WYDZIA BUDOWNICTWA

Rodzaj studiw:
stacjonarne I st.
Nazwa przedmiotu (kursu):
MATEMATKA 1 (Mathematics 1)
Nr w planie studiw:
8
Typ przedmiotu:
obowizkowy
Nazwisko wykadowcy:
Dr Jzef Szymczak
Jzyk wykadowy:
polski
Rok/semestr stud:
I / 1
Rodzaj zaj liczba godzin/tydzie:
W 3E, C 2
Liczba pkt. ECTS:
7
Charakterystyka przedmiotu:
1. Elementy logiki i teorii zbiorw.
2. Ciao liczb zespolonych: dziaania na liczbach zespolonych, rne postacie liczby
zespolonej, pierwiastki wielomianw.
3. Macierze i wyznaczniki: algebra macierzy, wyznacznik macierzy i jego wasnoci,
macierz osobliwa, macierz odwrotna, rzd macierzy.
4. Ukady rwna liniowych, wzory Cramera, metoda eliminacji Gaussa. Wartoci i
wektory wasne macierzy symetrycznej.
5. Algebra wektorw.
6. Elementy geometrii analitycznej: prosta i inne krzywe na paszczynie, opis
parametryczny krzywej, prosta i paszczyzna w przestrzeni R
3
, niektre powierzchnie.
7. Funkcje jednej zmiennej podstawowe wasnoci, przegld funkcji elementarnych.
8. Cigi liczbowe i ich granice.
9. Granica funkcji, pojcie cigoci funkcji.
10. Pochodna funkcji jednej zmiennej i jej zastosowania, tw. Taylora, monotoniczno i
ekstrema, badanie przebiegu zmiennoci funkcji.
Tematyka wicze pokrywa si z tematyk wykadw.
2 g.
4 g.
5 g.
6 g.
4 g.
6 g.
4 g.
3 g.
3 g.
8 g.
Cel nauczania przedmiotu:
Zapoznanie studentw z podstawowymi pojciami algebraicznymi i analitycznymi, ze
zwrceniem uwagi na ich zastosowanie w zagadnieniach technicznych. Ksztacenie
umiejtnoci posugiwania si poznanym aparatem matematycznym jako niezbdnym do
studiowania przedmiotw zawodowych.
Wymagania wstpne:
Wiadomoci z matematyki w zakresie szkoy redniej
Metody oceny pracy studenta:
a) wiczenia: zaliczenie na podstawie 3 sprawdzianw i aktywnoci na zajciach.
b) Wykad: egzamin pisemny (po zaliczeniu wicze).
Zalecana literatura przedmiotu:
[1] Jurlewicz T., Skoczylas Z.: Algebra liniowa 1, 2. Definicje, twierdzenia, wzory. Skrypty
Politechniki Wrocawskiej, OW GiS, Wrocaw 2005.
[2] Jurlewicz T., Skoczylas Z.: Algebra liniowa 1, 2. Przykady i zadania. Skrypty Politechniki
Wrocawskiej, OW GiS, Wrocaw 2005.
[3] Leitner R.: Zarys matematyki wyszej dla studentw, WNT Warszawa 1995.
[4] Gewert M, Skoczylas Z.: Analiza Matematyczna 1, Definicje twierdzenia wzory, OW GiS,
Wrocaw 2005
[5] Gewert M, Skoczylas Z.: Analiza Matematyczna 1, Przykady i zadania, OW GiS, Wrocaw
2005.
[6] Krysicki W., Wodarski L.: Analiza matematyczna w zadaniach, Tom 1, PWN, W-wa 1998-
2001.
Budownictwo, matematyka 1
1 lista zada Elementy logiki i algebry zbiorw.
Zad. 1. Sprawd metod zero-jedynkow prawa rachunku zda podane na wykadzie. Czy
prawami rachunku zda s wyraenia:
(a) p p , (b) (p q) q , (c) (p q r) [p (q r)] ,
(d) p ( p q), (e) p (p q) , (f) (p q) (q p) ,
(g) (p p), (h) (p q) (p q), (i) (p q) [(p q) q] ?
Zad. 2. Zdefiniuj alternatyw za pomoc koniunkcji i negacji, a take koniunkcj za pomoc
alternatywy i negacji.
Zad. 3. Okrel warto logiczn kadego zdania i napisz jego zaprzeczenie:

