Występują dwie główne formy organizacji wytwarzania:

1) Produkcja niepotokowa – brak ścisłego i systematycznego powiązania stanowisk pracy,

które odpowiadałyby kolejności operacji,

1) Produkcja potokowa – stały przydział operacji do określonych stanowisk roboczych i

przebieg tych operacji w czasie cyklicznie powtarzającym się harmonogramie.

Podział linii potokowych:

1) Potok synchroniczny – to taka forma produkcji, w której czasy wykonania poszczególnych

operacji są równe lub stanowią wzajemne wielokrotności

1) Potok asynchroniczny – czas trwania pojedynczych operacji nie jest równy i nie stanowi
wielokrotności. Konsekwencją tego jest występowanie zapasów produkcji w toku między
stanowiskami pracy.

Podstawową cechą produkcji potokowej jest rytmiczny przebieg produkcji według określonego
taktu.

Wyróżniamy następujące rodzaje taktów:

1) Takt roboczy – jest to czas potrzebny do wykonania operacji na danym stanowisku pracy,
2) Takt średni – obejmuje czas, który upływa między wytworzeniem dwóch kolejnych
wyrobów opuszczających linię potokową.

Proces produkcyjny - jest to uporządkowany zespół działań (operacji, czynności), których celem
jest wykonanie określonego wyrobu.

Czynności procesu produkcyjnego:

- pobranie surowców i materiałów wejściowych z magazynu,
- czynności technologiczne, transportowe, magazynowe, kontrolne i konserwacyjne,
- przekazanie gotowego wyrobu.

Produkcja - wszelka działalność ludzka, której celem jest wytwarzanie określonych dóbr
materialnych, przynoszących zyski producentowi i zaspokajająca potrzeby społeczne.

Produkcja wyrobów - to działalność polegająca na wydobywaniu surowców mineralnych lub

przetwarzaniu surowców i materiałów na wyroby gotowe.

Proces produkcyjny wyrobu jest zbiorem operacji produkcyjnych niezbędnych do jego

wytworzenia w jednej lub różnych komórkach produkcyjnych.

Proces produkcyjny komórki produkcyjnej to zbiór operacji produkcyjnych podstawowych i

pomocniczych wykonywanych w danej komórce, np. na stanowisku roboczym, w gnieździe,
oddziale lub wydziale produkcyjnym.

Proces produkcyjny prosty to taki, w którym materiały wejściowe przetwarza się w wyrób prosty,
np. pojedynczą część.

Proces produkcyjny złożony składa się z wielu procesów prostych, które w sumie dają wyrób
złożony.
Cechy procesu produkcyjnego

Podstawowe cechy procesu produkcyjnego:

a) celowość – proces produkcyjny organizowany jest dla realizacji określonego celu lub grupy
celów, które mogą się zmieniać,
b) dynamika – proces produkcyjny przebiega według z góry zaprojektowanej reguły działania, ale
w warunkach zmienności zasileń materiałowych, energetycznych i informatycznych,
c) ekonomiczność – proces produkcyjny powinien przebiegać przy maksymalizacji efektu
produkcyjnego w warunkach limitowanych zasileń w czynniki produkcji albo przy minimalizacji
zasileń w czynniki produkcji dla uzyskania określonego efektu produkcyjnego.

Warunkiem koniecznym istnienia procesu produkcyjnego jest przepływ ludzi, materiałów,

informacji i czynników energetycznych

Harmonogram produkcji - to plan obrazujący kolejną lub jednoczesną realizację wielu zadań,
określający początkowe i końcowe terminy realizacji poszczególnych zadań (oraz ich składowych
operacji) i obciążenia zasobów (ludzi, maszyn).

Transport wewnętrzny - to przemieszczenie, pakowanie i magazynowanie materiałów w każdej

postaci w obszarze zakładu. Dzięki tym czynnościom tworzone są w materiale walory użytkowe w
sensie miejsca i czasu.

Technologia transportu wewnętrznego - to sposób realizacji programu transportu i

magazynowania wynikającego z zadania logistycznego w zakładzie.

Ogólny podział produkcji

Produkcja:
– materialna (produkty, wyroby),
– niematerialna (usługi).

