zawartych w wodzie wtłaczanej do górotworu są
tożsame z rodzajami i ilością zawartymi w pobranej wodzie,
- wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów chowu lub hodowli ryb oraz innych
organizmów wodnych, jeżeli przyrost ilości substancji, pochodzących z chowu lub hodowli ryb
oraz innych organizmów wodnych, w wodzie odprowadzanej z tych obiektów jest większy niż
wartości określone w warunkach wprowadzania ścieków do wód,

40) środowisko - rozumie się przez to ogół elementów przyrodniczych, w tym także
przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi,
kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i rośliny, krajobraz oraz klimat,

41) teren zamknięty - rozumie się przez to teren, a w szczególnych przypadkach obiekt
budowlany lub jego część, dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych oraz wyznaczony w
sposób określony w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne
(Dz.U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 110, poz. 1189, Nr 115,
poz. 1229 i Nr 125, poz. 1363 oraz z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 i Nr 166, poz. 1612),

42) tytuł prawny - rozumie się przez to prawo własności, użytkowanie wieczyste, trwały
zarząd, ograniczone prawo rzeczowe albo stosunek zobowiązaniowy,

43) urządzenie - rozumie się przez to niestacjonarne urządzenie techniczne, w tym środki
transportu,

44) użytkowniku urządzenia - rozumie się przez to podmiot uprawniony na podstawie

określonego tytułu prawnego do władania urządzeniem w celu jego eksploatacji zgodnie z
wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w ustawie,

45) wielkość emisji - rozumie się przez to rodzaj i ilość wprowadzanych substancji lub
energii w określonym czasie oraz stężenia lub poziomy substancji lub energii, w
szczególności w gazach odlotowych, wprowadzanych ściekach oraz wytwarzanych odpadach,

46) władający powierzchnią ziemi - rozumie się przez to właściciela nieruchomości, a jeżeli
w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej na podstawie ustawy - Prawo geodezyjne i
kartograficzne ujawniono inny podmiot władający gruntem - podmiot ujawniony jako
władający,

47) właściwy organ Państwowej Straży Pożarnej - rozumie się przez to:
- komendanta powiatowego - w sprawach dotyczących zakładów o zwiększonym ryzyku,
- komendanta wojewódzkiego - a w sprawach dotyczących zakładów o dużym ryzyku,

48) wprowadzanie ścieków do ziemi - rozumie się przez to także wprowadzanie ścieków do
gleby,

49) wykorzystywanie substancji - rozumie się przez to także ich gromadzenie,

50) zakład - rozumie się przez to jedną lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego
prowadzący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajdującymi się na nim urządzeniami,

51) zanieczyszczenie - rozumie się przez to emisję, która może być szkodliwa dla zdrowia
ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, może
pogarszać walory estetyczne środowiska lub może kolidować z innymi, uzasadnionymi
sposobami korzystania ze środowiska,

52) zrównoważony rozwój - rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w

którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z
zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów
przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb
poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i
przyszłych pokoleń.

Środowisko - to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku

działalności człowieka, a w szczególności powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze,
zwierzęta, rośliny, krajobraz oraz klimat.

Ochrona środowiska - to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub

przywracanie równowagi przyrodniczej, poprzez:
• racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie
z zasadą zrównoważonego rozwoju
• przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
a) zapobieganie
b) ograniczanie
• przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego
Zrównoważony rozwój - to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces
integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi
przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu
zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych
społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

• Adhezja - proces łączenia się ze sobą powierzchniowych warstw substancji w wyniku

oddziaływań miedzycząsteczkowych

• Aerozol - zawiesina cząstek stałych, ciekłych lub stałych i ciekłych w fazie gazowej o
pomijalnej prędkości opadania

• Aficydy - środki mszycobójcze

• Agroekologia - dział ekologii obejmujący badania współzależności zachodzących między

organizmami pól uprawnych, oraz badania wpływu czynników środowiskowych na kształtowanie
się tych współzależności

• Akarycydy - środki roztoczobójcze

• Alert ozonowy - system ostrzegania przed wzrostem stężenia ozonu powyżej ustalonej
umownej granicy

• Amplituda temperatury - jest to różnica miedzy najwyższą a najniższą z rozpatrywanych

temperatur

• Areacja - (napowietrzanie) proces uzdatniania wody, polega na perleniu się gazów, cieczy
lub przepływu kropel cieczy przez gaz. Jest to wprowadzenie tlenu do wody z jednoczesnym
usunięciem rozpuszczonych w niej innych gazów

• Atraktanty - środki zwabiające szkodniki

• Atmosfera (Ziemi) - całkowita masa powietrza otaczającego Ziemię

• Autekologia - dotyczy ekologii organizmów, ich wzajemnego oddziaływania oraz

współzależności między środowiskiem biotycznym i abiotycznym

• Bakteriocydy - środki bakteriobójcze

• Biocenoza - zespół populacji różnych gatunków żyjących w tym samym środowisku,

powiązanych ze sobą różnymi zależnościami pokarmowymi (troficznymi). Jest to ożywiona część
środowiska (czynniki biotyczne). Termin biocenoza wprowadził K. Mobius w 1877r.

• Biodegradacja - proces niszczenia (unieszkodliwiania) związków chemicznych w wyniku

działania między innymi bakterii. Proces jest wykorzystywany w biologicznych oczyszczalniach
ścieków, warunkiem zachodzenia tego procesu jest odpowiednia temperatura oraz brak substancji
toksycznych dla mikroorganizmów biorących udział w procesie.

