I. Prawo prasowe i autorskie 05.10.2006 r.

Lektury:

1. B. Michalski „Podstawowe problemy prawa prasowego”, Warszawa 1998 r.

2. J. Barta i J. Dobosz „Prawo prasowe”, Kraków 1989 r.
3. J. Sobczak „Prawo prasowe w systemie polityczno – prawnym Rzeczpospolitej” w: Media i
dziennikarstwo na przełomie wieków. Warszawa ’98.
4. J. Sobczak „Ustawa. Prawo prasowe - komentarz”, Warszawa 1999.
5. Traple „Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych”, Warszawa 1995.
6. J. Barta, R. Markiewicz „Internet a prawo”, Kraków 1998.
7. J. Sobczak „Ochrona prawna tytułu prasowego”
8. T. Koniak, B. Michalski „Problemy prawne zawodu dziennikarskiego”, Warszawa 1998.
9. Karpowicz „Prawo autorskie i prasowe dla dziennikarzy”, Warszawa 1996

Prawo cywilne – (stanowione) wg. definicji klasycznej: prawo stanowione jest to rozumne
rozporządzenie mające na celu dobro ogółu.

Def. Klasyczna – ma związek z prawem rzymskim. Ojczyzna prawa – Rzym – źródło prawa
podstawowego).

Prawo to jest wydane i ogłoszone przez prawowite władze. Prawo stanowione konkretyzuje
obowiązki członków danej społeczności i wskazuje na konkretne normy, postępowania, może
także odwoływać się do odpowiednich sankcji.

Prawo stanowione jest konieczne dla zachowania porządku społecznego.

Prawo to podlega uwarunkowaniom historycznym, a więc jest zmienne (zmiana prawa -
nowelizacja)
Istnieje obowiązek dostosowania się do jego przepisów, także do zmieniających się okoliczności,
aby prawo służyło lepiej wspólnemu dobru.
Prawo stanowione jest podstawą ładu społecznego.

Aby mogło być właściwie realizowane dobro wspólne, obywatele winni mieć szacunek dla
prawa.
Dobrem wspólnym zarządza administracja państwa -> rząd, agendy rządowe.
Dobro wspólne stanowi: gospodarka, finanse, kultura, oświata, media, dziedzictwo
Polityka – roztropna troska o dobro wspólne. (Tomasz z Akwinu powtórzył to za Arystotelesem)

Szacunek dla prawa się należy gdy jest ono: rozumne, godziwe, zgodne z dobrem wspólnym.
Szacunek jest zobowiązaniem wszystkich obywateli i powinnością dla sprawujących władzę.

Pierwszym i podstawowym obowiązkiem państwa jest tworzenie norm prawnych dla życia
zbiorowego. Zasadniczym kodeksem prawnym jest Konstytucja. Porządek prawny należy się do
władzy ustawodawczej (najwyższa władza - Sejm).
Fundamentem wszystkich praw powinno być prawo naturalne przynależne ludzkiej kulturze.
Podstawową zasadą porządku prawnego jest ochrona osoby ludzkiej w życiu publicznym.
Kościół uczy, że prawo państwowe obowiązuje zarówno władzę jak i obywateli w sumieniu.
Zobowiązanie to płynie z porządku etycznego, który domaga się troski o wspólne dobro. Dobro
wspólne może być zachowane przy wypełnianiu praworządności przez wszystkich obywateli.
Obywatelem jest każdy sprawujący władzę.

Aby konkretny przepis obowiązywał w sumieniu musi być:

• godziwy,
• zgodny z prawem Boskim i naturalnym,
• sprawiedliwy,
• możliwy do wykonania,
• konieczny lub prawdziwie pożyteczny dla wspólnego dobra.

Aby prawo obowiązywało musi być stanowione przez władzę prawowitą (wybraną w
prawdziwych wyborach) i to w ramach jej kompetencji, ustalonej przez prawo. Gdyby
poszczególne organy władzy przekraczały swoje kompetencje, posłuszeństwo wobec prawa nie
obowiązuje. Konkretny przepis nie wiąże w sumieniu, gdy istnieją okoliczności
usprawiedliwione moralnie. Np. nieznajomość prawa, gdy przepis nie jest możliwy do
wykonania lub przynosi znaczną szkodę.
Prawo stanowione aby było godziwe i służące dobru człowieka i społeczeństwu, musi
pozostawać w ścisłym związku z prawem naturalnym.

II. Prawo prasowe i autorskie 10.10.2006 r.

Prawo naturalne
∟ jest to prawo Boże wpisane w akcie stwórczym w ludzką naturę. Ta idea prawa naturalnego
znana była w Grecji. Mówił o nim m.in.Sofokles("Antygona"). Spośród starożytnych myślicieli
chrześcijańskich mówili o nim: Św.Justyn, Ambroży, Orygenes, Augustyn, Hieronim,
Chryzostom, Tertulian.

Tomasz z Akwenu (“Summa theologica”)→dokonał fiozoficzno-teologicznego opracowania

zaganienia prawa naturalnego.
Kościół uczy, że Stwórcą i Prawodawcą jest Bóg.
Prawo naturalne = prawo Boże wpisane w ludzką naturę

Rzym.2,14-15: "Bo gdy poganie, którzy prawa nie mają, idą za naturą, czynią to, co prawo
nakazuje. Chociaż prawa nie mają, sami dla siebie są prawem. Wykazują oni, że treści prawa są
wpisane w ich serca."

Na prawie naturalnym opierają się nienaruszalne prawa człowieka. Prawo stanowione nie może
być sprzeczne z prawem naturalnym.
JP II, Redemptor hominis 17: przedstawia katalog praw człowieka w odniesieniu do prawa
naturalnego. Do tego rodzaju praw zaliczył: - prawo do życia, do wolności, do wyznawania
reigii, do pracy, do uczestnictwa w życiu społecznym i politycznym, do własności.

