Hipoteza autorstwa Literaturoznawstwo strukturalne objania zwizki wzajemne takich poj jak styl poetyka, tradycja literacka, jzyk

poetycki czas powie. Pytanie nad sensem rozpatrywania tekstw autora w kontekcie z innymi. Dwa sposoby ujcia twrczoci autora wg migrodzkiej: cig ewolucyjny, cao o cechach systemu powizana doniosymi relacjami wewntrznymi, pozwalajca strukturalizowa. Monografi do istnienia powouj reguy gatunku historycznoliterackiego. Potraktowanie autora jako osobowoci hipotetycznej pozwala rozway relacj midzy podmiotem sprawczym a autorem w kategoriach ladu. Tropy stylistyczne s ladami podmiotu. Podmiot nie znika i nie umiera, on si przemienia Nasz wiek jest wiekiem filmu Dziea z pogranicza: proza niefikcjonalna, reporta , biografie i pamitniki Proza niefikcjonalna jest opozycj powieci. W jej obszarze mona wyrni trzy obszaryliteratur faktu, literatur dokumentu osobistego, esej Literatura faktu ma charakter dokumentarny, zbliony kronice, reportaowi czy relacji. Literatura dokumentu osobistego okrela cae pisarstwo autobiograficzne, we wszystkich odmianach. Dokumentarno zblia do literatury, jednak zwarty w nich pierwiastek osobisty oddala. Literatura ta dy do bezstronnoci. Stara si unika subiektywnoci. Dwie postawy: wiadka(widziaem) i wyznania(pisz o sobie) Esej jest stanem ducha i swoist gr z odbiorc. wiadectwo pojawia si najczciej w pamitnikach powiconych wydarzeniom o historycznym znaczeniu i ludziom , ktrych spotka w yciu. Czsto przyjmuje form upadku i nawrcenia grzesznika. Podobiestwo do ja podomiotu lirycznego. Mylenie to monologowanie ze sob. Myl o sobie-drugim jak o intruzie. Relacja przyjmuj ksztat epicki. W centrum znajduje si opis. Narrator i odbiorca znajduj si gdzie w tle. Wypowied- kto komu o czym mwi. Gombrowicz wzorowa si na Andre Gildzie Genologia literacka jest nauk teoretyczn. Przedmiotem jej zainteresowania jest sposb istnienia gatunku literackiego, jego struktury, historyczny rozwj oraz zagadnienie systematyki gatunkw.

Literatura wspczesna nie jest systematyczna Cechy poprzez ktre realizuje si funkcja poetycka: nadorganizacja jzykowa oraz fikcjonalno. aFunkcjonalno systematyki genologicznej. Gatunek jest repertuarem wzorcw, sposobem pisania , elementem tradycji Perspektywa badacza tekstu zmienia si w hermeneutyczn. Tekst wspczesny jest intertekstualny. W literaturze wspczesnej nie ma ju klasycznych gatunkw. Literatura znajduje si poza gatunkami Gatunki staropolskie-encyklopedie, gramatyki, poetrie( spadek po czasach antycznych,) problematyka stylu i wiersza W dobie renesansu- sztuki wersyfikacji, sztuki poetyckie, zakonne poetyki szkolne. Miay charakter praktyczny, pomagay uprawia wiesze. Sztuka rozumiana bya jako mieszanka wiedzy, wicze i imitacji. Wzorowano si na antyku Poeci prowadzili z reguami polemik W owieceniu traktaty poetyckie maj charakter normatywno systemowy. Gatunek stanowi tu granice wyznaczajce moliwoci i ograniczenia poezji, a kadorazowa jego konkretyzacja jest zespoem regu do realizacji. Gatunek to take kategoria estetyczno-etyczna, poprzez ktr realizowane s prawa natury W romantyzmie gatunek staje si elementem fakultatywnym, jego znaczenie przesuwa si w obszar wartoci literatury motywujc pojawienie si dziea. Wpyw awangardy, neoawangardy i postmodernizmu Awangarda postuluje o autonomie literatury. Chce si rni od jzyka i innych sfer kultury. Oryginalno, nowatorstwo, antytradycjonalizm, dobry tekst nie powiela modeli. Neoawangarda postuluje koncepcj utosamienia literatury z yciem i rzeczywistoci. Tworzywem mowa potoczna, technika kolau, tekst przybiera posta hybrydaln- sylficzn bd fragmentaryczn, ekspansja form prostych, pojawiaj si pozaliterackie nazwy genologiczne, pojawiaj si wasne nazwy, paragatunki. Tendencja postmodernistyczna- intertekstualno, manifestowanie literackoci poprzez odniesienie si do wzorw literackich, budowanie tekstw na zasadzie gry. Gatunek istnieje jeli potrafimy wskaza jego kontynuacj w literaturze wspczesnej.

Z perspektywy synchronicznej gatunek istnieje, jeli moemy wskaza egzemplarze przynalene do tej klasy. Kognitywne rozumienie gatunku zakada i przynaleno tekstu do danej klasy jest warunkowane podobiestwem do wzorca. Podobiestwo jest stopniowalne, oparte na iloci, i intensywnoci cech, stwarza sytuacj ze do danej klasy mog przynalee egzemplarze wzajemnie niepodobne, warunkowane mniejszym bd wikszym pokrewiestwem. Politypiczna jest konstruowana w oparciu o rozumienie wzorca jako centrum gatunku, jako mentalnego egzemplarza obrazowego, Gatunki teoretyczne, konstrukcje proponowane przez badaczy na podstawie cech i kryteriw ktre przyj W nowej genologii literatura wspczesna jest obszarem pozasystemowym w kategoriach genologicznych, ale posiada repertuar gatunkw. Kada inicjatywa pisarska musi odpowiedzie na jedn z trzech moliwoci gatunku. Przywoa(modyfikujc) gatunek zastany, przywoa gatunek spoza repertuaru literackiego lub zaproponowa now form. Te tendencje: klasyczna, poromantyczna, awangardowa s analizowane na przykadzie materiau XX w. Dwuwymiarowo gatunku- forma i kontekst. Konsekwencj holistycznego stanowiska zakadajcego e gatunki w literaturze istniej s prby rekonstruowania gatunkw i tworzenia nowych typologii. Propozycja Balcerzana- poezja felietonowa, reportaowa i eseistyczna. 5 obszarw Michaowskiego z ktrych wywodzi si poezja a)gatunki literackie b)wynalazki autorskie c) gatunki pimiennictwa nieartystycznego(pozaliterackie) d) wzorce kolokwialne e)gatunki mentalne Literatura wspczesna nieustannie redukuje gatunki klasyczne. , zaw pole wystpowania gatunkw literackich, redukuje ilociowo ten repertuar. Przywoania gatunkw maj dwojaki charakter- naladowanie i przeladowanie. Nowoci- formy paraliterackie, niby-literackie. Gatunki prywatne- jednorazowo, ujawniane np. w jednym tomie wierszy, powstaj jako poczenie nazw gatunkw, albo istniejcego gatunku ze specyfikacj(kolda za, epamitnik) neologizmy(homeryki) Model to konstrukcja bdca najczciej realizacj najrniejszych konfiguracji konwencji literackich a take pozaliterackich, s jednak wyrazem pewnych ujednolicajcych tendencji i dokonuj si z zachowaniem ram danego gatunku.

