Andragogika:

- połowa 20 wieku

Dorosłość (Urbański)

Ujęcie prakseologiczne (nauka o sprawnym Ujęcie antropologiczne (nauka o człowieka)

działaniu)
- dorosłość DO czegoś - dorosłość jako kategoria subiektyw
- gotowośc podejmowania i sprawnosc - dorosłośc= proces
pelnienia coraz większej ilości i - calozyciowy proces, dynamiczny,
bardziej złożonych rol społecznych = wartosc wychowawcza
dorosłość - czlowiek jest potencjalnie dorosly,
- dorosłość jako stan zawiera potencjal, który może
Aspekt behawioralny rozwijac
- konkretne zachowania - skala do pomiaru doroslosci ma
- dorosłość- podejmowanie względnie charakter kontinuum, usrednienie nie
trwałych zachowań przypisanych może mowic o doroslosci
ludziom doroslym, np. dziecko w - doroslos= cecha nieskonczona
patologicznej rodzinie - o doroslosci czlowiek decyduje sam
Aspekt motywacyjny
- posiadanie stosunkowo niezmiennych
cech osbowościowych warunkujących
gotowość i umiejetnosc pelnienia rol
O mierze doroslosci decyduje konwencja
spoleczna : dorosly to ten, kto pelni okreslone
role, funkcje i zadania (behaw.) oraz posiada
cechy osobowosciowe umozliwiajace
sprawne realizowanie zadan spol (motyw)

Badania M. Sińczuka:
1) Atrybuty zew.doroslosci:
- zalozenie rodziny
- osiagniecie odpowiedniej pozycji materialnej
2) Kompetencja zyciowa:
- cechy- odpowiedzialnosc, samodzielność
- umiejętnośći społeczne: przewidywanie konsekwencji wlasnych działań, radzenie sobie w
zyciu, realistyczne spostrzeganie, konformizm i lastycznosc

Kryteria dorosłości , badania A. Jansen

Wybierane:
- odpowiedzialnosc za dzialania
- podejmowanie decyzji w oparciu o przekonanie
- uniezależnienie od rodzicow i innych osob
- partnerskie stosunki z rodzicami
Odrzucane:
- zakończenie edukacji
- rozpoczecie pracy
- malzenstwoo
- rodzicielstwo
Dorosłośc to ok. 2/3 życia
Dorosłośc jako kategoria społęczna- społeczeństwo formułuje wymagania i etykiety,
emblematy, które otrzymuje (dochód, forma per pan/i – miana dorosłości)

Dorosłość- kompetencja społęczna związana z posiadaniem zasobów umożliwiających

wypełnianie zadań społęcznych
Zadania rozwojego wg Roberta Havighursta (lata 50’):
- start w rolach rodzinnych (małżonek, rodzic)
- start w życiu zawodowym (praca zawodowa)
- start w dzialalnosci spolecznej (znalezienie grupy społęcznej)
Zadania współczen (badania Rubachy, 2000):
- uniezależnienie się od rodziców
- zrozumienie świata
- ustalenie hierarchii wartości
4 modele wchodzenia w dorosłość (Silczuk)
- syzbsze wchodzenie w dorosłość
1) wczesne wejście w dorosłośc przy braku wsparcia rodzicó i korzystnej sytuacji
gospodarczej
2) wczesne wejście w d. przy wykorzystaniu wspracia rodziców
- opóźnione wchodzenie w dorosłość
3) opóźnione wejście w dorosłośc, brak wspracia rodziców, kryzys na rynku pracy
4) opóźni.; akceptowane przez rodzicó i szerszą grupę społeczną
Boomerangi:
- czynniki kulturowe, gospodarcze, więzy rodzinne

Im człowiek dorosły pełni wiecej rol tym latwiej jest go okreslic jako człowieka dorosłego.
Dorosłośc a autonomia:
1) d bez a ma np.18 lat, ale nie da się pracowac
2) a bez d nastolatka jest matką

Koncepcja kompetencji biograficznej:

Rozwoj po okresie dorastania to efekt uboczny codziennej praktyki życiowej.
Teraz dobre cechy(inne niż w szkole)- refleksyjność, prognozowanie, myslenie
relatywistyczne.

Przejaw rozwoju- człowiek staje znającym na rzeczy wspoltworca wlasnej drogi życiowej
(zyskuje KB- umiejętność współtworzenie przez jednostkę własnego życia i rozwoju oraz
wspomagania rozwoju innych w sposób bardziej systemowy, wiedza + myslenie)

Kierowanie rozwojem doroslych jest podporządkowane kierowaniem zycia. Umiejętność ta to

rodzaj mądrości i nie wszystkich można jej nauczyc (nie wszyscy tez jej potrzebuja,np. ci co
korzystaja z nadarzonej się okazji). Wymaga tez praktyki.

Mądrość:
- posiadanie dużej wiedzy (gł.praktycznej, nabytej z dosw)
-umiejetnosc trafnej oceny, rozwiązywania problemow życiowych i zawodowych,
przewidujące myslenie
Inni dziela na mądrość praktyczna i filozoficzna.
KB-pewna odmiana mardosci, jest dla każdego inna, wyraza specyficzne potrzeby,warunki
zycia i doświadczenia
Funkcja KB- zwiekszaniu szans na osiagniecie lub utrzymanie określonej jakości życiowej.
Wyraza się w samodzielnych sadach,.lecz także w poszukiwaniu rady i pomocy u innych
osob.