Moralny charakter praw stanowionych można ocenić po tym, czy są oparte na prawie
naturalnym.
Podstawą wartości w tworzeniu demokratycznego prawa nie może być to, co jest zmienne i
tymczasowe, co ustala tzw. większość opinii publicznej.

24.11.2002 Kongregacja Nauki i Wiary - nota doktrynalna: podkreśla problem sprzeciwu

wobec niesprawiedliwości prawa, czyli nieodpowiadającego prawdzie o człowieku. Dokument
stwierdza, że sprzeciw jest obowiązkiem wszystkich katolików, a w szczegóności tych, którzy
aktywnie uczestniczą w życiu politycznym i mają wpływ na prawo stanowione.

Akceptacja dla systemu demokratycznego ze strony wierzących jest wtedy, gdy prawo opiera się
na prawidłowej koncepcji osoby. "Żadnemu katolikowi nie wolno uczestniczyć w kształtowaniu
opinii publicznej, przychylnej takiemu prawu, które tworzy fałszywą koncepcję osoby, ani też
okazywać poparcia w głosowaniu.". Wszyscy, którzy próbują rozdzielić lub przeciwstawić
porządek prawny i moralny w konsekwencji prowadzą do odrzucenia norm prawa stanowionego.

Prawa narodów

Prawem narodów (ius gentium) zajmował się prawnik rzymski Gajus, cytowany w Kodeksie
Justyniana. Jego określenia przejął Franciszek de Vitoria (XV/XVI w.). Analizował je w
kontekście kolonizacji Ameryki. Wypowiadał się na ten temat Pius XII w encyklice "Summi
Pontificatus".
O prawa te apelowa JP II w dokum. UNESCO i w listach kierowanych do przywódców wielu
państw.
Podstawę praw narodów odnaleźć można w Biblii. Prawa narodów wynikają z prawa
naturalnego do bycia sobą i życia wg własnej kultury.

Polskie Prawo Medialne

└Jest oparte na systemie demokratycznym

Podstawowe założenia demokracji

Za twórcę najstarszego ustroju demokratycznego w Atenach uważany jest Klerstenes (V

w.p.Chr.). Najsłynniejsi rzymscy i greccy myśliciele opowiadali się przeciw demokracji (Platon,
Sokrates, Arystoteles).

Sposoby definiowania demokracji:

1. aksjologiczny- jest to sposób rządzenia w oparciu o wartości, m.in.wolność, równość,
godność człowieka, spawiedliwość, pluralizm, tolerancja
 2. procedurany- oparty o zasady prawno-ustrojowe: suwerenności narodu i
społeczeństwa, zasada reprezentacji w wyborach powszechnych, uznanie wyborów za
źródło legitymizacji (upoważnienie) władzy, podział władzy, swoboda dostępu do
stanowisk, swoboda zrzeszeń
3. materialny- demokracja oparta o system materialny. Głównym założeniem jest
likwidacja nierówności i ochrona mniejszości politycznych.

Można też mówić o demokracji liberalnej, w której uczestniczymy, opartej na kształtowaniu

społeczeństwa obywatelskiego, pluralizm polityczny, rządy prawa, podział władzy,
poszanowanie mniejszości, neutralność światopoglądową.
W założeniach ustroju demokratycznego celem jest pełniejszy rozwój wszystkich członków
społeczeństwa i wszystkich grup społecznych, a nie tyko wybranych. Nikt nie może być
uprzywilejowany kosztem innych.
Dobro wspólne realizowane jest przez zbiorowe decyzje. Politycy wybierani są przez całe
społeczeństwo. Wszystkie instytucje życia publicznego mają obowiązek współpracy dla
wspólnego dobra. Aby zasady te mogły działać, konieczna jest dobra organizacja całego
społeczeństwa. Jest to możliwe za pośrednictwem mediów właściwie działających.
Funkcjonowanie mediów zależy od instytucji, które winny ułatwiać zdobywanie materiałów.
Bez prawa demokracja nie istnieje. Są 4 rodzaje demokracji (aksjologiczna, proceduralna,
materiana, liberalna).
W PL jest system proceduralny-procedury w zasadach prawa. Istnieją też inne systemy: matrial.,
aksjol.

III. Prawo prasowe i autorskie 17.10.2006 r.

Demokracja i dualny system medialny

Zasadą demokracji jest tzw.wolny rynek, który dotyczy nie tyko gospodarki czy ekonomii, ale
także kultury i mediów. System ekonomiczny dominuje nad systemem kulturowym, dlatego w
Polsce media są ściśle związane z ekonomią i są jej podporządkowane. Dokonuje się także
gwałtowny rozwój technologii medialnych. W Polsce istnieją media komercyjne i publiczne.
Komercjalizacji sprzyja ustawodastwo UE, które Polska przyjęła. Media komercyjne w świecie
globalizacji powiązane są najczęściej z wielkimi koncernami. Dominuje więc zjawisko
imperializmu ekonomicznego, za którym idzie imperializm informacyjny i ogólnokulturowy. W
tym układzie media często zagrażają samej kulturze ze względu na globalizację świadomości i
światopoglądu Polaków (kultura jest związana z narodem, bo wynika z tradycji i historii narodu).
Komercjalizacja podejmuje informacje i programy związane z niskim poziomem (lekkie, łatwe,
przyjemne). Komercyjny system medialny operuje słownictwem z zakresu języka potocznego.
Od strony koncernów kładzie się nacisk na zysk, a ze strony obiorców na to co łatwe i zabawne.
W ten sposób powoduje się obniżenie kultury. Media pubiczne teoretycznie związane są z całym
społeczeństwem. KRRiTv wybiera Sejm, Parlament, jest więc upartyjniona.

Regulacje prawne dotyczące polskich mediów zawarte są w:

• Konstytucji
 • Ustawie o Radiofonii i Tv
• Prawo Prasowe
• Prawo Autorskie

KONSTYTUCJA

Reguluje prawo medialne w kilku artykułach(trzeba je znać!). Konstytucja to źródło demokracji,

wszystkich praw

Art.14(!!!): Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego

przekazu.

