Professional Documents
Culture Documents
www.lpqi.org
Generacja rozproszona
i odnawialne źródła energii
8.1
Wprowadzenie do zagadnień GR
i odnawialnych źródeł energii
Generacja rozproszona i odnawialne źródła energii
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
Rob van Gerwen
KEMA Nederland B.V.
Listopad 2006
Niniejszy Poradnik został opracowany jako część europejskiego programu edukacyjnego i szkoleniowego Jakość
Zasilania Inicjatywa Leonardo (LPQI), wspieranego przez Komisję Europejską (w ramach Programu Leonardo da
Vinci) i Międzynarodowe Stowarzyszenie Miedzi. Dla uzyskania bliższych informacji odwiedź stronę LPQI www.lpqi.org.
Europejski Instytut Miedzi, Deutsches Kupferinstitut i Polskie Centrum Promocji Miedzi zrzekają się wszelkiej odpowiedzialności za
wszelkie bezpośrednie lub pośrednie skutki jak również nie przewidziane szkody, które mogą być poniesione w wyniku użycia informacji
lub nieumiejętnego użycia informacji lub danych zawartych w niniejszej publikacji.
Copyright© European Copper Institute, Deutsches Kupferinstitut and Polskie Centrum Promocji Miedzi.
Reprodukcja materiału zawartego w niniejszej publikacji jest legalna pod warunkiem reprodukcji w całości i po dania jej źródła.
Promocja LPQI w Polsce prowadzona jest w ramach Polskiego Partnerstwa Jakości Zasilania:
Politechnika Wrocławska Akademia Górniczo-Hutnicza Instytut Szkoleniowy Schneider Electric Polska Medcom Sp. z o.o.
Generacja rozproszona i odnawialne źródła energii
Wstęp
Generacja rozproszona (GR) i odnawialne źródła energii (OZE) są w Europie przedmiotem znacznego zainteresowania
i są uważane za istotne dla osiągnięcia dwóch celów:
♦ zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Europy przez zmniejszenie zależności od importowanych paliw ko-
palnych, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny i węgiel;
♦ redukcji emisji gazów cieplarnianych, a szczególnie dwutlenku węgla, ze spalania paliw kopalnych.
Racjonalne użytkowanie energii i jej oszczędność są bardziej szczegółowo omówione w Części 7 Poradnika. Niniejszy
Zeszyt stanowi obszerne wprowadzenie w tematykę generacji rozproszonej i odnawialnych źródeł energii. Niektóre
aspekty generacji rozproszonej i odnawialnych źródeł energii będą omawiane szczegółowo w innych Zeszytach niniej-
szej Części.
Najpierw należy zdefiniować terminy „generacja rozproszona” (GR) i „odnawialne źródła energii” (OZE) oraz wprowa-
dzić terminy „skojarzone wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej” (CHP) i „rozproszone źródła energii” (DER), często
używane w kontekście GR i OZE.
Termin „odnawialne źródła energii” odnosi się do „wiecznotrwałych” naturalnych źródeł energii, takich jak słońce lub
wiatr. Systemy wykorzystania energii odnawialnej przetwarzają energię z tych naturalnych źródeł na energię użyteczną
– elektryczną i cieplną. Pojęcie odnawialnych źródeł energii (OZE) jest często wiązane z wytwarzaniem energii elek-
trycznej, ale wytwarzanie ciepła dla celów ogrzewania pomieszczeń (energia geotermalna, kolektory słoneczne itp.) jest
również opłacalne ekonomicznie. Niniejszy Zeszyt dotyczy tylko odnawialnych źródeł energii związanych z generacją
energii elektrycznej (OZEE). Zgodnie z dyrektywą 2001/77/WE [1], do odnawialnych źródeł energii zaliczane są:
♦ energia wodna (duże i małe jednostki),
♦ biomasa (biomasa stała, biopaliwa, gaz wysypiskowy, gaz z zakładów oczyszczania ścieków i biogazy),
♦ energia wiatru,
♦ energia słoneczna (ogniwa fotowoltaiczne, elektrownie cieplne),
♦ energia geotermalna,
♦ energia falowania i pływów morskich,
♦ odpady biodegradowalne.
