Bitwa o Wielk Brytani. 22 czerwca 1940 roku zostao podpisane francusko- niemieckie zawieszenie broni.

Tym samym Europa Zachodnia bya zajta przez wojska III Rzeszy i ich siy sprzymierzone. Jedynym zagroeniem w tym rejonie bya Wielka Brytania, oddzielona od Francji kanaem La Manche. To wanie tam zostay przeniesione w lipcu 1940 roku wojska alianckie(midzy innymi polskie) po przegranej kampanii francuskiej. 16 lipca Hitler rozkaza przygotowa plan inwazji na Angli. Nosi on kryptonim "Lew morski". Plan ten zakada desant 25 dywizji pancernych w rejonach od Dover do Portsmouth. Mia on by poprzedzony atakami floty powietrznej, ktrej samoloty miay zniszczy lotnictwo i flot morsk Wielkiej Brytani, uniemoliwiajc jej obron przed wojskami desantowymi. Do realizacji tego planu Luftwaffe (kierowane przez Goringa) rzucia 1600 maszyn w pierwszej lini,w tym okoo 700 myliwcw. Tak wanie 8 sierpnia 1940 roku rozpocza si najwiksza bitwa powietrzna wszechczasw zwana "Bitw o Wielk Brytani" (Battle of Brithan).W kolejnych dniach Luftwaffe rzucia do walki dalsze 1000 maszyn. Przeciwko tej sile ze strony Royal Air Forces(RAF) stany 42 dywizjony myliwskie uzbrojonych w nowoczesne samoloty Harricane i Spitfire. RAF posiada te 10 dywizjonw z samolotami typu Blenheim i Defiant, przeznaczonych do lotw nocnych. Marszaek RAFu Hugh Dowding mia do dyspozycji ponadto 35 dywizjonw bombowych(okoo 400 maszyn),w wikszoci jednak przestarzaych. Przewag (przeszo trzykrotn) miaa wic Luftwaffe. Niemcy spodziewali si w cigu kilku dni zniszczy lotniska i porty. Wysyali dziennie okoo 400 samolotw, bombowcw nurkujcych Junkers 87,Junkers 88,oraz cikich bombowce typu Dornier i Heinkel. Stanowiy one wic atwy up dla brytyjskich myliwcw. Niemcy zaczli wic wysya silne eskorty myliwcw Messerschmitt Me 109 oraz nowych Me 110(ktre okazay si wielkim niewypaem tej bitwy).Niemieckie lotnictwo w tym czasie ponosio ogromne straty, ktrych zrcznie unika RAF dziki wprowadzeniu radaru. Sztab niemiecki przesun termin inwazji i skupi ca si nalotw na lotniskach wok Londynu. Od 19 sierpnia rozpocz si drugi etap bitwy. Goring zamierza zniszczy RAF w powietrzu bd na ziemi. W tej fazie straty niemieckie nieco zmalay. Z kocem sierpnia sytuacja RAF-u wygldaa znacznie gorzej ni w lipcu. Marszaek Dowding zmuszony by wprowadzi do dziaa bojowych dywizjony sojusznicze.30 sierpnia podczas lotu wiczebnego porucznik Ludwik Paszkiewicz zestrzeli pierwszego swojego Niemca. Dziki temu 31 VIII po raz pierwszy wylecia na pierwsze zadanie bojowe polski dywizjon 303,zaliczajc 4 pewne i 2 prawdopodobne strcenia. Od 7 wrzenia bitwa wesza w trzeci faz. Niemcy uderzyli ca si na miasta, gwnie na Londyn. Spodziewali si zaama ludno i doprowadzi do kapitulacji. W niedziel 15 wrzenia doszo do przeomu w bitwie. Niemcy wysali nad Londyn 500 maszyn. Straty zadane Luftwaffe tego dnia byy ogromne. Sam polski 303 strci 15 maszyn, a debiutujcy 302(te polski) 8 maszyn wroga. By to dzie chway polskich pilotw(cznie zestrzelili 23 samoloty nieprzyjaciela).Niemcy musieli odzyska siy. Wiksze naloty wznowiono dopiero 18 wrzenia.27 wrzenia w trzech wielkich wyprawach zaatakowao na Londyn i fabryk w lotnicz w Filton 850 samolotw niemieckich. Dzie ten uchodzi za ostatni dzie bitwy o Londyn. Od 6 padziernika Niemcy odstpili od wielkich nalotw dziennych. Uderzali noc maymi formacjami powietrznymi. Nie zmienio to ju jednak niczego. Bitwa o Wielk Brytani wygasa ostatecznie 31 padziernika 1940 roku. Niemcy odwoali operacj "Lew morski" i zaczto szykowa Luftwaffe do wojny z Rosj. W bitwie

Luftwaffe stracia 1773 samoloty, a RAF 915.Niemcy utracili jednak swych czoowych asw lotnictwa i ich flota powietrzna nigdy nie odzyskaa swej wczeniejszej siy i wietnoci. Polscy piloci zanotowali 203 pewne,35 prawdopodobnych strce, oraz 36 cikich uszkodze samolotw wroga, czyli 13 procent wszystkich zestrzele w bitwie.110 pewnych strce zanotowa sam 303 dywizjon. Po bitwie Churchill powiedzia: "Nigdy tak wielu nie zawdziczao a tyle tak nielicznym".