Art. 54(!!!), ustęp 1: Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz
pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.
Wzmacnia art.14. Ten zapis zapewniają media publiczne, do nich ma prawo każdy obywatel.

Art. 54, ustęp 2: odnosi się do cenzury: Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu
oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego
uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.

Zakaz cenzury jest wpisany w system demokratyczny, który Polska musiała wpisać w
Konstytucji. Do 1989 r. istniała oficjalna kontrola publikacji, widowisk teatralnych, filmów,
audycji radiowych i telewizyjnych, dokonywana przez specjalny urząd, oceniający je pod
względem politycznym.

Cenzura prewencyjna – przed ukazaniem się materiału, uprzednia. Cenzura to kontrola treści
przekazu.
Jest zasada, że kto nie istnieje w mediach, ten nie istnieje publicznie. Jest to forma dzisiejszej
cenzury (np.różnie można przeprowadzić wywiad-jako rozmowę lub jak atak oskarżyciela).
Dziś cenzura to dobór treści przekazu.
Istnieje poważny dylemat dotyczący cenzury: czy wolność słowa i publikacji mogą być niczym
nieograniaczone i niczym nieuwarunkowane?
Odp.: Wolność, która przekracza granice i godzi w dobro drugiego człowieka czy dobro grup
społecznych, nie jest wolnością, lecz samowolą (w odniesieniu do jednostki) lub przemocą (gdy
dopuszcza się jej dziennikarz) wobec innych.

Wolność słowa i ograniczenia w Konstytucji

Konstytucja zawiera pewne ograniczenia wolności słowa (art.31(!!),ust.3), które mogą być
ustanowione tylko,gdy:
1. są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku
publicznego
2. są one konieczne dla ochrony środowiska
3. dla zdrowia
4. dla moralności publicznej
 5. woności i praw innych osób (ten zapis jest najważniejszy, bo osoba ma charakter
podmiotowy, a reszta wymienionych tu ma charakter przedmiotowy)

Wymienione tu warunki powinny być podane w odwrotnej kolejności, bo podmiotowość osoby

jest ważniejsza, od aspektów przedmiotowych.
Konstytucja szczególnie akcentuje potrzebę ochrony osób trzecich.

Art.31, ust.2: Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych.

Art.47(!!!): Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego
imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym

Art.61,ust.3: dopuszcza się możliwość ograniczenia tzw. prawa do informacji ze względu na

określoną w ustawie zasadniczej (Konstyt.) ochronę praw i wolności innych osób i podmiotów
gospodarczych, ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu
gospodarczego państwa.

Regulacje te, ze względu na to, że są zawarte w Konstytucji, mają charakter podstawowy i

wymagający, aby podporządkowane mu zostały wszystkie inne normy prawne z tego zakresu.
Do nich należą przede wszystkim: pr.prasowe, pr.autorskie, ustawa o radiofonii i Tv.

W ustawę zasadniczą (Konst.) wpisane jest istnienie KRRiTV.

Art.213(!!!): Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży wolności słowa, prawa do
informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. (to, co jest wymagane dla dobra
wspólnego)

Art.214(!!!): ust.1 Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji są powoływani przez Sejm,
Senat i Prezydenta Rzeczypospolitej.

Ust.2: Członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nie może należeć do partii politycznej,
związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością
pełnionej funkcji.

Prawo międzynarodowe (ratyfikowane przez PL)

A) EUROPEJSKA KONWENCJA O OCHRONIE PRAW CZŁOWIEKA I

PODSTAWOWYCH WOLNOŚCI z dn. 4 XI 1950r.

Ma szczególne znaczenie. Jej postanowienia są dla Polski wiążące, co wynika wprost z

Konstytucji, z art 241 i art.89,ust.1.
Wolność wypowiedzi jest zagwarantowana w art.10 Konwencji jako prawo do wolności
wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i
przekazywania informacji i idei, bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice
państwowe.
 Konwencja nie traktuje tej wolności bezwzględnie, stwierdza bowiem w art.10, ust.2:
korzystanie z tych wolności, pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność, może
podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są
przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie
bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorianej lub bezpieczeństwa publicznego ze
wzlgędu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwa z uwagi na ochronę
zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób, oraz ze względu na
zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności
władzy sądowej.
Przepisy te nabierają rzeczywistej treści i znaczenia dopiero w wyniku ich interpretacji przez
Trybunał Konstytucyjny, Sądy Krajowe i przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w
Strasburgu (pilnuje przestrzegania umów międzynarod.).

IV. Prawo prasowe i autorskie 24.10.2006 r.

PRAWO PRASOWE - jest to ustawa pochodząca wprawdzie z czasów PRL-u (1982r.) , ale w
III RP wielokrotnie nowelizowana. Ostatnia nowelizacja – 1999r.
Ustawa ta zawiera w swej treści wiele powtórzeń lub uszczegółowień, które wymienia Konstyt.
Rozstrzyga także wiele wątpliwości semantycznych, np.stwierdza, że przez prasę należy
rozumieć nie tylko publikacje periodyczne, t.j.dzienniki i czasopisma, ale również m.in.
programy radiowe i telewizyjne czy istniejące i powstające na rynku nowe środki masowego
przekazu (internet, tv cyfrowa – art.7 Prawa Prasowego).

Rozdz. I Pr.Pras. - Przedstawia przepisy ogólne

Art.1: ustawa postanawia, że prasa korzysta z woności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo
obywateli do rzetelnego informowania i jawności życia publicznego, co stwarza możliwość
kontroli i krytyki społecznej. Informacja musi być oddzielona od komentarza (obecnie nie jest to
prawo realizowane, nie ma też rzetelnych informacji, dominuje sensacja).