Istnieje wiele definicji generacji rozproszonej [2, 3, 4]. Podobnie jak w przypadku odnawialnych źródeł energii, pojęcie
generacji rozproszonej odnosi się głównie do systemów wytwarzania energii elektrycznej, z możliwością wytwarzania
www.lpqi.org 1
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
także ciepła. W niniejszym dokumencie ograniczymy się do generacji rozproszonej związanej z wytwarzaniem energii
elektrycznej. Instalacje generacji rozproszonej są zwykle lokowane w pobliżu miejsca użytkowania energii elektrycznej.
Ponadto, generację rozproszoną charakteryzują następujące cechy:
♦ Generacja rozproszona nie jest centralnie planowana i zwykle jest eksploatowana przez niezależnych producentów
energii elektrycznej lub użytkowników.
♦ Generacja rozproszona nie jest centralnie dysponowana, chociaż rozwój elektrowni wirtualnych, gdzie wiele zde-
centralizowanych jednostek GR jest kontrolowanych jako jedna jednostka wytwórcza, narusza tę definicję.
♦ Jednostki wytwórcze generacji rozproszonej są zazwyczaj mniejsze niż 50 MW (chociaż wg niektórych źródeł
systemy do 300 MW są klasyfikowane jako GR).
♦ Jednostki GR są przyłączone do sieci rozdzielczej o napięciu od 240/400 V do 110 kV, w zależności od kraju.
Systemy wykorzystujące energię odnawialną są w większości systemami generacji rozproszonej, wyjątkiem są duże elektrow-
nie wodne, szelfowe elektrownie wiatrowe i współspalanie biomasy w konwencjonalnych elektrowniach na paliwa kopalne.
Termin „rozproszone źródła energii” (DER) [5] odnosi się do rozproszonego wytwarzania i magazynowania energii elek-
trycznej (w pobliżu odbioru), o wartościach większych niż moc sieci (np. moc awaryjna). Magazynowanie energii elek-
trycznej nie będzie rozważane w niniejszym Zeszycie Poradnika.
Skojarzona produkcja ciepła i energii elektrycznej (CHP), określana także jako kogeneracja, oznacza równoczesne wy-
twarzanie i użytkowanie energii elektrycznej i ciepła. Zwykle część wytworzonej energii elektrycznej jest zużywana
lokalnie, a pozostała energia jest oddawana do sieci. Ciepło, natomiast, jest zawsze użytkowane lokalnie ponieważ jego
przesyłanie jest kosztowne i pociąga za sobą stosunkowo duże straty. Zazwyczaj generacja rozproszona oparta na pali-
wach kopalnych jest produkcją kogeneracyjną, gdyż lokalne użytkowanie „odpadowego” ciepła jest istotną korzyścią
z GR. Bardziej szczegółowo kogeneracja jest omawiana w Zeszycie 8.3.1.
Typowymi zastosowaniami generacji rozproszonej są:
♦ generacja na użytek własny gospodarstw (mikrogeneracja: energia elektryczna i ciepło),
♦ zastosowania komercyjne (w budynkach: energia elektryczna i ciepło),
♦ cieplarnie (zastosowania związane z procesem: energia elektryczna, ciepło i dwutlenek węgla dla nawożenia upraw),
♦ zastosowania przemysłowe (związane z procesem: energia elektryczna i para),
♦ ciepłownictwo (zastosowania w budynkach: energia elektryczna i ciepło dostarczane przez sieć ciepłowniczą),
♦ energia elektryczna dostarczana do sieci.
Rysunek 1 przedstawia przegląd typowych źródeł GR i zastosowań wytworzonej energii.
2 www.lpqi.org
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
Przemysłowe
Komercyjne
Cieplarnie
Energia z paliw kopalnych
Konwencjonalna turbina gazowa
Silnik gazowy
Mikroturbina
Silnik Stirlinga
Niskotemperaturowe ogniwo paliwowe
Wysokotemperaturowe ogniwo paliwowe
Energia ze źródeł odnawialnych
Mikro hydroelektrownie
Małe hydroelektrownie
Turbina wiatrowa
Energia z biomasy
Ogniwa fotowoltaiczne
Systemy geotermalne
Systemy wykorzystujące energię falowania i pływów
Zakres mocy *)
Rys. 1 Przegląd generacji rozproszonej i jej typowych zastosowań (na podstawie [2, 3])
Inne zalety generacji rozproszonej [4] to dodatkowe korzyści związane z energią elektryczną (poprawa pewności zasila-
nia, uniknięcie nadmiernej mocy zainstalowanej, zmniejszenie obciążenia szczytowego, zmniejszenie strat sieciowych)
oraz korzyści związane z siecią (odroczenie kosztów infrastruktury sieci rozdzielczej, poprawa jakości energii, zwiększe-
nie niezawodności). Niekorzystne cechy generacji rozproszonej, oprócz już wcześniej wymienionych, to koszty przyłą-
czenia, pomiarów energii i bilansowania. Rysunek 1 ilustruje wpływ poziomu udziału generacji rozproszonej na wielkość
straty sieciowych.