Dwa nurty prozy tabulacyjnej. Pierwszy waciwy ktry przywouje wzorce i schematy na zasadzie pastiszu. Drugi to metoda parodystyczna, fabua jest uznawana za przestrzay rodek literacki, jest wic przywoywana by omieszy i wykpi. Antypowie to odmiana, ktra zaprzecza wasnym reguom Metapowie to odmiana w ktrej dochodzi do systematyzowania tych regu Gatunki mieszane to te ktre posiadaj na rwnych prawach elementy dwu lub wicej rodzajw literackich. Gatunki pograniczne to te ktre posiadaj cechy uwaane w danym okresie za literackie, oraz te ktrych proweniencja jest pozaliteracka(np., esej) Hybryda jest niepowtarzaln konfiguracj elementw wystpujcych w pojedynczym tekcie . Pomieszane gatunki maj rn proweniencj. Rnica midzy synkretyzmem a hybrydyzacj polega na tym, e ten pierwszy dokonuje si ramach jednego gatunku i polega na wspwystpowaniu innych formy, w hybrydzie formy s wspobecne na zasadzie indekslizacji. Hybrydyzacja traktowana jest jako mieszanie form gatunkowych Sylwa- nadgatunkowo, Nycz wskazuje jej potrjn nieobecno: antymimentyzm, afabularno, atematyczno, dezintegracj formy, zerwanie z kanonem Cecha nowoczesnej twrczoci- wyraanie nierywaanego. Istot nowoczesnoci jest psychologizm, przeywanie i interpretowanie wiata w kategoriach reakcji naszego ycia wewntrznego, Sztuka nowoczesna uwiecznia to co przmijajceo. Ujmuje dynamik ycia. Nowoczesno musi da si wyrazi, tylko sztuka moe wyrazi nowoczesno. Jzyk znieksztaca i uniemoliwia artykulacj tego co konkretne jednostkowe Poeta by wyrazi niewyraone musi rozbi logik swej wypowiedzi. Zmys poetycki ma zwizek ze zmysem mistycznym. Wyraanie krystalizuj myl, okrela w takim stopniu, ktry uniemoliwia porwnywanie. Kryteria: Dzieo nie moe by traktowane jako reprezentacja niezalenie istniejcego przedmiotu, lecz jako manifestacja sowna jego postaci Znaczenie utworu nie moe by mierzone stosunkiem do autorskiej intencji, lecz wynikiem wzajemnego oddziaywania caoci skadnikw utworu. Semantyczn organizacj tekstu profiluj niestandardowe reguy rozumienia, umoliwiajce spenienie dydaktyczno-perswazyjnych zada na czytelnika lecz wasne reguy poetyckie jzyka,

Uzyskanie autonomii przez utwr, wynikajce z faktu i to o czym tekst mwi, co znaczy, musi by z samego dziea wyczytane, pozwala odsoni autorefleksj autora. Epifanie- opisy szczeglnego rodzaju dowiadczenia , takie wydarzenia bez znaczenie nabieraj nagle doniosoci. Sztuka jest ekspresj, powoduje bowiem ukazanie si czego co rwnoczenie w tym samym czasie zostaj dziki sztuce urzeczywistnione. Wedug romantykw dzieo sztuki co przedstawia, niespaczon natur, tak by przekaza pewn duchow rzeczywisto Wedug symbolistw istnieje poezja ktra ukazuje rne rzeczy poprzez zestawienie obrazw. Epitaficzne wyraanie niewyraalnego w dziele romantycznym polagao na znalezieniu odpowiedniego obrazu dla ukazania pewnej bardziej podstawowej rzeczywistoci, a warto dziea wynikaa z umoliwienia choby symbolicznego dostpu do tego co prawdziwe i obecne. W modernizmie natomiast polega ono na obdarzaniu form i znaczeniem czego bezksztatnego i nieokrelonego i nieistniejcego

Warto dzisiejszego dziea polega na uwiecznianiu tego co przemijajce dziki woli ksztatowania oraz wadzy formy. Epifania zaklina chaos na dwa sposoby, albo przez wytworzenie siatki typologicznych odniesie, do nadrzdnego mitycznego uniwersum, albo dziki objawianiu substratu, Istnieje nurt 3- gromadzenie dowodw, symptomw, wrae, znamion, na rzecz istnienia owej faktycznoci Negatywna epifania- dzieo jako lad niewypowiedzianeh rzeczywistoci. Uciekamy od osoby pisarza Romantyzm optowa za tym by poeta by po prostu czowiekiem, modernizm za poet ktry zaczyna si tam gdzie si koczy czowiek. Musi by samym gosem Ironia wg Miosza to przybieranie skry rnych ludzi i przemawianie gosem osoby stworzonej. Narrator powieci (liryzowany i dramatyzowany) lirycznie poszukuj i dramatycznie walczy o pewno poznania siebie i rzeczywistoci. O tosamoci mona powiedzie a)o rozpadzie tosamoci dowiadczenia b) o rozpadzie tosamoci literatury

c) o rozpadzie tosamoci czowieka zmiana pozycji autora w literaturze- dyslokacja przedmodernistyczny autor by osobnikiem stojcym naprzeciw rzeczywistoci ktr poznaje, a potem przedstawia j w twrczoci w modernizmie autor traci moliwo zachowania zewntrznego, niezalenego stanowiska i utrzymania dystansu. Gdy sam si staje czci opisywanego procesu to konsekwencj jest subiektywizacja poznania, ale te desubstancjalizacja ludzkiej subiektywnoci. Literatura XX wieku ksztatuje si na styku 4 typw pisarstwa: eseistyki, literatury fikcjonalnej, autobiografizmu, literatury fakti Chwyty XX wieczne- fikcjonalizacja, empiryzacja gosu autorskiego. Pisarz polski jest oderwany od wiata, pozbawiony korzeni, poczucia nieprzynalenoci\ Dom to prymarny warunek aktywnoci czowieka Figura przybysza Wyruszanie na spotkanie obcego, aby odkry swoje ja lub te wsplne obszary Strategia Miosza to strategia zadomowienia, strategia Gombrowicza jest strategi obcoci. Poemat niczym obraz, podobiestwo reakcji na obraz i utwr liryczny , malarstwo to niema poezja. Lessing zaprzecza takiemu ujciu- poezja jest sztuk czasowa, malarstwo przestrzenn. Oba pojcia sygnuj dwa odmienne widzena sztuki: jedna podkrela wsplnot, pokrewiestwo i zwizki, druga akcentuje odrbnoci i zwizane z nimi rodki przekazu, podkrelajc ich samoistnoc i autonomi. Multimetyzacja wpyna na nowy odbir dziea, jako mieszanki obrazu, mowy i dwiku. Mario Praz, pokrewiestwo sztuk, najpeniejsza architektura. Ut pictura poesis zakada istnienie przedmiotu zewntrznego wobec dziea , pozwala zatem mwi o stosunku dziea literackiego do rzeczywistoci Obrazowo czyli malowanie sowem, zdolno dzie literackich do tworzenia przedstawie bogato wyposaonych w jakoci zmysowe i do wywoywania u czytelnika wrae wizualnych. Mediacyjna rola jzyka najlepiej uwidacznia si poprzez literackie opisy. Stawia pytanie nad sposobem artykuowanaiem wiata. Konstrukcje jzykowe pozwalaj ujawni co to zakryte i zakamuflowane.

