Ifá (wyrocznia afrykańska)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Opon Meridilogun.

Ifá - wyrocznia w kulturach zachodnioafrykańskich, system wróżbiarstwa wywodzący się z tradycji religijnych
ludu Joruba w Nigerii, nazywany jest również Fa przez Fonów oraz Afa przez Ewe. Wyrocznia jest głosem bóstwa
orisza Orunmilá, przekazywanym poprzez Eszu, posłańca bogów.

System ifá jest związany przede wszystkim z tradycyjnymi religiami Afryki, lecz praktykowany jest także między
innymi przez adeptów kubańskiej Lukumí (Santeria) w ramach Regla de Ocha, oraz Candomblé w Brazylii w
ramach tzw. Culto de Ifá. W wielu tradycjach uważa się, że wróżby mogą byc stawiane tylko przez osoby, które
przeszły inicjację i wieloletni cykl nauki pod opieką kapłanów.

System ifá został również uznany przez UNESCO za "Ustne i niematerialne dziedzictwo ludzkości"[1]

Sposób wróżenia[edytuj]

Wróżenie polega na rzuceniu określonej liczby orzeszków palmowych, muszelek kauri lub ich odpowiedników ,
co ma dać zestaw danych dwójkowych, w zależności od tego czy upadną częścią przednią do góry czy do dołu.
Muszelki kładzie się w ściśle określonych szeregach, tworzących potencjalnie 256 możliwych układów, zwanych
w języku joruba odù Każdy z tych odù odpowiada konkretnemu tekstowi itan legendy z literatury mitologicznej
Jorubów, który ma wyjaśnić sens wróżby.

Stosowane metody[edytuj]

Osobą, która na podstawie różnych znaków (odù) dokonuje rytuału związanego z wyrocznią, jest kapłan
babalawo, odpowiedzialny również za szkolenie nowych adeptów. Babalawo ma do dyspozycji różne metody,
pozwalające mu określić wolę poszczególnych orisza:

• Òpelè-Ifá,

Opele Ifá

Òpelè-Ifá czyli różaniec Ifá - otwarty sznur, na który nanizane jest osiem połówek fasolek òpelè. Istnieją również
inne odmiany, wykorzystujące elementy metalowe, różne nasiona, monety i kamienie półszlachetnie. Òpelè-Ifá
jest najpowszechniej stosowaną metodą za względu na szybkość, gdyż nie ma konieczności zadawania pytań na
głos, co pozwala na zachowanie dyskrecji. Jedno rzucenie różańca pozwala uzyskać dwie figury, z jednej strony
wypukłe, a z drugiej wklęsłe, których kombinacja tworzy odù.

• Ikin
Święta taca z orzeszkami ikin

Ikin - odmiana ciesząca się największym prestiżem, wykorzystywana jedynie w ważnych ceremoniach, zawsze
przez babalawo. Komplet składa się z 21 orzeszków ikin, ich układ jest interpretowany przez babalawo i wnioski
przekazywane osobie zainteresowanej. Z 21 ikinów, 16 babalawo kładzie na swojej lewej dłoni, a następnie
próbuje szybkim ruchem je zdjąć. Do określenia Odú służy ilość orzeszków, które pozostały na lewej dłoni.
Następnie otrzymaną ilość kładzie się na Opon-Ifa (świętej tacy).

Różne rodzaje muszli kauri

• Merindilogun - wróżenie za pomocą zestawu muszelek kauri, zwanych búzios w brazylijskich religiach
afroamerykańskich, (Candomblé, Batuque, Omoloko, Tambor de Mina, Umbanda, Xambá). Używa się
specjalnych muszli, zwanych kauri (porcelanki), których dawniej używano w Afryce jako pieniędzy, a
także jako ozdób dla wizerunków orisza. Muszle te posiadają naturalny otwór, z drugiej strony posiadają
owalne zaokrąglenie. Do wróżenia używa się specjalnie spreparowanych muszli, część owalna zostaje
obcięta. W różnych tradycjach odmiennie interpretuje się, którą stronę nalezy uważać za "otwartą".
Niektórzy kapłani preferują całe muszle. Wróżenie z muszelek jest często stosowane przez kobiety z
tego względu, że pozostałe metody są tradycyjnie zarezerwowane wyłącznie dla mężczyzn.

Istnieje wiele sposobów wróżenia, najbardziej popularna metoda polega na rozrzuceniu zestawu 16 búzios na
uprzednio przygotowanym stole i analizie ich konfiguracji. Kapłan-wróżbiarz babalorixá lub kapłanka (Iyalorixá),
po uprzedniej modlitwie i powitaniu wszystkich orisza, podczas rzucania muszelek zadaje bóstwom pytanie.
Uważa się, że oriszas wpływają na sposób, w jaki muszelki układają się na stole, udzielając w ten sposób
odpowiedzi na zadane pytanie.

Muszelka otwarta

Muszelka zamknięta