Główną zaletą systemów wykorzystania energii od-
nawialnej jest samoistny brak emisji gazów cieplar-
nianych, gdyż ich działanie nie jest oparte na paliwach
kopalnych. Dodatkową zaletą jest niewrażliwość na
ceny paliw („słońce świeci za darmo”). Zmniejsza
to koszty operacyjne systemów wykorzystania
Straty sieciowe
Inne wady systemów wykorzystania energii odna- Rys. 2 Straty sieciowe w zależności
wialnej to specyficzne wymagania dotyczące lo- od poziomu udziału generacji rozproszonej [4]
kalizacji i nieprzewidywalność produkcji energii. Dostępność energii odnawialnej (słońca, wiatru, wody) w znacznym
stopniu determinuje wykonalność systemu wykorzystania energii odnawialnej, co z kolei może pociągać za sobą proble-
www.lpqi.org 3
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
my związane z ochroną środowiska. Nieprzewidywalność odnawialnych źródeł energii oznacza również wyższe kosz-
ty bilansowania systemu energetycznego i utrzymywania rezerw mocy na wypadek np. zaniku lub wzrostu siły wiatru
powyżej zakresu eksploatacji turbin wiatrowych. Z problemem tym spotkano się już na obszarach o dużej liczbie turbin
wiatrowych, np. w Niemczech i Danii.
Podsumowując, generacja rozproszona i odnawialne źródła energii mają zalety i wady, które mogą wiązać się z energią,
systemem energetycznym lub środowiskiem naturalnym, należy je zatem oceniać indywidualnie.
Stan obecny
W roku 2005 całkowita moc wytwórcza elektrowni w krajach UE-151 wynosiła 643 GW. Około 15% tej mocy (96 GW)
pochodziło z kogeneracji (CHP), 19% (122 GW) stanowiła moc elektrowni wodnych, a 8% (53 GW) przypadało na inne
systemy wykorzystania energii odnawialnej [7]. W przybliżeniu połowa mocy CHP znajdowała się w posiadaniu przed-
siębiorstw energetycznych, a połowa była własnością producentów niezależnych. Rys. 3 przedstawia podział mocy wy-
twórczych dla każdego z krajów UE-15.
90 000 90 %
Elektrownie jądrowe
80 000 Konwencjonalne cieplne 80 %
Wodne
Moc zainstalowana (MW)
% CHP
50 000 50 %
40 000 40 %
30 000 30 %
20 000 20 %
10 000 10 %
0%
ria
ia
ia
cy
rg
lia
ia
ja
ia
ch
di
cj
cj
di
di
lg
an
an
ec
an
bu
m
ga
st
an
re
an
an
an
Be
ło
ie
w
Au
zp
yt
em
rtu
G
W
Fr
nl
Irl
ol
Sz
N
Br
is
Fi
Po
ks
a
Lu
lk
ie
W
4 www.lpqi.org
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
Rysunek 5 przedstawia stan bazowy (1997), stan docelowy (2010) i wzrost produkcji energii elektrycznej ze źródeł od-
nawialnych, wymagany dla osiągnięcia tego celu. Dla krajów UE-15, jako całości, bazowy udział energii elektrycznej ze
źródeł odnawialnych wynosi 13,9% całkowitego zużycia energii elektrycznej 2440 TWh, co odpowiada 340 TWh OZEE.
Ponieważ oczekiwany jest wzrost całkowitego zużycia energii elektrycznej do 2930 TWh w roku 2010 [7], cel określony
na rok 2010 będzie równoważny 650 TWh energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Oznacza to blisko podwojenie
produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w roku 2010 w stosunku do roku 1997.