Mocny model rozwoju- oznacza rozrost i roznicowanie się ciala oraz doskonalenie jego
funkcji prowadzilo to do dojrzalosci organizmu do posiadania potomstwa i opieki nad nim.
Zmiana rozwojowa w modelu mocnym:
- powszechna
- konieczna
- nieodwracalna
- prowadząca do wyniku ko9ncowego
Slaby model rozwoju- rozwoj spelnia szybko tylko niektóre cechy mocnego modelu rozwoju.
Koncepcja rozwoju Pietrasinskiego
- rozwój psychiczny (behawioralny) człowieka to względnie trwałe zmiany jego
zachowania, które sprzyjają rozwiązywaniu wyłaniających się przed daną osobą zadań
w sposób korzystny nie tylko doraźnie, lecz także z punktu widzenia pomyslnego
przebiegu jego zycia, jako zlozonej wielowymiarowej calosci.
Pietrusiński
Najwiekszy rozwoj dorosłych którzy:
- rywalizuja ze soba
- robia kariery w dziedzinach szybko idących naprzod
- maja prace wymagające samosterowności

Kompetencja biograficzna (KB)

Kompetencja Autokreacyjna (WA)
Myślenie Biograficzne (MB)

Rozwój człowieka dorosłego

Spontaniczny Intencjonalny
(bezwiedny KB
poprzez praktyke)
WA MB

KB- umiejetnosc wspoltworzenia wlasnego zycia i rozwoju oraz wspomagania rozwoju

innych osob
WA- informacje ulatwiajace jednostce stawianie się ekspertem w kierowaniu własnym
zyciem i rozwojem; wiedzy autokreacyjnej można nadać formę wiedzy teoretycznej, o
walorach ogólnokształcących, mogącej stanowić przedmiot efektywnego nauczaina.
Są to informacje ułatwiające jednostce stawanie się eksprtm w kierowaniu wlasnym zyciem i
rozwoje (np. rówieśnicy, pośrednio ideologie ich ale także wiedza z książek)
MB- podejmowanie co jakis czas reflekcji nad wlasnym zyciem i rozwojem;
podporządkowane problematyce kierowania zyciem i rozwoje.

Składniki KB:
- wiedza autokreacyjna, wsopmagajaca rozwoj, kierowanie zyciem(wiedza
naukowa,potoczna)
-myslenei biograficzne, podporządkowane problematyce kierowania zyciem i
rozwojem(uogolninia,spostrzeżenia)

I-indywidualna- w postaci spostrzezen i uogólnień czynionych przez każdego na podstawie

doświadczeń
S-spoleczna- w fomie wiedzy zarówno naukowej jak i potocznej –z rodzicow na dzieci

BC- najpierw cele, potem czynnosci (biograficzno-czynnosciowa)

CB- najpierw czynnosci potem cele (czynnosciowo-biograficzna)

KB

WA MB

I S CB BC

Czyn.podmiotowe (rezultat
Trafia do jednostki)

Czyn.przedmioto.(rezultat
Zlokalizowany przez jednost.)
Autokreacja intencjonalna
Nie sprowadza się do tradycyjnego rozumianego samowychowania
Czynności podmiotowe:
- hedonistyczne (eudajmonistyczne)
- osobotwórcze (tworzą osobowość)
- wspomagające (sen,jedzenie)

Efekty osobotworcze to względnie trwale zmiany pozytywne lub negatywne zarówno ciala
jak i zachowania,psychiki(pelnej osoby).Czyli np.dieta, pracsa, czas wolny.
E.o. wielokrotnych powtórzeń- „przeuczanie” (czynność nie ulega zapomnieniu i w każdej
chwili jest latwo wykonywana

Rodzaje czynności wg prakseologii

- preparacyjne
- wykonawcze
- kontrolne

Zmiany
 MAKRO (np. śmierć kogoś z rodziny) całe życie ulega zmianie
 MIKRO (np. zmiana i czynności, rozwój małymi krokami)

Zmiany makrostruktury
Repertuar czynności (powtarzalnych, intencjonalnych) danej sooby, w danym odcinku czasu
makrostruktury: jakościowe, ilościowe)
- wymuszone przez okoliczność
- wynik naszych wlasnych decyzji
- rozwoj ma charakter uboczny

Zaminy mikrostruktury:
- jedna lub wiecej spośród dotychczasowych czynności zaczyna przebiegac inaczej;
- przywrócenie zredukowanej struktury jakiejs rutynowej czynności jej fazy
preparacyjnej i kontrolnej
- -bodziec= nowa sytuacja
- - nie wymagaja wprowadzenia lub regulowania określonych czynności, mogą
zachodzic w ramach danej makrostruktury

W obu przypadkach: zostaje uruchomiony proces uczenie sięnowych zachowan lub wyzbycia
starych
Strategie mikro mogą znajdowac kontynuacje w makro i odwrotnie

4 pozycje zycioweg wg T.Harrisa

- ja nie jestem Ok., wy nie jesteście Ok.
- ja nie OK., wy Ok.
- ja Ok., wy nie OK.
-ja OK., wy OK.