Decyzje polityczne Wielkiej Brytanii, ktrych konsekwencje miay istotne znaczenie dla Polski: - rokowania paryskie po I wojnie wiatowej (brytyjska koncepcja linii Curzona) - gwarancje dla Polski w obliczu zbliajcego si wybuchu II wojny wiatowej (polsko-brytyjski ukad sojuszniczy z 25 sierpnia 1939) walki polskich i brytyjskich onierzy w czasie II-giej Wojny wiatowej - dyskusje nad powojennym adem europejskim w ramach Wielkiej Trjki - uznanie Tymczasowego Rzdu w Warszawie i radzieckiej strefy wpyww

Polityka Wielkiej Brytanii i Stanw Zjednoczonych podczas II wojny wiatowej wobec Polski W czasie II wojny wiatowej wiele pastw, w tym take USA i Wielka Brytania, interesowao si spraw polsk. Wymienione dwa pastwa, obok ZSRR, zadecydoway o jej losach w czasie wojny oraz zaraz po niej. Przebywajcy we Francji rzd polski zosta w poowie czerwca ewakuowany na Wyspy Brytyjskie. Rzd brytyjski stara si pomc Polakom w walce z III Rzesz, a jednoczenie skania ich do odnowienia kontaktw z ZSRR. Efektem tego by podpisany przez polskiego premiera w lipcu 1941 r. ukad polsko - radziecki, zwany potocznie ukadem Sikorski - Majski. Churchillowi w czerwcu 1942 r. udao si namwi Stalina na sformowanie polskich dywizji na terenie ZSRR i skierowanie ich w rejon Bliskiego Wschodu. Dziki pomocy Brytyjczykw z Londynu nadawaa polska radiostacja wit,

majca peni rol radiostacji krajowej. Podczas konferencji Wielkiej Brytanii, USA i Zwizku Radzieckiego w Teheranie pod koniec 1943 roku zapady wane dla Polski ustalenia, szczeglnie jeli chodzi o jej przysze granice. Kresy wschodnie miay przypa ZSRR, a w zamian Polska miaa otrzyma Prusy Wschodnie i Opolszczyzn. Zachodnia granica kraju miaa przebiega wzdu Odry i Nysy uyckiej, wschodnia - na tzw. linii Curzona. Zarwno wadze angielskie, jak i amerykaskie nie popieray powstania warszawskiego i ich wsparcie dla walczcych powstacw byo praktycznie adne. Co wicej, szczeglnie Brytyjczycy naciskali na polskiego premiera Stanisawa Mikoajczyka, by ten zaakceptowa utrat Kresw Wschodnich, a ponadto zgodzi si na objcie poowy stanowisk w przyszym rzdzie wolnej Polski przez komunistw, popieranych przez ZSRR. Konferencja jataska (luty 1944) ostatecznie ustalia ksztat polskich granic i powojennego polskiego rzdu. Zaakceptowano utrat ziem na wschodzie i przyznanie terenw na zachodzie i pnocy jako rekompensat. Prezydent Roosevelt mia pomysy, by sam rzd by powoany przez specjaln rad. adne z tych postanowie nie byo konsultowane z Polakami. Nastpna konferencja "Wielkiej Trjki" w Poczdamie (1945) odbya si ju w obecnoci polskiej delegacji rzdowej. Dookrelono szczegy: Polsce mia przypa Szczecin, tereny na wschd od linii Odra-Nysa uycka, ponadto Gdask oraz cz Prus Wschodnich. Z ziem tych postanowiono przesiedli wszystkich Niemcw. Ustalenia z Poczdamu okrelay take wielko reparacji wojennych, ktre miay przypa Polsce (15% sumy reparacji otrzymanej przez ZSRR), jednak Polacy nigdy tych sum nie ujrzeli. Podsumowujc, zarwno USA, jak i Wielka Brytania ywo interesoway si spraw polsk, ale przede wszystkim kieroway si wasnymi interesami. Mona stwierdzi, e decydujce znaczenie miao przy tym stanowisko ZSRR, potraficego nakoni innych Aliantw do zaakceptowania rozwiza, ktre najlepiej by mu pasoway.