Obecna (2005) produkcja 400 TWh energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych (14,4% całkowitego zużycia) wskazuje,
że cel postawiony w dyrektywie 2001/77/WE będzie trudny do osiągnięcia. Do docelowego roku 2010 pozostało zale-
dwie pięć lat. Co więcej, potencjał „łatwych” hydroelektrowni został już wyczerpany, tak więc wzrost musi pochodzić
z „trudniejszych” źródeł, takich jak biomasa i energia wiatru i, być może, energia słoneczna.
80 % 800 %
Udział OZEE (1997) w %
Udział OZEE (2010) w %
w zużyciu energii brutto (%)
60 % 600 %
20 % 200 %
0% 0%
ria
ia
ia
cy
rg
lia
ia
ja
ia
15
ch
di
cj
cj
di
di
lg
an
an
ec
an
bu
m
ga
st
E-
an
re
an
an
an
Be
ło
ie
w
Au
zp
yt
em
rtu
U
G
W
Fr
nl
Irl
ol
Sz
N
Br
is
Fi
Po
ks
a
Lu
lk
ie
W
Rys. 5 Udział całkowitego zużycia brutto energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych (OZEE)
wg dyrektywy 2001/77/WE; jako bazowy przyjęto stan z roku 1997, stan docelowy jest określony dla roku 2010 [1]
www.lpqi.org 5
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
Stopa dyskontowa zawiera normalną stopę oprocentowania kredytu oraz składkę ubezpieczeniową zależną od profilu
ryzyka projektu. Źródłem ryzyka są wahania cen paliwa oraz fluktuacje na rynku energii elektrycznej, a także warunki
atmosferyczne (np. dla elektrowni wiatrowych będzie to szybkość wiatru). Jeszcze innym elementem ryzyka jest długo-
trwałość subsydiowania odnawialnych źródeł energii.
Zakres cen energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii przedstawiono na rysunku 6.
Wiatrowe nawodne
Falowe i pływowe
Energia fotowoltaiczna
Małe hydroelektrownie
Duże hydroelektrownie
Bioodpady
Biomasa stała
Biogaz
Rys. 6 Koszt energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii [8] i zakres cen energii elektrycznej
wytwarzanej przez konwencjonalną energetykę zawodową w roku 2004 w krajach UE-15 [9]
Rysunek 6 pokazuje, że większość opcji wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii plasuje się (czę-
ściowo) w zakresie cen energii elektrycznej z dużych elektrowni konwencjonalnych. Energia elektryczna wytwarzana
z energii solarnej jest nadal droga, przy cenie energii ze źródeł fotowoltaicznych ciągle przewyższającej 200 EUR/MWh.
W zależności od zachęt ekonomicznych, dotyczących albo inwestycji, albo wytwarzanej energii, instalowanie systemów
fotowoltaicznych może być ekonomicznie opłacalne.
6 www.lpqi.org
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
Przyłączenie do sieci
Przyłączenie jednostek generacji rozproszonej (w tym wytwarzających energię elektryczną z OZE) do sieci jest ważnym
zagadnieniem, będącym przedmiotem wielu obecnych lub ostatnio realizowanych projektów Unii Europejskiej [10].
Liberalizacja rynku energii elektrycznej i rozdział dostawcy energii od operatora sieci w Unii Europejskiej, gdzie dostaw-
ca energii działa na rynku zliberalizowanym, a operator sieci na rynku regulowanym, kieruje uwagę na takie zagadnienia
związane przyłączeniem jednostek GR do sieci, jak koszty, bariery i korzyści.
Ze względu na dominujący udział zcentralizowanego wytwarzania energii, sieci elektroenergetyczne w Europie są bu-
dowane podobnie, i mają postać hierarchicznego („top-down”) systemu zasilania. Sieć przesyłowa, eksploatowana przez
operatora systemu przesyłowego (OSP), jest siecią wysokiego napięcia z dużymi przepływami mocy. Napięcie znamio-
nowe sieci przesyłowej jest zwykle wyższe niż 110 kV, co zmniejsza straty sieciowe. Połączenia między systemami
krajów UE są realizowane na poziomie sieci przesyłowych; duże elektrownie są przyłączone bezpośrednio do sieci prze-
syłowej.