• Biogaz - produkt gazowy otrzymywany przez beztlenową fermentację substancji

organicznych

• Biogeochemia - dziedzina zajmująca się badaniem przepływu materii między żywymi a

nieożywionymi komponentami biosfery

• Bioindykatory - biologiczne wskaźniki jakości środowiska, którymi są zwierzęta i rośliny o

dużej wrażliwości na zanieczyszczenia

• Biom - to zespół ekosystemów tworzących duże i łatwe do rozróżnienia regiony biologiczne

na ziemi, np: tajga, step, pustynia. Biom ograniczony jest warunkami klimatycznymi. Różne
biomy na ziemi tworzą biosferę. W ekologii rozróżnia się dwa główne działy: autekologia i
synekologia
• Biotop - to obszar określonych warunków środowiska, charakterystyczny dla danego
osobnika lub biocenozy. Są to wszystkie czynniki abiotyczne środowiska czyli nieożywiona część
środowiska

• Briologia - nauka o mszakach

• BZT - biologiczne zapotrzebowanie na tlen. Jest to analiza polegająca na pomiarze zużycia

tlenu przez mikroorganizmy w badanej próbce wody lub ścieków. Oznaczenie O2 dokonuje się
metodą Winklera lub metodą elektrochemiczną.

• Cedzenie - proces uzdatniania wody polegający na przepływie strumienia wody przez

płaską przegrodę perforowaną lub porowatą. Podczas cedzenia z wody usuwane są
zanieczyszczenia o rozmiarach powyżej 0,2mm

• Chmury - w wyniku kondensacji wewnątrz atmosfery powstają skupienia produktów

kondensacji, kropelki wody i kryształki lodu nazywamy chmurami

• Chmury lodowe (krystaliczne) - składają się tylko z kryształów lodu co ma zwykle

miejsce przy niskich temperaturach

• Chmury mieszane - składające się z mieszaniny przechłodzonych kropelek wody i

kryształków lodu

• Chmury wodne (kropelkowe) - składające się wyłącznie z kropelek wody

• Chwilowe pobieranie próbki - pobieranie próbki w bardzo krótkim czasie

• ChZT - chemiczne zapotrzebowanie na tlen, wskaźnik zanieczyszczenia wody substancjami

organicznymi

• Ciągłe pobieranie próbki - pobieranie próbki bez przerw w czasie całej operacji lub we
wcześniej określonym przedziale czasu

• Ciśnienie atmosferyczne - jest to siła z jaką słup powietrza atmosferycznego działa na

jednostkę powierzchni w wyniku swego ciężaru

• Cyklon - 1) separator pyłów lub kropel, w którym wykorzystuje się głównie siłę
odśrodkową powstającą w wyniku ruchu gazu; 2) rozległa strefa wiatru cyrkulującego dookoła
strefy o niskim ciśnieniu atmosferycznym

• Czas pobierania próbki - czas, w którym jest pobierana jedna próbka

• Czas uśredniania - przedział czasu, dla którego jakość powietrza określono w postaci
wartości średniej (zgodnie z metodami pomiarowymi)

• Cząstka - mała odrębna część substancji stałej lub ciekłej

• Cząstki Aitken'a - małe cząstki o średnicy mniejszej niż 0,1mm, występujące zazwyczaj w
atmosferze w ilościach od kilku do kilkuset tysięcy w mililitrze. Są one emitowane do atmosfery
w wyniku procesów naturalnych i działania człowieka, a także powstają w atmosferze w wyniku
procesów chemicznych i fizycznych

• Dawka imisji - sumaryczna ilość substancji wpływająca do receptora w czasie trwania

ekspozycji

• DDT - dichlorodifenylotrichloroetan (pestycydy)

• Destylacja - proces uzdatniania wody, polega na wydzielaniu wody z roztworu poprzez

kolejne odparowywanie i skroplenie, przy czym w pozostałym roztworze stężenie zanieczyszczeń
wzrasta
• Deszcz - opad kropel wody o średnicy ponad 0,5mm

• Deszcz marznący - opad deszczu którego krople maja poniżej 0oC i zamarzają w momencie
zetknięcia się z powierzchnia gruntu lub przedmiotów

• Dom energooszczędny (low-energy house - LEH) - budynek, w którym roczne

zapotrzebowanie na ciepło jest niższe od 70 kWh/(m2a). Kluczowymi cechami takich domów są
dobra izolacja cieplna, zredukowane mostki cieplne, szczelność i kontrolowana wentylacja

• Dom pasywny (passive house - PH) - budynek, w którym zapotrzebowanie na ciepło jest
tak niskie, że można zrezygnować z osobnego systemu grzewczego bez utraty komfortu. W
przypadku Niemiec (a w przybliżeniu również Polski) oznacza to, że roczne zapotrzebowanie na
ciepło jest niższe od 15 kWh/(m2a). Dzięki skutecznemu korzystaniu z energii elektrycznej
całkowite zapotrzebowanie na energię (wraz z energią elektryczną i ciepłą wodą) wynosi poniżej
33 kWh/(m2a)

• Dom samowystarczalny (self-sufficient house - SSH) - nie potrzebuje żadnych dostaw

energii z zewnątrz, poza promieniowaniem słonecznym czy wiatrem

• Dym - widzialny aerozol, którego głównym źródłem są procesy spalania (ten termin nie
dotyczy skondensowanej pary wodnej)

• Dymy - aerozol zawierający cząstki stałe powstające w wyniku kondensacji par (np. w
procesach metalurgicznych) ulatujących podczas topnienia substancji. Często temu procesowi
towarzyszą reakcje chemiczne, takie jak utlenianie