. 1) + x < (y x y 1), + x < (y y x 0), = y + x ( y x
0), = y + (x y x 0), = y + (x y x ), 0 2 (x x ), 0 2 (x x
2 2
2 2


Zad. 4. Dane s zbiory: A = 1; 5 , B = (-; 3), D = {-2, 0, 1}, E = -2; 4), F = 4; +),
G = (2; 5 , H = {2, 5}, K = {3}.
a) Wykona na tych zbiorach dziaania , , , podajc ilustracj graficzn na osi liczbowej.
b) Wyznaczy NB, R
+
B, R
-
B, A , B , G , (A\B) (R jest przestrzeni
rzeczywist).
c) Sprawdzi prawa de Morgana dla par zbiorw: A i B oraz E i B.
d) Poda ilustracj graficzn iloczynu kartezjaskiego kadej pary zbiorw.
e) Zbada ograniczono kadego ze zbiorw; wyznaczy dla kadego zbioru (jeli istnieje)
maksimum, minimum, supremum, infimum.
Zad. 6. Dla zbiorw:
, N m n, ,
m
1
n
1
= x : x = B , N n ,
n
3
= x : x = A

'

'

'

'

'

'

'

'

'

'

'

'

N n ,
2n
1 2n
x : x = H
, N n ,
n
1
x : x = G , N n ,
2
1
= x : x = F , k ,
2
1
= x : x = E
n
C
k
zbada ich ograniczono, wyznaczy (jeli istnieje) maximum, minimum, supremum, infimum.
Zad. 7. Wyznaczy

T t
oraz

t
T t
t
A A
, gdy
(a)

'

'

'

'

< +
t t t
x R x A x R x A
t t
1
t
1 1 1
3 : (b) N, t , 3 2 :
, t N.
Budownictwo, matematyka 1
2 lista zada Liczby zespolone
Zad. 1. Wykona dziaania:
2i), + 3 i)( 2 i)(1 + (4 c) 4i), + 3i)(3 (2 b) 4i), (2 3i) + (4 a)
d)
) 3 5 ( ) 3 5 ( i i + ,
i 3
) 3 i (1 i
g) ,
i + 3
i) 5i)(2 + (4
f) ,
i 2
i + 3
e)
2
+

.
h) dla liczb
i 2 1 z oraz 3i - 2 z
2 1
+
obliczy
2
2
2
1
,
2 1 2
z , z
1
z z z z +
.
Zad. 2. Dla jakich rzeczywistych x i y spenione jest rwnanie: (3 2i) x + (2 + i) y = 4
5i ?
Rozwiza rwnanie:
i 6 10 ) z (z z z +
.
Zad. 3. Przedstawi w postaci trygonometrycznej i wykadniczej liczby zespolone:
-5, 2i, 3 3 ,
i
i 2 2
, i
2
3
2
1
, 3 1 i i

+ , i
15
.
Zad. 4. Na paszczynie zespolonej narysowa zbir punktw speniajcych warunki:

.
, , ,
3 6

z
z
4
, 3 i - 2 + z , 1 3i + z
2 2 z , 2 = Imz 2 Rez 0 arg , 3 z < 1 , 2 z

<

z
Zad. 5. Obliczy:
, e , , ,
/2)i ( + 1
/4)i (
i
e i) (1
e i) (1
4
sin i
4
cos + 1 i
2
3
2
1
, i) (-1 , i) + (1
3
2
9
7 5
4

+ +
,
`

.
|

,
`

.
|

5
) 3 1 ( i + , . , i 3 - 1 , 16 , 1 - , i , i - , 1 1
4 3 4 3 3 4
Zad. 6. Wyrazi sin3 i cos3 przez sin i cos (wzory wyprowadzi przy
wykorzystaniu liczb zespolonych).
Zad. 7. Rozwiza rwnania w dziedzinie zespolonej:
0, = 4 6z + 4z z 0, = 4 3z + z 0, 1 z z 0, = 8 + 4z + z
2 3 2 4 2 3 2
+ z
z
2
+ 32 = 0, z
8
+ 15z
4
16 = 0, z
4
+ 1 = 0.
Zad. 8. Przedstawi sinx i cosx za pomoc funkcji wykadniczej o wykadniku zespolonym,
korzystajc ze wzoru Eulera: . isinx + cosx =
ix
e
Budownictwo, matematyka 1
3 lista zada Macierze i wyznaczniki
Zad. 1. Dane s macierze
]
]
]