Funkcja KB- zwiększenie szans na osiągnięcie lub utrzymanie określonej jakości życia

Cechy rozwoju w koncepcji Pietrasińskiego:

- jest efektem ubocznym codziennych dzialan
- może być intencjonalny lub posntatniczny
- powszechny lub nieunikniony
- kierowanie wlasnym rozwojem jest podporzadkowane kieraowaniu wlasnym zyciem
KB- odmiana mądrości; KB nie jest umiejetnosacia wyboru JEDYNEJ NAJLEPSZEJ drogi,
zwieksza jedynie prawdopodobiensto realizacji przez jednostke istotnych wartości.
Refleksja bez presji, tylko taka dla siebie może doprowazic do rozwoju człowieka, zwieksza
zdolność do dalszego rozwoju.

Roznice w uczeniu się ludzi dorosłych i dzieci

Funckej psychiczne uwiklane w proces uczenia się.
Zmiany funkcji psychicznej
- funkcje niższe (dzieci) wyższe (dorosli)
wokół funkcji organizuje się aktywność człowieka
- dz: f.spostrzegania f.pamięci
- dz: f. Z myśleniem pojęciowym
- stres: człowieka powraca do wcześneijszych funkcji
Obszary różnic w uczeniu się dzieci i dorosłych
Dziecko Dorosły
Struktura wiedzy: S.W
- słabo zróżnicowana - dobrze zróżnicowana
- źródło wiedzy-> doświadczenie - źródło- przekaz społeczny
 - wiedza naturalna - wiedza naukowa
Dominujące funkcje psychiczne
zaangażowane w proces
- funkcje niższe - funkcje wyższe
- spostrzeganie i pamięć - myślenie pojęciowe
Motywacja do uczenia się
- wewnętrzna - zewnętrzna
Nastawienei do treści kształcenia
- na proces - na efekt
Podstanośc na zmiany
- pierwotna postawa twórcza, gotowośc - postawa bycia efektywnym, postawa
do bawienia się, otwartośc, bycia użytecznym, boi się ryzyka,
plastycznosc stereotypowość
Rola kontroli i oceny
- brak zróżnicowania, ocena osoby/ - silne zroznicowanie:
zachowania, potrzeba oceny osoba/zachowanie
afirmującej - potrzeba oceny formatywnej

Cykl ucznia się Lewina

Centralne ogniwo uczenia się to dosw *jako przezywanie danej syt.)

Konkretne przezycie

Aktywne Eksperymentowanie Refleksja i obserwacja

Uogólnianie (teoria, pojecie jako podstawa kolenych działań)

Ludzie dysponuja roznymi stylami uczeni si. Przyrównywane sa one do podstawy nawykowej
Style poznawcze- model zachowania, z ktoregu człowieka korzysta,kiedy rozwiazuje zadanie
poznawcze
Styl funkcjonowania psychicznego- względnie staly sposób zorganizowania działań,
cyznnosci poznawczy, reakcji emocjonalnych)
Źródła
- procesy psychiczne
- doswiadczeine indywidualne
Roznice indywidua. Dotyczące stylow
- spostrzeganie
- uczenie się
-myslenie

Modele pracy edukacyjne z ludzmi dorosłymi

3 modele:
- technologiczny  ed.formalna
- humanistyczny  ed.pozaformalna (kursy)
 - krytyczny  ed.nieformalna (całoroczne uczenie się)
Elementy kryterium
- funkcja ucznia
- funckja nauczyciela
- jak jest spostrzegana wiedza

Ad.1 (tech.)
- istotą jest to, by posiąśc pewną wiedze
- wiedza>dosw
- nauczyciel- rola dominująca
- wazna jest metoda nauczania
- proces nauczania
- wiedza ma ustrukturyzowana postac, eksperci slekcjonuja wiedze, wiedza o
charakterze obiektywnym
- proces kublowy- przelewanie wiedzy
- 3 światy rzeczywistośc
a) przemioty zewnętrzne
b) przeżycia
c) idee,wiedza (
- miedzy światem c i b jest transfer bezpośredni, a między c i a jest pośredni
- widza jest czynnikiem rozstrzygajacym
Rola ucznia
- przyswajanie
- istota poznajaca
- kubel, jest pusty lub prawie pusty, nauczyciel będzie lejkiem wlewal wiedze
- doswiadczenie jest przeszkoda w przyswajaniu prawdziwej wiedzy
Rola nauczyciela
- f.decydencka
- ulewanie przez lejek gotowej wiedzy
- centrum uwagi
- odpowiada za wyniki ksztalcenia i caly proces edukacji
- podstawowy element edukacji dobrze dobrana metoda
Istota edukacji: dodawanie wiedzy do cłżźowieka, zwiększanie jego sprawności w
działaniu na rzecz systemu