• Dyspersja - jest to rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń. Proces dyspersji zachodzi

pomiędzy źródłem zanieczyszczeń a receptorem

• Edafon - wszystkie drobne organizmy roślinne i zwierzęce żyjące w powierzchniowych

warstwach gleby

• Efekt kominowy - zjawisko polegające na wyniesieniu określonych mas powietrza lub

innych gazów, wywołane różnicą temperatur

• Efektywna wysokość komina - wysokość stosowana do obliczeń rozpuszczania gazów

emitowanych z komina. Różni się ona od rzeczywistej wysokości komina o wartość zależną od
takich parametrów jak prędkość wylotowa, efekt wyniesienia i prędkość wiatru; może być zależna
od topografii terenu

• Ekosystem - to współzależności pomiędzy biocenozą i biotopem, czyli oddziaływania

między częścią środowiska ożywioną i nieożywioną; Biocenoza + Biotop = Ekosystem

• Ekologia - to nauka o związkach i współzależnościach między organizmami a otaczającym

je środowiskiem. Jest jednym z działów biologii łączy się ona również z innymi naukami
badającymi środowisko, np: gleboznawstwo, sozologia, klimatologia, biogeografia. Zakres badań
ekologii obejmuje poziomy, w których znajdują się organizmy żywe: biom, biotop, biocenoza,
biosfera, populacja organizmów

• Elektrofiltr - urządzenie służące do usuwania cząsteczek ze strumienia gazu. Gaz

przepływa między zestawami elektrod o bardzo dużej różnicy potencjału. Cząstki uzyskają
ładunek elektryczny, na skutek czego są przyciągane do elektrod i osadzane na nich. Skuteczność
elektrofiltru jest bardzo wysoka ok.99%

• Elutriacja - sposób rozdzielania cząsteczek z wykorzystaniem różnic w prędkości

osiadania, mogących występować między cząstkami zawieszonymi w przepływającym medium

• Emisja - wydzielanie substancji do atmosfery. Punkt lub obszar z którego zachodzi

wydzielanie nosi nazwę "źródła emisji". Termin ten stosowany jest do opisu szybkości
wydzielania oraz wydzielanej ilości. Termin ten może być również stosowany w odniesieniu do
hałasu, ciepła itp.
• Emisja dopuszczalna - prawnie określona wielkość emisji. Często definiowana
statystycznie przez ustalenie limitu wielkości emisji lub limitu stężenia (przy określonym
rozcieńczeniu) w stosunku do istniejącego tła. Może to dotyczyć również stopnia
nieprzezroczystości

• Emitor - jest to punkt, miejsce w którym są odprowadzane zanieczyszczenia do atmosfery,

np: komin

• Entomologia - nauka o owadach

• Filtr workowy - obudowane urządzenie składające się z worków filtracyjnych i układów do

zbierania pyłu w pojemniki

• Filtracja - wydzielanie cząsteczek stałych z cieczy lub gazów. Proces wykorzystywany w

uzdatnianiu i oczyszczaniu wody i powietrza

• Flotacja - metoda oczyszczania wody oparta na wykorzystaniu właściwości przylepiania się

cząsteczek substancji stałych do pęcherzyków powietrznych i wypływania z nimi na powierzchnię
cieczy

• Front atmosferyczny - powierzchnia zetknięcia się dwóch różnych mas powietrza, a raczej
strefa przejścia między tymi masami

• Front meteorologiczny - powierzchnia zetknięcia się dwóch różnych mas

• Fumigacja - zjawisko atmosferyczne, w którym zanieczyszczenia utrzymujące się w

warstwie inwersyjnej są nagle przenoszone do powierzchni ziemi, w wyniku turbulencji
powstającej przy przerwaniu inwersji

• Fungicydy - środki grzybobójcze

• Gaussowskie parametry dyspersji - współczynniki określane symbolem sigma, opisujące

wielkość tak zwanej smugi gaussowskiej (powstającej w wyniku emisji pyłu, dymu, itp.) w
zależności od przebytej odległości lub czasu. Współczynniki te są zależne od stabilności
atmosfery

• Herbicydy - środki chwastobójcze

• Huragan - jest gwałtownym, porywistym wiatrem o prędkości około 120 km/h

• Ichtiologia - nauka o rybach

• Imisja - opadanie zanieczyszczeń na skutek siły grawitacyjnej (zjawisko sedymentacji)

• Impaktor kaskadowy - urządzenie do separacji i rozdziału cząstek na frakcje o różnej

wielkości, w zależności od pędu

• Impindżer - urządzenie, w którym do pobierania próbek cząstek i gazów wykorzystuje się

zjawisko uderzania i zatrzymywania

• Insektycydy - środki owadobójcze

• Izobary - linie na mapach specjalnych (klimatograficznych synoptycznych) łączące miejsca

o jednakowym ciśnieniu

• Izokinetyczne pobieranie próbek - pobieranie cząstek zawieszonych w strumieniu gazu w

taki sposób, że prędkość strumienia częściowego ma taką samą wartość i kierunek jak prędkość
głównego strumienia gazu w punkcie pobierania

• Izotermy - linie na mapach specjalnych łączące punkty z jednakowa temperatura powietrza

• Jakość powietrza atmosferycznego - stan powietrza atmosferycznego określony stopniem
zanieczyszczenia

• Kataliza - proces polegający na zmianie szybkości reakcji pod wpływem katalizatora

• Katalizatory - substancje zmieniające szybkość reakcji chemicznej, same nie ulegające

przemianom podczas reakcji. Rozróżnia się katalizatory dodatnie (zwiększają szybkość reakcji) i
katalizatory ujemne tzw. inhibitory (zmniejszają szybkość reakcji)

• Katastrofa ekologiczna - zachwianie równowagi dynamicznej układu ekosystemu

środowiska przyrodniczego wskutek jego zniszczenia; zanieczyszczenie w takim zakresie że
uniemożliwione jest działanie naturalnych mechanizmów naprawczych