Topika literacka zawiadcza miejsca wsplne w kulturze rdziemnomorskiej zarwno w ujciu diachronicznym jak i symbolicznym. Trzy czynniki procesu poznania: podmiotu poznajcego, aktu postrzegania oraz opisywanego przedmiotu. Zmiana statusu ja , przesunicie wartoci na inne skadniki: na przedmiot lub akt percepcyjny. Przedmiotem opisu moe by rwnie dzieo sztuki. Ekfraza- opis artefaktu bd jako osobny gatunek wypowiedzi. Ich celem jest refleksja na temat dziea i kondycji czowieka. Autor odwouje si do wiedzy. Metatekstowy charakter wspczesnych wierszy o sztuce zmusza do przesunicia punktu cikoci na intertekstualno. Przedmiotem staje si dialog midzytekstowy. Riffatere mwi o trjkcie semiotycznym. W jego koncepcji najwaniejszy jest interpretant tworzcy nowy sens. Figury retoryczne nadaj si do opisu reklamy Powrt do retoryki dokona si jakby poprzez semiotyk, celem nie byo sporzdzenie opisu i chwytw w reklamie. Czytanie znacze, ledzenie nowego sensu i charakterystyka relacji werbalno- wizualnych Obrazowi brakowao podwjnej artykulacji. Kady jzyk posiada dwustopniow artykulacjczski nieznaczce cz si w wyrazy i pniej w zdania. Na obraz trzeba spojrze jako na system poddany reguom percepcyjnym innym ni jzykowe. Istniej dwa systemy prymarne: werbalny i wizualny. Pisanie niszczy wszelki gos, wszelkie rdo i pocztek. Pisanie jest neutralne, zoone i nieprzejrzyste Autor to posta nowoczesna, wytworzona przez nasze spoeczestwo. Najwiksze znaczenie przypisa pozytywizm. Mwi jzyk nie autor. Autor jest postrzegany jako przeszo wasnego dziea. Tekst jest wielowymiarow przestrzeni w ktrej stykaj si i spieraja rozmaite sposoby pisania, w ktrym aden nie posiada nadrzdnego znaczenia. Gest pisarski to odtwarzanie Gdy odsuniemy autora, rozszyfrowanie stanie si bezuyteczne. Krytyk istnieje by mg istnie autor. Czytelnik to miejsce w ktre wpisuj si cytaty, jedno tekstu tkwii w przeznaczeniu,

Czytelnik nie ma historii biografii i psychologii. Zbiera w tym samym polu lady z ktrych powsta tekst. Nycz jest przewiadczony o nietosamoci ja wypowiadanego z ja wypowiadajcym. Procesy; odrodzenie indywidualizmu, kryzys podmiotu Opis zewntrznego wiata jest falsyfikacj, a nie reprezentacj Najbardziej wyrazista posta ekspresyjno- symbolicznego modelu literackiej komunikacji, potrjna samotno, autora, protagonisty, czytelnika wspart na zbienoci ich punktw widzenia oraz wsplnych przey i wiedzy Ja tekstowe jest ewokacj nieuwiadomionej osobowoci twrczej. Wyraanie staje si aktualizowaniem tego co potencjalne a ja tekstowe rodzajem twrczej interwencji w procej podmiotowej samorealizacji. wiadomoc rozpadu wyraaa si przede wszystkim w poczuciu utracenia tosamoci przez jednostk, ktra pozbawiona swej integralnoci stara si funkcj antagonistycznych si. wiadomo dezintegracji wyraa si podwjnie- jako straty tosamoci oraz centrum, Sztuka powieci psychologicznej polega na rozgraniczeniu dwu planw- dziaajcych postaci, nie znajcych swoich przey oraz metatekstu w planach narracyjnych docieka, gdzie ukryty jest sens i determinanty przey. Dziaajcy i przeywajcy podmiot bywa uosobieniem abstrakcyjnych form psychicznej infrastruktury. Jzyk alegoryczny jest jzykiem przemijalnoci i historycznoci, ywi si szcztkami, fragmentami przechowywanymi w przeyciu. Ironiczna figura postuluje obowizywanie tradycyjnej koncepcji jzyka jako wyrazu myli i uczu. Przedstawia idee, dowodzi niemoliwoci ja empiryczne= pogrone w nieautentycznoci ja- dce do odrnienia Cakowita wolno i autentyczno jedynie poza jzykiem. Prowadzi to do mitu bezporedniej komunikacji, i nostalgicznego denia do nieosigalnoci. Ironia wstrzymywana podtrzymuje stan nierozstrzygnici i niepewnoci, podwaajcej przekonanie co do moliwoci zniesienia sprzecznoci. Syllepsis jest tropem rozumienia tego samego wyraenia na dwa odmienne sposoby rwnoczenie, gdzie jedno jest znaczeniem dosownym , drugie przenonym.

Ja syleptyczne to ja ktre musi by rozumiane na dwa sposoby, jako prawdziwe i jako zmylone, empiryczne i tekstowe, autentyczne i fikcyjno-powieciowe Najbardziej znamiennym sygnaem odmiennoci jest tosamo nazwiska autora i protagonisty, dziki czemu autor wkracza do tekstu jako bohater. Podmiot przestaje istnie w sobie, mamy do czynienia ze sprzeniem zwrotnym, zmienia si typ podmiotowej tosamoci, dawniejszy hierarchiczny i wertykalny wyparty zostaje przez horyzontalny, interakcyjny, interferencyjny. Pisanie sob to najprostsze ujcie syleptycznej podmiotowoci. Dwa warianty tego rodzaju: ludyczny, ktry zwraca uwag na fikcyjnoci i egzystencjalny, pokazujcy powizanie sztuki z porzdkiem ycia. Historia jest beletrystyk czasu. Dwa podstawowe sposoby badania podmiotowoci- szukanie ja tekstowego, znamienny dla poetyki strukturalistycznej, traktujcej literatur w perspektywie zamknitego systemu znakw, realizacja funkcji estetycznej. Druga perspektywa rozszerza pierwsz o aspekty kulturowe i antropologiczne Podmiot stanowi wyrnik nowoczesnej koncepcji. Zwaszcza filozofia Kartezjusza. Przynawa on prymat cogito, wiadomoci. Zarys koncepcji podmiotowoci: 1) ja poznaje samo siebie i wiat zewntrzny 2) ja jako byt majcy charakter egzystencjalny 3) ja jako byt uniwersalny, niezaleny od zmiennych 4) ja jest samoistne. Mylenie o podmiocie w kategoriach kryzysu bdzie myleniem w kategoriach rnicy, a nie tosamoci, tego co odmienne Wspczesne ja jest tymczasowe, przejciowe. Ja jest mas, ktr mona formowa Podmiot moe by traktowany jako suma wrae, dozna myli. Ja jest konstrukcj, dusza jest spleciona z innymi podmiotami , wystpuje zawsze w zderzeniu z innymi. Ja dy do znalezienia inneg. Cechy znamienne refleksji o podmiotowoci, odejcie od perspektywy bytu biologicznego, stabilnej substancji, niezalenej od kontekstw historycznych, ekspozycja kulturowych uwarunkowa ja jako determinujcych podmiotowo albo wsptworzcych j. Wg Hegla, Marksa, Sartrea podmiot jest uwikany w szereg mediacji rozumianych jako ekspresje ducha . podmiot odzyskuje siebie i pogbia samowiedz.