Art.4: Wszystkie organy państwowe, samorządowe, spółdzielcze i osoby prowadzące

działalność gospodarczą są zobowiązani do udzielania prasie informacji o swojej działalności.
Odmowa udzielenia informacji może nastąpić jedynie ze względu na ochronę tajemnicy
państwowej i służbowej (art.4, ustęp 2). W przypadku odmowy dziennikarz może złożyć skargę
do naczelnego sądu administracyjnego.

Art.6, ustęp 1(!!!): Prawa prasowego stwierdza przede wszystkim, że: "Prasa jest zobowiązana
do prawdziwego przedstawiania informacji i omawianych zjawisk". Aby to osiągnąć "nie wolno
utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych ani w inny sposób tłumić krytyki"(art.6,ustęp
4).
Ustawa reguluje także prasową działalność wydawniczą i dziennikarską (art.7):
• Prasa – w rozumieniu ustawy obejmuje nie tylko przekaz i publikację, ale także zespoły
ludzi i poszczególne osoby zajmujące się działalonością dziennikarską .
• Dziennik – ogólnoinformacyjny druk periodyczny lub przekaz za pomocą dźwięku oraz
dźwięku i obrazu ukazujący się częściej niż raz w tygodniu.
 • Czasopismo – druk periodyczny ukazujący się nie częściej niż raz w tyg. a nie rzadziej
niż raz w roku.
• Materiał prasowy - każdy opublikowany lub przekazany do opublikowania w prasie
tekst, dźwięk, obraz, o charakterze informacyjnym, publicystycznym, dokumentalnym
lub innym, niezależnie od środków przekazu, rodzaju, formy, przeznaczenia czy
autorstwa.
• Dokument – jest ściśle oparty na fakcie.
• Dziennikarz - osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem
materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją albo zajmująca się
działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji.
• Redaktor – dziennikarz decydujący lub współdecydujący o publikacji materiałów
prasowych (organizacja pracy w redakcji).
• Redaktor naczelny – osoba posiadająca uprawnienia do decydowania o całokształcie
działalności redakcji.
• Redakcja – jednostka organizująca proces przygotowania , t.j.zbieranie materiałów i
opracowywanie ich do publikacji w prasie.

Rozdz. II Pr.Pras. - Prawa i obowiązki dziennikarzy

(na egz. trzeba znać dokładnie ten rozdz., z numerami art.)
Podstawowym zobowiązaniem dziennikarza jest działanie zgodne z etyką zawodową i zasadami
współżycia społecznego.
Normy etyki dziennikarskiej:
• Prawda – podstawa etyki dziennikar.
• Dobro – musi być związane z prawdą
• Piękno.
Etyka dziennikarska sięga do etyki klasycznej (prawda, dobro, piękno). Inne zasady etyki
dziennikarskiej:
• sprawiedliwość wobec człowieka i społeczeństwa
• problem tajemnicy dziennikarskiej (nie można podawać nazwiska informatora, chyba że
on sam się zgodzi lub sąd nakaże)
• odpowiedzialność – zachowanie dobrego imienia osoby nieskazanej przez sąd.
Dobre współżycie społeczne polega na zachowaniu norm: sprawiedliwości (jest najważniejsza,
chroni przed tyranią), wolność, etc.

V. Prawo prasowe i autorskie 07.11.2006 r.

Art. 10: Podstawowym zobowiązaniem dziennikarzy jest działanie zgodne z etyką zawodową i
zasadami współżycia społecznego.
Art.11: natomiast podstawowym uprawnieniem dziennikarzy jest prawo do uzyskiwania
informacji.
Art.12: Dziennikarz jest zobowiązany zachować staranność (tzn. dokładność, jasność przekazu,
prawdziwe inf.) i rzetelność(zgodność z prawdą) przy zbieraniu i wykorzystywaniu materiału,
sprawdzić zgodność z prawdą, podać źródło(art.12,ustęp 1). Jest zobowiązany chronić dobra
osobiste informatorów (art.12,ustęp 1,pkt.2).
Art.12, ustęp2: Dziennikarzowi nie wolno prowadzić działaności reklamowej związanej z
uzyskaniem korzyści majątkowej.
Art. 13: Dziennikarzowi nie wolno wypowiadać w prasie opinii co do rozstrzygnięcia w
postępowaniu sadowym przed wydaniem orzeczenia I Instancji Sądowej.
Art. 14,1: Publikowanie lub rozpowszechnianie informacji wymaga zgody osób udzielających
tych informacji. Dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej inf. autoryzacji jej
wypowiedzi.
Dziennikarz nie może opublikować informacji, jeżeli osoba udzielająca jej zastrzegła to ze
względu na tajemnicę służbową lub zawodową. Nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej
publikować informacji, dotyczących prywatnej sfery życia, chyba że wiążę się to bezpośrednio z
działalnością publiczną danej osoby.
Art. 15: Autorowi materiału dziennikarskiego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy
swojego nazwiska. Dziennikarz ma obowiązek zachować w tajemnicy nazwisko informatora, ale
jest zwolniony z tej tajemnicy, gdy materiał dotyczy przestępstw określonych w Kodeksie
Karnym(art.16).

Rozdział III - Rada Prasowa (Art.17)

RP działa przy Prezesie RM i jest przez niego powoływana na okres 3 lat (ustęp 2).
Ustęp 3: RP wybiera ze swego grona przewodniczącego, zastępcę i sekretarza
Ustęp 4: RP ma charakter opiniodawczy i wnioskujący w sprawach dotyczących prasy i jej roli
w życiu społ.-polit. Kraju.
Ustęp 5: Prezes RM określa typ działania RP i nadaje jej status (upolitycznienie RP).
Ustęp 6: W składzie RP powinny być reprezentowane wszystkie stowarzyszenia i związki
dziennikarskie.