• Koagulacja - proces uzdatniania wody; polega na usuwaniu rozpuszczonych w wodzie

cząstek przez ich łączenie; można tego dokonać poprzez dodanie elektrolitu lub koloidu o
przeciwnym ładunku

• Komora sedymentacyjna - komora skonstruowana w ten sposób, aby stworzyć dogodne

warunki do osadzania się cząstek ze strumienia gazu przez zmniejszenie prędkości przepływu

• Konwekcja - ruch powietrza z kierunku pionowego jego wznoszenia lub opadania;

zachodzi pod wpływem chwiejnej równowagi masy powietrza

• Kropla - mała cząsteczka cieczy, o takich rozmiarach i gęstości, że może opadać w

warunkach laminarnych lub pozostać w zawieszeniu przy turbulencji; zazwyczaj o rozmiarach
mniejszych niż 200 mm

• Liczba Ringelmanna - liczba charakteryzująca zaciemnienie smugi dymu, oceniana

wizualnie przez porównanie z numeryczną skalą odcieni szarości od 0 (wzorzec biały) do 5
(wzorzec czarny) (karta Ringelmanna)

• Litoral - płytka przybrzeżna strefa jeziora, którą porasta roślinność

• Masa powietrza - wycinek troposfery wyróżniający się szczególnym pionowym

uwarstwieniem termicznym, wilgotnością powietrza i innymi cechami, nabytymi przez dłuższy
pobyt nad określonym typem podłoża

• MDS - maksymalne dopuszczalne stężenie substancji obcych dla powietrza w pobliżu

powierzchni ziemi

• Metal śladowy - metal zwykle występujący w atmosferze na niskim poziomie stężeń

• Meteorologia - część geofizyki badająca i wyjaśniająca zjawiska i procesy zachodzące w

atmosferze; przede wszystkim w troposferze

• Mgiełka - zawiesina bardzo małych cząstek w powietrzu atmosferycznym, niedostrzegalna

pojedynczo nieuzbrojonym okiem, występujących tak licznie, że wywołują powstawanie
opalescencji wraz ze zmniejszeniem widzialności

• Mgła - ogólny termin określający zawiesinę kropel w gazie. W meteorologii tym terminem
określa się zawiesinę kropel wody w powietrzu, ograniczającą widoczność do 1 km

• Miano Coli - oznaczenie określające najmniejszą ilość wody wyrażoną w cm 3, w której

znajduje się jedna bakteria z grupy coli

• Miesiąc - Przy podawaniu zbiorczych wyników analiz powietrza atmosferycznego w

okresach miesięcznych oblicza się wartość średnią, biorąc za podstawę 30 dni jako miesiąc

• Mikoryza - współżycie korzeni rośliny naczyniowej z grzybem

• Mikrometeorologia - część meteorologii zajmująca się obserwacją i objaśnianiem
fizycznych i dynamicznych zjawisk atmosferycznych w najmniejszej skali. Dotychczas badania w
tej dziedzinie wiedzy ograniczają się do przypowierzchniowej warstwy atmosfery, tj. od
powierzchni ziemi do wysokości, na której można zaniedbać wpływ powierzchni leżących
bezpośrednio pod badanym powietrzem na jego ruch i skład

• Monitoring - (1) W ogólnym znaczeniu termin ten oznacza wielokrotne pomiary w celu
określenia zmian w pewnym czasie;(2) W znaczeniu zawężonym termin ten oznacza
systematyczne pomiary poziomu stężenia danego zanieczyszczenia wykonywane w odniesieniu
do wybranego normatywu lub w celu oceny skuteczności określonego systemu i urządzeń
oczyszczających

• Monsun - wiatr okresowy zmieniający kierunek na przełomie lata i zimy. Monsun zimowy
jest słabszy od monsunu letniego i skierowany jest w stronę morza, natomiast letni monsun jest
odwrotnie z morza ku lądowi. Występują one głównie w południowo i południowo-wschodniej
Azji, Afryce i północno-wschodniej części Australii

• Mżawka - opad kropelek wody o średnicy mniejszej niż 0,5mm padającej gęsto; mżawka
pochodzi z ciągłej gęstej i bardzo niskiej chmury

• Mżawka marznąca - opad, którego krople maja temperaturę poniżej 0oC

• Nawałnica - nagłe uderzenie bardzo silnego wiatru połączone ze zmianą ciśnienia

• Nematodycydy - środki gryzoniobójcze

• Niż baryczny - ośrodek niskiego ciśnienia; taki układ ciśnienia atmosferycznego

rozpatrywanego w poziomie, że najniższe ciśnienie znajduje się w środku układu, skąd na
wszystkie strony wzrasta ciśnienie

• Normatywy jakości powietrza atmosferycznego - obowiązująca na podstawie regulacji

prawnej jakość powietrza atmosferycznego, określana często statystycznie jako stężenie graniczne
substancji zanieczyszczającej powietrze w określonym czasie uśredniania

• Odorant - substancja mająca wyraźny i charakterystyczny zapach

• Odpad - niespożytkowany produkt pochodzący z bytowej i gospodarczej działalności

człowieka. Każdy niezagospodarowany, nie mający określonego przeznaczenia produkt staje się
odpadem, natomiast każdy odpad staje się surowcem z chwilą jego zagospodarowania

• Odpady komunalne - odpady stałe i ciekłe powstające w gospodarstwach domowych,

obiektach użyteczności publicznej (szkoły, urzędy, itp.) i obsługi ludności (handel). Są to także
nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, porzucone wraki pojazdów
mechanicznych

• Odpady niebezpieczne - odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład

chemiczny, biologiczny i inne właściwości lub okoliczności stanowią zagrożenie dla środowiska
lub zdrowia ludzkiego

