Warszawa, 7 czerwca 2011 r.

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrw DSPA-140-55(4)/11 Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszaku Przekazuj przyjte komisyjnego projektu ustawy przez Rad Ministrw stanowisko wobec

- o zmianie ustawy Kodeks spek handlowych oraz innych ustaw (druk nr 4085).
Jednoczenie informuj, e Rada Ministrw upowania Ministra Sprawiedliwoci do reprezentowania Rzdu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych. Z powaaniem

(-) Donald Tusk

Stanowisko Rzdu do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks spek handlowych oraz innych ustaw (druk nr 4085)

Projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks spek handlowych oraz innych ustaw dotyczy: - art. 585 ustawy z dnia 15 wrzenia 2000 r. - Kodeks spek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z pn. zm.), - art. 130 ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesw gospodarczych i spce europejskiej (Dz. U. Nr 62, poz. 551), - art. 224 i 224a ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o dziaalnoci ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66), - art. 267a ustawy z dnia 16 wrzenia 1982 r. - Prawo spdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848) oraz - art. 107 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o spdzielni europejskiej (Dz. U. Nr 149, poz. 1077).

Zasadnicza cz doczonego do projektu uzasadnienia koncentruje si na wykazaniu potrzeby nowelizacji art. 585 ksh w ramach zakresu podmiotowego opisanego w tym przepisie czynu zabronionego, znamion strony przedmiotowej oraz sankcji. Niezalenie od oceny merytorycznej przedstawionej w tym zakresie argumentacji naley podkreli, e cz zmian omawianych szczegowo w uzasadnieniu zostaa ju wprowadzona do Kodeksu spek handlowych artykuem 26 pkt 3 ustawy z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier dla obywateli i przedsibiorcw. Ustawa w zakresie wskazanej zmiany wejdzie w ycie z dniem 1 lipca 2011 r., w zwizku z tym zarwno projekt, jak i uzasadnienie wymagaj uaktualnienia. Ponadto przywoana ustawa z dnia 25 marca 2011 r. dokonaa zasadniczej zmiany treci art. 585 ksh w zakresie trybu cigania, ktry wraz z wejciem w ycie ustawy nada przestpstwu dziaania na szkod spki charakter przestpstwa prywatno-skargowego. To rozwizanie naley uzna za cakowicie nieuzasadnione. Tryb 1

cigania prywatno-skargowy jest przewidziany w Kodeksie karnym dla przestpstw, w ktrych z reguy dochodzi do naruszenia dbr o charakterze cile osobistym, takich jak przestpstwo zniesawienia lub zniewaenia. S to te z reguy zdarzenia oceniane jako stosunkowo lejsze przestpstwa, nie cechujce si wielkim adunkiem spoecznej szkodliwoci. Zatem jest zrozumiae, e w takich sprawach decyzj o ewentualnym ciganiu ustawodawca pozostawia pokrzywdzonemu. Zupenie inaczej przedstawia si przestpstwo dziaania na szkod spki, kiedy moe dochodzi do naruszenia lub naraenia dbr o charakterze majtkowym. Dlatego te propozycj zawart w art. 1 projektu ustawy, polegajc na umieszczeniu projektowanego typu czynu z art. 585 ksh w katalogu przestpstw ciganych na wniosek, naley uzna za waciw, szczeglnie gdy wemie si pod uwag charakter dziaalnoci gospodarczej, w ktrej podejmowanie dziaa ryzykownych, a wic i takich, ktre naraaj podmiot na szkod, moe by gospodarczo uzasadnione i usprawiedliwiane kontratypem ryzyka gospodarczego. Co wicej, w sytuacji braku kontratypu dziaanie takie mogoby by w peni akceptowane przez wsplnikw. Wtpliwoci budzi jednak proponowany krg podmiotw, ktrym projektodawca przyznaje legitymacj do wystpienia z wnioskiem o ciganie (spka, wsplnik oraz niezaspokojony wierzyciel). Proponowane rozwizanie stanowi istotne novum wrd dotychczas stosowanych zasad ustalania krgu osb uprawnionych do zainicjowania postpowania karnego. Co do zasady w postpowaniu karnym podmiotem uprawnionym do zoenia wniosku o ciganie jest sam pokrzywdzony lub osoba uwaana za pokrzywdzonego na podstawie art. 49 2 kpk (np. zakad ubezpieczeniowy, ktry pokry szkod wyrzdzon przestpstwem). Wyjtkowo za uprawnienie takie posiada inny podmiot (np. dowdca jednostki w przypadku niektrych przestpstw z czci wojskowej Kodeksu karnego), ktrego dobro nie zostao bezporednio naruszone, ani bezporednio zagroone przez przestpstwo. Projektodawca zrywa zatem z pewn zasad, w ktrej inicjatywa w zakresie cigania jest przyznawana osobie, ktra bezporednio poniosa szkod w wyniku przestpstwa. O ile mona zrozumie intencje wprowadzenia do krgu osb uprawnionych do zoenia wniosku o ciganie wsplnika spki, w kontekcie ustalonego przedmiotu ochrony przestpstwa z art. 585 ksh, o tyle racje przemawiajce za umieszczeniem w tym krgu niezaspokojonego wierzyciela wydaj si niewystarczajce. Wedug projektodawcy bowiem wierzyciel widzc bierno spki (jak rwnie organw jej wadzy, czy samych wsplnikw) wobec zachowa naraajcych 2