VI. Prawo prasowe i autorskie 21.11.2006 r.

Rozdział IV – Organizacja działalności prasowej

Art. 20: Wydawanie Dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie wojewódzkim.
Wniosek o rejestrację powinien zawierać(ustęp 2):
1. tytuł dziennika lub czasopisma oraz siedzibę i dokładny adres redakcji,
2) dane osobowe redaktora naczelnego,
3) określenie wydawcy, jego siedzibę i dokładny adres,
4) częstotliwość ukazywania się dziennika lub czasopisma.

Art. 20, ustęp 4: Wydawanie dziennika lub czasopisma można rozpocząć, jeżeli organ
rejestracyjny nie rozstrzygnął wniosku o rejestrację w ciągu 30 dni od zgłoszenia.
Ustęp 5: O zmianie danych, o których mowa w ust. 2 należy zawiadomić niezwłocznie organ
rejestracyjny.
Art. 22: Organ rejestracyjny może zawiesić wydawanie dziennika lub czasopisma na czas
określony, nie dłuższy niż rok, jeżeli w ciągu roku co najmniej trzykrotnie w tym dzienniku lub
czasopiśmie zostało popełnione przestępstwo. ( przestępstwo - świadome działanie przeciw
prawu, np.oszczerstwo, plagiat, zniesławienie)

Art. 23: Rejestracja dziennika lub czasopisma traci ważność w razie niewydania dziennika lub
czasopisma przez okres roku od nabycia uprawnień do ich wydawania na czas nie oznaczony lub
przerwy w ich wydawaniu przez okres roku, jeżeli redakcja nie wystąpiła o zachowanie
rejestracji. (np.z powodu braku pieniędzy od sponsora)

Art. 25, ustęp1: Redakcją kieruje redaktor naczelny.

Art. 25, ustęp 2: Redaktorem naczelnym dziennika lub czasopisma może być osoba, która ma
pełną zdolność do czynności prawnych i nie jest pozbawiona praw publicznych.
Art. 25, ustęp 3: Redaktorem naczelnym dziennika lub czasopisma nie może być osoba skazana
za zbrodnie przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym Rzeczypospolitej
Polskiej, jeżeli nie upłynął okres 10 lat od zakończenia odbywania kary(...).
Art. 25, ustęp 4: Redaktor naczelny odpowiada za treść przygotowywanych przez redakcję
materiałów prasowych oraz za sprawy redakcyjne i finansowe redakcji w granicach określonych
w statucie lub właściwych przepisach. Jest również obowiązany do dbania o poprawność języka
materiałów prasowych oraz przeciwdziałania jego wulgaryzacji.
Redaktor naczelny odpowiada za nieprawdziwe informacje na łamach gazety (odpowiedzialność
podwójna: redaktor nacz. i autor).
Art. 25, ustęp5: Redaktora naczelnego powołuje i odwołuje wydawca, organ założycielski
wydawnictwa lub inny właściwy organ (np.wlaściciel).

Rozdział V - Sprostowania i odpowiedzi

Art. 31: Redaktor naczelny jest zobowiązany opublikować bezpłatnie sprostowanie wiadomości
nieścisłej lub nieprawdziwej i dać rzeczową odpowiedź na stwierdzenia, które zostały
zamieszczone, a zagrażają dobrom osobistym lub instytucji
Art. 32, ustęp 1: Sprostowanie lub odpowiedź należy opublikować w:
1) dzienniku - w ciągu 7 dni od dnia otrzymania sprostowania lub odpowiedzi,
2) czasopiśmie - w najbliższym lub jednym z dwóch następujących po nim przygotowywanych
do druku numerów,
3) innym niż dziennik przekazie za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu - w najbliższym
analogicznym przekazie, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia otrzymania sprostowania
lub odpowiedzi.
Art. 33, ustęp 2: Redaktor naczelny może odmówić opublikowania sprostowania lub
odpowiedzi, jeżeli:
1) sprostowanie lub odpowiedź nie dotyczy treści zawartych w materiale prasowym(...)

Rozdział VI - Komunikaty i ogłoszenia

Art. 34, ustęp 1: Redaktor naczelny jest obowiązany opublikować nieodpłatnie, w miejscu i w
czasie właściwym ze względu na tematykę i charakter publikacji, komunikat urzędowy,
pochodzący od naczelnych i centralnych organów państwowych, w tym pochodzący od
naczelnych i centralnych organów administracji państwowej, jeżeli został nadesłany przez
rzecznika prasowego rządu ze wskazaniem, że publikacja jest obowiązkowa.
Art. 34, ustęp 2: Obowiązek określony w ust. 1 dotyczy również wydanych na podstawie ustaw
obwieszczeń, uchwał lub zarządzeń pochodzących od terenowych organów władzy i
administracji państwowej stopnia wojewódzkiego nadesłanych w formie zwięzłych
komunikatów przez właściwego przewodniczącego wojewódzkiej rady narodowej lub wojewodę
w celu ogłoszenia w dzienniku lub odpowiednim czasopiśmie na terenie jego działania.
Art. 34, ustęp 3: Komunikaty, o których mowa w ust. 1 i 2, należy opublikować w
uzgodnionym terminie, bez dokonywania zmian, zamieszczenia uwag i zaprzeczeń a w razie
braku uzgodnienia terminu - w najbliższym przygotowywanym wydaniu.

Art. 35, ustęp 1: Redaktor naczelny dziennika jest obowiązany opublikować odpłatnie we
wskazanym lub uzgodnionym terminie:
1) prawomocny wyrok sądu lub inne orzeczenie zawierające klauzulę o opublikowaniu,
2) ogłoszenie sądu lub innego organu państwowego.(...)