Ad.2 (hum)
- doświ.>wiedza
- uczen w centrum
- zaspokajanie ludzkich potrzeb, potrzeby wynikajacej z samego postrzegania ucznia
- zdobywanie kompetencji
- sa 3 potrzeby
- rola edukacji- zaspokajnie potrzeb
- nauczyciel map omoc zdiagnozowac potrzeby
- wiedz mniej wiecej to co dosiwadczenie
a) nie jest najważniejsza
b) ważniejsza jest jej użytecznośc
Uczeń
- człowiek istota dziąłająca- pragmatyk
- stosunek ucznia do treści użytkowy, wynikajacy z jego potrzeb
- doświadczenie N i U- źróło uczenia się
 Nauczyciel
- zaspokajanie potrzeb
- nie posiada atrybutu władzy, jest doradcą, opiekunem
- funkcje: diagnostyczna, planistyczna, motywujaca, metodyczna, udostepniania,
ewaluatywna
Istota edukacji: tworzenie szans na osobowosciowy rozwoj ludzi, na uczenie sztuki
uczenia się i samorealizacji
1)Warunki uczenia się- 2)Zasady nauczania
- sluchacze maja potrzebe uczenia się/ 2) nauczyciel ujawnia sposoby samorealizacji,
pomaga sprecyzowac aspiracje, ustala rozbieznosc miedzy aspiracjami a
mozliwosciami; pomaga zidentyfikowac problemy zyciowe
- środowisko edukacyjne charakteryzowane przez komfort, szacunek,samopomoc,
zaufanie, akceptacje roznic/ 2) nauczyciel tworzy warunki komfortu(meble) i
stymuluje interakcje; n.akceptuje wszystkich; dazy do budowania stosunkow zaufania
i przecidziala rywalizacji; ujawani swoje emocje
- słuchacze postrzegaja cele ucznia jako wlasne/ 2)n. wlacza uczinow w proces
wspolnego formułowania celow kształcenia
- słuchacze akceptuja poziom odpowiedzilanosci za przebieg uczenia- 2) nauczyciel
dzieli się swoimi przemyśleniami o koncepcji uczenia, doboru materilaow,angazuje
uczniow do wspolnego doobru
- słuchacze aktywnie uczestnicza w ksztlaceniu- 2) nauczyciel pomaga wykorzystac
u.doswiadczenia, sa projekty,
- proces uczenia się oparty na dosw. Uczesnitkow- 2) n, pomaga wykorzystac dosw
jako źródło poznania (przez dyskusje, drame, analize przypadkow); n,prezentuje
wlasne doswidcznenia,pomaga włączyć nowa wiedze w zakres doświadczę
- uczacy oceniaja postep- 2) nauczyciel angazuje akceptowane kryteria i metody
pomiaru rezultatow; pomaga rozwijac procedury samooceny
Ad.3 (krytyczny)
- wyzwolic czlowieka z opresji rynku i konsumpcji, z dykatu rynku
- czynniki zniewalajacy- postawa cłżowieka
- wiedza
a) szerokie jej rozumienie
b) zdominowana przez rynek i masowa konsumpjce
c) nie jest obiektywna, reprezentuje interesy jej tworcow
Uczen
- przediot oddzialywania- struktuja JA ucznia w swiecie
- na przykladzie swoich doswiadczen dokonuje analizy
- odkrywa trescie, które maja wplyw na jego swiadomosc
Nauczyciel
- ulatwia poszukiwanie wiedzy
- wyrywa ucznia z kregu zniewolenia poprzez transformacje tresci swiadomosci
- sluzba spoleczna
- metoda dialogu
- zna się na ludzkich osboowosciach, potrafi być krytyvczny, empatyczny, doradca,
opiekun
- osobowść N> wykształcenie N
Istota edukacji gra o świadome i podmiotowe bycie w świecie
Kryteria różnicujące Model techn m.human m.krytyczny
Bnajwazniejszy Rozwoj spol Indywidualna Opresyjne warunki
problem społeczny świadomość zycia
Kluczowa wartość Demokracja,dobrobyt Samorealizacja Wolność
Ontologia człowieka Istota poznajaca i.dzialajaca i.wolna
Kontekst edukacji Struktura sopl Indywidualna „ja" w spol
osobowość
Ideal eduk Zaangazowaine Zintegrowana Orientacja
psoleczne osobowość emancypacyjn
Rola nauczyciela Przewodzi Podtrzymuje uczenie Budzi świadomość
Zadania n. Transmisja wiedzy Konstruowanie Kwestionowanie
kompetencji tożsamości
Charakter edukacji Nauczanie Uczenie się Krytyczna refleksja
Metody nauczania Dydaktyczne(podające) Uprzystępniające Dialogowe
Rola dosw Żadna Źródło uczenia się Źródło samowiedzy
Pozycja n. Dominacja Partner Sluzba
Odpowiedizalnosc Nauczyciel Nauczyciel+sluch Uczacy się
Kryteria efektywności Reprodukcja wiedzy Umiejętność Zdolność do mziany
rozw.problemow zycia (emancypacja)