Drugie zaoenie zakada e podmiot jest skazany na pknicie w samym sobie, niedopenianie, nieusuwalno przesunicia w stosunku do siebie struktur. Autor zwizany jest z dwom krgami problematyk twrczoci oraz autorytetem i wadz. W pierwszej jest traktowany jako wolny podmiot twrczy, w drugiej jako konstrukt spoecznej praktyki. Foulcout traktuje autora jako twr kulturowy, jako element uniwersum wypowiedzi, przybierajcy rne postaci w zalenoci do kontekstu. Jest wizk funkcji. Koncepcje modernistyczne(utwr pisze si sam, autor jest niewolnikiem dziea) Koncepcja strukturalistyczno-fenomenologiczna. Druga z nich w centrum stawia podmiot dokonujcy aktw intencjonalnych i traktuje go jako rdo sensw. Jzyk za ujmuje jako zoony z dwch sfer- idealnej pojciowej i materialnej dwikowej. W strukturalizmie pojcie i obraz akustyczny, s ze sob cile zwizane, a rdem znacze s relacje opozycji wewntrz systemu znakw. Nie ma wiec miejsca na podmiot intencjonalny. Ingarden przyjmuje status dziea literackiego przeciwstawiajcy si psychologizmowi i wyklucza autora jako sprawc dziea i jego przeycia odrniajc je od osoby mwicej. W klasycznej koncepcji podmiotu wyrniono mwicego bohatera, podmiot liryczny a take nadawc utworu. Autor by bytem idealnym. Pisanie to sfera neutralnoci zoonoci, nieprzejrzystoci w ktrej znika podmiot. Trzy tropy podmiotowoci- ontologiczna(Heidegger, Levinas) filozofia ladu zakadajca traktowanie buty nie jako trwaej istoty lecz w perspektywie ladw i tropw. Obecno autora w tekcie nie ma postaci kompletnej, lecz ma charakter ladowy. Drugi trop- sobpisanie, w ktrym akt pisania traktowany jest nie jako anihilacja ja w bezosobowej i anonimowej przestrzeni tekstu lecz jako akt konstytuowania podmiotowoci i tosamoci. Jest to splot bycia sob, pisania o sobie, tosamoci i opowieci o niej. Trzeci trop-etyczny. Pozwala zauway zmian dokonan na filozoficzno antropologicznej paszczynie traktowania . Akcent z podmiotu rozpatrywanego w paszczynie uniwersalnej przeniesiony zostaje na paszczyzn etyczn. Ja funkcjonuje tam jako pomiot ycia. Fotografia zapewnia dostp do niepowtarzalnych a zarazem zaistniaych sytuacji. Bywa on pozbawiony sugestii semantycznych. Obraz jest albo bezporedni, albo pojawia si komentarz ktry dokonuje objanienia. Obraz zostaje uchwycony z perspektywy genetycznej, na jednoznaczne i czytelne wskazwki, dotyczce znaczenia tej chwili. Materia zwizana z medium- ektoplazma, wpyw perspektywy

Sen magnetyczny nie zniewala osoby, jest ona aktywna. Wywoanie zdjcia jest rytuaem, przywouje przeszo. Wane jest to co nie zostanie ujte w kadrze, ukazuje to rol twrcz i niszczc. Autor musi podj decyzj. Fotografia wprowadza w stan idylli, zostaje odrzucona caa trudno dowiadczalnoci podmiotu, osoba fotografowana ukrywa si za umiechem. Mask umiechu buduje dystans. Zdjcia generuj narcystyczne zudzenia, niweluj czas i jego konsekwencje. Fotografia w momencie wykonywania staj si potwierdzeniem utraty, prac aoby. Konkretna warto zdjcia zanika wraz z szumem komunikacyjnym Obecno zbyt wielu osb zaciera indywidualno. Fotografowanie podkrela fascynacj mierci Czyewski- obserwacja modela a nastpnie wykonanie fotografii, mier od pocztku, fotografia dokumentuje fakt Baraczak- koncentuje si na procesie kadrowania, zrwnanie procew Szuber- kadrowanie, finalny efekt, mier jest temporalna, moliwa gdy przeszo porwna si z teraniejszocia. Gatunki wychodz z opowiadania. Denia jzyka: uycie, skupianie, funkcjonalno, czasowo, Narracyjno ma zakrela wyraa i wyjania dowiadczenie czasowoci. Intrygowanie arystotelesowskie , wybr i ukadanie zdarze i dziaa skadajcy si na fabu. Zdarzeniem jest tylko to co przyczynia si do rozwoju historii. Problemy zwizane z pojciem intrygi - relacja midzy histori a opowiadaniem, nie mona oderwa jednego od drugiego, gdy niszczy to histori. ycie si przeywa, histori opowiada -brak uwzgldnienia sensownoci opowiadania -historiografia oddala si od historii narracyjnej, stajc si histori spoeczestwa. Rzeczywisto jest konfigurowalna, pomaga skonfigurowa dowiadczenia-bezad, bezksztat i niemoc. Rzeczywisto miniona jest nieweryfikowalna. Badania nad metafor- przeniesienie analizy z poziomu sowa na poziom zdania. Metafora polega na przeniesieniu zwykej nazwy jednej rzeczy na inn na mocy ich podobiestwa.

Metafora to wiersz w miniaturze Wyobrania wytwrcza i schematyzowanie, ma umiejtno wytwarzania nowych gatunkw logicznych mimo pocztkowej rnicy midzy czonami. Zrozumie znaczy wykona i odtworzy operacj wypowiedzeniow niosc innowacj semantyczn. Jzyk realizuje funkcj poetyck kadorazowo gdy kieruje wektor referencji na sam komunikat Intencjonalno oznacza akt denia do czego spenia si jedynie dziki identyfikowalnej i reidentyfikowalnej jednoci wybranego sensu kade rozumienie siebie jest zaporedniczone przez znaki symbole i teksty. Hermeneutyka wg. Ricoura- hermeneutyka jest interpretacj symboli hermeneutyka dzi to szukanie w tekcie wewntrznej dynamiki, i okrelenie zdolnoci dziea do projektowania poza siebie i tworzenie wiata-rzeczy; rozumienie- zdolno powtrzenia struktury pracy tekstu, wyjanienie- nadbudowanie rozumienia poprzez wydobycie najwaniejszych kodw. Nie istnieje jedna jedyna interpretacja. Hermeneutyka to postawa ktra chce zrozumie inn postaw Pocztkowo do interpretowania pisma witego, sens dosowny (tekst mwi to co mwi) sens przenony (odsya do innego znaczenia) 1 sens literalny 2. sens figuralny. 3 znaczenia hermeneutyki- techniczna- suya objanieniu znakw z nieba i komentowaa teksty wite. Hermeneutyka filozoficzna pytaa jak moliwe jest rozumienie. Dla Diltheya hermeneutyka nie jest kunsztem ale dziedzin teorii poznania. Hermeneutyka dla Grekw- umiejtno wykadni boskiego objawienia, wyjanienie witych tradycji, jest to te sposb wyraania myli mow. Inerpretator musi kry midzy caoci a czciami. Tradycja kartezjaska zakada e mowa stanowi przeszkod w osigniciu doskonaego czystego samoogldu, samopostrzeenia komunikowanie nie jest tylko oznajmieniem gotowych treci a wiadomo nie jest dana bezporednio Heidegger uwaany jest za twrc koncepcji zrozumienia. Czowiek musi zanurzy si w wiecie. Wprowadza termin dasein czyli tubycie jednostka egzystuje w wiecie

