Państwa totalitarne opierają się na dwóch biegunach: sobie politycznej kontroli nad społ ecze ń­ A W pierwszym

propagandzie i masowym terrorze. Historia pełna jest stwem narodowy socjalizm oparł się począ t­ okresie istnienia
kowo na aparacie policyjnym, otrzymanym "Sztafet Ochron-
przykładów rządów represyjnych. Wystarczy przypo- nych" SS, ich
w spadku po Republice Weimarskiej. Jed-
mnieć chociażby napoleońską policję, na czele której nak już wkrótce musi a ł odwołać się do SA, członkowie podle-
stał grożny Fouchet, albo carską Ochranę ... w celu zorganizowania masowych pokazów gali wyłącznie Hi-
tlerowi, któremu
ednak zanim na świecie pojawił si!r z hitleryzmem represje zyskały nowe obli- ślubowali wier-

J totalitaryzm, ofiary politycznych

prześl adowań stanowiły zaledwie nie-
wielki ułamek ówczesnych populacji. Na-
cze. Przy ich pomocy władze starały się
ukształtować społeczeństwo czyste rasowo
i ideologicznie.
ność na śmierć
i życie. W1929 r.
SS było ich zaled-
czelnym zadaniem policji była ochrona wie 280.
władzy, a nie "wychowanie" nowego społe­ początki władzy Hitlera (AKG)
czeństwa . Pierwszym, który podjął się cał­ 27 lutego 1933 r., w kilka tygodni po doj-
kowitej przebudowy narodu, był Mussolini. ściu Hitlera do władzy, spłonął Reichstag. .... ZaSkoczyć
mo-
Jednak jego próby na tym polu można Nowe władze oskarżyły o wzniecenie tego że młody wiek lu-
uznać za nad wyraz skromne w porównaniu pożaru komunistów. Tysiące niemieckich dzi, którzy zastra-
z tym, co miało n astąpić w kilka lat póź­ działaczy komunistycznych i ich sympaty- szyli naród nie-
niej. Reżim Duce mieścił się w granicach ków zostało aresztowanych i osadzonych miecki. Gdy Hitler
tego, co zwykliśmy uważać za tradycyjne w więzieniach . W samym marcu 1933 r. doszedł do władzy,
państwo policyjne. W latach 1923-1940 licz- w pierwszym powstałym obozie koncentra- Himmler (na zdję­
ba śmiertelnych ofiar represji politycznych cyjnym -w Dachau - znalazło się 5000 dzia- ciu) miał zaledwie
wyniosł a kilkuset dzi ał aczy komunistycz- łaczy Komunistycznej Partii Niemiec. Pod 33 lata, a Hey-
nych, przywódców partii opozycyjnych, koniec roku zatrzymano 60000 zwolenni- drich tylko 29!.
związkowców oraz intelektualistów. Wraz ków idei komunistycznych. Dla zapewnienia (zbiory prywatne)

1881
 terenie calej Rzeszy. Od tej chwili Himm-
ler kontrolowal wszystkie trzy "tradycyjne"
formacje policji: Sicherheitspolizei (Sipo -
policj ę po l ityczn ą), Kriminalpolizei (Kripo -
policj ę kryminalną) oraz Ordnungspolizei
(Orpo - policję porzą dkową ), a także do-
piero co powsta l ą tajn ą po l icj ę państwo­
wą , Geheime Staatspolizei (Gestapo) i par-
tyjne slużby informacyjne, Sicherheitsdienst
(SD). Oczywi' cie nominalnie Himmler na-
dal podlegał Ministerstwu Spraw We-
wnętrznych, jednak w rzeczywistości było
ono calkowicie pozbawione władzy nad
nim. We wrześniu 1939 r. za-
kończono pro-
ces ujednolica-
nia i rozwoju apa-
ratu represji,
tworząc centralne
sily. W 1933 r. SS byla sil ą o drugorzędnym Zimą 1933-34 r. Himmler zostal mia- biuro bezpieczeń­
znaczeniu. "Czarne Koszule" mialy w swo- nowany szefem ni ezawisłej dotychcza po- stwa Rzeszy, RSHA,
ich zeregach jedynie kilkadziesiąt ty ięcy licj i politycznej. W 1934 r., w "noc dlugich w sklad którego we-
czlonków, podczas gdy w tym amym cza- noży ", pozbyl się on swojego glównego ry- szly wszystkie s lużby
ie "Brunatnych Koszul" bylo aż trzy milio- wala, Rohma, szefa SA. Ta konkurencyjna policyjne i s lużby bez-
ny. Himmler kierowal wtedy w stosunku do SS organiza- pieczeństwa . Jego kie-
tylko polityczną policją ba- SS stawała się stop- cja nagle tracila wszystkich rownictwo objąl oczywi-
warsk ą. Jednak to wlaśnie nwwo fundamentem swoich przywódców i zosta- ści e Himmler.
dzięki niemu i jego woli dzia- funkcjonowania fa- la sprowadzona do podrzęd­ Pomimo iż owe slużby
lania SS stawala s ię stopnio- szystowskiego reżimu. nej roli. Już nigdy później nie policyjne podl ega ły jedne-
wo fundamentem uda s i ę jej zmienić tej sytu- mu szefowi, nigdy nie ule-
funkcjonowania faszystowskie- acji. W dwa lata po tych wydarzeniach wla- gly one calkowitej unifika- ~ Warunkiem
go reżimu , glową i rękoma sys- dza Himmlera i SS zostala usankcjonowa- cji, gdyż ich n ajważ niej sze przyjęcia do SS
tematycznego politycznego ter- na przez amego Hitlera. Dekretem funkcje powierzano wyższym kadrom SS. było wykazanie
roru zakrojonego na szeroką z 16 czerwca 1936 r. Hitler polecil ujedno- Dzi ęki nominacjom na naczelne stanowi- się "czysto aryj-
sk a l ę· licenie i koordynowanie pracy policji na ska oficerów SS, albo dzięki wcieleniu do skim" pochodze-
niem na ki lka po-
koleń wstecz...
(zbiory prywa tne)

• Ukoronowa-
niem służby w or-
ganizacj ach mło­
dzieżo wych
III Rzeszy był za-
szczyt w stąpienia
w szeregi SS.
(zbiory prywatne)

~ Roltenfiihrer
SS "ogólnego"
(Algemeinen) SS.
(AKG)

~ Waffen SS, roz-

do
rasta j ą c si ę
rozmiarów "armii
warmii", stała się
" konkurencją"
Wehrmachtu.
(zbiory prywatne)

SS jego wysokich funkcjonariuszy, wszystkie
departamenty RSHA zostały obj ęte przez
przedstawicieli "czarnego zakonu". Tym sa-
mym kierownictwo aparatu represyjnego
w Niemczech należało do organizacji nieza-
leżnej od p a ń stwa, poni eważ SS nie była
organem p a ń s twowym , a formacj ą partii
nazistowskiej m aj ą cą na celu jej och ro n ę.
Wed ł ug jednego z historyków III Rzeszy,
H. Buch heima, był to jedyny i wyj ą tkowy
przypadek "odpaństwowi enia życia publicz-
nego". Podczas gdy w normalnie funkcjo-
nującym pań stwie policja "sta nowiła część
~ Heinrich Him-
mler i Arthur
Axmann dokonują
przeglądu "mate-
riału na SS".
(zbiOry prywatn e)
T "Esesmanów
obowiązuje jedna
podstawowa za-
sada. Musimy
postępować
uczciwie, lojalnie
i koleżeńsko tylko
i wyłącznie wo-
bec ludzi naszej
krwi. Nie obcho-
dzi mnie ani na
jotę los Rosjani-
na lub Czecha" -
mówił Himmler
w 1943 r.
(AKG)
T " Zalążek" SS.
(zbiory prywatne)
T "Nasz honor
zwie się wierno-
ścią " - odznaka
integralną pa ń stwowej administracji, nato- n a l eżeć do zada ń organizmu policyjnego, z dewizą SS.
miast policja polityczna st an ow ił a jedynie który nie tylko zapewnia szeroko p oj ęte (zbiory f. Avandel)
odłam policji jako takiej, w III Rzeszy spra- bezpieczeństwo, ale także stoi na straży pra-
wy wygląd a ły do kł adnie na odwrót". wo myś ln ości oraz codziennego życ i a " na-
pisał w 1936 r. Heydrich.
policja - fundament reżimu
Dr. Werner Best, zastępca Heydricha, tak
o kreś lił ro l ę policj i w narodowo-socjali-
stycznych Niemczech: "była to instytucja,
której zadaniem było dbanie o zdrowie na-
rodu niemieckiego, czyli natychmiastowe
sygnalizowanie wszelkich nienormalnych
objawów, zarzewia zniszczenia, które mo-
głoby stać się p rzyczyną wewnętrznego roz-
kł adu oraz zgnilizny pochodzącej z zagrani-
cy, a także ich ocena oraz możliwi e najszyb-
sza likwidacja przy u życiu odpowiednich
środ ków " . Taka policja bynajmniej nie pil-
nuje przestrzegania prawa i zasad społecz­
nego wspó łżyci a, ale skupia swoje wysiłki
na "eliminowaniu wszystkich elementów
szkodliwych dla narodu". Jej zadaniemjest
nie tylko ściga nie zbrodni i wykroczeń, tak-
że politycznych, ale też tropienie wszelkich
zachowań uznanych za ni epożądane i pozo-
staj ące w sprzeczności z socjalistyczno-na-
rodowym id ea ł e m . "Pewne jest, i ż ci ąg ł a
i ca łkowita kontrola wszystkich obywateli
Rzeszy, a co za tym idzie nieustanna ob-
serwacja poczyn a ń k ażdego z nich, mu szą
1883
 Przegląd dziedzin objętych w rodzinie, kręgu przyjaciół i znajomych,
kontrolą ówczesnej policji po- a zwłaszcza w pracy wykorzystać każdą oka-
litycznej daje wyobrażenie zję, aby dzięki nic nie znaczącym rozmo-
o ogromnym zakresie jej kom- wom i pozornej nonszalancji dowiedzieć się,
petencji: "Komunizm oraz in- jaka jest ich prawdziwa opinia na temat po-
ne ugrupowania marksistow- lityki wewnętrznej i zewnętrznej państwa.
skie. Kościoły, sekty, emigran- I tak wszelkie pogawędki w pociągach
ci, Żydzi , loże masońskie, (zwłaszcza podmiejskich), tramwajach, skłe­
reakcja, opozycja, sprawy au- pach, salonach fryzjerskich, przed kioskiem
striackie, prewencyjne areszto- przy zakupie gazet, a także w biurach ad-
... Patka na koł­ wania, obozy koncentracyjne, sprawy go- ministracji państwowej przyjmujących inte-
nierzu esesmana. spodarcze, polityczne i społeczne, stowarzy- resantów (takich jak biura wydające kartki
(zbiory I. Avandet) szenia, kontrola radia, sprawy Partii, jej na żywność oraz urzędy pośrednictwa pra-
organizacji i formacji, policja polityczna za cy), na targowiskach, w kawiarniach, w za-
~ Na zdobytych granicą, wywiad ogólny, prasa, walka z ho- kładach pracy i stołówkach pracowniczych,
terenach esesma- moseksualizmem i aborcją, po- dostarczają wielką obfitość wia-
ni przystępowali licja wobec szpiegostwa". W la- Policja korzysta domości, o których jeszcze zbyt
do krwawego "roz- tach 1936-37 SD wzbogaca się także z gęstej sieci często sądzi się, iż nie mają
wiązania problemu o prawdziwą tajną instytucję ba- organizacji większego znaczenia". Policja
żydowskiego" . dania opinii publicznej, co po- partyjnych. korzysta także z gęstej sieci or-
(AKG) zwala jej czuwać nad wszystki- ganizacji partyjnych, które swo-
mi, nawet naj mniejszymi drgnięciami nie- im zasięgiem obejmują nawet zarządców
T Front wschod- mieckiej opinii publicznej. 30000 jej dzielnic mieszkalnych (Blockwarte) i po-
ni. Oddział WaHen współpracowników - urzędników, dyrekto- szczególnych budynków (Hauswarte).
SS wkracza do rów przedsiębiorstw, lekarzy, nauczycieli, wrażenie wszechobecności i wszechmo-
ukraińskiego mia- dziennikarzy, księży, artystów i naukowców w policyjnej matni cy policji. Już samo pojawienie się ludzi
steczka. ma za zadanie "niezależnie od miejsca i śro­ Jednak pomimo zmowy milczenia wobec odzianych w czarne skórzane płaszcze
(zbiory ,. Avandet) dowiska, w którym właśnie się znajdują: tych kroków, w niemieckim społeczeń­ wywołuje strach. Oprócz informacji czer-
stwie narasta ogólne poczucie zagroże­ panych od całej rzeszy stałych współpra­
~ Sołtys rosyj- nia. Wrażenie to jest zresztą pieczołowi- cowników, policja wykorzystuje także
skiej wioski pro- cie podtrzymywane przez sam wieści. dostarczane jej przez "ochotni-
wadzony na egze- aparat policyjny. Większo§ć łu­ ków" - niezliczonych szpicli, którzy w po-
kucję pod zarzu- dzi nie rozróżnia Gestapo od pieranym przez władze donosicielstwie
tem wspomagania SD, a tym bardziej od Sipo, znajdują możliwość wyrównania swoich
radzieckich dy- natomiast mnogość nazw osobistych porachunków. Liczby mówią
wersantów. i pochodzących od nich same za siebie, bowiem o iłe samo Ge-
(zbiory prywatne) skrótów sprawia stapo łiczyło sobie około 32000 człon­
ków, to wiadomo, że korzystało ono ze
stutysięClll . rmii informatorów.
 100m