• Okres pomiarowy - odstęp czasu między pierwszym a ostatnim pomiarem

• Okres wegetacyjny - okres roku, kiedy może rozwijać się roślinność ze względu na
dostateczną ilość wilgoci i ciepła

• Opady atmosferyczne - woda w stanie ciekłym lub stałym wypadającą z chmur i

dochodzącą do powierzchni ziemi

• Ornitologia - nauka o ptakach

• Para - gazowa faza materii, która może równocześnie występować także w stanie ciekłym
lub stałym
• Pasat - wiatry wiejące w strefie międzyzwrotnikowej, od zwrotnikowych wyżów ku niżowi
równikowemu, z kierunku północno-wschodnich na półkuli północnej a południowo-wschodnich
na półkuli południowej; występują nad oceanami

• Pelagial - strefa otwartej wody, w której wyróżnia się dwie części: naświetloną (fotyczną)
oraz strefę bez światła (afotyczną)

• Pionowy gradient - zmiana parametru atmosferycznego w funkcji wysokości; jeżeli nie

zaznaczono inaczej, parametrem tym jest temperatura. Zmianę tę przyjmuje się jako dodatnią, gdy
wraz ze wzrostem wysokości temperatura spada. Jeżeli warunki meteorologiczne są takie, że
pionowy gradient jest taki sam jak dla adibatycznie wznoszącej się części suchego powietrza
(około 10oC/km), to mówi się o suchoadibatycznym (pionowym) gradiencie temperatury

• Płuczka (bełkotkowa) - urządzenie do przepuszczania próbki gazu przez ciekły absorbent.

Rurka wprowadzająca gaz pod powierzchnię cieczy może być zakończona rozdzielaczem
powodującym rozproszenie gazu w cieczy na drobne pęcherzyki

• Pochłanianie w cieczy - proces stosowany do pobierania próbek oraz oczyszczania gazów,

w którym wybrane składniki strumienia gazu są usuwane na skutek kontaktu z powierzchnią
cieczy na wilgotnym wypełnieniu, z kroplami aerozolu, w płuczkach itp.

• Popiół - stała pozostałość po spaleniu materiałów zawierających węgiel. Popiół może

zawierać cząstki niespalonego paliwa; jednak dla celów analitycznych często przyjmuje się, że
nastąpiło całkowite spalanie

• Popiół lotny - bardzo drobne cząstki popiołu porywane przez gazy tworzące się podczas
spalania paliw

• Pomiar zdalny - oznaczenie wybranych substancji w atmosferze, ocena emisji lub

parametrów meteorologicznych za pomocą urządzeń, które nie są w bezpośrednim kontakcie z
badaną próbką

• Populacja - zespół osobników jednego gatunku zamieszkujący pewien obszar, mogący

swobodnie się krzyżować i wydawać potomstwo

• Powietrze atmosferyczne - powietrze zewnętrzne (w odróżnieniu od powietrza wnętrz)

otaczające ludzi, zwierzęta, rośliny i materiały

• Powietrze na stanowiskach pracy - atmosfera w miejscu pracy, w pomieszczeniach lub na

zewnątrz, oddziałująca na człowieka w godzinach jego pracy

• Powietrze wnętrz - powietrze wewnątrz zamkniętej przestrzeni, np. w mieszkaniu,

budynkach użyteczności publicznej

• Profundal - strefa przydenna zbiornika wodnego

• Próg rozpoznawalności zapachu - minimalne stężenie, przy którym połowa populacji

może zidentyfikować zapach. Próg rozpoznawalności zapachu oznaczają zespoły badające
zapachy, stanowiące reprezentatywną próbę populacji

• Próg wyczuwalności zapachu - minimalne stężenie, przy którym połowa populacji może
wykryć zapach. Graniczny próg wyczuwalności zapachu oznaczają zespoły badające zapachy,
stanowiące reprezentatywną próbę populacji

• Próg zapachu - może to być próg wyczuwalności zapachu lub próg rozpoznawalności
zapachu

• Pył - ogólny termin stosowany do określenia cząstek ciała stałego różnej wielkości i
różnego pochodzenia, przez pewien czas pozostających w zawieszeniu w gazie
• Pył drobnoziarnisty - małe cząstki ciała stałego, zazwyczaj przyjmuje się że są to cząstki o
średnicy poniżej 75um, osiadające pod wpływem swojego ciężaru, ale mogące przez pewien czas
pozostać w zawieszeniu

• Pył gruboziarnisty - cząstki ciała stałego o średnicy powyżej 75um

• Radon - gaz bezwonny, bezbarwny, należy do gazów promieniotwórczych

(radioaktywnych), ma silne działanie rakotwórcze

• Reakcja fotochemiczna - reakcja, która może przebiegać, gdy pewne substancje są

poddane działaniu promieniowania słonecznego

• Recykling - odzyskiwanie surowców z materiałów odpadowych i wykorzystanie ich do

produkcji

• Redukcja zanieczyszczeń - zmniejszanie (w odróżnieniu od eliminacji) wydzielania lub

zasięgu zanieczyszczeń

• Repelenty - środki odstraszające szkodniki

• Restytucja gatunku - przywrócenie do stanu pierwotnego gatunku zagrożonego

wyginięciem

• Retardanty - środki powodujące opóźnienie wzrostu roślin

• Rodentycydy - środki gryzoniobójcze

• Sadza - węglowe cząstki powstające w wyniku niepełnego spalania i osadzające się przed
emisją

• Sadza unoszona - aglomeraty sadzy, które odrywają się od ścianek komina i są unoszone
przez spaliny, a następnie opadają na przyległe tereny