dyskurs apofatyczny: mona mwi o tym czym Bycie nie jest, ale nie sposb powiedzie czym jest waciwoci Bycia: jedyno, przedstawialno, osobliwo, skrywanie si. Poezja nie korzysta z mowy lecz j umoliwia. Mowa jest zdegradowan form(gadulstwem). Poezja poprzedza mow sens nie jest dany wprost lecz poprzez symbole symbole naley objani poprzez techniki egzegetyczne egzegeza jest potrzebna do ukonstytuowania si podmiotu problem hermeneutyki to przezwycienie obcoci wiat. Albo w refleksji nad samym sob albo rozmow bliskich sobie duchw. Interpretator powinien usun obco by umoliwi recepcje tekstu. Czytanie to suchanie, czytelnik wci na nowo syszy poet. Rozumienie przeszoci musi zniwelowa dystans midzy tym co przesze i tym co teraniejsze. Horyzont jest ograniczony, ale moe ulec rozszerzeniu przez kontakt z dzieami z przeszoci. Sztuka interpretacji dzieli si na dwie szkoy( odtwrcz(pierwotnego sensu) i twrcz ktra zakada sens kadej kolejnej interpretacji. Ja interpretuje bo wymaga tego moja wiedza na temat wiata. Dekonstrukcja jest wszystkim co si zdarza. Dekonstrukcja pochodzi od Derridy, dekonstrukcjonizm rozwija si w latach 70 i 80 w Ameryce. Przedstawiciele tego drugiego Spivak, Godzicha, Miller, Hartman trzy krytyki dekonstrukcji0 Nietzschego, Freuda, Heidegerra to co czy te dwie teorie to niewiara w powstrzymywanie nieskoczonego ruchu znacze, zarwno w tekcie czytanym jak w wiecie oraz zwtpienie w istnienie monadycznych totalnoci. Dekonstrukcjonizm to szkoa krytycznej lektury opartej na ujawnianiu retorycznych mechanizmw. Dekonstrukcja to akt czytania ktry pozwala przemawia temu co inne. Retoryczno mechanizm jzykowy zawieszajcy referencjalno tekstu ktra okazuje si tropem bd figur. Przykadem jest mimesis. Logocentryzm- zbir metafizycznych przewiadcze wedle ktrych istnieje okrelone rdo logosu podporzdkowujce sobie wszystkie znaczenia okrelane jako wtrne i zalene.

Difference 0 oznacza mechanizm wytworzenia znacze w systemie jzyka i w rzeczywistoci uniemoliwiajcy likwidacj ich zrnicowania. Trzy konteksty dekonstrukcji -antymetafizyczny, etyczny, literackich 1) jest to prba przemylenia zachodniej filozofii poza zasigiem metafizyki co znaczy filozofii, ktra stara si wszystko podporzdkowa ontologii, gest logocentryczny, jest staym skadnikiem mylenia. Sprzeciw wobec rozumu nie jest wic irracjonalny, Derrida prbuje wypracowa taki typ analizy, ktry nie uchybia wymogom rozumu. Mylenie wedug opozycji przeciwstawia mylenie : co nie jest sob o ile jednoczenie siebie zdradza warunek jego moliwoci jest jednoczenie warunkiem jego niemoliwoci, tosamo jest moliwa jedynie za cen wpisanej w ni innoci. . Co jest tylko sob o tyle o ile od czego innego si rni. Rnica zostaje wpisana w struktur. Gest ma sens jeli zostanie powtrzony. Powtrzenie=zrozumienie. Kontekst zaciera pierwotne znaczenie. Owo odniesienie do innoci otwiera wymiar etyczny. Aporia brak rozstrzygnicia w sporze ze wzgldu na rwnowag argumentw. W retoryce figura mowy oznaczajca wtpienie bd niezdecydowanie mwcy. W dekonstrukcji sytuacja powstaje wwczas gdy warunek moliwoci czego jest jednoczenie warunkiem jego niemoliwoci. Dekonstrukcja jest filozofi zdarzenia, opisuje to co nieprzewidywalne i nieantycypowalne, co wydarza si gdy odrzucamy kategori za pomoc zwykle narzucamy nadrzdn ram. Jej tematem jest wic to co inne i nieprzedstawialne. Inny jest nieuchwytny i nieoswajalny, z drugiej strony narzuca , oczkujc odpowiedzi. Nie mona go przyswoi ani pozostawi samemu sobie. Paradoks. Gdybym nie mg si od innych odrni nie bybym sob. Literatura ma dwa znaczenia- jest to przestrze w ktrej dochodzi do paradoksu dekonstrukcji , staje si te dogodnym narzdziem kwestionowania granic filozoficznego dyskursu. Literatura nie posiada adnej trwaej istoty, moemy przypisa jej literacko zalenie od kontekstu. Literacko nie jest przyrodzon istot wewntrzna waciwoci tekstu. Jest odniesieniem do tekstu, integrujcym jako skadnik lub warstwa intencjonalna. Literacki charakter tekstu wpisany jest po stronie przedmiotu intencjonalnego Inwencja dekonstrukcja to destrukcja. W tradycji nie ma sensu, czowieka, trwaoci. Dekonstrukcja jest inwencj, wynajdywaniem form, konwencji, pozwalajcych pojawi si czemu nowemu po raz pierwszy. Ochrona przed mierci sztuki, ktra powinna by twrczo odczytywania idiom / instytucja- to dwa bieguny kadego dowiadczenia, w tym literackiego. Idiom wskazuje zdarzeniowy charakter dziea literackiego, instytucja jego konwencjonalno.

Dekonstrukcja jest negacj, jest nihilistyczna. Dekonstukcja sprowadza do tekstu. Istnieje jaka sfera ksiek odgrodzona od caego wiata i nie ma przejcia od tekstu do rzeczywistoci. Rzeczywisto nosi znamiona tekstu, interpretacja jest konieczna i nieskoczona. Wg de Mana dekonstrukcja jest moliwoci zakwestionowania znaczenia danego tekstu za pomoc elementw pochodzcych z danego tekstu. Gwnym celem jest wykazanie nieusuwalnego napicia midzy znaczeniem przyjmowanym przez autora a znaczeniem powstaym dziki grze tropw i figur retorycznych. Miedzy konstatywnym a performatywnym uyciem jzyka. Tekst literacki posiada struktur ironiczn, gdy nie potrafi poda jego znacze doskonaej kontroli. Czytelnik de Mana powinien zanikn, Derridy podkrela wasn indywidualno. Alegoria wypowied w ktrej na dosownym znaczeniu nadbudowane jest znaczenie dodatkowe, moe by traktowana jako synonim wszelakiej wypowiedzi wieloznacznej na poziomie dosownym i przenonym. Uwarunkowanie midzy poziomami jest konwencjonalne, odwouje si do wiedzy czytelnika o kodach kulturowych i tradycji. Ironia to permanentna parabaza alegorii, Ironia komplikuje relacj midzy poziomami znacze. Utrudnia kontrol nad znaczeniami tekstu. Ideologia estetyczna, jedno z przekona dotyczyo radykalnej rozcznoci jzyka i dowiadczenia empirycznego. Nale do oddzielnych porzdkw, nie powinnimy ich utosamia. Estetyka de Mana to dziedzina midzy podmiotem a rzeczywistoci, ideologia to natomiast pomieszanie rzeczywistoci ze zjawiskowoci. Literacko natomiast rozumie si przez efekt jzykowy, ktry separuje dan wypowied od rzeczywistoci. Tekst mwi nam li tylko o swoim jzyku. Zaoenia dekonstrukcji idiomatyczno- nie istnieje ahistoryczna esencja literatury. Tekst jest wic zarazem osobliwy, jednostkowy, idiomatyczny i naley do skonwencjonalizowanej instytucji literatury instytucjonalno- nie istnieje finalny kontekst tekstu, interpretacja zostaje zawsze niedokoczona. Radykalny konstektualizm, afirmacja, inwencja. Kada lektura jest nieprzewidywalnym dowiadczeniem jednostki. Czytanie jest afirmatywne, albowiem mwi tak czytanemu tekstowi.