PODSTAWOWE ELEMENTY KONCEPCJI UCZENIA SIĘ TRANSFORMATYWNEGO

„ZNACZENIE” TO:
FRAGMENT WIEDZY O ŚWIECIE WYRAŻONEJ POJĘCIAMI I SĄDAMI.
POZNAWCZA REPREZENTACJA DESYGNATU OKREŚLAJĄCA JEGO CECHY,
FUNKCJĘ, PRZYNALEŻNOŚĆ KATEGORIALNĄ
SPOSOBY NADAWANIA ZNACZEŃ /INTERPRETOWANIA ŚWIATA/
/WG BRUNERA
1/ INTERSUBIEKTYWNY
2/ DZIAŁANIOWY /TEORIA DZIAŁAŃ/
3/ NORMATYWNY
4/ PROPOZYCJONALNY
5/ TRANSFORMATYWNY /wg Mezirowa/
UCZENIE SIĘ
1/ PROCES POSŁUGIWANIA SIĘ POSIADANYMI PRZEZ JEDNOSTKĘ
ZNACZENIAMI /INTERPRETACJAMI/ DO KIEROWANIA WŁASNYM
MYŚLENIEM, DZIAŁANIEM I ODCZUWANEM TEGO, CZEGO DOŚWIADCZA.
2/ WYKORZYSTANIE DO INTERPRETACJI ODBIERANYCH DROGĄ ZMYSŁOWĄ
SPOSTRZEŻEŃ, FORMUŁOWANIA SĄDÓW I USTALANIA PLANÓW DZIAŁANIA:
POSIADANEJ PRZEZ JEDNOSTKĘ WIEDZY, USTALONYCH PRZEKONAŃ,
PRZEWIDYWAŃ – ZAŁOŻEŃ WYZNACZAJĄCYCH TREŚĆ RAMY
ODNIESIENIA /PRZEDROZUMIENIA MATERIAŁU, KTÓRY MA BYĆ
INTERPRETOWANY/
3/ UCZENIE SIĘ TO ZŁOŻONY PROCES, KTÓRY OBEJMUJE FORMOWANIE I
TRANSFORMOWANIE SIĘ CZŁOWIEKA UKIERUNKOWANE ZARÓWNO NA
PRZEKSZTAŁCANIE Z POŻYTKIEM DLA SIEBIE JAK I DLA INNYCH -
ŚRODOWISKA, W KTÓRYM CZŁOWIEK ŻYJE (UCZENIE SIĘ
INSTRUMENTALNE) ORAZ NA WYPRACOWANIE TAKIEJ FORMUŁY
SPOŁECZNEGO KOMUNIKOWANIA SIĘ, KTÓRA POZWOLI MU NA
ROZUMIENIE SIEBIE I INNYCH ORAZ BYCIE ROZUMIANYM (UCZENIE SIĘ
KOMUNIKACYJNE).
RAMA ODNIESIENIA
1/ KONSTRUKCJA ZBUDOWANA Z ZAŁOŻEŃ I OCZEKIWAŃ /PRZYPUSZCZEŃ/,
PRZEZ KTÓRE FILTRUJEMY WRAŻENIA ZMYSŁOWE.
2/ CAŁOŚĆ ZŁOŻONA Z WYTWORZONYCH UPRZEDNIO: SKOJARZEŃ, POJĘĆ,
WARTOŚCI, EMOCJI, UTRWALONYCH SPOSOBÓW REAGOWANIA
3/ INDYWIDUALNY UKŁAD INTERPRETACYJNY, W SKŁAD KTÓREGO
WCHODZĄ WSTĘPNE ZAŁOŻENIA MYŚLOWE I PRZEWIDYWANIA /MNIEJ LUB
BARDZIEJ UŚWIADAMIANE/, DOTYCZĄCE KONKRETNEGO STANU RZECZY,
KTÓRY MA BYĆ PRZEDMIOTEM INTERPRETACJI.
WYMIARY RAMY ODNIESIENIA:
1/ NAWYKI MENTALNE – WYNIKAJĄCE Z PRZYZWYCZAJEŃ OGÓLNE
SPOSOBY MYŚLENIA, ODCZUWANIA I DZIAŁANIA UWARUNKOWANE PRZEZ
KODY KULTUROWE, SPOŁECZNE, EDUKACYJNE, ITP.
2/ PUNKT WIDZENIA: ZBIÓR SCHEMATÓW ZNACZENIOWYCH
/SZCZEGÓŁOWYCH OCZEKIWAŃ, PRZEKONAŃ, POSTAW, SĄDÓW/
UKIERUNKOWUJĄCYCH W SPOSÓB UKRYTY SZCZEGÓŁOWE
INTERPRETACJE, ATRYBUCJE, ITP.
UCZENIE SIĘ FORMATYWNE – UCZENIE SIĘ PROCESU NADAWANIA ZNACZEŃ
I PEŁNIENIA RÓL PRZEZ AKULTURACJĘ, SOCJALIZACJĘ, FORMALNĄ
EDUKACJĘ