• Samooczyszczanie atmosfery - usuwanie zanieczyszczeń z atmosfery przez procesy

naturalne

• Saprobionty (saproby) - organizmy żyjące w środowiskach zawierających rozkładające się

szczątki roślinne i zwierzęce

• Saprobowość - to zanieczyszczenie wody martwą materią organiczną lub produktami jej

gnilnego rozkładu

• Separator - urządzenie przeznaczone do usuwania cząstek z fazy gazowej

• Skuteczność zatrzymywania - stosunek liczby lub masy cząsteczek wprowadzonych do

separatora; zwykle wyrażana w procentach

• Smog - (termin będący pochodną terminów angielskich smoke - dym i fog - mgła)
intensywne zanieczyszczenie atmosfery przez aerozole, spowodowane częściowo procesami
naturalnymi, a częściowo działalnością człowieka

• Smog fotochemiczny - zjawisko będące wynikiem reakcji zachodzących w atmosferze

pomiędzy tlenkami azotu, związkami organicznymi i utleniaczami pod wpływem światła
słonecznego, prowadzących do powstawania związków utleniających. Produkty tego procesu
powodują czasami gorszą widzialność, podrażnienie oczu oraz niszczenie materiałów i
roślinności, jeśli występują w wystarczająco dużym stężeniu

• Smog kwaśny (londyński) - długo zalegająca tuż nad ziemią mgła, występująca w rejonach
dużych miast i aglomeracji miejskich, pochłania znaczne ilości zanieczyszczeń zatrzymywanych
pod warstwą inwersyjną
• Smuga zanieczyszczeń - strumień substancji (często widzialny), emitowany ze źródeł,
takich jak np. kominy i otwory wentylacyjne

• Sonda - urządzenie, zwykle w postaci rurki, stosowane do pobierania próbek lub pomiarów
wewnątrz przewodów i kominów

• Sorpcja - proces pochłaniania cząstek

• Sozologia - to nauka zajmująca się problemami ochrony przyrody i jej zasobów w celu
przedłużania trwałości ich użytkowania

• Spaliny - całość gazów i cząstek z procesów spalania unoszonych przez te gazy; w

niektórych przypadkach także gazy i cząstki z procesów chemicznych i metalurgicznych

• Stabilność (atmosfery) - stan równowagi hydrostatycznej, w którym określona objętość

powietrza przemieszczona z jej początkowego poziomu podlega działaniu siły hydrostatycznej
kierującej ją na poprzedni poziom. Jeśli na przemieszczaną objętość nie działa siła
hydrostatyczna, wówczas taki stan uznaje się za stabilność obojętną; jeżeli z kolei podlega ona
działaniu siły przemieszczającej ją jeszcze dalej od początkowego poziomu, wówczas taki stan
określa się jako niestabilność statyczną (lub hydrostatyczną)

• Strefa oddychania - przestrzeń zawierająca powietrze pobierane przez ludzi bezpośrednio

do oddychania. Stanowi ona półkulę o promieniu zazwyczaj przyjmowanym jako 30 cm
znajdującej się wokół twarzy, o środku w połowie linii łączącej uszy. Podstawą tej półkuli jest
płaszczyzna przechodząca przez linię oraz czubek głowy i krtań

• Stężenie emisyjne - stężenie substancji zanieczyszczającej powietrze w punkcie

wydzielania

• Stężenie przygruntowe - ilość substancji stałej, ciekłej lub gazowej przypadająca na

jednostkę objętości powietrza; mierzona zwykle na określonej wysokości

• Strumień emisji - wielkość emisji na jednostkę powierzchni źródła emisji

• Substancja zakłócająca - każdy, oprócz analizowanego, składnik próbki powietrza, który

ma wpływ na wynik analizy

• Substancja zanieczyszczająca powietrze - każda substancja emitowana do atmosfery w

wyniku procesów naturalnych lub działalności człowieka, która wpływa szkodliwie na człowieka i
środowisko

• Substancja zawieszona - całkowity materiał w postaci cząsteczek pozostający w

atmosferze lub strumieniu gazów odlotowych przez dłuższy czas ze względu na zbyt małe
rozmiary cząstek do uzyskania wystarczającej prędkości opadania

• Sukcesja - jest to uporządkowany proces kierunkowych zmian biocenozy powodujący

przeobrażenie prostych ekosystemów w bardziej złożony

• Sukcesja pierwotna - występuje w środowisku niezmienionym przez inne organizmy i

dotyczy przede wszystkim terenów niekorzystnych dla życia. Pierwszymi organizmami, które
będą powodować sukcesję pierwotną są tzw. organizmy pionierskie (mchy, porosty, bakterie)

• Sukcesja wtórna - dotyczy terenów w których przemiany już zachodzą a warunki do

rozwoju są sprzyjające. W sukcesji wtórnej wyróżnia się tzw. stadia sukcesyjne: pionierskie,
migracyjne, zasiedlające, konkurencyjne, stabilizacji

• Synekologia - to ekologia ekosystemów oraz współzależności różnych grup u organizmów

w biocenozach

• Szkwał - jest jednym z rodzajów nawałnicy; polega na krótkotrwałym (2-4 min.) uderzeniu
wiatru
• Ścieki bytowo-gospodarcze - pochodzą z bezpośredniego otoczenia człowieka, czyli z
domów mieszkalnych, miejsc użyteczności publicznej itp. Powstają w wyniku zaspokajania
potrzeb gospodarczych i higieniczno-sanitarnych. Zawierają dużo związków organicznych i
nieorganicznych, bakterii oraz wirusów

• Ścieki przemysłowe - powstają w zakładach przemysłowych, rodzaj ścieków i ich

zawartość zależy od przedsiębiorstwa, technologii, ilości zużywanej wody, stężenia
zanieczyszczeń