Inwencja polega na wynajdowaniu nowych sposobw mwienia o wiecie, ktre umoliwiaj pojawienie si czego niespodziewanego, innego ni do tej pory. Nowy tekst rozregulowuje instytucj literatury. De Man uwaa e kady tekst ktry oznacza swj wasny tryb retoryczny prekonfiguruje wasne niedoczytanie jako odpowiednik swej retorycznej natury. , Zanika wic rnica midzy filozofi a literatur. Za twrc ekfrazy uwaa si Filostrata Starszego. Pierwotnie byy to utwory recytatorskie, majce za zadanie ukaza suchaczom to czego nie ma- przywoa nieobecny obraz dzi ekfraza jest definiowana jako utwr poetycki, bdcy opisem dziea malarskiego, rzeby, lub budowli. Ekfraza staje si wyznacznikiem tematycznym. Odmian jest hypotypoza czyli nie odnoszca si do konkretnego dziea sztuki, jest porednikiem przywoywania jakiego obrazu. Bildgedicht to rodzaj wariacji na temat wybranego obrazu. Ekfraza jest opisem biernym, to niemieckie to swobodna wariacja. Typologia Wysouch- cztery funkcje nawiza do tekstw sztuki:polemiczna interpretacja, pierwowzoru malarskiego, wirtuozowski popis, pretekstowe nawizanie, dysputa o sztuce. Rezygnacja z ekfrazy wynika z przyjcia dialogowoci jako kryterium rozstrzygajcego o intertekstualnym charakterze literatury. Ekfraza to utwr bdcy dokadnym ozdobnym opisem lub zawierajc elementy opisu interpretacj dziea sztuki malarskiej, ktre to dzieo moe istnie lub nie modelowy przykad ekfrazy byby taki w ktrym opis jest tyle dokadny, e po usuniciu nawizania metatekstowego czytelnik kompetentny wie jaki obraz jest opisywany. Chwyty ekfrazy- narratywizacja,czyli jednoczesna intertekstualizacja oraz jej uniewanienie. Jej cech jest opowiadanie przed i po akcji. Apostrofa czyli inny chwyt porzuca pole opisu dla kontaktu z czytelnikiem otwiera przestrze metaopisow, oddala si od przedmiotu. Gwn cech ekfrazy byoby nawizanie do dziea sztuki i pooenia szczeglnego nacisku na werbalizacj jego wygldu. Trzy typy nawiza do malarstwa: do dziea konkretnego, do stylu(jednego artysty, prdu,), nawizanie do dziea fikcyjnego, nie pozwala na wskazanie elementw przedstawienia. Ekfraza jest intertekstualna poniewa nawizujc do obrazu wchodzi w relacj z nim. Mimesis jzykowe i malarskie jest nieprzekadalne,oba style uywaj innych kodw.

Gatunek stanowi najbliszy kontekst utworu a zatem jest niezbdny w interpretacji dziea literackiego. Dziki konfrontacji z konwencj identyfikujemy pola wsplne, a take odejcia i autorskie innowacje. Gatunek jest znakiem historycznoci, sytuuje. Dzisiejsza literatura nie poddaje si rygorom. Pojawiaj si twory sowno muzyczne i sowno obrazkowe. Lingwistyka kognitywna zakada istnienie kategorii naturalnej, prototypu. Kategoryzacja przedstawiona jest jako proces subiektywny zakorzeniony w dowiadczeniu zmysowym. Prototyp jest mentaln reprezentacj tekstu. Moja prywatna wiadomo gatunkowa. To ja narzucam ich prototypowo i odlego od prototypw. Kognitywistom chodzi o uchwycenie indywidualnej wiadomoci mwicego. Wedug Bachtina kada wypowied jest rodzajem dziaania i wanie rnice si miedzy sob wypowiedzi stanowi podstaw gatunkw mowy, ktre maj charakter neutralny. Mwimy wic okrelonymi gatunkami mowy. 3 wykadniki gatunkowe Bachtina- zawarto tematyczna, styl, budowa kompozycyjna. Prymarne gatunki mowy- akty illokucyjne Gramatyka kognitywna wyrnia 3 kategorie aktw mowy a) konstytutywne 1) ekspresywne, dzikowa, chwali pozdrawia 1)deklaratywne nazywa, polubi, ogasza b) informatywne twierdzi, wyraa, pyta c) obligatywne 1)dyrektywne- prosi, kaza, proponowa 2)komisyjne obiecywa, proponowa strefy poredniczce- akty illokucyjne rozwijaj si w cigi wypowiedzi strefa dyskursw jest dodatkowym ogniwem midzy aktami illokucyjnymi a sfer wypowiedzi. Sfera multimedialna- akt mowy-> dyskurs-> strefa literacka Monomedialne i polimedialne gatunki. Te pierwsze korzystaj z jednego przekanika to drugie z rnych. W miejsce klasycznego dramatu wchodz suchowiska oraz scenariusze filmowe Wg Steigera istot liryki jest rozpamitywanie, epiki przedstawianie, dramatu napicie. Te postawy determinuj przeycie czasu(teraniejszo w liryce, przeszo w epice, przyszo w dramacie)

Nie da si wywie wszystkich gatunkw z aktw mowy z dwch wzgldw- gatunek wymaga uwzgldnienia historycznych i kulturowych determinantw. Poza tym jest on bezradny wobec zjawisk multimedialnych. Interpretacja wg Kumy- dziaanie zdajce do uchwycenia sensu dziea, dziaanie ktre wymaga wysiku intelektualnego. Interpretacja mwi o relacjach midzy dzieami a take midzy elementami samego dziea. Interpretacja wymaga wczenia pierwiastka podmiotowego dynamizujcego cao. Teoria Rastiera- lektura deskryptywna oraz produktywna. Pierwsza prowadzi do interpretacji wewntrznej, druga do zewntrznej, niepewnej. Interpretator chce mie korzy, a nie odkry prawd. Culler- jedyn dyscyplin literaturoznawstwa moe by poetyka. Interpretatorzy walczc z dzieem chc podnie swj presti. Interpretacja staje si parabol czytania jako dowodu niemoliwoci. W miejsce interpretacji dekonstrukcjonici proponuj czytanie literalne, dotyczce tylko fragmentu Opozycja interpretacja- lektura pojawia si w latach 60 Todorov- projekcja, czyli badanie genezy dziea, komentarz rwnoznaczny z eksplikacj tekstu, poetyk, lektur interpretacj i opis. W peni zasadne wydaj mu si tylko poetyka i lektura. Projekcja redukuje i zinstrumentalizuje tekst, lektura szanuje autonomie i jednostkowo. Komentarz atomizuje dzieo, lektura je systematyzuje, interpretacja , pod powierzchni tekstu traktowan jako pozr szuka tekstu prawdziwego, lektura widzi tekst jako wielo nie zhierarchizowan. Opis jest analiz filozoficzn, statyczn, lektura jest dynamiczna, uznaje nastpstwo czasowe. Elementem konstytutywnym lektury jest nakadanie i figuracja, wystpuj one w obrbie pojedynczego tekstu oraz midzy nimi. W jakim stopniu lektura jest zaprogramowana przez interpretatora. Jauss i paradygmaty: estetyczno- formalistyczny, klasyczno-humanistyczny, historycznopozytywistyczny. W czwartym paradygmacie umieci czytelnika i czytanie. Warunki fortunnoci interpretacji :kompletno, poprawno, wszechstronno, zwarto, rozrnienie. Interpretacja bya uznawana za wyraz liberalnego humanizmu. Teza o bdnej intencjonalnoci odcinaa si od genezy, historii systemu. Teza o bdzie efektywnoci od lektury czytelniczej. Krytycy s porednikami midzy dzieem a czytelnikiem. Poezja jest pastwem demokratycznym, proza naukowa etyczna,- pastwem totalitarnym. Zadaniem krytyka poezji jest ukaza tekstur wolnoci za pomoc empirii. Interpretacja Sawiskiego: wyprawa po skarb, polowanie, wojna. Jest to walka midzy jzykiem teorii i jzykiem badanego tekstu.