więźniarskiej solidarności .RSHA

ogranicza koszty utrzymania więź­
niów, zatrudniając ich w przedsię­
biorstwach produkcyjnych czy w ka-
mieniołomach , jak we Flossenbur-
gu, Mauthausen czy Gross Rosen.
Wyzysk więźniów, który rozpoczyna
s i ę wraz z otwarciem pierwszych
obozów koncentracyjnych, po wybu-
chu wojny stan ie się praktyką po-
wszechną·
Od 1934 r., obok osobistej straży
Fiihrera, SS powołuje do życia
Velfiigungstgntppen , skoszarowane forma-
cje, które wyposażają "czarny reżim " w po-
zostające w ustawicznej gotowości bo-
jowej, doskonale wyszkolone oddzia-
ły szturmowe. W latach 1934-35
liczebnie odpowiadają one sile trzech
pułków . W 1939 r. VelfiigungstlJluppen
liczą już kiJka jednostek, dysponujących
bronią ciężką - jest to za l ążek armii SS,
która powstanie w czasie wojny. W ten
.... Medal "Za
"Higiena społeczna" stają zatrzymani i osadzeni w zakładach 8 łat służby w SS".
W celu wprowadzenia w życie owej utopij- karnych na czas nieokreślony. Większość (zbiory f. Avandet)
nej idei " społecznej higieny" i ciągłego ofiar "czarnego terroru" nie trafia do wię­
"uzdrawiania narodu", RSHA i SS otrzy- zień , a do obozów koncentracyjnych, któ- ~ Obersturm-
mują prawie nieograniczoną władzę. Lu- rych kierownictwo podlega jednemu z de- bannfiihrer SS
dzie w nich działający od powi a daj ą jedy- partamentów RSHA, natomiast obozowi Adolf Eichmann
nie przed swoimi przełożonymi. Himmler strażnicy najeżą do specjalnej jednostki SS był szefem wy-
natomiast podlega tylko i wy- "Totenkopfverbande". Orga- działu łV B4 (do
łącznie Hitlerowi. Policja zy- Himmler podlega nizowanie obozów koncentra- spraw żydow­
skuje prawo aresztowan ia tylko i wyłącznie cyjnych zostaje powierzone skich) w Głów­
i przetrzymywania każdego Hitlerowi. płk. Eicke, który w swojej dłu- nym Urzędzie
według własnego uznania, na- giej karierze był już żołnie ­ Bezpieczeństwa
wet bezpodstawnie. "Dla nas przepisy ko- rzem, policjantem, terrorystą , więźniem , Rzeszy.
deksu nie są przedmiotem kultu, przed a nawet pensjonariuszem zakładu psychia- (zbiory prywatne)
którym należy padać na kolana" - czytamy trycznego. Jest on twórcą nowej techniki
w gazecie SS "Das Schwarze Korps". resocjalizacji, polegającej na tym, iż więź­ T Kronikarz
Wręcz przeciwnie, policja czuje się upo- niowie sami zarządzają obozem, w którym norweskiego le-
ważniona do naprawiania "pomyłek wy- są przetrzymywani. W ten sposób można gionu SS przy
miaru sp raw i ed liwości ": więźn iowi e poli- ograniczyć il ość pracujących tam strażni­ sposób zostaje zamkn i ęty proces formo- pracy.
tyczni zwolnieni z aresztu lub wypuszczeni ków SS. Dodatkową korzyści ą płynącą z ta- wania prawdziwego "imperium SS". (zbiory prywatne)
z więzień na mocy sędz iowskich decyzji zo- kiego podziału obowiązków jest rozbicie Początkowo ostrze prześladowań kieru-
je się przeciwko przeciwnikom politycznym:
chodzi tu przede wszystkim
o stworzenie solid-
nych podstaw reżi­
mu. Komuniści , sta-
nowiący potencjal-
nie największe
zagrożenie z racji dyspo-
nowania solidnymi struktu-
rami organizacyjnymi, a tak- •
że dzięki długiej tradycji
walk podziemnych oraz
kontaktów ze Związkiem
Radzieckim, stają s ię pierw-
szymi ofiarami. Po nich przy-
 .... Esesmani nadzorują egzekucję na
okupowanych terenach ZSRR .
(zbiory prywatne)

... Oberslurmbannfiihrer SS.,

(AKG)
Owoce terroru i propagandy
Całkowita likwidacja zorganizowanej opo-
zycji oraz bardzo intensywna propaganda
uwi arygodni ająca począ tkowe sukcesy re-
ż imu w polityce wewnętrznej kraju (całko­
wita likwidacja bezrobocia) oraz w polity-
ce zewnętrznej (podważenie uwłaczaj ących
poczuciu dumy narodowej wszystkich
Niemców postanowień traktatu wersalskie-
go) dość szybko zaczyna przynosić spodzie-
wane efekty. W niemieckim społeczeństwie
dominuje poczucie l oja l nośc i wobec wła ­
dzy oraz kult Fiihrera. Świadczy o tym zna-
czący spadek wyroków w procesach poli-
tycznych za "występne plotki" oraz "de-
struktywną krytykę" już od roku 1936, czyli
chodzi kolej na socjalistów oraz socjalde- od chwili, w której policyjny aparat umac-
mokratów. Zresztą policja nie czyni żad nych nia się i obejmuje swoją kontroł ą coraz to
różn i c między "czerwonymi" (komunista- większe obszary życi a społecz n ego.
mi) a "marksistami" (socjalistami i im po- Prześł adowa ni a przybierają na sile i za- skazanych uprzednio na karę wi ęzienia" .
dobnymi) ... Partie lewicowe nie są jedyny- taczają coraz szersze kręgi poczyn ając od Za jednostki "aspołeczne" uznaje się: "włó­
mi ofiarami politycznych prześladowa ń. Ge- przełomu lat 1936-37, wraz z akcjami skie- częgów, żeb raków, łudzi bez stałego miej-
stapo zgarnia monarchistów, rowanymi przeciwko "jednost- sca zamieszkania, Cyganów oraz inne jed-
plebejuszy i arystokratów. Aresztowania kom aspołecz nym " . W marcu nostki wędrowne żyjące jak Cyganie, jeśl i
Aresztowania i deportacje i deportacje nie 1938 r. ma miejsce fala areszto- nie wykazują one chęci podjęcia stałej pra-
nie omijają także wy- omijają także wy- wań osób " uchyl ających si ę od cy, lub je' li dopuściły si ę one jakiś wykro-
znawców różnych re- znawców różnych pracy", których nazwiska tra- czeń przeciwko prawu, sutenerów oraz
ligii, zwłaszcza człon­ religii. fiają do połicji za pośrednic­ wszystkich osobników, którzy mają na swo-
ków Ko ' ci o ł a twem roboczych s łużb Gesta- im koncie kilka wyroków skaz uj ących za
Ewangelickiego, który nie uznal po. W czerwcu 1938 r. RSHA wydaje in- opór władzy, pobicia i zranienia, zakłóce­
zwierzchności Hitł era. Pastor strukcję skierowan ą do policyjnego biura nia porządku publicznego, bijatyki i inne,
Niem6ller, uznawany za naj- kryminalnego w każdym dystrykcie, zale- co świ adczy, iż osobnicy ci nie był i skłonni
znakomitszego przedstawicie- cającą zatrzymanie i wysłanie do obozu podporządkować się prawom rzą d zącym
la Kościo ł a Ewangelickiego, koncentracyjnego przynajmniej 200 "aspo- ca łym narodem". Także w 1938 r. ma miej-
zostaje wywieziony do jednego łecznych " osobników sce pierwsza poważna akcja przeciwko Ży­
z obozów koncentracyjnych. p ł ci mę kiej zdol- dom: 10000 z nich zostaje zatrzymanych
W lutym 1936 r. 57 przywódców nych do pracy i deportowanych do obozów koncentracyj-
Katolickiego Stowarzyszenia oraz "wszyst- nych. Jest to jednak jedynie próba gene-
Młodych zo taje zatrzymanych, kich Ży­ ralna przed tym, co ma nastąp ić, bo-
wieł u z nich skazanych zostanie dów wiem w i ększość z nich j u ż wkrótce
na karę więzienia za działalność zostaje zwolniona za kaucją.
konspiracyjną· W tym czasie Żydzi są już ofi-
cjalnie wyłączeni z nie-