• Ścieki opadowe - powstają podczas opadów grawitacyjnych (atmosferycznych), woda

opadowa spływa po powierzchni wymywając zanieczyszczenia

• Śnieg - opad kryształów lodu tworzących często delikatne rozgałęzione formy w postaci
sześcioramiennych gwiazdek powyżej 12mm

• Śnieg z deszczem - jest to równoczesny opad deszczu i śniegu

• Średnica zastępcza - średnica cząstki kulistej, charakteryzującej się identycznymi

właściwościami geometrycznymi, optycznymi, elektrycznymi lub aerodynamicznymi jak cząstka
badana

• Tajfun - tropikalny rodzaj cyklonu występujący w okresie letnim w południowo-

wschodniej części oceanu spokojnego; prędkość jego wynosi od 80 do 200 km/h

• Tajga - lokalna nazwa borealnych lasów iglastych w Eurazji

• Tło naturalne - stężenie danej substancji w masie powietrza, w którym wielkość emisji
antropogenicznej jest pomijalnie mała

• Tło (zanieczyszczenia powietrza) - ta część zanieczyszczenia powietrza, której nie można

bezpośrednio powiązać z badanymi źródłami

• Transmisja - połączone efekty wynikające z transportu i przemian zanieczyszczeń w

atmosferze

• Usuwanie podczas powstawania kropel deszczu - mechanizm usuwania małych cząstek w

obszarze chmur w czasie tworzenia kropel deszczu

• Utylizacja - jest to wykorzystywanie odpadów komunalnych i przemysłowych jako

surowców do nowej produkcji; jedną z form utylizacji odpadów jest recykling

• Wiatr - jest to ruch powietrza układający się w kierunku poziomym. Nazwy wiatrów
określa się w zależności od kierunku z którego napływają

• Wielkość emisji - masa (lub inny parametr fizyczny) substancji zanieczyszczającej

emitowanej do atmosfery w jednostce czasu

• Wielkość graniczna cząstki - wielkość cząstek, przy której skuteczność zatrzymywania w

danym urządzeniu spada poniżej określonej wartości w zdefiniowanych warunkach

• Wilgotność bezwzględna - ciśnienie pary wodnej przy danej temperaturze powietrza

(podane w jednostkach ciśnienia) lub ilość pary wodnej na jednostkę objętości powietrza w g/m3

• Wilgotność względna - stosunek ciśnienia pary wodnej zawartej w powietrzu przy danej
temperaturze do tego ciśnienia, które wywierałoby ilość pary wodnej nasycająca powietrze przy
tej samej temperaturze

• Worek filtracyjny - materiał filtracyjny ukształtowany w celu usunięcia przez filtrację ze

strumienia gazu
 • Wskaźnik emisji - stosunek wielkości emisji substancji zanieczyszczającej powietrze w
wyniku jakiejś działalności, np. produkcji, do wielkości tej produkcji, np. liczba kilogramów
dwutlenku siarki emitowanych w wyniku wytwarzania jednej tony stali

• Wymywanie - usuwanie gazów i czasami cząstek z atmosfery wskutek rozpuszczania oraz

przyłączania do kropel deszczu w czasie opadów; terminem tym można również określać deszcz

• Wyniesienie smugi zanieczyszczeń - wysokość linii środkowej smugi nad poziomem jej
emisji do atmosfery

• Wyziewy - Termin potoczny, używany często do określenia emisji substancji o

nieprzyjemnym lub cuchnącym zapachu, powstających np. w procesach chemicznych

• Wyż baryczny - ośrodek wysokiego ciśnienia - taki układ ciśnienia atmosferycznego,

rozpatrywany w poziomie, że najwyższe ciśnienie znajduje się w środku układu skąd maleje na
wszystkie strony

• Zachmurzenie - pokrycie nieba chmurami; stopień zachmurzenia określa się ułamkiem

dziesiętnym wskazującym jaką cześć nieba pokrywają chmury

• Zapach - właściwość substancji oddziałująca na zmysł powonienia

• Zamglenie - potoczny termin stosowany do określania zawiesiny kropelek cieczy w gazie.

W meteorologii odnosi się do widzialności mniejszej niż 2 km, lecz większej niż 1 km

• Zanieczyszczenie pierwotne - zanieczyszczenie bezpośrednio emitowane ze źródła, w

odróżnieniu od zanieczyszczenia wtórnego, powstającego w atmosferze

• Zanieczyszczenie powietrza - zwykle obecność w atmosferze substancji, powstających w

wyniku działania człowieka lub procesów naturalnych, przy czym substancje te występują w
stężeniach i w czasie wystarczającym do niekorzystnego wpływu na komfort, zdrowie i dobra
materialne osób i stan środowiska

• Zanieczyszczenia wtórne - zanieczyszczenia powstające w atmosferze na skutek

chemicznych lub fizycznych przemian zanieczyszczeń pierwotnych lub innych substancji
emitowanych do atmosfery ze źródeł stacjonarnych i ruchomych

• Zespół badający zapachy - grupa osób, która porównuje intensywność zapachu substancji
ze skalą wzorców lub identyfikuje substancję, na podstawie jej zapachu

Instytut Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego

Dział Monitoringu Żywności i Ochrony Środowiska
Kierownik Działu: inż. Stanisław Grześkiewicz
04-190 Warszawa, Jubilerska 4
tel.: ( +48 22 ) 509 70 31
e-mail: ds@ipmt.waw.pl
Laboratorium Badania Żywności i Środowiska otrzymało Certyfikat Akredytacji
Laboratorium Badawczego, nr AB 553 potwierdzający spełnianie przez
Laboratorium wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17025:2001.
Okres ważności certyfikatu od 26.11.2004r. do 25.11.2008r.