Art. 36
1. Prasa może zamieszczać odpłatne ogłoszenia i reklamy.
2. Ogłoszenia i reklamy nie mogą być sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia
społecznego.
3. Ogłoszenia i reklamy muszą być oznaczone w sposób nie budzący wątpliwości, iż nie
stanowią one
materiału redakcyjnego.
4. Wydawca i redaktor mają prawo odmówić zamieszczenia ogłoszenia i reklamy, jeżeli ich treść
lub forma
jest sprzeczna z linią programową bądź charakterem publikacji.
5. Na żądanie organów upoważnionych do tego na podstawie odrębnych przepisów wydawca lub
redaktor
są zobowiązani do ujawnienia posiadanych nazw i adresów przedsiębiorców lub osób fizycznych
zamieszczających odpłatne ogłoszenia lub reklamy w sprawach działalności gospodarczej. W
tym
wypadku art. 15 ust. 1 i 2 nie stosuje się. (kiedy w wyniku ogłoszenia jest przestępstwo,
malwersacje)

VII. Prawo prasowe i autorskie 28.11.2006 r.

Rozdział VII – Odpowiedzialność prawna

Art. 37: Do odpowiedzialności za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału

prasowego stosuje się zasady ogólnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Art. 37a: W razie skazania za przestępstwo popełnione przez opublikowanie materiału
prasowego, sąd może orzec jako karę dodatkową przepadek materiału prasowego.

Art. 38, 1: Odpowiedzialność cywilną za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem

materiału prasowego ponoszą autor, redaktor lub inna osoba, którzy spowodowali opublikowanie
tego materiału; nie wyłącza to odpowiedzialności wydawcy. W zakresie odpowiedzialności
majątkowej odpowiedzialność tych osób jest solidarna.
Art. 40: w razie umyślnego naruszenia dóbr osobistych osoby fizycznej przez publikację, sąd
może przyznać poszkodawanemu odpowiednią sumę pieniężną, tytułem zadośćuczynienia za
oznaną krzywę
Art.40,1: redaktor nie ponosi odpowiedzialności za treści publikacji nadesłanych przez PAP, za
treści komunikatów rządowych, orzeczeń i ogłoszeń.

Art. 42, 2: Wydawca i redaktor nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam
opublikowanych zgodnie z Art. 36.

Art. 43: Kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia dziennikarza do
opublikowania lub zaniechania opublikowania materiału prasowego albo do podjęcia lub
zaniechania interwencji prasowej - podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 44.
1. Kto utrudnia lub tłumi krytykę prasową - podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
2. Tej samej karze podlega kto nadużywając swego stanowiska lub funkcji działa na szkodę innej
osoby z powodu krytyki prasowej opublikowanej w społecznie uzasadnionym interesie.

Art. 45: Kto wydaje dziennik lub czasopismo bez rejestracji albo zawieszone - podlega grzywnie
albo karze ograniczenia wolności.

Art. 46,1: Kto wbrew obowiązkowi wynikającemu z ustawy uchyla się od opublikowania
sprostowania lub odpowiedzi, o których mowa w Art. 32. albo publikuje takie sprostowanie lub
odpowiedź wbrew warunkom określonym w ustawie - podlega grzywnie albo karze ograniczenia
wolności.
Art. 47: Kto wbrew obowiązkowi wynikającemu z Art. 34. i 35 uchyla się od opublikowania
komunikatu urzędowego, ogłoszenia sądu lub innego organu państwowego, jak również listu
gończego - podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Art. 49A: Redaktor, który nieumyślnie dopuścił do opublikowania materiału prasowego
zawierającego znamiona przestępstwa, o którym mowa w Art. 37. - podlega karze grzywny.

VIII. Prawo prasowe i autorskie 05.12.2006 r.

Prawo prasowe – podsumowanie

Prawo prasowe powstało w Polsce w 1984 r. Było wielokrotnie nowelizowane, ostatnio w 1999
r. Nowelizacji dalszej domagały się środowiska naukowe i dziennikarskie. (pierwsze pol.
pr.pras.???)

Poszczególne kraje mają różne uregulowania w tej dziedzinie. Hoandia, Szwecja, Norwegia –
nie mają prawa prasowego, posługują się kodeksem cywilnym. Niemcy i Włochy mają bardzo
dobrze i nowocześnie sformułowane prawo prasowe. Przepisy dotyczące kwestii prasowych
znajdują się również w innych aktach prawnych: Kodeksie karnym, cywilnym oraz ustawach
szczegółowych. Przepisy prasowe nawiązują do konstytucyjnej zasady wolności słowa,
rzetelnego informowania i jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej.
Krytyka społeczna została uznana w prawie prasowym za ważne działanie społeczne (krytyka
społeczna – zbieranie opinii ludzi od respondentów, badania opinii pubicznej).

Prawo pras. formułuje pod adresem prasy wiele wymogów. Stwierdza przede wszystkim, że
prasa jest zobowiązana "do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk" (art.6,u.1). Cały
rozdz. II jest poświęcony prawom i obowiązkom dziennikarzy. Chodzi w nim zwłaszcza o
uprawnienia dziennikarza do uzyskiwania informacji, ale także o określenie sposobu jego
postępowania i granic, których nie powinien przekraczać. Prawo pras. zabrania utrudniania przy
zbieraniu przez prasę materiałów krytycznych. Próby nacisku na dziennikarzy, szczególnie
drastyczne jak przemoc, zagrożone są karą pozbawienia wolności do 3 lat. Wśród istotnych
zasad znajdują się w w prawie prasowym:
• zasada pluralizmu mediów
• zasada prawdy
• ochrona informatorów.

Istnieje ważne sformułowanie, że dziennikarz ma służyć społeczeństwu i państwu (r.II, art.10).

Oznacza to, że jego misja ma perspektywę szerszą niż realizowanie tylko celów jego redakcji.
Dziennikarz musi przestrzegać przepisów prawa prasowego, wszystkich praw etyki zawodowej i
zasad współżycia społecznego. Ma on obowiązek "Szczególnej staronności i rzetelności przy
zbieraniu i wykorzystywaniu materiałów prasowych"(art 12 !!!).