mieckiej społeczności. Znoszą wszelkiego
rodzaju szykany, pogromy, ale nie są jesz-
cze ob!ektem masowej eksterminacji.
Terror wchodzi w nowe stadium wraz
z wybuchem wojny. W Niemczech nawet
obywatel uważany za "normalnego" nie
może czuć się bezpiecznie. 3 września
1939 r. Himmler przekazuje Gestapo "taj-
ne zalecenia dotyczące bezpieczeństwa
w czasie wojny": "Każda próba osłabienia
ducha walki całego niemieckiego narodu
ma być bezwzględnie niszczona. [... j
W szczególnych przypadkach i jeśli okolicz-
ności tego wymagają, wszystkie niepożąda­
ne jednostki mogą być likwidowane na
miejscu na rozkaz przełożonego". Dekret
dotyczący szczególnego prawa karnego
Vi czasach wojny określa jasno kary przewi-
Zoom
Na terenach okupowanych
rozpoczęły się masowe egzeku-
cje. W ślad za nimi poszło organi-
zowanie całego ogromnego prze-
mysłu ś mierci , którym całkowicie
zarządzała SS. Eksterminację pol-
skich elit umysłowych, następni e ra-
dzieckich przywódców i komuni-
stów, a wreszcie Żydów powierzo-
no RSHA, które miało zaplanować te
akcje, a następnie wprowadzić je w życi e. .... Patka na kołnie­
Einsatzgruppen , których zadaniem jest rzu ochotnika ło­
zabijanie, powstają od 1941 r. Formacje te tewskiego Leg ionu
liczące od 1000 do 1500 ludzi wykonują po- Waffen SS.
wierzone im zadanie niezwykle skutecznie. (zbiory f. Avandet
Szacuje si ę, że ich ofiarą padło od 1300 000
do 2000000 ludzi, wwiększości Żydów. Re- <0lIl W szeregach
presje dosięgaj ą także wszystkich tych, któ- SS nie brakło po-
rzy w jakikolwiek sposób sprzeciwiają się spolitych prze-
woli okupanta. Aresztowania, tortury, eg- stępców. Brygada
zekucje zakladników są stałą praktyką poli- Oskara Dirlewan-
cji na terenach okupowanych. Na Zacho- gera, która pope ł ­
dzie rozporządzenie z 12 grudnia 1941 r. niła wiele krwa-
poleca Wehrmachtowi wydawać wszystkich wych występków
opozycjonistów w ręce policj i albo likwido- podczas Powsta-
dziane za "zamach na siły obronne naro- wać na miejscu tak, aby nie pozostał po nich nia Warszawskie-
du". Beztrosko wypowiedziana krytyczna żaden ślad . Ci, którzy nie zostają rozstrzela- go, składała się
uwaga na ten temat może kosztować jej au- ni, wywożeni są do obozów koncentracyj- z bandytów i sady-
tora życie, jeśli dowie się o tym Gestapo. nych, gdzie dziesiątkuje ich nadludzka pra- stów.
W grudniu 1941 r. syntetyczny raport spo- ca, choroby i służby obozowe. W ten spo- (zbiory prywatne)
rządzony przez RSHA mówi o 8 398 aresz- sób policji udaje się zlikwidować wiele siatek
towaniach, z których 6412 było karą za Ruchu Oporu. Bestialstwo SS sięga szczytu T Muzułmański
brak dyscypliny w pracy, w ostatnich miesiącach woj- bośniacki oddział
927 za przynależność do opo- Aresztowania, tortlIry, ny. Strażnicy obozowi wywo- Waffen SS. Himm-
zycji. Reszta była skutkiem egzekUl;je są stalą dzący się z szeregów SS roz- ler nie popierał
religijnej propagandy, praktykq policji na te- strzeliwują więźniów po to uciekania się do
wykroczeń gospodarczych, renach okllpowanych. tylko, aby nie zostali oni współpracy z "pod-
bratania się z cudzoziemca- oswobodzeni przez wojska ludźmi".
mi itp. W sierpniu 1943 r. tylko w zagłębiu alianckie. Innych więźniów skazuje się na (AKG)
Ruhry zatrzymano 6 500 osób. Pomimo marsze ewakuacyjne, które tak naprawdę
braku danych dotyczących całych Niemiec, są pochodami śmierci, w czasie których T Waffen SS na
można uznać, iż w owym okresie efekty pra- wszyscy ci, którzy nie mają siły dotrzymać froncie wschodnim.
cy policji uległy przynajmniej podwojeniu. kroku kolumnom, są bezlitośnie zabijani. (zbiOry prywatne)
W roku 1878 cesarz Japonii, idąc za przykładem Bismarcka w Niem-
czech, tworzy stale funkcjonujący sztab generalny. W kilka lat póź­
niej powołuje do istnienia Kempetai - policję wojskową, mającą za-
pewnić dyscyplinę wewnątrz armii.
topn iowo nowa policja
S rozszerza zakres swych
up raw ni eń daleko poza
p oczątkowe ko mpetencje, by
w ko ń cu sk umul ow ać funkcje
ża nd a rm e rii wojskowej, słu żby
informacyjnej, wywiadu i kontr-
wywiadu, a nawet policji poli-
tycznej.
Po roku 1890 Kempetai po-
dejmuje zadania informacyjne
i szpiegowskie zagra ni cą, głów­
nie w Rosj i. O kazj ą do chrztu
bojowego staje się dla niego woj-
na rosyjs ko-japo ń ska. Odniesie
ono b łyskot liwy sukces: dzięki in-
formacjom dostarczonym przez
agenta o kryptonimie "Bł ą d zą­
cy Smok", admirał Togo, ataku-
j ąc rosyj s ką flotę we Wła dywo­
stoku, dysponuje szczegółowym
planem pozycji o krętów i na-
b rzeżnych umo c n i e ń wroga.
Udz i a ł Kempetai w zwyci ęstw ie
odniesionym przez cesarską flo-
tę o k aże się decyduj ący.
1888
Lata dwudzieste
W latach dwudziestych Kem-
petai wkracza w n aj waż ni ej szy
okres swego rozwoju. Rząd Ja-
ponii, roz p oczy n aj ąc p o t ęż n ą
ka mp a ni ę re presyj n ą przeciw-
ko rzeczywistym lub domn ie-
manym komunistom i przeciw-
nikom reż imu , czyni z Kempe-
ta i g ł ów n y instru ment swej
polityki. W ł o ni e policj i zosta-
je utworzona specjalna s łu żb a
o nazwie Tokko-ko. Jej zada-
niem je t ś l edze n ie zw i ązków
zawodowych, s t owa r zyszeń
c hł o p s ki c h , organizacji stu -
denckich i wszystkich ugrupo-
wa ń politycznych, które m ogły­
by bud z i ć podejrzeni a o nie-
c hęć do p o dpo rzą dkowa ni a s i ę
autorytetowi w ł adzy . Jest to
prawdziwa "policja intelektu-
alna", powo ł a n a w celu wykry-
cia i wykorzenienia wszelkich
przejawów n iep rawo m yś ln ości
w s po ł ecze ń stwi e j a p o ń s kim .
zamkn i ę ty m razem z k o br ą . • Budynki,
Problem polega na znalezieniu w których
wył ączn ika nie draż n iąc kobry" urzędowały
- opowiada jedna z ofiar podej- " diabły
rzewanych przez p o li cj ę poli- z Kempetai".
tyczną. Przeznaczone dla poli- (zbiory prywatne)
W rękach " di a bła " cjantów instrukcj e d ow o d zą
D z i a ł a ni arepresyjne Kempe-
tai wobec "wrogów wew n ętrz ­
nych" nacechowa ne są bez-
ogrom samowoli i zakres
upr aw ni e ń Kempetai. " Każdy
z was ma w ł a d zę decydowania
T W i ększość
archiwów
Kempetai zo-
wzg l ędn ośc i ą. " Di a b ł y z Kem- na podstawie jego zewn ę trzn e­ stało znisz-
petai", jak n azywaj ą ich go wyg l ą du , a zwł aszcza wyrazu czonych
J a p ończycy, ares ztują podej- twarzy, czy dany osobnik może przed kapitu-
rzanych wedłu g wł as n ego wi- być u waża ny za podejrzanego. lacją , co
d z imi s i ę, to r t u r uj ą i d o kon uj ą J eś li tak, macie prawo indago- uniemożl iwi­
egzekucj i. "Z agenta mi Kern- wać go, by d ow i e d z i eć s i ę ło po cią g ni ą ­
petai, je ś li maj ą wobec kogoś o przyczynach i celu jego po- cie winnych
podejrzenia, jest jak z w ęża ­ dróży. J eś l i wasze podejrzenia do odpowie-
mi ... Prze bywać z nimi, to jak- wz ras taj ą , m o żeci e d o pytywać d zialn o śc i.
by przy zgaszonym św i e tł e być się o inne sprawy. J esteście (zbiory prywatneJ
wtedy uprawnieni, by go aresz-
tow ać" . By ł o by jednak przesa-
d ą przypisywanie Kempetai ro-
li zbroj nego ramienia r eżimu
totałit a rn ego. Akcje represyj-
ne Ke mpetai w Japonii pozo-
stają ograniczone do ki lku
w ra żliwych politycznie ś rodo­
wisk. Nie przybie rają nigdy roz-
miarów masowego terroru, ja-
ki wp rowadzały SS, SD i Gesta-
po w Niemczech czy NKWD
w ZSRR.
zwalczanie opozycji
aj wi ę k sze o kru c i e ń s tw o
ce-
chuj e d z i a ł a ni a Kempetai
w krajach okupowanych przez
Jap o ni ę. Jej zadaniem jest tam
zwalczanie ruchu oporu. Aresz-
towani członkowi e ruchu opo-
ru poddawani są bestialskim
torturom. J edn ą z n aj częśc i ej
stosowanych jest wyp e łni a ni e
żo ł ą dk a ofi ary wod ą , a n ast ę p­
nie deptanie po ni ej. Częs t o
praktykowano ta kże inn ą , zwa-
n ą " tortur ą ryżu " . Przez kilka
dni pozostawi a s i ę ofiar ę bez
pożyw i e ni a, po czym kaci zmu-
szają j ą do zjedzenia surowego
ryż u , a n as t ę pni e wypicia wiel-
kiej il ości wody - ryż n asączo ­
ny w o d ą p ę czni ej e , a ofi ara
zwija s i ę z bólu w straszliwych
konwulsjach. Takie metody za-
p ew ni aj ą Kempetai wysoką
skuteczn ość dzi a ł a ni a. Niewie-
lu jest j e ńcó w , którzy byliby Ze szczególnym bestialstwem czalnych" dla Jednostki 731, pro- ... Jeńcy wo-
w stanie pr ze trzym ać tortury odnosi s i ę Kempetai do j e ńców w adzą cej eksperymenty bakte- jenni w rę ­
j a p o ń s ki ej policji bez za ł a m a ­ wojennych. Spośród 132134 żoł­ ri o łogi czn e. Jeszcze dz i ś zbrod- kach Kempe-
nia i nie wyzn ać oprawcom nierzy alianckich, którzy dostali nie Kempetai p ozost ają m a ł o tai mogli oba-
wszystkiego, co tylko chcieliby s i ę w ręce J a p o ń czy ków, znane. Bardzo niewielu jej człon­ wia ć się naj-
u s łyszeć . Gdy tyl- 35756 nie przeżyło ków zostało aresztowanych i osą­ gorszego ...
ko j a k aś siatka zo- Niewielu jest jeń­ niewoli. Nie da si ę dzonych. J a po ń czycy, w o dróż­ (zbiory prywatne)
staje wykryta, jej ców, któns byliby tu o kreś li ć, kiedy nieniu od Niemców, mieli wy-
czł o nkowi e naj- w stanie pnetrrs- przyczy n ą śm ie rc i s t a rczająco du żo czasu, by .... Nie wszy-
częśc i ej są podda- mać tortury japoń­ było ni edożywi e nie zni zczyć archiwa policji politycz- scy jeńcy
wani egzekucji , skiej policji. i choroby, a kiedy nej przed przybyciem Ameryka- alianccy do-
bez jakiejkolwiek tortury i po prostu nów. A Amerykanie nie byli czekają wy-
formy procesu. Ty tuł e m przy- morderstwa. Wszyscy jednak skłonni , by posuwać zbyt daleko zwolenia ...
kł a du : w czerwcu 1942 r. w In- zgodni są co do tego, że po za- swe poszukiwania. W tym czasie (ECPA)
donezji podczas jednego tylko trzymanych przez Kempetai gi- najpilniej szą sp rawą był a szybka
ś l e dztw a Kempetai poddaje n ą ł ś l a d. Kempetai zajmowała odbudowa pokonanego kraju, by T " Japońskie
torturom i dokonuje egzekucji s i ę równi eż wybieraniem spo- powstrzymać zagrożenie komu- Gestapo".
257 osób. śród j eńców "królików doświ ad- nizmem... (zbiOry prywatne)
 '.
Hohenstauf~n
- . - - . - - = - - - -........---~ ..,...~t
~, ~"'--.~___ _ _ ... 10 .. " · .. ••• __