Rzd polski zabiega o porednictwo przed przewidzian na padziernik 1943 r. konferencj w Moskwie ministrw spraw zagranicznych trzech mocarstw. Podczas owej k o n f e r e n c j i o d b y t e j w d n i a c h o d 1 9 d o 3 0 p a d z i e r n i k a b r y t y j s k i m i n i s t e r E d e n z o s t a zmuszony 24 padziernika przez Mootowa przy biernej postawie amerykaskiego sekretarza stanu Cordella Hulla do zgody na ukad polityczny midzy Zwizkiem Radzieckim, a Czechosowacj, uatwiajcy penetracj polityczn Sowietw w Europie rodkowo Wschodniej. Dnia 12 grudnia 1943 roku zosta podpisany czechosowacko-sowiecki ukad polityczny a sytuacja polityczna polskiego rzdu na uchodstwie stawaa si coraz trudniejsza. Stosunek Dyplomacji Brytyjskiej wobec Polski doskonale pokazuje konferencja w Teheranie oraz tak naprawd potwierdzajca j konferencja jataska. Wstp do konferencjiteheraskiej mia miejsce ju na wyej wymienionej konferencji padziernikowej w MoskwieObrady miay na celu m.in. przygotowanie spotkania na szczycie Churchilla, Roosevelta i Stalina i wstpne rozpatrzenie najwaniejszych problemw zwizanych z toczc si wojn. Sugestie brytyjskiego ministra Edena o potrzebie przywrcenia stosunkw polsko-r a d z i e c k i c h i uznania Armii Krajowej jako armii sojuszniczej zostay przez M o o t o w a cakowicie zignorowane. Wsplnie uzgodniono, i sprawy polskie rozstrzygnite zostan, ponad gowami Polakw, przez Wielk Trjk. Jako miejsce spotkania wyznaczono Teheran, stolic Persji, a wic miejsce pooone w bezporednim ssiedztwie granicy ZSRR. Protesty czonkw polskiego rzdu, ktrzy domagali si udziau swego przedstawiciela na konferencji przy omawianiu kwestii zwizanych z Polsk, nie przyniosy rezultatu. Konferencja w Teheranie odbya si w dniach od 28 listopada do l grudnia 1943 roku. Zasadniczym jej tematem byo uzgodnienie wspdziaania w dalszym prowadzeniu wojny. Sprawa polska stana na konferencji ju pierwszego dnia jej trwania. 28 listopada Churchill w rozmowie ze Stalinem uzna bez adnych warunkw pretensje sowieckie do wschodnich ziem Rzeczypospolitej wbrew nie tylko owiadczeniu Edena z 30 lipca 1941 roku, ale przede wszystkim artykuowi 6-emu ukadu polsko-brytyjskiego z 25 sierpnia 1939 r. oraz artykuowi 3-emu tajnego protokou do tego ukadu. Sygnatariusze zobowizywali si, i gdyby jedna z ukadajcych si stron zacigna wobec pastwa trzeciego nowe zobowizania, ich wykonanie nie mogoby naraa na szwank suwerennoci terytorialnej ani nienaruszalnoci drugiej strony. Churchill pragn zawarcia w Teheranie porozumienia na temat granicy polsko-sowieckiej, ktre mogoby by nastpnie przedoone rzdowi polskiemu w Londynie do wymuszonej akceptacji. Ignorujc cakowicie dania polskiego rzdu, Roosevelt i Churchill przychylili si do sugestii Stalina przesunicia Polski na zachd i oparcia jej granicy wschodniej z ZSRR w zasadzie na linii uzgodnionej jako linia demarkacyjna przez Molotowa i Ribbentropa w przede dniu agresji 1939 roku. Wstpnie ustalono, e granica Polski powinna zosta przesunita na zachd do linii Odry. Do Polski powinny by przyczone regencja opolska i Prusy Wschodnie. Polska powinna otrzyma te szerszy dostp do morza. Dalsze dyskusje ze Stalinem prowadzili Churchill i Eden. Obaj brytyjscy politycy skupili si za na kwestiach granicznych. Stalin odnis sukces. W zamian za