]
]
]

2 1 3
1 2 - 0
= B ,
6 3 4
0 2 1
= A
. Wyznaczy
A + B, 2A3B, A
T
+ B
T
, A B
T
, A
T
B. Czy mona wykona mnoenie A B ?
Zad. 2. Dane s macierze zalenoci midzy pproduktami p1, p2, p3 i surowcami s1, s2, s3 oraz midzy wyrobami
gotowymi w1, w2 i pproduktami p1, p2, p3. Wyznaczy macierz zalenoci midzy wyrobami w1, w2 i surowcami
s1, s2, s3.
p1 p2 p3 w1 w2
s1 1 0 2 p1 1 3
s2 3 2 0 p2 2 2
s3 2 3 1 p3 3 1
Zad. 3. Znale wszystkie macierze symetryczne X speniajce warunek

]
]
]

i 0
0 4 -
= X X
.
Zad. 4. Sprawdzi na wybranych przykadach macierzy, czy zachodz rwnoci:

( ) ( )
. B - A B) (A B) (A e) , B A B) (A d)
E A E) (A E) (A c) , A B B A b) , B A B + A a)
2 2 2 2 2
2 T T T T T T
+
+ +
(A i B to macierze kwadratowe stopnia k, E to macierz jednostkowa)
Zad. 5. Obliczy nastpujce wyznaczniki:
,
4 3 4 1
1 1 2 1
1 2 0 1
1 0 2 1
,
4 3 4 2
1 1 2 1 -
1 3 0 2
2 1 - 2 1
,
3 1 - 0
2 2 3
1 2 2
,
1 - 0 0
4 3 0
5 2 2
,
i - 1 - 2 1 -
2 1 i 1
-
i
i
+
+ +

a b c
a 1 b 1 c 1
a k b k c k
+ + +
+ + +
.
Zad. 6. Wyznaczy macierze odwrotne do danych macierzy:

]
]
]
]

]
]
]
]

]
]
]

]
]
]

2 0 2
2 1 0
5 0 4
= D ,
3 0 0
2 1 0
3 2 1
= C ,
0
= B ,
2 4
1 3
= A
c b
a

Zad. 7. Znale macierze X, dla ktrych zachodz podane rwnoci:
a)
]
]
]

]
]
]

5
3
= X
1 2
1 1
, b)
[ ] 2 3 =
1 2
1 1
X
]
]
]

c)
]
]
]

,
`

.
|
]
]
]

1 1
3 2
4 3
2 1
X
1
.
Zad. 8. Rozwiza rwnania macierzowe wykorzystujc macierze odwrotne:

]
]
]

]
]
]

]
]
]

]
]
]
]

]
]
]

]
]
]
]

]
]
]
]

4 1
3 2
1 3
0 1
X
0 1
1 2
c) ,
2 4
4 0
0 2
2 2
2 3
X b) ,
2 3
0 1
1 2
X
2 1 - 1 -
1 - 1 0
0 1 - 2
a)
.
Zad. 9. Wyznaczy rzdy nastpujcych macierzy, wykonujc przeksztacenia elementarne na tych macierzach:

]
]
]
]
]
]
]

]
]
]
]

]
]
]
]

1 6 - 1 2
3 5 - 1 1
2 7 8 1
0 2 7 2
1 3 5 1
= C ,
1 5 1 3
1 3 1 0
0 2 0 3
= B ,
1 0 2
0 2 0
1 4 1
= A
.
Budownictwo, matematyka 1
4 lista zada Rozwizywanie ukadw rwna liniowych.
Zad. 1. Zapisa podany ukad rwna w postaci macierzowej:

'

+
2 = 3 u z + x
3 = 2 u + x
0 = 2 z 3 y
1 3 z 2 y x
.
Zad. 2. Podane ukady rwna rozwiza wzorami Cramera oraz za pomoc macierzy odwrotnej:

'

'

'

+
+
+

3 8 z 4 y 3 x
1 5 z y 2 x
1 3 z 2 y x
c ) ;
1 2 z 2 y 3 x
1 = 2 z 4 y + 3 x
1 = z y x
b ) ;
5 = y + x
2 = 3 y 2 x
a )
.
Zad. 3. Podane ukady Cramera rozwiza metod eliminacji Gaussa:

'

'

'

+
+


6 = t + x
3 = t + z
5 = t + z + y
5 = z + y + x
c ) ;
3 5 z y x
6 3 z 2 y
5 2 z y + x
b ) ;
3 = 4 y + 5 x
6 2 y 3 x
a )
Zad. 4. Rozwiza podane ukady rwna metod eliminacji Gaussa:

;
2 = t + 2 z + y + 4 x
0 = t 2 z + y 2 x
1 = t + y + x
c ) ;
8 5 z 1 3 y 2 x
2 1 7 y 3 x
6 5 z 4 y x
0 = z 6 y + x
b ) ;
5 z 3 y 4 x
2 2 y x
1 z y 2 x
a )

'

'

'

+ +
+
+

+ +
+
+ -

'

'

'

+ +
+ + +
+
+

2 3 t 3 z 2 x
5 7 t z 2 y x
3 4 t 2 z 2 y
0 t 2 z y x
f ) ;
4 = 2 t 2 z + 2 y 3 x
1 = t + z y + 2 x
3 = t + z 3 y 5 x
2 = 2 t + 2 z y x
e ) ;
6 = 4 t 7 z + 4 y + 2 x
5 = t + 7 z + 6 y + 3 x
1 = t 3 z + 2 y + x
d )
.
Zad. 5. Rozwiza podane ukady rwna jednorodnych:

'

'

'

+
+

0 = t + z
0 = t + z + y
0 = z + y + x
c ) ;
0 5 z y x
0 3 z 2 y
0 2 z y + x
b ) ;
0 = 4 y + 6 x
0 2 y 3 x
a )
Zad. 6. Zbada rozwizalno ukadu rwna w zalenoci od parametru a i poda rozwizania, gdy
istniej:

]
]
]
]
]

]
]
]
]
]

]
]
]
]
]

]
]
]
]
]

a
1
2
X
11 4 7 1
1 1 1 2
4 1 2 1
b) ;
0
0
0
X
1 a 3
1 1 2
3 a 1
a)
,

z y x
0 z y x
1 z y x
c )
2

'

+ +
+ +
+ +
a a
a
a
.
Budownictwo, matematyka 1
5 lista zada. Elementy geometrii analitycznej.
1. Dodawanie wektorw i mnoenie wektora przez liczb. Dugo wektora. Iloczyn skalarny wektorw
okrelenie i zastosowania
2. Iloczyn wektorowy i mieszany wektorw z przestrzeni R
3
interpretacja i zastosowania.
3. Wektory

u i

v tworz kt
3

. Wiedzc, e
2 v i 1 u

obliczy

a b, a b , ,
jeli v 2 + u = b , v - u 3 = a

.
4. Znale kt midzy przektnymi rwnolegoboku rozpitego na wektorach



a=2m+n i b =m n
, gdzie
3
) n , m ( i 2 n m



.
5. Wektor

a [ , , ] 5 1 3
przedstawi w postaci sumy dwch wektorw, z ktrych jeden jest
rwnolegy, a drugi prostopady do wektora

b [ , , ]. 1 1 2
6. Uproci wyraenie: 2i (j k) + 3j (i k) + 4k (i j)


7. Dane s punkty M(1, 2, 0), P(-2, 3, 1), Q(0, -1, 0), S(-2, -3, 4). Wyznaczy
a) dugoci bokw trjkta MPQ;
b) prostopady rzut wektora Q M

na kierunek wektora
P M

) ) ( : ( b
b
b a
a rz b wektora kierunek na a wektora y prostopad rzut
b

;
c) pole trjkta MPQ;
d) objto czworocianu MPQS oraz dugo wysokoci z wierzchoka S.
8. Sprawdzi, e wektory