a EJ B
•
rA/-:--' ~-l

9
:p), ~
\\
Ił D III lEJ

Mt'A~..~
__fIP " ~~__
--~~,~§--
="''i\~Jk=
-='~~J,I.~.".~'~~~
~~~
~/.~~ ~"<"/',i,,~~~,~""",,,:,
w f,,' n.~

... ;:.;,,:,::.~\ \~\i"'''~I\$i

~,,~:, ~,J>"I!f,.
~;~:::/ ~,-~.;..,-

m III m Im ID m fi fa

ozNAKI NIEMIECKIEJ POLICJI I SS
1. Opaska naramienna dywizji WaUen SS "Tolankopl",
wzOr 1943. Byłl ona produkowana przez firm, BeVo
w Wuppertalu. Tleana czarnymi i szarymi n ićmI.
2. Malalowa odznaka z ortem niemieckim wzoru policyj-
nego, upaml,lnlaj~cl Dzie~ Policji Nlamlacklej w 1942 r.
3. "Trupia glOwka" SS wzoru na czapkę policyjną lub
czapkę "Iroplkalną" . Tkana IOlIą . błyszczącą nllką.
4. •Trupla glOwka" SS wzoru . 0gOlnego" - zrobiona z bla-
lo-srebrzyslej, blyszcz~Cljjedwabnej nllkl.
5. Oml wzoru dl. SS ni czlpk, z sukna z kamullałem
wzOr 1943.
6. Opalka nlremlenna dywizji WaHen SS . PrI .. Eugen"
(ksl~e Slbaudll Franz Eugen dowodził wo)skaml au-
slrlacklmi walcz~cyml przeciwko Turkom I zdobył Bel-
grad w 1717 roku). Byłl ona produkowana przaz firm,
BeVo w Wuppertalu. Tkana cZlrnyml1 szarymljadwab-
nyml nićmI.
7. Opaska naremlanna dywizji Wanen SS "Lalbslandarte
Adoll HIller". Byłllo pierwsza, mityczna I uwalana za
jadn~ znajbardzie) elllarnych dywlz)1 Wlnan SS, ulwo-
rzona z czlonkOw oloblllaj gwardII przybocznej kancle-
rza Rzeszy AdoUa HIllera.
8. Patki .1 kolnlerzu szeregowych I podoflcerOw dywltjl
WaHen SS . Prlnz Eugen· . Emblematem dywizji był znak
runiczny . 0" (Odii). Ten Inlcjll lkandynlwsldego bogi
Odyn. Iymbollzu)alakte . Mldgard" (Krain, Środka) .
9. Oznlka ni prawa) llronla hełmu lroplkllnego SS, no-
szona m.In. przez lotniarzy dywizji WIHa. SS . Relchl-
IUhror SS" podCZII Wilk na KOł1yca I we Wloszech.
10. Dznlka ni lewe) lironie helmu Iroplkalnego SS, no-
Ilonl m.In. przez lotnierzy dywizji Wlnan SS . Relchl-
IUhrar SS" podCllS Wilk na Konyce I we Wloszech.
11. Naramiennik "eragowago Wlnen SS (SS-schUlz.).
12. Naramiennik olicera landarmerii polowej, oddziału
policji rozpoznawanego po zielonym oloku wokOI nara-
miennika.
13. Oml wzoru dla WaHan SS na kurtkę . Iropikalną " .
Tkany z milowaj, 10na) nitId.
14. Oznaka w lormlalrapezu, na ktOraj widnlaja zarOwno
orzel wzoru dla WaUen SS, jak i "Irupia glOwka" SS.
Czarna Ho wskazUjalu na wprowadzony w 1943 r. model
przeznaczony dla oddzialOw pancarnych wchodzących w
I"'ad SS.
15/16. Plrl palek na kolnlerz munduru lolnlarza dywizji
SS .Tolenkopl".
17. Oznaka policji niemieckie) - orzel wzoru dla policji
zrobiony z biale) nitki na czarnym Ile. Noszony był on na
czapkach i policyjnych polOwkach.
OZNAKI I ODZNACZENIA ORGANÓW APARATU
BEZPIECZENSTWA PANSTWOWEGO ZSRR
18. Odznaka OGPU z lal dwudziestych "Za bez1110sną wal-
k, z konlrrewolucją " (6lulego 1923 r. WCzK zoslalo prza-
mianowane na GPU, a w paldzlarnlku 1923 r. na OGPU -
Zjadnoczony Pahlwowy Zarząd Polllycznyj.
19. Oznaka naramienna KSR (Konwojowaj SIraty Republi-
ki) wZ. 1922.
20. Oznaka naramienna piecholy Wojsk GPU
(Pa~slwowego Zarządu POlllycznego) wz. 1922.
21 . Odznaka . Zaslulonego NKWDzisty" wz. 1940. Taldmi
odznakami uhonorowano m. In. wykonawców mordu na
polskich oflcarach w Katyniu.
22. Emblemal na palk, dla placholy zmoloryzowanej
oraz dla Wojsk Wawn,lrznych I WOjsk Pogranicznych
NKWD wz. 1940.
23. Gwiazda na czapkę wz. 1918, no"onl przaz lolnle-
rzy WCzK (WszeChrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej do
wall z Konlrrewoluc)ą I Sabolalem).
A Gdy Hitler System totalitarny - o jakiejkolwiek orientacji politycznej - ku, że SS mogly zaoferować studentom
" odkrył " Himmle- tworzony jest przez ludzi o specyficznej psychice. Podobnie - z miasta uniwersyteckiego coś więcej niż
ra w 1929 r., ów prawem błędnego koła - sam system rozpoczyna po jakimś tylko marsze i mu sztrę . Wkrótce powie-
hodowca kurcza- czasie rodzić pewien typ ludzi, u których brak skrupułów rzono mi wygła zanie pogadanek ideolo-
ków został wcią­ i moralności zastąpiony jest instynktem i sprytem. gicznych i wykladów, glównie na tematy
gnięty do organi- historyczne, dotyczących rozwoju prawa
zacji między inny- Walter Schellenberg wstą­ piwoszowskie burdy SA zaczynały już wte- niemieckiego, a jedn ocześ nie a takujących
mi dlatego, iż był pił do SS w 1933 r. Gorli- dy być źl e widziane. W tym czasie SA sku- bezpoś rednio Kościól katolicki. Te wykła­
posiadaczem mo- wość w wykonywaniu pole- pialy najbardziej radykalne, gwałtowne i fa- dy, przeznaczone zarówno dla studentów,
tocykla. Zaletami ceń swych przełożonych doprowadziła natyczne elementy ruchu nazistowskiego. jak i robotników, zyskaly sobie wkrótce
Himmlera były: go aż na szczyty - jako szef wywiadu Nie zaprzeczam, że takie rzer:z.y jak pre- dość znaczn ą popularność. Mój pier.vszy
ślepe posłuszeń­ SD był jednym z najbliższych współ­ s ti ż towarzyski i blichtr eleganckiego mun-
stwo, zdolności pracowników Himmlera i Heydricha. duru odegraly z n acz n ą rol ę w wyborze
organizacyjne Jego ocena osobowości Heydricha przeze mnie SS, mialem wszak tylko 23 la-
oraz namiętna rzuca światło na mentalność ludzi, któ- ta, rzeczywistość jednak okaza ł a s ię znacz-
wiara w teorie ra- rzy sprawowali władzę w III Rzeszy. nie mniej świetna , niż to sobie wyobraża­
sowe głoszone łem. Monotonna wojskowa musztra, jedna
w "Mein Kampf". Wszyscy mlodzi ludzie, jacy zapi- z glównych form dzialalności szeregowego
(zbiory prywatne) sywali się do partii, musieli wstąpić esesmana, nie przemawia la do mnie. Mu-
do jednej z jej formacji paramilitarnych. sieli 'my zglaszać się do slużby trzy razy w ty-
~ Po zajęciu Jednostki
" SS byly uważane już wtedy za or- godniu, a w soboty i niedziele odbywaly ię
części ZSRR, ganizację elita rną. Czarny uniform specjal- dlugie i wyczerpujące marsze na przełaj ,
Niemcy przystąpi­ nej gwardii Fiihrera byl o l śniewająco ele- często z pełnym plecakiem. Marsze te mia-

li do werbowania gancki i wielu moich kolegów wstąpiło Iy hartować mlodych nazistów przed wielki-
"pomocników" w szeregi SS. W SS znaleźć można bylo mi zadaniami, jakie na nich czekaly.
wśród ludności "lepszy rodzaj ludzi", a przynależno ' ć do Wkrótce udalo mi s i ę jednak znaleźć
Ukrainy. tej organizacji przynosi la znaczny prestiż dla siebie bardziej odpowiedni ą form ę
(zbiory prywatne) i spore korzyśc i towarzyskie, podczas gdy dzialalności. Ktoś tam doszedl do wnio-

1812
 Świadkowie mówią

Kiedy wszedłem do gabinetu, Heydrich

s i edz i a ł
za biurkiem. Był to wysoki męż­
czyzna o wspaniałej sylwetce, o szerokim,
niezwykle wysokim czole, małych niespo-
kojnych oczach, przebiegłych jak oczy
zwi erzęcia, o niepospolitej sile wyrazu, dłu­
gim drapieżnym nosie i p ełnych wargach.
Dłonie miał szczup ł e o długich palcach,
przypominających odnóża pająka. Jego
św i etną sylwetkę psuły szerokie jak u ko-
biety biodra, które nadawały mu jeszcze
bardziej złowieszczy wygl ąd. Glos jego był
zbyt piskliwy, jak na tak wysokiego męż­
czyznę, a sposób mówienia miał nerwowy
i urywany, lecz chociaż rzadko kończył
zdanie, zawsze potrafił jasno wyrazić to,
co zamierzał. [... ] Kiedy już naprawdę po-
wykład, bardzo antykatolicki w swej wy- znałem Heydricha w latach późniejszych ,
mowie, zwróc ił uwagę samego szefa SD, mój pierwszy sąd o nim nie ul egł zmianie.
Reinharda Heydricha. Ten człowiek był ukrytą os i ą, wokół której
Pewnego wieczoru zauważyłem w jed- obracał się cały system nazistowski. Losy
nym z tylnych rzędów krzeseł dwóch star- całego narodu pozostawały pod pośred­
szych wiekiem panów w mundurach SS nim wp ł ywem tej potężnej osobowośc i .
bez specjalnych dystynkcji. Po Górował on zdecydowan ie
wykła dzi e przedstawili mi się: Uzależnił IIawet nad politycznymi rywalami
obaj byli profesorami bońskie­ od siebie Hitlera, i sprawowa ł nad nimi władzę
go uniwersytetu - jeden był fi- wypełlliając IIaj- równą tej , jaką miał nad ol-