na niebezpieczestwo wyrzdzenia szkody moe - w obronie swych interesw majtkowych, powizanych ze wzgldu na istniejc wierzytelno z interesami spki, zoy wniosek o ciganie sprawcw tyche zachowa. Rozwizanie to prowadzi do daleko idcych konsekwencji, do ktrych bdzie nalee moliwo nie tylko staego recenzowania dziaalnoci spki przez jej kontrahentw, ale praktycznie nieuchronna ingerencja prawnokarna w przypadku oceny dziaa wadz spki przez wierzyciela, najczciej w kontekcie niespenienia przez spk wymaganego wiadczenia. Wydaje si zatem, e w wyniku proponowanych zmian dojdzie do zachwiania relacji midzy okrelonym przedmiotem ochrony przestpstwa z art. 585 ksh, ktrym jest przede wszystkim prawnie chroniony interes spki handlowej, a instrumentami pozwalajcymi na ochron tego dobra, ktre uzyska podmiot bezporednio niezainteresowany, czyli niezaspokojony wierzyciel. A przecie w obowizujcym stanie prawnym wierzyciele posiadaj dostateczny katalog rodkw nie tylko z zakresu prawa upadociowego, ale rwnie rodkw prawnokarnych, ktre pozwalaj na ingerencj organw cigania i wymiaru sprawiedliwoci w przypadku dziaa podjtych na ich szkod, take przez nieuczciwych kontrahentw. Ustawodawca przewidzia bowiem konieczno reakcji prawnokarnej w przypadku udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela (art. 300 kk), pokrzywdzenia wierzyciela (art. 301 kk), zaspokojenia wybranych wierzycieli (art. 302 1 kk), korupcji w postpowaniu egzekucyjnym (art. 302 2 kk). Naley rwnie wskaza, e przy przyjciu proponowanego rozwizania, pozycja niezaspokojonego wierzyciela w zakresie przyznanych mu rodkw prawnokarnych ochrony bdzie bez porwnania silniejsza ni pozycja np. akcjonariusza spki akcyjnej, ktry w przypadku biernoci dziaa wadz spki nie bdzie dysponowa moliwoci reakcji prawnokarnej, mimo bezporedniego zainteresowania utrzymaniem spki w dobrej kondycji finansowej. Naley take zwrci uwag, e ustawodawca w dotychczasowych rozwizaniach w zakresie przestpstw przeciwko obrotowi gospodarczemu stosowa inne kryterium zrnicowania w zakresie trybu cigania. Kryterium tym jest ochrona interesw Skarbu Pastwa i tak w przypadku przestpstw takich, jak udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela (art. 300 kk) bd utrudnianie lub uniemoliwienie przetargu publicznego (art. 305 kk), co do zasady postpowanie karne inicjuje wniosek pokrzywdzonego. Natomiast w przypadku, gdy pokrzywdzonym jest Skarb Pastwa, postpowanie toczy si z urzdu. Wydaje si zatem, e rwnie w przypadku projektowanego przepisu art. 585 ksh projektodawca powinien wprowadzi typ przestpstwa bd 3