UCZENIE SIĘ TRANSFORMATYWNE

1/ SPECYFICZNY DLA CZŁOWIEKA DOROSŁEGO PROCES UCZENIA SIĘ,
PROWADZĄCY DO ZMIANY SPOSOBU SPOSTRZEGANIA ŚWIATA,
INTERPRETOWANIA SIEBIE I ŚWIATA, I ZMIAN OTACZAJĄCEJ CZŁOWIEKA
RZECZYWISTOŚCI
2/ UCZENIE SIĘ TRANSFORMOWANIA DYSFUNKCJONALNYCH RAM
ODNIESIENIA, TAK ABY GENEROWAŁY ONE PRZEKONANIA I OPINIE LEPIEJ
SŁUŻĄCE KIEROWNIU NASZYMI DZIAŁANIAMI
CEL UCZENIA SIĘ TRANSFORMATYWNEGO – TRANSFORMACJA W
INDYWIDUALNEJ RAMIE ODNIESIENIA, PROWADZĄCA DO ZMIANY SPOSOBU
INTERPRETOWANIA INDYWIDUALNYCH DOŚWIADCZEŃ /OGRANICZENIE
BEZREFLEKSYJNEGO POSŁUGIWANIA SIĘ DYSFUNKCJONALNYMI
SCHEMATAMI NADAWANIA ZNACZEŃ NA RZECZ KRYTYCZNEJ REFLEKSJI/
ETAPY ZMIANY RAMY ODNIESIENIA
1/ KRYTYCZNA REFLEKSJA NAD WŁASNYMI ZAŁOŻENIAMI
2 / DYSKURS
3/ DZIAŁANIE /PODJĘCIE GO LUB ZANIECHANIE/
FAZY UCZENIA SIĘ TRANSFORMATYWNEGO
1/ POJAWIENIE SIĘ DYLEMATU DEZORIENTACYJNEGO
2/ AUTOBADANIE
3/ KRYTYCZNA ANALIZA WŁASNYCH ZAŁOŻEŃ
4/ STWIERDZENIE PODOBNEGO STANU U INNYCH OSÓB
5/ EKSPLORACJA NOWYCH MOŻLIWOŚCI
6/ PLANOWANIE NOWYCH DZIAŁAŃ
7/ ZDOBYWANIE NIEZBĘDNEJ WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI
8/ PODEJMOWANIE NA PRÓBĘ NOWYCH RÓL
9/ BUDOWANIE KOMPETENCJI I PEWNOŚCI SIEBIE W NOWYCH ROLACH
 10/ REINTEGRACJA WŁASNEGO ŻYCIA „KIEROWANEGO” PRZEZ NOWĄ
RAMĘ ODNIESIENIA
RODZAJE PRZERAMOWANIA
a/ OBIEKTYWNE - KRYTYCZNA REFLEKSJA NAD ZAŁOŻENIAMI INNYCH
OSÓB
b/ SUBIEKTYWNE – KRYTYCZNA SAMOREFLEKSJA
ISTOTA UCZENIA SIĘ TRANSFORMATYWNEGO – ZMIANA SPOSOBU, W JAKI
NADAJE SIĘ ZNACZENIE DOŚWIADCZENIU: ODDZIELENIE TEGO, CO
PRZYJMUJE SIĘ NAWYKOWO I OPARCIE INTERPRETACJI NA ŚWIADOMEJ,
KRYTYCZNEJ REFLEKSJI
FORMY UCZENIA SIĘ
a/ FORMATYWNE
- PRZEZ ROZWIJANIE POSIADANYCH PUNKTÓW WIDZENIA
- PRZEZ USTANAWIANIE NOWYCH PUNKTÓW WIDZENIA
b/ TRANSFORMATYWNE
- ZMIANĘ PUNKTÓW WIDZENIA
- ZMIANĘ NAWYKÓW MENTALNYCH
EFEKTY UCZENIA SIĘ:
- UMOCNIENIE AKTUALNEJ RAMY ODNIESIENIA
- NAUCZENIE SIĘ NOWEJ RAMY ODNIESIENIA
- TRANSFORMACJA RAMY ODNIESIENIA
OBSZARY UCZENIA SIĘ
- UCZENIE SIĘ INSTRUMENTALNE
- UCZENIE SIĘ KOMUNIKACYJNE
ISTOTA UCZENIA SIĘ DOROSŁYCH – ZDOLNOŚĆ DO KRYTYCZNEJ REFLEKSJI
W PROCESIE NADAWANIA ZNACZEŃ WŁASNEMU DOŚWIADCZENIU
CEL EDUKACJI DOROSŁYCH - TRANSFORMACJA SPOSOBU NADAWANIA
ZNACZEŃ

Levinson
Koncepcja rozwoju Levinsonma:
- rozwoj oznacza zmiany struktury życia człowieka, rozumianej jako podstawowy w danym
czasie wzorzec jego aktywności i powiązań z otoczeniem
- polega na wielokrotnym przemianach struktury zycia
- odrzuca hierarchiczna gradacje okresow zycia