Lektura staje si anarchi. Wszystko jest zawarte w tekcie wiec po co wychodzi poza. U rde wszelkiej dziaalnoci twrczej jest szalestwo, rozszczepia si ono na dwie skonnoci; paranoiczn i schizofreniczn. Ta pierwsza uznaje interpretacj, sens porzdek i wiedzie do totalitaryzmu. Ta druga jest sfer wolnoci , ucieka od caoci, struktury i sensu. Symbolem pierwszej jest drzewo, drugiej kcze. Czytelnik jest poza gr, interpretatorem jest ten kto ma odbiorcw interpretacji. Czytanie jest dowiadczeniem prywatnym, interpretacja zamachem na prywatno. Dwuznaczno fotografowania ocala rzeczywisto przed subiektywnym i nieprzekraczalnym dowiadczeniem, jednoczenie unicestwia realno, zdjcia zastpuje bezporedni kontakt ze wiatem. Bohater wspczesnej prozy stara si zachowa wasny punkt widzenia Zdjcie jest ziemi niczyj, wiernie odbija rzeczywisto, ale kada prba okrelenia sensu moe zosta zakwestionowana, poddana w wtpliwo. Zdjcie wyrywa z naturalnego kontekstu. Percepcja fotografii rozpoczyna si od identyfikacji tego co przedstawione, od rzeczywistoci z jak obcujemy. W nastpnym kroku analizujemy relacje czce elementy. Fotografia moe wywoa gwatowne poruszenie emocji, moe dotyka, przeszywa uczuciow wiadomo. Nie wynika on z analizy, jest niezaleny od intencji. Punctum zdjcia jest miejsce w ktrym celuje ono we mnie, Zwykle przeywanie zdjcia jest lektur jednolit. Interpretacja polega na dobraniu kodu, ktry wyjani cae zdjcie. Bohater nie dostrzega niczego, co naruszyoby jedno kompozycji. Zdjcie wpisuje si w kod kroniki rodzinnej, kroniki towarzyskiej, erotyki z pornografi, historii sztuki , czasem te kod polityczno-spoeczny. Fotografia moe pojawi si jako element meblujcy wiat, wytwarza efekt prawdopodobiestwa, kreuje w czytelniku iluzj e opisywana przestrze jest podobna do tej ktr zna z wasnego dowiadczenia. Jeli zdjcie nie czy si bezporednio z bohaterem, wwczas jego funkcja polega na poszerzaniu. wiat zostaje wzbogacony. Zdjcie moe odbija znane realia, powstaje zudzenie symultanicznoci. Moe przenosi w inn przestrze i minone sytuacje, wtedy powstaje zudzenie symultanicznoci przestrzennej. Moe by zudzeniem symultanicznoci czasowej, gdy pokazuje to samo miejsce znane wczeniej.

Si punctum jest sia ekspansji czyli zdolno wydobywania z pamici obrazw, zwizanych z danym szczeglem. Czas to te punctumm tematem jest to co byo Ogldanie zdjcia powoduj bezradno. Fotografia moe by portretem trumiennym poezja konkretna miaa specyficzny stosunek do sowa, sowo byo obrazem albo przedmiotem. Wydobywano z niego graficzn form zapisu i sprowadzao do rangi przedmiotu w staroytnoci jedno sowo jednoczyo sztuk, muzyk i rzemioso. Teatr czy sztuki pniej opera, misteria, obrzdy kultowe sztuka jest przestrzenna, poezja czasowa. Formalici szukaj w autotelicznoci sowa, ktre kieruje uwag na siebie i ktrego walory dwikowe mog si uaktywni nawet kosztem znaczeniami praanie w nadmiarze uporzdkowania, przekraczajcym wymogi komunikacji jzykowej. Jakobsen wyznacza ten ad ponad potrzeb jako funkcj poetyck. Wedug Ingardena swoisto wynika ze statusu jzykowego dziea. Literatura posuguje si niby sdami, poniewa zdania dziea literackiego nie maj wartoci loicznej, nie s prawdziwe ani faszywe. Fikcja literacka. Warstwowa budowa dziea umoliwia operacje foniczne, semantyczne, walory obrazowe wyznaczniki literackoci:funkcja poetycka, fikcja literacka, obrazowo. Obrazowo moe by porednia(operacje jzykowe) albo bezporednia( malarska) dzisiejsza literatura ucieka od fikcji, std rozwj dokumentalnych reportay, dziennikw, pamitnikw. Futuryci obalali funkcj jzykow 3 typy kultury: werbalna, audiowizualna, multimedialna. Audiowizualno jest oparta na wzorach jzyka mwionego, gdzie na pierwszy plan wysun si ruchomy obraz i dwik, odwoujce si bezporednio do zmysw widza. Zmienia si take percepcja, odbiorca musi nie tylko rozumie sowa, ale czyta obraz. Musi mie kompetencje komunikacyjne dua rola kolau, niszczy on spjno tekstu mimetyzm formalny- naladowanie gatunkw uytkowych

dyskursy nieliterackie przybieraj form literack i s traktowane jako literatura kategoria rodzaju decydowaa o przedstawieniach ikonograficznych. Przekad powinien by staym przedmiotem bada. Rodzaje przekadu midzy semiotycznego a) wewntrzjzykowy- na inne znaki tego samego jzyka b) zewntrzjzykowy- z jednego jzyka na inny c)przekad znakw na pozajzykowy system symboli- transmutacja. Typologia Reiss- typy tekstw: informatywne, ekspresywne, operacyjne, zakodowane s one w 3 rnych paszczyznach, treci, formy i organizacji perswazyjnej. Zauwaya w tekstach pisanych wewntrzn multimedialno , istnienie hybryd. Przekad jest traktowany jako problem kulturowy. Orodkiem zainteresowanie jest tekst docelowy i jego funkcjonowanie w otoczeniu. Kultura to natomiast zjawisko zoone z wielu systemw(literatury wysokiej, popularnej.) u natury heterogenicznej, w ktrym nastpuje ruch i przesunicia. Trzy orientacje translatologii, lingwistczna, literaturoznawcza, antropologiczna, trjkt semiotyczny kadzie nacisk na znak i znaczenie, a wic na opercje znaczeniotwrcze i rol konotacji, natomiast relacj znak-denotat traktuje jako mao istotn materia znaku jest usunita na dalszy plan i nie ogrywa roli najwaniejszej. Znakiem literackim moe by wszystko co jest w utworze szczeglnie nacechowane semantycznie, metafora, kategoria morfologiczna, sytuacja fabularna. Znak drugiego stopnia powstaje w wyniku indywidualnego uksztatowania tekstu. Znak powstaje w procesie konotacji. Jego znaczenie musi by relacyjne ekwiwalencje Kollera midzy przekadem a oryginaem- ekwiwalencja denotatywna, ekwiwalencja konotatywna, ekwiwalencja pragmatyczna i ekwiwalencja formalno-estetyczna. 1)identyfikowalne elementy wiata przedstawionego, 4)odtwarzanie warstwy estetycznej 2) nawizania 3) relacje i stosunek mwicego do przedmiotu i odbiorcy reguy przekadu intersemiotycznego wg Balcerzana. 1)amplifikacja(rozszerzenie) 2)redukcja(pominicie) 3)immutacja(przestawienie) 4)substytucja(podstawienie, wymiana) prezentacja dy do uobecnienia przedmiotu, reprezentacja uobecnienie osabia.