Uregulowane jest także zagadnienie sprawozdawczości sądowej. Ustawa zakazuje wydawania

opinii, co do rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowym przed wydaniem orzeczenia I instancji.

Dziennikarz ma służyć państwu, tzn. służyć społeczeństwu. Nie można publikować danych
osobowych świadków, osób pokrzywdzonych i poszkodowanych, chyba że wyrażą na to zgodę.
Dotyczy to także publikacji wizerunków osób, dane osobowe czy wizerunków podejrzanych lub
oskarżonych. Można publikować za zgodą właściwego prokuratora lub sądu (art 13).
Ustawa nie zezwala na ujawnienie nazwisk informatorów komukolwiek, w tym także
organom sprawiedliwości, chyba że osoby te wyrażą na to zgodę. Jedyny wyjątek dotyczy
przestępstw przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym państwa oraz
zabójstwa.
Obowiązek publikowania komunikatów administracji państwowej i terenowej spoczywa
na całej prasie.
Obowiązek publikowania wyroków sądowych, ogłoszeń czy listów gończych dotyczy
prasy codziennej. Wydawca i redaktor naczelny mogą odmówić zamieszczenia informacji oraz
reklamy, jeżeli ich treść i norma są sprzeczne z linią programową lub charakterem publikacji.
Prawo prasowe modyfikuje zasady prawa cywilnego odnośnie prasy, wprowadzając
przedawnienie roszczeń o opublikowanie sprostowania. Wyłącza opowiedzialność prasową za
sprawozdania z obrad sejmu, senatu, organów samorządowych oraz za krytykę prasową (art 41).
Ogranicza opowiedzialność za treść ogłoszen i reklam.
Środowisko dziennikarskie domaga się uregulowania w prawie prasowym działalności
wydawniczej (jej jasnej oceny), uregulowania także relacji wewnątrz redakcji i między
wydawcą, redaktorem naczelnym i dziennikarzami. Uporządkowania prawnego wymaga też
rynek reklam i ogłoszeń.

IX. Prawo prasowe i autorskie 12.12.2006 r.

USTAWA O RADIOFONII I TELEWIZJI

Powstała w 1993r.. Ostatni raz była nowelizowana 16 XII 2005r.Do radiofonii i telewizji ogólnie
stosuje się przepisy prawa prasowego.

Zadania radiofonii i i telewizji: (!!!)

1. dostarczanie informacji – podstawowe zadanie to przekazywanie prawdy. Obecnie
obserwujemy manipulacje przez dobór informacji. U podstaw wszelkich działań jest
filozofia systemu, dziś jest system liberalny
2. udostępnianie dóbr kultury
3. ułatwianie korzystania z oświaty i dorobku nauki
4. upowszechnianie edukacji obywatelskiej
5. dostarczanie rozrywki
6. popieranie krajowej twórczości audiowizualnej.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jest organem kontrolnym w sprawach radiofonii i

telewizji.
Art.6(!!!): KRRiTv stoi na straży wolności słowa w radiu i telewizji, samodzielności nadawców i
interesów odbiorców oraz zapewnia trwały i pluralistyczny charakter radiofonii i TV.

Do szczególnych zadań KRRiTV należy:

• projektowanie w porozumieniu z premierem polityki państwa w dziedzinie radiofonii i
TV
• podejmowanie rozstrzygnięć w sprawach koncesji na rozpowszechnianie programów
• kontrola nadawców
• opiniowanie aktów ustawodawczych i umów międzynarodowych.

Skład KRRiTv:
5 członków powoływanych przez
2 – sejm
1 – senatu = > upolitycznienie mediów
2 – prezydent

Przewodniczącego powołuje i odwołuje prezydent. Przewodniczący wykonuje swe zadania przy

pomocy biura KRRiTV. Corocznie KR przedstawia sejmowi, senatowi i prezydentowi
sprawozdanie ze swojej działalności (do końca marca). KRRiTV powołuje Radę Nadzorczą.

X. Prawo prasowe dziennikarza 09.01.2007 r.

Wykład poświęcony komentarzom nt Wielgusa
Żeby dziennikarz pisał zgodnie z prawdą, musi odwoływać się do źródeł. Trzeba sprawdzić ich
wiarygodność i rzetelność – uczciwa zasada weryfikacji dokumentów
Rola IPN:
• pamięć narodowa – szerokie i ważne pojęcie
• badania historii. Bada archiwa, więc metoda badawcza jest bardzo ważna.
Sprawa Wielgusa:
• Złamano podstawowe prawa człowieka – sprawiedliwości i domniemania niewinności
• Złamano prawo do prywatności
• Zadanie dziennikarza – to świadek prawdy i człowieka, musi być obiektywny
• Dobry dziennikarz nie może pisać czy mówić pod publikę, czasem musi się sprzeciwić

XI. Prawo prasowe dziennikarza 16.01.2007 r.

Do egz. – Konstyt. – znać artykuły i numery, inne ustawy ogólnie

Ustawa o Radiofonii. i Tv mówi o KRRiTv- to organ wykonawczy, ustawa jest ważniejsza.

Na miejsce urzędu, który był wykonawcą dla radiofonii i tv, nazywa się Urząd Regulacji
Telekomunikacji i Poczty, został utworzony centralny organ administracji rządowej – Urząd
Komunikacji Elektronicznej. Radiofonia i Tv podlega jej, która jest wobec niej organem
wykonawczym i kontrolnym.

Częstotliwość – koncesje przeznaczone dla poszczególnych nadawców ustala prezes Urzędu

Komunikacji Elektronicznej w uzgodnieniu z przewodniczącym KR.
W przypadku rezerwacji koncesji dla nadawania programów, zostaje przedstawiony
konkurs, który wyłania nadawcę. Istnieje też postępowanie przetargowe poprzedzone
konsultacjami.