lologiem, a drugi specjalistą od bardziej szaleńcze brzymi ą machiną policyjnego
problemów wychowania. pomysły wodza. państwa. [... ]
Oświadczyli, że mój wykład Heydrich miał niewiarygod-
bardzo im s ię podob a ł i że chcieliby ze nie ostrą zdolność dostrzegania moralnych, Uzależnił nawet od siebie Hitlera, wy- • Reinhard Hey-
mną porozmawiać na temat innych rodza- ludzkich, zawodowych i politycznych słabo ­ pełni ając najbardziej szaleńcze pomysły drich reprezento-
jów działalności w SS. ści innych, umiał też uchwycić sytuację po- wodza, co czyniło go niezastąpionym. wał fizycznie
Usłyszawszy, że interes uj ą mnie spra- lityczną w całości. Jego niezwyklej inteli- Dost a r cza ł też Himmlerowi błyskotli­ idealny typ "ryce-
wy zagraniczne i problemy polityki zagra- gencj i dorównywał stale czujny instynkt wych pom ysłów tak, aby mógł błyszczeć rza rasy aryj-
nicznej, zapytali, czy nie zechciałbym pod- drapieżnego zwierzęcia, zawsze wyczulone- na konferencjach z Hitlerem , Hessem , skiej". Mimo to
jąć pracy w jednym z odnośnych go na niebezpieczeństwo i gotowego do Bormannem i Sztabem Generalnym, krążyły pogłoski
wydziałów. [... ] szybkiego i bezwzgl ędnego działania. To, a czynił to w sposób tak taktowny, że o jego żydowskim
Wkrótce po rozpoczęciu przeze mnie co jego instynkt uznał za użyteczne , wyko- Himmler nigdy nie zdawał sobie sprawy, rodowodzie ...
pracy w centrali SD wezwał mnie do siebie rzystywał , a później , jeśli to by- że pomysły te nie były jego własności ą. (zbiory prywatne)
Heydrich, groź ny szef SD. Z pewnym nie- ło konieczne, odrzuca ł , z rów- Jedyn ą s ł abością Hey-
pokojem udałem się do gmachu Gestapo, ną szybkością · [... ] Cechowała dricha były niena- <l1li Ukraińscy
gdzie mieściło się jego biuro. go niesamowita ambicja. Wyda- "pomocnicy" wy-
wało się, że w tej sforze wścieklych kazali się wielką
wilków pragnie udowodnić swoją wyż­ gorliwością pod-
szość nad innymi, przejąć przodownic- czas wykonywa-
two. Musiał być pierwszy, najlepszy - we nia postanowień
wszystkim, a środki nie gra ły tu roli: pod- "ostatecznego
stęp, zdrada czy przemoc. Pozbawiony ja- rozwiązania kwe-
kichkolwiek skrupu ł ów i wspomagany in- stii żydowskiej".
telektem chłodny m jak lód, potrafił być (zbiory prywallle)
nieludzki do granic skrajnego okrucieństwa.
[... ] Po mistrzowsku wygrywał antagonizmy <l1li Kwestią, która
jednych przeciwko drugim; dostarczał jed- najbardziej pa-
nym, pod warunkiem zachowania całkowi­ sjonowała Himm-
tej dyskrecji, szkodliwych informacji o ich lera, było bada-
rywalach, uzyskując w zamian inne, jeszcze nie tajemnicy po-
bardziej kompromitujące wiadomości . Hey- chodzenia "rasy
drich byl w rzeczywistości mistrzem w po- aryjskiej" .
ciąganiu za sznurek marionetek III Rzeszy. (zbiory prywallle)

1813
 Stefan Korbo ń s ki był, od
1941 roku, pełno moc n i ­
kiem Komendanta Głów­
nego ZWZ gen. Roweckiego do spraw
Walki Cywilnej. Wspomina tu okres
tuż po ogłoszeniu przez Niemców od-
krycia grobów oficerów polskich
w Katyniu i zerwaniu przez ZSRR sto-
sunków dyplomatycznych z Rządem
RP w Londynie.

Teraz n as t ąpił o na rozkaz sowiec-

ki całkowite przestawienie si ę PPR
na wa lkę z "wrogiem wew n ę trz n ym " pod
"
imieniem " lond y ń s kim " . Od tej chwili
wszelkie akcje przeciw Niemcom prowa-
d z ił a już tylko partyzantka sowiecka, zasi-
lana zrzutami broni i ludzi z powietrza,
tyty seksualne. Odd awa ł s i ę im ca ł kowi­ i kilkuosobowe grupki Gwardii ludowej,
cie, bez ża dnych zaham owań czy zacho- p óź ni ej szej Armii Ludowej. natomiast
wa nia o s tro ż no ści , a wystudiowana sa- PPR jako partia i podziemna organizacja
mokontrola, jaka c h a r a kt e ryzow a ł a go otrzy m a ł a za zadanie wa lkę o wpływy na
we wszystkim, qpu szcza ł a go ca łkowici e. polskie spo łeczeń stwo, słowem - o jego du-
W końcu zawsze jednak o dzys kiw a ł pa- szę. Była ona prowadzona przez podziem-
nowanie nad sob ą na ty- ną prasę komuni styczną, propagandę szep-
le, aby zapobi ec po- t a n ą itp., przy pomocy ogromnych
w aż n i e j szy m ś rodków pi eni ężnych i technicznych oraz
k.omp lik a- J J wyszkolonych w Rosji instruktorów, sób, drzwi się otworzyły i... zn a l azł a się wo- ~ Obergrup-
cJom. •• wszystko to zrzucone do Polski na spado- bec wymierzonych rewolwerów. Przy penfiihrer SS
w Schellenberg, chronach, albo przerzucone przez rucho- drzwiach sta ło paru uzbrojonych cywilów, Friedrich Wilhelm
"Wspomnie· my front. którzy ją zaprowadzili do pokoju, gdzie sie- Kriiger, wyższy
nia". KAW
1987, Z drugiej strony zlecono PPR spenetro- d zi a ł "Kulawy", "Ela" i pa rę innych osób. dowódca SS i po-
s.30·37 wanie na wylot polskiego podziemia i spo- Została następni e zaprowadzona do inne- licji w GG, popeł ­
rządzenie kartotek jego czlonków, organiza- go pokoju i tam zrewidowana oraz podda- ni samobójstwo
cji itd. Ki e rowa ł a tym specjalna komórka na dłu ższym badaniom. Zdumienie jej nie 9 maja 1945 r.
NKWD, ope ruj ąca już wówczas w okupo- mia ło granic, gdy si ę p rze ko n a ł a, że cywi- (zbiory prywame)
wanej przez Niemców Polsce. le nie byli Niemcami, a bad ają­
Pod jej nadzorem cel zos t a ł PierwszY cios cy m ężczyz n a mów ił z towarzy- ~ Slurm-
os i ągni ęty do tego stopnia, że spadlnaKWC szami po rosyjsku. J a koś ud a ł o bannfiihrer SS.
w chwili wkroczenia na ziemie nie z rqk Niem- jej s i ę n a d ać swemu przyj ściu (AKG)
...................................
polskie armii sowieckiej posu- ców, lecz- charakter przypadkowy, a że
waj ące s ię za ni ą NKWD mi a ło NKWD. nic przy niej nie znaleziono, po T 24 czerwca
j u ż, lub otrzym ało natychmiast paru godzinach bad a ń zos ta ł a 1945 r. Oficer
do ręki ca ły m ateria ł umożliwi ający areszto- wypuszczona. Wszystkie inne o oby, w tym NKWD na Para-
wanie tys ięcy czło nków podziemia. moja ł ączniczk a "Ela" i "Kulawy", zn ikn ę­ dzie Zwycięstwa
Jako przykł ad powiem, że pierwszy cios Iy bez wieści , ni ewątp l iw i e wywiezione za w Moskwie.
spadl na KWC nie z rąk Niemców, lecz- miasto i zamordowane. (zbiory f. Rutkiewicz)
NKWD. Delegatura Rządu miala swój wy-
wiad, który s t a ra ł s i ę s pe n et rować tajem-
nice Gestapo i administracji okupacyjnej,
tak jak wywiad AK s ta r a ł s i ę zd obywać ta-
jemnice wojskowe. [...] Kt ó r egoś dnia
osiemnastoletnia ł ącz ni czka "Ela", mił a,
troch ę ją kaj ąca s i ę blondynka, ni esłych a­
nie pracowita i oddana robocie, poszł a na
lokal "Kulawego" z wywiadu Delegatury,
przy ulicy Poz n a ń s ki ej i zgi n ę ł a bez ś l a du ,
a z ni ą wszystkie osoby, które tam tego dnia
poszły, z wyj ą tki e m jednej. Ta o powi a d a ł a
później , iż po zapukaniu w umówiony spo-
 Świadkowie mówią

wewnętrznego państwa , na kszta ł t fran-

cuskiej DST, oraz kontrwywiad, jak bry-
tyjskie MI 5. Z czasem jednak Kempetai
przekształci się, up odab n iając s i ę coraz
bardziej do niemieckiego Gestapo, we
wszec h obecn ą i wszechmocn ą tajn ą poli-
cję . Rozpocznie ona gwa łt ow n y terror
skierowany w podwładnych Cesarza prze-
ciwnych lub niezbyt gorliwych w military-
zacji państwa , stając się tym samym naj-
groźniejszym wrogiem jakie goko łwi ek
oporu na terenie Azji. [... ]
Stopniowo z małego biura wojskowe-
go Kempetai przeistoczyła się najpierw
w niezależny resort, a n astępn i e we
wszechpotężną o rgan izacj ę. W tej niewia-
rygodnej przemianie brały ud z i a ł , dział a­
jąc w ukryciu, różn ego rodzaj u tajne sto- Stamtąd, na grzbiecie swego konia wyru- A Gen. R. Ban-
warzyszen ia i zw i ązki, które szy ł do Władywostoku. Owa gigantyczna gerskis (drugi
odgrywa ł y wtenczas wyprawa - 16 tys. kilometrów - trwała z prawej), Inspek-
niemał ą roł ę w życiu po- 15 mi es i ęcy. W drodze Furu hima zgro- tor Generalny le-
litycznym Japonii. Do m adzi ł ogromną i l ość informacji, przede gionu Łotewskiego