Wartości napięć, które definiują podział napięć na wysokie, średnie i niskie, różnią się w zależności od kraju, stąd
w niniejszym opisie przyjęto wartości typowe. Sieci rozdzielcze można podzielić na sieci rozdzielcze wysokiego
napięcia (zwykle 60―110 kV), średniego napięcia (zwykle 10―50 kV) i niskiego napięcia (240/400 V). Sieci roz-
dzielcze są eksploatowane przez operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD). Większość systemów generacji
rozproszonej i wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, jest przyłączanych do sieci rozdzielczej. Podział ten
ilustruje rys. 7.
Rys. 7 Schemat struktury typowej europejskiej sieci elektroenergetycznej i poziomów przyłączenia GR i OZR; poziomy
napięć mogą się różnić w zależności od kraju
Operatorzy systemów dystrybucyjnych mają obowiązek przyłączenia odbiorców do sieci i zapewnienia im bez-
pieczeństwa dostawy; są także odpowiedzialni za jakość energii dostarczanej z sieci. Kraje europejskie posiadają
kodeks sieci, który określa obowiązki zarówno operatorów systemów dystrybucyjnych, jak i wytwórców przyłą-
czonych do sieci (np. charakterystyki regulacji, udział w prądzie zwarciowym itp.). Ogólnie, operator systemu
dystrybucyjnego ma obowiązek przyłączenia wytwórcy spełniającego warunki przyłączenia, który o to wystąpi. W
zależności od mocy systemu GR/OZR, operator systemu dystrybucyjnego może wymagać przyłączenia na określo-
nym poziomie napięcia.
Opłaty za przyłączenie mogą być „płytkie”, „głębokie” lub pośrednie. Przy stosowaniu głębokich opłat za przy-
łączenie, właściciel jednostki wytwórczej ponosi wszystkie koszty związane z przyłączeniem, łącznie z kosz-
tami wzmocnienia sieci. W przypadku stosowania płytkich opłat za przyłączenie, opłata jest pobierana tylko
za wykonanie połączenia do najbliższego punktu dostępu do sieci. Przepisy dotyczące przyłączenia i opłaty za
przyłączenie w krajach Unii Europejskiej są zróżnicowane, dlatego należy je starannie analizować już w fazie
inwestycyjnej.
www.lpqi.org 7
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
Polityka i regulacje
Polityka na poziomie Unii Europejskiej jest obecnie bardzo korzystna dla stosowania generacji rozproszonej i odna-
wialnych źródeł energii; istnieje także wiele regulacji stymulujących wykorzystanie kogeneracji i odnawialnych źródeł
energii [11, 12], np.:
♦ Dyrektywa CHP (dyrektywa 2004/8/WE) w sprawie promocji kogeneracji,
♦ Dyrektywa ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych (dyrektywa 2003/87/WE),
♦ Dyrektywa w sprawie restrukturyzacji opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (dyrekty-
wa 2003/96/WE),
♦ Dyrektywa RES, wyznaczająca cele udziału energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych dla poszcze-
gólnych krajów (Dyrektywa 2001/77/WE).
Zgodnie z powyższymi dyrektywami, w poszczególnych krajach są wprowadzane zachęty dla rozwoju CHP i OZE.
Tabela 2 podaje przykłady zachęt dla rozwoju odnawialnych źródeł energii w Unii Europejskiej [13].
Cenowe Ilościowe
Dostawa Taryfy zakupu energii elektrycznej / ceny Procedury przetargowe (Irlandia)
zielonej energii (Austria, Finlandia, Francja, Zobowiązania ilościowe dla producentów
Hiszpania, Niemcy, Portugalia) (Włochy)
Zapotrze-bowanie Podtrzymywanie cen rynkowych (Holandia) Zobowiązania ilościowe [%] dla użytkowników
lub dostawców (Austria (małe hydroelektrownie)
Belgia, Dania, Szwecja, Wielka Brytania)
Tabela 2 Przykłady zachęt dla rozwoju odnawialnych źródeł energii w Unii Europejskiej [13]
8 www.lpqi.org
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
Przykład kwantyfikacji skutków polityki Unii Europejskiej w zakresie GR i OZE, oparty na scenariuszach opisanych w [15],
przedstawiono na rysunku 8. Scenariusz bazowy zakłada ciągły wzrost gospodarczy i znaczną poprawę intensywności energe-
tycznej; scenariusz ten jest oparty na sytuacji z roku 2000, kiedy dyrektywa RES i handel emisjami CO2 jeszcze nie funkcjo-
nowały. Scenariusze dla opcji „pełnej polityki” zakładają nowe zasady postępowania dla odnawialnych źródeł energii i efek-
tywności energetycznej, stosowanie instrumentów ekonomicznych, takich jak opodatkowanie energii i handel emisjami, oraz
akceptację nowych technologii jądrowych. W scenariuszu tym całkowita moc wytwórcza maleje, a zwiększa się sumaryczny
udział energii wiatru, wodnej i jądrowej. Nadal dominować będzie wytwarzanie energii elektrycznej w elektrowniach cieplnych
(także w kogeneracji), jednakże część energii będzie uzyskiwana ze spalania biomasy zamiast paliw kopalnych.