1) bieg zycia- indywidualna droga zyciowa człowieka oznacza procesy zmian i stabilizacje w
roznych aspektach zycia
2) cykl zycia- cykliczne następstwa okresow(faz) zycia (następujących po sobie okresow
zmian i względnej stabilności)
3) era- wielki okres czasowy ; makrostruktury cyklu zycia
4) stadia zycia (lub fazy)- mniejszy okres czasowy, na który podzielone sa ery, okresy
przejscia miedzy erami (4-5 lat), rozpoczynaja się w scisle określonym wieku człowieka
(możliwe odchylenia, wczensie/pozniej 2 lata)
Dorosłość- 3 ery
Cale życie- 4 ery
5) struktura zycia- oznacza podstawowy wzorzec aktywności człowieka, i jego powiązań z
otoczeniem
- budowanie struktury
- wykorzystanie str.
- okres przemian str
6) czynniki zmian struktury życia:
a) zmiany organizmu i wyd.zew.
b) decyzje i dzialania zalezne od człowieka

1) Era przeddorosłościa (0-22lata)

2) Okres przejściowy (17-22)
3) Era wczesnej dojrzałości (17-45)
4) Okres przejściowy (40-45)
5) Era średniej dorosłości (40-65)
6) Okres przejściowy (60-65)
7) Era późnej dorosłości (65-...)

Kazda era mniej wiecej 25 lat:

1) Przystosowanie (nowicjat)
2) przekształcają się struktury życiowe (W fazie przejściowej)
3) ponowne ustalenie struktury zycia, harmonizacja (faza kulminacyjna)

a)Okres przjescia do wczesnej dorosłości (zadania):

- kres strukturze zycia z okresu doastania oraz opuszczenie swiata rodziny; malejaca
niezależność; oddzielenie wewnetrzen(roznicowanie miedzy soba a rodzina)
- przygotowanie bazy zycia w dorosłym swiecie, poznawanie dalej siebie i siwata, jasno
zdefiniowana koncepcja zycia(a nie marzenia wcześniejsze), definicja swojej osoby
b)Wejście struktury zycia(1 faza ery wczensje dojrzałości): nadanie kształtu strukturom zycia
by stanowily pomost miedzy wartościami wlasnymi a uznawanymi przez spoleczensto;
badanie roznych możliwości swiata
c)Przekraczania 30.roku zycia(2 faza)- praca nad słabszymi punktami struktury zycia, Zycie
jest bardziej powazne i realistyczne; pilne załatwianie spraw
d)Kulminacyjna struktura zyciowa wczensje dorosłości(3 faza)
- znalezienie miejsca w społeczeństwie, zbudowac fundament, gniazdo i działać w ramach
ustalonego wzorca; wymaga rozwagi i stabilizacji
- praca nad postepem i dazeniem do przodu i wzwyż; progresja w obrebie sturktuy, budowa
lepszego zycia, doskonalenie umiejętności; odpowiada na oczekiwania sopleczenstwa,szuka
afirmacji

Pietrusiński
- powszechność
- koniecznosc
- aktywnosc
- brak fazowości
Levinson
- powszechnosci
- koniecznosc
- aktywnosc
- fazowowc
Roger Gould (nie wiem, czy to będzie, bo niby miałą być tylko koncepcja Levinsona, ale
zawsze więcej wiedzy się nie zmarnuje)
Zalozenie: mlodzi musza zmierzac do eliminacji nieprzydatnych idei dzieciństwa, które
ograniczaja aktualne Zycie. To pozwoli na wyższy poziom siadomosci na temat wlasnej
osoby
Wczesna dorosłość to krytyczny okres, wiedza ze kontroluja Zycie
Jednostki do czasu osiągnięcia średniej dorosłości wiedza ze te zalozenia SA bledne ale
emocjonalnie się z nimi godza Az do pewnych wydarz. Stopniowe odrzucanie tych założeń
prowadzi ku dorosłemu rozumowaniu.
3 hasla wczensje dorosłości(bledne; myslenei nielogiczne):
1) opuszczam swiat rodzicow-16-22l.-( prawda jest taka ze rodzice przez lata dominuja;to
pojmowanie zależności od rodziców które musi się zmienic, by stali się dorośli i niezależni)
2)nie jestem niczyim dzieckiem-22-28; (prawda: mlodzi mysla ze musza postępować jak ich
rodzice, uzależnienie od absolutnego bezbieczenstwa od rodzicow; musza kształtować wiare
w siebie i za ufanie do siebie, buduja swoje kompetencji; ine wyobrażenie tylko realia)
3)otwarcien a to co jest we mnie-28-34;(prawda: Zycie nie jest proste i ciezko je kontrolowac;
musza zwrocic się ku wlasnemu wnętrzu; w sobie maja często przeciwstawne tendencje;
musza je uzewnętrznić; ostatecznym stadium nowy sposób widzenia siwata)
Poglad o nielogiczności pewnych stadiow

3 modele motywacji oświatowej; wyjaśniające aktywność edukacyjna ludzi doroslych:

Teoria K.Rubensona(paradygmat wartości oczekiwanej)-

Oparta na psychologicznej teorii oczekiwan- sila tendencji do dzialania w określony sposób

zalezy od sily oczekiwania, ze dzialaniu towarzyszyc będą pewne konsekwencje (wynik) i od
wartości tych konsekwencji dla działającego.
Wiaze się to z systemem potrzeb jednostki (jeśli masz potrzebę to jakie przedmioty ją
zaspokoją)
Uczestnictwo w kształceniu ma konsekwencje również negatywne. (np.aktywnosc oswiatowa
może dac awans ale również wymaga ograniczenia czasu na np. rodzinie)