owych za li czyć n a ł eży wszystkim dotyczą cych azjatyckiej części SS (dwie ochotni-
Stowarzyszenie Czarnego rosyjskiego imperium. cze dywizje).
Oceanu - a Pierwsze znaczące sukcesy (U/ue;ohn)
przede wszyst- Czolg otoC1~ly Kempetai w istocie odniosła
kim jedną z jego nagle jasne podczas wojny z Rosją w la- .... Egzekucja par-
Późniejsze odnóg: Tenyuko - plomienie. tach 1904-1 905 . Sze ść lat tyzantów na tere-
badania wyka- oraz, na samym przed jej wybuchem agent ja- nie Jugosławii.
za ły , że była początku XX wieku - Stowa- poński , zn any pod pseudonimem " wę­ (zbiory prywatne)
...... .............................
to akcja ro- rzyszenie Czarnego Smoka. drownego smoka", operując na rosyjskiej
syjskiego Historia Kempetai związana części Dalekiego W chodu, powrócił z ra- .... SS miażdży
NKWD , pod- jest równ i eż z kilkoma zupełnie portem tak szczegó ł owym , i ż gdy admi- "bolszewickiego
jęta w chwili największego na- ni e przeci ęt nymi osobowościami. rał Tojo zaatakował carską flotę we Wla- gada" - plakat
pięcia naszej walki ze .wspólnym J e dn ą z nich był baron Furushi- dywostoku, znał - mówiło się - pozycj ę werbunkowy do
niemieckim wrogiem . ma. Odbył on wiele niezwykłych podróży: każ~eg? okrętu i każdego działa J J flamandzkiego le-
S. Korboński, ..W imieniu Rzeczypospoli/ei", BeJJona po Chinach, Mongolii, Indiach i Stanach rosYJskIego. •• gio ~ u SS.
1991, s. 233·235 Zjednoczonych. W 1887 r. zosta ł on mia- P. Dreyfus "His/oires extraordinaires de la Resis/ance
!~?i~:r..p.'!::.~.l.n.~! ..........
nowany attache wojskowym w Berlinie. en Asie", S/ock, lłlryż 1996, s. 22·23
.... Gratulacje
Historia powstałej jeszcze Reichsfiihrera SS
@ w XIX wieku tajnej policji
japońskiej Kempetai po
Heinricha Himm-
lera "za gorli-
dziś dzień jest słabo znana. Dotych- wość " ,
czas doczekała się ona zaledwie kilku (zbiory prywatne)
...................................
powierzchownych opracowań histo-
rycznych w Stanach Zjednoczonych", T Patka na kol-
nierzu ochotnika
W 1883 r. Cesarz powołał do ży­ Łotewskiego le-
cia Kempetai. Nazwę t ą spotyka gionu Waffen SS.
s i ę czasami zapisaną w dwóch s ł owach:
Kempe
" Tai. Pierwsze z nich - Kempei -
oznacza wojskowego policjanta, coś w ro-
dzaju a merykańskiego Mili/ary Police-
man , a drugie - Tai - oznacza organizm
lub korpor ację.
Mimo to nie należy są dzi ć, i ż Kempe-
tai ma cokolwiek współ nego z amerykań­
ską Mili/my Police. Na początku do Kern-
petai n a l eża ł resort bezpieczeństwa

1815
Postacie

Ernst Kaltenbrunner (1903-1946)

, w fanatyczny austriacki nazista, które- pieczeństwa w Austrii. Jednocześnie zostanie

O go osobisty lekarz Himmlera, doktor

Kersten, określił mianem "twardego
I nędznego wołu ", urodził się 4 października
posłem do Reichstagu i naczelnym dowódcą
SS w rejonie Wiednia i Kraju Naddunajskiego.
Jako szef policji w całej Austrii będzie on miał
1903 roku w Ried, nieopodal rodzinnego mia- możliwość utworzenia na jej terenie imponu-
sta Hitlera - Braunau. Pochodził z rodziny wiej- jącej struktury wywiadowczej, swym zasię-
skich rzemieślników. Kontynuując giem wykraczającej nawet poza
tradycję rodziny, w której byli granice kraju. Jego ambicje były
prawnicy, po ukończeniu szkoły Zrzierzawidzony w krę· jednak systematycznie ograni-
w Linzu wybrał studia prawnicze gach politycznych czane przez nienawidzącego go
na uniwersytecie w Grazu. III Rzes~ za pijań. Heydricha, tak że przez kilka lat
W 1926 roku obronił doktorat stwo, porywczość, Kaltenbrunner nie będzie odgry-
i powrócił do Linzu, by otworzyć nałogowe palerzie wać żadnej znaczącej roli w hie-
tam kancelarię adwokacką. Jesz- i grubiaństwo, Kal· rarchii III Rzeszy.
cze podczas studiów związał się terzbrtumer był ideal·
z jednym z pierwszych austriac- rzym wykonawcą woli Na miejscu Heydricha
kich studenckich stowarzyszeń Fuhrera. Przewrót w jego życiu nastąp i
o charakterze narodowosocjali- 30 stycznia 1943 roku, wraz z ob-
stycznym. Działał również w Niezależnym Ru- jęc i em przez niego sukcesji po Reinhardzie
chu na Rzecz Wolnej Austrii. Heydrichu - nominacją na szefa Reichssicher-
heitshauptamtu (RSHA) w Berlinie. Mianowanie
Kariera partyjna go na to stanowisko spotkało się z ostrą kryty-
Do NSDAP wstąpił w 1932 roku, a już w rok ką w kręgach Hitlera, który powierzył mu tę
później piastował funkcje rzecznika partii na- funkcję wyłącznie ze względu na jego bez-
zistowskiej na Górną Austrię . Jego wiedza względne posłuszeństwo rozkazom. Od tej po-
prawnicza pozwalała mu na regulowanie pro- ry pod kontrolą SS-Obergruppentiihrera Kal- stwa wobec swych zwierzchników. Brutalny
blemów administracyjnych członków i zwo- tenbrunnera znajdować się będzie (poza z natury, osob i ście interesował s i ę metodami
lenników partii. Działalność Kaltenbrunnera, Gestapo) cały system policyjny obejmujący egzekucji w obozach koncentracyjnych, komo-
mianowanego w 1934 roku dowódcą austriac- i obozy koncentracyjne, i administrację zajmu- rami gazowymi, pośrednio nadzorował wywo-
kiej SS, przerwało jego aresztowanie. Po sze- jącą się wcieleniem w życie "ostatecznego roz- żenie milionów ludzi do obozów zagłady.
ściu miesiącach więzienia powróci do swej wiązania kwestii żydowsk i ej". Znienawidzony W dziedzinie wywiadu, którym się pasjonował,
działalności politycznej, wiążąc się z Seyss- w kręgach politycznych III Rzeszy za pijaństwo, wykorzystując przyznane mu przez Himmlera
Inquartem i przygotowując wraz z nim plany porywczość , nałogowe palenie (do 100 papie- prerogatywy do wglądu w sprawy wywiadu po-
Anschlussu . W uznaniu zasług na tym polu rosów dziennie) i grubiaństwo , Kaltenbrunner litycznego za granicą, doprowadził w 1944 ro-
2 marca 1938 roku Kaltenbrunner otrzyma sto- był idealnym wykonawcą woli Fiihrera. Dok- ku do objęcia kontroli nad kontrwywiadem
pień SS-Brigadetiihrera oraz nominację na sta- tryner i fanatyczny zwolennik narodowego so- Abwehry, którego szefem był admirał Canaris.
nowisko podsekretarza stanu do spraw bez- cjalizmu, wyznawał zasadę ślepego posłuszeń-
Grając na dwa fronty
.... Walter Schellen- W okresie kontrofensywy w Ardenach, od-
berg tak pisze wracając się od swego bezpośredniego
o Kaltenbrunnerze zwierzchnika - Heinricha Himmlera, wszczął
(pierwszy z prawej) starania , by przejąć jego miejsce jako nego-
w swych "Wspo- cjatora z Międzynarodowym Czerwonym
mnieniach": "Od ra- Krzyżem i nawiązać kontakty z aliantami za
zu zrobiło mi się pośrednictwem Amerykańskiego Biura Służb
niedobrze na jego
Strategicznych w Europie. Niepowodzenie
widok. Miał bardzo
podjętych przez niego kroków sprawiło, że
popsute zęby, a nie-
w ostatnich miesiącach wojny Kaltenbrunner
których mu wręcz
przeniósł swą siedzibę do Alt-Aussee w Tyro-
brakowało , dlatego
mówił niewyraźnie
lu. Aresztowany przez patrol amerykański,
sądzony przez Międzynarodowy Trybunał
i z największą trud-
nością go rozumia- w Norymberdze, skazany został na karę
łem " . śmierci przez powieszenie. Wyrok wykona-
(zbiory prywatne) no 16 października 1946 roku .
Państwo w państwie ... Nie bez racji rolę organów stwa, chcącego dźwignąć z ruin go- ... 1944 r. Na kresach
i wojsk NKWD w Związku Radzieckim porównuje . spodarkę , bardziej "o płacaln e" od Rzeczypospolitej NKWD dokonuje
się z rolą, jaką w III Rzeszy pełniło SS. Z tym, że ' masowego rozstrzeliwania "wrogów pokazowej egzekucji "zdrajców
III Rzesza przetrwała zaledwie 12 lat, a ZSRR - lat ludu" będzie wykorzystanie ich nie- ojczyzny". To miano dotyczyć
przeszło 70 ... wolniczego trudu wwielkich inwesty- moglo tak "policaja" -kolaboran-
cjach przemysłowych, od Moskwy po ta, jak i dezertera, czy też żolnie­
ewolucja bolszewicka 1917 r. tybolszewickie powstania w republi- Kamczatkę. A już "organy" zadbają rza AK.

R wymagała zinstytucjonalizo-
wania terroru dla stłumienia
oporu warstw społecznych skazanych