odstpienie od d a n i a u t r z y m a n i a p o w o j n i e l i n i i R i b b e n t r o p - M o o t o w n a r z e c z l i n i i C u r z o n a , k t r a zostawiaa po stronie polskiej om i Biaystok oraz ziemie na poudnie i poudniowy z a c h d o d P r z e m y l a w r a z z c z c i t e g o m i a s t a p o o o n n a p r a w y m b r z e g u S a n u zagarnite przez Zwizek Radziecki we wrzeniu 1939 r., uzyska zgod przedstawicieli mocarstw anglosaskich na przyczenie do Zwizku Sowieckiego pnocnej czci Prus Wschodnich z Krlewcem i Tyl. W Teheranie po raz pierwszy, chocia w sposb jeszcze nie zupenie konkretny, podzielono powojenn Europ na strefy wpyww. Pozostawiajc Stalinowi woln rk w Polsce, Rumunii, Bugarii, na Wgrzech i w pastwach batyckich, ignorowano tym samym prawo tych pastw do suwerennoci. Na pocztku 1944 roku Polska dyplomacja musiaa opiera si roszczeniom terytorialnym Rosji i daniom zwizanym z delegalizacj wadz polskich na uchodstwie. Dyplomacja brytyjska nalegaa na ustpstwa rzdu polskiego wobec Zwizku Radzieckiego, czsto prbujc narzuci nie do koca korzystne dla Polski rozwizania. Dnia 24 listopada1944 roku wczesny premier rzdu polskiego, Mikoajczyk, poda si do dymisji. Kilka dni pniej, 29 listopada nowym premierem zosta Tomasz Arciszewski. Rzd Tomasza Arciszewskiego by izolowany zarwno przez Wielk Brytani jak i Stany Zjednoczone. Na konferencji jataskiej w dniach 4-11 luty 1945 roku, sytuacja ta znalaza swoje odzwierciedlenie. W zasadzie zignorowano istnienie legalnych wadz Rzeczpospolitej. W komunikacie kocowym konferencji dnia 11 lutego 1945 roku nie wspominano nawet o istnieniu legalnych wadz Polski. Istot postpowania trzech mocarstw w Jacie w stosunku do Polski oddaj sowa wspomnianego protestu rzdu premiera Arciszewskiego z 13 lutego. Znalazo si w nim twierdzenie, e decyzje jataskie zostay przygotowane i powzite nie tylko bez udziau i upowanienia rzdu polskiego, ale i bez jego wiedzy. Ustanowienie polskiej granicy wschodniej wzdu linii Curzona okrelano w owiadczeniu jako nowy rozbir Polski, tym razem dokonany przez sojusznikw Polski (w Jacie nic zostaa ustanowiona nowa zachodnia granica Polski, sygnatariusze komunikatu ograniczyli si jedynie do obietnicy znacznego przyrostu terytorialnego na pnocy i zachodzie, ktry powinno uzyska pastwo polskie po zasigniciu przez trzy mocarstwa opinii Tymczasowego Rzdu Jednoci Narodowej).Wadze polskie odniosy si rwnie sceptycznie do jataskiej zapowiedzi przeprowadzenia w Polsce wolnych i nieskrpowanych wyborw. Wyraay przekonanie, e ze wzgldu na obecno na obszarze Polski wojsk sowieckich przyszy TRzJN, nawet w obecnoci brytyjskich i amerykaskich dyplomatw nie zabezpieczy spoeczestwu polskiemu nieskrpowanego prawa swobodnego wypowiadania si. Rzd polski w nocie z 18 lutego przypomina midzy innymi, e Wielka Brytania zobowizujc si do wzicia udziau w tworzeniu rzdu dla Polski oraz akceptujc sowiecki zabr wschodnich ziem Rzeczypospolitej angaowaa si w wykonanie aktu niezgodnego z uznawaniem Polski za pastwo suwerenne i integralne, czyli amaa artyku 6 ukadu sojuszniczego z 25 sierpnia1939 r. oraz art. 3 tajnego protokou do tego ukadu. Podsumowujc, naley powiedzie, e Polska w czasie II wojny wiatowej bya traktowana przez mocarstwa instrumentalnie. Stosunek Wielkiej Brytanii do Polski by czsto funkcj stosunkw imperialnej polityki brytyjskiej wobec Zwizku

Radzieckiego i Niemiec. Oceniajc stanowisko Wielkiej Brytanii wobec Polski naley powiedzie e wynikao ono z caociowego spojrzenia tego mocarstwa na rol Europy w jego polityce zagranicznej. Polska bya widziana raczej jako pastwo drugorzdne, jednak do przydatne przy realizowaniu imperialistycznej polityki. Za imperialistyczn Polityk Polska zapacia swoj cen. Pomimo zwycistwa w wojnie koalicji antyhitlerowskiej, Polska de facto nie odzyskaa niepodlegoci, pozostajc w strefie wpyww Zwizku Radzieckiego. Wielka Brytania nie wywizywaa si ze swoich zobowiza sojuszniczych, prowadzc polityk nacisku na premierw rzdu polskiego. Wedug mojej opinii Wielka Brytania w sensie caociowym odegraa wobec Polski podczas II wojny wiatowej negatywn rol.