Schemat pokazuje ze to nie tylko wymiar indywidualny ale również wazne

społecznie(dokonując wyboru miedzy oswiata a rodzina człowiek bierze pod uwage innych)

Czynniki sterujące motywacją oświatową uczniów

Uprzedn gotowość oczekiwania (.oczek

doświa Do działania ze uczestnictwo ma
Konsekwencje pomnozone prze
Ocz. Ze można sprostac
Wymaganiom

Czynniki Postrzeganie, Siła tendencji

srodowiska interpretacja
(hierarch.zróżnicow. środowiska
środowiska)
odczucie potrzeb dośw.związane z wartość oświaty
zaspokoajaniem potrzeb

Środowisko wykztalca tez zespol opinii.

Decyzje edukacyjne dorosłych sa regulowane przez poznawcze mechanizmy osoboowsci.
Jednakze regulacje te maja charakter społeczny, gdyz spoleczna jest nieustannie stajaca się
osobowość człowieka.

Model łańcucha interakcji- Patrycja Cross

Okres przejściowe miedzy Informacja

Fazami zyciwego cyklu

Samoocena

Ważność celow i oczekiwanie bariery partycypacja

ze uczestnictwo oświatowe
pozwoli osiągnąć te cele

Postawy wobec
ksztalcenia

Zjawisko swiadomej celowej aktywności człowieka autorka ujmuje poprzez psychiczny

mechanizm oczekwian.

Ci którzy nie mieli porazek w oswiacieà pozytywny stosunek; może on być wzmacniany
przez przejmowanie ostaw środowiska, osob znaczących; jeśli pozytywnym postawa i
wysokiej samoocenie towrzyczy przeświadczenie ze oswiata pomoze siagnac cenne rzeczy to
motywacja jest wyoka.

Ten psychiczny mechanizm nie dziala niezależnie od sytuacji życiowej (bariery: brak kasy);
zalezy tez od informacji o istniejącym w danym zakresie możliwościach (duza rola dobrego
poradnictwa).
Okresy przejsiowe miedzy….-->fazy zycia wprowadzili psychologowie którzy mowia ze
przez cale Zycie tworzymy osoboowsc, kazda kolejna faza inna. Kazda faza jest miedzy
okresami pzejsciowymi- to sa okrsy dramatyczne dla clzowieka, kiedy staje w zupełnie nowej
sytuacji z jakiegos powodu(utrata raxcy). Rodza sien owe pytani i musi wszystko budowac na
nowo. Sa one korzystne w sensie edukacji bo wypelnia pustke odczuwana przez clzowieka
oraz proponuje rozne alternatywy aksjologiczne. Akceptacja jakiego nowego zbioru wartości
pozwala na ponowne sformułowanie celow.

Koncepcja ta ujmuje motywacje nie jako pojedynczy akt psychiczny ale jako wysoce złożony
i długotrwały proces. Sklada się z czynnikow nie tylko teraznijszych ale i minionych. Tworzy
to lancuch interakcji który okresla jakim człowiek jest realnie i to jaki poprzez oświatę może
być potencjalnie.

Koncepcja sil pola. (Miller)

Łaczy 2 kwestie- dlaczego dorośli podejmuja lub nie dzialania edukacyjne oraz dlaczego
rozne warstwy społeczne tak się pod tym względem roznia.

Integracja potrzeb Maslowa i teorii społecznej oraz teorii pola Lewina.

Poziom zaspokajania potrzeb i rozna syt.spoleczna dla każdej grup(zlaezna od pracy, wolnego
czasu,preferowanych wartości) .
Osoby z niższych klas soplecznych oraz o niezaspokojonych potrzebach podstawowych wola
proste , krotkie formy oswiaty utylitarnej. (np.zawodowka)
Przeciwna grupa woli edukacje sluzaca samorealizacji.

Porównanie niższej kasy niżeszj(1) oaz niższej klasy średniej(2):

1)
->glownie od wpływem sil negatywnych
->niezaspokojenie potrzeb podst
-> orientacja dzilaniowa (edukacji sprzyja orientacja kontemplacyjna)
->, zmiana technologii wytwarzaniam ,
-> brak pewności czy edukacja pozwoli na lepsza prace
-> orientacja na grupy koleznskiek otre nie akceptuja glownie edukacji
Dlatego motywacja edukacyjna jest na niskim poziomie.
2)
- maja zaspokojone potrzeby podst;
- pozytywny stos.do edukacji(przez dotychczasowe sukcesy);
- podzielaja system wartości klasy średniej-to kladzien acisk na ruchliwość i osiganie
wysokiej pozycji społecznej i koncentracja na zaspokajaniu potrzeb w środowisku rodziny a
nie grupy koleżeńskiej)

To ze aktywność edukacyjna jest zalezna od struktury klasowej wskazuje ze nie warto

stosowac ideologii andragogicznych. Edukacja nie stanowi instrumentu demokratyzacji
sotsunkow społecznych.