kach kaukaskich i azjatyckich, to bez- o to, by w syberyjskich łagrach , bez-
pardonowa walka polityczna w ło ni e dennym rezerwuarze darmowej si ły
partii. Żołnierze Dzierżyńskiego nie roboczej, nigdy nie było pusto. We-
(zbiOry ,. Rutkiewicz)

T Feliks Dzierżyński , przewod-

na zagładę - szlachty, bu rżuazji, du-
chowieństwa. Jeden z pierwszych de-
kretów Lenina powoła więc Wszech-
rosyjską Komisję Nadzwyczajną do
Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem ,
zwaną potocznie "WCzK", "czeka"
lub "czerezwyczajka", dając jej sze-
fowi, Feliksowi Dzierżyńskiemu od-
powiedni ą siłę wykonawczą w posta-
ci Korpusu Wojsk WCzK. Kolejne
przemianowania tej formacji, która
wkrótce osiąga stan 250 000 żołnie­
rzy, nie zmien ią jej represyjnych za-
dań , jako że zwycięstwo "czerwo-
nych" w wojnie domowej nie
zmniejszyło bynajmniej skali terroru
wobec "wrogów ludu". A początek
lat dwudziestych w Rosji to fala bun-
tów chłops kich i robotniczych, to an-
uskarżają się na bezczynność. dług ocen historyków, za panowania niczący WCzK, organizator "czer-
W 1922 r. WCzK zostaje przemiano- Lenina i Stalina przez łagry przeszło wonego terroru", urodzil się na
wane na GPU (Państwowy Zarząd ok. 50 mln więźniów. Dziesiątki mi- Wileńszczyźnie w polskiej rodzi-
Polityczny), a po formalnym powsta- lionów pozostały tam na zawsze. nie ziemiańskiej.
niu ZSRR w roku 1923, zmienia na- Następcy Dzierżyńskiego - Jagoda (zbiory ,. Rutkiewicz)
zwę na OGPU (Zjednoczone GPU i Jeżow - zanim z woli Stalina podzie-
Republik Radzieckich). Do obiegu lą los swych ofiar, realizują krwawe
wchodzi wówczas słowo "organy", czystki: pod mur idą polityczni kon-
określ ające aparat Bezpieczeństwa kurenci Wodza, opozycjoniści, niepo-
Państwowego OGPU korne "leninowskie" po-
i jego funkcjonariuszy, Za panowania Le· kolenie ideowych
dla odróżn i en i a ich od nina i Stalina przez bolszewików, kadry do-
struktur wojskowych lagry przeszło ok. wódcze armii i NKWD
resortu - Wojsk Pogra- 50 mln więźniów. (!), potencjalni przeciw-
nicznych, Wewnętrz­ nicy systemu ... Zwalnia
nych i Konwojowych. Zracjonalizo- się miejsce dla młodych , posłusznych
waniu ulega system terroru - władze karierowiczów. Kolejny pupil Stalina
Kraju Rad dochodzą do wniosku, że - Beria - powołany w roku 1938 na mi-
z punktu widzenia interesów pań- nisterialne stanowisko Ludowego Ko-

1811
 <0lIl Lata dwudzieste. Szeregowy
CzON-u - oddziałów GPU
do zadań specjalnych.
(zbiory I. Rutkiewicz)

~ 1940 r. Unikalne zdjęcie Iwana

Sierowa, który na ogół unikał
obiektywów. Tu, jeszcze jako komi-
sarz Bezpieczeństwa Państwowego
NKWD trzeciej rangi, uczestniczy
u boku generałów Żukowa i Szter-
na w politycznym "mityngu".
Awanse nadejdą niebawem.
(zbiory I. Rutkiewicz)
misarza Spraw Wewn ętrznych , jest
jeszcze gorliw zym realizatorem ludo- .. Polska 1945 r. Żołnierz wojsk
bójczych dyrektyw Stalina niż jego po- NKWD na straży demokratyczne-
przednicy. Następuje kolejna reorga- go ładu w bratniej republice.
nizacja resortu i rozbudowa jego (fot. P. Bielec)
stru ktur wojskowych. NKWD włada
Woj karni Pogranicznymi i Wewnętrz­ .. 1937 r. Kombrig wojsk NKWD
nymi. Te ostatnie dzi e l ą s i ę wedlug A.S. Sirotkin.
specyfiki zadań na Wojska Konwojo- (zbiory I.Rutkiewicz)
we, Kolejowe, Inżynieryj ne, Ochrony cie własnych wojsk - siać mają dywer-
Obiektów Pań stwowych i Przemysło­ sj ę na terenie przeciwnika. Swój
wych Specjalnego Znaczenia i inne... chrzest bojowy przejdą one na polskiej
Wiosną 1939 r., w obliczu granicy rankiem 17 wrze-
realnej groźby wybuchu RO~Ila się for- śni a 1939 r. Wkrótce po-
światowego konfliktu, mowallie Wojsk tem Wojska NKWD bę­
rozpoczyna się formowa- Operacyjllych dą " zabezp~czać"
nie Wojsk Operacyjnych NKWD. rutynowe operacje orga-
NKWD, zdatnych do nów na "wyzwolonych"
prowadzenia dział a ń frontowych. obszarach Polski, czyli: aresztowania
Składaj ą się one z dziesiątków dywi- "wrogów ludu" i masowe deportacje
zji piechoty i kawalerii, ludności z kresów na Sybir i do Ka-
pułków artylerii zachstanu; zwalczanie pol kich orga-
i broni pancer- nizacji konspiracyjnych; rekwirowanie plecami oddziałów liniowych, ogniem scu. Na rozkaz Stalina cofająca s i ę
nej, lotnictwa. i wywożenie do ZSRR polskiego mie- broni maszynowej blokują drogi od- Armia Czerwona ma zo tawi ać wro-
W Wojskach Po- nia: surowców, żyw ności , urzą dzeń wrotu czy wręcz ucieczki zdespero- gowi "spalon ą ziemię": wyewakuować
g ranicznych technicznych, dzieł sztuki, archiwów. wanym krasnoarmiejcom. Tysiące żoł­ n a leży ca ł ą żywność, surowce, maszy-
NKWD tworzy Ju ż w paździ e rniku 1939 r. nierzy podejrzanych o dezercję lub ny, tabor kolejowy, archiwa i... więź­
s i ę bataliony do NKWD przejmuje od Armii Czer- defetyzm oraz dowódców bez swych niów politycznych. A gdy zabraknie
zadań specjalnych - wonej wszystkie obozy polskich jeń­ jednostek rozstrzeliwuje s i ę na miej- wagonów do ewakuacj i "wrogów lu-
OSNAZ, które - wy- ców wojennych (ok. 250000 żolnie­ du", żołnierze Wojsk KWD będą
przedzając natar- rzy, oficerów, policjantów i in.), gn ać na wschód, w skwarze i pod nie-
a w pół roku p óźni ej Wojska mieckimi bombami, tysięczne konwo-
Konwojowe wezmą czynny je więźniów, dobijając rannych i wy-
ud ział w wymordowaniu cieńczonych. A gdy czas będzie nagW,
jeńców z Kozielska, Staro- uciekający NKWDziści pozostawi ą za
bielska i Ostaszkowa. sobą więz ienia przepełnion e tysiąca­
mi ciał wymordowanych więźniów,
"Wielka Wojna Ojczyźniana" którzy "pod żad nym pozorem nie mo-
Uderzenie niemieckie w dniu gą dostać się w ręce niemieckie".
22 czerwca 1941 r. było dla ZSRR Ale wojska NKWD to nie tylko
całkowitym zaskoczeniem. Odwrót "zagradotriady" i "konwoje śmie r­
Armii Czerwonej przeradzaj się w pa- ci". To Wojska Pograniczne o świcie
nikę. Odd z i a ł y zaporowe Wojsk 22 czerwca 1941 r. jako pierwsze
NKWD - "zagradotriady" - próbuj ą przyjęły na siebie ogi eń wroga, a eli-
zapobiec bezładnemu odwrotowi. tarne "żelazn e dywizje" NKWD rzu-
Rozmieszczane w drugim rzucie, za cane były na najtrudniejsze odcinki

frontów. Osłaniały odwrót,
kontrata-
kowały, broniły miast i węzłów tele-
komunikacyjnych. Walczyły jak na
żołnierzy przystało - do ostatniego
naboju, do ostatniego granatu. Dla
NKWDzistów nie i tniała pokusa
niewoli - niemiecki rozkaz nakazy-
Życie codzienne
T 1945 r. lawrentij Beria Podobne nastroje panują w krajach
w mundurze marszałka. bałtyckich i na zachodniej Ukrainie.
(zbiory ,. RUlkiewicz) NKWD przygotowuje więc odpo-
wiednie środki i s ił y dla zd ł awienia
~ 1936 r. Na budowie kanału Mo- wszelkich dążeń niepodległościowych
skwa-Wołga . Szef NKWD Henryk w strefie interesów ZSRR. Przy do-
Jagoda w otoczeniu resortowych wództwach frontów Armii Czerwo-
dygnitarzy prezentuje tow. Chrusz- nej wkraczających na te ziemie funk-
czowowi z KC rezultaty morderczej cjonują pełnomocnicy NKWD
pracy tysięcy więźnów. mający pod swymi rozkazami całe dy-
(zbiory ,. Rutkiewicz) wizje Wojsk NKWD. Ma to wystar-
czyć do błyskawicznego spacyfikowa-
T Polska. Czyżby demobilizacyj- nia tych ziem. Rzeczywisto'ć okaże
ne pożegnanie "czekistów "? Któ- się jednak bardziej komplikowana,
ry z nich wróci do swoich, a który niż to przewidywali Stalin iBeria ...
pozostanie na posterunku w bun- Już z początkiem lipca 1944 r. gen.
towniczej "Pol'sze"? Sierow, zastępca i pełnomocnik Be- alizacji akcji "Burza", a oddziały Ar-
(fot. P. BieJec) rii, dopiero co uporawszy s i ę z maso- mii Czerwonej ściśle współdziałają
wał rozstrzeliwanie na miejscu uj ę­ wymi deportacjami na Krymie, Kau- z Polakami. A nazajutrz po "sojusz-
tych funkcjonariuszy i żołnierzy kazie i Ukrainie, znajduje się wraz ze niczym" zwycięstwie do miasta przy-
NKWD, na równi z komisarzami po- swymi dywizjami Wojsk NKWD bywa gen. Sierow ze swymi czekista-