800 800
Moc wytwórcza (GWe)
600 600
400 400
200 200
0 0
2000 2010 2020 2030 2000 2010 2020 2030
Scenariusz bazowy Opcje „pełnej polityki”\
www.lpqi.org 9
Wprowadzenie do zagadnień GR i odnawialnych źródeł energii
Uwagi końcowe
Generacja rozproszona oferuje wiele korzyści, które obejmują również ważne zagadnienia polityczne, jak zwiększenie
bezpieczeństwa zasilania i redukcję emisji gazów cieplarnianych. Chociaż korzyści te, jak również inne dodatkowe ko-
rzyści, są jasno określone, to generacja rozproszona i produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych nie zawsze
są ekonomicznie opłacalne. Ich rentowność silnie zależy od cen energii i bodźców ze strony Komisji Europejskiej a także
rządów poszczególnych krajów. Stabilna polityka stymulowania generacji rozproszonej i odnawialnych źródeł energii
jest niezbędna aby zachęcić uczestników rynku do inwestowania w dodatkowe moce wytwórcze GR i OZE.
Bibliografia i źródła
[1] Dyrektywa 2001/77/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 września 2001 r. w sprawie wspierania produkcji na rynku
wewnętrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych.
[2] Ackerman T., Andersson G., Söder L.: Distributed Generation: A Definition, Electric Power System Research 57 (2001) 195-204.
[3] Van Werven M.J.N., Scheepers M.J.J.: DISPOWER, The Changing Role of Energy Suppliers and Distribution System Operators
in the Deployment of Distributed Generation in Liberalised Electricity Markets, Report ECN-C—05-048, June 2005
(http://www.ecn.nl/library/reports/index.html).
[4] Scheepers M.J.J., Wals A.F.,: SUSTELNET, Policy and Regulatory Roadmaps for the Integration of Distributed Generation and the
Development of Sustainable Electricity Networks, New Approach in Electricity Network Regulation, An Issue on Effective Integration
of Distributed Generation in Electricity Supply Systems, ECN-C-03-107, September 2003 (http://www.ecn.nl/library/reports/index.
html).
[5] CADER, California Alliance For Distributed Energy Resources (http://www.cader.org).
[6] Willis H.L., Scott W.G.: Distributed Power Generation, Planning and Evaluation, Marcel Dekker Inc, 2000, ISBN 0-8247-0336-7.
[7] EURELECTRIC, Statistics and Prospects for the European Electricity Sector (1980-1990, 2000-2020), EURPROG Network
of Experts, October 2005, Report 2005–5420004.
[8] Commission of the European Communities, Communication from the Commission. The Support of Electricity from Renewable
Energy Sources, Brussels, 7 December 2005, Report COM(2005) 627 Final.
[9] Energy in the Netherlands, facts and figures, EnergieNed, 2005.
[10] Projekty Unii Europejskiej: DISPOWER, ELEP, CODGUNET, DECENT i SUSTELNET.
[11] European Forum for Renewable Energy Sources, overview renewables legislation, http://www.euroforest.org, May 2006.
[12] COGEN Europe, EU Legislation and Policy Documents relevant to Cogeneration, http://www.cogen.org, May 2006.
[13] DECENT-project, Decentralised Generation, Development of an EU Policy, Report ECNC—02-075, October 2002
(http://www.ecn.nl/library/reports/index.html).
[14] Timpe C., Scheepers M.J.J.: SUSTELNET, Policy and Regulatory Roadmaps for the Integration of Distributed Generation and
the Development of Sustainable Electricity Networks, A Look into the Future: Scenarios for DistributedGeneration in Europe,
Report ECN-C—04-012, December 2003 (http://www.ecn.nl/library/reports/index.html).