bezwzgldnie wnioskowego, ograniczajc legitymacj do zoenia wniosku o ciganie wycznie do pokrzywdzonej spki, bd zastosowa to samo kryterium co wynikajce z systematyki Kodeksu karnego. Dokonujc analizy projektowanej regulacji warto podkreli, e cel projektodawcy moe zosta osignity przez wprowadzenie odrbnego typu czynu do Kodeksu karnego i uchylenie art. 585 ksh oraz pozostaych przepisw karnych, ktrych nowelizacj przewiduje projekt. Projektodawca bowiem zaproponowa tak konstrukcj przepisu art. 585 ksh, ktrej odpowiednikiem w zakresie skutku jest obowizujcy art. 296 kk. Przepis ten penalizuje wyrzdzenie znacznej szkody majtkowej jako skutku zachowa polegajcych na naduyciu zaufania ze strony osoby, zobowizanej do zajmowania si sprawami majtkowymi lub dziaalnoci gospodarcz osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemajcej osobowoci prawnej. Skoro projektowany przepis art. 585 ksh penalizuje zachowania na przedpolu skutku w postaci wyrzdzenia znacznej szkody majtkowej, za przepis art. 296 kk kryminalizuje wyrzdzenie znacznej szkody majtkowej w tych samych warunkach, naturaln konsekwencj powinno by wprowadzenie tego typu czynu do rozwiza Kodeksu karnego, w ktrym s ju znane konstrukcje odpowiedzialnoci z tytuu naraenia jakiego dobra na bezporednie niebezpieczestwo oraz skutku w postaci zniszczenia tego samego dobra. Tego rodzaju rozwizanie byoby przede wszystkim bardziej czytelne z punktu widzenia odbiorcw normy, dla ktrych niezrozumiae moe by umieszczenie typu czynu z naraenia dobra i typu przestpstwa znamiennego skutkiem w dwch odrbnych aktach prawnych, z ktrych to jednak zdecydowanie Kodeks karny jest t regulacj, ktra winna normowa odpowiedzialno karn obywateli. Reasumujc, proponuje si: 1) uchylenie art. 585 ksh, art. 130 ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesw gospodarczych i spce europejskiej, art. 224 i 224a ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o dziaalnoci ubezpieczeniowej, art. 267a ustawy z dnia 16 wrzenia 1982 r. Prawo spdzielcze oraz art. 107 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o spdzielni europejskiej; 2) wprowadzenie do art. 296 kk zmiany: a) po 1 dodaje si 1a w brzmieniu: 1a. Jeeli sprawca, o ktrym mowa w 1, przez naduycie udzielonych mu 4

uprawnie lub niedopenienie cicego na nim obowizku, sprowadza bezporednie niebezpieczestwo wyrzdzenia znacznej szkody majtkowej, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3. , b) 2 otrzymuje brzmienie: 2. Jeeli sprawca przestpstwa okrelonego w 1 lub 1a dziaa w celu osignicia korzyci majtkowej, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8., c) po 4 dodaje si 4 a w brzmieniu: 4a. Jeeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Pastwa, ciganie przestpstwa okrelonego w 1-4 nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.. Gdyby jednak propozycja dokonania odpowiedniej zmiany w Kodeksie karnym nie zyskaa aprobaty, ewentualna zmiana dokonywana w obrbie Kodeksu spek handlowych powinna uwzgldnia nowelizacj art. 585 ksh wprowadzon ustaw z dnia 23 marca 2011 r. o ograniczaniu barier dla obywateli i przedsibiorcw.