u=[1, 0, 1], v =[2,-1, 0], w=[0, 2, 1]
nie le w jednej
paszczynie. Przedstawi wektor [3, 1, -1] za pomoc powyszych wektorw.
Czy wektory [1, 0, 1], [2, -1, 0], [3, -2, -1] le w jednej paszczynie ?
9. Rwnanie kierunkowe, oglne, odcinkowe prostej na paszczynie. Rwnania parametryczne prostej na
paszczynie.
10. Dane s punkty M=(1, -1), P=(3, 4), Q=(-1, 2). Napisa rwnania bokw trjkta MPQ. Napisa
rwnania prostej rwnolegej i prostej prostopadej do prostej MP i przechodzcych przez punkt Q.
Znale wysoko trjkta MNQ poprowadzon z wierzchoka Q.
11. Wykaza, e punkt M=(3, 0) ley wewntrz okrgu x
2
+ y
2
4x +2y + 1 = 0 oraz napisa rwnanie
ciciwy tego okrgu, ktr punkt M dzieli na poowy.
12. Rwnanie oglne paszczyzny w przestrzeni R
3
. Posta odcinkowa rwnania paszczyzny.
Naszkicowa paszczyzny: x = 2, z = 3, y = 4, x y = 0, x + 2z = 2, 4x + 2y + z 4 = 0.
13. Rwnania parametryczne prostej w przestrzeni R
3
. Posta krawdziowa rwnania prostej.
14. Dane s punkty M=(1, 3, 0), P=(2, 4, 5), Q=(3, 5, 9), S=(0, 1, 2). Sprawdzi, czy punkty te le w
jednej paszczynie. Sprawdzi, czy punkty M, P, Q le na jednej prostej.
15. Napisa rwnanie oglne paszczyzny majc dane:
a) zawiera punkty M=(-1, -3, 2), P=(5, -1, 0), Q=(-2, 0, 0);
b) zawiera o Oz i punkt M=(5, -2, 7);
c) jest rwnolega do osi Ox i zawiera punkty M = (1, -1, -3), P = (-5, 4, -2);
d) zawiera punkt M=(2, 7, -3) oraz prost x = 2t, y = t - 1, z = -t + 2;
e) zawiera prost
x 4 t 1
y 3 t 1
z t

'

i jest rwnolega do prostej

x 4 t 2
y 3 t 3
z 2 t

+

'

;
f) jest prostopada do prostej
1
2
2
1
1

z y x
i zawiera punkt M=(0, -1, 2).
16. Napisa rwnania prostej przechodzcej przez punkt M=(1, 2, 3) oraz
a) rwnolegej do wektora [-1, 0, 2];
b) przechodzcej przez punkt (2, 2, -3);
c) rwnolegej do prostej x = -3 + 2t, y = 2 - 3t, z = 5;
d) rwnolegej do prostej
x+y+z 3=0
2 x +y+5=0

'

;
e) prostopadej do paszczyzny: 2x y + 3z 2 = 0.
17. Napisa rwnania parametryczne odcinka MN, gdzie M=(1, 2, 1), N=(3, 1, 5).
18. Jaka jest odlego punktu (1, 1, 1) od paszczyzny x + y + 2z 5 = 0 ?
Jaka jest odlego prostej x = 1 + 2t, y = 3 + 2t, z = -2t od paszczyzny x + y + 2z 5 = 0 ?
Jaka jest odlego paszczyzny x + y + 2z + 1 = 0 od paszczyzny x + y + 2z 5 = 0 ?
19. Znale rzut prostej
2
1
3
4
4
+

z y x
na paszczyzn x y + 3z + 8 = 0.
20. Obliczy odlego punktu (1, 1, 1) od prostej
x y z +

1
2
3
2 2
oraz odlego midzy t prost
a prost x = 1 + t, y = 2 + 2t, z = 1 t.
21. Znale miejsce geometryczne punktw przestrzeni R
3
rwno odlegych od punktw M=(-1, 1, 1) i
N=(1, -1, -1).
22. Zbada wzajemne pooenie dwch dowolnych prostych w przestrzeni R
3
. (Najpierw sprawdzamy
rwnolego wektorw kierunkowych tych prostych. Jeli nie s rwnolege, to naley wyznaczy iloczyn
mieszany odpowiednich wektorw. W przypadku zerowania si tego iloczynu proste le w jednej pasz-
czynie i przecinaj si).
23. Rwnania elipsy, hiperboli i paraboli na paszczynie R
2
.
24. W przestrzeni R
3
naszkicowa wykresy powierzchni okrelonych rwnociami:
a) x +y =3, b) ( x 1) y 1, c) z = 1- y , d) x +y +z =4, e) x =4z,
2 2 2 2 2 2 2 2 2
+
f) z = x +y g) z =2+x +y , h) z = y i) x+4z =4, j) z =2 x +y
2 2 2 2 2 2 2 2
, , .
J. Szymczak