[15] European Energy and Transport Scenarios on Key Drivers, September 2004, ISBN 92894-6684-7, European Communities, 2004.
(http://ec.europa.eu/dgs/energy_transport/figures/scenarios/index_en.htm).
10 www.lpqi.org
Notatki
www.lpqi.org 11
Notatki
12 www.lpqi.org
Partnerzy główni i referencyjni
European Copper Institute (ECI) ETSII - Universidad Politécnica de Madrid LEM Instruments
www.eurocopper.org www.etsii.upm.es www.lem.com
Centre d’Innovació Tecnològica en Convertidors Hochschule für Technik und Wirtschaft (HTW) Polskie Centrum Promocji Miedzi (PCPM)
Estàtics i Accionaments (CITCEA) www.htw-saarland.de www.miedz.org.pl
www-citcea.upc.es
Comitato Elettrotecnico Italiano (CEI) Hogeschool West-Vlaanderen University of Bath
www.ceiuni.it Departement PIH www.bath.ac.uk
www.pih.be
Copper Benelux Istituto Italiano del Rame (IIR) Università di Bergamo
www.copperbenelux.org www.iir.it www.unibg.it
Copper Development Association (CDA UK) International Union for Electricity Applications (UIE) Utto-Von-Guericke-Universität Magdeburg
www.cda.org.uk www.uie.org www.uni-magdeburg.de
Deutsches Kupferinstitut (DKI) ISR - Universidade de Coimbra University of Manchester Institute of Science and
www.kupferinstitut.de www.isr.uc.pt Technology (UMIST)
www.umist.ac.uk
Engineering Consulting & Design (ECD) Katholieke Universiteit Leuven Politechnika Wrocławska
www.ecd.it (KU Leuven) www.pwr.wroc.pl
www.kuleuven.ac.be
EPRI PEAC Corporation Laborelec
www.epri-peac.com www.laborelec.com
Zespół redakcyjny
David Chapman (Chief Editor) CDA UK david.chapman@copperdev.co.uk
Prof Angelo Baggini Università di Bergamo angelo.baggini@unibg.it
Dr Araceli Hernández Bayo ETSII - Universidad Politécnica de Madrid ahernandez@etsii.upm.es
Prof Ronnie Belmans UIE ronnie.belmans@esat.kuleuven.ac.be
Dr Franco Bua ECD franco.bua@ecd.it
Jean-Francois Christin MGE UPS Systems jean-francois.christin@mgeups.com
Prof Anibal de Almeida ISR - Universidade de Coimbra adealmeida@isr.uc.pt
Hans De Keulenaer ECI hdk@eurocopper.org
Gregory Delaere Lemkco gregory.delaere@howest.be
Prof Jan Desmet Hogeschool West-Vlaanderen jan.desmet@howest.be
Dr ir Marcel Didden Laborelec marcel.didden@laborelec.com
Dr Johan Driesen KU Leuven johan.driesen@esat.kuleuven.ac.be
Stefan Fassbinder DKI sfassbinder@kupferinstitut.de
Prof Zbigniew Hanzelka Akademia Górniczo-Hutnicza hanzel@uci.agh.edu.pl
Stephanie Horton LEM Instruments sho@lem.com
Dr Antoni Klajn Politechnika Wrocławska antoni.klajn@pwr.wroc.pl
Prof Wolfgang Langguth HTW wlang@htw-saarland.de
Jonathan Manson Gorham & Partners Ltd jonathanm@gorham.org
Prof Henryk Markiewicz Politechnika Wrocławska henryk.markiewicz@pwr.wroc.pl
Carlo Masetti CEI masetti@ceiuni.it
Mark McGranaghan EPRI PEAC Corporation mmcgranaghan@epri-peac.com
Dr Jovica Milanovic UMIST jovica.milanovic@umist.ac.uk
Dr Miles Redfern University of Bath eesmar@bath.ac.uk
Dr ir Tom Sels KU Leuven tom.sels@esat.kuleuven.ac.be
Prof Zbigniew Styczynski Universität Magdeburg sty@E-Technik.Uni-Magdeburg.de
Andreas Sumper CITCEA sumper@citcea.upc.es
Roman Targosz PCPM cem@miedz.org.pl
Hans van den Brink Fluke Europe hans.van.den.brink@fluke.nl
www.lpqi.org