3 fazy kognitywizmu charakterystyczne dla ujzykowienia ikonicznoci- 1 percepcja znakw 2) konceptualizacja danych, 3 symbolizacja czyli przedstawienie danych za pomoc komunikacji jzykowej. Faza pierwsza zaley od wyksztacenia, poczucia estetyki Faza druga to przekad znakw, faza trzecia skada si z aktywnoci podmiotu i rekonstrukcji przez niego danych za pomoc komunikacji jzykowej zamiast opisu intertekstualno stale si dominant strukturaln utworw. Ekfraza- opis, prezentacja,uobecnienie, naladowanie, mimesis przekad intersemiotyczny- nawizania, reprezentacja, uoglnienie, przekad, poetyka niemimetyczna, transformacja przedmiotu, normy etyczne wiecej moliwoci daje przekad, jest bardziej uniwersalny. Literatura jest dla Lessinga sztuk temporaln, linearn i rozwijajc w czasie malarstwo jest natomiast przestrzenne wg Hollandera czas zawiera si w przestrzeni. Interpretacja to perspektywa ktra si nie koczy, obrazy jednoznacznie odwoujce si do tekstw to te ktre temat wywodza z literatury. Ars memorativa, doktryna modi, emblematyka, malarstwo historyczne, iluminacje, obrazy zgodnie z funkcj: memoria, obrazy narracyjne, wizja grafika oddalia si od tekstw i norm, jest najbliej literatury, miaa literackie przesanki i nastpstwa. Alegoria to system wieli znakw ktre potwierdzaj si wzajemnie, bd neutralizuj w sposb taki, e wieloznaczno ulega redukcji. Dekonstrukcja- Derrida, de Man, Hartman, Weber, Spivak rda dekonstrukcji Nietzsche- krytyka jzyka pojciowego maskujcego retoryczn natur, Freud- krytyka substancjalnego i jednorodnego podmiotu, Heidegger- krytyka metafizyki retoryczno to mechanizm zawieszajcy referencyjno tekstu, ktry przestaje by oczywisty- staje si tropem, figur, kreacj, mimesis nie okrela naladowania rzeczywistoci przez dzieo sztuki, ale jest figur jzyka nalec do kanonu retorycznego.

Dekonstrukcj i dekonstrukcjonizm czy niewiara w powstrzymanie nieskoczonego ruchu znacze, zarwno w tekcie czytanym jak i w wiecie oraz zwtpienie w istnienie monadycznych totalnoci. Dekonstrukcjonizm(metoda) to szkoa krytycznej lektury opartej na ujawnieniu retorycznych mechanizmw jzyka uniewaniajcy spjne znacznie tekstu. Dekonstrukcja(filozofia) akt czytania pozwalajcy przemawia temu co inne konteksty antymetafizyczne- prba przemylenia zachodniej filozofii w oderwaniu od metafizyki logocentryzm- zbir metafizycznych przewiadcze dla ktrych istnieje obecne rdo sensu logos, jemu podporzdkowane s inne sensy i znaczenia. Difeference- mechanizm wytwarzania znacze w systemie jzyka i rzeczywistoci, ktry umoliwia likwidacj ich zrnicowania. Dostrzegana jest tu koncepcja de Saussera o nieistnieniu elementw cakowicie pozytywnych. Aporia- brak rozstrzygnicia w sporze ze wzgldu na rwnowano argumentw. Warunek niemoliwoci jest jednoczenie warunkiem moliwoci. Quasi-transcendentalia- co jest o tyle sob o ile jednoczenie siebie zdradza warunek moliwoci i niemoliwoci kontekst etyczny- potrzeba okrelenia wasnej tosamoci i okrelenia wobec innego. Problematyzowanie innoci i jej dwuznacznego charakteru. Tematem dekonstrukcji jest to co inne i nieprzestawialne. Inno jest warunkiem tosamoci (nie byoby mnie gdybym by taki sam jak inni, ale i jej zaprzeczeniem- powoujc si na innych trac autonomie. Kontekst literacki- to przestrze tematyzacji paradoksu dekonstrukcji, kade dzieo jest bowiem wyjtkowe i jednostkowe, ale i wpisane w ramy instytucjonalne dekonstrukcja=destrukcja dekonstrukcja wymaga nowej formy dla nowych myli- inwencji, otwiera czowieka na nowe niepowtarzalne zdarzenie. Dekonstrukcyjna inwencja to wynajdowanie przyszoci dla tradycji, chroni dziedzictwo przed naturaln mierci. Idiom- wskazuje na charakte jednostkowy instytucja- wskazuje na konwencjonalno negacja/afirmacja- dzieo nie moe by cakowicie idiomatyczne ani instytucjonalne efektem niszczenia jest poznawczy nihilizm, poczucie braku prawdy obiektywnej i wszechwadzy interpretatora.

Hermeneutyczno0 nie ma nic poza tekstem. Nie istnieje zdanie, sowo, ktre mona umieci poza kontekstem, pozostawiajc mu ten sam sens. Inskrypcja- wpisanie znaczenia w nieskoczony acuch znakw, kontekst, system nie do opanowania. Alegoria- wypowied z naddanym znaczeniem dodatkowym, synonim wieloznacznej wypowiedzi, odczytanie wymaga odwoania do tradycyjnych kodw, bo zwizek midzy tymi dwoma poziomami jest konwencjonalny. Misreading- niedoczytanie, termin Blooma odnonie rewizjonistycznej lektury przez nowego poet poety wczeniejszego ironia(wg Schegla)- permanentna parabaza alegorii. Ironia przeamuje zwizek konwencjonalnego znaczaenia. Dekonstrukcjonizm(Millera) niektre pary przeciwiestw nie maj racji bytu, bo rzdz si tekstualn logik. Nowa Krytyka(brooks) nacisk na retoryczn struktur tekstum interpretacja oparta na samym tekcie. De Man- dekonstrukcja to moliwo zakwestionowania znaczenia tekstu za pomoc elementw pochodzcych z tego tekstu. Materialno jzyka- jzyk skada si z przypadkowych dwikw i liter, oraz warstw tropw i figur. Proces jest arbitralny i mechaniczny ideologia estetyczna- sia zudzenia w ktre wpadamy dowiadczajc rnych porzdkw wiata. Czytelnik u Derridy- powinien podkrela wasn indywidualno wobec czytanego tekstu. Czytelnik u de Mana- powinien nicowa tekst studium- lektura bezpieczna punctum- gwatowne poruszenie historia semiotyki zacza si w staroytnoci syllepsa jest tropem polegajcym na rozumieniu tego samego wyraenia na dwa oddzielne sposoby, z ktrych jedno jest znaczeniem dosownym, drugie przenonym. Ja sylleptyczne to ja prawdziwe i ja zmylone. Tekstologia termin okrelajcy zintegrowane badania nad tekstem literaturoznawcze, antropologiczno-kulturowe, oglnosemiotyczne, socjologiczne i lingwistyczne. Znaczenia sowa silva: 2) las prymat zasady rnorodnoci;

3) budulec, ywio czsto wtrny charakter tworzywa, przypadkowo, nieuporzdkowanie; 4) wielki zapas tendencja do eksponowania paradygmatycznego aspektu wypowiedzi.