• Analiza chemicznych zanieczyszczeń żywności (metale ciężkie i arsen oraz inne

pierwiastki, chloroorganiczne pestycydy, polichlorowane bifenyle, wielopierścieniowe
węglowodory aromatyczne, nitro pochodne WWA)

• Analiza funkcjonalnych składników żywności (kwasów tłuszczowych, cholesterolu,

oksysteroli, steroli, składu trójacylogliceroli, CLA - sprzężonego dienu kwasu
linolowego, tokoferoli , wapń, sód, potas, fosfor i magnez)
• Analiza dodatków do żywności (kwas sorbowy, kwas benzoesowy, BHT i BHA i inne)

• Analiza skażeń środowiskowych techniką błon półprzepuszczalnych (SPMD)

• Wdrażanie nowych metod i technik analitycznych

• Analiza zafałszowań tłuszczów roślinnych i zwierzęcych

• Prowadzenie prac związanych z skażeniami chemicznymi żywności i płodów rolnych

oraz innymi związkami chemicznymi istotnymi dla zdrowia i bezpieczeństwa
ekonomicznego konsumenta

• Badania monitoringowe, czasowo - przestrzenne nad krytycznymi parametrami jakości

produktów spożywczych i rolnych w Polsce, współpraca z ośrodkami w kraju i za
granicą prowadzącymi podobne badania

• Opracowywanie i doskonalenie metod analitycznych

• Prowadzenie badań pilotowych i rozpoznawczych oraz wyprzedzających nad

krytycznymi parametrami jakości z uwzględnieniem ich dostosowania do poziomu w
krajach UE

• Prowadzenie badań monitoringowych w skali regionalnej i ogólnopolskiej

• Badania jakości surowców olejarskich krajowych i zagranicznych oraz produktów

tłuszczów roślinnych w zakresie ich zgodności z wymaganiami Unii Europejskiej, jak i
organizacji międzynarodowych w zakresie ich analizy technikami instrumentalnymi

• Ekspertyzy i opracowania w zakresie jakości i jej krytycznych parametrów artykułów

rolno-spożywczych w zakresie bezpieczeństwa ekonomicznego i zdrowotnego
konsumenta

• Doradztwo i ekspertyzy w zakresie prawa żywnościowego Unii Europejskiej, wymogów

jakościowych EU, metod badań i zapewnienia ich wiarygodności

• Uczestnictwo w międzynarodowych i krajowych badaniach międzylaboratoryjnych

dotyczących stosowanych metod analizy instrumentalnej szkodliwych i funkcjonalnych
składników artykułów rolno-spożywczych

• Konsultacje i doradztwo w zakresie metodologii i analizy instrumentalnej żywności oraz

środowiska

• Szkolenia w zakresie metod instrumentalnych analizy żywności oraz zasad dobrej

praktyki laboratoryjnej (GLP)
 Specjalności w Ochronie Środowiska
Analityka w ochronie środowiska.
Biologiczne podstawy ochrony środowiska
Biotechnologia Środowiska
Biotechnologia w Ochronie Środowiska
Ekotoksykologia i biomonitoring
Fizyko-chemiczne metody ochrony środowiska
Geoekologia
Geografia z ochroną środowiska
Inżynieria mineralna
Inżynieria Ochrony Środowiska
Inżynieria procesowa w ochronie środowiska
Inżynieria środowiska
Monitoring środowiska
Ochrona atmosfery
Ochrona przyrody
Ochrona przyrody nieożywionej
Ochrona środowiska rolniczego
Ochrona środowiska w energetyce i przemyśle chemicznym
Ochrona środowiska w przemyśle
Ochrona środowiska w przemyśle chemicznym
Ochrona wód i geotechnika środowiska
Odnawialne źródła energii
Procesy i aparaty w ochronie środowiska
Roboty inżynierskie w kształtowaniu środowiska
Systemowe zarządzanie środowiskiem,
Systemy i techniki ochrony środowiska
Systemy ochrony atmosfery
Systemy ochrony wód i gleby.
Technologie ochrony środowiska i materiałów ekologicznych
Urządzenia ochrony środowiska
Wentylacja i klimatyzacja przemysłowa
Zagospodarowanie surowców wtórnych i odpadowych

Specjalizacje
W ramach specjalności na studiach drugiego stopnia jest możliwość wyboru specjalizacji,
związanych z wykonywaniem pracy magisterskiej:
Administracja ochroną środowiska
Analiza w ochronie środowiska,
Biologia środowiska
Biologiczne podstawy ochrony środowiska
Biotechnologia w ochronie środowiska
Chemia środowiska (Studia uzupełniające – UL)
Ekologia Rolnicza i Ochrona Roślin,
Geograficzne podstawy ochrony środowiska
Gleboznawstwo i ochrona gleb
Gospodarka odpadami,
Inżynieria ekologiczna
Kształtowanie i Rewaloryzacja Środowiska.
Kształtowanie i ochrona środowiska rolniczego
Ocena stanu i zagrożeń środowiska,
Ochrona gleb,
Ochrona i kształtowanie krajobrazu
Ochrona i kształtowanie krajobrazu,
Ochrona krajobrazu
Ochrona Przyrody i Krajobrazu
Ochrona przyrody,
Ochrona środowiska rolniczego,
Ochrona środowiska w energetyce
Ochrona wód
Ochrona wód,
Oczyszczanie wody i ścieków,
Procesy i aparaty w ochronie środowiska,
Systemy ochrony środowiska
Technologia ochrony środowiska i materiałów ekologicznych
Technologie ochrony środowiska
Zagrożenia i Ochrona Ekosystemów,