litycznymi, dywersantami i komuni- w sk ładzie 3 Frontu Białoru kiego, mi, by zaprowadzić tam beriowski ład.
stycznymi aktywistami. zbliżającego się do Wilna. Miejscowe Odziały AK zostaj ą podstępnie oto-
W roku 1943, po Stalingradzie, zgrupowania AK przystępują do re- czone i rozbrojonych oficerów prze-
szala zwycięstwa powoli przechyla się
na stronę ZSRR. Armia Czerwona
stopniowo wyzwala utracone teryto-
ria. W ślad za nią idą Wojska
NKWD "oczyszczające" zaplecze
frontu z prawdziwych i domniema-
nych wrażych agentów, kolaboran-
tów i "innego elementu przestępcze­
go" . W ramach takich akcji, po
odbiciu Krymu i Kaukazu, następu­
je deportacja całej ludności tatar-
skiej, czeczeńskiej i inguskiej na pół ­
nocne bezludne obszary ZSRR, jako
zbiorowa kara za "sprzyjanie Niem-
com i za antysowiecki nacjonalizm".
I nie zawa h a ł się Ojciec Narodów
wysłać do tej akcj i przeszło
100000 żołnierzy Woj k NKWD,
choć aktualna sytuacja na frontach
nie wszędzie jeszcze napawała opty-
mizmem. W omawianym okresie
NKWD dysponuje już potężną,
"własną" a rmi ą, której liczebność hi-
storycy oceniają na 10 % stanu całej
Armii Czerwonej, a więc na przeszło
milion żołnierzy-czekistów!
NKWD w Polsce
A wkraczająca na ziemie polskie Ar-
mia Czerwona napotka tam struktu-
ry podziemnej administracji podle-
głej rządowi londyńskiemu oraz
liczące dziesiątki tys ięcy żołnierzy od-
działy AK manifestujące pol skość
tych ziem i wrogość wobec zamierzo-
nej przez Stalina sowietyzacj i kraju.
1819
•
W telegraficznym skrócie
~.~9.~................... .
- Który z panów do lat 35, aryj-
czyk, niezależny, trochę przystoj-
ny, niezależny, z charakterem, po-
zna w celu matrymonjalnym mło­
dą brunetkę· Zgłoszenia z foto-
grafją, tylko poważne , do Gońca
Krakowskiego, Kraków. Nr 9482.
- Uwaga! Kupuje katolik branzo-
letkę , pierścionek, łańcuszek itp.,
płaci najwyższe ceny: Kraków,
Szpitalna 18, I p. m. 2.
- Poszukuję szwajcara wysiedlo-
nego z Poznańskiego , do obory
zarodowej, koło Krakowa.
"Technomobilia" , Basztowa 18.
- Sprzedam obrazy Axentowicza,
Stachiewicza, Wojciecha Kossaka
bardzo okazyjnie. Starowiślna 12,
"Gwarancja".
- Tanie szachy - większą ilość -
poszukuję wytwórcy. Ziembicki,
Mariacki 2, 533K
- Panowie! Brzytwy ostrzy do
najwrażliwszej skóry: Szlifiernia
Myszkowski, Dietlowska 46.
- Poszukuję lokalu na piwiarnię
w dobrym punkcie. Pośrednictwo
wynagrodzę . Zgłoszenia: "Goniec
Krakowski ", Kraków, Nr 9685.
- Sprzedam patefon dwuspręży­
nowy, futro męskie i damskie, ~.
spód futrzany, "Omegę" zegareK~'
aparat fotograficzny, ubranie
męskie , zarzutkę , płaszcz dam-
ski, obrazy, walizę, kryształy,
lampy, waltornię. Kraków, Wieio-
pole 10, Wyrwicz.
.,Goniec Krakowski", 29 1Jl 1940 r.
~.9.~p.x~........... .
Są z was niektórzy, którzy mó-
wią : Niech lepiej Polska leży
w niewoli, niż gdyby wzbudzić
się miała według arystokracji;
a drudzy: Niech lepiej leży, niż
gdyby zbudzić się miała według
demokracji. .. Ci wszyscy są leka-
rzami, nie synami, i nie kochają
matki Ojczyzny. Zaprawdę zapo-
wiadam Wam: nie badajcie, jaki
będzie rząd w Polsce ...
"Dziennik Polski", 24 XII 1940
1880
~ Połska 1945 r. Zasłużona
chwila odprężenia dła podoficera
wojsk NKWD między krwawymi
bojami z "bandami połskich na-
cjonalistów" .
(fot. P. Bielec)
kazuje s i ę w ręce kontrwywiadu
SMIERSZ, a stawiających opór roz-
strzeliwuje się. Ujętych akowców zsy-
ła się do łagrów w głębi Rosji. Odzia-
ły AK, którym udało się wymknąć
z sierowskiej pułapki są tropione
przez karne ekspedycje Wojsk
NKWD. Płoną wioski i chutory, set-
kami morduje się mężczyzn zdolnych
do noszenia broni, publicznie wiesza
się w miasteczkach i osadach uj ętych
akowskich "bandytów". Podobne fa-
le represji mają miejsce we Lwowie,
na Wołyniu, Rzeszowszczyźnie, Lu-
belszczyźnie, Białostocczyźnie. A tak-
że na Litwie, Łotwie i Ukrainie .. .
Gdy j esien i ą 1944 r. radziecki
front zatrzymuje się na Wiśle, biernie
wyczekując na agonię Powstania War-
szawskiego, gen. Sierow - już w roli
pełnomocnik a Berii - całą aktywność
swych wojsk i organów kieruje na tro-
.: I"3!.> 5",~!'I_~;,r'!.~ł.P!5~ł·';"'--~ ~-'-------.. .--------.- --
pienie miejscowych akowców i tych wa, dociera doń z Połski raport mini-
ocalałych z warszawskiej tragedii oraz stra spraw wewnętrznych ZSRR -
na likwidację struktur Podziemnego Krugłowa: " Przeprowadziłem zgod-
Państwa. Już po zakończeniu działań nie z Waszym połeceniem rozmowy
wojennych wiele dywizji Wojsk z Prezydentem Rzeczpospolitej Poł­
NKWD pozostaje na terenie Polski, skiej Bierutem na temat wycofania
by przy współdziałaniu z UB i KGB, z Polski 64 Dywizji Wojsk MWD. Pre-
kierowanymi przez radzieckich "do- zydent Bierut uważa, że w obecnej sy-
radców" w połskich mundurach, kon- tuacji wojska te są absołutnie nie-
tynuować jeszcze przez lata krwawą zbędne i prosi! o pozostawienie ich
pacyfikację "bratniej republiki". w Połsce do 1.111.1947 r." .. .
A gdy w końcu roku 1946, wobec No tak, przecież w styczniu
"okrzepnięcia polskiego aparatu bez- 1947 r. miały się w Polsce odbyć
pieczeństwa" Beria, druga osoba po pierwsze "wolne i demokratyczne"
Stałinie, nosi się z zamiarem wycofa- wybory. A jaki byłby ich wynik bez
nia z Polski większości wojsk Siero- czekistowskich bagnetów?
POLAK SIĘ NIE DA!
Naradzali się w Berlinie cztery miesiące,
W jaki sposób moc odebrać Polsce walczącej .
Przemawiali, uradzali, wreszcie zadecydowali:
"Czas z Polakami skończyć !"
I przysłali SS-manów sforę zaciekłą :
" Niechajże się Polak dowie, co to jest piekło !"
A bojowiec się zakrzątnął, pięciu SS-manów sprzątnął
Od razu dnia pierwszego.
Zapełniono wnet Oświęcim , Majdanek, Pawiak,
"Już się teraz Polak więcej nie będzie stawia!!"
A bojowcy w jednej chwili transport uwolnili -
" Któż by się was obawia!!"
Zafrasował s i ęsam Himmler, mina mu zrzedła:
"A to z tymi Polakami prawdziwa bieda!"
Próżno ty się, Niemcze, srożysz - to nic ci nie pomoże
Polak się zgnębić nie da !
"ŻoJnierz Polski" 1945 r.
t!! -
.... Generał dywizji Tadeusz Bór-Komorowski w nie-
mieckiej czapce z "trupią główką" SS-mana. Karyka-
lura Mieczysława Bermana w moskiewskich "No-
wych Widnokręgach" określała stosunek władzy lu-
dowej do Armii Krajowej i PolSkiego Państwa Pod-
ziemnego.
(zbiory prywatne)
Organizacja polityczna NSDAP dla młodzieży męskiej w wieku od 14 do 18 lat. Związana organizacyjnie z Deut-
sche Jugend (chłopcy w wieku od 8 do 14 lat) i BDM (Związek Dziewcząt Niemieckich). Struktura o charakterze te-
rytorialnym: Kameradschaft (zastęp) - ok. 15 chłopców, Scharr (drużyna) - 4 Kd, 40-50 chł., Gefolgsschaft (hufiec) -
4 Sch, 120-160 chł., Stamm (brak pol. odpowiednika) - 2-5 GJ, 400-600 chł., Bann (chorągiew) - 4-8 St, 2 000-5 000 chł.
1. Sztandar 19 Gefolgsschaft HJ, należącej do Bann 744 z Guebwiller • 2. Furażerki: a - ogólne HJ (wypustka czerwo-
na), b - lotnicze HJ (wypustka niebieska), c - zmot. HJ (wypustka różowa), d - Ośrodek Szkolenia Politycznego HJ
w Rouffach • 3. Bluza z naramiennikami Bann 742 (Ribeauville) • 4. Oznaka chorążego • 5. Odznaka sportowa HJ,
srebrna • 6. Chusta ze skórzanym sciągaczem • 7. Sznur funkcyjny Kameradschaftfiihrera • 8. Oznaka dystryktu Po-
łudniowa Badenia • 9. Opaska • 10. Pas skórzany z klamrą. 11. Spodenki z czarnego weluru • 12. Legitymacja HJ
• 13. Organizationsbuch der NSDAP na 1942 r., z planszami dotyczącymi HJ • 14. Sztylet HJ wz. 1938, wraz z opako-
waniem · 15. Odznaka sportowa HJ, haftowana. 16. Peleryna przeciwdeszczowa .17. Naramienniki: a - Rottenfiihrer
r- Reichsfiihrerschule (RFS - szkoła dowódców HJ), b - Kameraderschaftsfiihrer z Bann 742 (zmot. HJ), Ribeauville,
c - Scharfiihrer z Bann 746 (służba porządkowa), Miluza, d - HJ z Bann 111 (lotn. HJ), Rastatt, e - Oberscharfiihrer
z Adolf Hitler Schule HJ (AHS) • 18. Nagroda sportowa w lokalnych zawodach • 19. Półbuty przepisowe