Zobowiązania programowe radiowo-telewizyjne: Art.18(!!!):

1. Audycje nie mogą propagować działań sprzecznych z prawem, z polską racją stanu oraz
postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym.
2. Audycje powinny szanować uczucia religijne odbiorców, a zwłaszcza respektować
chrześcijański system wartości.
3. Audycje, które mogą zagrażać psychicznemu, uczuciowemu lub fizycznemu rozwojowi dzieci
i młodzieży, nie mogą być rozpowszechniane między godziną 6 rano a godziną 23.

Programy publicznej radiofonii i telewizji powinny: Art. 21

• kierować się odpowiedzialnością za słowo i dbać o dobre imię publicznej radiofonii i
telewizji
• rzetelnie ukazywać całą różnorodność zjawisk w kraju i za granicą
 • sprzyjać swobodnemu kształtowaniu się poglądów obywateli oraz formowaniu opinii
publicznej
• umożliwiać obywatelom i ich organizacjom uczestniczenie w życiu publicznym poprzez
prezentowanie zróżnicowanych poglądów i stanowisk oraz wykonywanie prawa do
kontroli i krytyki społecznej
• służyć rozwojowi kultury i nauki i oświaty ze szczególnym uwzględnieniem dorobku
intelektualnego i artystycznego
• respektować chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmując uniwersalne
zasady etyki
• służyć umacnianiu rodziny
• służyć kształtowaniu postaw prozdrowotnych
• służyć zwalczaniu patologii społecznych
• uwzględniać potrzeby mniejszości narodowych i grup etnicznych

Art. 22 – jednostki publicznej radiofonii i telewizji umożliwiają naczelnym organom

państwowym prezentację oraz wyjaśnianie polityki państwa

Art.. 23 – partiom i związkom zawodowym umożliwia się przedstawianie stanowiska w

sprawach publicznych

Art. 24 – programy publicznej radiofonii i telewizji powinny zapewniać możliwość

rozpowszechniania audycji wyborczych

Organizacja TVP S.A. Zarząd telewizji liczy 5 członków powoływanych przez Radę Nadzorczą
(Radę Nadzorczą powołuje Krajowa Rada z wyjątkiem jednego z członków, którego powołuje
minister skarbu). Rada liczy 5 – 9 członków.

XII. Prawo prasowe dziennikarza 23.01.2007 r.

Udzielanie koncesji

Koncesja na rozpowszechnianie programu może być udzielona osobie fizycznej posiadającej

obywatelstwo polskie lub osoba prawna mająca stałą siedzibę w Polsce. Koncesja spółki z
udziałem kapitału zagranicznego nie może przekraczać 33% (art.35 ).

Art. 35: 1. Koncesja może być udzielona osobie fizycznej, posiadającej obywatelstwo polskie
równocześnie ze stałym miejscem zamieszkania w Polsce, lub osobie prawnej, która ma stałą
siedzibę w Polsce.
2. Koncesja dla spółki z udziałem podmiotów zagranicznych może być udzielona, jeżeli:
1) udział podmiotów zagranicznych w kapitale zakładowym lub akcyjnym spółki nie przekracza
33%,
2) umowa lub statut spółki przewidują:
a) że członkami zarządu spółki i rady nadzorczej będą w większości obywatele polscy
zamieszkali w Polsce,
b) że w zgromadzeniu wspólników lub w walnym zgromadzeniu udział głosów podmiotów
zagranicznych i podmiotów kontrolowanych przez podmioty zagraniczne nie może przekroczyć
33%

Koncesja może być cofnięta jeżeli rozpowszechnianie programów powoduje zagrożenie kultury
narodowej, bezpieczeństwa i obronności państwa oraz narusza normy dobrego obyczaju. W
wyniku ostatniej nowelizacji ustawy w 2006r. Koncesji udziela prezes KRRiTv , ale w
porozumieniu z prezesem UKE, który ogłasza w Monitorze Polskim informacje o możliwościach
uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych (art.34).
Odpowiedzialność ta dotyczy szczególnie tych, którzy rozpowszechniają programy radiowe i
telewizyjne bez koncesji.

Jeżeli reklamy nie są wyraźnie wyodrębnione i zajmują więcej czasu niż przewiduje program
koncesjonowany, zostaną naruszone warunki koncesji i pociąga się do odpowiedzialności
prawnej. Naruszenie art.18 i 21, też pociąga do odpowiedzialności prawnej. Zwykle jest to
zapłacenie wysokich kar dotyczących nieprzestrzegania koncesji.

Nadawca społeczny

Motywem działania nadawcy społecznego nie jest zysk, ale promocja wartości społecznych,
kulturowych, edukacyjnych, religijnych i charytatywnych. Istnieje w wielu krajach Europy.
Należą do nich:
• Holandia, Belgia, Szwecja - rospowszechniane są tam programy społeczne, kulturowe
czy przeznaczone dla niepełnosprawnych
• W Niemczech i Francji koncesje takie otrzymują organizacje społeczne
• Polska – inicjatywa o społecznym nadawcy została zaproponowana w 2000r., weszła w
życie w 2001r.

Sprawozdanie KRRiTv

• główny zarzut wobec TV – zagrożenia dla dzieci i młodzieży, dużo przemocy (złamanie
art.18 i 21)
• 2 x była nałożona kara 50% rocznej koncesji
• monopolizacja rynku radiowego (22 rozgłośnie należą do Agory; 37 – koncern dawna
Eska)
• propozycja ochrony nadawców lokalnych
• wszystkie akcje Polsatu są w rękach ludzi biznesu
• TVN –akcje należą do: Walter, Austriacy, brytyjczycy
• Monopol zagranicznych mediów w Polsce.

Systemy prawne:
 • chrześcijański
• starożytnego Rzymu
• filozofia grecka

Odwołujemy się do prawa rzymskiego, bo na nim powstało nasze. Prawo procesowe starożytne
(u Seneki “Medea”) – kontradykteryjność- spór, zasada dochodzenia do prawdy, część procesu.
Wyrok zapada na końcu procesu.