Czynniki produkcji

Podstawowe czynniki produkcji na wejściu:

- środki techniczne produkcji (budynki i budowle, działki, wyposażenie technologiczne, instalacje),
- przedmioty pracy (surowce, materiały przeznaczone do dalszej przeróbki lub montażu),
- czynniki energetyczne,
- czynnik ludzki – załoga,
- informacje, decyzje i wiedza,
- kapitał zamrożony w materiałach i urządzeniach oraz w banku i u klientów).

Podstawowe czynniki produkcji na wyjściu:

- wyroby przemysłowe lub usługi produkcyjne,
- braki produkcyjne i surowce wtórne,
- odpady szkodliwe,
- informacje o jakości wyrobu, kosztach jego produkcji, doświadczeniu produkcyjnym załogi.

System produkcyjny - to celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materiałowy,

energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka i służący wytwarzaniu określonych
produktów w celu zaspokajania potrzeb konsumentów.
Typy organizacji produkcji

Wyróżniamy następujące typy organizacji produkcji:

1) Produkcja masowa
2) Produkcja seryjna:
- wielkoseryjny typ produkcji,
- średnioseryjny typ produkcji,
- małoseryjny typ produkcji.
3) Produkcja jednostkowa

Klasyfikacja procesu produkcyjnego

Durlik stosuje klasyfikację wg:

- ciągłości i przebiegu w czasie,
- rodzaju technologii,
- cech organizacyjnych,
- rodzaju zastosowanych środków pracy

Lis dokonuje klasyfikacji wg:

- obiektu odniesienia,
- złożoności procesu,
- udziału pracy w procesie,
- udziału procesu w produkcji towarowej,
- związków procesów i operacji,
- struktury procesu.

Dalej procesy produkcyjne klasyfikuje Pasternak:

a) wg podstawowych form procesu:
- procesy wydobywcze,
- procesy przetwórcze,
- procesy wytwórcze lub obróbczo-integracyjne.
b) wg cech technologicznych:
- procesy technologiczne proste,
- procesy technologiczne złożone.
c) wg faz technologicznych, obejmujących:
- fazy przygotowawcze,
- fazy wykonawcze (wytwórcze),
- fazy wykończeniowe (zakończeniowe).
d) wg stosowanych środków pracy:
- procesy ręczne,
- procesy maszynowe,
- procesy aparaturowe.
e) wg czasów przebiegu procesów produkcyjnych:
- procesy przerywane,
- procesy nieprzerywane,
- procesy ciągłe,
- procesy nieciągłe.
f) wg zakładowego podziału pracy:
- procesy podstawowe,
- procesy pomocnicze,
- procesy uboczne.
Sterowanie produkcją można określić jako zespół działań zmierzających do uzyskania przez
system produkcyjny i przedsiębiorstwo, oczekiwanych – założonych uprzednio – efektów.
Podstawową rolę w sterowaniu produkcją odgrywają plany produkcji (taktyczne i operacyjne).

Podział sterowania produkcją

Sterowanie produkcją podzielić można:

1. Według kryterium obszaru na:
- sterowanie nadrzędne (sterowanie produkcją),
- sterowanie podrzędne (sterowanie przepływem).
2. Według kryterium budowy systemu sterowania na:
- sterowanie w układzie otwartym (sprzedaż, zaopatrzenie, produkcja),
- sterowanie w układzie zamkniętym (sprzężenie zwrotne).
3. Według kryterium podstawowych zadań sterowania na:
- sterowanie terminowo-ilościowe,
- sterowanie kosztami, itd.

Elementy projektowania systemu sterowania

Projektowanie systemu sterowania polega na określeniu następujących elementów:

- informacji kontrolnych,
- modelu sterowania,
- systemu informacji,
- narzędzi sterowania,
- struktury organizacyjnej ośrodka sterowania.

Kryteria oceny systemu sterowania

Ocena systemu sterowania powinna zawierać następujące kryteria:

- czułość,
- szybkość reakcji,
- elastyczność sterowania,
- zgodność funkcjonowania systemu z żądaniami użytkownika.

Marszruta produkcyjna (ścieżką realizacji operacji produkcyjnych) jest to ciąg realizowanych

operacji związanych z wytworzeniem wyrobu, zgodnie ze strukturą wyrobu.
Operacje są uporządkowane według kolejności ich występowania, zgodnie z procesem
technologicznym produkcji wyrobu.